Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw"

Transcriptie

1 Vollegrondsgroenten Gangbare glasteelten Biologisch beschutte teelten Kenniscentrum Water Smaakonderzoek

2 Menselijke zintuigen als meetinstrument Saskia Buysens Dat smaakt naar meer, Leuven, 20 november 2009

3 Sensorische analyse mens = belangrijk meetinstrument voor bepalen van smaak menselijke zintuigen Zien Ruiken Proeven Horen Voelen uiterlijk geur/aroma smaak textuur textuur

4 zien (uiterlijk) geeft een eerste idee van kwaliteit schept een verwachting kleur oppervlakte (glans) grootte vorm vb. appels vb. chocolade

5 ruiken (geur/aroma) respons op vluchtige stoffen via neus/mond direct: geur retronasaal: aroma aroma bepaalt voor een groot deel smaak cfr. verkouden: ik proef niks

6 ruiken (geur/aroma) receptoren (veel verschillende) in geurepitheel bulbus olfactorius in voorhersenen (interpretatie) duizenden geuren en geurmengsels waarnemen geurgewaarwording ~ drempelwaarde frequent specifieke anosmia (geurenblindheid) adaptatie (wennen aan stimulus)

7 voelen en horen (textuur) proeven is ook voelen (hand, tanden, tong, gehemelte) en horen (oor) textuur: waargenomen structurele en dus fysische eigenschappen van producten mechanoreceptoren tastreceptoren (huid) vb. korreligheid griesmeel, drukreceptoren (huid en spieren) vb. taai- en hardheid weerstand die spieren ondervinden

8 proeven (smaak) respons op opgeloste, niet-vluchtige stoffen via tong, gehemelte en keel 5 basissmaken (zoet, zuur, bitter, zout en umami) soms smaak=aroma, vaak totale sensatie die gepaard gaat met eten en drinken smaakpapillen smaakknoppen smaakreceptoren

9 proeven (smaak) wordt beïnvloed door temperatuur, speeksel,. 1 stof: verschillende smaakkwaliteiten afhankelijk van concentratie beïnvloeding tussen de stoffen (vb. zuurheid door zoetheid) intensiteit ~ gevoeligheid

10 sensorische analyse verschillende factoren beïnvloeden respons fysiologische factoren vb. geslacht, leeftijd, speeksel, verzadiging, omgevingsfactoren vb. lawaai, temperatuur, geuren, gedrag vooraf andere vb. cultuur, blootstelling, aanbieden van stalen, stress aangepaste omgeving en technieken

11 sensorische analyse aangepaste omgeving: smaaklokaal goede sensorische praktijk stalen preparatie aanbieden manier volgorde hoeveel tijdstip sessie

12 sensorische analyse = meten van kwaliteit m.b.v. de zintuigen Hoe reageren consumenten op een product? Hoe ervaren consumenten dat product? HEDONISCH ONDERZOEK Verschillen producten in smaak? Wat zijn de verschillen? ANALYTISCH ONDERZOEK

13 sensorische analyse verschillen in doel, methode, panel & resultaat DOEL Consumententevredenheid meten Voorkeur en acceptatie HEDONISCH ONDERZOEK Sensorische eigenschappen analyseren Meten en controleren ANALYTISCH ONDERZOEK

14 sensorische analyse verschillen in doel, methode, panel & resultaat PANEL regelmatige gebruikers doorslag van consumentenpopulatie grote aantallen (n= ) HEDONISCH ONDERZOEK geselecteerde en getrainde panelleden hoe meer getraind, hoe minder nodig (n=6-15) plezier ANALYTISCH ONDERZOEK

15 sensorische analyse verschillen in doel, methode, panel & resultaat METHODE acceptatietesten: hoe lekker vindt u de kaas? voorkeurstesten: welke kaas is het lekkerst? HEDONISCH ONDERZOEK verschiltesten: is er een verschil in smaak? profielbepalingen: volledige beschrijving wat is het verschil en hoe groot is het? ANALYTISCH ONDERZOEK

16 sensorische analyse verschillen in doel, methode, panel & resultaat Tomaat X is de lekkerste tomaat. HEDONISCH ONDERZOEK RESULTAAT Tomaat X is heel zoet, sappig en weinig melig. ANALYTISCH ONDERZOEK

17 hedonisch onderzoek

18 hedonisch onderzoek Smakelijkheid (0-10) 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 ARAWAK CAPRESE DRK568 JUANITA LYCOBELLO OLMECA PROLYCO SANTALINA SANTELLA SUNSTREAM

19 hedonisch onderzoek Smakelijkheid (0-10) SUNSTREAM 32,76 27,59 34,48 5,17 SANTELLA 35,59 33,9 27,12 3,39 SANTALINA 32,76 25,86 29,31 12,07 PROLYCO 37,29 32,2 23,73 6,78 OLMECA 32,2 28,81 33,9 3, LYCOBELLO 50,85 25,42 20,34 3, JUANITA 43,1 22,41 25,86 8,62 DRK568 44,9 28,57 24,49 2,04 CAPRESE 37,29 32,2 25,42 3,39 ARAWAK 89,36 8,51 2,13 0 0% 20% 40% 60% 80% 100%

