Agenda Euregioraadsvergadering op donderdag , uur Schouwburg Amphion, Hofstraat 159, 7001 JD Doetinchem

Transcriptie

1 Agenda Euregioraadsvergadering op donderdag , uur Schouwburg Amphion, Hofstraat 159, 7001 JD Doetinchem Punt 1 Opening en begroeting Presentatie gemeente Doetinchem Punt 2 Goedkeuring van het verslag van (toegestuurd op ) Punt 3 Uitslagen verkiezingen Europees parlement Punt 4 Nieuwe lidgemeente Punt 5 Actualisering statuten Punt 6 Herijking Strategische Agenda Punt 7 Snelfietspaden mobiliteitsplan Punt 8 Arbeidsmarktplatform Punt 9 Punt 10 Punt 11 INTERREG Stand van zaken INTERREG VA Nieuwe projectvoorstellen INTERREG VA Toekomst INTERREG (mondeling ter vergadering toegelicht) Financiën Jaarrekening 2018 Correctie begroting 2019 Mededelingen Terugblik Punt 12 Rondvraag en sluiting Na afloop van de vergadering bestaat de mogelijkheid de Schouwburg te bekijken en onder genot van een hapje en een drankje met elkaar te netwerken. Ulrich Francken voorzitter

2 Euregioraad Punt 3 Uitslagen Europese verkiezingen 2019 Op 23 (NL) en 26 (D) mei 2019 vonden de verkiezingen voor het Europese Parlement plaats. Tijdens de vergadering zal kort worden teruggeblikt op de uitslagen van de Europese verkiezingen. Hoewel de opkomst voor de EU-verkiezingen meestal relatief laag is, is juist voor de grensregio de Europese samenwerking van groot belang: open grenzen, wegnemen van barrières, financiële ondersteuning voor grensoverschrijdende projecten, etc. Daarom hebben de leden van het Dagelijks Bestuur voorgesteld om in aanloop naar de verkiezingen in hun regio op te roepen om te stemmen, waarbij de bestuursleden aan de hand van regionale projectvoorbeelden wijzen op het belang van de EU-samenwerking in de grensregio. Ook het INTERREG-programma Deutschland-Nederland heeft middels een 8-delige serie ( op het belang van de verkiezingen gewezen. Besluitvoorstel: Ter kennisneming

3 Euregioraad Punt 4 Aanvraag lidmaatschap De gemeente Apeldoorn, na Nijmegen met ca inwoners de op een na grootste stad van de Provincie Gelderland, heeft met schrijven d.d. 9 april 2019 het lidmaatschap bij de Euregio Rijn-Waal aangevraagd. In het bijgevoegde lidmaatschapsaanvraag wijst de gemeente Apeldoorn op de veelzijdige aanknopingspunten voor een versterkte samenwerking met de Duitse buren. De sectoren economie, duurzame ontwikkeling, mobiliteit en toerisme zijn sectoren waar samenwerkingsmogelijkheden worden gezien. In het kader van herdenking van de oorlogsgeschiedenis bestaat er bijvoorbeeld al vele jaren een intensieve uitwisseling met de gemeente Rees. Wethouder Wim Willems van de gemeente Apeldoorn zal de lidmaatschapsaanvraag tijdens de vergadering toelichten. Het Dagelijks Bestuur adviseert de Euregioraad in te stemmen met het aangevraagde lidmaatschap van de gemeente Apeldoorn. Besluitvoorstel: Instemming met de lidmaatschapsaanvraag van de gemeente Apeldoorn.

4 19~1 1 (Of~ SL( ~ A-L< 2'.i.r..H),LA r, 1.;, P.r -rn 1 n ;1, r_rj ~J [ rt 1~ 1 1 : J i 1 V ;t! [U k/ ~ ~ Euregio Rijn-Waal Emmericher Straße Kleve, Duitsland TOP 4 Anlage Punt 4 bijlage Gemeente Apeldoorn Postadres Postbus ES Apeldoorn Bezoekadres Stationsplein 50 KvK T Doorkiesnurnmer (06) adres m.peters2@apeldoorn.nl Datum: Betreft: Registratienummer lidmaatschap Euregio Rijn-Waal gemeente Apeldoorn Geachte heer Francken, Sinds enkele jaren zet de gemeente Apeldoorn sterk in op het aanhalen van de banden met onze oosterburen. Als onderdeel van de brede grensregio Nederland-Duitsland zien wij samenwerking aan beide kanten van de grens als een manier om gezamenlijke opgaven te lijf te gaan. Op het gebied van economie, duurzaamheid en bereikbaarheid werken we graag samen met Duitse partners en we zien de Euregio als het ideale platform om met deze partners in contact te komen om gezamenlijke projecten aan te gaan. De strategische agenda van de Euregio sluit, met onder andere thema's op het gebied van klimaat, logistiek en toerisme, goed aan bij de doelstellingen van onze gemeente. Tevens hebben verschillende partners in onze gemeente mooie ervaringen met projecten in Euregio verband, zoals bijvoorbeeld het grensoverschrijdende project Oranje route. Wij kijken er naar uit om dergelijke samenwerkingen voort te zetten en te bevorderen door middel van lidmaatschap. Daarom heeft ons college begin dit jaar bes loten op per juni 2019 graag lid van de Euregio Rijn-Waal te worden. Wij kijken uit naar een mooie en intensieve samenwerking met Duitse en Nederlandse partners binnen dit gremium en voorzien mooie gezamenlijke projecten. Om ons lidmaatschap te bekrachtigen zouden we graag de Euregio Raad uit willen nodigen om voor haar eerste vergadering in 2020 in onze stad bijeen te komen. Wij laten dan graag zien wat onze mooie stad aan uw netwerk te bieden heeft. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Apeldoorn, Namens hen, ::,, / ' /( c c;/? [,.,--.., v A.M. de '0,es~-- Ee~,,/ ielsmanager Strategie en Regie Behandeld door: M. Peters Bij lage(n ): Als u reag eert datum en kenmerk van deze briet vermelden

5 Euregioraad Punt 5 Actualisering Euregio-statuten Het Dagelijks Bestuur van de Euregio Rijn-Waal heeft vorig jaar in het kader van de benoeming van het Dagelijks Bestuur en de commissie-voorzitters gesproken over een eventuele wijziging van de statuten. Ook de Bezirksregierung Düsseldorf (toezichthouder) heeft de Euregio Rijn-Waal onlangs aangeraden om de statuten op enkele punten aan te passen. Formeel gezien is bijvoorbeeld voor elke verandering in de ledenstructuur van de Euregio Rijn-Waal tevens een wijziging van de statuten noodzakelijk. Ook de samenstelling van de commissies sluit niet langer aan bij de huidige ledenstructuur. Het gaat hierbij met name om technische aanpassingen. Daarom heeft het Dagelijks Bestuur in de vergadering van 1 maart 2019 besloten om dit jaar de actualisering van de statuten aan te pakken. Daartoe is een kleine werkgroep ingericht, bestaande uit een Duits (Thomas Ahls, burgemeester van Alpen) en een Nederlands (Karel van Soest, burgemeester van Boxmeer) lid van het dagelijks bestuur en de secretaris en zijn plaatsvervanger, die de taak hebben gekregen om de Euregio-statuten te actualiseren. De actualiseringen werden in april aan de Euregio-commissies voorgelegd en vervolgens op 12 april aan het Dagelijks Bestuur voorgelegd. Opmerkingen uit de Euregio-commissies en van het Dagelijks Bestuur zijn in de geactualiseerde statuten verwerkt. De geactualiseerde concept-statuten zijn op 2 mei jl.aan de Euregio-lidorganisaties toegestuurd. Een overzicht van de ingebrachte opmerkingen is als bijlage bijgevoegd. Besluitvoorstel: Instemming met de actualisering van de Euregio-statuten.

6 Punt 5 bijlage 1 Statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn- Waal Considerans: De gemeenten en overige openbare lichamen die tot nu toe in de Euregio Rijn-Waal in de vorm van een samenwerkingsverband waren aaneengesloten, willen de mogelijkheid van grensoverschrijdende samenwerking op regionaal en lokaal niveau in overeenstemming met het verdrag tussen het Land Nordrhein- Westfalen, het Land Niedersachsen, de Bondsrepubliek Duitsland en het Koninkrijk der Nederlanden inzake grensoverschrijdende samenwerking tussen regionale publiekrechtelijke lichamen en andere instanties van 23 mei 1991 (Verdrag, GV. NW /SGV. NW. 101) blijven stimuleren en verwezenlijken. In het bijzonder willen zij alle maatregelen tot consolidering en ontwikkeling van de relaties tussen naburige gebieden aan beide kanten van de grens op elkaar afstemmen en geschikte overeenkomsten sluiten voor het oplossen van de problemen die zich in dit gebied voordoen. De gemeenten en openbare lichamen besluiten daarom door middel van de Euregioraad in zijn vergadering van 1 maart 2007 in het besef van de uit de grensoverschrijdende samenwerking voortvloeiende voordelen en met inachtneming van het verdrag tot de volgende statuten: 1 Rechtsvorm 1. De Euregio Rijn-Waal is een openbaar lichaam gevestigd in Kleve. Zij kan functionarissen en werknemers bezoldigd in dienst nemen. 2. Het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal is rechtsopvolger van het in 1978 opgerichte samenwerkingsverband Euregio Rijn-Waal. 3. In overeenstemming met art. 3 lid 3 van het verdrag geldt voor de Euregio Rijn-Waal Duits recht, in het bijzonder de Gesetz über kommunale Gemeinschaftsarbeit des Landes Nordrhein- Westfalen (wet inzake gemeentelijke samenwerking van het Land Nordrhein-Westfalen) (GV. NW. p. 621/SGV. NW. 202). * Voor de mannelijke en vrouwelijke functieaanduidingen wordt in de tekst omwille van de leesbaarheid plaatsvervangend de mannelijke vorm gebruikt. 2 Gebied van het openbaar lichaam Het gebied van het openbaar lichaam omvat het Statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn- Waal Considerans: De gemeenten en overige openbare lichamen die sinds 1971 in de Euregio Rijn-Waal in de vorm van een samenwerkingsverband waren aaneengesloten, willen de mogelijkheid van grensoverschrijdende samenwerking op regionaal en lokaal niveau in overeenstemming met het verdrag tussen het Land Nordrhein- Westfalen, het Land Niedersachsen, de Bondsrepubliek Duitsland en het Koninkrijk der Nederlanden inzake grensoverschrijdende samenwerking tussen regionale publiekrechtelijke lichamen en andere instanties van 23 mei 1991 (Verdrag, GV. NW /SGV. NW. 101) blijven stimuleren en verwezenlijken. In het bijzonder willen zij alle maatregelen tot consolidering en ontwikkeling van de relaties tussen naburige gebieden aan beide kanten van de grens op elkaar afstemmen en geschikte overeenkomsten sluiten voor het oplossen van de problemen die zich in dit gebied voordoen. De gemeenten en openbare lichamen besluiten daarom door middel van de Euregioraad in zijn vergadering van 6 juni 2019 in het besef van de uit de grensoverschrijdende samenwerking voortvloeiende voordelen en met inachtneming van het verdrag en de statuten van 1 november 1993, voor de laatste keer gewijzigd op 1 maart 2007, de volgende statuten: 1 Rechtsvorm 1. De Euregio Rijn-Waal is een openbaar lichaam gevestigd in Kleve. Zij kan functionarissen en werknemers bezoldigd in dienst nemen. 2. In overeenstemming met art. 3 lid 3 van het verdrag geldt voor de Euregio Rijn-Waal Duits recht, in het bijzonder het Gesetz über kommunale Gemeinschaftsarbeit des Landes Nordrhein- Westfalen (wet inzake gemeentelijke samenwerking van het Land Nordrhein-Westfalen) (GV. NW. p. 621/SGV. NW. 202). * Voor de mannelijke en vrouwelijke functieaanduidingen wordt in de tekst omwille van de leesbaarheid plaatsvervangend de mannelijke vorm gebruikt. 2 Gebied van het openbaar lichaam Het gebied van het openbaar lichaam omvat het gebied van de steden en gemeenten die lid van de Euregio Rijn-Waal zijn. Zij worden in de bijlage bij de statuten opgevoerd.

7 gebied van de steden en gemeenten die lid van de Euregio Rijn-Waal zijn. Zij worden in de Bijlage bij de statuten opgevoerd; de Bijlage maakt deel uit van de statuten. 3 Taken en bevoegdheden 1. De Euregio Rijn-Waal heeft de taak de regionale grensoverschrijdende samenwerking van haar leden op de in lid 2 genoemde gebieden te bevorderen, te ondersteunen en te coördineren. Zij voert te dien einde projecten uit. Zij vraagt financiële middelen van derden aan en neemt deze in ontvangst. Zij verstrekt financiële middelen aan derden. Zij adviseert leden, burgers, bedrijven, organisaties, overheden en andere instellingen bij grensoverschrijdende activiteiten en problemen. 2. Grensoverschrijdende samenwerking vindt op de volgende gebieden plaats: a) economische ontwikkeling, b) opleidingen en onderwijs, c) verkeer en vervoer, d) ruimtelijke ordening, e) sport en cultuur, f) recreatie en toerisme, g) milieubehoud en afvalbeheer, h) natuurbescherming en landschapsverzorging, i) sociale zaken, j) gezondheidszorg, k) rampenbestrijding, l) telecommunicatie, m) openbare orde en veiligheid. 4 Lidmaatschap 1. Oprichtende leden zijn de Duitse en Nederlandse steden en gemeenten, gemeentelijke samenwerkingsverbanden en andere openbare lichamen die deze statuten hebben ondertekend. 2. Andere steden en gemeenten, gemeentelijke samenwerkingsverbanden en openbare lichamen die zich verbonden voelen met het doel van de Euregio Rijn-Waal, kunnen per schriftelijke aanvraag bij besluit van de Euregioraad het lidmaatschap verwerven. 3. De leden kunnen met een opzegtermijn van drie jaar de Euregio Rhein- Waal verlaten. Hiertoe dient een schriftelijke verklaring aan de Euregioraad te worden overgelegd. De rechten en plichten uit het lidmaatschap eindigen op 31 december van het derde jaar dat volgt op de verklaring. 4. Met het neerleggen van het lidmaatschap eindigen 3 Taken en bevoegdheden 1. De Euregio Rijn-Waal heeft de taak de regionale grensoverschrijdende samenwerking van haar leden op de in lid 2 genoemde gebieden te bevorderen, te ondersteunen en te coördineren. Zij voert te dien einde projecten uit. Zij vraagt financiële middelen van derden aan en neemt deze in ontvangst. Zij verstrekt financiële middelen aan derden. Zij adviseert leden, burgers, bedrijven, organisaties, overheden en andere instellingen bij grensoverschrijdende activiteiten en problemen. 2. Grensoverschrijdende samenwerking vindt op de volgende gebieden plaats: a) economische ontwikkeling, b) opleidingen en onderwijs, c) verkeer en vervoer, d) ruimtelijke ordening, e) sport en cultuur, f) recreatie en toerisme, g) milieubehoud en afvalbeheer, h) natuur, landschap en klimaat i) sociale zaken, j) gezondheidszorg, k) rampenbestrijding, l) telecommunicatie, m) openbare orde en veiligheid. 4 Lidmaatschap 1. Oprichtende leden zijn de Duitse en Nederlandse steden en gemeenten, gemeentelijke samenwerkingsverbanden en andere openbare lichamen die deze statuten op 1 november 1993 hebben ondertekend. 2. Andere steden en gemeenten, gemeentelijke samenwerkingsverbanden en openbare lichamen die zich verbonden voelen met het doel van de Euregio Rijn-Waal, kunnen per schriftelijke aanvraag bij besluit met gewone meerderheid van stemmen van de Euregioraad het lidmaatschap verwerven. 3. De leden kunnen met een opzegtermijn van drie jaar de Euregio Rhein- Waal verlaten. Hiertoe dient een schriftelijke verklaring aan de Euregioraad te worden overgelegd. De rechten en plichten uit het lidmaatschap eindigen op 31 december van het derde jaar dat volgt op de verklaring. 4. Met het neerleggen van het lidmaatschap eindigen voor de vertegenwoordigers alle functies waarmee men in één of meer organen van de Euregio Rijn- Waal is belast. Uittredende leden zijn na hun uittreden jegens het openbaar lichaam overeenkomstig hun

8 voor de vertegenwoordigers alle functies waarmee men in één of meer organen van de Euregio Rijn- Waal is belast. Uittredende leden zijn na hun uittreden jegens het openbaar lichaam overeenkomstig hun aantal inwoners aansprakelijk voor de tot op dat tijdstip ontstane verplichtingen. De aftredende leden zien af van een vermogensrechtelijke deling en verdeling. 5 Rechten en plichten van de leden 1. De leden verplichten zich het werk van de Euregio Rijn-Waal te ondersteunen. Zij verplichten zich in het bijzonder in het kader van hun binnenlandse bevoegdheden de maatregelen te treffen die voor het vervullen van de taken van de Euregio Rijn-Waal vereist zijn. 2. De leden hebben het recht een beroep te doen op de gemeenschappelijke voorzieningen, diensten en subsidieprogramma's van de Euregio Rijn-Waal. 6 Organen De organen van de Euregio Rijn-Waal zijn: 1. de Euregioraad, 2. het Bestuur. 7 Euregioraad 1. De Euregioraad is het hoogste orgaan van de Euregio Rijn-Waal. 2. Elk lid vaardigt uit zijn hoogste orgaan, waaronder begrepen de voorzitter, een of meer vertegenwoordigers naar de Euregioraad af. De lidgemeenten met maximaal inwoners vaardigen één vertegenwoordiger af, met tot en met inwoners twee vertegenwoordigers en met meer dan inwoners drie vertegenwoordigers. De overige Duitse of Nederlandse lidorganen vaardigen elk een vertegenwoordiger af, als hun bevoegdheidsgebied een deel van het Duitse of Nederlandse gebied van het openbaar lichaam volgens 2 omvat. Zij vaardigen twee vertegenwoordigers af als hun bevoegdheidsgebied het Duitse of Nederlandse gebied van het openbaar lichaam in zijn totaliteit omvat. Doorslaggevende aantallen inwoners zijn de laatste door het Landesamt für Datenverarbeitung und Statistik NW en door het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend gemaakte cijfers vanaf 1 januar van het jaar ervoor. 3. Bovendien vaardigen de leden ieder voor zich de volgende vertegenwoordigers af: aantal inwoners aansprakelijk voor de tot op dat tijdstip ontstane verplichtingen. De aftredende leden zien af van een vermogensrechtelijke deling en verdeling. 5 Rechten en plichten van de leden 1. De leden verplichten zich het werk van de Euregio Rijn-Waal te ondersteunen. Zij verplichten zich in het bijzonder in het kader van hun binnenlandse bevoegdheden de maatregelen te treffen die voor het vervullen van de taken van de Euregio Rijn-Waal vereist zijn. 2. De leden hebben het recht een beroep te doen op de gemeenschappelijke voorzieningen, diensten en subsidieprogramma's van de Euregio Rijn-Waal. 6 Organen De organen van de Euregio Rijn-Waal zijn: 1. de Euregioraad, 2. het Bestuur. 7 Euregioraad 1. De Euregioraad is het hoogste orgaan van de Euregio Rijn-Waal. 2. Elk lid vaardigt uit zijn hoogste orgaan, waaronder begrepen de voorzitter, een of meer vertegenwoordigers naar de Euregioraad af. De lidgemeenten met maximaal inwoners vaardigen één vertegenwoordiger af, met tot en met inwoners twee vertegenwoordigers en met meer dan inwoners drie vertegenwoordigers. De overige Duitse of Nederlandse lidorganen vaardigen elk een vertegenwoordiger af, als hun bevoegdheidsgebied een deel van het Duitse of Nederlandse gebied van het openbaar lichaam volgens 2 omvat. Zij vaardigen twee vertegenwoordigers af als hun bevoegdheidsgebied het Duitse of Nederlandse gebied van het openbaar lichaam in zijn totaliteit omvat. Doorslaggevende aantallen inwoners zijn de laatste door het Landesamt für Datenverarbeitung und Statistik NW en door het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend gemaakte cijfers vanaf 1 januar van het jaar ervoor. 3. Bovendien vaardigen de leden ieder voor zich de volgende vertegenwoordigers af: de Nederlandse gemeenten een lid van het College van Burgermeester en Wethouders de Duitse gemeenten en gemeentelijke samenwerkingsverbanden de bezoldigde

9 de Nederlandse gemeenten een lid van het College van Burgermeester en Wethouders de Duitse gemeenten en gemeentelijke samenwerkingsverbanden de bezoldigde burgemeester of de bezoldigde Landrat of diens wettelijke vertegenwoordiger de overige Nederlandse en Duitse openbare lichamen de voorzitter, de directeur, de secretaris, het hoofd van de organisatie of telkenmale dier vertegenwoordigers. 4. Elke vertegenwoordiger heeft een stem. 5. De leden benoemen voor elke vertegenwoordiger een plaatsvervanger. 6. De Euregioraad kiest uit zijn midden voor de duur van telkens vier jaar afwisselend een Duitse of Nederlandse voorzitter (Euregiovoorzitter) en een plaatsvervangend voorzitter (plaatsvervangend Euregiovoorzitter). Daarbij heeft de Nederlandse voorzitter een Duitse plaatsvervanger en de Duitse voorzitter een Nederlandse plaatsvervanger. 7. De Euregioraad is voor alle aangelegenheden van de Euregio Rijn-Waal verantwoordelijk, voor zover de statuten niets anders bepalen. De Euregioraad besluit in het bijzonder over a) de begroting, het formatieplaatsenplan, de boven de begroting en niet in de begroting opgenomen uitgaven en vastleggingskredieten, alsmede de politieke planning en doelstelling, b) de rekening en verantwoording en décharge van het bestuur en de secretaris, c) statutenwijzigingen, d) opname van leden, e) het bijdragenreglement, f) de keuze van een bezoldigd secretaris voor de duur van zes jaar en de benoeming van een plaatsvervanger. Een Nederlandse secretaris heeft een Duitse plaatsvervanger, een Duitse secretaris een Nederlandse plaatsvervanger. Herverkiezing is toegestaan. De secretaris kan om belangrijke redenen voortijdig uit zijn ambt worden ontheven, g) de instelling en procedure van commissies en adhocwerkgroepen, h) de keuze van de voorzitters van de commissies uit zijn midden, i) de keuze van de plaatsvervangend voorzitters van de commissies uit zijn midden, j) de keuze van de voorzitters van de adhocwerkgroepen uit zijn midden, k) organisatieopbouw en bevestigt de benoeming van de commissieleden ( 12 lid 4). l) de aanstelling van een thesaurier of een anderszins voor de financiën verantwoordelijke functionaris/beambte voor het geval dat deze functie niet meer door de secretaris dient te worden burgemeester of de bezoldigde Landrat of diens wettelijke vertegenwoordiger de overige Nederlandse en Duitse openbare lichamen de voorzitter, de directeur, de secretaris, het hoofd van de organisatie of telkenmale dier vertegenwoordigers. 4. Elke vertegenwoordiger heeft een stem. 5. De leden benoemen voor elke vertegenwoordiger een plaatsvervanger. 6. De Euregioraad kiest uit zijn midden voor de duur van telkens vier jaar afwisselend een Duitse of Nederlandse voorzitter (Euregiovoorzitter) en een plaatsvervangend voorzitter (plaatsvervangend Euregiovoorzitter). Daarbij heeft de Nederlandse voorzitter een Duitse plaatsvervanger en de Duitse voorzitter een Nederlandse plaatsvervanger. 7. De Euregioraad is voor alle aangelegenheden van de Euregio Rijn-Waal verantwoordelijk, voor zover de statuten niets anders bepalen. De Euregioraad besluit in het bijzonder over a) de begroting, het formatieplaatsenplan, de boven de begroting en niet in de begroting opgenomen uitgaven en vastleggingskredieten, alsmede de politieke planning en doelstelling, b) de rekening en verantwoording en décharge van het bestuur en de secretaris, c) statutenwijzigingen, d) opname van leden, e) het bijdragenreglement, f) de keuze van een bezoldigd secretaris voor de duur van zes jaar en de benoeming van een plaatsvervanger. Een Nederlandse secretaris heeft een Duitse plaatsvervanger, een Duitse secretaris een Nederlandse plaatsvervanger. Herverkiezing is toegestaan. De secretaris kan om belangrijke redenen voortijdig uit zijn ambt worden ontheven, g) de instelling en procedure van commissies en adhocwerkgroepen, h) de keuze van de voorzitters van de commissies uit zijn midden, i) de keuze van de plaatsvervangend voorzitters van de commissies uit zijn midden, j) de keuze van de voorzitters van de adhocwerkgroepen uit zijn midden, k) organisatieopbouw en bevestigt de benoeming van de commissieleden ( 12 lid 4). l) de aanstelling van een thesaurier of een anderszins voor de financiën verantwoordelijke functionaris/beambte voor het geval dat deze functie niet meer door de secretaris dient te worden uitgevoerd. 8. De vertegenwoordigers van de leden in de Euregioraad verplichten zich de organen die hen

10 uitgevoerd. 8. De vertegenwoordigers van de leden in de Euregioraad verplichten zich de organen die hen afvaardigen mondeling of schriftelijk over alle belangrijke aangelegenheden van de Euregio te informeren en vragen te beantwoorden. Zij kunnen door het orgaan dat zij vertegenwoordigen ter verantwoording geroepen worden voor het door hen in de Euregioraad gevoerde beleid en van hun functie als Euregioraadslid ontheven worden indien het orgaan dat zij vertegenwoordigen het vertrouwen in hen opzegt. 9. De Euregiovoorzitter verzendt de agenda, de vergaderstukken en de vergaderverslagen van de Euregioraad aan de leden van de Euregio en de toezichthoudende instanties. 8 Vergaderprocedure van de Euregioraad 1. De Euregioraad vergadert ten minste twee keer per jaar. 2. De Euregiovoorzitter verstuurt met inachtneming van een termijn van twee weken en met bijvoeging van een agenda de uitnodigingen voor de vergadering van de Euregioraad. Een vijfde deel van de leden van de Euregioraad kan te allen tijde een buitengewone vergadering verlangen; hierbij dienen de adviesonderwerpen te worden benoemd. De secretaris verstuurt in naam van de Euregiovoorzitter met inachtneming van een termijn van twee weken en met bijvoeging van een agenda de uitnodigingen voor de buitengewone vergadering van de Euregioraad. 3. De Euregioraad is beslissingsbevoegd als meer dan de helft van de stemgerechtigde vertegenwoordigers aanwezig is. De raad geldt als beslissingsbevoegd zo lang als de beslissingsonbevoegdheid niet is vastgesteld. 4. Besluiten worden genomen met de enkelvoudige meerderheid van de stemmen van de verschenen leden van de Euregioraad. Onverminderd art. 8 lid 1 van het Verdrag behoeven statutenwijzigingen een tweederde meerderheid van het statutaire aantal vertegenwoordigers in de Euregioraad. 5. In gevallen van mogelijke partijdigheid beslist de Euregioraad. 6. Vergaderingen van de Euregioraad zijn in principe openbaar. 7. De vergaderingen van de Euregioraad worden genotuleerd. Verslagen dienen in de Duitse en Nederlandse taal te worden opgesteld. afvaardigen mondeling of schriftelijk over alle belangrijke aangelegenheden van de Euregio te informeren en vragen te beantwoorden. Zij kunnen door het orgaan dat zij vertegenwoordigen ter verantwoording geroepen worden voor het door hen in de Euregioraad gevoerde beleid en van hun functie als Euregioraadslid ontheven worden indien het orgaan dat zij vertegenwoordigen het vertrouwen in hen opzegt. 9. De Euregiovoorzitter verzendt de agenda, de vergaderstukken en de vergaderverslagen van de Euregioraad aan de leden van de Euregio en de toezichthoudende instanties. 8 Vergaderprocedure van de Euregioraad 1. De Euregioraad vergadert ten minste twee keer per jaar. 2. De Euregiovoorzitter verstuurt met inachtneming van een termijn van twee weken en met bijvoeging van een agenda de uitnodigingen voor de vergadering van de Euregioraad. Een vijfde deel van de leden van de Euregioraad kan te allen tijde een buitengewone vergadering verlangen; hierbij dienen de adviesonderwerpen te worden benoemd. De secretaris verstuurt in naam van de Euregiovoorzitter met inachtneming van een termijn van twee weken en met bijvoeging van een agenda de uitnodigingen voor de buitengewone vergadering van de Euregioraad. 3. De Euregioraad is beslissingsbevoegd als meer dan de helft van de stemgerechtigde vertegenwoordigers aanwezig is. De raad geldt als beslissingsbevoegd zo lang als de beslissingsonbevoegdheid niet is vastgesteld. 4. Besluiten worden genomen met de enkelvoudige meerderheid van de stemmen van de verschenen leden van de Euregioraad. Onverminderd art. 8 lid 1 van het Verdrag behoeven statutenwijzigingen een tweederde meerderheid van het statutaire aantal vertegenwoordigers in de Euregioraad. 5. In gevallen van mogelijke partijdigheid beslist de Euregioraad. 6. Vergaderingen van de Euregioraad zijn in principe openbaar. 7. De vergaderingen van de Euregioraad worden genotuleerd. Verslagen dienen in de Duitse en Nederlandse taal te worden opgesteld. 8. Nadere regelingen treft de Euregioraad in het kader van zijn reglement van orde.

