Lokeren, haarsnijderijstad Stadsmuseum Lokeren. Leen Heyvaert

Transcriptie

1 Lokeren, haarsnijderijstad Stadsmuseum Lokeren Leen Heyvaert

2 Lokeren, haarsnijderijstad Lokeren was in de 20 ste eeuw het wereldcentrum van de haarsnijderij, een industrie waarbij konijnen- en hazenhaar klaargemaakt werd voor de hoedenindustrie.

3 Lokeren, haarsnijderijstad Tussen 1750 en 1850 is Lokeren met verschillende gerenommeerde ateliers een centrum voor het maken van dure vilten hoeden. Na het verdwijnen van de hoedenmakers rond 1850, gaan de haarsnijders en de vellenbewerkers autonoom werken.

4 Productieproces

5 tamme konijnen (uit Frankrijk en België) wilde konijnen of garennes (uit Groot-Brittannië en Australië) hazen (uit Oost- Europa en Latijns-Amerika) Productieproces

6 De afgestroopte vellen komen binnenstebuiten toe in de haarsnijderijen. Om mals en proper te worden, moeten ze eerst in de ontvettingstrommel. Productieproces

7 De soepele vellen worden naar de kaarders gebracht, die met een mes en een kam of een borstel alle vuil van de vellen verwijderen. Productieproces

8 Het haar van de poten, de oren, de snuit en de staart worden tot in het midden van de 20ste eeuw door vrouwen en kinderen thuis afgeknipt. Productieproces

9 De propere vellen worden naar de treksters of zuiveraarsters gebracht, die de lange haren eruit verwijderen. Productieproces

10 Nadat ze gekaard en getrokken of gezuiverd zijn, worden de vellen tot in de jaren 1950 ingestreken met een chemische vloeistof op basis van kwikzilver en salpeterzuur. Productieproces

11 Door het kwiknitraat wordt de gladde hoornlaag rondom het haar gespleten. Daardoor kunnen verschillende haren zich aan elkaar vasthechten. Dat in elkaar haken van haren is de basis van het viltproces. Enkel op deze manier kan een stevig stuk textiel gemaakt worden zonder draden. Productieproces

12 Productieproces Het strijken gebeurt voor de Tweede Wereldoorlog met de hand. Veel arbeiders die dit werk uitvoeren, lijden door het gebrek aan veiligheidsmaatregelen aan kwikvergiftiging. Na de oprichting van het stedelijk Scheikundig Centrum in 1952 wordt de kwikoplossing geleidelijk vervangen door een ander chemisch preparaat. Op de plaatsen waar zich vroeger in de fabrieken de strijkerijen bevonden, is de grond nu nog steeds vervuild met kwik.

13 Pas als het haar viltklaar is, worden huid en haar van elkaar gescheiden. De huid wordt in flinterdunne reepjes gesneden: in feite maakt men de huid los van het haar. Productieproces

14 De papieren zakken met haar worden opgestuurd naar de grote hoedenfabrieken in Groot-Brittannië, Italië en Zuid-Amerika. Productieproces

15 Stadsmuseum Lokeren

16 Stadsmuseum Lokeren Opstelling Lokeren, haarsnijderijstad in het vernieuwde Stadsmuseum Lokeren: - Objecten - Foto s - Teksten - Filmfragmenten

17 Stadsmuseum Lokeren Structuur opstelling Lokeren, haarsnijderijstad : - Hoedenmakers in het 18 e eeuwse Lokeren - Productieproces haarsnijderij - Productieproces hoedenmakerij - Teloorgang haarsnijderij-industrie - Thuiswerk rond belangrijke Lokerse haarsnijderijen: Hoedhaar, Epouse Jacobs en Passavant

18 Stadsmuseum Lokeren Werkgroep haarsnijderij: - Opgericht in Pool van deskundigen uit de haarsnijderij- en de erfgoedsector - Denktank voor de vertaling van het haarsnijderijverleden naar het grote publiek - 1 e resultaat: publicatie rond Karel Beerblock - documentaire Lokeren, haarsnijderijstad (2006) - Momenteel: uitwerking vaste museumopstelling Lokeren, haarsnijderijstad - Mogelijkheden: boek, website, begeleiding thesissen, educatieve werking

19 Documentaire Lokeren, haarsnijderijstad

20 Documentaire Lokeren, haarsnijderijstad 2006, regie Kris De Beule Meer dan 700 verkochte dvd s 4 uitverkochte voorstellingen

21 Documentaire Lokeren, haarsnijderijstad Doel: Historisch correct document over de haarsnijderijnijverheid voor een groot publiek Combinatie van oude foto- en filmbeelden, mondelinge getuigenissen en actuele ontwikkelingen Laatste kroongetuigen en locaties vastleggen voor de toekomst

22 Documentaire Lokeren, haarsnijderijstad Doelgroep = publiek buiten de erfgoedsector herkenbaarheid van mensen en locaties geschiedenis van de gewone mensen menselijke thema s en anekdotiek link met het heden niet te technisch hedendaags medium professionele kwaliteit drempel naar erfgoedsector niet noodzakelijk samenwerking met de plaatselijke boekhandels

23 Documentaire Lokeren, haarsnijderijstad Return voor de erfgoedsector: Kennismaking met een groot aantal mensen uit de haarsnijderijsector Schenkingen archief- en beeldmateriaal n.a.v. film door mensen uit de haarsnijderijsector Potentiële getuigen voor volgende projecten Archief Luc Van Damme

24 Lokeren, haarsnijderijstad Stadsmuseum Lokeren: