Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Transcriptie

1 Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Provincie Àest-Vlaanderen Ph OlÁmpia Kon. Leopold III-laan St-Andries T F E landbouweducatie@west-vlaanderen.be Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Pagina 36

2 Experiment 1 Àat is de invloed van de hoeveelheid licht op de groei van planten. drie botervlootjes teeltaarde tuinkerszaadjes gietertje 1) Schrijf op elk botervlootje je naam en de datum. 2) Vul de botervlootjes met de teeltaarde. 3) Zaai in elk botervlootje ongeveer 15 zaadjes. 4) Geef de bakjes elk een beetje water. (doe dit elke dag) 5) Zet nu elk bakje op een verschillende plaats - in een donkere kast - op een donkere plaats in de klas - aan het raam. 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen Zo zit dat! Experiment 12 Het licht dat door het uitgeknipte figuurtje schijnt, valt op de loep. Daar worden de lichtstralen gebroken en bereiken het keukenpapier. Omdat de lichtstralen gebroken zijn, verkleint het beeld en gaat onderstboven staan. Een oog werkt ook zo. De loep is het glaslichaam in ons oog en de kom is onze oogbol, het keukenpapier is ons netvlies. Experiment 13 De tong heeft vier smaken en die zitten op verschillende plaatsen. Daarom proeven we die smaken op verschillende plaatsen op onze tong. Pagina 2 Pagina 35

3 Zo zit dat! Experiment 8 Een plant heeft steun nodig om zicht te verankeren. Grond, keukenpapier, geeft de plant voldoende steun om zich te verankeren. Experiment 9 Geuren verspreiden zich door de lucht. Als je met kruiden schudt die in een gesloten verpakking zitten, zal je niets ruiken. Dit komt omdat de geuren gevangen zitten in de zak. Àanneer met de kruiden in de lucht schudt, dan verspreiden de geuren zich in de kamer. Dag 1 Experiment 1 Vlootje 1 staat in/op. Vlootje 2 staat in/op Vlootje 3 staat in/op Hoe moet je het rooster op het volgende blad invullen? : goed/ heel goed/ beetje/ niet : mooi groen/ flets/ geelachtig : stevig/ slap/ niet stevig of niet slap Experiment 10 Je hand die in de warme kom zat, is opgewarmd. Het water dat lauw is voelt dus veel kouder aan dan het water dat in de warme kom zat. Je hand die in de koude kom zat, is afgekoeld. Omdat het lauwe water warmer is dan het koude voelt je hand warmte. Kan je verklaren hoe dit komt? Experiment 11 Het geluid ontstaat als je kom trilt. Hoe langer de kom trilt, hoe langer je het geluid hoort. Àanneer je tijdens het kloppen de kom vasthoudt, kan de kom minder trillen en is het geluid veel korter. Geluiden zijn trillingen in de lucht die je hand horen als ze je oor bereiken. (Het zijn net golven op water) Pagina 34 Pagina 3

4 Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Zo zit dat! Experiment 4 De zonnestralen dringen de plastic zak binnen. Die worden omgezet in warmte. Omdat de warmte moeilijk uit de zak kan, stijgt de temperatuur. Dit noemt men ook het broeikaseffect. Experiment 5 Azijn is een zuur. Plantjes kunnen niet ontkiemen als de grond (in dit geval keukenpapier) te zuur is. Experiment 6 Planten maken zelf hun voedsel aan. Dit voedsel noemt men suikers. (Geen klontjessuiker of griessuiker) Suikers zitten ook in ons voedsel. Die suikers geven energie. Als je teveel suikers geeft, krijgen de planten te veel energie. Dit noemen ze verbranden. Als je plant verbrand is, dan gaat ze veel vlugger verwelken. Ze heeft teveel energie in één keer gekregen. Een klein beetje extra suiker geeft voldoende energie om de plant een beetje langer te laten leven. Als sporters zich futloos voelen dan eten ze een energiereep. Dan kunnen ze er weer een tijdje tegenaan. Experiment 7 Planten zuigen water op met hun wortels, dit water gaat via kleine buisjes naar de blaadjes en de bloem. Zo krijgen alle delen van de plant water. Als je een plant in gekleurd water zet, dan zuigt die ook dat water op waardoor de bloem verkleurt. Pagina 4 Pagina 33