20 analytisch onderzoek verschiltesten: driehoekstest profielbepaling

21 driehoekstest Je krijgt 3 stalen, 2 zijn dezelfde, 1 is anders. Welk? AAB ABA BAA ABB BAB BBA alle mogelijkheden gelijk aantal presentaties (6) aantal juiste antwoorden tellen: zijn er beduidend meer dan door toeval: stalen zijn verschillend 24 personen, 14 juiste antwoorden: stalen zijn verschillend in smaak

22 profielbepaling karakterisatie adhv sensorische eigenschappen beschrijving van de intensiteit van de smaakbepalende eigenschappen getraind panel

23 profielbepaling Aroma 7,00 6,00 Taaie schil 5,00 Zoetheid 4,00 3,00 ARAWAK 2,00 CAPRESE 1,00 DRK568 JUANITA Sappigheid 0,00 Zuurheid LYCOBELLO OLMECA PROLYCO SANTALINA SANTELLA SUNSTREAM Meligheid Umami Stevigheid

24 preference mapping Biplot (axes F1 and F2: %) 2 1,5 roses/flowers Cluster1 QUEST 1 0,5 0-0,5-1 BRILLIANT LEM ANCE Cluster2 TRADIRO DRW sourness ARANCA musty/stale Cluster3 total aroma tomatogreen Cluster4 sweetness M ONA grass/sweet LISA -1,5 RZ ,5-1 -0,5 0 0,5 1 1, axis F 1 (44.68 %) -->

25 Besluit meten van kwaliteit van producten m.b.v. zintuigen (sensorische analyse) is mogelijk want: maar: menselijke zintuigen zijn heel gevoelig direct verband met hoe mens proeft, denkt menselijke zintuigen onderhevig aan beïnvloeding (externe factoren, proefopzet, )

26 Besluit verschillen tussen mensen (geslacht, cultuur, speeksel, familiariteit met het product, ) verschillen binnen 1 mens (honger, stress, gemoedsgesteltenis, hormonen, infecties,.) sensorische analyse = waardevolle techniek voor identificeren van sensorische eigenschappen, smaak van producten begrijpen van consumentenverwachtingen en voorkeuren

27 Besluit Meer info?

sensorisch onderzoek Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen

sensorisch onderzoek Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen SENSORISCH sensorisch ONDERZOEK onderzoek voor elk sensorisch onderzoek Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen Wat biedt het PCG? Onze ploeg gekwalificeerd en goed opgeleid personeel

Nadere informatie

Sensoriek: koekjes Het proeven en beoordelen van koekjes

Sensoriek: koekjes Het proeven en beoordelen van koekjes Inleiding Smaak is heel subjectief. Wat de een bijvoorbeeld heel zoet vindt, vindt de ander wel meevallen. Toch heeft elk product wel een aantal sensorische eigenschappen (bijvoorbeeld zoet, bitter, sappig,

Nadere informatie

sensorisch onderzoek Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen Contact

sensorisch onderzoek Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen Contact Contact Voor elke vraag op het gebied van sensorische analyse en een antwoord op maat, contacteer: Dr. ir. Saskia Buysens Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen Karreweg 6 B-9770

Nadere informatie

Beoordelen op smaak en geur

Beoordelen op smaak en geur Beoordelen op smaak en geur De vier basissmaken Met de tong kun je slechts vier basissmaken waarnemen, namelijk: zoet; zuur; bitter; zout. Hoe is het dan mogelijk, dat we toch heel veel andere smaken kennen

Nadere informatie

Samenvatting project natuur zintuigen

Samenvatting project natuur zintuigen Samenvatting project natuur zintuigen Let op: De plaatjes hoef je niet te leren! Samenvatting van de huid Hoe voel je? In je huid zitten drukreceptoren die gestimuleerd worden door jouw vinger. Ze sturen

Nadere informatie

Proeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur.

Proeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur. Over de Tong Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen. Als goede proefpersonen willen jullie je natuurlijk

Nadere informatie

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong. Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je

Nadere informatie

Zintuigen; Reuk en Smaak

Zintuigen; Reuk en Smaak Meer leren over lichaam en gezondheid Zintuigen; Reuk en Smaak Stijn van der Heijden KNO-arts in opleiding Maastricht UMC+ 14 december 2016 Inhoud 1. Anatomie neus 2. Reuk 3. Oorzaken van reukverlies 4.

Nadere informatie

Zintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:...

Zintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:... Naam leerling: Leden expertgroep: De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken hoe goed je smaken uit elkaar kunt houden door te proeven. Wat hebben jullie nodig? Jullie krijgen de benodigdheden straks van

Nadere informatie

Lekker stel + + Kleur & vorm. Schaapje Slaaaaa

Lekker stel + + Kleur & vorm. Schaapje Slaaaaa Over de Tong Bekijk voordat je begint deel 1 van de film. Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen.

Nadere informatie

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8 Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van

Nadere informatie

Over de Tong. Doelstellingen. foto kok berry happend in groente

Over de Tong. Doelstellingen. foto kok berry happend in groente Over de Tong Met Over de Tong ontdekken uw leerlingen van alles over de vijf smaken zoet, zuur, bitter, zout en umami. Met elkaar doen ze smaaktesten en proeven de producten die bij het lesprogramma horen.

Nadere informatie

VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK

VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK Proef 1: Smaakgebieden Met deze proef kun je nagaan of je met alle delen van de tong de verschillende samken kunt waarnemen of dat er verschillende smaakvelden zijn voor

Nadere informatie

Commanderij Molenberg Wijn proeven

Commanderij Molenberg Wijn proeven Commanderij Molenberg Wijn proeven Peter Veryser (mengen gif) Geert De Bruecker (toedienen gif) Technische avond - 18 februari 2016 Basis Proeven van wijn is een ervaring waar - waarneming (de zintuigen)

Nadere informatie

SMAAKONDERZOEK MINI TOMATEN

SMAAKONDERZOEK MINI TOMATEN SMAAKONDERZOEK MINI TOMATEN Proefcode : SM12TORS13 Offertecode : Code klant : GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité

Nadere informatie

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Reukvermogen Ondanks dat je zou zeggen dat je ruikt met je neus is slechts een deel hiervan waar. Het orgaan waarmee wij geur waarnemen bevind zich

Nadere informatie

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak?

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Onderzoeksvraag Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Benodigdheden per persoon 1 chronometer (gebruik hiervoor je gsm) 1 blad papier + 1 pen

Nadere informatie

T3 L7-8 De elektronica in mijn lichaam Onze zintuigen Bronnenboek Onze vijf zintuigen

T3 L7-8 De elektronica in mijn lichaam Onze zintuigen Bronnenboek Onze vijf zintuigen 1. Onze vijf zintuigen Hoe zou het zijn als je niets zou kunnen horen, voelen, zien, ruiken of proeven. Dat zou pas erg zijn! Je denkt niet zo vaak bewust aan je zintuigen, maar je gebruikt ze wel de hele

Nadere informatie

Voorbereidende les Peperduur

Voorbereidende les Peperduur Voorbereidende les Peperduur op ontdekking in de Gouden Eeuw ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lesactiviteit: Specerijen ruiken en

Nadere informatie

Minder zout, evenveel smaak?

Minder zout, evenveel smaak? Minder zout, evenveel smaak? Prof. dr. ir. Koen Dewettinck Horeca Expo, 25 november 2009 Overzicht Sensorische eigenschappen van levensmiddelen Sensorische testen Smaak Functies van zout: Smaak Microbiële

Nadere informatie

Sensorisch Onderzoek. F-cluster. Pagina 1

Sensorisch Onderzoek. F-cluster. Pagina 1 Sensorisch Onderzoek F-cluster Pagina 1 Succes met leren Leuk dat je onze bundels hebt gedownload. Met deze bundels hopen we dat het leren een stuk makkelijker wordt. We proberen de beste samenvattingen

Nadere informatie

Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o.

Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o. Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o. In de praktijk. Steunt op het idee van het drie pilaren model waarbij onderlinge informatie uitwisseling cruciaal is in de verbetering

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Zintuigen 1 INLEIDING Zintuigcellen Reuk-, smaak- en PH-sensoren Smaakzintuig Warmte- en koudesensoren Tast-, druk- en pijnsensoren Fotosensoren 2 ZINTUIGEN VORMEN DE VERBINDING

Nadere informatie

Voorbereidende les Peperduur

Voorbereidende les Peperduur Voorbereidende les Peperduur op ontdekking in de Gouden Eeuw Lesactiviteit: Specerijen ruiken en proeven Groep: 5 en 6 Lesdoel: De leerlingen kunnen verschillende specerijen herkennen en omschrijven door

Nadere informatie

elektronische zintuigen Jeroen Lammertyn MeBioS K.U.Leuven

elektronische zintuigen Jeroen Lammertyn MeBioS K.U.Leuven www.biw.kuleuven.be Van smaakpapillen tot elektronische zintuigen Jeroen Lammertyn MeBioS K.U.Leuven Algemeen kader Voedselkwaliteit en -veiligheid Kwaliteitscontrole in de biologische productieketen Sensortechnologie

Nadere informatie

SMAAKONDERZOEK COEUR DE BOEUF

SMAAKONDERZOEK COEUR DE BOEUF SMAAKONDERZOEK COEUR DE BOEUF Proefcode: SM12TORS11 Offertecode: Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg

Nadere informatie

Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text.

Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text. Zintuigen Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text. Why are the senses important to a designer? How can you use them in your design concept?

