Nulmeting Energietransitie

Transcriptie

1 Nulmeting Energietransitie Eindrapport in het kader van de internship bij Natuur en Milieufederatie Utrecht Utrecht, 10 september 2014 Master Energy Science Departement Innovatie- Milieu- en Energiewetenschappen Faculteit Geowetenschappen Student H.A.Hekkert, BSc Begeleider NMU B.Wesselink Begeleider UU dr. R.Harmsen

2 Het figuur op de voorpagina komt van de site en geeft voor de woningen in de gemeente Utrecht de (geïndiceerde) energielabels weer.

3 1 Samenvatting Voor u ligt een rapport over de huidige stand van zaken betreffende de energietransitie in de provincie Utrecht. Dit rapport is opgesteld in opdracht van de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU). Het doel van dit rapport is om het huidige energieverbruik in de provincie zo compleet mogelijk in kaart te brengen. Daarnaast wordt ook de hernieuwbare energieproductie in de provincie in kaart gebracht. Deze twee waardes worden gecombineerd om het aandeel duurzame energie in de provincie te kunnen bepalen. Om dat te kunnen bereiken wordt alleen data gebruikt van betrouwbare instanties. Bovendien worden alleen bronnen gekozen die periodiek worden vernieuwd zodat de NMU periodiek opnieuw het aandeel duurzame energie kan bepalen om zo de voortgang van de energietransitie in de provincie Utrecht goed te kunnen blijven volgen. Daarnaast wordt via energielabels van gebouwen een beeld geschetst van de huidige stand van zaken betreffende de energiezuinigheid van de gebouwde omgeving. In dit rapport wordt berekend dat het finale energieverbruik in de provincie in ,1 PJ bedroeg. Dit is het opgetelde verbruik van aardgas, elektriciteit, warmte en brandstof voor personenauto s. Hiervan kwam 2,0 PJ uit hernieuwbare bronnen, zodat het aandeel duurzame energie in 2012 neerkwam op 2,4%. De doelstelling van de provincie van 10% hernieuwbare energie in 2020 is dus nog ver weg. Daarnaast wordt in dit rapport vooruitgeblikt naar de stand van de energietransitie in Er werden op basis van trends een inschatting gemaakt van het energieverbruik in de provincie in Dit werd bepaald op ongeveer 78,2 PJ. Ook werden op basis van geplande projecten, landelijke verwachtingen en huidige groeitrends inschatting gemaakt voor de hernieuwbare energieproductie in De verwachtingen zijn een vertienvoudiging van zonne-energie, een verviervoudiging van windenergie en een verdubbeling voor bijmenging biobrandstoffen. Dit zorgt ervoor dat het gebruik van hernieuwbare energie groeit naar 5,2 PJ. Het aandeel duurzame energie in 2020 komt daarmee neer op 6,6%. De doelstelling van de provincie van 10% hernieuwbare energie in 2020 wordt dus niet bereikt. De belangrijkste resultaten en conclusies uit dit rapport zijn op 10 september 2014 in een persbericht gepubliceerd door de NMU en de Economic Board Utrecht (EBU), onder de titel Groen geld verdienen: volop kansen in de provincie Utrecht. Hoofdstuk: Samenvatting 1

4 2 1 Samenvatting Inleiding Leeswijzer: Utrechts energieverbruik Huishoudens Overig kleinverbruik Missende data Totalen Utrechtse energierekening Energierekeningen Utrechtse woningen Energierekeningen overig kleinverbruik Investeren energierekening Energielabels woningen Energielabels woningen Energielabel corporatie huurwoningen Energielabels particuliere huurwoningen Nul-op-de-meter Woningen Aantal NOM-woningen nu Ambitie aantal NOM-woningen Energiebesparing NOM-woning Investeringskosten NOM-woning Windturbines Aantallen en Capaciteit Opbrengst Ambitie Opbrengst Investeringskosten nieuwe windturbines Zonnepanelen Aantal panelen en opgesteld vermogen Ambitie aantal panelen en opgesteld vermogen Opgewekte elektriciteit Investeringskosten nieuwe zonnepanelen Duurzaam vervoer Geregistreerde elektrische voertuigen in de provincie Utrecht Hoofdstuk: Samenvatting 2

5 12.2 Geregistreerde laadpunten in de provincie Utrecht Geregistreerde CNG voertuigen in de provincie Utrecht Geregistreerde Groen gas tankstations in de provincie Utrecht Aandeel duurzame energie Opwek duurzame energie nu Aandeel duurzame energie nu Opwek duurzame energie Aandeel duurzame energie Conclusie Huidige situatie Situatie Geciteerde werken Bijlage A Aantal woongelegenheden per corporatie in Utrecht Hoofdstuk: Samenvatting 3

