Vier jaar nieuw accreditatiestelsel hoger onderwijs in Nederland in cijfers

Transcriptie

1 Vier jaar nieuw accreditatiestelsel hoger onderwijs in Nederland in cijfers April 2015

2 Vier jaar nieuw accreditatiestelsel hoger onderwijs in Nederland in cijfers April 2015 pagina 2

3 Inleiding Op 1 januari 2011 is het nieuwe Nederlandse accreditatiestelsel hoger onderwijs in werking getreden (besluit 21 december 2010, Stb. 2010, 862) 1. Daarmee is in Nederland de tweede fase van het accreditatiestelsel geïntroduceerd. De belangrijkste wijzigingen in het stelsel zijn de introductie van een instellingstoets kwaliteitszorg en meer differentiatie in de eindoordelen bij opleidingsaccreditatie, inclusief het toekennen van een herstelperiode. Daarnaast is gestreefd naar vereenvoudiging van het stelsel, versterking van de inhoudelijke componenten en vermindering van de administratieve lastendruk. Het invoeren van de instellingstoets kwaliteitszorg had twee hoofddoelen: enerzijds het versterken van de sturing binnen de instellingen op borging van de kwaliteit van de opleidingen en daarmee het accentueren van de eigen verantwoordelijkheid van het instellingsbestuur. Anderzijds het beperken van de administratieve lastendruk en het creëren van een meer inhoudelijke focus bij de beperkte beoordeling op opleidingsniveau. Wanneer aan de eisen van de instellingstoets kwaliteitszorg is voldaan kunnen instellingen hun opleidingen onder een beperkt regime te laten beoordelen. Met de mogelijkheid tot differentiatie in de eindoordelen per opleiding is een einde gekomen aan de situatie waarin voor de opleiding als geheel alleen voldoende of onvoldoende kon worden toegekend. De nieuwe eindoordelen goed en excellent gaven de ruimte om kwaliteitsverschillen boven het basisniveau te erkennen. Daarnaast werd door de introductie van een herstelperiode een zwakkere opleiding de kans geboden om zichzelf te verbeteren. Deze grotere variëteit aan eindoordelen geeft ruimte voor meer nuance en maatwerk. Opleidingen kunnen voor het streven naar hogere kwaliteit erkend worden met een eindoordeel goed of excellent, en op onderdelen van opleidingen kan herstel of verbetering worden geëist. Vóór de wetswijziging had een oordeel onvoldoende ernstige gevolgen voor instellingen: onmiddellijk stopzetten van bekostiging, verlies van het recht diploma s voor de desbetreffende opleiding af te geven en verlies van het recht op studiefinanciering voor bij de opleiding ingeschreven studenten. Deze gevolgen waren zo dramatisch dat betrokkenen er naar streefden een onvoldoende waar mogelijk te voorkomen. Het streven naar reductie van administratieve lasten heeft, behalve in de wetgeving, ook bij de recente herziening van de NVAO kaders (ingegaan per 1 januari 2015) een belangrijke rol gespeeld. Het accreditatiestelsel zoals dat in 2011 in Nederland tot stand kwam, is in 2013 geëvalueerd door verschillende partijen: de Inspectie van het Onderwijs, de Algemene Rekenkamer en het Vlaamse Rekenhof en de NVAO zelf. Bij die gelegenheid is in algemene zin geconcludeerd dat het nieuwe stelsel goed werkte. Tevens is vastgesteld dat de beperking van de administratieve lastendruk nog niet had opgeleverd wat ervan werd verwacht. In een aantal opzichten kwam de evaluatie te vroeg; het stelsel was ten tijde van de evaluatie nog maar anderhalf tot twee jaar effectief in werking. 1 Wet van 24 juni 2010 tot wijziging van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek in verband met aanpassing van het accreditatiestelsel pagina 3