11 8. Nadere regelingen treft de Euregioraad in het kader van zijn reglement van orde. 9 Euregiobestuur 1. Het bestuur bestaat uit zeven door de Euregioraad gekozen leden: a) de Euregiovoorzitter, die tegelijkertijd bestuursvoorzitter is, en de plaatsvervangend Euregiovoorzitter, die tegelijkertijd plaatsvervangend bestuursvoorzitter is, b) de voorzitters van de drie commissies van de Euregioraad ( 12), c) twee andere leden van de Euregioraad. De voorzitter van het bestuur en diens plaatsvervanger, alsmede de andere leden van het bestuur worden door de Euregioraad voor de duur van vier jaar gekozen. Er wordt gestreefd naar een gelijke verhouding tussen Duitse en Nederlandse leden van het bestuur. De verschillende grootten van de steden en gemeenten moeten in het bestuur worden weerspiegeld. 2. Het bestuur beheert de zaken van de dagelijkse leiding. Het bedient zich hierbij van een secretaris. Het is de meerdere van de secretaris en verantwoordelijk voor: de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van de Euregioraad, voor zover niet de secretaris daarmee is belast, de door de secretaris voor te bereiden opstelling van het formatieplaatsenplan, de aanstelling, de promotie en het ontslag van de werknemers, met uitzondering van de secretaris, het bepalen van de algemene richtlijnen voor de planning en doelstelling van voorlichtings- en practiviteiten. 3. De bestuursvoorzitter vertegenwoordigt de Euregio Rijn-Waal gerechtelijk en buitengerechtelijk, voor zover niet de secretaris overeenkomstig 11 verantwoordelijk is. Verbintenissen dienen schriftelijk te worden vastgelegd. Zij dienen met uitzondering van de zaken van de dagelijkse leiding door de bestuursvoorzitter en de secretaris te worden ondertekend. Dit geldt ook voor de naar geldend recht uit te vaardigen besluiten tot aanstelling van beambten. 4. Het bestuur verstrekt mondeling of schriftelijk binnen vier weken de door een lid van de Euregioraad gevraagde informatie. 5. Het bestuur en afzonderlijke leden van het bestuur 9 Euregiobestuur 1. Het bestuur bestaat uit acht door de Euregioraad gekozen leden: a) de Euregiovoorzitter, die tegelijkertijd bestuursvoorzitter is, en de plaatsvervangend Euregiovoorzitter, die tegelijkertijd plaatsvervangend bestuursvoorzitter is, b) de voorzitters van de drie commissies van de Euregioraad ( 12), c) drie andere leden van de Euregioraad. De voorzitter van het bestuur en diens plaatsvervanger, alsmede de andere leden van het bestuur worden door de Euregioraad voor de duur van vier jaar gekozen. Er wordt gestreefd naar een gelijke verhouding tussen Duitse en Nederlandse leden van het bestuur. De verschillende grootten van de steden en gemeenten moeten in het bestuur worden weerspiegeld. 2. Het bestuur is verantwoordelijk voor de dagelijkse werkzaamheden. Hiermee heeft het bestuur een secretaris belast. Het bestuur is de meerdere van de secretaris en verantwoordelijk voor: de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van de Euregioraad, voor zover niet de secretaris daarmee is belast, de door de secretaris voor te bereiden opstelling van het formatieplaatsenplan, de aanstelling, de promotie en het ontslag van de werknemers, met uitzondering van de secretaris, het bepalen van de algemene richtlijnen voor de planning en doelstelling van voorlichtings- en practiviteiten. 3. De bestuursvoorzitter vertegenwoordigt de Euregio Rijn-Waal gerechtelijk en buitengerechtelijk, voor zover niet de secretaris overeenkomstig 11 verantwoordelijk is. Verbintenissen dienen schriftelijk te worden vastgelegd. Zij dienen met uitzondering van de zaken van de dagelijkse leiding door de bestuursvoorzitter en de secretaris te worden ondertekend. Dit geldt ook voor de naar geldend recht uit te vaardigen besluiten tot aanstelling van beambten. 4. Het bestuur verstrekt mondeling of schriftelijk binnen vier weken de door een lid van de Euregioraad gevraagde informatie. 5. Het bestuur en afzonderlijke leden van het bestuur kunnen: a) door de Euregioraad ter verantwoording worden geroepen,

12 kunnen: a) door de Euregioraad ter verantwoording worden geroepen, b) door de Euregioraad worden teruggeroepen, indien het bestuur of het lid niet langer het vertrouwen van de Euregioraad bezit. 10 Vergaderprocedure van het bestuur 1. Besluiten worden genomen met de enkelvoudige meerderheid van de stemmen van de verschenen leden van het bestuur. 2. Het bestuur is beslissingsbevoegd als meer dan de helft van de stemgerechtigde vertegenwoordigers aanwezig is. 3. Vergaderingen van het bestuur vinden bij gesloten deuren plaats. 4. De vergaderingen van het bestuur worden genotuleerd. 5. Nadere regelingen treft het bestuur in het kader van zijn reglement van orde. 11 Secretariaat 1. Het secretariaat wordt geleid door een secretaris. De secretaris is behoudens een anders luidende regeling van de kant van de Euregioraad voorts verantwoordelijk voor de financiën van de Euregio Rijn-Waal. In dit kader is hij ook bevoegd te beslissen over de betaling van niet in de begroting opgenomen uitgaven in de betekenis van 7a. Indien de uitgaven aanzienlijk zijn, wat bij een bedrag vanaf EUR 5000 dient te worden aangenomen, behoeven zij de voorafgaande toestemming van de Euregioraad; voor het overige dienen zij onverwijld aan het bestuur en de Euregioraad ter kennis te worden gebracht. 2. De secretaris bereidt de besluiten van het bestuur voor en voert deze uit voor zover hij ermee is belast. Hij is bovendien verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van de Euregioraad, voor zover het bestuur hem daarmee heeft belast. 3. De secretaris is de meerdere van de beambten en functionarissen van de Euregio Rijn-Waal. Er wordt gestreefd naar een gelijke verhouding tussen Duitse en Nederlandse medewerkers. 4. De secretaris kan in eigen verantwoordelijkheid aan zijn medewerkers deeltaken delegeren. b) door de Euregioraad worden teruggeroepen, indien het bestuur of het lid niet langer het vertrouwen van de Euregioraad bezit. 10 Vergaderprocedure van het bestuur 1. Besluiten worden genomen met de enkelvoudige meerderheid van de stemmen van de verschenen leden van het bestuur. 2. Het bestuur is beslissingsbevoegd als meer dan de helft van de stemgerechtigde vertegenwoordigers aanwezig is. 3. Vergaderingen van het bestuur zijn niet openbaar. 4. De vergaderingen van het bestuur worden genotuleerd. 5. Nadere regelingen treft het bestuur in het kader van zijn reglement van orde. 11 Secretariaat 1. Het secretariaat wordt geleid door een secretaris. De secretaris is behoudens een anders luidende regeling van de kant van de Euregioraad voorts verantwoordelijk voor de financiën van de Euregio Rijn-Waal. In dit kader is hij ook bevoegd te beslissen over de betaling van niet in de begroting opgenomen uitgaven in de betekenis van 7a. Indien de uitgaven aanzienlijk zijn, wat bij een bedrag vanaf EUR 5000 dient te worden aangenomen, behoeven zij de voorafgaande toestemming van de Euregioraad; voor het overige dienen zij onverwijld aan het bestuur en de Euregioraad ter kennis te worden gebracht. 2. De secretaris bereidt de besluiten van het bestuur voor en voert deze uit voor zover hij ermee is belast. Hij is bovendien verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van de Euregioraad, voor zover het bestuur hem daarmee heeft belast. 3. De secretaris is de meerdere van de personeelsleden van de Euregio Rijn-Waal. Er wordt gestreefd naar een gelijke verhouding tussen Duitse en Nederlandse medewerkers. 4. De secretaris kan in eigen verantwoordelijkheid aan zijn medewerkers deeltaken delegeren. 5. De bijzonderheden regelt het reglement van orde. 11 a Besluitvorming op basis van urgentie

13 5. De bijzonderheden regelt het reglement van orde. 11 a Besluitvorming op basis van urgentie 1. In buiten de zaken van de dagelijkse leiding vallende aangelegenheden die zijn onderworpen aan de besluitvorming van de Euregioraad en waarvan het besluit niet kan worden uitgesteld omdat in dat geval aanzienlijke nadelen of gevaren kunnen ontstaan, beslist in het geval dat de Euregioraad niet op tijd kan worden bijeengeroepen, de Euregiovoorzitter samen met een lid van de Euregioraad. De op basis van urgentie genomen besluiten dienen in de eerstvolgende vergadering aan de Euregioraad ter goedkeuring te worden voorgelegd. De Euregioraad kan de op basis van urgentie genomen besluiten ongedaan maken indien er door de uitvoering niet reeds rechten voor anderen zijn ontstaan. 12 Commissies 1. De Euregioraad vormt ten minste de volgende commissies: Commissie financiën en projecten, verantwoordelijk voor financiële planning, projecten en projectfinanciering Commissie economische aangelegenheden, verantwoordelijk voor o.a. ruimtelijke ordening Commissie voor grensoverschrijdende verstandhouding, verantwoordelijk voor o.a. maatschappij, sport en cultuur. De details regelt de Euregioraad door besluitvorming. 2. De Euregioraad kiest voor de duur van vier jaar uit zijn midden de voorzitters en plaatsvervangend voorzitters van de commissies. Daarbij heeft de Nederlandse voorzitter een Duitse plaatsvervanger en de Duitse voorzitter een Nederlandse plaatsvervanger. De plaatsvervangend voorzitters van de commissies vertegenwoordigen hun desbetreffende voorzitters in de commissie. 3. Elke commissie bestaat uit de door de Euregioraad gekozen commissievoorzitter en plaatsvervangend voorzitter, alsmede uit nog zestien leden. Aan Duitse zijde worden de leden aangeleverd door: de kreisfreie Stadt Duisburg, de Kreis Wesel en de Kreis Kleve (elk één lid) de Industrie- und Handelskammer (één lid) de kreisangehörige Gemeinden van de Kreise Wesel en Kleve (elk twee leden). Aan Nederlandse zijde worden de leden aangeleverd door: 1. In buiten de zaken van de dagelijkse leiding vallende aangelegenheden die zijn onderworpen aan de besluitvorming van de Euregioraad en waarvan het besluit niet kan worden uitgesteld omdat in dat geval aanzienlijke nadelen of gevaren kunnen ontstaan, beslist in het geval dat de Euregioraad niet op tijd kan worden bijeengeroepen, de Euregiovoorzitter samen met een lid van de Euregioraad. De op basis van urgentie genomen besluiten dienen in de eerstvolgende vergadering aan de Euregioraad ter goedkeuring te worden voorgelegd. De Euregioraad kan de op basis van urgentie genomen besluiten ongedaan maken indien er door de uitvoering niet reeds rechten voor anderen zijn ontstaan. 12 Commissies 1. De Euregioraad vormt ten minste de volgende commissies: Commissie financiën en projecten, verantwoordelijk voor financiële planning, projecten en projectfinanciering Commissie economische aangelegenheden, verantwoordelijk voor o.a. ruimtelijke ordening Commissie voor grensoverschrijdende verstandhouding, verantwoordelijk voor o.a. maatschappij, sport en cultuur. De details regelt de Euregioraad door besluitvorming. 2. De Euregioraad kiest voor de duur van vier jaar uit zijn midden de voorzitters en plaatsvervangend voorzitters van de commissies. Daarbij heeft de Nederlandse voorzitter een Duitse plaatsvervanger en de Duitse voorzitter een Nederlandse plaatsvervanger. De plaatsvervangend voorzitters van de commissies vertegenwoordigen hun desbetreffende voorzitters in de commissie. 3. Elke commissie bestaat uit de door de Euregioraad gekozen commissievoorzitter en plaatsvervangend voorzitter, alsmede uit de aanvullende leden. Aan Duitse zijde worden de leden aangeleverd door: steden met meer dan inwoners alsook de Kreise Wesel en Kleve (elk één lid) de Industrie- und Handelskammer (één lid) de kreisangehörige Gemeinden van de Kreise Wesel en Kleve (elk twee leden). - Het Landschaftsverband Rheinland levert voor de Commissie voor Grensoverschrijdende verstandhouding één lid. Aan Nederlandse zijde worden de leden aangeleverd door: gemeenten met meer dan inwoners (elk één lid)

14 gemeenten met meer dan inwoners (in totaal twee leden) de Kamer van Koophandel (één lid) de gemeenten met minder dan inwoners (vier leden). Daarenboven levert de Nederlandse zijde één vrij te benoemen lid. 4. Het bestuur benoemt de commissieleden op voorstel van de voorzitter van de commissie en met goedvinden van de afvaardigende lidorganen. De Euregioraad bevestigt deze benoeming. Voor het terugroepen geldt 9 lid 5 dienovereenkomstig. 5. De adviesresultaten van de commissies worden door het bestuur aan de Euregioraad ter besluitvorming voorgelegd. 12 a ad-hocwerkgroepen 1. Bovendien kan de Euregioraad projectgerelateerde ad-hocwerkgroepen oprichten die de commissies in hun werk bijstaan lid 4 geldt dienovereenkomstig. 13 Financiën 1. Van de leden worden jaarlijks financiële bijdragen geheven. De bijzonderheden regelt het bijdragenreglement. Tot het moment waarop het nog uit te vaardigen reglement geldig wordt, dienen de bijdragen in ongewijzigde hoogte te worden blijven voldaan. 2. De door de Euregioraad aangenomen begroting incl. bijlagen dient aan de toezichthoudende instantie ter kennis te worden gegeven. Deze kennisgeving dient uiterlijk een maand voor het begin van het begrotingsjaar plaats te vinden. 3. De jaarrekening wordt door de secretaris of door een andere voor de financiën verantwoordelijke persoon, indien deze door de Euregioraad is aangesteld, opgesteld en door het bestuur vastgesteld. Het bestuur doet de jaarrekening in de eerstvolgende vergadering aan de Euregioraad ter besluitvorming toekomen. 4. De Euregioraad benoemt uit zijn midden een financiële controlecommissie. De financiële controlecommissie bestaat uit vier leden, waarvan twee leden Nederlandse lidorganen en twee leden Duitse lidorganen vertegenwoordigen. De financiële controlecommissie controleert de jaarrekening van de Euregio Rijn-Waal. Zij bedient zich daarbij van het de gemeenten met minder dan inwoners (zes leden). Mocht door een verandering in de lidmaatschapsstructuur van de Euregio Rijn-Waal een ongelijke verhouding tussen de Nederlandse en Duitse zijde ontstaan, levert de ondervertegenwoordigde zijde een extra lid. 4. Het bestuur benoemt de commissieleden op voorstel van de voorzitter van de commissie en met goedvinden van de afvaardigende lidorganen. De Euregioraad bevestigt deze benoeming. Voor het terugroepen geldt 9 lid 5 dienovereenkomstig. 5. De vergaderresultaten van de commissies worden door het bestuur aan de Euregioraad als advies voorgelegd. 12 a ad-hocwerkgroepen 1. Bovendien kan de Euregioraad projectgerelateerde ad-hocwerkgroepen oprichten die de commissies in hun werk bijstaan lid 4 geldt dienovereenkomstig. 13 Financiën 1. Van de leden worden jaarlijks financiële bijdragen geheven. De bijzonderheden regelt het bijdragenreglement. Tot het moment waarop het nog uit te vaardigen reglement geldig wordt, dienen de bijdragen in ongewijzigde hoogte te worden blijven voldaan. 2. De door de Euregioraad aangenomen begroting incl. bijlagen dient aan de toezichthoudende instantie ter kennis te worden gegeven. Deze kennisgeving dient uiterlijk een maand voor het begin van het begrotingsjaar plaats te vinden. 3. De jaarrekening wordt door de secretaris of door een andere voor de financiën verantwoordelijke persoon, indien deze door de Euregioraad is aangesteld, opgesteld en door het bestuur vastgesteld. Het bestuur doet de jaarrekening in de eerstvolgende vergadering aan de Euregioraad ter besluitvorming toekomen. 4. De Euregioraad benoemt uit zijn midden een financiële controlecommissie. De financiële controlecommissie bestaat uit vier leden, waarvan twee leden Nederlandse lidorganen en twee leden Duitse lidorganen vertegenwoordigen. De financiële controlecommissie controleert de jaarrekening van de Euregio Rijn-Waal. Zij bedient zich daarbij van het

15 Rechnungsprüfungsamt van een Kreis of van een beëdigd accountant. 5. De uitgangspunten van het begrotingsbeleid en de boekhouding richten zich naar het voor openbare lichamen geldende recht. 14 Toezicht 1. Toezichthoudende instantie is de overeenkomstig art. 9 lid 3 van het in de considerans genoemde Verdrag de Bezirksregierung Düsseldorf. 2. De toezichthoudende instantie pleegt overeenkomstig art. 9 lid 4 van het verdrag overleg met de voor gemeentelijke samenwerking verantwoordelijke Nederlandse toezichthoudende instanties (de provincies Gelderland, Limburg en Noord-Brabant). 15 Openbare mededelingen Openbare mededelingen vinden plaats in het publicatieblad van de Euregio Rijn-Waal. 16 Ontbinding 1. Tot de ontbinding van de Euregio Rijn-Waal kan slechts in een voor dat doel met inachtneming van een termijn van twee maanden bijeen te roepen buitengewone vergadering van de Euregioraad met een meerderheid van drie vierde van de stemmen van de verschenen leden worden besloten, in welke vergadering tegelijkertijd een besluit wordt genomen over de wijze van liquidatie. 2. Tenzij de Euregioraad anders besluit, zijn de leden van het bestuur gezamenlijk vertegenwoordigingsbevoegde liquidateurs. Zij kunnen de secretaris met de uitvoering van de liquidatie belasten. 3. De leden van de Euregio Rijn-Waal verplichten zich in overeenstemming met de hoogte van hun financiële bijdrage als lid liquidatiebijdragen te betalen ter vereffening van de schulden van de Euregio Rijn- Waal, welke na het verbruik van het vermogen van de Euregio Rijn-Waal resteren. Hiertoe worden ook schulden gerekend die ontstaan jegens derden, doordat zij aan de Euregio Rijn-Waal personeel beschikbaar hebben gesteld dat als gevolg van de liquidatie niet in dienst kan blijven. 4. Bij de ontbinding van de Euregio Rijn-Waal gelden voor de Duitse leden de voorschriften van 128 e.v. van de Beamtenrechtsrahmengesetz (BRRG) in de Rechnungsprüfungsamt van een Kreis of van een beëdigd accountant. 5. De uitgangspunten van het begrotingsbeleid en de boekhouding richten zich naar het voor openbare lichamen geldende recht. 14 Toezicht 1. Toezichthoudende instantie is de overeenkomstig art. 9 lid 3 van het in de considerans genoemde Verdrag de Bezirksregierung Düsseldorf. 2. De toezichthoudende instantie pleegt overeenkomstig art. 9 lid 4 van het verdrag overleg met de voor gemeentelijke samenwerking verantwoordelijke Nederlandse toezichthoudende instanties (de provincies Gelderland, Limburg en Noord-Brabant). 15 Openbare mededelingen Openbare mededelingen worden gepubliceerd op de website van de Euregio Rijn-Waal. 16 Ontbinding 1. Tot de ontbinding van de Euregio Rijn-Waal kan slechts in een voor dat doel met inachtneming van een termijn van twee maanden bijeen te roepen buitengewone vergadering van de Euregioraad met een meerderheid van drie vierde van de stemmen van de verschenen leden worden besloten, in welke vergadering tegelijkertijd een besluit wordt genomen over de wijze van liquidatie. 2. Tenzij de Euregioraad anders besluit, zijn de leden van het bestuur gezamenlijk vertegenwoordigingsbevoegde liquidateurs. Zij kunnen de secretaris met de uitvoering van de liquidatie belasten. 3. De leden van de Euregio Rijn-Waal verplichten zich in overeenstemming met de hoogte van hun financiële bijdrage als lid liquidatiebijdragen te betalen ter vereffening van de schulden van de Euregio Rijn- Waal, welke na het verbruik van het vermogen van de Euregio Rijn-Waal resteren. Hiertoe worden ook schulden gerekend die ontstaan jegens derden, doordat zij aan de Euregio Rijn-Waal personeel beschikbaar hebben gesteld dat als gevolg van de liquidatie niet in dienst kan blijven. 4. Bij de ontbinding van de Euregio Rijn-Waal gelden voor de Duitse leden de voorschriften van 128 e.v. van de Beamtenrechtsrahmengesetz (BRRG) in de

16 versie van de bekendmaking van 7 februari 1985 (BGBl. I p. 462), laatstelijk gewijzigd door de wet van 11 juni 1992 (BGBl. I p. 1030) dienovereenkomstig. De leden verplichten zich dan ook moeite te doen de beschikbare beambten in dienst te nemen. Bij functionarissen dienen alle leden dienovereenkomstig te werk te gaan. 17 Inwerkingtreding van de statuten Deze statuten treden op de eerste dag van de eerste maand na hun openbare bekendmaking in het publicatieblad van de Bezirksregierung Düsseldorf en hun inschrijving in het provinciaal register van de provincies Gelderland, Noord-Brabant en Limburg in werking. 18 Slotbepalingen Mocht een bepaling van deze statuten geheel of gedeeltelijk juridisch ongeldig zijn of worden of mochten deze statuten hiaten vertonen, dan blijft desondanks de geldigheid van de overige bepalingen onverminderd van kracht. In de plaats van de ongeldige bepaling of ter opvulling van het hiaat komt met terugwerkende kracht een inhoudelijk zo veel mogelijk gelijkende regeling die datgene het dichtst nadert wat de leden overeen wilden komen of bij een hiaat in overeenstemming met de bedoeling en de doelstellingen van deze statuten zouden hebben gewild als zij dit punt hadden bedacht. Bijlage bij de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal Leden van de Euregio Rijn-Waal Gemeinde Alpen, Gemeente Arnhem, Gemeinde Bedburg-Hau, Gemeente Bergen, Gemeente Beuningen, Gemeente Boxmeer, Gemeente Cuijk, Gemeente Druten, Stadt Duisburg, Gemeente Duiven, Stadt Emmerich, Gemeente Gennep, Stadt Goch, Gemeente Grave, Gemeente Groesbeek, Stadt Hamminkeln, Gemeente Heumen, Gemeinde Hünxe, Stadt Kalkar, Stadt Kevelaer, Stadt Kleve, Gemeinde Kranenburg, Gemeente Lingewaard, Gemeente Lith, Gemeente Mill en Sint Hubert, Gemeente Millingen aan de Rijn, Stadt Moers, Gemeente Montferland, Gemeente Mook en Middelaar, Stadt Neukirchen- Vluyn, Gemeente Nijmegen, Gemeente Oude Ijsselstreek, Gemeente Overbetuwe, Stadt Rees, Gemeente Rheden, Stadt Rheinberg, Gemeente Rijnwaarden, Gemeinde Schermbeck, Gemeente Sint Anthonis, Gemeinde Sonsbeck, Gemeente Ubbergen, Gemeinde Uedem, Gemeente Wageningen, Gemeinde Weeze, Stadt Wesel, Gemeente West Maas en Waal, Gemeente Westevoort, Gemeente versie van de bekendmaking van 7 februari 1985 (BGBl. I p. 462), laatstelijk gewijzigd door de wet van 11 juni 1992 (BGBl. I p. 1030) dienovereenkomstig. De leden verplichten zich dan ook moeite te doen de aanwezige personeelsleden in dienst te nemen. 17 Inwerkingtreding van de statuten Deze statuten treden op de eerste dag van de eerste maand na hun openbare bekendmaking in het publicatieblad van de Bezirksregierung Düsseldorf en hun inschrijving in het provinciaal register van de provincies Gelderland, Noord-Brabant en Limburg in werking. 18 Slotbepalingen Mocht een bepaling van deze statuten geheel of gedeeltelijk juridisch ongeldig zijn of worden of mochten deze statuten hiaten vertonen, dan blijft desondanks de geldigheid van de overige bepalingen onverminderd van kracht. In de plaats van de ongeldige bepaling of ter opvulling van het hiaat komt met terugwerkende kracht een inhoudelijk zo veel mogelijk gelijkende regeling die datgene het dichtst nadert wat de leden overeen wilden komen of bij een hiaat in overeenstemming met de bedoeling en de doelstellingen van deze statuten zouden hebben gewild als zij dit punt hadden bedacht. Bijlage bij de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal Leden van de Euregio Rijn-Waal Stand ) Gemeinde Alpen, Gemeente Apeldoorn, Gemeente Arnhem, Gemeinde Bedburg-Hau, Gemeente Bergen, Gemeente Berg en Dal, Gemeente Beuningen, Gemeente Boxmeer, Gemeente Cuijk, Gemeente Doesburg, Gemeente Doetinchem, Stadt Duisburg, Stadt Düsseldorf, Gemeente Druten, Gemeente Duiven, Gemeente Ede, Stadt Emmerich, Gemeente Gennep, Stadt Goch, Gemeente Grave, Stadt Hamminkeln, Gemeente Heumen, Gemeinde Hünxe, Stadt Kalkar, Stadt Kevelaer, Stadt Kleve, Gemeinde Kranenburg, Gemeente Lingewaard, Gemeente Mill en Sint Hubert, Stadt Moers, Gemeente Montferland, Gemeente Mook en Middelaar, Gemeente Nijmegen, Gemeente Oude IJsselstreek, Gemeente Overbetuwe,Stadt Rees, Gemeente Renkum, Gemeente Rheden, Stadt Rheinberg, Gemeente Sint Anthonis, Gemeinde Sonsbeck, Gemeinde Uedem, Gemeente Wageningen, Gemeinde Weeze, Stadt Wesel, Gemeente West Maas en Waal, Gemeente Westervoort, Gemeente Wijchen, Stadt Xanten, Gemeente Zevenaar, Kreis Kleve, Kreis Wesel, Landschaftsverband Rheinland, Niederrheinische

17 Wijchen, Stadt Xanten, Gemeente Zevenaar, Kreis Kleve, Kreis Wesel, Landschaftsverband Rheinland, Niederrheinische Industrie- und Handelskammer Duisburg-Wesel- Kleve, Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland. Industrie-und Handelskammer Duisburg-Wesel- Kleve

18 Punt 5 bijlage 2 Bijlage bij het verslag Commissie voor Financiën en Projecten d.d en Commissie voor Economische Aangelegenheden d.d (Ede) 1 lid 2 Het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal is rechtsopvolger van het in 1978 opgerichte samenwerkingsverband Euregio Rijn-Waal. Dit veranderd in: Het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal is rechtsopvolger van de in 1971 opgerichte werkgroep Regio Rijn-Waal. Dat laatste roept de vraag op of deze werkgroep ook een rechtspersoon was destijds anders is het wel een lastig te begrijpen zin dat het openbaar lichaam Euregio Rijn Waal rechtsopvolger is van een werkgroep zonder eigen status?? Om te voorkomen dat het oprichtingsjaar van de voorgangers van de Euregio Rijn-Waal in de vergetelheid raakt, is dit jaartal (1971) in de preambule van de statuten van de Euregio Rijn-Waal opgenomen. Artikel 1, lid 2, is dus niet langer onderdeel van de statuten. (Ede) 2 Voorstel is om de ledenlijst geen onderdeel meer te laten zijn van de statuten terwijl in de statuten wel de rechten en plichten van de leden zijn opgenomen. Hoe blijft dan duidelijk wie hieraan gehouden is als er geen ledenlijst bij hoort? Loopt dat via een andere administratie? In 2 wordt de laatste zin van de vorige versie nu verwijderd. De ledenlijst blijft onderdeel van de statuten. 3 Vanuit een van de lidgemeenten kwam nog het voorstel om in 3 Taken en bevoegdheden,het thema "klimaat" aan de taken toe te voegen. Het thema Klimaat wordt in 3 opgenomen. (Ede en Nijmegen) 4 lid 2 Wijziging: Andere samenwerkingsverbanden en openbare lichamen kunnen lid worden van de Euregio. Wat betekent dit voor de contributiestructuur die nu gebaseerd is op aantal inwoners per gemeente? Stel dat het om andere samenwerkingsverbanden gaat. Dit wordt niet duidelijk uit de statuten. Het lidmaatschapsgeld wordt berekend op basis van het bijdrageregelement van de Euregio Rijn-Waal. De opstelling van het bijdrageregelement is vastgelegd in 13 lid 1 van de statuten van de Euregio Rijn-Waal. (Ede en Nijmegen) 9 Euregiobestuur In de nieuwe statuten wordt vermeld dat er een extra lid zal worden toegevoegd aan het Euregiobestuur. Het totaal komt daarmee op 8. Dit betekent dat er geen doorslaggevende stem is. Het enige wat over de stemprocedure wordt vermeld is: besluiten worden genomen met de enkelvoudige meerderheid van de stemmen van de verschenen leden van het bestuur. Hoe wordt er in de praktijk voorkomen dat zich er een impasse kan voordoen in het bestuur? Een mogelijkheid is om aan de statuten toe te voegen dat de voorzitter een doorslaggevende stem heeft. Een andere mogelijkheid is om te zorgen voor een oneven aantal leden in het bestuur en dus niet 8.