5 Zo zit dat! Experiment 1 Door het licht van de zon krijgen de planten de nodige kracht om hun voedsel te maken. Daarom gaan de planten op zoek naar het licht. Zo komt het dat de plantjes die in het donker staan langgerekt en bleek zijn. Ze gingen op zoek naar het meeste licht. Kijk ook eens naar een zonnebloem. Die laat haar bloem helemaal meedraaien met de zon. Experiment 2 Uit het water neemt de plant voedingsstoffen en mineralen op. Dat water moet rondgestuurd worden zodat de voedingsstoffen overal in de plant terecht komen. Als er te weinig water is, kan de plant geen water doorsturen en hebben de plantjes te weinig voedingsstoffen om te groeien. Is er teveel water dan zitten hun cellen veel te vol met water en kunnen de voedingsstoffen niet rondgestuurd worden. Dan is er te veel water om te groeien. (Ze verdrinken als het ware). Experiment 3 Planten hebben warmte nodig om te groeien. Als het lekker warm is, groeien ze vlugger. De zonnestralen die op de fles vallen worden omgezet in warmte, daarom is het warmer onder de fles. De plant onder de fles groeit om die reden vlugger dan de andere. Experiment 2 Àat is de invloed van de hoeveelheid water op de groei van planten. drie botervlootjes teeltaarde tuinkerszaadjes gietertje 1) Schrijf op elk botervlootje je naam en de datum. Nummer ze van 1 tot 3. 2) Vul de botervlootjes met de teeltaarde. Druk het lichtjes aan. 3) Zaai in elk botervlootje ongeveer 15 zaadjes en doe er een laagje aarde bovenop. 4) Zet de bakjes naast elkaar. 5) Geef ze alle drie op een verschillende manier water 1: voldoende water (elke dag een beetje zodat de aarde voldoende nat is) 2: te weinig water (geef bij de start een beetje water, als je ziet dat de aarde droog is, geef je een beetje water bij) 3: te veel water (elke dag veel water zodat de bovenste aarde laag drijft) 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen Pagina 32 Pagina 5

6 Experiment 2 Dag 1 (schrap wat niet past) Vlootje 1: voldoende/ te weinig / te veel water Vlootje 2: voldoende/ te weinig / te veel water Vlootje 3: voldoende/ te weinig / te veel water Hoe moet je het rooster op het volgende blad invullen? : goed/ heel goed/ beetje/ niet : mooi groen/ flets/ geelachtig : stevig/ slap/ niet stevig of niet slap Experiment 13 Menselijke sensor/zintuig: het smaken. Àelke smaken kan je proeven? 1 blinddoek zoutstengels citroen zoete snoepjes pompelmoes stukje brood Hoe zou dit komen denk je? 1) Blinddoek je partner en laat hem iets proeven. 2) Àaar proeft hij de smaak op zijn tong? Vooraan, achteraan, aan de zijkant? 3) Geef je partner een stukje brood 4) Laat je partner van een volgend stukje proeven en weer verwoorden waar hij de smaak proeft. 5) Àanneer je partner geproefd heeft, wissel je om. 6) Noteer je waarnemingen. Teken op de tong waar je iets proeft. Schrijf erbij wat je proeft. Àaarom is dit zo? Pagina 6 Pagina 31

7 Experiment 12 Àat zie je? Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Kan je uitleggen hoe dit komt? Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Vlootje 1 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Vlootje 1 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Dag 11 Dag 12 Dag 13 Dag 14 Pagina 30 Pagina 7

8 Experiment 3 Àelk effect heeft een serre op de planten groei? Gaat het sneller of niet. twee bloempotten teeltaarde tomaatzaadjes eén plastiek fles 1) Schrijf op de etiketten jullie naam en de datum. Nummer de twee potten met 1 en 2. 2) Vul de bloempotten met de teeltaarde. Druk eventjes aan. 3) Zaai in elke bloempot ongeveer 5 zaadjes en doe er een laagje aarde bovenop. Geef ze elk dag water! 4) Zet de potjes op een warme plek in het licht. 5) Snij de bodem van de fles af en schroef er het dopje van. Zet de fles over de zaadjes van pot 1. 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen. Experiment 12 Menselijke sensor/zintuig: het zien. Hoe werkt ons oog? 1 bolvormige vaas of viskom (moet doorschijnend zijn) 1 stuk keukenpapier 1 loep 1 zaklantaarn 1 schaar stukje karton 2 bolletjes klei 1) Plak het stuk keukenpapier aan de voorkant op de lege vaas of viskom 2) Knip uit het karton een figuurtje. 3) Druk de twee balletjes klei op de tafel. Steek in het eerste balletje de loep en in het andere het karton waaruit je het figuurtje hebt geknipt 4) Knip de zaklantaarn aan en richt de straal daarvan op je uitgeknipte figuur. (Zie tekening) 5) Noteer je waarnemingen. Pagina 8 Pagina 29

9 Experiment 11 Experiment 3 Menselijke sensor/zintuig: het horen. Kan je een geluid voelen? 1 lege fles 1 slakom 1 potlood met een gom 1) Zet de slakom ondersteboven op de fles 2) Hou je oor dichtbij de kom en klop er met het gomeinde van de potlood tegen. Kijk en luister goed naar de kom. 3) Hou de kom vast met je vinger terwijl je er nog eens tegen tikt. Àat hoor je? 4) Noteer je waarnemingen. Dag 1 (schrap wat niet past) Pot 1: met fles/ zonder fles Pot 2: met fles/ zonder fles Teken op het volgende blad telkens wat je ziet. Hoe zou dit komen denk je? Àat voel je de eerste keer? Hoe komt dit? Àat voel je de tweede keer? Hoe komt dit? Pagina 28 Pagina 9

10 Dag 1 Dag 8 Experiment 10 Dag 2 Dag 9 Menselijke sensor/zintuig: het voelen. Kan een zintuig je misleiden? 3 kommetjes heet, lauw en koud water. Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 10 Dag 11 Dag 12 1) Vul een kom met heet water, ééntje met lauw water en eentje met koud water. 2) Dompel je rechterhand in het hete water en je linkerhand in het koude water. 3) Haal je handen er na twee minuten er weer uit, schud ze uit (niet afdrogen) en dompel beide meteen in het lauw water. 4) Noteer je waarnemingen. Àat voel je? Je rechterhand voelt Je linkerhand voelt... Hoe zou dit komen? Dag 6 Dag 13 Dag 7 Dag 14 Pagina 10 Pagina 27

11 Experiment 9 Menselijke sensor/zintuig: het ruiken. Kan je geuren altijd ruiken? 1 bosje sterk ruikende kruiden (tijm, munt, basilicum, komijn ) 1 diepvrieszakje 1) Doe de kruiden in de zak en knoop die goed dicht. Doe dit in de gang anders verspreiden de geuren zich al. Laat de proefpersoon zich ondertussen blinddoeken. 2) Ga terug naar binnen met je zak een tweetal meter van de proefpersoon staan. 3) Schud de zak en vraag of de persoon iets ruikt (normaal zal die niets ruiken.) 4) Haal de kruiden uit de zak en schud ze nog eens. 5) Noteer je waarnemingen Experiment 4 Àat is de invloed van het glas/plastic op de warmte? 1 plastic zak 2 kamerthermometers 1 elastiekjes 1) Leg een thermometer in de plastic zak en bind de zak dicht met het elastiekje 2) Leg de beide thermometers op een vensterbank waar de zon binnen schijnt. 3) Lees na ongeveer 10 minuten de temperatuur van de thermometers af. 4) Bekijk elke dag de thermometer en noteer je waarnemingen. Schrappen wat niet past. Met de kruiden in de zak: ruik je de kruiden / ruik je niets Met de kruiden uit de zak: ruik je de kruiden / ruik je niets Hoe komt dit? Pagina 26 Pagina 11

12 Experiment 4 Dag 1 (schrap wat niet past) Thermometer 1: met zak/ zonder zak Thermometer 2: met zak/ zonder zak Teken op de grafiek een bolletje bij de juiste temperatuur. Kies een kleur voor de thermometer met zak en een ander kleur voor de thermometer zonder zak. Verbind de bolletjes met elkaar zodat je duidelijk kan zien wat er gebeurd Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 8 Dag 9 Dag 10 Àaarom is dit zo? Dag 4 Dag 11 Dag 5 Dag 12 Dag 6 Dag 13 Dag 7 Dag 14 Pagina 12 Pagina 25

13 Experiment 8 Dag 1 Vlootje 1 : aarde Vlootje 2 : keukenpapier Vlootje 3 : niets Teken op het volgende blad in de potjes telkens wat je ziet. Kan je verklaren hoe dit komt? 30 29, , , , , , , , , , , , , , , Thermometer met zak Thermometer zonder zak Pagina 24 Pagina 13

14 Experiment 5 Normaal geef je planten water. Kan je ook andere vloeistoffen geven aan planten? 2 schoteltjes keukenpapier plantenspuit met water azijn tuinkerszaadjes 2 glazen potjes 1) Leg het keukenpapier op de schoteltjes 2) Besproei één schoteltje met de plantenspuit zodat het keukenpapier goed nat wordt. 3) Bevochtig het andere keukenpapier met een lepel azijn. 4) Leg een tiental zaadjes op elk schoteltje en zet de glazen potjes erop. 5) Zet alles op een warme, zonnige plaats. 6) Bekijk elke dag de thermometer en noteer je waarnemingen. Experiment 8 Heeft een plant aarde nodig om te groeien? 3 botervlootjes plantenspuit keukenpapier teeltaarde tuinkerszaadjes 1) Vul één botervlootje met wat keukenpapier, vul één botervlootje met aarde, laat het laatste botervlootje leeg. 2) Zaai in elk botervlootje een tiental zaadjes 3) Bevochtig de zaadjes met de plantenspuit. 4) Bekijk elke dag de bloemen en noteer je waarnemingen. Pagina 14 Pagina 23

15 Geen kleurstof stof Dag 1 Experiment 5 Teken op het volgende blad telkens wat je ziet. Dag 2 Kan je verklaren hoe dit komt? Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Pagina 22 Pagina 15

16 Dag 1 Dag 8 Experiment 7 Dag 2 Dag 9 Dag 1 Pot 1 : water zonder kleurstof Pot 2: water met kleurstof op het volgende blad in de bloempjes telkens wat je ziet. Dag 3 Dag 10 Hoe zou dit komen? Dag 4 Dag 11 Dag 5 Dag 12 Dag 6 Dag 13 Dag 7 Dag 14 Pagina 16 Pagina 21

17 Experiment 7 Zuigen planten water op? 2 lege glazen potten water voedingskleurstof (kan je vinden in een voedingswinkel) 2 witte bloemen Experiment 6 Is de hoeveelheid aan voedingsstoffen belangrijk voor de groei van planten? 4 lege glazen potten water suiker 4 verse bloemen spatel om te roeren 1) Vul de potten met water. 2) Doe in één pot enkele druppels kleurstof 3) Plaats in elke pot een bloem 4) Bekijk elke dag de bloemen en noteer je waarnemingen. 1) Vul de vier potten met water. Schrijf op elke pot een nummer. 2) Doe nu het volgende: Pot 1: doe er 5 lepels suiker in en los die zoveel mogelijk op door er in te roeren. Pot 2: doe er 3 lepels suiker in en los die op. Pot 3: doe er 1 lepels suiker in en los die op Pot 4 : doe er niets in. 3) Zet in elke pot een bloem. 4) Bekijk elke dag de bloemen en noteer je waarnemingen. Pagina 20 Pagina 17

18 Experiment 6 Dag 1 Pot 1: 5 lepels suiker Pot 2 : 3 lepels suiker Pot 3: 1 lepel suiker Pot 4: 0 lepels suiker Dag 1 Dag 2 Pot 1 Pot 2 Pot 3 Pot 4 Teken op het volgende blad in de hokjes telkens wat je ziet. Àaarom is dit zo? Dag 3 Dag 4 Dag 5 Dag 6 Dag 7 Pagina 18 Pagina 19