4 Nu het huidige stelsel inmiddels vier jaren in werking is, zijn meer gegevens beschikbaar; zodat over een aantal aspecten van het stelsel het nodige kan worden gezegd. De NVAO wil daarom haar gegevens beschikbaar maken. Dat sluit aan op het breed gedeelde uitgangspunt in de samenleving dat in het kader van het publiek belang gegevens over de werking van belangrijke sectoren in de samenleving transparant en beschikbaar moeten zijn. De gegevens bieden ook nadere informatie en onderbouwing voor de gesprekken over de toekomstige ontwikkeling van het stelsel, zoals deze nu gaande zijn. De voorliggende analyse is uitsluitend gebaseerd op de (openbare) gegevens voor Nederland tot en met 31 december 2014 waarover de NVAO als accreditatieorganisatie beschikt, aangevuld met een aantal gegevens uit andere openbare bestanden. Het voornemen bestaat om de analyses verder uit te bouwen, ook op kwalitatief vlak, en zo mogelijk te combineren met gegevens uit andere openbare databestanden. In beginsel betreft de rapportage alle (her)accreditaties, toetsen nieuwe opleiding en instellingstoetsen kwaliteitszorg. In de periode waarover wordt gerapporteerd heeft de NVAO haar besluiten onder het regime van het oude stelsel buiten beschouwing gelaten. Bij het presenteren van deze cijfers is het belangrijk om niet te vergeten dat die betrekking hebben op de beoordelingen door een groot aantal panels van deskundigen. Ieder besluit van de NVAO steunt op een overtuigende inhoudelijke onderbouwing van de kwaliteit van de opleiding door onafhankelijke en gezaghebbende experts. Bij deze beoordelingen zijn vakgenoten, het werkveld en studenten vertegenwoordigd. De inhoudelijke beoordelingsrapporten en besluiten die daarop steunen, worden door de NVAO gepubliceerd op haar website. Hier past een woord van dank aan de panels die zich hebben ingespannen om zich een kritisch oordeel te vormen dat naast de onderbouwing van het accreditatieoordeel de opleidingen ook uitdaagt om de kwaliteit telkens te verbeteren en af te stemmen op de laatste ontwikkelingen. De hier gepresenteerde cijfers geven maar één dimensie weer van dit werk. pagina 4

5 Inhoud Pag. Instellingstoets kwaliteitszorg 6 Opleidingsaccreditatie 10 Aanvragen voor heraccreditatie: aantallen en eindoordeel 10 Trends in de eindoordelen: sector en jaren 12 Eindoordelen accreditatie: bekostigde instelling versus niet bekostigde instelling 13 Scores per standaard: beperkte en uitgebreide beoordeling 14 Uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg versus uitkomst accreditatie 16 Eindoordelen accreditatie vs uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg 16 Scores op standaarden vs uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg 17 Herstelperiodes vs uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg 18 Toets nieuwe opleiding 19 Algemene bevindingen 19 Aanvragen resulterend in een positief besluit onder voorwaarden 21 Ingetrokken aanvragen 21 CROHO sectoren 23 Bijzondere kenmerken 25 Enkele conclusies 27 Verantwoording 28 pagina 5

6 Instellingstoets kwaliteitszorg Op grond van de aanpassing van het accreditatiestelsel in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) konden instellingen voor hoger onderwijs zich aanmelden voor de instellingstoets kwaliteitszorg (ITK). Vooruitlopend op het ondergaan van die toets konden zij in de overgangssituatie al profiteren van het regime van de beperkte opleidingsbeoordeling, mits aan de voorwaarden van het overgangsrecht was voldaan 2. Instellingen die niet aan deze voorwaarden voldeden, of niet voor de instellingstoets kozen, dienden hun opleidingen zich volgens het regime van de uitgebreide opleidingsbeoordeling te laten beoordelen. Indien de instelling een negatief oordeel kreeg bij de instellingstoets, of zich terugtrok uit de procedure, werden de al beperkt beoordeelde opleidingen van die instelling aanvullend beoordeeld. De invoerings- en overgangsregeling van de instellingstoets kwaliteitszorg heeft er toe geleid dat een reeks instellingen zich niet heeft aangemeld of zich hiervoor niet kon aanmelden. In januari 2015 vermeldt het Centraal Register Hoger Onderwijs (CROHO) 136 verschillende instellingen voor hoger onderwijs 3. Daaronder is een groot aantal kleine instellingen: 84 instellingen hebben minder dan 5 opleidingen geregistreerd in het CROHO. Daarnaast zijn 87 instellingen niet bekostigd en 49 instellingen bekostigd. Van de instellingen kunnen 31 instellingen primair als wetenschappelijke (wo) en 105 instellingen primair als hoger beroeps (hbo) instelling worden aangemerkt. Deze instellingen bieden verschillende opleidingen aan: wo opleidingen en hbo opleidingen. Voor het overgangsregime van de ITK hebben zich uiteindelijk 42 instellingen aangemeld: 16 instellingen uit het wo en 26 uit het hbo. Het betreft hier, met uitzondering van twee private instellingen, bekostigde instellingen. Acht instellingen hebben zich om uiteenlopende redenen teruggetrokken uit de procedure. De NVAO heeft uiteindelijk voor 34 instellingen een besluit genomen. Hoewel het aantal van 34 deelnemende instellingen naast het totale aantal van 136 instellingen laag lijkt, verzorgen deze 34 instellingen wel 81 procent van het totaal aantal in het CROHO geregistreerde opleidingen. 2 Het overgangsregime is toegankelijk voor instellingen waarvan tenminste 50 procent van de opleidingen ten minste eenmaal is geaccrediteerd (WHW, 18.32b). 3 Download d.d. 16 januari De indeling van instellingen naar wo en hbo is uitgevoerd naar het grootste aantal initiële en postinitiële bachelor- en masteropleidingen in het wo of hbo (associate degrees zijn buiten beschouwing gelaten). Wanneer in deze rapportage sprake is van een opleiding wordt gerapporteerd over alle initiële en postinitiële bachelor- en masteropleidingen in het wo en hbo, inclusief de zogenoemde research masters. pagina 6