19 Hoe gaat men hiermee om? Dit is een zeer goede en belangrijke opmerking. Het besluit over de wijze waarop in een impasse te werk moet worden gegaan, wordt vastgelegd in het huishoudelijk reglement van de Euregio Rijn-Waal (beslissende stem voorzitter). (Ede) 12 lid 3 Bij lid 3 wordt het aantal commissieleden beschreven. Aan Duitse zijde zijn dit er 10, bij de commissie grensoverschrijdende verstandhouding 11. Aan de Nederlandse zijde zijn het er 9. Daarna wordt gesproken over dat als er een ongelijke verhouding ontstaat tussen de afvaardiging van Nederlandse en Duitse zijde dat er dan een extra lid wordt geleverd door de ondervertegenwoordigde zijde. Echter is de verdeling al onevenredig (10/11 versus 9). Dit is erg verwarrend en vraagt om opheldering! De gemeente Apeldoorn heeft een aanvraag ingediend voor het lidmaatschap van de Euregio. Met de toetreding van de gemeente Apeldoorn tot de Euregio Rijn-Waal is de evenwichtige verhouding van de commissieleden in de Commissie voor Economische Aangelegenheden en de Commissie voor Financiën en Projecten hersteld, aangezien de gemeente Apeldoorn een gemeente is. (Ede) 12 lid 5 Wijziging: De adviezen van de drie Euregio commissies worden door het bestuur ter besluitvorming aangeboden aan de Euregioraad dit wordt in de nieuwe statuten gewijzigd in: de resultaten van de drie Euregio commissies worden door het bestuur ter advisering voorgelegd aan de Euregioraad. Dit lijkt een kleine wijziging maar zegt mogelijk wel iets over de invloed op de besluitvorming van de commissies. Zijn ze slechts adviserend? of mede bepalend m.a.w. als de drie commissies iets niet adviseren kan de euregioraad dit dan negeren? Dit vraagt wel om nadere duiding! Overeenkomstig 3 van het huishoudelijk reglement van de Euregio Rijn-Waal hebben de inhoudelijke commissies een adviserende en voorbereidende functie. De Euregioraad is als hoogste orgaan van de Euregio Rijn-Waal verantwoordelijk voor het nemen van besluiten over alle zaken die betrekking hebben op de Euregio Rijn-Waal, tenzij de statuten anders bepalen.

20 Euregioraad Punt 6 Herijking Strategische Agenda In de vergadering van 22 november 2018 heeft de Euregioraad besloten de actuele Strategische Agenda van de Euregio Rijn-Waal te herijken. Daartoe werd begin 2019 in een eerste stap geïnventariseerd in hoeverre de doelstellingen uit de Strategische Agenda tot nu toe gerealiseerd konden worden. De resultaten van deze inventarisatie zijn in een kort evaluatiebericht (Link) samengevat. De informele Euregioraadsbijeenkomst van 21 maart 2019 stond thematisch eveneens in het teken van de herijking van de Strategische Agenda. De aanwezigen hebben in drie parallelworkshops gediscussieerd over de inhoud van de nieuwe agenda. Op basis van deze eerste resultaten is een enquête ontwikkeld, die de leden eind mei digitaal ontvangen. De resultaten van de enquête worden gebruikt voor de inhoudelijke sturing van het verdere proces. Het Dagelijks Bestuur heeft bovendien Euregio-Ambassadeur Jan van Zomeren verzocht om het secretariaat bij de actualisering van de Strategische Agenda te ondersteunen. Jan van Zomeren zal tijdens de vergadering het verdere proces kort toelichten. Besluitvoorstel: Bespreking en ter kennisneming

21 Euregioraad Punt 7 Euregionaal Mobiliteitsplan Fietssnelroutes De zes grote steden in de Euregio Rijn-Waal Düsseldorf, Duisburg, Moers, Arnhem, Nijmegen en Ede werken de komende jaren intensief samen aan een grensoverschrijdende duurzaamheidsagenda. In het kader van een INTERREG People-to-People-project werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd, omdat de grote steden en de Provincie Gelderland bij de ontwikkeling van fietssnelroutes ook grensoverschrijdend grote kansen voor de Euregio zien. De basis voor deze haalbaarheidsstudie was de kandidatuur voor de Regionale NIEDERRHEINLANDE in Ondanks het feit dat de kandidatuur van de Rijn-Waal- Regio niet werd gehonoreerd, heeft de deelstaat NRW ook in het vooruitzicht gesteld, dat men voor het thema fietsverkeer evt. separate subsidiemogelijkheden beschikbaar zou willen stellen. De studie brengt (potentiële) snelfietsroutes in de gehele Euregio Rijn-Waal in beeld. De meesten zijn geconcentreerd in en rond het stedelijk gebied. Enkele (grensoverschrijdende) snelfietsroutes komen als kansrijk naar voren. Dit betreft o.a. de verbindingen Emmerich- Doetinchem-Zevenaar en Emmerich-Kleve en Moers-Kamp-Lintfort. Het doel is om op middellange termijn deze verbindingen uit te bouwen en als fietssnelroutes te etableren. Het rapport kan via de volgende link worden gedownload: Euregionaal mobiliteitsplan Besluitvoorstel: Korte toelichting en ter kennisneming

22 Euregioraad Punt 8 Arbeidsmarktplatform Tijdens de eerste Grenslandconferentie in Venlo op 9 mei 2019 werd een nieuwe grenslandagenda aangekondigd, mede ondersteund door het Nederlandse Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, het Europaministerium van Nordrhein-Westfalen, de Provincies Gelderland, Limburg en Overijssel, de Bezirksregierungen van Köln, Düsseldorf en Münster, evenals de Euregio Rijn-Waal, de euregio rijn-maas-noord, de Euregio Maas-Rijn en de Euregio Gronau. Centrale thema's zijn de arbeidsmarkt, onderwijs en mobiliteit. Het onderwerp veiligheid zal later worden toegevoegd. Op het gebied van de arbeidsmarkt ligt de nadruk vooral op de verbetering van de grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling en informatie voor grensarbeiders (GrensInfoPunten). Wat het onderwijs betreft, is het de bedoeling de werkgevers beter te informeren over de opleidingsinhoud van een diploma in een buurland. De verbetering van de wederzijdse erkenning blijft ook een belangrijke uitdaging voor gereglementeerde beroepen. Het thema mobiliteit omvat het verbeteren van het gebruik van grensoverschrijdend openbaar vervoer door middel van elektronische kaartverkoop, het testen van een grensoverschrijdend semesterticket voor studenten en het verbeteren van de grensoverschrijdende reisinformatie voor reizigers. Om de gewenste grensoverschrijdende openstelling van de arbeidsmarkt in de Euregio Rijn- Waal verder te bevorderen, werd vooruitlopend op de Grenzlandagenda tijdens een kick-off evenement in Arnhem op 24 januari 2019 besloten om een arbeidsmarktplatform voor de Euregio Rijn-Waal op te richten. De intentieverklaring van het arbeidsmarktplatform is als bijlage bijgevoegd. In drie werkgroepen, te weten arbeidsbemiddeling, onderwijs, informatie en communicatie, zullen concrete acties en maatregelen voor de Euregio Rijn-Waal worden voorbereid met regionale belanghebbenden. De voorbereiding en organisatie zal worden uitgevoerd door het GrensInfoPunt van de Euregio Rijn-Waal. Besluitvoorstel: Korte bespreking en kennisneming.

23 Punt 8 bijlage Intentieverklaring Grensoverschrijdend arbeidsmarktplatform Preambule Ondanks de nauwe economische betrekkingen tussen Nederland & Duitsland in de Euregio Rijn Waal (), blijven de grenzen in menig opzicht een scheidende factor. Bovendien blijken de structuren en degenen die daarin werkzaam zijn, vaak al decennia lang nationaal gericht te zijn. Hierdoor is met name de grensoverschrijdende arbeidsmarkt er een die bestaat uit onafhankelijke halve cirkels, elk gericht op het eigen achterland waardoor niet ten volle geprofiteerd kan worden van de banen en voorzieningen die zich aan de andere kant van de grens bevinden. Integratie van de arbeidsmarkten tot één grensoverschrijdende, euregionale arbeidsmarkt moet worden bevorderd en nagestreefd om te komen tot een grotere aantrekkingskracht van de regio, tot optimalisering van de mogelijkheden en carrièrekansen voor werkzoekenden en grensbewoners én tot een verbetering van het euregionaal vestigingsklimaat met een internationale uitstraling. Eén van de basisvoorwaarden voor een transparante en grensoverschrijdende arbeidsmarkt is de aanwezigheid van een duurzame informatie- en adviesstructuur, die met de inrichting van de Grensinfopunten al concrete vormen heeft aangenomen. Daarnaast wordt thans ingezet op duurzame samenwerking tussen (overheids)instellingen & organisaties aan weerskanten van de grens om een transparante grensoverschrijdende arbeidsmarkt te bevorderen. De ondertekenende partijen: Agentur für Arbeit Wesel De ler(n)ende Euregio Euregional Economisch Netwerk (EEN) Euregio Rhein-Waal Kreishandwerkerschaft Kleve & Handwerkskammer Düsseldorf Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Hochschule Rhein-Waal Internationale Vakbondsraad Rijn-IJssel (IVR) Jobcenter Niederrheinische IHK Duisburg-Wesel-Kleve Ondernemingsorganisatie VNO-NCW Provincie Gelderland, Brabant & Limburg Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Unternehmerverbandsgruppe hierna te noemen als partijen ; Intentieverklaring concept 11

24 Overwegen in dit kader, dat: De Euregio Rijn-Waal volop kansen biedt als het gaat om economische ontwikkeling. Echter, het aanwezige arbeidspotentieel wordt nog onvoldoende benut, waarbij steeds meer de gevolgen van een vergrijzende en krimpende bevolking zichtbaar worden ; verschillen in wet- en regelgeving in de onderscheiden landen máákt, dat werkzoekenden huiverig zijn om de stap over de grens te maken en dat óók werkgevers als het gaat om het werven van buitenlands personeel hinder ondervinden, met name door onbekendheid met en veronderstelde complexiteit van wet- en regelgeving ; vraag en aanbod op de euregionale arbeidsmarkt niet op elkaar aansluiten waardoor grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van arbeidsbemiddeling noodzakelijk is ; de inzet en het behoud van eigen arbeidskrachten en het werven van mensen aan weerskanten van de grens, met de juiste kwaliteiten, steeds belangrijker wordt om de kwaliteit van leven in de grensregio s te kunnen garanderen ; het voor een goede integratie van de euregionale arbeidsmarkt dan ook van groot belang is dat de vaardigheden waar de werknemers/werkzoekenden in de ene regio over beschikken ook aansluiten op de vaardigheden die het werk in de andere regio vereist ; daartoe in ieder geval grensoverschrijdend een betere uitwisseling van en coördinatie tussen de verschillende informatiestromen noodzakelijk worden geacht, teneinde een bijdrage te leveren aan een meer doelmatige inzet van beschikbaar arbeidspotentieel over-de-grens en zo op positieve wijze wordt bijgedragen aan versterking van de Euregionale, economische structuur ; grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling niet op zich zelf staat, maar functioneert naast en in nauwe samenwerking met andere, reeds bestaande, grensoverschrijdende initiatieven zoals het GrensInfoPunt die zich steeds verder ontwikkelen als een duurzame advies- en informatiestructuur gericht op vereenvoudiging van grensoverschrijdende mobiliteit en samenwerking. Hanteren de navolgende uitgangspunten: Door middel van een integraal gezamenlijk initiatief wordt door de samenwerkende partners een Grensoverschrijdend Arbeidsmarktplatform opgericht, dat op proactieve en duurzame wijze zal zorgdragen voor een effectieve grensoverschrijdende samenwerking om een transparante goed functionerende grensoverschrijdende arbeidsmarkt in de te creëren. Daarbij staat centraal, dat: 1. er voortdurende coördinatie en informatie-uitwisseling zal plaatsvinden tussen betrokken organisaties en op basis hiervan een gezamenlijk actie en uitvoeringsplan ter bevordering van een transparante grensoverschrijdende arbeidsmarkt opgesteld & uitgevoerd wordt. 2. Als onderdeel van het genoemde actieplan grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling, matching en ontzorging zal plaatsvinden ten behoeve van alle doelgroepen, met het doel eventuele hindernissen voor werkgevers en werknemers te reduceren ; 3. verbindingen met het bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen worden aangehaald teneinde te bewerkstelligen dat werknemers in de ene regio beschikken over vaardigheden die aansluiten op de vaardigheden die het werk in de andere regio vereist Participatie in het Grensoverschrijdend Arbeidsmarktplatform door een partner houdt geen directe financiële verplichting in. Verder is het mogelijk voor andere organisaties om op een later moment bij het Grensoverschrijdend Arbeidsmarktplatform aan te sluiten. Komen het volgende overeen: De ondertekenaars, t.w. partijen én overige partners, verklaren zich bereid tot duurzame samenwerking en/of ondersteuning c.q. facilitering ten behoeve van de totstandkoming en instandhouding van het Intentieverklaring concept 11

25 Grensoverschrijdende Arbeidsmarktplatform met als doel een duurzame transparante en integrale grensoverschrijdende arbeidsmarkt binnen de te bevorderen. De Euregio Rijn-Waal treedt op als coördinerende organisatie voor dit initiatief. Deze intentieovereenkomst treedt in werking na ondertekening door partijen. Aldus opgemaakt en ondertekend XX XXXX 2019, Door de partners; Agentur für Arbeit Wesel De ler(n)ende Euregio Euregional Economisch Netwerk (EEN) Euregio Rhein-Waal Kreishandwerkerschaft Kleve & Handwerkskammer Düsseldorf Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Hochschule Rhein-Waal Internationale Vakbondsraad Rijn-IJssel (IVR) Jobcenter Niederrheinische IHK Duisburg-Wesel-Kleve Ondernemingsorganisatie VNO-NCW Provincie Gelderland, Brabant & Limburg Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Unternehmerverbandsgruppe Intentieverklaring concept 11

26 Euregioraad Punt 9a INTERREG V A Actuele stand van zaken Verslag uit de stuurgroep december 2018 en maart 2019 Prioriteit 1, Overige sectoren In de vergadering van de INTERREG-Stuurgroep Euregio Rijn-Waal van en werden de volgende projecten ten laste van het budget Overige Sektoren van prioriteit 1 goedgekeurd: - TPRT (Kosten ,86; EU-middelen ,42) - Digipee (Kosten: ; EU-middelen ,50) - Vista Truck Docking (Kosten ; EU-middelen ,50) - Internet of Agriculture (Kosten ; EU-middelen ,50) - Rocket Reloaded (Kosten ,97; EU-middelen) Deze projecten werden door de commissies reeds positief geadviseerd; de adviezen zijn door de Euregioraad overgenomen. De strategische initiatieven TPRT, Digipee, VISTA, Internet of AGRICULTURE UND Rocket Reloaded werden door het INTERREG Innovatie Overleg positief geadviseerd; de adviezen werden door de INTERREG VA stuurgroep Euregio Rijn- Waal overgenomen. Inmiddels zijn ook in de stuurgroepen van de andere Duits-Nederlandse Euregio s meerdere projecten van de Strategische Initiatieven goedgekeurd, waaraan ook partners uit de Euregio Rijn-Waal deelnemen. Prioriteit 2 In de vergadering van de INTERREG-Stuurgroep Euregio Rijn-Waal van en werden de volgende projecten ten laste van het budget Overige Sektoren van prioriteit 2 goedgekeurd - Hansestädte (Kosten ,46; EU-Mittel ,90) - Perspektive 3060 (Kosten: ,87; EU-Mittel ,94) - GIP Extra (Kosten ,37; EU-Mittel ,69) - Sprache Verbindet (Kosten ,60; EU-Mittel ,80)

27 Deze projecten werden door de commissies reeds positief geadviseerd; de adviezen zijn door de Euregioraad overgenomen. Inhoudelijke informatie over de projecten vindt u in de projectdatabank op Besluitvoorstel: ter kennisneming Projectoverzicht INTERREG VA Het bijgevoegde projectoverzicht INTERREG VA bevat een overzicht van alle goedgekeurde projecten en projectconcepten die bij het Regionale Progammamanagement bij de Euregio Rijn-Waal zijn ingediend.. Van het budget voor Strategische Initiatieven (bovenregionaal INTERREG budget 104 Mio.) in prioriteit 1 (Economie & Technologie) zijn op totaal programmaniveau inmiddels 100% van de middelen in projecten vastgelegd. Via de Euregio Rijn-Waal zijn hiervoor tot nu toe 9 projecten met een totaal volume van 34,7 milj. aan INTERREG-middelen goedgekeurd. Ca. 34% van de middelen voor Strategische Initiatieven komen daarom direct ten goede aan projecten uit de Euregio Rijn-Waal. Voor nieuwe bovenregionale projecten zijn geen INTERREG-middelen meer beschikbaar. In de Overige Sectoren (regionaal INTERREG budget 8,9 milj.) in prioriteit 1 (Economie & Technologie) zijn inmiddels ca. 100 % van de middelen in projecten vastgelegd. Hier werden tot nu toe 9 projecten goedgekeurd. Voor nieuwe regionale projecten is vooralsnog geen INTERREG-budget. beschikbaar. In prioriteit 2 (maatschappelijke thema s) zijn inmiddels 96% van de regionale middelen (INTERREG budget 20,8 milj.) in 20 projecten vastgelegd. Voor nieuwe regionale projecten is nog een INTERREG-budget ter hoogte van 0,9 milj. beschikbaar. In totaal is er op dit moment nog een INTERREG-budget ter hoogte van ca. 0,9 milj. voor regionale -projecten beschikbaar. Het tempo van de committering van middelen in het huidige INTERREG V A programma is duidelijk hoger dan het in het vorige INTERREG IV A programma; deze situatie geldt voor alle 4 Euregio s in het INTERREG-programma. Besluitvoorstel: ter kennisneming

28 Anlage/bijlage TOP_Punt 9a V Projektübersicht Nationale Kofinanzierung über INTERREG Programmpartner Prio Genehmigt Prio 2 Kosten EU GLD NB Limburg EZ NRW NDS NL Overig D Sonstig LA/STG * 2 Rahmenprojekt prio , , , , , , Genehmigt 2 Grenzen Bewegen , , , , Genehmigt Beendet 2 De Lernende Euregio , , , , , Genehmigt 2 Plug-in , , , , Genehmigt 2 Krake , , , , Genehmigt 2 Grenzinfopunkt , , , , , , Genehmigt 2 Beitr. an Euregio Ehealth-1health , Genehmigt (Über EUREGIO) 2 Versorgung Verbindet , , , , , Genehmigt 2 Qualifi. Waldarbeit , , , , Genehmigt 2 Ein Blick auf , , , , Genehmigt 2 Dynamic Borders , , , , , Genehmigt 2 Rheijn.Land. Xperiences , , , , Genehmigt 2 Nachbarsprache , , , , Genehmigt 2 Oranjeroute , , , , Genehmigt 2 Arbeitsmarkt Grenzreg , , , , , , , , , Genehmigt Beitrag von ermn Arbeitsmarkt , Genehmigt (Über ermn) Beitrag von EDR Arbeitsmarkt , Genehmigt (Über EDR) Beitrag von EUREGIO Arbeitsm , Genehmigt (Über EUREGIO) 2 Green Blue Rhine , , , , Genehmigt 2 Oorlog & Vrijheid , , , , , Genehmigt 2 Hanzesteden , , , , , Genehmigt 2 Perspektive , , , , Genehmigt 2 GIP extra , , , , , , Genehmigt 2 Sprache Verbindet , , , , , Genehmigt Genehmigt , , , , , , , , ,70 - Budget ,47 Restbudget Prio ,49 Prio Genehmigt Prio 1 SI Kosten EU GLD NB Limburg EZ NRW NDS NL Overig D Sonstig LA/STG HTSM Druide , , , , , , Genehmigt Food Food Protects , , , , , , , Genehmigt HTSM Rocket , , , , , , , Genehmigt HTSM Spectors , , , , , , , Genehmigt Co2 E-Bus , , , , Genehmigt HTSM DIGIPRO , , , , , , , Genehmigt HTSM XCT RFID , , , , , , Genehmigt EnergieClean Energy , , , , , , , Genehmigt Log I-AT , , , , , , , Genehmigt Genehmigt , , , , , , , , ,14 - Prio Genehmigt Prio 1 SonstigeKosten EU GLD NB Limburg EZ NRW NDS NL D LA/STG Sonsti Intern. Netzwerkbüro , , Genehmigt Beendet Agro Beitr. an ERMN Regional Skills Labs , Genehmigt (Über ermn) EnergieEnerPRO , , , , , , Genehmigt Beitrag von ermn EnerPRO , Genehmigt (Über ermn) Agrofo Bel Air , , , , , , , Genehmigt SonstigHeavy Duty , , Genehmigt HTSM TPRT , , Genehmigt HealthDigipee , , , , , Genehmigt Logisti Vista Truck Docking , , , , LA Jan Genehmigt Agrofo Internet of Agriculture , , , , , Genehmigt HTSM Rocket reloaded , , , , , ,00 -? Genehmigt Genehmigt , , , , , , , Budget ,50 Restbudget Prio ,31 Prio 1 Pipeline Kosten EU GLD NB Limburg EZ NRW NDS NL Overig D Sonstig Sonst Clecan , , , , , Reserve ,00 Prio 2 Pipeline Kosten EU GLD NB Limburg EZ NRW NDS NL Overig D Sonstig 2 Zorg: Korter, sneller, beter , , , , LA ENDOCARE , , LA DDD , , , , Reserve 2 Volunteer , , , , Reserve ,66 Gesamt Pipeline , ,66 Gesamt Restbudget ,80 Gesamt Genehmigt , , , , , , , , ,84 - *Beendet = Realisierte Zahlen Aufgrund letzer genehmigert Mittelabruf * EVN = Realisierte Zahlen Aufgrund von genehmigter Endverwendungsnachweiss

29 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland Prio Strategische Initiative Food-ProTecTs Projektname Kurzbeschreibung Projekt Lead Partner RPM Budget EFRE-Förderung Status Combinatieproject met vooraf geformeerde clusters, o.a.: Ontwikkeling nieuwe systemen voor dier-behandeling als alternatief voor antibiotica. Nieuwe fluids-technology controle systemen voor dier-gezondheid. Ontwikkeling nieuwe real-time sensor technologie voor kwaliteits- en veiligheids-bewaking in de vlees-industrie Ontwikkeling nieuwe technologie en tools voor recycling en upcycling van bio-massa produkten uit de levensmiddelen-keten. Bijscholing MKB food-experts. GIQS e.v , ,45 I AgriFood ROCKET Kombinationsprojekt mit vorab gebildeten Clustern, u.a.: Entwicklung neuer Systeme zur Tierbehandlung als Alternative für den Einsatz von Antibiotika. Neue fluid-technology Kontrollsysteme für die Tiergesundheit. Entwicklung neuer real-time Sensortechnologie zur Qualitäts- und Sicherheitsüberwachung in der Fleischindustrie Entwicklung neuer Technologie und Werkzeuge für das Recycling und Upcycling von Biomasse- Produkten aus der Lebensmittelkette. Fort- und Weiterbildung von KMU food-experts. Combinatieproject. Stimulering nieuwe hoogwaardige technologische producten (Composites, lightweight materials, MEMS, sensors, Microfluidics, Photonics). MKB-subsidieregeling feasibility studie MKB-subsidieregeling product-clusters technologische ontwikkeling Oost NV , ,38 Genehmigt durch LA Kombinationsprojekt. Förderung neuer hochwertiger technologischer Produkte (Composites, lightweight Materials, MEMS, Sensoren, Microfluidics, Photonics). KMU-Förderregelung Machbarkeitsstudie KMU-Förderregelung Produkt-cluster technologische Entwicklung I HTSM Druide Cluster van technologiebedrijven en kenniscentra welke gezamenlijk innovatieve systemen ontwikkelen voor drukbare RFID-tags voor massaproduktie. ID4US GmbH , ,25 Genehmigt durch LA Cluster von Technologie-Unternehmen und Forschungseinrichtungen, die gemeinsam innovative Systeme für Druckbare RFID-Tags für Massenmärkte entwickeln möchten. I HTSM Internationaal Netwerkbureau Gemeente Oude Ijsselstreek , ,20 Genehmigt durch LA Intergemeentelijk servicepunt voor grensoverschrijdend-actief MKB. I Interkommunaler Servicepunkt für grenzüberschreitend Aktive KMU's. Genehmigt durch LA Stand: /10

