Aannemen en duurzaam in dienst houden van gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers

Transcriptie

1 ARBOMANAGEMENT EN DUURZAAM WERKEN 33 ARBO informatie Gedeeltelijk arbeidsgeschikt Aannemen en duurzaam in dienst houden van gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers Auteurs: ir. E.L. (Edwin) de Vos, mr. drs. P. (Pauline) Maarsen 4 e editie, 2012

2 colofon De reeks Arbo-Informatie wordt begeleid door een redactieadviesraad die bestaat uit NEN, TNO en NCvB. De afzonderlijke delen verschijnen in boekvorm en als onderdeel van de praktijkinformatie op Arbozone: Abonnees ontvangen herziene en nieuwe delen van de reeks Arbo-Informatie direct bij verschijnen. Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu uit van een zakelijke overeenkomst; deze overeenkomst valt onder het algemene verbintenissenrecht. Tekst: ir. E.L. (Edwin) de Vos mr. drs. P. (Pauline) Maarsen Meelezer: jan Doornbusch, gecertificeerd registerarbeidsdeskundige (Hobéon SKO; SRA) gerard van der Wel, Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Directie Re-integratie en Participatie Figuren: shutterstock (foto omslag) Vormgeving: SD Communicatie Vierde herziene druk ISBN Sdu Uitgevers bv, 2012 Eerste druk, Sdu Uitgevers bv, 2005 Bestellingen: Sdu Klantenservice Postbus EA Den Haag Telefoon: Fax: Sdu@sdu.nl Alle rechten voorbehouden. Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Sdu Uitgevers bv. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich te wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the publisher s prior consent. Sdu Uitgevers zorgt met een selecte groep deskundige auteurs voor een hoge kwaliteit van de inhoud van de reeks Arbo-Informatie. Daarnaast zorgt Sdu Uitgevers, met de redactieadviesraad en meelezers, voor een deskundige beoordeling van de inhoud. While every effort has been made to ensure the reliability of the information presented in this publication, Sdu Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for errors or omissions or their consequences.

3 33 ARBO informatie INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding waarom duurzame inzetbaarheid van gedeeltelijk arbeidsgeschikten? Doel van deze uitgave Wijzigingen ten opzichte van de vorige druk 9 2 Welke wet- en regelgeving is van belang? Wetten en regelingen waar u mee te maken krijgt Arbowet- en regelgeving Beleidsregels Inspectie SZW Wat moet u weten over relevante wetgeving? Wet op de medische keuringen (WMK) Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBh/cz) Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) Wet verbetering poortwachter Wet Wajong Meer ruimte voor gemeenten bij re-integratie VN Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap wat wordt verstaan onder het begrip gedeeltelijk arbeidsgeschikt? Wat wordt verstaan onder gedeeltelijk arbeidsgeschikt in de zin van de WIA? Structureel functioneel beperkt handicap in de zin van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte Arbeidsgehandicapte in de zin van de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) Gedeeltelijk arbeidsgeschikt zoals beleefd door de betrokkenen zelf Het begrip gedeeltelijk arbeidsgeschikt in deze uitgave 24 3 Wat mag wel en niet bij werving en selectie van gedeeltelijk arbeidsgeschikten? hoe zorgt u voor gelijke behandeling tijdens de sollicitatieprocedure? Werving en selectie en gelijke behandeling Doeltreffende aanpassingen Onevenredige belasting voor de werkgever Uitzondering op het gebod van gelijke behandeling: ontoelaatbare risico s Verschuiving van de bewijslast Sanctie Wanneer is een aanstellingskeuring toegestaan? Vuistregels met betrekking tot een aanstellingskeuring Advies arbodienst verplicht met welke dilemma s kunnen werknemer en werkgever te maken krijgen bij de aanstellingskeuring? Wat kunt u leren van voorbeelden uit de praktijk? 32