7 Tabel 1: Instellingen: wel/geen deelname ITK, bekostiging en oriëntatie Bekostiging 4 Oriëntatie instelling Aantal instellingen Aantal opleidingen Instellingen deelgenomen aan de ITK bekostigd wo hbo Totaal bekostigd niet bekostigd wo 1 4 hbo 1 34 Totaal niet bekostigd 2 38 Totaal deelname 34 (81%) 2343 Instellingen niet deelgenomen aan de ITK bekostigd wo 4 12 hbo Totaal bekostigd niet bekostigd wo hbo Totaal niet bekostigd Totaal geen deelname 102 (19%) 553 Totaal instellingen 136 (100%) 2896 Er zijn forse verschillen te signaleren in de mate waarin is deelgenomen aan de ITK tussen het wo en het hbo en de bekostigde en niet bekostigde instellingen. In het wo hebben alle 14 grotere bekostigde universiteiten deelgenomen. Zij bieden 96 procent van alle wo-opleidingen aan. Alleen enkele gespecialiseerde instellingen en een aantal niet bekostigde aanbieders hebben niet mee gedaan. Deze laatste bieden slechts 4 procent van het totale aantal wo opleidingen aan. In het hbo is het percentage deelnemers geringer: van de bekostigde instellingen heeft iets meer dan de helft aan de ITK deelgenomen. Naast de kleinere en monosectorale instellingen hebben ook enkele grotere hogescholen niet aan de ITK deelgenomen. 4 Instellingen zijn als wo/hbo als bekostigd/niet bekostigd aangemerkt op grond van het grootste aantal opleidingen in een van de categorieën in het CROHO. Daarbij werden alleen unieke bachelor- en masteropleidingen geteld. pagina 7

8 De instellingen in het hbo die niet hebben deelgenomen aan de ITK vertegenwoordigen 34 procent van het totaal aanbod hbo-opleidingen. Van de niet bekostigde aanbieders deden één wo- en één hbo-instelling mee. De niet bekostigde instellingen die niet aan de ITK hebben deelgenomen, vertegenwoordigen 87 procent van het totaal aantal opleidingen van deze instellingen. De niet bekostigde hbo-instelling die wel deelnam, vertegenwoordigt 13 procent van het totaal aantal opleidingen van niet bekostigde instellingen 5. De besluitvorming van de NVAO op de afgehandelde aanvragen voor een ITK levert het beeld op dat in tabel 2 is weergegeven. Tabel 2: Instellingen ITK: besluit per 31 december 2014 Instellingen besluit Totaal Positief Positief onder vw Aan vw voldaan wo bekostigd wo niet bekostigd hbo bekostigd hbo niet-bekostigd Totaal besluiten ITK Omdat de instellingen die een negatief oordeel voorzagen, zich uit de procedure terugtrokken, zijn er door de NVAO geen negatieve oordelen uitgesproken. In het wo heeft 67 procent van de deelnemende instellingen de ITK in één keer succesvol afgerond; in het hbo was dat 74 procent. De vierentwintig instellingen die meteen een positieve ITK behaalden, scoorden bijna altijd positief op alle standaarden. In een enkel geval werd standaard 4 (verbeterbeleid) ten dele als voldoende beoordeeld, standaard 5 (organisatie) scoorde twee maal voldoet ten dele. Bij de tien instellingen die een positief oordeel onder voorwaarden verkregen, werd bijna de helft van de standaarden als voldoet ten dele beoordeeld. Geen enkele instelling scoorde onvoldoende op een standaard. Grafiek 1 geeft een beeld van de scores van de betreffende instellingen op de diverse standaarden. De standaarden beleid, resultaten en organisatie- en beslissingsstructuur werden het meest als voldoet ten dele beoordeeld. 5 Hierbij moet worden aangetekend dat het overgangsregime alleen toegankelijk was voor instellingen waarvan tenminste 50 procent van de opleidingen al eenmaal was geaccrediteerd (WHW artikel 18.32b). pagina 8