Nadere informatie

Ruiken en proeven vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62369

Ruiken en proeven vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62369 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Thema 3 Voeding en je lichaam

Thema 3 Voeding en je lichaam Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 3 Voeding en je lichaam Samenvatting Voeding en je lichaam Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Die zitten in ons eten en drinken. Voedsel en vocht zijn

Nadere informatie

Ouder worden met smaak

Ouder worden met smaak Ouder worden met smaak Stefanie Kremer Consumer Science and Intelligent Systems, Wageningen UR De vergrijzing Groter beroep op: gezondheidszorg medische en sociale diensten Gevolg: toenemende behoefte

Nadere informatie

Sensorisch onderzoek, productontwikkeling en statistiek. F-cluster

Sensorisch onderzoek, productontwikkeling en statistiek. F-cluster Sensorisch onderzoek, productontwikkeling en statistiek F-cluster Succes met leren Leuk dat je onze bundels hebt gedownload. Met deze bundels hopen we dat het leren een stuk makkelijker wordt. We proberen

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK TROSTOMAAT NAJAARSTEELT

CONSUMENTENONDERZOEK TROSTOMAAT NAJAARSTEELT CONSUMENTENONDERZOEK TROSTOMAAT NAJAARSTEELT Proefcode: SM14TORS01 In opdracht van: LAVA cvba t.a.v. Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130 A 3191 Boortmeerbeek Tel ++ 32 (0)15 50 42 50 Maarten.demoor@lava.be

Nadere informatie

Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1

Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1 Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1 Opdracht 1: kwaliteitsverantwoordelijke (voor de leerkracht) Omschrijving van het beroep Hygiëne is het codewoord voor een kwaliteitsverantwoordelijke in

Nadere informatie

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Inhoudsopgave Pagina 2 Reukvermogen Pagina 3 Smaken en Proeven Pagina 4 Voorbeelden Pagina 5 De proefopstelling Pagina 6 De proef in werking Pagina

Nadere informatie

Zintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/58369

Zintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/58369 Auteur Iris Kikkert Laatst gewijzigd 11 March 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/58369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Reuk- en smaakcentrum KNO

Reuk- en smaakcentrum KNO Reuk- en smaakcentrum KNO U bent door uw huisarts of specialist verwezen naar het Reuken smaakcentrum. Deze folder geeft u informatie over uw bezoek aan het centrum. In Nederland lijden naar schatting

Nadere informatie

EXAMENEISEN EN LITERATUURLIJST

EXAMENEISEN EN LITERATUURLIJST EXAMENEISEN EN LITERATUURLIJST MOA / NIMA Sensorisch Onderzoeker-A en -B (Van toepassing op de examens vanaf januari 2008) Inhoud Exameneisen 3 Examenmethodiek 3 Aanbevolen literatuur 3 Proefexamen Sensorisch

Nadere informatie

BIER PROEVEN & BEOORDELEN

BIER PROEVEN & BEOORDELEN BIER PROEVEN & BEOORDELEN Inleiding Belgische bieren proeven en beoordelen Het is fijn om samen met vrienden een avond te vullen met het ontdekken van Belgische Bieren. Een bier proeven, en daarna dit

Nadere informatie

3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf

3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf 3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf Oefeningen voor de zintuigen in de onderbouw Manuela Gelens-Kilian, Montessorischool Buiten in Almere De ontwikkeling van de zintuigen en zintuigoefeningen

Nadere informatie

Over de Tong. Kerndoelen basisonderwijs. Educatief platform Ik eet het beter. Doelstellingen. foto kok berry happend in groente

Over de Tong. Kerndoelen basisonderwijs. Educatief platform Ik eet het beter. Doelstellingen. foto kok berry happend in groente Over de Tong Met Over de Tong ontdekken uw leerlingen van alles over de vijf smaken zoet, zuur, bitter, zout en umami. Met elkaar doen ze smaaktesten en proeven de producten die bij het lesprogramma horen.

Nadere informatie

SEGMENTATIEONDERZOEK TOMAAT

SEGMENTATIEONDERZOEK TOMAAT SEGMENTATIEONDERZOEK TOMAAT Proefcode: SM13TORS01-9 Offertecode: 13_010_JV Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: LAVA cvba Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130A 3191 Boortmeerbeek Door: Provinciaal

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK VERGETEN GROENTEN

CONSUMENTENONDERZOEK VERGETEN GROENTEN CONSUMENTENONDERZOEK VERGETEN GROENTEN Proefcode: Contract: SM15DTTT01 n.v.t. In opdracht van: BelOrta Ludo Van Kelst Mechelsesteenweg 120 2860 Sint-Katelijne-Waver Door: PCG vzw Karreweg 6 B-9770 Kruishoutem

Nadere informatie

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 4, 5 en 6

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 4, 5 en 6 Verwonderen Groep 4, 5 en 6 Leerdoel De kinderen: - verwonderen zich over voedsel. - gebruiken hun zintuigen (ogen, neus, mond) om voedsel bewust te bekijken, te proeven en te ruiken. - ontdekken wat de

Nadere informatie

Werkblad Naut Thema 3: Voeding en je lichaam

Werkblad Naut Thema 3: Voeding en je lichaam Werkblad Naut Thema 3: Voeding en je lichaam 3.1 Wat heeft je lichaam nodig? Je lichaam is heel slim Een heel slimme machine Je lichaam kan rennen en kijken en groeien een snee gaat vanzelf weer dicht

Nadere informatie

Spreekbeurt over ZOUT

Spreekbeurt over ZOUT Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt

Nadere informatie

Kleur: Zonder kleur geen smaak

Kleur: Zonder kleur geen smaak Kleur: Zonder kleur geen smaak Denise Blom - 1619313 Docent: Dick Swart Specialisatie: Visual Seminar: 2014-B Het is bekend dat je smaakperceptie beïnvloed wordt door factoren als geur, kleur, structuur,

Nadere informatie

Herhalingsles Het lichaam. Ademhaling. Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan.

Herhalingsles Het lichaam. Ademhaling. Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan. Herhalingsles Het lichaam Ademhaling Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan. Als we ademen, stroomt er lucht binnen in ons lichaam. Welke weg legt deze lucht af? Vul het schema aan.

Nadere informatie

Smaakstoffen in tabaks- en aanverwante producten

Smaakstoffen in tabaks- en aanverwante producten Smaakstoffen in tabaks- en aanverwante producten Introductie Aan bijna alle tabaksproducten worden smaakstoffen toegevoegd. Tabaksproducten gaan hierdoor lekkerder smaken. Ook verminderen smaakstoffen

Nadere informatie

Eerlijk is eerlijk. Reclame maken. Proeven en ruiken

Eerlijk is eerlijk. Reclame maken. Proeven en ruiken Eerlijk is eerlijk Reclame maken Bedenk in groepjes van drie of vier een reclame van twintig seconden voor volkorenbrood. Denk aan kleurgebruik, tekst en welke emoties je wilt laten overkomen. Presenteer

Nadere informatie

Thema Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik? (Zintuigen) Week 1 : Het gezicht

Thema Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik? (Zintuigen) Week 1 : Het gezicht Thema Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik? (Zintuigen) Week 1 : Het gezicht - Grote kring : Puk heeft spiegeltjes meegenomen, want hij vind dat hij er zo mooi uit ziet in de spiegel. Elk kind krijgt een

Nadere informatie

inkijkexemplaar Voeding en techniek Voeding en Techniek

inkijkexemplaar Voeding en techniek Voeding en Techniek Voeding en techniek 1. Voedingsstoffen 2 1.1. Energieleverende stoffen 5 1.2. Hoeveel energie heb je nodig? 6 2. Gezond leven en gezond eten 8 2.1. Wat is gezond eten? 8 2.2.2. Eten, een sociaal gebeuren

Nadere informatie

Exameneisen en literatuurlijst. MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B. Van toepassing op de examens vanaf januari 2015

Exameneisen en literatuurlijst. MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B. Van toepassing op de examens vanaf januari 2015 Exameneisen en literatuurlijst MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B Van toepassing op de examens vanaf januari 2015 1 Inhoud 1. Exameneisen... 3 2. Examenmethodiek... 4 3. Aanbevolen literatuur... 4

Nadere informatie

Zintuigen. zien ruiken. horen. voelen. proeven

Zintuigen. zien ruiken. horen. voelen. proeven Zintuigen horen proeven zien ruiken voelen inhoud 1. Zintuigen 3 2. Je ogen 4 3. Je oren 6 4. Je neus 8 5. Je tong 11 6. Je huid 12 7. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Smaakwaarneming en - waardering

Smaakwaarneming en - waardering Smaakwaarneming en - waardering Jos Mojet Centre for Innovative Consumer Studies - Wageningen University Wat verstaat de consument onder smaak? Samenspel van de verschillende zintuigen bij de waarneming

Nadere informatie

Smaakonderzoek komkommer aan Nederlands en Spaans product

Smaakonderzoek komkommer aan Nederlands en Spaans product Smaakonderzoek komkommer aan Nederlands en Spaans product M. Kersten, L. Voorbij en W. Verkerke Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw april 2002 PPO nr 420029 2002 Wageningen, Praktijkonderzoek

Nadere informatie

Zoutreductie, verandering van smaak doet eten?

Zoutreductie, verandering van smaak doet eten? Zoutreductie, verandering van smaak doet eten? Dennis Rijnders Business Line Manager Yeast Extracts DSM Food Specialties, Savoury Ingredients Artis, 1 November, 2012 Zoutreductie, verandering van smaak

Nadere informatie

Mentor Datum Groep Aantal lln. Ruud

Mentor Datum Groep Aantal lln. Ruud Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven

Nadere informatie

Bepalen van de glycemische index (GI) van twee drankjes

Bepalen van de glycemische index (GI) van twee drankjes Bepalen van de glycemische index (GI) van twee drankjes Kelly Mulder, Nynke Mostard Hypothese Wij verwachten dat de waarde van de glycemische index van de verschillende drankjes verschilt. Werkwijze en

Nadere informatie

De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland

De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland Ouder worden met smaak Stefanie Kremer Consumer Science and Intelligent Systems, Wageningen UR De vergrijzing Groter beroep op: gezondheidszorg medische

Nadere informatie

12 zintuigen. Opdrachtgever: Wil Sturkenboom School: Calandlyceum Project: O&O. Lara Vens, Lucas Boer, Hisko Veenstra en Marit van Hekesen

12 zintuigen. Opdrachtgever: Wil Sturkenboom School: Calandlyceum Project: O&O. Lara Vens, Lucas Boer, Hisko Veenstra en Marit van Hekesen 12 zintuigen Opdrachtgever: Wil Sturkenboom School: Calandlyceum Project: O&O Lara Vens, Lucas Boer, Hisko Veenstra en Marit van Hekesen Inleiding Dit rapport gaat over de 12 zintuigen theorie op basis

Nadere informatie

Meerwaarde creatie in aardbei

Meerwaarde creatie in aardbei Meerwaarde creatie in aardbei Caroline Labrie, Wouter Verkerke, Wageningen University & Research, Business Unit Glastuinbouw Siet Sijtsema, Harriette Snoek, Ireen Raaijmakers, Wageningen Economic Research

Nadere informatie

inkijkexemplaar Voeding en techniek Voeding en Techniek

inkijkexemplaar Voeding en techniek Voeding en Techniek Voeding en techniek 1. Voedingsstoffen 2 1.1. Energieleverende stoffen 5 1.2. Hoeveel energie heb je nodig? 6 2. Gezond leven en gezond eten 8 2.1. Wat is gezond eten? 8 2.2.2. Eten, een sociaal gebeuren

Nadere informatie

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne WAAROM? Voor VEILIGHEID van de consument Jaarlijks 1.5 miljoen vergiftigingen in Nederland 1993 Duitsland: > 1000 mensen ziek na eten van chips (salmonella) 1996 15- jarige jongen sterft door botulisme

Nadere informatie

Activiteiten BSO De Berenboot groep 1 t/m 3 Zomervakantie week 1: 6 t/m 10 juli. Thema: Dit is mijn lijf

Activiteiten BSO De Berenboot groep 1 t/m 3 Zomervakantie week 1: 6 t/m 10 juli. Thema: Dit is mijn lijf Zomervakantie week 1: 6 t/m 10 juli Thema: Dit is mijn lijf Maandag 6 juli: Wie ben ik? We beginnen de vakantie relaxed met yoga en massage. Ook maken we omtrekken van onszelf op het schoolplein. Uiteraard

Nadere informatie

Ruiken en proeven vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/73611

Ruiken en proeven vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/73611 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 April 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73611 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA

CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA Proefcode: SM13PARS03 Offertecode: 13_010_JV Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: LAVA cvba Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130 A 3191 Boortmeerbeek

Nadere informatie

^/2~^H"7 SMAAKONDERZOEK BIOLOGISCHE GETEELDE PRODUCTEN 2000

^/2~^H7 SMAAKONDERZOEK BIOLOGISCHE GETEELDE PRODUCTEN 2000 Proefstation voor Bloemisterij en Glasgroente Vestiging Naaldwijk Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk Tel. 0174-636700, fax 0174-636835 SMAAKONDERZOEK BIOLOGISCHE GETEELDE PRODUCTEN 2000 tomaat en komkommer Project

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Zoet 2. Honing 3. Suiker 4. Zoet water 5. Smaak en proeven 6. Zoet en tanden 7. Wie zoet is. 8. Snoep 9. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. 1. Zoet 2. Honing 3. Suiker 4. Zoet water 5. Smaak en proeven 6. Zoet en tanden 7. Wie zoet is. 8. Snoep 9. Filmpjes Pluskaarten Zoet Zoet inhoud blz. 1. Zoet 3 2. Honing 4 3. Suiker 6 4. Zoet water 7 5. Smaak en proeven 8 6. Zoet en tanden 9 7. Wie zoet is. 10 8. Snoep 11 9. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon

Nadere informatie

Projectnr. : Diversen dienstverlening. Rapport December 1990

Projectnr. : Diversen dienstverlening. Rapport December 1990 Projectnr. : 303.0010 Diversen dienstverlening Rapport 90.50 December 1990 Onderzoek naar smaakverschillen tussen vijf partijen Eistar-appelen met verschillende stevigheden dr ir A.B. Cramwinckel D.M.

Nadere informatie

Sensoriek: kinine Bepaling van de drempelwaarde van kinine

Sensoriek: kinine Bepaling van de drempelwaarde van kinine Inleiding Alle smaak en geurstoffen hebben een drempelwaarde. Dat is de minimale concentratie die nodig is om de stof waar te nemen. In smaakonderzoek is het vaststellen van de drempelwaarde van stoffen

Nadere informatie

Wist je dat. Bitter Zuur Zout Zoet. ... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is.

Wist je dat. Bitter Zuur Zout Zoet. ... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is. Wist je dat... de bobbeltjes op je tong je smaakpapillen zijn. Hiermee proef je of iets bitter, zuur, zout of zoet is. Bitter Zuur Zout Zoet... mensen vroeger dachten dat suiker geluk bracht. En nog steeds

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA

CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA Proefcode: SM12PARS01 Offertecode: 12_005_JV Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: LAVA cvba Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130 A 3191 Boortmeerbeek

Nadere informatie

Exameneisen en literatuurlijst. MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B. Van toepassing op de examens vanaf januari 2015

Exameneisen en literatuurlijst. MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B. Van toepassing op de examens vanaf januari 2015 Exameneisen en literatuurlijst MOA/ NIMA Sensorisch Onderzoeker A en B Van toepassing op de examens vanaf januari 2015 1 Inhoud 1. Exameneisen... 3 2. Examenmethodiek... 4 3. Aanbevolen literatuur... 4

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA

CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA CONSUMENTENONDERZOEK GROENE GEBLOKTE PAPRIKA Proefcode: SM11PARS01 Offertecode:11_004_SB Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: LAVA cvba Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130 A 3191 Boortmeerbeek

Nadere informatie

Mentor Datum Groep Aantal lln. Ruud

Mentor Datum Groep Aantal lln. Ruud Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven

Nadere informatie

Samen Smaakonderzoek doen

Samen Smaakonderzoek doen Samen Smaakonderzoek doen naam: groep: professor papilletje en de beste KoK van Het land zijn druk bezig in de KeUKeN... de volgende dag is Het tijd om boodschappen te doen... zoo... wat kakelverse eieren

Nadere informatie

Mijn ervaringen met zintuigen

Mijn ervaringen met zintuigen Mijn ervaringen met zintuigen Zien Animaties bij muziek Bij steeds meer muziek evenementen spelen zichtbare animaties een belangrijke rol en maken zij deel uit van de act. De animaties dragen bij aan een

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Zintuigen

Praktische opdracht Biologie Zintuigen Praktische opdracht Biologie Zintuigen Praktische-opdracht door een scholier 04 woorden 0 november 009 3,4 keer beoordeeld Vak Biologie Practicum zintuigen biologie Practicum : De tast Waar in de huid

Nadere informatie

Effectmeting bij kinderen, ouders, leerkrachten en directie van smaakklassen

Effectmeting bij kinderen, ouders, leerkrachten en directie van smaakklassen Effectmeting bij kinderen, ouders, leerkrachten en directie van smaakklassen Vakgroep Landbouweconomie Prof. Dr. Xavier Gellynck Dr. Hans De Steur Ir. Sara De Pelsmaeker Universiteit Gent Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen

Nadere informatie

Schooljaar 2013-2014 FEBRUARI

Schooljaar 2013-2014 FEBRUARI Schooljaar 2013-2014 FEBRUARI Beste ouders, Met de krokusvakantie net achter de rug wandelen we al weer een nieuwe maand binnen. Daarom de hoogste tijd om eens een kijkje te nemen op het gebeuren in de

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK VIS

CONSUMENTENONDERZOEK VIS CONSUMENTENONDERZOEK VIS Proefcode: SM11VIS01 Uitgevoerd in opdracht van: Project Aqua-VLAN Door: Provinciaal Proefcentrum Kruishoutem Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9

Nadere informatie

Bekijk de werkbladen ( vanaf pagina 3) en lees deze lesbeschrijving door. Zorg voor de benodigde beschreven materialen.

Bekijk de werkbladen ( vanaf pagina 3) en lees deze lesbeschrijving door. Zorg voor de benodigde beschreven materialen. Les 2: Lekker vis! Lesbeschrijving voor de leerkracht groep 5-6 Voorbereiding Bekijk de werkbladen ( vanaf pagina 3) en lees deze lesbeschrijving door. Zorg voor de benodigde beschreven materialen. Nodig:

Nadere informatie

Proefjes. Divieny, groep 6

Proefjes. Divieny, groep 6 Proefjes Ik vond het heel leuk en de leukste was ruiken En ik hoop dat het ook leuk is als we de volgende keer weer gaan En die ik niet leuk vond was proeven want er waren een Die ik niet lekker vond en

Nadere informatie

Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren

Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren Opinies van jongeren mbt voeding (Carine Vereecken) Kieskeurig : Dranken en tussendoortjes op school (Olaf Moens & Loes Neven) Opinies van jongeren mbt voeding