30 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland Spectors Cluster van technologiebedrijven en kenniscentra welke gezamenlijk mobiele en geïntegreerde multisensorsystemen ontwikkelen voor innovatieve toepassingen. ISIS IC GmbH , ,00 I HTSM E-Bus 2020 Cluster von Technologie-Unternehmen und Forschungseinrichtungen, die gemeinsam mobile und integrierte Multisensorsysteme für innovative Anwendungen entwickeln. Cluster van technologiebedrijven en launching-customers werkt samen aan ontwikkeling, bouw en praktijktest van een hybride (ook bovenleidingloos) E-trolley-bus. Vosloh Kiepe GmbH , ,00 Genehmigt durch LA I Energie DIGIPRO Cluster von Technologieunternehmen und Launching Customers arbeitet gemeinsam an der Entwicklung, Bau und Praxistest eines Hybrid (auch oberleitungsfreien) E-Trolley-Busses. Ontwikkeling van innovatieve technologisch intelligente producten (Smart Products, Industrie 4.0, innovatieve High-Techproducten). Modulair van opbouw analoog aan Mechatronika voor MKB. IO positief. Oost NV Genehmigt durch LA , I HTSM XTC-ID Entwicklung innovativer technologisch intelligenter Produkte (Smart Products, Industrie 4.0, innovative High-Tech-Produkte) in KMU. Modularer Aufbau analog zu Mechatronik durch KMU. IO Positiv. Cluster van technologiebedrijven en kenniscentra welke gezamenlijk innovatieve geïntegreerde systemen ontwikkelen voor Automatische Kapillarsäulenidentifikation mittels Radiofrequenz-Identifikation in Hochtemperaturöfen von Gas-Chromatografen. IO positief. IMST GmbH , ,63 Genehmigt durch LA I HTSM Clean Energy Crossings Cluster von Technologie-Unternehmen und Forschungseinrichtungen, die gemeinsam innovative integrierte Systeme zur Automatischen Kapillarsäulenidentifikation mittels Radiofrequenz-Identifikation in Hochtemperaturöfen von Gas-Chromatografen entwickeln möchten. IO positiv. De stichting kiemt en de EnergieAgentur.NRW ontwikkelen in nauw overleg met de regionale overheden een cleantech innovatieproject met MKB-clusters rondom de aandachtsgebieden elektrische mobiliteit, smarthomes & smart-grids en duurzame en decentrale opwekking. Stichting Kiemt , ,65 Genehmigt durch LA I I I Energie Logistik AgriFood I-AT Regional Skills Labs Die Stichting kiemt und die EnergieAgentur.NRW entwickeln in enger Abstimmung mit den regionalen Behörden ein Cleantech Innovationsprojekt mit KMU Clustern rundum die Interessensgebiete elektrische Mobilität, Smart-Homes & Smart-Grids und nachhaltige und dezentrale Gewinnung. Ontwikkeling van innovatieve technologische produkten en systemen t.b.v. autonoom zelfrijdende auto's. Entwicklung von innovatieven technologischen Produkten und Systemen für autonom selbstfahrende PKW. Versterking van het regionale MKB (Agribusiness en food sector) door training van toekomstgericht beroepsvaardigheden van jonge talenten. Stärkung der regionale KMU (Agrobusiness und Food Sektor) durch Training von zukunftsorientierten Brufspraktiken für junge Talente. Provincie Gelderland IMBSE (über RPM ERMN) ermn Genehmigt durch LA , ,84 Genehmigt durch LA , ,00 Genehmigt durch LA Stand: /10

31 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland I I I I I I I Energie Agrifood HTSM LS&Health Logistik HTSM Enerpro Bel Air Heavy Duty Innovatieproject met MKB product-clusters rondom duurzame energie. Innovationsprojekt mit KMU Produkt-Clustern rundum nachhaltige und erneuerbare Energie. Ontwikkeling van een nieuw technologisch systeem dat de uitstoot van entodoxinen aan de bron (pluimveehouderijen) en daarmee ademproblemen bij omwonenden reduceert. Entwicklung neuartiges technologisches System, welches den Ausstoß von Endotoxinen an der Quelle (Geflügelhaltungsbetriebe) und damit Atemwegserkrankungen reduziert. Entwicklung Intelligenter asynchroner Elektromotor für die Verwendung in der Hebezeugtechnik, in und auf Schiffen und im allgemeinen Maschinenbau. Ontwikkeling van een intelligente asynchrone electromotor voor gebruik in tiltechniek in/en op schepen en voor de algemene machinebouw. TPRT Adaptive tyre-pressure Ontwikkeling van een nieuw systeem voor zelfvulbare (motor- )fietsbanden. Digipee Ontwikkeling van nieuwe systemen voor de zorgsector. Entwicklung neuartige Systeme für Gesundheitsversorgung. Vision assisted Truck-Docking Ontwikkeling van nieuwe systemen voor Vision Assisted Truck-Docking. Entwicklung neuartige Systeme für Vision Assisted Truck-Docking. Internet of Agriculture Regionaal LoRa (Low Range) sensor netwerk. Regionales LoRa (Low Range) Sensornetzwerk Rocket reloaded Zentrum für Innovative Energiesy GIQS e.v. RF-Frontend Hubtech BV MediPee HAN Het Internethuis BV Oost NV , , , , , , , , , , , , , , , ,26 Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA I I I I I I HTSM HTSM Ls&Health LS&Health Stimulering nieuwe hoogwaardige technologische producten (Composites, lightweight materials, MEMS, sensors, Microfluidics, Photonics). MKB-subsidieregeling product-clusters technologische ontwikkeling Förderung neuer hochwertiger technologischer Produkte (Composites, lightweight Materials, MEMS, Sensoren, Microfluidics, Photonics). KMU-Förderregelung Produkt-cluster technologische Entwicklung Clecan Ontwikkeling van nieuwe producten binnen de circulaire ecoinomi... Entwicklung neuartige Produkte innerhalb der Kreislaufwirtschaft. SecuPrint Ontwikkeling nieuwe gezondheidsproducten. Entwickung neuer Gesundheitsprodukte Aktiv aus dem Stimmungstief Bevordering van een actieve levensstijl door innovatieve oplossingen in sport, voeding en gezondheidszorg. Förderung eines aktiven Lebensstils durch innovative Lösungen in Sport, Ernährung und im Gesundheidswesen. The Next Stage Ondersteuning innovatieve jonge bedrijven. Förderung innovatieve Jungunternehmen. Business Angels ohne Grenze Pilotproject waarbij Business Angels en jonge ondernemingen separaat en gezamenlijk worden voorbeid op grensoverschrijdende financiering door Business Angels. Pilotprojekt wobei Business Angels und Jung Unternehemen separat undf gemeisam vorbereit werden auf Grenzüberschreitende Finanzierung durch Business Angels. Heinrich Heine Universität Sport & Technology KplusV Angels Funding Germany Genehmigt durch LA , ,00 Idee/Grobkonzept zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Stand: /10

32 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland Talent Pool Radboud Universiteit I I I I I I I I I I I I I I LS&Health LS&Health Energie Energie HTSM LS&Health LS&Health Logistik HTSM Logistik Talent-Pool voor TOP-afgestudeerden bemiddelt grensoverschrijdend tussen TOP-afgestudeerden en MKB in het buurland. Doel is de uitstroom van TOP-afgestudeerden uit de grensregio te reduceren. Talent-Pool von TOP-Absolventen vermittelt Absolventen grenzüberschreitend in KMU im Nachbarland. Ziel ist die Abwanderung von TOP-AbsolventInnen aus der Grenzregion zu reduzieren. Heathy Additives Bevordering van een actieve/gezonde levensstijl door innovatieve Radboud UMC oplossingen in voeding. Förderung eines aktiven/gesunden Lebensstils durch innovative Lösungen in Ernährung. Tympagel BioMed Elemets BV Ontwikkeling van innovatieve producten t.b.v. trommelvlies herstel. Entwicklung neuartiger Produkte für Trommelfellbesserung. Smart Energy Enablers Ontwikkeling van nieuwe energie-managementsystemen. Entwicklung Movements Group BV neuartige Energie-Managementsysteme. Neue Sanitation Ontwikkeling van nieuwe technieken en processen t.b.v. Sweco Nederland afvalwaterzuivering gecombineerd met experimenten door bewoners/gebruikers. Entwicklung neue Techniken und Verfahren von Abwasserreinigung kombiniert mit Experimenten von Bewohnern/Benutzern. Nachhaltig Bauen Ontwikkeling van nieuwe systemen voor duurzaam bouwen. Entwicklung? neuartige Systeme für nachhaltig bauen. Sprachtechnologie Radboud Ontwikkeling van nieuwe spraaktechnologische industrie-systeme. Entwicklung von neuartige sprechtechnologische Industrie-Systeme. Asbest? Ontwikkeling van innovatieve methoden ter reductie van asbest-risico's en versnelling van de afbouw van de asbestproblematiek. Entwicklung innovativer Methoden zur Reduzierung des Asbestrisikos sowie der beschleunigte Abbau der Asbest-problematik. Epistop Ontwikkeling van innovatieve bloedingstoppende producten gebaseerd BioMed Elemets BV op kogelvormige nano-particles van biopolymeren. Entwicklung innovativer Blutstillungs-Produkte basierend auf kugelförmige Nanoparticles von Biopolymere. Automatic Couriers Ontwikkeling zelfrijdende koerierrobot. Teleretail Entwicklung selbstfahrende Kurierroboter. Alfred Terminal Front-end 5e generatie mobielezenders. Terminal IMST GmbH Front-end 5. Generation Mobil-Funk. Transport Tür zu Tür Innovatieve keten van huis tot huis personenvervoer. Innovative Crossing Bridges Kette Haus zu Haus Personentransport. GAME2GAMES Netwerkontwikkeling en uitwisseling en co-creatie van nieuwe produkten u.a. Games Bundesverband e.v. binnen de sector van interactieve games. Netzwerkentwicklung, Austausch und Co-Entwicklung von neuen Produkten innerhalb des Bereiches für interaktive Games. IISI Euregio Rhein-Waal Versterking van de samenwerking tussen en internationalisering van jonge kennisintensieve bedrijven van beide zijden van de grens. Stärkung der Kooperation zwischen und internationalisierung von junge wissensintensive Unternehmen beider Seiten der Grenze. zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Antrag/ausgearbeitetes Konzept zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Stand: /10

33 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland Ecovat? I Energie Ontwikkeling van nieuwe energie-managementsystemen (thermal energy storage for residential areas). Entwicklung neuartige Energie- Managementsysteme (thermal energy storage for residential areas). zurückgezogen/nicht mehr aktiv Nextgarden Ontwikkelen van grensoverschrijdende MKB partnerships in de levensmiddelenketen (groeten en fruit) op het gebied van marktgestuurde produktinnovaties, marketing, verkoop en logistiek. Entwicklung grenzüberschreitender KMU-Partnerschaften in der Lebensmittelkette (Gemüse- und Obstanbau) im Bereich Gemeente Lingewaard I AgriFood marktgesteuerter Produktinnovationen, Marketing, Verkauf und Logistik. zurückgezogen/nicht mehr aktiv I Energie Waterstof Waterstofnet.eu zurückgezogen/nicht mehr aktiv Crossborder Incubator Accelerator Internationaliserings- en co-creatie-programma voor jonge internationaal georienteerde bedrijven gevestigd in incubator-centra bij en rondom de /Oost NV I kenniscentra in het grensgebied. Internationalisierungs- und co- Entwicklungs-Programm für junge international orientierte Unterhemen sesshaft in Inkubator-Centern, in und rund um die Institutionen im Grenzgebiet. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Industrial Desgin Samenwerking, netwerkontwikkeling en uitwisseling binnen de creatieve Oost NV/Artez sector (MKB) ter versterking van de creatieve economie. I Skeiron Zusammenarbeit, Netzwerkentwicklung und Austausch innerhalb des Kreativsektors (KMU) zur Stärkung der Kreativwirtschaft. Skeiron ontwikkelt een hoog efficiënte vliegende windturbine. Qconcepts D&E BV zurückgezogen/nicht mehr aktiv I Energie Neuregio 2.0 Skeiron entwickelt eine hoch-effiziente fliegende Windturbine. Ontwikkeling van systemen voor o.a. vroegherkenning van neurofysiologische storingen. Hochschule Rhein-Waal zurückgezogen/nicht mehr aktiv I I I I I LS&Health LS&Health Logistik AgriFood Systementwicklung zur Früherkennung von neurophysiologischen Störungen. Nanosense 2.0 In dit project worden innovaties ontwikkeld geschikt voor vroegtijdige opsporing, preventie en detectie van kankercellen en ziektekiemen. In diesem Projekt werden mehrere Innovationen entwickelt, für die Früherkennung, Prävention und Erkennung von beispielsweise Krebszellen, und Pathogenen. Acces Co-creatie van innovatieve transnationale transport strategien in de grensregio. Entwicklung innovativer transnationaler Transportstrategien in der Grenzregion. MKB Digitrans Nu onderdeel van project Digipro. Jetzt Bestandteil Projekt Digipro. Improvement Technologieën voor een duurzaam management van gewas, ziekten en plagen, onkruid en water in de moderne pot- en containerteelt (buiten). Produkten für ein nachhaltiges Management von Krankheiten, Schädlingen, Unkräutern und Wasser in moderner Produktion von Topfund Containerpflanzen (Freiland). CBMR Scientific BV Provincie Gelderland Provincie Gelderland DLO/WUR zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Stand: /10

34 Übersicht Projektideen und -konzepte INTERREG Deutschland-Nederland I I I I AgriFood AgriFood Energie Energie BioRaft-ND Mobiele installatie voor maaien en raffineren van gras en andere gewassen. Het door de raffinage verkregen eiwit kan in de levensmiddel en voer-industrie worden ingezet ter vervanging van soja. Mobile Mäh- und Raffinerie-Einheit für Gras und andere Gewächse. Das durch die Raffinierung gewonnene Eiweiß kann in der Lebensmittel- und Futterindustrie als Sojaersatz eingesetzt werden. Wijnbouw grensregio Onwikkeling van (virtueel) NL/D wijnbouw-kenniscentrum. Entwicklung eines (virtuellen NL/D Kompetenzzentrums Weinbau. Healthy and Energy Intelligent verlichtingssysteem voor ziekenhuizen. efficient Lighting for hospitals Intelligentes Beleuchtungssystem für Krankenhäuser. Energie Effizienz E-Bike Systemen voor betere energie-efficiecy voor E-Bikes. Cluster von Technologie-Unternehmen und Systeme für die verbesserte Energie-Effizienz bei E-Bikes. Transitiemodel duurzame energie Onderzoek transitiemodel voor duurzame energie. Studie Transitionsmodell für nachhaltige Energie. I Energie I HTSM I-Lab. Bridging Science to Business Stimuleren (begeleiding, advies, financiering) startups, spin-off s en jonge bedrijven inzake nieuwe hoogwaardige technologische producten. Fördern (Begleitung, Beratung, Finanzierung) von Startups, Spin-off s und junge Unternehmen in Sachen neuer hochwertiger technologischer Produkte. Waterschap Aa en Maas De Colonjes BV ISIS GMBH, Hochschule Rhein-Waal MEA Euregio Rijn-Waal Hochschule Rhein-Waal zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv I I I I I I I HTSM HTSM HTSM HTSM HTSM HTSM Dijk van de toekomst High Efficiency Si-based Tandem Photovoltaic technology SAIL-PRO Safe and Amplified Industrial Laser Processing Kingdom (Cluster Diamond) E-Laad Gar-Go-Boat Printerreg Nieuwe technologische systemen voor bewaking/monitoring en alternatieve benutting van dijken. Neuer technologischer Systeme zur Bewachung /Monitoring und alternativer Nutzung von Deichen. Innovatieve zonnencel-systemen. CInnovative Solarzellen-Systeme. Nu onderdeel van project Rocket. Jetzt Bestandteil Projekt Rocket. Sensor-gebaseerde innovatieve systemen voor het meten van noninvasively blood glucose levels bij diabetes. Systeme zur Messung von non-invasively blood glucose levels bei Diabetis. Grensoverschrijdend slim laden voor electrische auto's Grenzüberschreitendes Intelligentes Landen für Elektroautos Ontwikkeling nieuw amfibisch transportmiddel voor door-to-door goederentransport. Entwicklung neuer amphibischer Transportmittel für Door-to-Door Gütertransport. Ontwikkeling van nieuwe materialen voor RFID antennesystemen bij 3D- Printing. Entwicklung neure Materialien fur 3D-gedruckte RFID-Antennensysteme. Universiteit Nijmegen Radboud Universiteit Uni DUE 2M Engineering Stichting E-Laand-NL De Jong Scheepsservice BV RF Frontend zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Stand: /10

35 Prio Plug-In Projektname Kurzbeschreibung Projekt Lead Partner RPM Budget EFRE-Förderung Status Aktiviteitenprogramma gericht op de versterking van het ondernemerschap van jonge kunstenaars en curatoren en gericht op het stimuleren van het creatief vermogen van ondernemers. Stadt Hamminkeln , ,21 II Rahmenprojewkt Prio. 2 Aktivitätenprogramm zur Stärkung unternehmerschaftlichen Engagements junger Künstler und Kuratoren und dem Ziel der Förderung des Kreativpotenzials von Unternehmer. Kaderprojekt bevordering grensoverschrijdende samenwerking Euregio Rhein-Waal , ,00 Genehmigt durch LA II Zorg verbindt Rahmenprojekt Förderung grenzüberschreitender Zusammenarbeit Cluserprojekt bevordering grensoverschrijdende gezondheidszorg Euregio Rhein-Waal , ,02 Genehmigt durch LA II Ler(n)ende Euregio doet het! Clusterprojekt Förderung grenzüberschreitender Gesundheitsversorgung Bevordering grensoverschrijdend beroepsonderwijs ROC Nijmegen , ,50 Genehmigt durch LA II KRAKE: Krachtige Kernen/ Starke Dörfer Förderung grenzüberschreitender Berufsausbildung Bovenregionaal aktiviteitenprogramma stimulering leefbaarheid op het platteland en in kleinen kernen. Gebaseerd op 11 deelclusters met elke een eigen thematiek en een eigen regionale verankering. Hogeschool Arnhem Nijmegen , ,99 Genehmigt durch LA Überregionales Aktivitätenprogramm Förderung Wohn- und Lebensqualität im ländlichen Raum und sog. kleiner Kerne. Ausgangspunkt sind elf Teilcluster mit jeweils eines eigenen Themas und einer eigenen regionalen Verankerung. II Grenzen bewegen Bijscholingsprogramma voor werkzoekenden voor de arbeidsmarkt in het buurland. Theodor Brauer-Haus , ,50 Genehmigt durch LA II Grensinfopunkt Qualifizierungsprogramm für Arbeitssuchenden für den Arbeitsmarkt in jeweiligen Nachbarland. Informatie- en service punt voor grensbewoners en grenspendelaars. Euregio Rhein-Waal ,02 Genehmigt durch LA Informations- und Servicepunkt für Grenzbewohner und Grenzpendler II Qualifizierung Waldarbeit Stimulering van de mobiliteit van kleine bosbouw dienstverlenendce bedrijven door implemenatie van nieuwe bijscholingsstandards. Landesbetrieb Walt und Holz NRW , ,65 Genehmigt durch LA II Förderung der Mobilität von kleinen forstwirtschaftlichen Dienstleistungsunternehmen durch Implementierung grenzübergreifender Qualifizierungsstandards. Versterking toeristische potentieel grensoverschrijdend natuurgebied Bergherbos en Eltenberg door betere kennis van natuur, cultuur, geschiedenis en landschap en door betere ontsluiting/infrastructuur. Genehmigt durch LA II Ein Blick auf heute und damals / Zicht op heden en verleden Erhöhung des touristischen Potenzials von Bergherbos und Eltenberg durch verbesserte Erkenntnis von Natur, Kultur, Geschichte und Landschaft und eine verbesserte Erschhliessung/Infrastruktur der Gegend. Gemeente Montferland , ,00 Genehmigt durch LA

36 Interlokaal ontwikkelingsprogramma van grensgemeenten inzake o.a. oprichting NL/D agrobusiness-platform, oprichting NL/D stagebureau. II II II II II Dynamic Borders Rheijn.Land.Experience Nachbarsprache / Buurcultuur In het spoor van de Oranjes Arbeitsmarkt in Grenregionen NL-D The Green & Blue Rhine Alliance Interlokales Entwicklungsprogramm von Grenzkommunen mit als Ziel u.a. Einrichtiung NL/D Agro-Business-Platformm, NL/D Praktikumsnüro. Gemeinde Weeze , ,75 Genehmigt durch LA Samenwerkingsprogramma van NL/D erfgoedinstellingen en musea. Kooperationsprogramm NL/D Museen. Coop. Gelders Erfgoed , ,00 Genehmigt durch LA Uitwisselingsprogramma en ontwikkeling van tools voor scholieren en docenten t.b.v. voortgezet onderwijs in de taal- en cultuur van het buurland. Austausch- und Entwicklungsprogramm von Tools für Schüler und Dozenten (weiterführenden Schulen) zwecks Unterricht in Sprachen und Kultur des Nachbarlandes. Universiteit Nijmegen , ,80 Genehmigt durch LA Gemeente Montferland , ,54 Grensoverschrijdende fietsroute Apeldoorn-'s-Heerenberg-Kleve-Moers met het koningshuis Oranje-Nassau als verbindend thema. Grenzüberschreitende Fahrradroute (Apeldoorn-'s- Heerenberg-Kleve-Moers) mit den verbindende Thema - Köningshaus Oranje-Nassau. Genehmigt durch LA Duurzame data-infrastrukuur voor overheden inzale de ontwikkeling van de arbeidsmarkt in IT.NRW , ,85 de NL_ grensregio. Dauerhafte Dateninfrastruktur für Behörden zur Entwicklung des Arbeitsmarkets in der NL-D Grenzregion. Genehmigt durch LA Versterking en ontwikkeling van watergebonden rivier-habitats en eco-corridors voor o.a. Stichting Ark Natuurontwikk , ,40 vissen en otters langs de Rijn. II II II Verstärktung und Entwicklung des wassergebundenen Flußhabitats und Eco-Corridors für u.a. Fische und Otter entlang des Rheins. Het verhaal van Oorlog en vrijheid Bevrijdingsmuseum Museaal-programma rondom de thema's vrede en vrijheid in verbinding met de 2e Wereldoorlog. Museumsprogramm rund um die Themen Frieden und Freiheit in Verbindung mit dem 2. Weltkrieg. GIP Extra Informatie- en service punt voor grensbewoners en grenspendelaars. Informations- und Euregio Rhein_waal Servicepunkt für Grenzbewohner und Grenzpendler Perspektive 360 (Grenzen Bewegen 2.0) Bijscholingsprogramma voor werkzoekenden voor de arbeidsmarkt in het buurland. Theodor Brauer Haus , , , , , ,94 Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA II II II II Qualifizierungsprogramm für Arbeitssuchenden für den Arbeitsmarkt in jeweiligen Nachbarland. Hanzesteden Toeristische route/campagne rondom de Hanzesteden in de grensregio. Touristischer Route/Kampagne rund um Hansestädte in der Grenzregion. Sprache verbindet / Taal verbindt Bevordering grensoverschrijdend beroepsonderwijs Förderung grenzüberschreitender Berufsausbildung Endo-Care Projekt inzake gezondheidszorg (Endoscopie). Projekt im Bereich Gesundheitsversorgung (Endoskopischen Versorgung). Zorg: Korter, sneller, beter Cluserprojekt bevordering grensoverschrijdende gezondheidszorg RBT KAN ROC Nijmegen Radboud UMC Euregio Rhein-Waal , , , , , , , ,92 Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Genehmigt durch LA Antrag/ausgearbeitetes Konzept II II II II II Clusterprojekt Förderung grenzüberschreitender Gesundheitsversorgung Volunteer 2.0 Proffesionalisierung ehrenamliche Tätigkeiten. Hochschule Rhein-Waal Proffesionalisering van vrijwilligerswerk Digit., Demografie - Diversität (3DDD) Förderung gesellschaftlicher Beteiligung aller Gesellschaftsgruppen. Bevordering Hochschule Rhein-Waal maatschappelijke participatie van alle maatschappelijke groepen. O.K.-Regio(n) Ontwikkeling van nieuwe werkwijzen/systemen t.b.v. de versterking van de circulaire Cirkelstad U.A. economie. Entwickung neuartige Arbeitsweisen/Systeme zur Stärkung der Kreislauf-Wirtschaft. Matchbox-Pflege Projekt inzake gezondheidszorg (Digitalisering). Projekt im KCR Bereich Gesundheitsversorgung (Digitalisierung). Leonardo Davinci Innovation CIVON , , , ,00 Antrag/ausgearbeitetes Konzept Antrag/ausgearbeitetes Konzept Idee/Grobkonzept zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv II II Liberation Trial Bike & Hike Dynamiseringsproject voor jongeren en bedrijven rondom technologie en creativiteit. Dynamisierungsprojekt für Jugendliche und Unternehmen rundum Technologie & Kreativität. Toeristische route/campagne rondom 2de wereldoordlog in de grensregio. RBT KAN Touristischer Route/Kampagne rund um 2. Weltkrieg in der Grenzregion. zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv

37 II II II II II Öffentliche Parteien in Energiemarkt Erkundungs- und austauschprojekt mit Kommunen und Partners der Energiewirtschaft um die Energiewende und den Klimatschutz auch vor ort umzusetzen. Studie- en uitwisselingsproject van gemeenten en en partners uit de energiesector gericht op energietransitie en klimaatbescherming. Wilden Kerle Ontwikkeling van nieuwe praktijk-methoden ter versterking van de sociale-activering en - participatie van jongeren met problematisch uitdagend gedrag. Entwicklung neuer Praxis-methoden zur Stärkung der sozialer-aktivierung und - Partizipation von Jugendlichen mit problematisch herausforderndem Verhalten. Demokratieschiff Faciliteiten voor een duurzaam educatief jeugdprogramma rondom de thema's vrede, vrijheid en democratie in verbinding met Europa. Fazilitäten für ein nachhältiges edukatives Jugendprogramm rund um die Themen Frieden, Freiheit und Demokratie in Verbindung mit Europa. Hallo Europa / Blick über die Grenze Programma/campagne rondom de thema's Europa en grensregio. Programm/Kampagne rund um die Themen Europa und Grenzregion. Fruitboomlint; Sterke Verbinding, Groene g Klimaatbevordering/biodiversiteit in gemeenten Förderung kommunaler Klimaschutz/Biodiversität e steden Nijmegen, Arnhem, uisburg, üsseldorf willen in ge amenlijkheid werken aan gezonde lucht en leren van elkaar. Ze willen ondanks verschillen in wetten en beleid per land toch tot reductiedoelstellingen en bijbehorende aanpakken komen die richtinggevend moeten worden voor lokaal en regionaal beleid gericht op terugdringen van uitstoot van roet en NOx/NO2 (en passant ook van PM10). Alliander/Prov. Gelderland Haus Freudenberg GmbH Gemeente Wageningen Provincie Gelderland Stichting ECNC zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv zurückgezogen/nicht mehr aktiv Die Städte Nijmegen, Arnhem, Duisburg und Düsseldorf möchten gemeinsam am Thema Luftreinhaltung arbeiten und voneinander lernen. Trotz der unterschiedlichen nationalen Gesetzgebungen und Politiken möchte man die Reduzierungszielsetzungen und die dazugehörigen Vorgehensweisen erarbeiten, die für die lokale und regionale Umweltpolitik richtungsweisend sein soll, um den Ausstoß von Ruß und NOx/NO2 zu verringern (beiläufig II Gezonde lucht aan Rijn en Waal ebenfalls für PM10) Gemeente Nijmegen zurückgezogen/nicht mehr aktiv Ontwikkeling van stedelijke foodgardens als drager nieuwe sociale communyties. II City Food Gardens Entwicklung von Städtische Foodgardens als Trägern von neue Soziale Communyties. Stichting Landwaard zurückgezogen/nicht mehr aktiv Die Dorfmacher Stimulering leefbaarheid op het platteland en in kleinen kernen op basis van nieuwe Hochschule Rhein-Waal methoden. Förderung Wohn- und Lebensqualität im ländlichen Raum und sog. kleiner Kerne auf der II Grundlage neuer Methoden. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Mint LAB on Tours Aktiviteitenprogramma met jeugd en scholen op kastelen met als doel jongeren te Förderverein Biotechnologie NRW interesseren voor wiskunde, natuurkunde en techniek Aktivitätenprogramm mit Jugendlichen und Schulen auf Schlössern mit dem Ziel, Jugendliche II für Mathematik, Naturwissenschaften und Technik zu interessieren. zurückgezogen/nicht mehr aktiv II Jeugdzorg zurückgezogen/nicht mehr aktiv Samenwerking NL/D politie Flughafen II Weeze zurückgezogen/nicht mehr aktiv Actief over de grens Regionaal Regionaal aktiviteitenprogramma ter bestrijding van de jeugdwerkoosheid. II Regionales Aktivätenprogramm zur Bekämpfung von Jugendarbeitslosigkeit. zurückgezogen/nicht mehr aktiv School IT 2 Vervolgprojekt School IT Universität Duisburg-Essen II Folgeprojekt School-IT zurückgezogen/nicht mehr aktiv BPASS Euregio (organisatorische) Maatregelen ter versterking van het grensgebied als regio zonder Eukoba barrieres (voor gehandicapten) (organisatorische) Maßnahmen zur Stärkung des Grenzgebietes als Region ohne Barrieren II (für Menschen mit Behinderungen und Einschränkungen) zurückgezogen/nicht mehr aktiv II Aquakultur zur Flächen-einsparung LWK zurückgezogen/nicht mehr aktiv II Blended Learning Agrarservice LWK zurückgezogen/nicht mehr aktiv Q-Koorts NL/D onderzoek naar de effecten van inentingen tegen Q-koorts en naar wat de invloed is Innatos Laboraties van herhaalde vaccinatie Nl/D Studie zu den Effekten von Impfungen gegen Q-Fieber und zu den Einflüssen II wiederholter Impfungen. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Community Breaking Barieers, Stichting Breaking Bariers II 70 jaar vrijheid zurückgezogen/nicht mehr aktiv

38 II Berufe mit Perspektive für junge Türkinnen und Türken Afstemming (logistieke) arbeidsmarkt in grensgebied Aktiviteitenprogramma ter versterking van de arbeidsmarkt-participatie van Duitse en VIA e.v Nederlandse jongeren van Turkse afkomst. Aktivitätenprogramm zur Stärkung der Teilhabe am Arbeitsmarkt deutscher und niederländischer Jugendlicher türkischer Abstammung. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Studie en activiteitenprogramma gericht op het opheffen van fricties op de arbeidsmarkt voor de logistieke sector in het grensgebied. Studien- und Aktivitätenprogramm mit dem Ziel Hindernisse auf dem Arbeitsmarkt für Logistiksektor abzubauen. zurückgezogen/nicht mehr aktiv II II Baumschulproduktion LWK zurückgezogen/nicht mehr aktiv In die Mitte der Gesellschaft In scholing/vorming investeren, armoede bestrijden; versterking van de participatie-kansen Esta Bildungswerk en mogelijkheden van kinderen, jongeren en hun ouders. Armut bekämpfen; Stärkung der Teilhabechanchen und -Möglichkeiten von Kindern, II Jugendlichen und deren Eltern. zurückgezogen/nicht mehr aktiv ISOS Hogeschool Arnhem-Nijmegen II II II II II Poortpassage Wasserschutz Ökonomische Effekte und potenziale kooperativer Sportstättenentwicklung Euregioschool Gezamenlijke NL/D ontwikkeling van een opleiding tot sportverenigings-ondersteuner. Gemeinsame NL/D Entwicklung eines Ausbildungcurriculums (Sport)Vereinssassistenz zurückgezogen/nicht mehr aktiv NL stations worden binnenkort volledig afgesloten; men kan enkel nog naar binnen of naar NS buiten met een NS OV-Card. Voor passagiers met een Duits reisprodukt zijn aanpassingen nodig; NL en D spoorbedrijven willen hiertoe een pilot in Arnhem. NL Bahnhöfe werden in Kürze vollständig abgeschlossen; man kann diese dann nur noch mit einer OV-Karte betreten oder verlassen. Für Reisende mit einem deutschen Reiseprodukt sind Anpassungen erforderlich; NL und D Bahnunternehmen möchten hierfür ein Pilotprojekt in Arnhem entwickeln. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Rampenbestrijding extreem hoogwater. Kreis Wesel/Gelderse Cie. Katastrophenschutz extrem Wasserstände zurückgezogen/nicht mehr aktiv Bundeling en analyse van data aangaande economische effecten en het synergie-potentieel Hogeschool Arnhem-Nijmegen van sport in het grensgebied en een leveren van een basis voor de planning van sportsteden en sportaanbod door gemeenten en sportaanbieders. Sammlung und Analyse von Daten über Wirtschaftseffekte und Synergiepotenziale des Sports im Grenzgebiet und eine notwendige Grundlage für die Sportstätten- und Sportangebotsplannung von Kommunen und Sportanbietern. zurückgezogen/nicht mehr aktiv Nu onderdeel project Nachbarsprache. Jetzt Bestandteil Projekt Nachbarsprache. Euregio Reaalschule zurückgezogen/nicht mehr aktiv

39 Euregioraad Punt 9b INTERREG V A Nieuwe projectvoorstellen De volgende INTERREG V A projectvoorstellen zijn ingediend en kunnen in de besluitvormingsprocedure worden opgenomen: 1. Zorg: Korter, sneller, beter 2. Endocare Beide projecten behoren inhoudelijk tot prioriteit 2 (maatschappelijke thema s) Resultaten van het beraad in de Commissies en het Dagelijks Bestuur: De projectvoorstellen nr. 1 t/m 2 werden op in de Commissie voor Grensoverschrijdende Verstandhouding gepresenteerd. De projectvoorstellen nr. 1 t/m 2 werden positief geadviseerd. De projectvoorstellen nr. 1 t/m 2 werden op in de Commissie voor Financiën en Projecten gepresenteerd. De adviezen sluiten aan bij de Commissies voor Grensoverschrijdende Verstandhouding. De projectvoorstellen nr. 1 t/m 2 werden op aan het Dagelijks Bestuur voorgelegd. De projectvoorstellen nr. 1 t/m 2 werden positief beoordeeld. Besluitvoorstel: De projecten met een positief advies aan de stuurgroep INTERREG VA voor te leggen.

40 Euregioraad Punt 9b1 INTERREG VA Zorg: korter, sneller, beter Dit project hoopt een bijdrage te leveren aan de versterking van de zorginnovatie- en effectiviteit in de grensregio waarbij de patiënt centraal staat. Door zorg en innovatie ook over de grens te verbinden dient de toegang tot de zorg voor de toekomst te worden gegarandeerd, ook ten aanzien van de meer landelijk gelegen grensgebieden. Hiertoe worden in dit project 2 specifieke euregionale zorgclusters ondersteund: Voedsel-allergie bij kinderen / Nahrungmittelallergie bei Kindern Beroertezorg zonder grenzern / Schlaganfallversorgung ohne Grenzen en worden grensoverschrijdende netwerken tussen zorgaanbieders en regionale medischtechnologische bedrijven opgestart. In het project werken 10 ziekenhuizen, 2 kennis-instellingen en 2 MKB-netwerk organisaties samen. Leadpartner Euregio Rijn-Waal Projectpartner Radboud UMC, Nijmegen Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem Maasziekenhuis Pantein, Beugen Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen Ziekenhuis Bernhoven, Uden St. Willibrord Hospital, Emmerich Karl Leisner Kliniken, Kleve Marien Hospital, Wesel Helios Klinikum, Krefeld Universitätsklinikum Düsseldorf Universiteit Wageningen Health Valley, Nijmegen Innovative Medizin.NRW, Düsseldorf Projectvolume ,88 Regionaal Bovenregionaal Standpuntbepaling Regionaal Programma-Management Inhoudelijke toetsing Kostentoetsing Financieringstoetsing Het project past in het Coöperatieprogramma Deutschland- Nederland INTERREG VA Prioriteit 2 Versterking van de sociaalculturele en territoriale cohesie. De toetsing van de plausibiliteit en redelijkheid van de kosten kon nog niet worden afgesloten. Er wordt cofinanciering aangevraagd bij het Wirtschaftsministerium NRW en de provincie Gelderland.

41 Strategische Agenda 2020 Euregio Rijn-Waal Euregionale duurzame economische ontwikkeling Euregionale Soft Skills Euregionale Verankering Resultaat van de Commissies en het Dagelijks Bestuur Het project werd op in de Commissie voor Grensoverschrijdende Verstandhouding, op in de Commissie voor Financiën en Projecten, op in het Dagelijks Bestuur besproken en met een positief advies aan de Euregioraad voorgelegd. Besluitvoorstel: Het project met een positief advies aan de INTERREG VA-stuurgroep voor te leggen.

42 Projectconcept InterDB INTERREG V A Deutschland-Nederland Projecttitel: Zorg: korter, sneller, beter Volledige projectaanduiding: Gezondheidszorg: korter, sneller, beter Geplande begindatum: Geplande einddatum: Stand van zaken per: Lead partner Naam organisatie: Euregio Rhein-Waal Adres, plaats: Emmericher Str , Kleve Duitsland (Kleve) Contactpersoon: Thea Remers Telefoonnummer: +49 (0) /18

43 Overige projectpartners Naam: Katholische Karl Leisner Kliniken, St. Antonius Hospital Plaats: Kleve (Kleve) Naam: Euregio Rhein-Waal Plaats: Kleve (Kleve) Naam: Rijnstate Ziekenhuis (Stichting Rijnstate Ziekenhuis) Plaats: Arnhem (Arnhem/Nijmegen) Naam: Maasziekenhuis Pantein B.V. Plaats: Beugen (Noordoost-Noord-Brabant) Naam: CWZ (Stichting Nijmeegs Interconfessioneel Ziekenhuis Canisius Wilhelmina) Plaats: Nijmegen (Arnhem/Nijmegen) Naam: Ziekenhuis Bernhoven Plaats: Uden (Noordoost-Noord-Brabant) Naam: Universitätsklinikum Düsseldorf Plaats: Dusselsdorf (Düsseldorf, Kreisfreie Stadt) Naam: Helios Klinikum Krefeld Plaats: Krefeld (Krefeld, Kreisfreie Stadt) Naam: Marien Hospital Plaats: Wesel () Naam: Stichting Health Valley Plaats: Nijmegen (Arnhem/Nijmegen) Naam: Innovative Medizin.NRW GbR (MedLife GmbH, MedEconRuhr GmbH, HRCB Projekt GmbH)(vorm. InnovativeMedizin.NRW und vorm. Cimed-NRW GbR) Naam: Wageningen UR (Wageningen University) Plaats: Wageningen (Veluwe) Naam: Radboud UMC Plaats: Nijmegen () Naam: Katholisches Karl-Leisner-Klinikum - Wilhelm-Anton-Hospital Plaats: Goch (Kleve) 2/18

44 Samenvatting project Door nadere samenwerking en grensoverschrijdende afstemming, kan het aanbod van voorzieningen in de zorg voor alle burgers in de Euregio Rijn-Waal verbeterd worden. Ook kan in euregionaal verband de innovatie van zorg en maatschappelijke voorzieningen worden opgepakt om in te spelen op ontwikkelingen, inzake leefbaarheid en lifestyle. Thema s hierbij zijn levenspatronen (voedselallergie, eetgedrag, gezondheidsgedrag), al of niet in relatie tot de vergrijzende bevolking (o.a. herseninfarct) en jeugd. Het potentieel op het vlak van gezondheidszorg is nog niet ten volle benut en biedt volop kansen om in te spelen op toekomstige ontwikkelingen. Wacht- en behandeltijden moeten korter, behandelingen sneller en beter, de aanpak kosten efficiënter. Door D/NL-zorginstellingen en MKB technologie en innovatie samen te brengen kan de gezondheidszorg efficiënter werken en betaalbaar blijven. Binnen dit project zijn daartoe de volgende clusters opgenomen: Cluster 1 Aanpak voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpunt) Cluster 0.2 Matching zorg/mkb en zorg/zorg Concrete maatregelen en activiteiten Cluster 0 Projektverwaltung / Projectbegeleiding WP0 Projectmanagement Leadpartner: Euregio Rijn-Waal Looptijd: Kosten ca: , Werkzaamheden projectmanagement, projectorganisatie en begeleiding. ( ,68 ) Subsidie-technische begeleiding van de zorgclusters en financieel projectbeheer Inhoudelijke voortgangsbewaking zorgclusters Rapportage en evaluatie FLC-kosten 0.2 Werkzaamheden voor PR- en communicatie-activiteiten, netwerken en matchings ( ,85) Door D/NL-zorginstellingen en technologie en innovatie samen te brengen zal de gezondheidszorg de komende jaren betaalbaar kunnen blijven door een efficiëntere manier van werken. Om dit grensoverschrijdend te realiseren zullen de netwerken en de matchings van grote meerwaarde zijn in het grensgebied. Binnen het voorproject Zorg Verbindt zijn deze instrumenten eerder ingezet (van het daar aangeboden instrument haalbaarheidsstudie is geen gebruik gemaakt) en hebben vooralsnog geleidt tot 9 zorg/zorg matches en 5 zorg/mkb matches resulterend in 14 nieuwe initiatieven (voorgangsbericht ); aan de project- en matching activiteiten namen tot nu toe 65 bedrijven deel waarvan 54 MKB. In dit nieuwe project wordt de matching-activiteit in afgeslankte vorm voortgezet voor metname bedrijven die noch niet eerder tot D/NL samenwerking kwamen; de focus zal hierbij meer op de zorg/mkb matching liggen dan op de zorg/zorg matching. Haalbaarheisstudies zijn geen onderdeel van het project; hiertoe kunnen bedrijven en instellingen o.a. gebruik gemaak maken van de faciliteiten van open projecten zoals o.a. Kaderproject Prioriteit 2 en Digipro. Dit deel-werkpakket 0.2 start eerst op om overlap met het voorproject te voorkomen. Coördinatie disseminatie resp. kennisuitwisseling, communicatie Matching-Events (Zorg/MKB) Matching-Gesprekken (Zorg/MKB, Zorg/Zorg) 3/18

45 Cluster 1. Aanpak voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en ha Partners: Rijnstate Ziekenhuis Arnhem; Universitätsklinikum Düsseldorf; Helios Klinikum Krefeld; Marien-Hospital Wesel: Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen; Wageningen University Wageningen Looptijd: Kosten ca: ,00 Ongeveer 18% van alle kinderen lijdt aan voedselallergische klachten, hetgeen ongeveer kinderen in Nordrhein-Westfalen en Gelderland betreft. Voor pinda (5,6%) en noten (8,4%, inclusief hazelnoot) resulteert dit in ongeveer kinderen met een allergie. Bovendien neemt de prevalentie van voedselallergie nog steeds toe. Door het uitvoeren van een provocatietest, die nog steeds de gouden standaard is voor het diagnosticeren van een voedselallergie, blijkt ongeveer 50% van de kinderen met een vermoedelijke voedselallergie ook daadwerkelijk allergisch te zijn. Negatieve impact op kwaliteit van leven. Doordat de prevalentie van (vermoedelijke) voedselallergieën toeneemt en de zorgbudgetten beperkt zijn of zelfs afnemen, zijn de wachtlijsten voor allergiediagnostiek enkele maanden. Dit betekent dat kinderen en ouders worden blootgesteld aan onzekerheid over een vermoedelijke voedselallergie. De dagelijkse angst voor de kans op het krijgen van een (soms levensbedreigende) allergische reactie, het volgen van een speciaal dieet en de voorgeschreven noodmedicatie (EpiPen (Epinefrine Auto-Injector)) heeft bewezen een negatieve invloed te hebben op de kwaliteit van leven. Er is behoefte aan innovatieve diagnostische methoden. Momenteel moeten bijna alle kinderen die verdacht worden van een voedselallergie worden gediagnosticeerd met een provocatietest. Hoewel de provocatietest de beste test is, heeft deze test verschillende belangrijke nadelen: Riskant: er is een potentieel risico voor het kind om een anafylactische reactie te ondergaan die een ziekenhuisopname op de intensive care vereist. Tijdrovende procedure: de test vereist een tweedaagse ziekenhuisopname. Kind en ouders moeten vrij nemen van school en werk. Kosten: de test kost ongeveer Lange wachtlijsten: de wachttijden voor een provocatietest zijn in NL en D twee maanden of langer Betrouwbaarheid: tien procent van de provocatietesten geven onduidelijke resultaten en 3% is fout-negatief; d.w.z. ondanks een negatieve provocatietest ervaart de patiënt thuis nog een allergische reactie. Meer multidisciplinaire samenwerking en expertise delen. Het diagnosticeren van voedselallergie vereist veel expertise en kan complex zijn vanwege de noodzakelijke intensieve samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals die betrokken zijn bij allergiezorg (huisarts, allergoloog, kinderarts, dermatoloog, diëtiste, psycholoog, laboratoriumspecialist). Momenteel moet elk ziekenhuis/kliniek veel moeite en geld steken om nieuwe ontwikkelingen in de allergiezorg bij te houden voor een relatief klein aantal patiënten per centrum. Gebrek aan tijd en financiering hebben een remmende werking op innovaties en optimale toepassing van de huidige potentiële multidisciplinaire expertise. Als gevolg daarvan ontvangen patiënten suboptimale zorg en gaan ze door lange diagnostische procedures. Oplossing a. Een innovatieve in vitro allergietest: indirecte Basofiele Activatie Test (BAT) Wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd door Rijnstate ziekenhuis in samenwerking met Wageningen Universiteit en het Canisius Wilhelmina ziekenhuis toonde aan dat de in vitro Basofiele Activatie Test (BAT) een betrouwbaar, patiëntvriendelijk, snel en 4/18

46 goedkoop (ongeveer 300) alternatief is voor de huidige dure, risicovolle en tijdrovende provocatietest. Ziekenhuis Rijnstate (Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium) heeft de BAT methode (de zogenaamde indirecte BAT) voor pinda- en hazelnootallergie op zodanige wijze geoptimaliseerd dat bloedmonsters kunnen worden afgenomen in het plaatselijke gezondheidscentrum van de patiënt die vervolgens met de reguliere post naar een centraal laboratorium kunnen worden verstuurd zonder tijdsdruk. Er zijn geen andere laboratoria die de indirecte BAT methode voor routinematige patiëntenzorg in- of buiten onze regio kunnen uitvoeren. Deze unieke situatie biedt de zorgprofessionals in de Euregio de mogelijkheid om samen te werken bij de implementatie van deze test in het diagnostisch traject. Dit zal alle burgers met een vermoedelijke pinda- of hazelnootallergie ten goede komen omdat provocatietesten dan niet meer nodig zijn en dus het diagnostisch traject korter zal zijn. b. Optimaliseren van expertise in een multidisciplinaire grensoverschrijdende samenwerking. De expertise op het gebied van allergiediagnostiek en zorg is versnipperd door de hoge mate van multidisciplinariteit, de verschillende gezondheidszorgsystemen in Duitsland en Nederland en lokale situaties. Het is bekend dat het samenbrengen van deze verschillen en de gezamenlijke expertise een krachtig hulpmiddel is om het beste uit beide werelden te combineren, wat een snelle toegang tot een kort diagnostisch traject en de beste zorg voor alle burgers mogelijk maakt. Verwachte opbrengst a. Betere allergiezorg voor burgers in onze regio. De implementatie van de indirecte BAT methode zorgt voor een betrouwbaar resultaat, voorkomt het risico van een ernstige allergische reactie, is minder ingrijpend, minder tijdrovend en verlaagt de kosten. Voor onze burgers zal dit resulteren in een korter diagnostisch traject die onnodig lange onzekerheid voor kinderen en hun ouders en het volgen van speciale diëten voorkomt. Het zal resulteren in een betere levenskwaliteit en de vitaliteit van de inwoners in onze regio ondersteunen. b. Duurzaamheid: een Euregio Duits/Nederlands Allergie Expertise consortium In dit cluster wordt een Duits/Nederlands Allergie Expertise consortium opgericht voor de klinische en laboratoriumaspecten van voedselallergie en zal het een centrale laboratorium faciliteit ondersteunen voor de efficiënte en betrouwbare uitvoering van de BAT. Het consortium zal zijn kennis over allergiediagnostiek en zorg aan de beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg in de Euregio's verspreiden door middel van bijvoorbeeld het organiseren van (interdisciplinaire) onderwijsprogramma's voor zorgprofessionals en het opzetten van gezamenlijke onderzoeksprojecten voor de implementatie van innovaties. Burgers in de Euregio's met voedselallergische klachten zullen snel worden doorverwezen naar lokale ziekenhuizen/allergieklinieken die een goed georganiseerde multidisciplinaire hoogwaardige gezondheidszorg bieden en die bij gecompliceerde patiëntenkwesties kunnen worden ondersteund door het consortium netwerk. De patiënt in de Euregio zal zorg op maat ervaren door een kort en betrouwbare diagnostische traject en toegang tot de beste zorgprofessionals en informatie over voedselallergie. Implementatie van de indirecte BAT in dit diagnostisch traject zal bijdragen aan een snel en personalised diagnostisch traject en het comfort van de patiënt verhogen. Cluster 2. Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpun 5/18

47 Partners: Radboudumc Nijmegen; Kath. Karl Leisner Klinikum Kleve/Goch, St. Willibrord Spital Emmerich-Rees, Maasziekenhuis Pantein Boxmeer; Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen; Ziekenhuis Bernhoven Uden Looptijd: Kosten ca: ,00 Jaarlijks krijgen in NRW en Nederland ca mensen een beroerte, waarvan het in ongeveer 80% van de gevallen een ischemische beroerte (herseninfarct) betrof. Ongeveer patiënten overlijden jaarlijks als gevolg van hiervan. Voor patiënten met een ischemische beroerte is de eerste behandeling (naast zorgdragen voor de vitale parameters) het toedienen van het intraveneuze trombolyticum alteplase (rt-pa). Dit dient te gebeuren zo snel mogelijk na start van de beroertesymptomen. Dit nauwe tijdvenster zorgt ervoor dat het niet altijd mogelijk is tijdig alteplase te geven; bovendien is het slechts effectief in 1 op de 10 patiënten. Dit heeft geleid tot het zoeken naar andere behandelingen, waaronder de intra-arteriële behandeling waarbij het stolsel door middel van een katheter verwijderd wordt uit het vat (Intra-Arteriële Trombectomie (IAT)). Jaarlijks komen zo n 10% van de patiënten in aanmerking voor deze behandeling; in Duitsland ligt dit percentage aanmerkelijk lager dan in Nederland. De IAT-zorg is vaak op een beperkt aantal locaties gecentraliseerd om voldoende expertise voor deze behandeling te borgen. In het grensgebied van de Euregio Rijn-Waal voert het Radboudumc deze IAT-behandelingen uit. Behalve omliggende Nederlandse strokecentra in de ziekenhuizen zijn dichtbijgelegen Duitse strokecentra verwijzers voor deze IAT-behandeling. Er zijn geen Duitse IAT centra in het directe grensgebied van de Euregio Rijn-Waal aanwezig. Het dichtstbijzijnde IAT centrum is Dusseldorf of Krefeld. Om de Duitse beroerte patiënten in de grensregio de snelst mogelijke behandeling aan te bieden is de nieuwe grensoverschrijdende samenwerking van Duitse strokecentra en Duitse ambulancediensten met het IAT-centrum Radboudumc van groot belang. Cluster WP 2 verbetert de beroertezorg in de Euregio Rijn-Waal. In het bijzonder wordt de doorstroom voor intra-arteriële behandeling geoptimaliseerd. Daarnaast wordt in werkbijeenkomsten de uitkomst van de Beroertezorg geëvalueerd, protocollen gestroomlijnd, informatievoorziening verbeterd en ict ingericht voor het snel en goed uitwisselen van patiënten en patiëntinformatie zoals beeldvorming. IAT is een belangrijke stap naar verbeterde zorg voor beroertepatiënten. Echter, omdat IAT gespecialiseerde zorg is, die hoofdzakelijk binnen 6 uur na start van de symptomen gegeven kan worden, en in sommige gevallen tot 24 uur na is goede communicatie en een gestroomlijnd werkproces van essentieel belang voor klinisch succesvolle implementatie van deze behandelmethode. Bovendien laten de resultaten van de Nederlandse registratie voor deze patiënten (MRCLEAN registry) zien dat patiënten die hiervoor verwezen worden een vertraging van 55 minuten oplopen. Daarnaast is het zo dat verwezen patiënten een grotere kans op slechte uitkomst hebben en een absolute 8,5% kleinere kans op functionele zelfstandigheid. In dit cluster gaat het ongeveer om 100 patiënten per jaar die in aanmerking komen voor deze behandeling in de euregio waarin centra na het Radboudumc verwijzen. Patiënten die een trombectomie ondergaan liggen korter in het ziekenhuis en zijn minder revalidatie behoeftig; hierdoor wordt er al in de eerste 90 dagen een gemiddelde kosten besparing van ongeveer euro per Patiënt gerealiseerd. Binnen het cluster beroertezorg zonder grenzen willen we de beroertezorg in de Euregio Rijn-Waal verbeteren door middel van een aantal concrete stappen. 6/18