9 Grafiek 1: Standaardscores bij 10 instellingen met positief oordeel onder voorwaarden pagina 9

10 Opleidingsaccreditatie Het CROHO telt in totaal bachelor- en masteropleidingen. Sinds 2011 ontving de NVAO in het nieuwe accreditatiestelsel in totaal aanvragen voor heraccreditatie (onder het regime van de nieuwe wet) door in totaal 82 instellingen. Daarvan is 17 procent aan de hand van het uitgebreide kader beoordeeld en 83 procent aan de hand van het beperkte kader. In deze percentages wordt in de eerste plaats zichtbaar dat het beperkte kader is toegepast bij een aanzienlijk deel van de aanvragen. In de tweede plaats blijkt dat een kleine groep opleidingen na het terugtrekken van de betrokken instelling uit de instellingstoets kwaliteitszorg een aanvullende beoordeling moest ondergaan voor het omzetten naar een uitgebreide beoordeling. Van in totaal 54 instellingen zijn in de afgelopen vier jaar nog geen opleidingen voor heraccreditatie ontvangen. Dit zijn vooral kleine instellingen, zowel bekostigde als niet bekostigde, van wie de opleidingen de komende jaren voor heraccreditatie moeten worden voorgelegd. Naast de totaaloverzichten kunnen we de aanvragen onderverdelen naar wo, hbo, bekostigd en niet bekostigd, en de differentiatie in oordelen zichtbaar maken. In onderstaande paragrafen wordt eveneens nagegaan wat het beeld is wanneer de scores op standaarden worden geaggregeerd naar domein of sector. Tenslotte is ook een uitsplitsing over de sectoren/hoop-gebieden mogelijk. Aanvragen voor heraccreditatie: aantallen en eindoordeel Omdat de beoordeling van opleidingen in een cyclus van zes jaar plaatsvindt, zijn in de gegeven periode niet alle opleidingen beoordeeld, die in het CROHO staan ingeschreven. In het wo werd 53 procent van het totaal aantal wo opleidingen beoordeeld, in het hbo 40 procent van het totaal aantal opleidingen. Tabel 3: Besluiten nieuwe stelsel per jaar, oriëntatie en bekostiging* Totaal wo bekostigd niet bekostigd Totaal wo hbo bekostigd niet bekostigd Totaal hbo Totaal * Hierin zijn 8 aanvragen na herstel opgenomen. In 2012 zijn nog 150 besluiten accreditatie oude stijl genomen en in 2013 nog 5 besluiten oude stijl : deze zijn hier buiten beschouwing gelaten. pagina 10

11 Van de aanvragen voor heraccreditatie werden 6 aanvragen ingetrokken, 8 aanvragen betroffen een beoordeling na een eerder toegekend herstel 6 en opleidingen (92 procent) zijn zonder meer positief beoordeeld (zie tabel 4). Bij 91 opleidingen (7 procent) werd gelegenheid tot herstel geboden. Over een periode van drie jaar blijkt er geen duidelijk verschil in deze eindoordelen tussen het wo en het hbo. Het grote aantal hbo-herstelperiodes in 2013 kwam met name voor in de clusters Economie en Gedrag en maatschappij, terwijl de piek in de wo-herstelperiodes in 2014 met name moet worden toegeschreven aan opleidingen uit het domein Geesteswetenschappen. Tabel 4: Accreditatiebesluiten per jaar en oriëntatie Accreditatiebesluit Totaal % aantal % aantal % 2014 % Totaal wo aanvraag ingetrokken herstelperiode positief Totaal wo hbo aanvraag ingetrokken anders* herstelperiode positief Totaal hbo % Totaal ** * Anders betreft aanvragen die geresulteerd hebben in een bijzondere afspraak tussen de instelling, de NVAO en het ministerie van OCW waarbij (nog) geen formeel accreditatiebesluit werd genomen. ** Vier aanvragen uit 2011 zijn in het totaal meegenomen, maar worden niet getoond. 6 Voor de acht betreffende opleidingen werd eerder een besluit tot herstelperiode genomen, dat laatste besluit is eveneens in deze tellingen opgenomen. pagina 11