6 3 Inleiding In September 2013 is er in Nederland een nationaal Energieakkoord gesloten door overheden (landelijke, provinciale en gemeentelijke), milieuorganisaties, bedrijfsleven en andere belanghebbende organisaties. In dit Energieakkoord zijn de tekenende partijen verplichtingen aangegaan met betrekking tot energiebesparing, hernieuwbare energieproductie, smart grids, innovatie en werkgelegenheid. Belangrijke onderdelen in het Energieakkoord zijn de volgende: Het aandeel hernieuwbare energieproductie zal stijgen van 4% nu naar 14% in 2020 en 16% in 2023 De grootste bijdrage daarin moet geleverd worden door windenenergie met een capaciteit van MW op land in 2020 en MW op zee in 2020 en MW in Sluiting van 5 oude kolencentrales en een maximum op bijstook van biomassa van 15 PJ Een versnelling van energiebesparing van de huidige circa 1% per jaar naar 1,5% van het finale gebruik. Dit betekent een extra energiebesparing van 100 PJ in 2020 Dit zal een totaal van fulltime banen opleveren NMU wil van het momentum en de aangegane verplichtingen in dit Nationale Energie Akkoord profiteren en met andere partijen een regionale vertaling maken, in de vorm van een provinciale Utrechtse Energie Agenda. Om de urgentie en het belang van zo n Energie Agenda te benadrukken is het belangrijk de startsituatie ofwel de baseline te kennen. In dit rapport zullen indicatoren worden benoemd die samen een goed beeld kunnen geven van de stand van de energietransititie in de provincie Utrecht. Deze indicatoren zullen zo gekozen worden dat ze op te bouwen zijn uit betrouwbare data die in principe jaarlijks vernieuwd wordt. Op deze manier kunnen de waarden voor deze indicatoren met een vaste regelmaat opnieuw worden vastgesteld en kan er een goed en doorlopend beeld worden geschetst van de voortgang van de energietransitie in de provincie Utrecht. 3.1 Leeswijzer: In het eerste deel van het rapport wordt aandacht besteed aan het huidige energieverbruik in de provincie Utrecht. Zo wordt in hoofdstuk 4 het energieverbruik van de provincie Utrecht zo compleet mogelijk in kaart gebracht. In hoofdstuk 5 wordt dan een prijskaartje in euro s aan dat energieverbruik gehangen. In de hoofdstukken 6, 7 en 8 wordt gekeken naar de energiezuinigheid van de gebouwde omgeving door middel van energielabels voor gebouwen. In hoofdstuk 9 wordt aandacht besteed aan een specifiek energiebezuinigingsproject voor woningen, het Nul-op-de-meter concept. In het tweede deel van het rapport wordt aandacht besteed aan hernieuwbare energie. Niet allen wordt de huidige stand van zaken belicht, maar ook word er op basis van trends verwachtingen geschetst voor In hoofdstuk 10 komt windenergie aan bod, waarna in hoofdstuk 11 zonneenergie zal worden behandeld. Hoofdstuk 12 zal gaan over hernieuwbaar energie verbruik in transport. In hoofdstuk 13 zullen de eerste twee delen van het rapport aan elkaar gekoppeld worden door het aandeel duurzame energie in 2012 en 2020 te berekenen, waarna in hoofdstuk 14 conclusies worden getrokken. Hoofdstuk: Inleiding 4