4 4 Wat moet u weten als een gedeeltelijk arbeidsgeschikte bij u in dienst treedt? Welke voorbereiding is nodig? op welke manieren komen werknemers met een beperking bij een werkgever terecht? Draagvlak en begeleiding op de werkvloer Gehandicapte niet altijd geliefd op werkvloer Onbekend maakt onbemind Kennis van de verschillende arbeidshandicaps Begeleiding op de werkplek Jobcoach Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte Arbeidsvoorwaarden, scholing, promotie en arbeidsomstandigheden De Commissie Gelijke Behandeling kan adviseren Het voorkomen van intimidatie Ontslagbescherming beleid op het gebied van gedeeltelijk arbeidsgeschikten als onderdeel van het arbobeleid Algemeen arbeidsomstandighedenbeleid Preventie van ziekteverzuim Psychosociale arbeidsbelasting Voorlichting en onderricht Afspraken in de cao Duurzame inzetbaarheid in cao s Gelijke behandeling in cao s Werkaanpassingen in cao s Stimuleringsmaatregelen van de overheid No-riskpolis Premiekorting arbeidsgehandicapte werknemer Premiekorting oudere werknemers (WW en WAO/WIA en Wajong) Proefplaatsing Subsidieregeling werkgever Loondispensatie Pilot loondispensatie Praktijkvoorbeelden Slechtziende werknemer Een begeleide Wajonger Dove manager werd luisterend directeur 54 5 Wat moet u weten om personeel duurzaam in dienst te houden? Een werknemer wordt gedeeltelijk arbeidsgeschikt ziekteverzuimbeleid: verplichtingen Arbowet en Wet verbetering poortwachter Ziekteverzuim- en re-integratiebeleid (Arbowet) Procesgang eerste en tweede ziektejaar Re-integratieverplichting Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte Stimuleringsmaatregelen vanuit de branche Afspraken in de cao Stimuleringsmaatregelen van de overheid Premiekorting arbeidsgehandicapte werknemer Subsidieregeling werkgevers Verhaal ZW-uitkering op werkgever 70

5 33 ARBO informatie Wat is een loonsanctie? welke subsidiemogelijkheden zijn gericht op de gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemer? Praktijkvoorbeeld re-integratie binnen het bedrijf Re-integratie buiten het bedrijf Wanneer hiertoe overgaan? Welke re-integratiemogelijkheden bestaan er? Uitstroom als zzp er Poortwachter- en Arbeidsmobiliteitcentra Voorbeeld bij de kantonrechter 76 6 Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en PAGO Werkgever dient RI&E op te (laten) stellen Aandacht in de RI&E voor gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers Medezeggenschap werknemers Instemmingsrecht RI&E Contact met de preventiemedewerker Zorgtaak ten aanzien van gehandicapten duurzame inzetbaarheid: de rol van de PMO/PAGO en medische begeleiding PAGO: Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek Wat is PAGO? Voor wie is PAGO bedoeld? Welke vormen van PAGO zijn te onderscheiden? Wat is de relatie met RI&E PMO, de opvolger van PAGO 85 7 Wat draagt bij aan toegankelijke bedrijfsvoering? Waarom een toegankelijke bedrijfsvoering? Toegankelijkheid De standaard Section Wat is toegankelijkheid? Hoe stel je een toegankelijkheidsplan op? Welke werkaanpassingen zijn mogelijk? Wat is diversiteitsbeleid? Toename werknemers met een arbeidshandicap Wat is Design4All, Universal design en ergonomie? Wat is disability management? Voorbeeld van disability management in een familiebedrijf Wat kunt u leren van voorbeelden uit de praktijk? Wat is het Waarmerk drempelvrij.nl? 98 8 Wet- en regelgeving Inleiding Publieke domein: doelvoorschriften Private domein: arbocatalogi Arbowet Overige wetgeving 106