12 In grafiek 2 worden de eindoordelen per opleidingstype (niveau en oriëntatie) in percentages weergegeven. Hieruit blijkt dat de eindoordelen goed en excellent relatief meer voorkomen bij de masteropleidingen. De excellente hbo-masteropleidingen zijn alle kunstopleidingen: muziek, dans, beeldende kunst en theater. In het wo gaat het om zeer gespecialiseerde top-masteropleidingen: nanoscience, logic, health en international law opleidingen. Opleidingen met een eindoordeel goed zijn zowel in het wo als in het hbo gespreid over meer soorten opleidingen. De masteropleidingen scoren over het geheel iets beter dan de bacheloropleidingen. Grafiek 2: Eindoordelen per opleidingstype (niveau en oriëntatie) Trends in de eindoordelen: sector en jaren Wanneer over de jaren de eindoordelen voor de sectoren wo en hbo worden vergeleken, valt op dat er geen duidelijke verschillen zichtbaar zijn (zie tabel 5). In de afgelopen jaren is globaal gesproken een kleine 80 procent van de opleidingen als voldoende beoordeeld, procent als goed of excellent, terwijl 7-8 procent van de opleidingen een herstelperiode kreeg toegekend. De beoogde differentiatie in het eindoordeel is daarmee tot op zekere hoogte zichtbaar. Wanneer we kijken naar de trends in de beoordelingen vallen met name de grote differentiatie in het hbo in 2013 en de toekenning van herstelperiodes in het wo in 2014 op. De wo excellente opleidingen betreffen allemaal specialistische masteropleidingen. De hbo-excellente opleidingen zijn op een enkeling na allemaal kunstopleidingen. Het gaat dus in vrijwel alle gevallen om opleidingen die studenten kunnen selecteren. Het is opvallend dat de spreiding in de eindoordelen een consistent beeld geeft tussen sectoren en over de tijd en dat fluctuaties goed te verklaren zijn. Dit suggereert dat de eindoordelen gedurende deze jaren redelijk consistent worden gehanteerd. pagina 12

13 Tabel 5: Accreditatie (incl. OZM) trend en differentiatie in scores per sector Eindoordeel 2012 % 2013 % 2014 % Alle jaren % wo excellent goed voldoende herstelperiode hbo excellent goed voldoende herstelperiode Eindoordelen accreditatie: bekostigde instelling versus niet bekostigde instelling Er is een significant verschil in de eindoordelen van bekostigde en niet bekostigde instellingen. Zowel in het wo als in het hbo scoren niet bekostigde instellingen aanmerkelijk vaker het eindoordeel herstel. Tien niet bekostigde instellingen nemen de 12 herstelperiodes in het niet bekostigde onderwijs voor hun rekening (zie tabel 6). Tabel 6: Accreditatie (incl. OZM) eindoordelen bekostigde instelling versus niet bekostigde instelling Bekostiging instelling Excellent Goed Voldoende Herstelperiode Herstelperiode % wo bekostigd niet bekostigd Totaal wo hbo bekostigd niet bekostigd Totaal hbo Totaal pagina 13