7 4 Utrechts energieverbruik De eerste indicator is het verbruik van energie in de provincie Utrecht. 4.1 Huishoudens De energievraag van huishoudens kan ruwweg gesplitst worden in drie categorie; elektriciteitsvraag, warmtevraag (via directe warmtelevering of via een omzetting van gas of elektriciteit naar warmte) en energievraag die benodigd is voor vervoer. Via Energie in beeld is een databestand verkregen met de totale energieleveranties in de provincie Utrecht via de landelijke netbeheerders (Energie in Beeld, 2014). Hoewel dit bestand een mooi beeld geeft van de energieleveranties van elektriciteit en gas is het op basis van dit bestand alleen niet mogelijk deze leveringen toe te wijzen aan huishoudens of andere gebruikers. Deze gegevens zullen dus worden berekend aan de hand van algemene gemiddelden die te verkrijgen zijn via het CBS. Zo was in 2012 was het gemiddelde gasgebruik van een woning in de provincie Utrecht m 3. Het gemiddelde elektriciteitsverbruik lag op kwh. Bovendien waren nog eens 10,1% van de woningen aangesloten op een warmtenet. (Klimaatmonitor, 2014). Deze warmtegegevens zijn helaas slecht verkrijgbaar. Er is maar een datapunt gevonden. Gegevens van Eneco Warmte & Koude laten zien dat in 2011 een woning aangesloten op het warmtenet van de stad Utrecht gemiddeld 31,1 GJ warmte per jaar afnam (Eneco Warmte & Koude B.V.). We gaan ervan uit dat woningen aangesloten op warmtenetten in Nieuwegein en Houten ongeveer hetzelfde verbruik kennen. Alle gegevens zijn inzichtelijk gemaakt in Tabel 1 Tabel 1 Gemiddelde energievraag woning in de provincie Utrecht, Jaar woningen per 1 januari Bron: (Klimaatmonitor, 2014) Gem. elektriciteitsgebruik [kwh] Gem. gasgebruik [m3] Gem. gasgebebruik (temperatuurgecorrigeerd) [m3] Aandeel stadsverwarming [%] Gemiddelde warmtevraag via stadsverwarming (GJ) , , , , , ,8 31, ,1 - Met behulp van deze gegevens zijn berekeningen gemaakt om de totale energievraag van de Utrechtse woningen te berekenen. In Tabel 2 is inzichtelijk gemaakt wat de totale energievraag in 2012 van de Utrechts woningen is geweest. De totale energievraag in 2012 komt op 32,9 PJ oftewel 64,1 GJ per woning. In Figuur 1 is de totale vraag naar elektriciteit en aardgas door alle Utrechtse woningen inzichtelijk gemaakt. Hoofdstuk: Utrechts energieverbruik 5

8 Tabel 2 Totale energieverbruik van de woningen in de provincie Utrecht in 2012 Energiedrager vraag in PJ Elektriciteit 6,0 Gas 25,3 Warmte 1,7 Totaal 32,9 Bron: Eigen berekeningen op basis van data van (Eneco Warmte & Koude B.V.) (Energie in Beeld, 2014) (Klimaatmonitor, 2014) Figuur 1 Overzicht totale gas- en elektriciteitsvraag Utrechtse woningen, Bron: Eigen berekening op basis van (Klimaatmonitor, 2014) Ook de data voor het verbruik van energie voor vervoer komt uit CBS. In 2012 werden 7,6 miljard van de totale 96,8 reizigerskilometers per personenauto gemaakt in de provincie Utrecht. (CBS, 2014a) Deze data kan als verdeelsleutel gebruikt worden om het aantal gebruikte liters brandstof in Nederland voor personenvervoer toe te bedelen aan de provincie Utrecht. Van de in totaal 7,7 miljard liter autobrandstof (totaal 258,1 PJ) komt dan 608 miljoen liter voor rekening van de provincie Utrecht. (CBS, 2014b) Dit getal komt overeen met een totaal van 20,3 PJ of 39,4 GJ per woning. Als de waarden voor energieverbruik voor elektriciteit, gas, warmte en vervoer bij elkaar worden opgeteld gebruikte een gemiddelde Utrechtse woning in ,5 GJ. 4.2 Overig kleinverbruik Zoals al eerder is aangegeven werd via Energie in beeld een bestand verkregen waarin al het kleinverbruik elektriciteit en aardgas voor de periode 2008 tot 2012 in de provincie Utrecht is opgenomen. Nu in paragraaf 5.1 de elektriciteits- en aardgasvraag van de Utrechtse woningen in Hoofdstuk: Utrechts energieverbruik 6