6 Literatuur 108 Begrippen en afkortingen 110 Websites 111 Adressenlijst 115 Trefwoordenregister 116

7 9 1 Inleiding 1.1. Waarom duurzame inzetbaarheid van gedeeltelijk arbeidsgeschikten? Zorg voor duurzame bedrijfsvoering en inzetbaarheid van werknemers met een arbeidshandicap is de gezamenlijke opgave voor werkgevers en de werknemers zelf, ondersteund door leidinggevenden, HRM-professionals en bedrijfsartsen. Werkgevers zullen vaker dan voorheen te maken krijgen met oudere werknemers en werknemers die ondanks een handicap langer in dienst blijven. Met de juiste handvatten kunnen werkgevers flink op hun kosten besparen. Slimme werkgevers zoeken vaker nieuw personeel onder geschoolde jongeren met een chronische ziekte of handicap, omdat deze zeer gemotiveerd zijn. Bij sollicitaties, aannemen, in dienst houden of ontslag hebben werkgevers en werknemers te maken met ruim veertig wettelijke maatregelen en re-integratie-instrumenten. U wordt geacht de wet te kennen! In deze uitgave beschrijven we de wet- en regelgeving, zoals de Arbeidsomstandighedenwet, Wet op de medische keuringen, Wet gelijke behandeling, de WIA en (nieuwe) Wajong en de Wet verbetering poortwachter. We bespreken daarbij de praktische aanpak die duurzaamheid bevordert. 1.2 Doel van deze uitgave Met deze uitgave willen de auteurs een wezenlijke bijdrage leveren aan de bevordering van duurzame inzetbaarheid van personeel en kosten van werkgevers besparen door de kennis te vergroten van weten regelgeving rond werknemers met een chronische functionele medische beperking en de uitvoering in de praktijk. bevordering duurzame inzetbaarheid Een ander doel van deze uitgave is werkgevers, leidinggevenden, HRM-professionals, bedrijfsartsen op de hoogte te stellen van de valkuilen en dilemma s waar zij voor komen te staan evenals de praktische oplossingen die daarbij van pas komen. Met deze uitgave weten bovengenoemden waar ze in voorkomende gevallen de nodige informatie en hulp vinden om werknemers duurzaam in te zetten bij de bedrijfsvoering. Daarbij worden veel gebruikte namen en termen uitgelegd, zoals: chronisch zieke werknemer, functionele beperking, handicap en gedeeltelijk arbeidsgeschikt. 1.3 Wijzigingen ten opzichte van de vorige druk Nederland telt volgens de subjectieve definitie ruim 1,7 miljoen gedeeltelijk arbeidsgeschikten in de leeftijdsgroep van 15 tot 65 jaar. Vergeleken met de vorige druk is dit cijfer niet veranderd, maar het aandeel van de potentiële beroepsbevolking dat gedeeltelijk arbeidsgeschikt is, nam wel toe. Bovendien zal dat aandeel in de toekomst, met de vergrijzing van de beroepsbevolking, sterk gaan toenemen. Daarmee wordt dit probleem en het belang van duurzame inzetbaarheid alleen maar groter. Dat blijkt onder meer uit de groei van het aantal personen met een WIA-uitkering: in 2011 bedroeg de instroom bijna nieuwe uitkeringen, dat is 70% meer dan in In deze editie zijn de laatste wetswijzigingen opgenomen. Toegevoegd zijn de regelingen op het gebied van de Wajong en in dienst nemen van jeugdig gehandicapten, de WIA-instroomcijfers en de rol van gemeenten bij re-integratie.

8 10 Gedeeltelijk arbeidsgeschikt In deze vierde druk hebben we meer nadruk gelegd op duurzame inzetbaarheid van gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Naast de actualisering van wet- en regelgeving hebben we nieuwe praktijkvoorbeelden en succesverhalen toegevoegd. De kopjes boven de hoofdstukken en paragrafen zijn geformuleerd als vragen die bij werkgevers opkomen. Per hoofdstuk komen de volgende vragen aan bod: Hoofdstuk 2 Welke wet- en regelgeving is van belang? Hoofdstuk 3 Wat mag wel en niet bij werving en selectie van gedeeltelijk arbeidsgeschikten? Hoofdstuk 4 wat moet de werkgever weten als een gedeeltelijk arbeidsgeschikte in dienst treedt? Hoofdstuk 5 Wat moet de werkgever weten om personeel duurzaam in dienst te houden? Hoofdstuk 6 Wat is een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en wat is een PAGO? Hoofdstuk 7 Wat draagt bij aan toegankelijke bedrijfsvoering? Hoofdstuk 8 bevat de relevante wet- en regelgeving.