14 Scores per standaard: beperkte en uitgebreide beoordeling Beperkte beoordeling Grafiek 3 geeft een overzicht van de oordelen op standaarden voor de opleidingen die zijn beoordeeld volgens het beperkte opleidingsregime. Dit betreft iets meer dan 1500 opleidingen. Bij 2 procent van de opleidingen worden standaarden als onvoldoende beoordeeld. Een onvoldoende oordeel is vooral gegeven op standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties (6 procent) en in beperkte mate op standaard 2 Onderwijsleeromgeving (1 procent). Een onvoldoende op de standaard 1 Doelstellingen betekent krachtens de wetgeving dat de opleiding niet kan worden ge(her)accrediteerd. Deze situatie heeft zich de afgelopen jaren niet voorgedaan. Een overgroot deel van alle herstelperiodes werd uitsluitend toegekend op basis van het negatieve oordeel op standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties. Grafiek 3: Oordelen op standaardniveau (beperkte opleidingsbeoordelingen) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1. Doelstellingen 2. Programma 3. Toetsing Excellent Goed Voldoende Onvoldoende De excellente en goede oordelen op standaardniveau zijn meer gevarieerd. Excellente oordelen op standaardniveau worden in iets meer dan 2 procent van de gevallen toegekend, waarbij de standaard leeromgeving dubbel zo vaak excellent scoort als de beide andere standaarden. Het oordeel goed komt in ongeveer 23 procent van de opleidingen voor. Standaard 1 Doelstellingen wordt in 30 procent van het aantal aanvragen goed beoordeeld; standaard 2 Onderwijsleeromgeving scoort bij een kwart van de opleidingen goed (25 procent), terwijl standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 14 procent goed behaalt. Standaard 3 wordt het meest als voldoende beoordeeld (78 procent), maar ook het meest als onvoldoende (6 procent). Standaarden 1 en 2 scoren positiever. De beslisregels van de NVAO schrijven voor dat een eindoordeel over een opleiding alleen goed of excellent kan zijn, als dat oordeel ook voor standaard 3 geldt. pagina 14

15 Dat verklaart waarom het percentage eindoordelen goed of excellent overeen komt met het percentage oordelen goed of excellent op laatstgenoemde standaard. Uitgebreide beoordeling De scores bij de uitgebreide opleidingsbeoordelingen zijn in grafiek 4 afgebeeld. Het betreft hier in het totaal 295 aanvragen. Ook bij de uitgebreide opleidingsbeoordelingen zijn onvoldoende eindoordelen vaak aan standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties toe te schrijven. Deze standaard is bij 9 procent van de opleidingen als onvoldoende beoordeeld. Het aantal keren dat andere standaarden als onvoldoende zijn beoordeeld, is zeer gering (minder dan 1 procent). Excellente scores op standaardniveau zijn bij 1,5 procent van de opleidingen toegekend, een oordeel goed komt frequenter voor (34 procent), met uitschieters voor de standaarden vormgeving van het programma (44 procent); instroom (44 procent); kwaliteit van personeel (43 procent); materiële voorzieningen (40 procent) en evaluatie resultaten kwaliteitszorg (49 procent). Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties haalt minder scores goed (11 procent) en een enkele keer excellent. De score voldoende wordt op standaardniveau het meest toegekend (64 procent). Wat de eindoordelen betreft bij de uitgebreide opleidingsbeoordelingen wordt bij 81 procent van de opleidingen een voldoende eindoordeel gegeven; bij 11 procent van de opleidingen het eindoordeel goed en bij 9 procent onvoldoende. De eindoordelen bij uitgebreide opleidingsbeoordelingen zijn daarmee iets minder gunstig dan die bij het beperkte beoordelingsregime. Grafiek 4: Oordelen op standaardniveau (uitgebreide opleidingsbeoordelingen) pagina 15

16 Uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg versus uitkomst accreditatie Eindoordelen accreditatie versus uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg Wanneer voor alle opleidingsaccreditaties in Nederland het eindoordeel wordt gerelateerd aan de uitkomst van de instellingstoets kwaliteitszorg van de instelling die de opleiding verzorgt, kan nog niet worden geconcludeerd dat instellingen die over een ITK beschikken minder vaak opleidingen ter accreditatie voorleggen aan de NVAO die als onvoldoende worden beoordeeld. Ook bij deze instellingen moet de interne kwaliteitszorg zich nog verder ontwikkelen. Wanneer de spreiding van de eindoordelen per opleiding wordt vergeleken met de instellingen die a) de ITK direct met positief gevolg hebben doorlopen en b) die niet deelnamen aan de ITK is het beeld vrijwel gelijk. Bij de instellingen waar de instellingstoets heeft geresulteerd in het eindoordeel positief besluit onder voorwaarden is aan 10 procent van de opleidingen een herstelperiode toegekend en scoren minder opleidingen het eindoordeel goed of excellent. Bij de instellingen met een positieve uitkomst van de instellingstoets is dit 6 procent, respectievelijk 16 procent (zie tabel 7). Het verschil in spreiding in de eindoordelen blijkt gering tussen de instellingen met een andere uitkomst van de ITK. Tabel 7: Accreditatiebesluit versus uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg Uitkomst ITK Instelling Besluit en eindoordeel opleiding* Totaal positief positief onder voorwaarden positief na voorwaarden niet deelgenomen aan ITK excellent goed** voldoende*** herstelperiode Eindtotaal Procentueel % % % % % goed en excellent voldoende herstelperiode * ingetrokken en niet beoordeelde aanvragen zijn buiten beschouwing gelaten ** waarvan 1 na herstel *** waarvan 7 na herstel pagina 16