9 berekend kan ook het overige kleinverbruik worden berekend. Het overig kleinverbruik bestaat uit alle niet-woningen met een aansluiting op het net van de netbeheerders. Hieronder vallen bijvoorbeeld kantoren, winkels, scholen e.d. Grote verbruikers, die rechtstreeks zijn aangesloten op de netten van Tennet (elektriciteit) en Gasunie (gas), zijn dus niet inbegrepen in dit databestand. In Tabel 3 is het provinciale kleinverbruik van energie voor de periode in beeld gebracht. (Energie in Beeld, 2014) In dezelfde tabel is voor dezelfde periode ook het gas- en elektraverbruik van de woningen in de provincie Utrecht in beeld gebracht. (Klimaatmonitor, 2014) Deze vertegenwoordigen ongeveer de helft van de totale kleinverbruik vraag naar gas en elektra. Het resterende deel is dus de elektriciteits- en aardgasvraag van de overige Utrechtse kleinverbruikers. Tabel 3 Energieverbruik kleinverbruikers in de provincie Utrecht, totaal en voor de sector woningen Jaar Totaal kleinverbruik Elektra (PJ) Totaal kleinverbruik Gas (PJ) Verbruik woningen Elektra (PJ) Verbruik woningen Gas (PJ) Overig kleinverbruik Elektra (PJ) Overig kleinverbruik Gas (PJ) ,7 45,7 6,0 27,1 11,8 18, ,7 44,9 6,1 26,9 12,6 18, ,8 44,2 6,1 31,1 12,7 13, ,7 43,0 6,1 24,2 12,6 18, ,4 41,7 6,0 25,3 12,5 16,4 Bron: (Energie in Beeld, 2014) (Klimaatmonitor, 2014) Ook de overige kleinverbruikers kunnen, net als woningen, op een warmtenet zijn aangesloten. Uit de cijfers van Eneco Warmte & Koude B.V. blijkt dat bijvoorbeeld in het warmtenet Utrecht Nieuwegein in 2011 ongeveer 1700 niet huishoudelijke aansluitingen waren die in totaal 1,9 PJ aan warmte afnamen. (Eneco Warmte & Koude B.V.) 4.3 Missende data Helaas zijn niet alle energieverbruiken in de provincie Utrecht in kaart te brengen. De data die op dit moment in dit rapport ontbreekt is de volgende: Energieverbruik grootverbruikers. Zakelijke aansluitingen direct op de netten van Tennet of de Gasunie. In deze categorie valt voornamelijk de zware, energie-intensieve industrie en deze is niet of nauwelijks vertegenwoordigd in de provincie Utrecht Warmteverbruik zakelijke kleinverbruikers. Alleen de warmteafname van de bedrijven in de stad Utrecht binnen het warmtenet Utrecht Nieuwegein is bekend. Afname van warmte buiten die gebied en warmtenet door zakelijke kleinverbruikers is dus onbekend. Vervoer anders dan personenvervoer per auto. Belangrijkste missende categorie zijn het vrachtverkeer, scheepvaart, luchtverkeer en railverkeer. Vervoer per personenauto is wel met afstand de grootste component van de het totale vervoer. Voor Nederland betreft dit ongeveer de helft van de totale energievraag voor vervoer. (Compendiumvoordeleefomgeving, 2014) Hoofdstuk: Utrechts energieverbruik 7

10 4.4 Totalen Op basis van de berekeningen in de vorige paragraven kan nu een totaal overzicht gemaakt worden van de bekende energieverbruiken in de provincie Utrecht. Het totale bekende energieverbruik voor 2012 komt dan neer op 84,1 PJ. Dit is inzichtelijk gemaakt in Tabel 4. Tabel 4 Totale bekende energiegebruiken in PJ in de provincie Utrecht in 2012 Sector Elektriciteit Aardgas Warmte Overig Totaal Woningen 6,0 25,3 1,7-33,0 Zakelijke kleinverbruikers 12,5 16,4 1,9-30,8 Zakelijke grootverbruikers ,0 Personenvervoer per auto ,3 20,3 Overig vervoer ,0 Totaal 18,5 41,7 3,6 20,3 84,1 Bron: op basis van eigen berekeningen in paragraaf 4.1 en 4.2 Hoofdstuk: Utrechts energieverbruik 8