48 Op welke doelgroepen is het project gericht? Hoe worden deze doelgroepen bereikt? Cluster 1 voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Het beste van twee werelden: verbeter de huidige Duitse en Nederlandse multidisciplinaire expertise op het gebied van diagnostiek en zorg. De doelgroepen van dit deel van het project richten zich op de verschillende zorgprofessionals die betrokken zijn bij allergie diagnostiek en zorg in de deelnemende centra. De vertegenwoordigers van de centra zijn de initiatiefnemers van dit project en dragen zorg voor het deelnemen van de andere zorgprofessionals aan dit project die zich bezighouden met allergie in hun ziekenhuis/kliniek. Implementatie van de indirecte BAT methode in de klinische praktijk voor pinda- en hazelnoot allergie De doelgroepen van dit deel van het project richten zich op kinderen <18 jaar oud en hun ouders met verdenking op een pinda of hazelnoot allergie die hun dokter bezoeken (kinderarts/allergoloog). Bij arts bezoeken wordt op deze nieuwe ontwikkeling van behandeling gewezen. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpunt) De doelgroepen van dit project zijn er 3: 1. Op de eerste plaats de patiënt met een beroerte in de grensregio waar een aanvullende behandeling nodig is. Deze behandeling geeft een beduidend betere uitkomst. 2. Het ziekenhuis waar beroertezorg geleverd wordt. Sinds enkele jaren is het verplicht om als ziekenhuis waar beroertezorg geleverd wordt, verbinding te hebben met een centrum waar IAT zorg geleverd wordt, als dat niet het geval is kan geen beroertezorg meer verricht worden. 3. De gemeenschap; vanwege het grote effect van de behandeling is er een maatschappelijk belang dit project te verrichten; de zorg in de regio komt op een hoger plan en de secundaire zorgkosten worden significant lager. Via verwijzend neuroloog De doelgroepen worden op de volgende manier bereikt; 1. De patiënt wordt doorverwezen door de behandelend neuroloog uit het perifere centrum, zodat elke patient de beste zorg krijgt. 2. De Duitse en Nederlandse ziekenhuizen van de grensregio zijn allen betrokken in dit project. Bij het van start gaan van dit project zal er uitgebreid berichtgeving in de locale media plaats vinden om bewustwording te geven van de samenwerking en zorgverbetering. Cluster 0 Projectbegeleiding & Matchings; cluster 0.2 Matchings Doelgroepen: Duitse en Nederlandse MKB, artsen, ziekenhuizen, universiteiten uit het grensgebied. Deze doelgroepen worden als volgt bereikt: Via het project-externe grensoverschrijdend netwerk Euregionaal Forum Grensoverschrijdende gezondheidszorg; dit netwerk bestaat reeds 24 jaar en komt 3 x per jaar bij elkaar bijeen om actuele thema s op het gebied van gezondheidszorg te bespreken en nieuwe projectideeën te ontwikkelen en te beoordelen. Ca. 50 Nederlandse en Duitse ziekenhuizen, zorginstellingen, zorgverzekeraars, brancheverenigingen en patiëntenorganisaties uit de grensstreek zijn bij het Euregionaal Forum Grensoverschrijdende Gezondheidszorg aangesloten. Via 2-maandelijkse events, georganiseerd door Euregio Rijn-Waal, Health Valley en Innovatiewve Medizin.NRW over een bepaald thema, met medewerking van en Gesundheitsnetzwerk-Niederrhein. Deze avonden zullen ertoe bijdragen om gericht met elkaar kennis te maken en te delen. Dit is een succes-formule, gebleken tijdens de uitvoering van het project Zorg Verbindt. 7/18

49 De voortgang van inhoud en samenwerking, om toekomstgerichte innovatie te realiseren, is een deel van het handelingskader ook voor INTERREG V A. Op deze basis zullen verdere ontwikkelingen en innovaties moeten plaatsvinden. Toekomst van de zorgsector wordt niet alleen bepaald door de ziekenhuizen, ook de technologie speelt hierbij een grote rol. I.v.m. de sterke toename van het gebruik van e-health in zorg zullen Health Valley, Innovative Medizin.NRW, en Gesundheitsnetzwerk-Niederrhein betrokken worden bij diverse matches. Resultaten hiervan zullen als basis voor nieuwe initiatieven en verdere matchings en voor disseminatie van (tussen) resultaten van de zorgclusters zorgen. De volgende activiteiten zijn gepland: Matching-gesprekken worden georganiseerd tussen NL/D zorgaanbieders en NL/D innovatieve-bedrijven. Matching-gesprekken worden georganiseerd tussen D zorgaanbieders en NL zorgaanbieders. En er worden matching-workshops georganiseerd, met vertegenwoordigers uit de zorgsector en uit het innovatieve MKB 8/18

50 Waarom is het project noodzakelijk in het licht van de huidige situatie in het programmagebied? Cluster 1 Voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Dit cluster is noodzakelijk omdat de prevalentie van kinderen met (verdenking op) voedselallergieën in Nederland en Duitsland (en in Europa in het algemeen) toeneemt en professionals in de gezondheidszorg aan beide kanten van de grens ervan overtuigd zijn dat de huidige zorgverlening niet voor alle patiënten/kinderen kan worden gegarandeerd in de nabije toekomst omdat de gezondheidszorg budgetten voor allergie beperkt zijn. Innovatie van het huidige diagnostische traject is noodzakelijk omdat de provocatietest een invasieve test (risico van anafylaxie), duur en tijdrovend is. Om een hoge standaard van zorg dichtbij alle patiënten te kunnen blijven garanderen, is een netwerk van professionals in de gezondheidszorg met wetenschappelijke instellingen in de regio noodzakelijk om innovatieve oplossingen te ontwikkelen en te implementeren. Dit voorkomt dat er geen vertraging is in noodzakelijke gezondheidszorg en dat toegang tot hoogwaardige zorg alleen op grote afstand van de patiënt in deze Euregio's beschikbaar is. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpunt) IAT is een belangrijke stap naar verbeterde zorg voor beroertepatiënten. Echter, omdat IAT gespecialiseerde zorg is, die alleen binnen 6 uur na start van de symptomen gegeven kan worden, is goede communicatie en een gestroomlijnd werkproces van essentieel belang voor klinisch succesvolle implementatie van deze behandelmethode. Daarnaast is zijn er in sommige gevallen mogelijkheden deze behandeling toe te passen tot zelfs 24 uur na aanvang van symptomen. Daarvoor is integrale beoordeling van patiënt en beeldvorming essentieel. Momenteel worden beroertepatiënten suboptimaal verwezen binnen de zorgregio in de Euregio Rijn-Waal. Een belangrijk deel hiervan is te wijten aan de verschillen in Nederlandse centra maar ook bij Duitse centra. Deze barrière kan alleen verdwijnen door samen te werken en alle aspecten van de beroertezorg onder de loep te nemen en te stroomlijnen. We hopen daar daarmee de beroertezorg in de regio te verbeteren. Cluster 0 Projectbegeleiding & Matchings; cluster 0.2 Matching De strategische analyse van het programmagebied heeft in het kader van het uitwerken van het Operationele Programma INTERREG V Deutschland Nederland opnieuw duidelijk aangetoond, dat elkaar leren kennen als belangrijke behoefte c.q. uitdaging de basis vormt voor de grensoverschrijdende samenwerking en integratie. De vele projecten en kennisuitwisselingen tonen aan dat grensgebieden unieke regio's zijn waar volop wordt samengewerkt en die als proeftuin kan dienen voor een groot scala aan grensoverschrijdende activiteiten. Door nadere samenwerking en grensoverschrijdende afstemming, kan het aanbod van voorzieningen in de zorg voor alle burgers in het grensgebied verbeterd worden. Hierbij kan met name meer aandacht besteed worden aan zorgeconomie in brede zin, waaronder innovaties op het gebied van technologie en marketing. Het potentieel op het vlak van gezondheidszorg is nog niet ten volle benut en biedt volop kansen om in te spelen op toekomstige ontwikkelingen. Met name de deelthema s innovatie en technologie, preventie, patiënten mobiliteit en zorgaanbod bieden een toegevoegde waarde voor verdere ontwikkeling op euregionaal niveau. Een uitdaging is het om een nauwere samenwerking tussen de gehele zorgkolom te bewerkstelligen, innovatieve bedrijven, universiteiten en hogescholen, het opzetten van een gemeenschappelijk zorgaanbod op verschillende gebieden, en betere informatie-uitwisseling. 9/18

51 Beschrijft u het innovatieve karakter van het project. Wat is nieuw/innovatief aan het project? Welke veranderingen brengt het project teweeg? De volgende punten zijn nieuw/innovatief en brengt het de volgende veranderingen teweeg: na vele jaren van grensoverschrijdende zorgprojecten is het aspect korter, sneller, beter een nieuwe uitdaging. Het accent zal dan ook vooral daarop liggen en d.m.v. verdere grensoverschrijdende zorgprojecten dit grote probleem aan te pakken. Cluster 1 Voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Dit cluster is innovatief omdat de huidige dure, invasieve en tijdrovende gouden standaard voor de diagnose van een voedselallergie, de provocatietest, voor de meeste patiënten zal worden vervangen door een nieuwe betrouwbare, goedkope en patiëntvriendelijke in vitro indirecte BAT methode. Wat het cluster zal veranderen voor onze burgers met verdenking op een pinda- en hazelnootallergie, is een snelle toegang tot een kort personalised diagnostisch traject en patiëntgerichte zorg die onzekerheid voor kinderen en hun families voorkomt en speciale diëten niet onnodig lang maakt. We verwachten dat dit zal resulteren in een betere kwaliteit van leven, en een bijdrage levert aan een betere vitaliteit van de inwoners van onze regio. De grensoverschrijdende samenwerking zal resulteren in een Duits/Nederlands Allergie Expertise consortium dat zorgt voor een snelle ontwikkeling van de BAT voor andere voedselallergieën en dat ondersteunt dat alle patiënten dezelfde hoge standaard van zorg zullen ontvangen en een vangnet is voor gecompliceerde patiëntenkwesties. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpunt) Voor de uitkomst van beroertezorg is snelle behandeling essentieel, zeker voor intra arteriële behandeling. Het versnellen van dit zorgpad in alle aspecten geeft een directe verbetering van de uitkomst. Hiermee is het eerste grensoverschrijdend beroerte-netwerk een feit. De winst voor de patiënt van aanvullende behandeling is zeer groot (number to treat =3). Het zal daarom een significante betere zorg voor de hele regio worden. Dit bestaat niet in andere grensgebieden en is zelfs binnen Nederland niet zo geregeld als voorgenomen is binnen het project. Integratie van alle aspecten van de zorg rondom de beroerte patiënt die IAT behandeling nodig heeft vergt een multidisciplinaire aanpak; Deze multidisciplinaire aanpak waarbij alle relevante zorgverleners om tafel gaan zitten is nieuw. Het betreft dus niet enkel artsen, maar ook ambulance dienst, verpleegkundige, ict personeel, revalidatie artsen etc. Het is al met al een vooruitstrevend project om tot een overkoepelende geïntegreerde beroertezorg voor de Duits-Nederlandse grensregio te komen. Cluster 0 Projectbegeleiding & Matchings; cluster 0.2 Matching In dit cluster ligt het accent ligt op innovatie en valorisatie bij zorginstellingen, MKB, Universiteiten en Hogescholen: stimuleren van nieuwe technologische toepassingen in de zorg; implementatie van nieuwe technologische toepassingen in de zorg in samenwerking met het MKB. Strategie is om de zorg en technologie met elkaar te verbinden, zodat de technologische en sociale innovatie bij de patiënt terecht komt. Vanwege de opkomst van smartphone en apps is zorg op afstand mogelijk. De verschillende innovaties helpen de regionale economische groei en creëren nieuwe banen. O.a. door 2-maandelijks events te organiseren over verschillende thema s; bedrijven, instellingen etc komen elkaar tegen op een wijze die eerder zo niet aangeboden werd. Steeds meer partijen zien in dat de gezondheidszorg de komende jaren alleen betaalbaar zal kunnen blijven door een efficiëntere manier van werken over de hele linie, en dat techniek daarin ondersteunend kan zijn. 10/18

52 Ieder project moet onder één van de beide prioriteiten Verhoging van de grensoverschrijdende innovatiekracht van het programmagebied (proriteit 1) Sociaal-culturele en territoriale cohesie van het programmagebied (prioriteit 2) uit het samenwerkingsprogramma vallen. Elke prioriteit omvat een centrale doelstelling van het operationeel Programma: Prioriteit 1: Meer product- en procesinnovaties Prioriteit 2: Vermindering van de barrièrewerking van de grens voor burgers en instituties Hoe draagt uw project bij aan het bereiken van deze doelstelling? Waarom wordt het project grensoverschrijdend uitgevoerd (en niet nationaal)? Alhoewel de grensbewoners van de vrijheden van het grenzeloze Europa profiteren, zijn de mogelijkheden van een grensoverschrijdend gebruik van de gezondheidszorg in het buurland beperkt. Dit heeft verschillende oorzaken: verschillende gezondheidssystemen nationale, internationale regelingen en Europese rechtsspraak tekort aan en ontbrekende transparantie en informatie tekort aan structuren van een doelgerichte samenwerking gemis aan coördinatie en inzet van hulpbronnen (gericht op de regio) Om het bovenstaande te doorbreken zijn pilotprojecten in de grensregio een uitstekend middel om hierin verandering te brengen. Hier wordt de kans geboden voor snelle en doeltreffende grensoverschrijdende gezondheidszorg, als ook voor de mogelijkheden voor grensoverschrijdende samenwerking van de aanbieders en instellingen en optimale inzet van hulpbronnen. De Euregio s hebben gezamenlijk 5,5 miljoen inwoners, en daarbij evenveel potentiele patiënten. In het gebied zijn ca. 28 ziekenhuizen gevestigd. De gezondheidszorg in het grensgebied is momenteel krachtig in beweging, in het bijzonder in de landelijke gebieden: Verschraling van het zorgaanbod Veranderende zorgstructuren in D en Nl Door een pakket van grensoverschrijdende maatregelen wordt de barrièrewerking van de grens in het programmagebied verminderd en worden de grensoverschrijdende interacties tussen burgers en instituties geïntensiveerd. Het programma draagt hieraan zowel in psychologische zin maar ook door concrete samenwerkingsactiviteiten tussen burgers en instituties bij. Na vele jaren van grensoverschrijdende zorgprojecten is het aspect korter, sneller, beter een nieuwe uitdaging. Het project zal zich dan ook middels 2 zorgclusters vooral op deze thema s focussen en d.m.v. verdere grensoverschrijdende zorginitiatieven deze uitdagingen aan gaan. Ook door zorginstellingen en technologie en innovatie samen te brengen zal de gezondheidszorg de komende jaren betaalbaar kunnen blijven door een efficiëntere manier van werken. Om dit grensoverschrijdend te realiseren zullen de netwerken en de matchings van grote meerwaarde zijn in het grensgebied. Cluster 1 Voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Ongeveer 18% van alle kinderen lijdt aan voedselallergische klachten, hetgeen ongeveer kinderen in Nordrhein-Westfalen en Gelderland betreft. Voor pinda (5,6%) en noten (8,4%, inclusief hazelnoot) resulteert dit in ongeveer kinderen met een allergie. Bovendien neemt de prevalentie van voedselallergie nog steeds toe. Door het uitvoeren van een provocatietest, die nog steeds de gouden standaard is voor het diagnosticeren van een voedselallergie, blijkt ongeveer 50% van de kinderen met een vermoedelijke voedselallergie ook daadwerkelijk allergisch te zijn. Onderzoek uitgevoerd door Rijnstate ziekenhuis in samenwerking met Wageningen Universiteit en het Canisius Wilhelmina ziekenhuis toonde aan dat de in vitro Basofiele Activatie Test (BAT) een betrouwbaar, patiëntvriendelijk, snel en goedkoop (ongeveer 300) alternatief is voor de huidige dure, risicovolle en tijdrovende provocatietest. 11/18

53 Ziekenhuis Rijnstate (Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium) heeft de BAT methode (de zogenaamde indirecte BAT) voor pinda- en hazelnootallergie op zodanige wijze geoptimaliseerd dat bloedmonsters kunnen worden afgenomen in het plaatselijke gezondheidscentrum van de patiënt die vervolgens met de reguliere post naar een centraal laboratorium kunnen worden verstuurd zonder tijdsdruk. Er zijn geen andere laboratoria die de indirecte BAT methode voor routinematige patiëntenzorg in- of buiten onze regio kunnen uitvoeren. Deze unieke situatie biedt de zorgprofessionals in de Euregio de mogelijkheid om samen te werken bij de implementatie van deze test in het diagnostisch traject. Dit zal alle burgers met een vermoedelijke pinda- of hazelnootallergie ten goede komen omdat provocatietesten dan niet meer nodig zijn en dus het diagnostisch traject korter zal zijn. De expertise op het gebied van allergiediagnostiek en zorg is versnipperd door de hoge mate van multidisciplinariteit, de verschillende gezondheidszorgsystemen in Duitsland en Nederland en lokale situaties. Het is bekend dat het samenbrengen van deze verschillen en de gezamenlijke expertise een krachtig hulpmiddel is om het beste uit beide werelden te combineren, wat een snelle toegang tot een kort diagnostisch traject en de beste zorg voor alle burgers mogelijk maakt. Momenteel is de Basofiele Activatie Test (BAT) niet beschikbaar in het programmagebied, noch in andere gebieden in Duitsland en Nederland, vanwege het feit dat de methode relatief nieuw is en een goed uitgerust laboratorium in de buurt van het ziekenhuis/de patiënt vereist is. De oprichting van een Duits/Nederlands Allergie Expertise consortium waarin zorgprofessionals van verschillende instellingen (ziekenhuizen/klinieken) samenwerken met behulp van vergelijkbare diagnostische protocollen/processen, garandeert dat alle burgers in de grensregio een hoge standaard van zorg in het gebied ontvangen. In geval van complexe allergische aandoeningen/symptomen zorgt het netwerk dat patiënten nog steeds zorg in hun eigen regio ontvangen, waardoor diagnostische vertraging en reizen buiten de regio wordt voorkomen. De unieke samenwerking in dit cluster en het grensoverschrijdende consortium zal interessant zijn voor andere instellingen en bedrijven om zich later bij dit internationale netwerk aan te sluiten. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiënten mobiliteit, efficiënt transferpunt) Jaarlijks krijgen in NRW en Nederland ca mensen een beroerte, waarvan het in ongeveer 80% van de gevallen een ischemische beroerte (herseninfarct) betreft. Ongeveer patiënten overlijden jaarlijks als gevolg hiervan. Voor patiënten met een ischemische beroerte is de eerste behandeling (naast zorgdragen voor de vitale parameters) het toedienen van het intraveneuze trombolyticum alteplase (rt-pa). Dit dient te gebeuren zo snel mogelijk na start van de beroertesymptomen. Dit nauwe tijdvenster zorgt ervoor dat het niet altijd mogelijk is tijdig alteplase te geven; bovendien is het slechts effectief in 1 op de 10 patiënten. Dit heeft geleid tot het zoeken naar andere behandelingen, waaronder de intra-arteriële behandeling waarbij het stolsel door middel van een katheter verwijderd wordt uit het vat (Intra-Arteriële Trombectomie (IAT)). Jaarlijks komen zo n 10% van de patiënten in aanmerking voor deze behandeling; in Duitsland ligt dit percentage aanmerkelijk lager dan in Nederland. De IAT-zorg is vaak op een beperkt aantal locaties gecentraliseerd om voldoende expertise voor deze behandeling te borgen. In het directe grensgebied van de Euregio Rijn-Waal voert het Radboudumc deze IAT-behandelingen uit. Behalve omliggende Nederlandse strokecentra in de ziekenhuizen zijn dichtbijgelegen Duitse strokecentra verwijzers voor deze IAT-behandeling. Er zijn geen Duitse IAT centra in het directe grensgebied van de Euregio Rijn-Waal aanwezig. Het dichtstbijzijnde IAT centrum is Dusseldorf of Krefeld. Om de Duitse beroerte patiënten in de grensregio de snelst mogelijke behandeling (incl. ambulancezorg) aan te bieden is de nieuwe grensoverschrijdende samenwerking van Duitse strokecentra en Duitse ambulancediensten met het IAT-centrum Radboudumc van groot belang. Voor de Duitse patiënt zal dit een enorme verbetering van de zorg zijn, met betere uitkomsten, en minder primaire en secundaire zorg gerelateerde kosten voor de patiënt. Binnen dit project gaat het erom de trombectomie (dat een gespecialiseerde behandeling is en niet elk centrum kan bieden) toegankelijk te maken voor de patiënt uit de 12/18

54 grensregio. Juist de Duitse patiënt, die anders te ver zou moeten reizen naar Duitse IAT centra, heeft veel baat bij dit project. Dit relatief kleinschalig project in de grensregio met betrokken en gemotiveerde partners heeft een hoog rendement en slagingskans voor burgers en ziekenhuizen. Cluster 0.2 Matchings Door D/NL-zorginstellingen en technologie en innovatie samen te brengen zal de gezondheidszorg de komende jaren betaalbaar kunnen blijven door een efficiëntere manier van werken. Om dit grensoverschrijdend te realiseren zullen de netwerken en de matchings van grote meerwaarde zijn in het grensgebied. 13/18

55 Waarom wordt het project grensoverschrijdend uitgevoerd (en niet nationaal)? Volgens de richtlijn 2011/24/EU gepubliceerd door de Europese Unie, die op 25 oktober 2013 in werking is getreden, hebben patiënten recht op gezondheidszorg over de Europese grens en recht op vergoeding daarvan. De internationale zorgomgeving bepaalt in toenemende mate de manier waarop de zorg in onder andere Nederland en Duitsland is georganiseerd. In concrete gevallen is de zorg in het buurland beter bereikbaar voor patiënten (korte reistijden) of sluit deze beter aan bij de behoefte van de patiënt. Door grensoverschrijdende samenwerking tussen zorginstellingen is het mogelijk om patiëntenzorg veel dichter bij huis te bieden. De oplossing voor kortere, betere en snellere zorg en het uitoefenen van de rechten van de patiënt ligt hiermee juist in het openstellen van de grens en in grensoverschrijdende samenwerking. Cluster 1 voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Dit cluster wordt over de grenzen uitgevoerd omdat de prevalentie van voedselallergieën in Nederland en Duitsland (en in Europa in het algemeen) vergelijkbaar is en professionals in de gezondheidszorg aan beide kanten van de grens ervaren dat de huidige situatie niet kan worden gehandhaafd omdat de prevalentie van allergieën toeneemt, de provocatietest patiëntonvriendelijk en duur is en de beschikbare gezondheidszorgbudgetten afnemen. Omdat de gezondheidszorgstelsels niet identiek zijn, patiënten een andere route kunnen volgen van eerste naar de tweede/derde lijns zorg en internationale richtlijnen/expert opinies anders worden toegepast, betekent dit dat zorgprofessionals in beide landen expertise hebben in de meest efficiënte toepassing van de beschikbare diagnostiek en personele inzet voor hun eigen situatie. Door het beste van deze twee werelden te combineren, kan de inrichting van de allergiezorg verder worden geoptimaliseerd met de toegevoegde waarde van de BAT in het diagnostisch traject. Burgers in de Euregio's blijven verzekerd van een hoge standaard van allergiezorg in hun eigen regio. Het resultaat van deze aanpak in een grensoverschrijdende en grote patiëntenpopulatie zal de implementatie van BAT aanzienlijk versnellen, niet alleen in beide landen, maar ook voor andere voedselallergenen. Een Duits/Nederlands Allergie Expertise consortium kan optreden als Partner in de kennis en expertise van allergiediagnostiek en de implementatie van de BAT in de klinische praktijk. Het allergieconsortium zal een interessante partner zijn voor samenwerking op nationaal en internationaal niveau en de Euregio zal niet alleen profiteren van het feit dat hun eigen patiënten hoogwaardige zorg ontvangen, maar de regio zal ook dienen als een internationale opleidingsplaats voor jonge zorgprofessionals in de allergologie. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen (kortere ambulance-tijden, betere patiëntenmobiliteit, efficiënt transferpunt) Voor de Duitse patiënt zal dit een enorme verbetering van de zorg zijn, met betere uitkomsten, en minder primaire en secundaire zorggerelateerde kosten voor de patiënt. Binnen dit project gaat het erom de trombectomie (dat een gespecialiseerde behandeling is en niet elk centrum kan bieden) toegankelijk te maken voor de patiënt uit de grensregio. Juist de Duitse patiënt, die anders te ver zou moeten reizen naar Duitse IAT centra, heeft veel baat bij dit project. Nationaal zijn er binnen Nederland al meer gestandaardiseerde verwijzingspatronen, ook deze kunnen geoptimaliseerd worden. De Grens geeft juist een onnatuurlijke barriere. Het optimaliseren van deze zorg in heel Nederland of heel Duitsland is een te groot project met te veel partners wat daardoor weinig kans van slagen heeft. Dit relatief kleinschalig project in de grensregio met betrokken en gemotiveerde partners heeft een hoog rendement en slagingskans voor burgers en ziekenhuizen. Cluster 0 Projectbegeleiding & Matchings; cluster 0.2 Matching De Euregio s zijn vanuit verschillende gezichtspunten een Field Lab, om ontwikkelingen in de grensoverschrijdende gezondheidszorg te versnellen. 14/18

56 Gezondheidszorg is een onderwerp van belang voor grensoverschrijdende samenwerking. In de Euregio Rijn-Waal worden sinds 1995 grensoverschrijdende projecten op het gebied van grensoverschrijdende Gezondheidszorg geïnitieerd en uitgevoerd. Het bestaan van de grens zorgt nog steeds voor moeilijkheden en vormt een hindernis voor de mensen die er wonen, werken of willen samenwerken. Belemmerende factoren zijn de verschillen van nationale wetgeving, verschillen ten aanzien van de financiering van de zorg en ook het verschillende systeem van gezondheidszorg en zorgverzekeraars. De grensoverschrijdende samenwerking biedt de mogelijkheid om kennis te delen, uit te wisselen, te verspreiden en aan te vullen, met de bedoeling om tot duurzame oplossingen te komen. Een uitdaging is het om een nauwere samenwerking tussen ziekenhuizen te bewerkstelligen, het opzetten van een gemeenschappelijk zorgaanbod op verschillende gebieden, en betere informatie-uitwisseling. De resultaten zijn van voordeel voor de mensen in de grensstreek, en, afhankelijk van de aard van het project, zij hebben een impact op de grensstreek. Door zorginstellingen en technologie en innovatie samen te brengen zal de gezondheidszorg de komende jaren betaalbaar kunnen blijven door een efficiëntere manier van werken. Om dit grensoverschrijdend te realiseren zullen het netwerken en de matchings van grote meerwaarde zijn in het grensgebied. 15/18

57 Hoe kunnen de projectactiviteiten en -resulaten en/of het ontstane grensoverschrijdende netwerk na de projectlooptijd verder worden benut? Hoe worden activiteiten voortgezet en gefinancierd? In hoeverre zijn de outputs en resultaten voor derden relevant en bruikbaar? Dankzij de directe samenwerking tussen de buurlanden worden de zorgkwaliteit en de kosteneffectiviteit verbeterd. Een bijkomend belangrijk voordeel is de afgenomen reistijd van de patiënten doordat zij naar een dichterbij gelegen ziekenhuis over de grens kunnen in plaats van naar een ziekenhuis elders in het eigen land. Door de grensoverschrijdende directe samenwerking tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars zal de landgrens als barrière verdwijnen en de cohesie binnen de Euregio groeien. De ontwikkeling van een duurzame infrastructuur voor grensoverschrijdende behandeling zal de toegankelijkheid en het doelmatig gebruik van het zorgaanbod verbeteren. Door zorggebruik in het buurland te faciliteren ontstaat er een groter zorgaanbod, waardoor zowel de zorgaanbieders als de zorgverzekeraars worden gestimuleerd om hun prijs/kwaliteit verhouding te verbeteren. Door het grensoverschrijdende zorgaanbod is er een afname van wachttijden én worden wachtlijsten voorkomen. De patiënten kunnen uit het beste en dichtstbijzijnde zorgaanbod kiezen. Het is logisch dat van deze ingezette route ook na projecteinde duurzaam gebruik gemaakt zal worden. Door het korter, sneller en beter te handelen blijft de toenemende vraag naar zorg in de toekomst betaalbaar. Patiënten zijn geïnteresseerd in goede zorg vlak bij huis, waardoor nieuwe zorgtrajecten zullen blijven ontstaan. En door optimaal gebruik worden gemaakt van expertise en capaciteit. Zorgaanbieders zullen een oplossing uitwerken waarmee zorg over de grens en de vergoeding daarvan rendabel is. Hiermee zal zorg over de grens ook na afloop van het project duurzaam kunnen verder ontwikkelen. Cluster 1 voedsel allergie bij kinderen (sneller en beter patiëntgericht diagnostisch traject voor pinda en hazelnoot allergie bij kinderen) Het Duitse/Nederlandse Allergie Expertise consortium in dit cluster zal aantonen dat samenwerking op het gebied van allergiezorg vereist is voor de continuïteit van een hoge standaard van zorg, aangezien de prevalentie van allergieën toeneemt maar de budgetten voor de gezondheidszorg afnemen. Dit cluster laat ook zien dat samenwerking van zorgprofessionals met wetenschappelijke instellingen noodzakelijk is om innovatieve oplossingen (zoals BAT) te ontwikkelen en te implementeren. Deze samenwerking zal de ontwikkeling van de BAT voor andere voedselallergieën versnellen. Het centrale laboratorium dat zowel de wetenschappelijke als logistieke kennis van deze test heeft, kan zijn productiecapaciteit opschalen naar andere gebieden/landen, waardoor de kosten worden verlaagd, maar de werkgelegenheid toeneemt en het mogelijk wordt gemaakt dat deze diagnostiek beschikbaar is voor alle patiënten in hun eigen regio. Aangezien deze test veel goedkoper is dan de huidige provocatietest zal dit gunstig zijn voor de zorgverzekeringsmaatschappijen en zal de financiële vergoeding van de BAT geen belemmering zijn. Bovendien zal de unieke samenwerking in dit cluster en het gevestigde consortium interessant zijn voor andere instellingen en bedrijven om zich bij dit netwerk aan te sluiten. Een gevolg zal zijn dat aanvragen van nationale en Europese subsidies meer kans van slagen hebben hetgeen de voortzetting van het consortium en de spin-off ervan garanderen. Cluster 2 Beroertezorg zonder grenzen Nadat het project doorlopen is zal de zorg geoptimaliseerd worden, dit is dan onderdeel geworden van de standaard zorg. Zorg voor patiënten wordt gefinancierd door de zorgverzekeraar die deze behandeling vergoed. Registratie blijft onderdeel van standaard zorg, en draagt bij aan het PDCA cyclus van de acute beroerte zorg zodat deze blijvend op een hoog niveau blijft. De behaalde resultaten worden weergegeven in een rapport en beschikbaar gesteld voor andere (grens) regio s om 16/18