17 Scores op standaarden versus uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg In deze paragraaf worden de scores op de standaarden betrokken in de beschouwing. In het geval van een beperkte opleidingsbeoordeling wordt op de drie standaarden 1 Doelstelling; 2 Programma en personeel en 3 Toetsing en eindniveau het oordeel uitgedrukt in een score van onvoldoende tot excellent. Bij een uitgebreide opleidingsbeoordeling gaat het om 16 standaarden waaronder kwaliteitszorg 7. Daar wordt dezelfde schaal toegepast. In de eerste plaats zijn de instellingen ingedeeld in klassen op grond van het percentage eindoordelen goed en excellent. Daarbij wordt eveneens het eindoordeel meegenomen. De instellingen zijn ingedeeld in vijf klassen 8 : 1: 0-14% scores goed/excellent 2: 15-29% scores goed/excellent 3: 30-44% scores goed/excellent 4: 45-59% scores goed/excellent 5: 60% of meer scores goed/excellent Wanneer deze klassen worden afgezet tegen de status van de instelling in de instellingstoets kwaliteitszorg levert dat tabel 8 op. Alleen de 82 instellingen waarvoor in de gerapporteerde periode accreditatiebesluiten zijn genomen zijn in deze tabel opgenomen. Tabel 8: Klasse indeling instellingen op grond van % goed en excellent op scores (incl. eindoordeel) versus uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg Klasse scores goed/excellent Totaal instellingen Geen ITK ITK positief ITK positief na vw ITK positief onder vw aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % 1: 0-14% : 15-29% Totaal 0-29% : 30-44% : 45-59% : 60% of meer Totaal 30% - max Beoogde eindkwalificaties; 2. Oriëntatie van het programma; 3. Inhoud van het programma; 4. Vormgeving van het programma; 5. Instroom; 6. Studeerbaarheid; 7. Duur; 8. Personeelsbeleid; 9. Kwaliteit van het personeel; 10. Kwantiteit van het personeel; 11. Materiële voorzieningen; 12. Studiebegeleiding; 13. Evaluatie resultaten; 14. Verbetermaatregelen; 15. Betrokkenheid bij kwaliteitszorg; 16. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 8 De scores in de accreditatieaanvragen (beperkt / uitgebreid) werden hierbij betrokken, inclusief het eindoordeel. pagina 17

18 Onder de instellingen die geen ITK hebben doorlopen, bevindt zich een relatief groot aantal in de best scorende klassen (4 en 5). Dat kan worden toegeschreven aan zeer kleine gespecialiseerde monosectorale instellingen en aan de kunsteninstellingen die niet hebben deelgenomen/konden deelnemen aan de ITK. De instellingen met een positief eindoordeel voor de ITK onderscheiden zich niet sterk van het gemiddelde. Bij de instellingen die een positief besluit na voorwaarden of een positief besluit onder voorwaarden behalen, ligt het aantal instellingen met een hoge frequentie scores goed of excellent relatief beduidend lager. De aantallen zijn hier echter erg klein, zodat eenduidige conclusies niet voor de hand liggen. Herstelperiodes versus uitkomst instellingstoets kwaliteitszorg In tabel 9 zijn de in totaal 91 herstelbesluiten geprojecteerd op het eindoordeel van de ITK en de oriëntatie van de instelling. Hier wordt zichtbaar dat de instellingen met eindoordeel onder voorwaarden van de ITK relatief meer herstelbeoordelingen ontvangen (10 procent) dan de instellingen met een positieve ITK (6 procent), rekening houdend met het aantal opleidingen dat de betrokken instellingen aanbieden. Over het geheel genomen is de uitkomst van de ITK niet voorspellend voor het voorkomen van herstelperiodes. De instellingen met een positief besluit voor de ITK nemen nog de helft van de herstelperiodes voor hun rekening (46). Tabel 9: Aantal herstelperiodes per status van de instellingstoets kwaliteitszorg Herstelbesluiten Alle opleidingen wo hbo totaal Status ITK % aantal % aantal % aantal wo hbo totaal niet deelgenomen aan ITK ITK positief ITK positief na voorwaarden ITK positief onder voorwaarden Eindtotaal pagina 18