11 5 Utrechtse energierekening Met de verbruikscijfers die zijn berekend in het vorige hoofdstuk zijn ook de energierekeningen te berekenen. Deze cijfers zijn belangrijk omdat deze energierekeningen ook wel gezien kunnen worden als het investeringskapitaal in energiebesparing of decentrale hernieuwbare energieopwekking. 5.1 Energierekeningen Utrechtse woningen De energierekening voor een Utrechtse woning is te berekenen door de verbruiken van Utrechtse woningen te vermenigvuldigen met de gemiddelde energieprijs per energievorm. De verbruiken zijn reeds berekend in hoofdstuk 4.1. De energieprijzen voor gas en elektra zijn verkregen via de klimaatmonitor (Klimaatmonitor, 2014) en de prijzen voor warmte zijn verkregen via publicaties van de Eneco. De prijzen voor elektriciteit, aardgas en warmte zijn inclusief vastrecht en belastingen. De prijzen voor woningen zijn weergegeven in Tabel 5 Tabel 5 Energieprijzen (incl. vastrecht en belastingen) voor woningen Jaar elektriciteit ( /kwh) aardgas ( /m 3 ) Bron: (CBS, 2014f), (Klimaatmonitor, 2014) warmte ( /GJ) Euro 95 ( /liter) Diesel ( /liter) LPG ( /liter) ,181 0,727 34,00 1,476 1,241 0, ,200 0,799 38,36 1,354 1,013 0, ,180 0,637 31,75 1,503 1,171 0, ,179 0,669 31,22 1,640 1,348 0, ,190 0,754 34,68 1,758 1,444 0,769 Op basis van deze gegevens kan de totale energierekening per woning in 2012 worden berekend. Met behulp van de gegevens in Tabel 1 en de vraag naar motorrijtuigbrandstoffen is de gemiddelde energierekening voor een Utrechtse woning berekend op ongeveer Voor alle Utrechtse woningen samen is dat ruim 1,9 miljard. Dit totaal bestaat uit 992 miljoen aan motorbrandstoffen en 920 miljoen aan warmte, aardgas en elektriciteit. 5.2 Energierekeningen overig kleinverbruik Tarieven voor kleinverbruik zijn lastiger te vinden. Deze tarieven zijn vaak opgesplitst naar verbruiksklassen. In de data van de CBS zijn vier verbruiksklassen te vinden voor aardgas en 6 klassen voor elektriciteitsprijzen. (CBS, 2014g) Er is besloten een gemiddelde te nemen van de prijzen van alle klassen. De resultaten zijn inzichtelijk gemaakt in Tabel 6. Tabel 6 Gemiddelde energieprijs (incl. netwerkkosten) zakelijk kleinverbruik Jaar Aardgas ( /GJ) , , , , ,109 Bron: (CBS, 2014g) Elektriciteit ( /GJ) 30,370 32,824 28,565 28,241 28,148 Hoofdstuk: Utrechtse energierekening 9

12 Ook de prijs van warmteleveringen is moeilijk vast te stellen. Dit is uiteindelijk gedaan door het gemiddeld gebruik van een warmteaansluiting vast te stellen voor het warmtenet Utrecht Nieuwegein en voor deze verbruiksklasse een berekening te maken van de gemiddelde kosten. Deze kosten komen dan op ongeveer 24,50 per GJ warmte, inclusief vastrecht en belastingen. (Eneco, 2012) Op basis van de energievraag van zakelijke kleinverbruikers zoals die inzichtelijk is gemaakt in Tabel 4 komt de totale energierekening voor zakelijk kleinverbruik voor 2012 dan op een kleine 0,6 miljard. 5.3 Investeren energierekening Energierekeningen kunnen gezien worden als investeringskapitaal. Er zijn immers tegenwoordig voldoende energiebesparingsopties en kleinschalige duurzame energie opwekmethodes die kosteneffectief uit te voeren zijn. Dat wil zeggen dat de jaarlijkse kosten voor de investering aan rente en aflossing, lager zijn dan de besparing op de energierekening. Wanneer de huidige fossiele energie rekening van 2,5 miljard per jaar jaarlijks wordt geïnvesteerd in energiebesparing en duurzame energie in de regio, dan genereert dat jaarlijks 2,5 miljard productwaarde. Voor deze productwaarde is te bepalen wat voor effecten dat zou opleveren voor de werkgelegenheid. Voor het bepalen van de werkgelegenheidsramingen is uitgegaan van productiewaarden per arbeidsjaar die varieert van tot maximaal per jaar, dus gemiddeld per jaar. Voor de bepaling van de werkgelegenheid bij bedrijven die goederen en diensten toeleveren, de zogenoemde indirecte effect is een gemiddelde multiplier gebruikt van 1,6. ( (Ecorys, 2013), gebaseerd op (CBS, 2012)) Bij een gemiddelde productiviteit van per arbeidsjaar per jaar betekend deze investering een toename van banen. Worden de toeleverende bedrijven meegerekend, de indirecte effecten, dan neemt dit aantal toe tot banen. Hoofdstuk: Utrechtse energierekening 1 0