Nadere informatie

Les over tussendoortjes

Les over tussendoortjes Les over tussendoortjes Groep 7 en 8 Leerdoel Na de les weten de kinderen: - wat gezonde tussendoortjes zijn. - waarom we beter gezonde tussendoortjes kunnen eten dan de gangbare. - waarvoor tussendoortjes

Nadere informatie

Cramwinckel, die zich met zijn Centrum voor Smaakonderzoek al ruim dertig jaar

Cramwinckel, die zich met zijn Centrum voor Smaakonderzoek al ruim dertig jaar mond De feestmaand december is bij uitstek de maand van de smaak. Volgens Bob Cramwinckel, die zich met zijn Centrum voor Smaakonderzoek al ruim dertig jaar met smaak bezighoudt, ben je met een gezonde

Nadere informatie

Pasta Huismerk verslaat prijzige pasta

Pasta Huismerk verslaat prijzige pasta Tekst 1 Lees eerst de vragen in het boekje Examen VMBO-KB. Zoek daarna de antwoorden op in de hierna volgende tekst. Je hoeft de tekst dus niet eerst door te lezen. Let op: deze tekst bestaat uit vijf

Nadere informatie

Onderzoeksrapport: Zonder kleur geen smaak

Onderzoeksrapport: Zonder kleur geen smaak Onderzoeksrapport: Zonder kleur geen smaak Denise Blom - 1619313 Docent: Dick Swart Specialisatie: Visual Seminar: 2014-B Inhoudsopgave 1. Samenvatting 3 2. Introductie 4 3. Methoden 5 3.1 Deskresearch

Nadere informatie

Proeven en voelen. Steunpunt Smaaklessen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Proeven en voelen. Steunpunt Smaaklessen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Steunpunt Smaaklessen Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 February 2014 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/41737 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Hoe. het? Bij onze geboorte krijgen we zintuigen

Hoe. het? Bij onze geboorte krijgen we zintuigen Hoe het? We kunnen eten wat we willen, maar proeven we ook echt? Hoe smaakt bijvoorbeeld een appel? En wat doet dit sappige fruit met ons? Door bewust te eten ontdekken we een rijkdom aan smaken en genieten

Nadere informatie

Laat uw ogen elk deel grondig verkennen, alsof u nog nooit zoiets heeft gezien.

Laat uw ogen elk deel grondig verkennen, alsof u nog nooit zoiets heeft gezien. MINDFULNESS Tips en oefeningen voor thuis Mindfulness leert mensen te leven met aandacht en bewust met handelingen en gedachten in het hier en nu om te gaan. Dit kan sommige mensen wat zweverig in de oren

Nadere informatie

Gastronomie. De smaak

Gastronomie. De smaak Gastronomie Inleiding Buiten de deur eten komt steeds vaker voor. Het aantal gasten van restaurants, eetcafé s, fastfoodbedrijven, bedrijfskantines en instellings- of ziekenhuisrestaurants neemt nog steeds

Nadere informatie

De Nationale. Smaaktest 2009 Docentenhandleiding. Groep 5 t/m 8. Beste leerkracht, Tot culi, tot smaak. Wat is Smaaklessen? Wat is SchoolGruiten?

De Nationale. Smaaktest 2009 Docentenhandleiding. Groep 5 t/m 8. Beste leerkracht, Tot culi, tot smaak. Wat is Smaaklessen? Wat is SchoolGruiten? De Nationale Smaaktest 2009 Beste leerkracht, Wat is Smaaklessen? Eten doen we allemaal en elke dag. Maar wat weten we eigenlijk nog over eten? Smaaklessen is het lesprogramma over eten en smaak voor groep

Nadere informatie

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K.

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K. Testlab Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in producten, maar we kunnen ze wel aantonen. Daar

Nadere informatie

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 de maaltijd Het is eten. Het kan warm of koud zijn. de vis Het is een dier dat zwemt in het water. Er zijn veel soorten vissen. sommige soorten kun je eten.

Nadere informatie

Groente en fruit beoordeeld Naar de groenteboer, markt of supermarkt?

Groente en fruit beoordeeld Naar de groenteboer, markt of supermarkt? Groente en fruit beoordeeld Naar de groenteboer, markt of supermarkt? Waar moet je zijn voor de beste groente en het beste fruit en wat kosten die? De Consumentenbond nam in de maand maart steekproeven

Nadere informatie

ntluikende smaken Smaken verstoppen? kind aan tafel

ntluikende smaken Smaken verstoppen? kind aan tafel ntluikende smaken Het begint al in de baarmoeder: de ontwikkeling van smaak. Maar of je kind daarom dol is op appel moes en geen spruitjes lust? Het geheim van makkelijke en moeilijke etertjes. Smaken

Nadere informatie

De Groente Proef Quiz

De Groente Proef Quiz De Groente Proef Quiz Vraag 1 Welke groente ligt er op je bordje bij cijfer 1? A. sla B. andijvie C. spinazie Vraag 1 het goede antwoord is: Welke groente ligt er op je bordje bij cijfer 1? A. sla B. andijvie

Nadere informatie