19 Toets nieuwe opleiding Algemene bevindingen Als een instelling een nieuwe opleiding wil starten, vraagt ze, naar verkregen toestemming van de minister op grond van de zogenoemde toets op macrodoelmatigheid bij de NVAO een toets nieuwe opleiding (TNO) aan. Opmerkelijk is dat amper de helft van de TNO-aanvragen in één keer positief is beoordeeld. In totaliteit wordt 53 procent van de ingediende aanvragen in één keer positief beoordeeld (zie tabel 10 onder eindtotaal); 20 procent is positief onder voorwaarden. Bij de instellingen met een positief besluit voor de ITK (inclusief na voorwaarden ) is dat 60 procent. Van de aanvragen resulteert 21 procent in een oordeel voldoende onder voorwaarden. De afwijkende waardes bij de niet bekostigde instellingen die geen ITK hebben doorlopen, worden sterk beïnvloed door de uitkomsten van de aanvragen van één niet bekostigde aanbieder, met veel intrekkingen en voorwaarden. Als deze aanbieder uit de statistieken wordt gehaald, passen de resultaten van de categorie geen ITK ook beter bij de overige categorieën. Instellingen die voorzien dat op een aanvraag voor een TNO een negatief oordeel volgt, hebben in alle gevallen hun aanvraag ingetrokken (27 procent). Hierdoor heeft de NVAO formeel geen negatieve oordelen geveld. pagina 19

20 Eindtotaal Positief onder voorwaarden Positief na voorwaarden Positief Geen ITK Tabel 10: Besluiten toets nieuwe opleiding versus instellingstoets kwaliteitszorg ITK Oriëntatie Instelling Bekostiging Besluit en eindoordeel TNO wo Bekostigd aanvraag ingetrokken voldoende voorwaarden totaal bekostigd niet bekostigd aanvraag ingetrokken voldoende voorwaarden totaal niet bekostigd Totaal wo hbo bekostigd aanvraag ingetrokken voldoende voorwaarden totaal bekostigd niet bekostigd aanvraag ingetrokken voldoende voorwaarden totaal niet bekostigd Totaal hbo Eindtotaal % TNO ingetrokken en voorwaarden 58% 44% 27% 14% 47% % TNO voldoende 42% 56% 73% 86% 53% pagina 20

21 Aanvragen resulterend in een positief besluit onder voorwaarden Grafiek 5 geeft een inzicht in de kritische standaarden bij het eindoordeel positief onder voorwaarden (uitgebreide TNO beoordelingen). De standaard inhoud van het programma is in 60 procent van de betrokken gevallen als onvoldoende beoordeeld. De aansluiting van het programma op de instroom en de oriëntatie waren andere standaarden die meer negatief scoorden. Bij de beperkte opleidingsbeoordelingen is het eindoordeel positief onder voorwaarden gegeven wanneer standaard 2, onderwijsleeromgeving als onvoldoende wordt beoordeeld. In geen enkel geval leidde een onvoldoende op de onderdelen beoogde eindkwalificaties, financiële voorwaarden of toetsing tot een eindoordeel positief onder voorwaarden. In al deze gevallen werd de aanvraag ingetrokken. Grafiek 5: Onvoldoende beoordeelde standaarden bij positieve TNO onder voorwaarden Ingetrokken aanvragen In 27 procent van de toetsen nieuwe opleiding werd de aanvraag ingetrokken, omdat het panel niet tot een positief oordeel kon komen. Bij de beperkte opleidingsbeoordeling werden in de meeste gevallen het onderwijsleerproces en de toetsing als onvoldoende beoordeeld. Bij de uitgebreide opleidingsbeoordelingen waren in de meeste gevallen vier of vijf standaarden en ook het eindoordeel onvoldoende. In de meeste gevallen waren de standaarden inhoud van het programma, vormgeving, studieomvang en toetsing doorslaggevende negatieve factoren bij de ingetrokken aanvragen, vaak ook gecombineerd (zie grafiek 6). De inhoud van het programma en de toetsing scoorden in bijna alle ingetrokken aanvragen onvoldoende. pagina 21

22 Grafiek 6: Percentages onvoldoende beoordeelde standaarden bij ingetrokken uitgebreide TNO pagina 22