13 6 Energielabels woningen Een volgende parameter die opgenomen wordt in deze monitor is het energiezuinigheid van de gebouwde omgeving. Er voor gekozen om de energie zuinigheid van de gebouwde omgeving te bepalen via energielabels. Deze energielabels geven namelijk goed inzicht in de energiezuinigheid van een gebouw, rekening houdend met verschillende eigenschappen van het gebouw. Zo krijgen bijvoorbeeld een flatwoning en een twee-onder-een-kap woning verschillende metingen omdat een flatwoning minder buitenmuren, en dus minder warmteverliesoppervlak heeft. Het energielabel van een woning wordt bepaald aan de hand van de Energie-Index. Voor de woning wordt deze Energie-Index berekend. Deze bepaalt in welke (energie) labelklasse de woning valt. Het getal geeft de Energie-Index van de woning aan. Zie Figuur 2. Deze Energie-Index wordt berekend op basis van de gebouweigenschappen, gebouw gebonden installaties en een gestandaardiseerd bewoners/gebruikersgedrag. (Meer met Minder, 2014b) Figuur 2 Energielabels woningen met bijbehorende Energie-Index Bron: (Allesoverzonnepanelen.nl, 2014) Hierna worden drie methoden onderzocht om de energielabel verdeling van woningen in de provincie Utrecht te bepalen. 6.1 Energielabels woningen 2014 Helaas hebben nog niet alle woningen in Nederland een energielabel. De data uit verschillende bronnen over de hoeveelheid afgegeven energielabels lopen enigszins uiteen, maar in 2014 hadden landelijk ongeveer 2,5 miljoen woningen een door een gecertificeerd adviseur afgegeven energielabel, ook wel de afgemelde energielabels genoemd. (Klimaatmonitor, 2014) Deze data extrapoleren naar de totale Nederlandse woningvoorraad van 7,3 miljoen woningen levert waarschijnlijk afwijkingen op. Van de gelabelde woningen is namelijk het overgrote deel een huurwoning zoals blijkt uit Tabel 7. Uit een grote steekproef die gehouden is voor het energiemodel voor het WoonOnderzoek Nederland 2012 (WoON 2012) door het miniserie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het CBS blijkt dat er verschillen zitten in de labelklasse-verdelingen tussen de energielabels verdeeld naar woningeigendom. (Ministerie BZK, 2013) Zo blijken koopwoningen de groenste energielabels te hebben en particuliere huurwoningen de minst groene. Zie ook Figuur 3. Omdat de afgemelde energielabels helaas niet beschikbaar zijn op woningeigendom-niveau is het op basis van deze constateringen onmogelijk om de afgemelde labels te extrapoleren om de labelklasseverdelingen van de gehele huizenvoorraad te bepalen. Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 1

14 Tabel 7 Afgemelde energielabels Nederlandse en Utrechtse woningen in 2011, verdeeld naar eigendom Eigendom woning Nederland Utrecht (PV) Huurwoning % % Koopwoning % % Eigendom onbekend % % Bron: (CBS, 2011) Figuur 3 Energielabels voor Nederlandse woningen in 2012, verdeeld naar eigendom Bron: (Ministerie BZK, 2013) Een tweede mogelijkheid zou zijn de data van de representatieve steekproef van het WoOnonderzoek 2012 te extrapoleren naar de Utrechtse huizenvoorraad. De verdelingen van woningen over de verschillende eigendomsvormen in Utrecht is immers bekend. Ook voor deze methode is uiteindelijk niet gekozen omdat de ontwikkelingen met energielabels hard gaan en deze data toch al weer twee jaar oud is. Bovendien zijn dit landelijke cijfers en is er geen garantie dat deze niet af zullen wijken van de regionale, Utrechtse cijfers. Uiteindelijk is gekozen voor een derde methode, namelijk een benadering via indicatieve labels. Bij deze methode wordt op basis van verschillende eigenschappen van woningen een geïndiceerd label gegeven. Voorbeelden van eigenschappen die een rol spelen zijn type woning, de grote van een woning en het bouwjaar. Dit lijkt momenteel de beste methode. Er wordt gebruik gemaakt van de data van Energielabelatlas.nl. (Meer met Minder, 2014) Figuur 4 geeft daarvan een voorbeeld. Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 2

15 Figuur 4 Grafische weergave van de data zoals opgenomen in de Energielabelatlas.nl voor de gemeente Baarn Bron: (Meer met Minder, 2014) De Energielabelatlas hanteert 3 typen energielabels, die verschillen in volledigheid van woninggegevens, uitgedrukt in sterren; 1 ster: Energielabel gebaseerd op een aantal standaard woningkenmerken uit openbare bronnen, zoals het bouwjaar, vloeroppervlak en het aantal woonlagen. 2 sterren: Energielabel aangepast met gebruik van de het woningdossier.nl De eigenaar kan dan een aantal kenmerken van zijn/haar woning verder specificeren zodat een nauwkeuriger berekening gemaakt kan worden. 3 sterren: Energielabel opgenomen door gecertificeerd adviseur aan huis. De totalen en gemiddelden van de 3 typen energielabels in de provincie Utrecht worden weergegeven in Tabel 8. Opvallend is dat voor haast 70% van de woningen gewerkt moet worden met een geïndiceerd energielabel. Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 3

16 Tabel 8 Verdeling type energielabels voor Utrechtse woningen, aantallen en gemiddelde Energie-Index, juli 2014 Type label Aantal Labelscore * D 1,76 ** D 1,84 *** D 1,71 Totaal D 1,75 Bron: (Meer met Minder, 2014) In Tabel 9 zijn de gemiddelde energielabels, Energie-Indexen en verdeling van de labeltypes per provincie weergegeven. Utrecht scoort een vijfde plaats op basis van de Energie-Index, ligt onder het landelijk gemiddelde van 1,77, maar de verschillen tussen de provincies onderling zijn klein. De enige provincie die er uit schiet is de provincie Flevoland met een gemiddeld energielabel C met een bijbehorende Energie-Index van 1,33. Deze lage waardes zijn te verklaren door de jonge leeftijd van de provincie Flevoland waar vrijwel alle woningen van na 1980 zijn. Tabel 9 Energielabel en labeltypes per provincie in 2014 Provincie Labeltype Labelscore * ** *** Gem. Label Gem. EI Flevoland C 1,33 Noord-Brabant D 1,70 Gelderland D 1,73 Drenthe D 1,73 Utrecht D 1,75 Overijssel D 1,75 Zuid-Holland D 1,80 Noord-Holland D 1,84 Limburg D 1,84 Zeeland D 1,85 Friesland D 1,86 Groningen D 1,88 Nederland D 1,77 Bron: (Meer met Minder, 2014) Een ander opvallend verschil is het relatief grote aantal 2-sterren labels in de provincie Overijssel. Zie Figure 5. Dit valt te verklaren vanuit het feit dat de provincie Overijssel het woningdossier actief gepromoot heeft in haar programma Duurzaamheidslening Overijssel. Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 4

17 Figure 5 Procentuele verdeling type labels per provincie in 2014 Bron: (Meer met Minder, 2014) Het nadeel van het systeem met drie type energielabels is dat een verandering in het gemiddelde energielabel voor een regio meer dan een reden kan hebben. Zo kan het verklaart worden door daadwerkelijke energierenovaties van woningen, maar het zou ook verklaard kunnen worden door een verbetering van de beschikbare data van woningen. Met andere woorden zonder een energierenovatie heeft een woningeigenaar haar woningdossier ingevuld of een gecertificeerd adviseur een energielabel laten opnemen waardoor het labeltype van die woning met één of twee sterren is toegenomen en daardoor is de Energie-Index van deze woning veranderd. Om eventuele verschillen tussen de gemeentes in de provincie Utrecht beter in kaart te kunnen brengen is de database van energielabelatlas.nl is begin juni 2014 geraadpleegd via de website. In Tabel 10 is de labelverdeling voor de provincie Utrecht te vinden per gemeente. Ook zijn nu de aantallen energielabels per klasse voor de provincie Utrecht inzichtelijk gekregen. Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 5

18 Tabel 10 Aantallen energielabels per klasse, voor woningen voor de gemeentes in de provincie Utrecht Gemeente Labels A B C D E F G Gemiddeld label Amersfoort C Baarn D Bunnik C Bunschoten C De Bilt D De Ronde Venen C Eemnes C Houten C IJsselstein C Leusden C Lopik C Montfoort C Nieuwegein C Oudewater C Renswoude C Rhenen D Soest D Stichtse Vecht C Utrecht D Utrechtse Heuvelrug D Veenendaal C Vianen C Wijk bij Duurstede C Woerden C Woudenberg C Zeist D Totaal ,1% 14,9% 31,2% 10,2% 9,1% 13,0% 8,5% Bron (Meer met Minder, 2014) Hoofdstuk: Energielabels woningen 1 6