58 daar ook deze zorg te optimaliseren. Daarnaast zal een afsluitend symposium meer ruchtbaarheid geven aan de opgedane ervaringen en bijdragen aan het uitdragen van de resultaten. Cluster 0 Projectbegeleiding & Matchings; cluster 0.2 Matching De zorgsector is een belangrijke economische factor voor het grensgebied. De zorgsector wordt gekenmerkt door privatisering en toenemende concurrentie. Dit leidt tot rationalisering, fusies en soms helaas ook tot verslechtering van de kwaliteit van de zorg. Ook de problemen op het gebied van personeel in de zorg zijn bekend. Intensivering van de grensoverschrijdende samenwerking zoals in dit project nagestreefd wordt, zal een positieve uitwerking hebben op de zorgsector. Als gevolg van de verschillende zorgsystemen bestaan bepaalde problemen alleen aan Duitse of alleen aan Nederlandse zijde. Door middel van de grensoverschrijdende matching zal een beter grensoverschrijdend gebruik van de aanwezige faciliteiten gemaakt worden. Belangrijk is zorg en technologie met elkaar te verbinden, door technologische en sociale innovatie die bij de patiënt terecht komt. Met name voor de burger belangrijk, de toegang tot de grensoverschrijdende zorg die sneller en verbeterd en vereenvoudigd zal worden. Als gevolg van de toenemende privatisering wordt de gezondheidszorg steeds meer als een "gewone" economische activiteit gezien. Vraag en aanbod zullen in toenemende mate bepalend zijn voor de omvang en het kwaliteitsniveau van de diverse faciliteiten in de gezondheidszorg. +De zorgsector biedt werk aan ca. 1,1 miljoen werknemers in Noordrijn-Westfalen en 1,3 miljoen werknemers in Nederland en is daarmee een economische factor van formaat. 17/18

59 Geplande kosten Geraamde subsidiabele projectkosten Personeelskosten Overige kosten (-) Inkomsten Totaal , , ,88 Voorgestelde financiering Financier Privaat / Publiek Totale financiering % Eigenbeitrag / Eigen bijdrage ,68 40,97 % Katholisches Karl-Leisner-Klinikum - Öffentlich / Publiek ,35 2,32 % Wilhelm-Anton-Hospital Radboud UMC Öffentlich / Publiek ,95 9,43 % Wageningen UR (Wageningen University) Öffentlich / Publiek ,00 1,17 % Innovative Medizin.NRW GbR (MedLife GmbH, Privat / Privaat 0,00 0,00 % MedEconRuhr GmbH, HRCB Projekt GmbH) (vorm. InnovativeMedizin.NRW und vorm. Cimed-NRW GbR) Stichting Health Valley Privat / Privaat 0,00 0,00 % Marien Hospital Öffentlich / Publiek ,25 0,63 % Helios Klinikum Krefeld Öffentlich / Publiek ,25 0,63 % Universitätsklinikum Düsseldorf Öffentlich / Publiek ,25 0,72 % Ziekenhuis Bernhoven Privat / Privaat ,48 2,28 % CWZ (Stichting Nijmeegs Interconfessioneel Privat / Privaat ,35 2,93 % Ziekenhuis Canisius Wilhelmina) Maasziekenhuis Pantein B.V. Privat / Privaat ,35 2,32 % Rijnstate Ziekenhuis (Stichting Rijnstate Privat / Privaat ,10 16,22 % Ziekenhuis) Euregio Rhein-Waal Öffentlich / Publiek 0,00 0,00 % Katholische Karl Leisner Kliniken, St. Antonius Hospital Privat / Privaat ,35 2,32 % INTERREG-Finanzierung / INTERREG-financiering ,20 59,03 % EFRE / EFRO Öffentlich / Publiek ,92 50,00 % MWIDE NRW Öffentlich / Publiek ,14 4,52 % Provincie Gelderland Öffentlich / Publiek ,14 4,52 % Totaal , % 18/18

60 Euregioraad Punt 9b2 INTERREG VA ENDOCARE Dit project richt zich op verbetering en vernieuwing in de Euregionale endoscopische zorg (darmkanker) via: duurzame zorg-samenwerking (bevolkingsonderzoek, behandelplannen, digitale doorverwijzing, personeels-training en -uitwisseling) tussen ziekenhuizen in de grensregio; innovatieve product(door)ontwikkeling door MKB, ziekenhuizen en kenniscentra in de grensregio. Het betreft de (door)ontwikkeling van een gemodificeerde poliepsnaar (voor grote poliepen in de dikke darm). De meeste darm-poliepen zijn eenvoudig met een electrochirurgische snaar endoscopisch weg te halen. Als poliepen heel groot worden, kan het technisch moeilijk zijn om ze (veilig) te verwijderen. Een verbeterde poliepsnaar moet daar verandering in brengen. In het project werken 5 ziekenhuizen, 2 kennis-instellingen en 2 MKB-bedrijven samen. 3/4 e van de kosten is geoogt voor de ziekenhuis zorg-samenwerking. 1/4 e van de kosten is beoogt voor product(door)ontwikkeling. Leadpartner Radboud UMC, Nijmegen Projectpartner Radboud UMC, Nijmegen Maasziekenhuis Pantein, Beugen Karl Leisner Klinikum Wilhelm Anton Hospital Goch Evangelisches Krankeshaus, Düsseldorf Marien Hospital, Wesel Technische Universiteit Eindhoven MTW Endoskopie KG, Wesel Open Healthhup BV, Nijmegen Projectvolume ,55 Regionaal Bovenregionaal Standpuntbepaling Regionaal Programma-Management Inhoudelijke toetsing Kostentoetsing Financieringstoetsing Het project past in het Coöperatieprogramma Deutschland- Nederland INTERREG VA Prioriteit 2 Versterking van de sociaalculturele en territoriale cohesie. De toetsing van de plausibiliteit en redelijkheid van de kosten kon nog niet worden afgesloten. Er wordt geen nationale cofinanciering aangevraagd.

61 Strategische Agenda 2020 Euregio Rijn-Waal Euregionale duurzame economische ontwikkeling Euregionale Soft Skills Euregionale Verankering Resultaat van de Commissies en het Dagelijks Bestuur Het project werd op in de Commissie voor Grensoverschrijdende Verstandhouding, op in de Commissie voor Financiën en Projecten, op in het Dagelijks Bestuur besproken en met een positief advies aan de Euregioraad voorgelegd. Besluitvoorstel: Het project met een positief advies aan de INTERREG VA-stuurgroep voor te leggen.

62 Projectconcept InterDB INTERREG V A Deutschland-Nederland Projecttitel: ENDOCARE Volledige projectaanduiding: ENDOCARE Geplande begindatum: Geplande einddatum: Stand van zaken per: Lead partner Naam organisatie: Radboud Universitair Medisch Centrum Adres, plaats: Geert Grooteplein Noord EZ, Nijmegen Nederland (Arnhem/Nijmegen) Contactpersoon: MD, PhD, Prof Peter Siersema Telefoonnummer: Overige projectpartners Naam: Radboud Universitair Medisch Centrum Plaats: Nijmegen (Arnhem/Nijmegen) Naam: Evangelisches Krankenhaus Dusseldorf Plaats: Dusseldorf (Düsseldorf, Kreisfreie Stadt) Naam: Maasziekenhuis Pantein Plaats: Beugen (Noordoost-Noord-Brabant) Naam: Katholisches Karl-Leisner-Klinikum - Wilhelm-Anton-Hospital Plaats: Goch (Kleve) Naam: Technische Universiteit Eindhoven Plaats: Eindhoven () Naam: MTW Endoskopie Plaats: Wesel (Wesel) Naam: Marienhospital Plaats: Wesel (Wesel) Naam: Open healthhup B.V. Plaats: Nijmegen (Arnhem/Nijmegen) 1/10

63 Samenvatting project Het ENDO-CARE project richt zich op het herdefiniëren van de endoscopische zorg op de Nijmegen Boxmeer-Neder Rijn- Roergebied as via duurzame samenwerking en activiteiten binnen patiëntenzorg, training en onderwijs en productontwikkeling in de grensregio. De focus ligt hierbij op het bevolkingsonderzoek darmkanker (BVO). Concrete maatregelen en activiteiten Patiëntenzorg Zorg dicht bij huis. Vanuit regio Niederrhein worden patiënten met complexe endoscopieën doorverwezen naar het Roergebied, terwijl zij ook dichter in de buurt, in het Radboudumc kunnen worden behandeld voor bijvoorbeeld het verwijderen van grote poliepen in de dikke darm. Het Radboudumc verwijst met enige regelmaat complexe endoscopieën door naar UMCs in Nederland terwijl op kortere afstand tertiaire referentie centra in het Ruhrgebied zijn die op Europees topniveau presteren. Betere doorverwijzing over grenzen heen maakt dat patiënten dichter bij huis behandeld kunnen worden. Uniforme patiënten verwijs informatie. Voor een goede onderlinge doorverwijzing is een uniform patiënten verwijs format noodzakelijk waarin afspraken worden gemaakt voor een veilige overdracht. E-health. Om de patiëntgerichtheid en doelmatigheid van de zorg te verbeteren wordt er een applicatie ontwikkeld voor onderlinge verwijzing (in samenwerking met Openhealthhup) en het genereren van patiënt gerapporteerde uitkomstmaten als kwaliteit van leven en tevredenheid. Projektverwaltung / Projectbegeleiding De begeleiding van het project zal geschieden door het Radboud UMC (P.I. van Geenen) en het EVK (co-p.i. Neuhaus). Het werkplekmanagement en coördinatie zal worden verricht door: 1. een arts-onderzoeker (Radboudumc) en 2. een coördinerende verpleegkundige (EVK) 3. Junior staf arts (Chris Gerges, EVK) PR und Kommunikation / PR en communicatie Samenwerking in het consortium wordt versterkt en in de aandacht gebracht door: 1. Organiseren van onderwijs/ training centraal en decentraal 2. Organiseren van symposium en congres 3. Publiceren van resultaten van het consortium in vakbladen en lokale/ nationale pers 4. Een website voor het ENDOCARE project te maken. 5. Lanceren van de ENDOCARE-snaar en poliep herkennings software Inhaltliche Aktivitäten / Inhoudelijke activiteiten Training en onderwijs 2/10

64 Optimale endoscopische ingrepen vergen goede training en onderwijs van MDL artsen. Trainingen worden in het EVK, Radboud UMC en KLK gegeven. Echter, niet alle technieken kunnen overal geleerd worden. Bijvoorbeeld de POEM techniek kan in het EVK geleerd worden en niet in de andere ziekenhuizen. ESD kan niet in het KLK, PZB, MH geleerd worden. Therapeutische EUS niet in LKL en minder in EVK/EKE, maar wel in het Radboudumc. Om optimaal gebruik te kunnen maken van elkaars expertise zullen er voor artsen in opleiding met als doel geavanceerde interventie endoscopie en verpleegkundigen onderlinge uitwisseling plaatsvinden tussen Duitse en Nederlandse klinieken. Daarnaast worden er periodieke gezamenlijke nascholingsavonden georganiseerd voor alle deelnemende klinieken en opleidingsplekken uitgewisseld. Optimalisatie, innovatie en validatie endoscopgische technieken Optimalisatie en validatie van EMR-procedure met een focus op poliepterugkomst (recurrence) en herkenning van een poliepterugkomst. Om poliepterugkomst te verkleinen is er recent een nieuwe techniek ontwikkeld door een gerenomeerde Australische MDL-kliniek. Zij hebben aangetoond dat als de randen van het wondvlak goed nabehandeld worden door nabranden of tewel coagulatie, de poliepterugkomst met 50% wordt verlaagd. Deze techniek gaan we gezamenlijk invoeren en valideren. Daarnaast gaan we het litteken na de grote poliepverwijdering bestuderen door middel van beeldherkenning en onderzoeken of we poliepterugkomst kunnen onderscheiden van littekenweefsel met een normale coloscoop (onderzoeksgroep van Prof de With van de TU Eindhoven/ Philips). Ontwikkeling van nieuw endoscopisch materiaal en ingrepen door samenwerking te bevorderen tussen ideeën van artsen en firma s die deze producten ontwikkelen. Dit gaan we doen met de firma MTW-Endoskopie (Wesel) een betrouwbare en innovatieve partner met een goede status van dienst. Hiermee kunnen we onze kennis omzetten in (aanpassing van) producten en vice-versa wat uiteindelijk tot een betere zorg en ontwikkeling op het gebied van endoscopie gaat leiden. Nederland kent geen productie en ontwikkeling van endoscopie materialen maar heeft wel ervaring op het gebied van e-health en beeldherkenning technieken. Deze ontwikkelingen lopen snel in Nederland en zijn gemakkelijk te vertalen naar de Duitse situatie. Daarom is de samenwerking van de NL en D kant met Openhealthhup en de TU Eindhoven/Philips zeer waardevol. Validatie en kosten effectiviteits berekeningen van bestaande endoscopische technieken: Er is een toenemende behoefte aan validatie van moderne endoscopische technieken. Opbrengsten (PRU, succes en kosten-effectiviteit) voor arts, patiënt en zorgverzekeraar, met name op de lange termijn zijn niet of nauwelijks bekend. Research banden met de producenten van endoscopische materialen en de tertiare verwijscentra Radboud UMC, EVK en UE (EKD) kunnen potentieel de ontwikkeling kwaliteit en snelheid verhogen. Op welke doelgroepen is het project gericht? Hoe worden deze doelgroepen bereikt? Het voorgestelde project heeft door zijn diverse karakter verschillende doelgroepen zoals ziekenhuizen, Technische Universiteit, patienten, gastroenterology, verpleegkundigen, arts-assistenten, chirurgen, onderzoekers, pathologen, bedrijven (Openhealthup, MTW, Philips). 3/10

65 Waarom is het project noodzakelijk in het licht van de huidige situatie in het programmagebied? Algemeen probleem (In Nederland en Ruhrgebied) Algemeen probleem in Nederland en Ruhrgebied is een toenemende vraag naar endoscopische zorg door Bevolkingsonderzoek Darmkanker, door followup scopieën na de eerste BVO-scopie en door de noodzaak voor meer therapeutische scopieën voor grote poliep verwijdering. Echter, er is een tekort aan beschikbare MDL-specialisten. Het vak Maag, Darm, en Leverziekte (MDL) is een van de jongste medische specialisaties/richtingen met endoscopische ingrepen in het spijsverteringstelsels als een van de belangrijkste speerpunten. Doordat het aantal endoscopische procedures toeneemt (absoluut en diversiteit) en er een fors tekort is aan MDL-artsen, is de klinische druk dermate hoog geworden, dat er problemen ontstaan op de volgende gebieden: Patiëntenzorg: schaarste van MDL-artsen is met name aanwezig in kleine klinieken in de grens regio, zoals bijvoorbeeld PZB, MH en KLK. De capaciteit in absolute zin is al beperkt en dus helemaal voor complexe verrichtingen. Onderwijs en training: in een kraptemarkt is er minder plaats voor onderwijs en training. Ontwikkeling en vernieuwing: dit komt in het gedrang terwijl ontwikkeling en innovatie van grote poliep verwijdering noodzakelijk is omdat het een therapeutisch ingreep is die pas de laatste jaren wordt ingezet en waarvan de lange termijn effecten nog onbekend zijn (zoals terugkomen van poliepen op het wondvlak, verlate nabloedingen en technische toepassingen zoals instelling stroomgenerator en keuze van de snaar voor de ingreep). Mogelijke oplossingsstrategie Het ENDO-CARE project richt zich op het herdefiniëren van de endoscopische zorg op de Nijmegen Boxmeer-Neder Rijn- Roergebied as via duurzame samenwerking en activiteiten binnen productontwikkeling, patiëntenzorg en onderwijs in de grensregio. De focus zal liggen op het bevolkingsonderzoek darmkanker (BVO). Een heldere herverdeling van klinische taken, uitwisseling tussen klinieken en hulp bij nascholing van medewerkers kan een efficiëntere zorg met zich meebrengen waarbij patiënten eerder en dichter in de buurt geholpen kunnen worden. Waarom? Ontwikkeling van nieuw endoscopisch materiaal en ingrepen door samenwerking te bevorderen tussen ideeën van artsen en firma s die deze producten ontwikkelen. Dit gaan we doen met de firma MTW-Endoskopie (Wesel) een betrouwbare en innovatieve partner met een goede status van dienst. Hiermee kunnen we onze kennis omzetten in (aanpassing van) producten en vice-versa wat uiteindelijk tot een betere zorg en ontwikkeling op het gebied van endoscopie gaat leiden. Nederland kent geen productie en ontwikkeling van endoscopie materialen maar heeft wel ervaring op het gebied van e-health en beeldherkenning technieken. Deze ontwikkelingen lopen snel in Nederland en zijn gemakkelijk te vertalen naar de Duitse situatie. Daarom is de samenwerking van de NL en D kant met Openhealthhup en de TU Eindhoven/Philips zeer waardevol. Validatie en kosten effectiviteits berekeningen van bestaande endoscopische technieken: Er is een toenemende behoefte aan validatie van moderne endoscopische technieken. Opbrengsten (PRU, succes en kosten-effectiviteit) voor arts, patiënt en zorgverzekeraar, met name op de lange termijn zijn niet of nauwelijks bekend. Research banden met de producenten van endoscopische materialen en de tertiaire verwijscentra Radboud UMC, EVK en UE (EKD) kunnen potentieel de ontwikkelingskwaliteit en snelheid verhogen. 4/10

66 Beschrijft u het innovatieve karakter van het project. Wat is nieuw/innovatief aan het project? Welke veranderingen brengt het project teweeg? Innovatief Het project kent twee innovatieve onderdelen. 1. Zorg dichter bij huis door nieuwe verwijspatronen over landsgrenzen heen door een webbased referal systeem, een vast verwijsformat en patientenapp. 2. Verminderen aantal scopieen per patiënt door inzet van nieuwe technieken samen zoals nabranden poliepranden met nieuwe poliepsnaar en beeldherkenning. Veranderingen die het project teweeg gaat brengen: Het project gaat een nauwere samenwerking voor nu en in de toekomst aan tussen Niederrhein, Ruhrgebiet, endoscopische/software firma s (MTW/Openhealthhup) en het Radboudumc op het gebied van: onderzoek en ontwikkeling, patiëntenzorg en onderwijs/training. Dit gaat leiden tot een duurzame samenwerking met een dynamische kennisuitwisseling hetgeen zal resulteren in een efficiëntere en patiëntgerichte zorg met betere uitkomsten. Bij succes van deze formule ontstaat er de volgende spin-off: A. Andere endoscopische behandelingen zullen volgen (bloksgewijze aanpak); i.e. de diagnostiek en behandeling van galwegstenen, galwegkanker en alvleesklierkanker. Dit is reeds concreet besproken en vastgelegd. B. Een positieve collaboratie zal als een katalysator dienen voor andere vakgroepen in de regio met gelijksoortige zorg (relatief korte opnames, endoscopische verrichtingen, duidelijke strategie), doordat: 1. Zorgverzekeraars gaan wennen en een duidelijkere visie gaan ontwikkelen over over de grens verwijzen. 2. Contacten van het huidige project kunnen eenvoudig worden aangewend bij verdere uitbreiding. C. Succes na de subsidietermijn (duurzaamheid). Dit is een van de belangrijkste aspecten van deze aanvraag, doordat: 1. Het wegnemen van barrières voor zowel patiënten als professionals, zal de weg openstaan voor een bredere samenwerking met de huidige klinieken. Verdere uitbreiding naar bijvoorbeeld de universiteit Duisburg/Dortmund/Düsseldorf is waarschijnlijk. 2. De voorgestelde samenwerking en kennisdeling zal leiden tot kwalitatief hogere R&D uitkomsten, wat verdere samenwerking tussen de consortiumpartners zal bestendigen. Dit biedt kansen voor vervolgprojecten, maar ook structureel optrekken in gezamenlijke scholing en kennisdeling en uitwisselen van patiënten 5/10

67 Ieder project moet onder één van de beide prioriteiten Verhoging van de grensoverschrijdende innovatiekracht van het programmagebied (proriteit 1) Sociaal-culturele en territoriale cohesie van het programmagebied (prioriteit 2) uit het samenwerkingsprogramma vallen. Elke prioriteit omvat een centrale doelstelling van het operationeel Programma: Prioriteit 1: Meer product- en procesinnovaties Prioriteit 2: Vermindering van de barrièrewerking van de grens voor burgers en instituties Hoe draagt uw project bij aan het bereiken van deze doelstelling? Waarom wordt het project grensoverschrijdend uitgevoerd (en niet nationaal)? DOELEN van het consortium Het algemene doel van het ENDO-CARE project is het herdefiniëren van de endoscopische zorg op de Nijmegen - Neder Rijn- Roergebied as om zo te komen tot meer patiëntgerichte en doelmatige zorg binnen deze regio. De focus van de samenwerking daarbij is BVO. De subdoelen en indicatoren van het project worden hieronder beschreven per werkpakket. 1. Patiëntenzorg Subdoelen 1.1 Patiëntenzorg dicht bij huis realiseren door nieuwe verwijspatronen (boundery free referral) 1.2 Verbeteren van de tevredenheid van de patiënten. 1.3 Realiseren van een (elektronische) eenvoudige en uniforme manier van onderlinge doorverwijzing 1.4 Realiseren van uniforme protocollen voor endoscopische verrichtingen Indicatoren - Aantal onderlinge verwijzingen tussen alle betrokken klinieken - Beschikbaarheid van eenduidige afspraken over doorverwijzing - Beschikbaarheid elektronische doorverwijzingsmogelijheid - Beschikbaarheid gezamenlijke protocollen over poliep verwijdering (EMR/poliepectomie) - Patienttevredenheid en Kwaliteit van leven - PRU 2. Training en onderwijs Subdoelen 2.1 Verbeteren endoscopische expertise van artsen en verpleegkundigen van alle betrokken klinieken 2.2 Realiseren van een structureel leerplatform voor kennisuitwisseling tussen klinieken 2.3 Realiseren van gezamenlijke congressen Indicatoren - Toegenomen kennis en vaardigheden - Aanwezigheid van een systeem van intercollegiale toetsing - Participatiegraad artsen/verpleegkundigen uit verschillende ziekenhuizen - Aantal scholingen, congressen en uitwisselingen van verpleegkundigen, onderzoekers en artsen. 3. Optimalisatie, innovatie en validatie endoscopische technieken Subdoelen 3.1 Stimulatie van de ontwikkeling, optimalisatie en validatie van nieuwe endoscopische procedures en producten. 3.2 Verbetering van de endoscopische zorg: minder poliep terugkomst en als deze er toch is deze sneller te herkennen met automatische beeldherkenning 3.3 Kosten effectievere procedures 6/10

68 3.4 Ontwikkeling en aanpassing van nieuwe en bestaande endoscopie materialen Indicatoren - Reductie van het aantal scopieen per patient (door nabranden poliepranden en goede beeldherkenning). - Aantal nieuwe voorspellende factoren die een poliep terugkomst kunnen voorspellen (ontwikkeling samen met TUe) - Beschikbaar hebben van een gemodificeerde poliepsnaar - Beschikbaar hebben van een patiëntvriendelijke App - Aanwezigheid van een structurele samenwerking op het gebied van valideren en ontwikkelen van nieuwe endoscopische technieken Doelgroep(en) Het voorgestelde project heeft door zijn diverse karakter verschillende doelgroepen zoals ziekenhuizen, patienten, gastroenterologen, verpleegkundigen, arts-assistenten, chirurgen, onderzoekers, pathologen, bedrijven (Openhealthup, MTW). 7/10

69 Waarom wordt het project grensoverschrijdend uitgevoerd (en niet nationaal)? Het ENDOCARE project zal een positieve bijdrage leveren aan de product- en procesinnovaties, en vermindering van de barrièrewerking van de grens voor burgers en instituten op het gebied van: 1. Samenwerking op het gebied van patiëntenzorg geven duidelijkheid en meer kansen naar evaluatie van de kosten-effectiviteit, door: - Toename innovatie kracht (meer potentiële kennis en aantallen) - Meer inzicht in procedure en patiënt gerelateerde uitkomsten, kosteneffectiviteit. - Onderzoek naar patiënttevredenheid over verwijzing naar andere klinieken (boudary free referal) - Ontwikkeling en validatie van nieuwe endoscopische materialen, beeldherkenning technieken en software in samenwerking met MTW, TUE/Philips en Openhealthhup. 2. Uitwisseling van arts-assistenten voor training en het geven van gezamenlijke scholing is een logisch gevolg. De gehele regio gaat profiteren van uitwisseling van kennis en kunde. Ervaring met live-streaming van live demo s, onderwijs, en klinisch overleg, zal worden opgedaan Er zijn vier redenen waarom het project grensoverschrijdend in de grensgebieden van Nederland en Duitsland moet worden uitgevoerd. 1. Tekort aan personeel bij de streekziekenhuizen in het grensgebied Streek ziekenhuizen in het grensgebied kampen met capaciteitstekorten en hebben moeite om (goede) doktoren, arts-assistenten en verpleegkundigen aan te trekken en om hen van goed onderwijs te voorzien. Door het gericht doorverwijzen van patiënten kan er (tijdelijk) druk van de ketel gehaald worden bij de streekziekenhuizen in de grensregio (PZ, KLK, MH). Aansluiting bij de NNR-as (op gebied van zorg, onderwijs en ontwikkeling) geeft uitstraling en meer invulling aan de functie voor de artsen werkzaam in deze klinieken, in de hoop dat ze zo gemakkelijker (via het netwerk) aan nieuwe collegae kunnen komen. 2. Zorg dicht bij huis ook in de grensgebieden Participatie aan het BVO levert spanningen op bij de burger. Helemaal als deze patiënt doorverwezen moet worden naar een andere regio ver van huis. Hoogkwalitatieve zorg dichtbij huis is van belang voor het welbevinden van de burger/patiënt. Een grens mag hier geen barrière vormen voor goede zorg dicht bij huis. 3. Verbetering communicatie tussen dokter en patiënt en optimalisatie van zorg Als patiënten over grenzen heen worden behandeld is goede communicatie via een web-based verwijssysteem belangrijk. Tijdens dit proces vindt evaluatie plaats naar hoe deze zorg betaald wordt, naar de kosteneffectiviteit van ingrepen en hoe de patiënttevredenheid en kwaliteit van leven is voor zowel Duitse patiënten in Nederland behandeld, als de Nederlandse patiënten in Duitsland behandeld. 4. Ontwikkeling en testen van nieuwe devices en technieken Nederland heeft geen (R&D afdelingen van) fabrieken voor endoscopische materialen (of endoscopen). Hierdoor is ontwikkeling, validatie en aanpassing na nieuwe en bestaande technieken lastig. Door het aangaan van een concrete grensoverschrijdende samenwerking kan de NNR-as zich potentieel bewijzen als betrouwbare, innovatieve en krachtige partner bewijzen voor de locale industrie. 8/10