19 7 Energielabel corporatie huurwoningen In het Energieakkoord zijn doelstellingen opgenomen voor de energiezuinigheid van huurwoningen in Voor de sociale huursector is afgesproken dat de gemiddelde Energie-Index in ,25 is, dat betekend dat een woning in 2020 gemiddeld label B heeft. Bovendien geldt dat niet-groene labels (D-G) in beginsel ongewenst zijn. Aedes heeft als landelijke branchevereniging van woningcorporaties in Nederland een monitor ontwikkeld die sinds 2010 de voortgang van de sector op het gebied van energiebesparing in kaart brengt. Dit wordt gedaan via de Sociale Huursector Audit en Evaluatie van Resultaten Energiebesparing, kortweg SHAERE. In SHAERE staan de energieprestatiegegevens van bijna 2 miljoen sociale huurwoningen. (Aedes, 2014) Een voorbeeld van data die te vinden is in de landelijke monitor is weergegeven in Tabel 11. Tabel 11 Voorbeeld van data uit SHARE-rapportage 2013 Bron: (Aedes, 2014) Uit deze landelijke data valt op te maken dat de gemiddelde Energie Index van een corporatiewoning afneemt en het aantal corporatiewoningen met een zonneboiler of PV-panelen toeneemt. Een Energie Index van 1,69 betekend dat de gemiddelde corporatiewoning een energielabel D heeft. Om de energieprestaties van de Utrechtse corporatie huurwoningen in kaart te brengen wordt ook gebruik gemaakt van SHAERE. Jammer genoeg is het op dit moment nog niet mogelijk om via SHAERE regionale rapportage te verkrijgen met dezelfde hoeveelheid indicatoren als in de landelijke rapportage. Momenteel is de enige data die voor kleinere regio s te verkrijgen is een overzicht van afgemelde energielabels. Aedes onderkent echter het nut van regionale benchmarking, dus de mogelijkheid bestaat dat dit in de toekomst wel mogelijk wordt. Omdat de data in SHAERE vertrouwelijk is moeten de individuele corporaties toestemming geven voordat Aedes toegang kan geven tot deze informatie. Omdat er in de provincie Utrecht 41 verschillende corparaties werkzaam zijn, zie ook bijlage A, is dit omzeilt door een direct, geaggregeerd (en dus geanonimiseerd) dataverzoek aan Aedes voor de SHAERE data voor de provincie Utrecht. In Tabel 12 is de data inzichtelijk gemaakt die is verkregen via Aedes. Hoofdstuk: Energielabel corporatie huurwoningen 1 7

20 Tabel 12 Energielabels corporatie huurwoningen provincie Utrecht, SHAERE 2012 en SHAERE 2013 Rapportage Totaal A++ A+ A B C D E F G SHAERE SHAERE Bron: (B.Jansen, Aedes, 2014) Hoewel Aedes geen gemiddelde Energie-Index voor de corporatie huurwoningen in provincie Utrecht kan leveren kan deze eenvoudig worden benaderd door het aantal labels in een klasse te vermenigvuldigen met de gemiddelde Energie-Indexwaarde van die labelklasse. Door dit voor alle labelklassen te doen en al deze waardes te sommeren en te delen door het totaal aantal labels is een gemiddelde Energie-Index voor de corporatie huurwoningen in provincie Utrecht bepaalt. Voor 2012 komt deze waarde uit op 1,76 en voor 2013 op 1,69. De cijfers wijzen er dus op dat er tussen 2012 en 2013 op het gebied van energiebesparing grote stappen zijn gezet bij de corporatie huurwoningen in provincie Utrecht. Nadere analyse leerde dat dit vooral te maken heeft met het ontbreken van energielabels van een aantal corporaties. De 41 woningcorporaties die actief zijn in de provincie Utrecht bezaten in woningen (CFV, 2012a) (CFV, 2012b). In 2012 waren er dus voor ongeveer woningen geen labels aanwezig in SHAERE, terwijl er in 2013 voor maar liefst geen labelinformatie aanwezig was in SHAERE. Dit komt omdat een aantal corporaties in 2013 geen cijfers konden of wilden leveren aan Aedes. Om de cijfers voor 2013 zo compleet mogelijk te maken zijn voor de corporaties die geen cijfers 2013 aanleverden de cijfers van 2012 handmatig toegevoegd aan het bestand met cijfers van In Tabel 13 is het nieuwe databestand inzichtelijk gemaakt. Tabel 13 Energielabels corporatie huurwoningen provincie Utrecht, SHAERE 2013 aangevuld met SHAERE 2012 Rapportage Totaal A++ A+ A B C D E F G SHAERE Bron: Eigen berekening op basis van (B.Jansen, Aedes, 2014) Voor deze label verdeling is ook een gemiddelde Energie-Indexwaarde uitgerekend. Deze waarde ligt op 1,75. Verder is bekend dat voor de woningen die zijn toegevoegd in de periode ongeveer labelstappen zijn gezet naar aanleiding van energierenovaties (B.Jansen, Aedes, 2014), de uiteindelijke Energie Index waarde voor 2013 zal dus iets lager liggen dan 1,75. Als we de labelklassenverdeling uit Tabel 13 extrapoleren naar de corporatie huurwoningen dan kan berekend worden dat nog ongeveer huurwoningen een label C of lager hebben, dat is ongeveer 80% van de totale voorraad. De doelstelling gemiddeld label B wordt vertaald naar vrijwel alle woningen met label C-G zetten de stap naar label B, en zijn echter evenveel label C woningen als label A woningen, zodat het gemiddelde op label B ligt. Dan leert een simpele rekensom dat er binnen de corporatie huurwoningen voor 2020 nog ongeveer labelstappen gezet moeten worden. Hoofdstuk: Energielabel corporatie huurwoningen 1 8