70 Hoe kunnen de projectactiviteiten en -resulaten en/of het ontstane grensoverschrijdende netwerk na de projectlooptijd verder worden benut? Hoe worden activiteiten voortgezet en gefinancierd? In hoeverre zijn de outputs en resultaten voor derden relevant en bruikbaar? Na het ENDOCARE-project kan het volgende verwacht worden op de 3 pijlers: A. (Endoscopische) patientenzorg Door het ontwikkelen van speerpunten in de verschillende participerende centra zal er een eenduidigere patiëntenstroom onstaan. Daarnaast zullen individuele klinieken minder kwetsbaar zijn bij tijdelijk uitval van belangrijke spelers, door gedeelde opvang van patiënten. Uitkomsten van patient tevredenonderzoek en uitkomsten geven een kwaliteitsverbetering, ook na 3 jaar. De ontwikkelde tools en applicaties zullen hun waarde houden en blijvend gebruikt worden. B. Training en onderwijs Het leren van geavanceerde endoscopische vakken is een Meester-Gezel training, waarbij overleg tussen meesters en gezellen een blijvende dynamische onwikkeling van kennis en kunde met zich meebrengt. Deze kennis/kunde zal blijven gelden voor de meesters en de vele gazellen die onderwijs en opleiding hebben genoten. Dit zal een drive vormen voor het voortbestaan van deze samenwerking. Zeker in een situatie, waarbij er een schaarste is aan meesters en potentieel veel gazellen in de wachtrij staan. C. Optimalisatie, innovatie en validatie endoscopgische technieken Het ontwikkelen/onderzoeken van nieuwe endoscopische technieken geeft potentiële verbeterpunten voor zowel NL als Duitsland. Wanneer er een goede samenwerking op dit vlak ontstaat, kan er een structurele basis ontstaan voor een research consortium, welke Nederlandse, Duitse, Europese/ Amerikaanse beursen kunnen gaan binnen halen voor verdere toekomstige samenwerking. Daarnaast is het binnenhalen van sponsoring van de industrie een reële optie. Het concept van dit project kan worden vertaald naar andere MDL-afdelingen in NL en Duitsland of naar vergelijkbare situaties van andere specialismen. Daarnaast is een uitbreiding van het verzorgingsgebied (bv Koln, Arnhem, Duisburg, Krefeld, Eindhoven, Oost-brabant (Uden, Vegel Oss is MDL partner van Radboudumc Venlo, ect) zeer wel mogelijk. Na dit project wordt het ontstane netwerk in welk geval gebruikt om verder te gaan met complexe galweg/alvleesklierzorg. Deze hoogvolume zorg heeft tevens een complexe range van endoscopische behandelingen, waar verbetering van zowel behandeling als doorverwijsprocessen noodzakelijk zijn. Een consensus over dit vervolg is hierover reeds bereikt. 9/10

71 Geplande kosten Geraamde subsidiabele projectkosten Personeelskosten Overige kosten (-) Inkomsten Totaal , ,00 0, ,55 Voorgestelde financiering Financier Privaat / Publiek Totale financiering % Eigenbeitrag / Eigen bijdrage ,22 51,17 % Open healthhup B.V. Privat / Privaat 0,00 0,00 % Marienhospital Öffentlich / Publiek ,71 4,18 % MTW Endoskopie Privat / Privaat ,71 5,49 % Technische Universiteit Eindhoven Privat / Privaat ,49 1,67 % Katholisches Karl-Leisner-Klinikum - Öffentlich / Publiek ,71 4,18 % Wilhelm-Anton-Hospital Maasziekenhuis Pantein Öffentlich / Publiek ,83 4,38 % Evangelisches Krankenhaus Dusseldorf Öffentlich / Publiek ,43 14,39 % Radboud Universitair Medisch Centrum Öffentlich / Publiek ,34 16,88 % INTERREG-Finanzierung / INTERREG-financiering ,33 48,83 % EFRE / EFRO Öffentlich / Publiek ,33 48,83 % Totaal , % 10/10

72 Euregioraad Punt 10 a) Financiën Jaarrekening 2018 Verslag van de financiële controlecommissie van de Euregio Rijn-Waal d.d. 17. mei 2019 Op grond van 13.4 van de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal daterend van 1 maart 2007 benoemt de Euregioraad uit haar midden een financiële controlecommissie. De commissie bestaat thans uit: Peter Driessen, burgemeester Gemeente Bedburg-Hau Heiko Schmidt, burgemeester Gemeente Sonsbeck Manon Pelzer, burgemeester Gemeente Bergen (L.) Lex Roolvink, burgemeester Gemeente Grave De financiële controlecommissie controleert de jaarrekening van 2018 van de Euregio Rijn- Waal en heeft daarbij overeenkomstig 13.4 van de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal in de versie van 1 maart 2007 gebruik gemaakt van een extern accountantskantoor. De controle van de jaarrekening voor het jaar 2018 werd in 2015 opnieuw aanbesteed. Het accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster diende het meest economische aanbod in zodat zij de opdracht van de toetsing van de jaarrekening 2018 mochten uitvoeren. Het accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster heeft de jaarrekening over het jaar 2018 gecontroleerd en hiervan een controlerapport opgemaakt. Periode waarin de controle is uitgevoerd: 8 april t/m 12 april 2019 Controleurs:de heer Schlottbom en de heer Tieben Het controlerapport is per schrijven aan de leden van de financiële controlecommissie toegezonden op 9 mei Het secretariaat van de Euregio Rijn-Waal heeft het rapport op 30 april 2019 ontvangen. Op 7 mei 2019 heeft de secretaris van de Euregio Rijn-Waal, de heer Kamps, schriftelijk gereageerd op de inhoud van het controlerapport. Deze reactie is samen met het controlerapport verstuurd. Op 17 mei 2019 heeft de financiële controlecommissie dit rapport in aanwezigheid van de heer Kamps, secretaris, de heer Kochs, plaatsvervangend secretaris, mevrouw Knoor en de heer Terporten de voor financiën verantwoordelijke medewerkers en de heer Schlottbom, belastingadviseur van accountantskantoor Concunia GmbH, besproken. Naar aanleiding van de resultaten van de bespreking van 17 mei 2019 brengt de financiële controlecommissie aan de Euregioraad het volgende verslag uit:

73 Het controlerapport van accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster betreffende de controle van de jaarrekening 2018 bevat geen controlevaststellingen. De jaarrekening 2018 vertoont een verlies ter hoogte van 801,47 Het accountantskantoor Concunia GmbH heeft een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven. Het accountantskantoor bevestigt tegelijkertijd dat de jaarafsluiting aan de wettelijke voorschriften voldoet en met inachtneming van de principes van boekhouden volgens goed koopmanschap een beeld verschaft van de vermogenspositie, schuldenpositie, rentabiliteit en financiële positie van het openbaar lichaam dat in overeenstemming is met de daadwerkelijke situatie. Het jaarverslag is in overeenstemming met de jaarafsluiting, verschaft in zijn totaliteit een juist beeld van de vermogenspositie, schuldenpositie, rentabiliteit en financiële positie van het openbaar lichaam en geeft mogelijkheden en risico's voor de toekomstige ontwikkeling op de juiste wijze weer. De financiële controlecommissie sluit zich bij deze conclusie aan en adviseert tegelijkertijd het controlerapport inclusief balans, de totale winst- en verliesrekening en de totale liquiditeitsrekening aan de Euregioraad voor te leggen en de bijbehorende bijlagen op de website van de Euregio Rijn-Waal ter inzage ter beschikking te stellen. Bijlagen: 1. Accountantsverklaring Balans per , aanhangsel met bijlagen en situatieverslag staan als download ter beschikking op 2. Verslag van de financiële controlecommissie Besluitvoorstel: De Euregioraad neemt kennis van het verslag van de financiële controlecommissie. Kanttekeningen bij het controlerapport zijn niet noodzakelijk. De Euregioraad stelt de jaarrekening 2018 vast en besluit het verlies over 2018 ter hoogte van 801,47 uit de bijzondere reserve te ontnemen. De Euregioraad besluit over het begrotingsjaar 2018 decharge te verlenen aan het dagelijks bestuur en aan de secretaris.

74 JAHRESABSCHLUSS zum 31. Dezember 2018 Euregio Rhein-Waal Emmericher Straße Kleve

75 Jahresabschluss zum 31. Dezember 2018 INHALT Bilanz zum Ergebnisrechnung ( ) 5 Ergebnisrechnung (Gesamt- & Teilergebnisrechnung) 6 Finanzrechnung (Gesamt- & Teilfinanzrechnung) 10 Anhang 14 Anlagenspiegel zum Forderungsspiegel zum Verbindlichkeitenspiegel zum Lagebericht Euregio Rhein-Waal

76 BILANZ Euregio Rhein-Waal Kleve zum AKTIVA 31. Dezember 2018 PASSIVA Geschäftsjahr Vorjahr EUR EUR EUR Geschäftsjahr Vorjahr EUR EUR EUR 1. Anlagevermögen 1.1 Immaterielle Vermögensgegenstände 611, , Sachanlagen Bebaute Grundstücke und grundstücksgleiche Rechte Sonstige Dienst-, Geschäftsund Betriebsgebäude 529,00 560, Bauten auf fremdem Grund und Boden , , Betriebs- und Geschäftsausstattung , , , Finanzanlagen Wertpapiere des Anlagevermögens ,67 0,00 2. Umlaufvermögen 2.1 Forderungen und sonstige Vermögensgegenstände Öffentlich-rechtliche Forderungen und Forderungen aus Transferleistungen , ,96 1. Eigenkapital 1.1 Allgemeine Rücklage , , Ausgleichsrücklage , , Jahresfehlbetrag 801, , ,08 2. Sonderposten 2.1 für Zuwendungen , ,06 3. Rückstellungen 3.1 Instandhaltungsrückstellungen , , Sonstige Rückstellungen , , ,64 4. Verbindlichkeiten 4.1 Verbindlichkeiten aus Krediten für Investitionen vom öffentlichen Bereich , , Verbindlichkeiten aus Lieferungen und Leistungen , , Sonstige Verbindlichkeiten , , ,92 5. Passive Rechnungsabgrenzung 0, ,00 Übertrag , ,96 Übertrag , ,47 Seite 3

77 BILANZ Euregio Rhein-Waal Kleve zum AKTIVA 31. Dezember 2018 PASSIVA Geschäftsjahr Vorjahr EUR EUR EUR Übertrag , ,96 Geschäftsjahr Vorjahr EUR EUR EUR Übertrag , , Sonstige Vermögensgegenstände , , Liquide Mittel , ,34 3. Aktive Rechnungsabgrenzung , , , , , ,47 Seite 4

78 Ergebnisrechnung vom bis Euregio Rhein-Waal Kleve Geschäftsjahr Vorjahr EUR EUR EUR 1. Zuwendungen und allgemeine Umlagen , ,75 2. Kostenerstattungen und Kostenumlagen , ,31 3. Sonstige ordentliche Erträge , ,80 4. Ordentliche Erträge , ,86 5. Personalaufwendungen , ,60 6. Aufwendungen für Sachund Dienstleistungen , ,36 7. Bilanzielle Abschreibungen , ,50 8. Transferaufwendungen , ,04 9. Sonstige ordentliche Aufwendungen , , Ordentliche Aufwendungen , , Ordentliches Ergebnis 5.414, , Finanzerträge 28,89 61, Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 6.244, , Finanzergebnis 6.215, , Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit 801, , Jahresergebnis 801, ,08 Seite 5

79 E R G E B N I S R E C H N U N G Anlage I 2. Produktber/Gesamt: P Monatliche Werte: 12/2018 BAB- 83 Bezeichnung: Euregio Rhein-Waal Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ertrags- und Aufwandsarten 1 Steuern und ähnliche Abgaben Fortgeschriebener Ansatz des Ergebnis des Vorjahres Haushaltsjahres Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfererträge 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen und Kostenumlagen , , , Sonstige ordentliche Erträge , , , Aktivierte Eigenleistungen 9 +/- Bestandsveränderungen Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 10 = Ordentliche Erträge , , , Personalaufwendungen , , , Versorgungsaufwendungen 0,00 0,00 0, Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen , , , Bilanzielle Abschreibungen , , , Transferaufwendungen , , , Sonstige ordentliche Aufwendungen , , ,69 17 = Ordentliche Aufwendungen , , ,78 18 = Ordentliches Ergebnis , , ,02 (= Zeilen 10 und 17) 19 + Finanzerträge 61,66 500,00 28, Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 7.365, , ,38 21 = Finanzergebnis , , ,49 (= Zeilen 19 und 20) 22 = Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit , ,00-801,47 (= Zeilen 18 und 21) 23 + Außerordentliche Erträge 24 - Außerordentliche Aufwendungen 25 = Außerordentliches Ergebnis (= Zeilen 23 und 24) 26 = Jahresergebnis , ,00-801,47 (= Zeilen 22 und 25) Nachrichtlich: Verrechnung von Erträgen und Aufwendungen mit der allgemeinen Rücklage 27 = Verrechnete Erträge bei Vermögensgegenständen 28 = Verrechnete Erträge bei Finanzanlagen 29 = Verrechnete Aufwendungen bei Vermögensgegenständen 5,00 4,00 30 = Verrechnete Aufwendungen bei Finanzanlagen 31 = Verrechnungssaldo 5,00 4,00 (= Zeilen 27 bis 30) Seite 6

80 T E I L E R G E B N I S R E C H N U N G Anlage I 2. Produktber/Gesamt: P01 Monatliche Werte: 12/2018 BAB- 83 Bezeichnung: Innere Verwaltung Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ertrags- und Aufwandsarten 1 Steuern und ähnliche Abgaben Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfererträge 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen und Kostenumlagen , , , Sonstige ordentliche Erträge , , , Aktivierte Eigenleistungen 9 +/- Bestandsveränderungen Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 10 = Ordentliche Erträge , , , Personalaufwendungen , , Versorgungsaufwendungen 0,00 0, Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen , , Bilanzielle Abschreibungen , , Transferaufwendungen , , Sonstige ordentliche Aufwendungen , , ,62 0, , , , ,69 17 = Ordentliche Aufwendungen , , ,78 18 = Ordentliches Ergebnis , , ,98 (= Zeilen 10 und 17) 19 + Finanzerträge 0,00 0,00 0, Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 1.548,83 685, ,58 21 = Finanzergebnis ,83-685, ,58 (= Zeilen 19 und 20) 22 = Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit , , ,56 (= Zeilen 18 und 21) 23 + Außerordentliche Erträge 24 - Außerordentliche Aufwendungen 25 = Außerordentliches Ergebnis (= Zeilen 23 und 24) 26 = Jahresergebnis , , ,56 (= Zeilen 22 und 25) 27 + Erträge aus internen Leistungsbeziehungen , , , Aufwendungen aus internen Leistungsbeziehungen , , ,01 Ergebnis aus internen Leistungsbeziehungen 0,00 0,00 0,00 29 = Ergebnis , , ,56 (= Zeilen 26, 27, 28) Seite 7

81 T E I L E R G E B N I S R E C H N U N G Anlage I 2. Produktber/Gesamt: P16 Monatliche Werte: 12/2018 BAB- 83 Bezeichnung: Allgemeine Finanzwirtschaft Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ertrags- und Aufwandsarten 1 Steuern und ähnliche Abgaben Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfererträge 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen und Kostenumlagen 7 + Sonstige ordentliche Erträge 8 + Aktivierte Eigenleistungen 9 +/- Bestandsveränderungen Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 10 = Ordentliche Erträge , , , Personalaufwendungen 12 - Versorgungsaufwendungen 13 - Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen 14 - Bilanzielle Abschreibungen 15 - Transferaufwendungen 16 - Sonstige ordentliche Aufwendungen 17 = Ordentliche Aufwendungen 18 = Ordentliches Ergebnis , , ,00 (= Zeilen 10 und 17) 19 + Finanzerträge 61,66 500,00 28, Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 5.816, , ,80 21 = Finanzergebnis , , ,91 (= Zeilen 19 und 20) 22 = Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit , , ,09 (= Zeilen 18 und 21) 23 + Außerordentliche Erträge 24 - Außerordentliche Aufwendungen 25 = Außerordentliches Ergebnis (= Zeilen 23 und 24) 26 = Jahresergebnis , , ,09 (= Zeilen 22 und 25) 27 + Erträge aus internen Leistungsbeziehungen 28 - Aufwendungen aus internen Leistungsbeziehungen Ergebnis aus internen Leistungsbeziehungen 29 = Ergebnis , , ,09 (= Zeilen 26, 27, 28) Seite 8

82 T E I L E R G E B N I S R E C H N U N G Anlage I 2. Produktber/Gesamt: P90 Monatliche Werte: 12/2018 BAB- 83 Bezeichnung: Fremdproj.Durchlauf Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ertrags- und Aufwandsarten 1 Steuern und ähnliche Abgaben 2 + Zuwendungen und allgemeine Umlagen 3 + Sonstige Transfererträge 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen und Kostenumlagen 7 + Sonstige ordentliche Erträge 8 + Aktivierte Eigenleistungen 9 +/- Bestandsveränderungen Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres 1 2 Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 10 = Ordentliche Erträge 11 - Personalaufwendungen 12 - Versorgungsaufwendungen 13 - Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen 14 - Bilanzielle Abschreibungen 15 - Transferaufwendungen 16 - Sonstige ordentliche Aufwendungen 17 = Ordentliche Aufwendungen 18 = Ordentliches Ergebnis (= Zeilen 10 und 17) 19 + Finanzerträge 20 - Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 21 = Finanzergebnis (= Zeilen 19 und 20) 22 = Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit (= Zeilen 18 und 21) 23 + Außerordentliche Erträge 24 - Außerordentliche Aufwendungen 25 = Außerordentliches Ergebnis (= Zeilen 23 und 24) 26 = Jahresergebnis (= Zeilen 22 und 25) 27 + Erträge aus internen Leistungsbeziehungen 28 - Aufwendungen aus internen Leistungsbeziehungen Ergebnis aus internen Leistungsbeziehungen 29 = Ergebnis (= Zeilen 26, 27, 28) Seite 9

83 F I N A N Z R E C H N U N G Anlage I 3. Produktber/Gesamt: P Monatliche Werte: 12/2018 BAB-Version: 83 Bezeichnung: Euregio Rhein-Waal Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ein- und Auszahlungsarten 1 Steuern und ähnliche Abgaben Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfereinzahlungen 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres Kostenerstattungen, Kostenumlagen , , , Sonstige Einzahlungen 2.936, , , Zinsen und sonstige Finanzeinzahlungen 134,86 500,00 28,89 9 = Einzahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit , , , Personalauszahlungen , Versorgungsauszahlungen 12 - Auszahlungen für Sach- und Dienstleistungen , Zinsen und sonstige Finanzauszahlungen , Transferauszahlungen 0, Sonstige Auszahlungen , , , ,00 0, , , , ,25 0, ,39 16 = Auszahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit , , ,11 17 = Saldo aus laufender Verwaltungstätigkeit , , ,25 (= Zeilen 9 und 16) 18 + Zuwendungen für Investitionsmaßnahmen 19 + Einzahlungen aus der Veräußerung von Sachanlagen 20 + Einzahlungen aus der Veräußerung von Finanzanlagen 21 + Einzahlungen aus Beiträgen u.ä. Entgelten 22 + Sonstige Investitionseinzahlungen 23 = Einzahlungen aus Investitionstätigkeit 24 - Auszahlungen f. d. Erwerb v. Grundstücken u. Gebäuden 25 - Auszahlungen für Baumaßnahmen 26 - Auszahlungen f. d. Erwerb v. bewegl. Anlagevermögen , , Auszahlungen für den Erwerb von Finanzanlagen , Auszahlungen von aktivierbaren Zuwendungen 29 - Sonstige Investitionsauszahlungen 30 = Auszahlungen aus Investitionstätigkeit , ,27 31 = Saldo aus Investitionstätigkeit , ,27 (= Zeilen 23 und 30) 32 = Finanzmittelüberschuss/-fehlbetrag , , ,02 (= Zeilen 17 und 31) 33 + Aufnahme und Rückflüsse von Darlehen 34 + Aufnahme von Krediten zur Liquiditätssicherung 35 - Tilgung und Gewährung von Darlehen , , , Tilgung von Krediten zur Liquiditätssicherung 37 = Saldo aus Finanzierungstätigkeit , , ,98 38 = Änderung des Bestandes an eigenen Finanzmitteln , , ,00 (= Zeilen 32 und 37) 39 + Anfangsbestand an Finanzmitteln , , , Veränderung des Bestandes an fremden Finanzmitteln 41 = Liquide Mittel , , ,34 (= Zeilen 38, 39 und 40) Seite 10

84 T E I L F I N A N Z R E C H N U N G Anlage I 3. Produktber/Gesamt: P01 Monatliche Werte: 12/2018 BAB-Version: 83 Bezeichnung: Innere Verwaltung Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ein- und Auszahlungsarten Laufende Verwaltungstätigkeit Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Steuern und ähnliche Abgaben 2 + Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfereinzahlungen 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen, Kostenumlagen , , , Sonstige Einzahlungen 2.936, , , Zinsen und sonstige Finanzeinzahlungen 9 = Einzahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit , , , Personalauszahlungen , , , Versorgungsauszahlungen 12 - Auszahlungen für Sach- und Dienstleistungen , , , Zinsen und sonstige Finanzauszahlungen 1.428,68 685, , Transferauszahlungen 0,00 0,00 0, Sonstige Auszahlungen , , ,39 16 = Auszahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit , , ,09 17 = Saldo aus laufender Verwaltungstätigkeit , , ,69 (= Zeilen 9 und 16) Investitionstätigkeit Einzahlungen 18 + aus Zuwendungen für Investitionsmaßnahmen 19 + aus der Veräußerung von Sachanlagen 20 + aus der Veräußerung von Finanzanlagen 21 + aus Beiträgen u.ä. Entgelten 22 + Sonstige Investitionseinzahlungen 23 Summe: (invest. Einzahlungen) Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 Auszahlungen 24 - für den Erwerb von Grundstücken und Gebäuden 25 - für Baumaßnahmen 26 - für den Erwerb von beweglichem Anlagevermögen , , für den Erwerb von Finanzanlagen 28 - von aktivierbaren Zuwendungen 29 - Sonstige Investitionsauszahlungen 30 Summe: , ,60 (invest. Auszahlungen) 31 Saldo der Investitionstätigkeit , ,60 (Einzahlungen./. Auszahlungen)) Seite 11

85 T E I L F I N A N Z R E C H N U N G Anlage I 3. Produktber/Gesamt: P16 Monatliche Werte: 12/2018 BAB-Version: 83 Bezeichnung: Allgemeine Finanzwirtschaft Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ein- und Auszahlungsarten Laufende Verwaltungstätigkeit Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Steuern und ähnliche Abgaben 2 + Zuwendungen und allgemeine Umlagen , , , Sonstige Transfereinzahlungen 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen, Kostenumlagen 7 + Sonstige Einzahlungen 8 + Zinsen und sonstige Finanzeinzahlungen 134,86 500,00 28,89 9 = Einzahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit , , , Personalauszahlungen 11 - Versorgungsauszahlungen 12 - Auszahlungen für Sach- und Dienstleistungen 13 - Zinsen und sonstige Finanzauszahlungen 9.013, , , Transferauszahlungen 15 - Sonstige Auszahlungen 16 = Auszahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit 9.013, , ,02 17 = Saldo aus laufender Verwaltungstätigkeit , , ,87 (= Zeilen 9 und 16) Investitionstätigkeit Einzahlungen 18 + aus Zuwendungen für Investitionsmaßnahmen 19 + aus der Veräußerung von Sachanlagen 20 + aus der Veräußerung von Finanzanlagen 21 + aus Beiträgen u.ä. Entgelten 22 + Sonstige Investitionseinzahlungen 23 Summe: (invest. Einzahlungen) Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 Auszahlungen 24 - für den Erwerb von Grundstücken und Gebäuden 25 - für Baumaßnahmen 26 - für den Erwerb von beweglichem Anlagevermögen 27 - für den Erwerb von Finanzanlagen , von aktivierbaren Zuwendungen 29 - Sonstige Investitionsauszahlungen 30 Summe: ,67 (invest. Auszahlungen) 31 Saldo der Investitionstätigkeit ,67 (Einzahlungen./. Auszahlungen)) Seite 12

86 T E I L F I N A N Z R E C H N U N G Anlage I 3. Produktber/Gesamt: P90 Monatliche Werte: 12/2018 BAB-Version: 83 Bezeichnung: Fremdproj.Durchlauf Aufgelaufene Werte: 01/ /2018 Auswertungswährung: EUR Verantwortlicher: Ansicht: Spalten individuell Ein- und Auszahlungsarten Laufende Verwaltungstätigkeit Ergebnis des Fortgeschriebener Ansatz des Vorjahres Haushaltsjahres Steuern und ähnliche Abgaben 2 + Zuwendungen und allgemeine Umlagen 3 + Sonstige Transfereinzahlungen 4 + Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 5 + Privatrechtliche Leistungsentgelte 6 + Kostenerstattungen, Kostenumlagen 7 + Sonstige Einzahlungen , Zinsen und sonstige Finanzeinzahlungen 9 = Einzahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit 0, , Personalauszahlungen 11 - Versorgungsauszahlungen 12 - Auszahlungen für Sach- und Dienstleistungen 13 - Zinsen und sonstige Finanzauszahlungen 14 - Transferauszahlungen 15 - Sonstige Auszahlungen ,42 0,00 16 = Auszahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit 17 = Saldo aus laufender Verwaltungstätigkeit , ,07 (= Zeilen 9 und 16) Investitionstätigkeit Einzahlungen 18 + aus Zuwendungen für Investitionsmaßnahmen 19 + aus der Veräußerung von Sachanlagen 20 + aus der Veräußerung von Finanzanlagen 21 + aus Beiträgen u.ä. Entgelten 22 + Sonstige Investitionseinzahlungen 23 Summe: (invest. Einzahlungen) Auszahlungen 24 - für den Erwerb von Grundstücken und Gebäuden 25 - für Baumaßnahmen 26 - für den Erwerb von beweglichem Anlagevermögen 27 - für den Erwerb von Finanzanlagen 28 - von aktivierbaren Zuwendungen 29 - Sonstige Investitionsauszahlungen 30 Summe: (invest. Auszahlungen) 31 Saldo der Investitionstätigkeit (Einzahlungen./. Auszahlungen)) Ist-Ergebnis des Haushaltsjahres 3 Seite 13

87 A n h a n g zum Jahresabschluss 2018 der E u r e g i o Rhein-Waal in Kleve I. Allgemeine Angaben Die Euregio Rhein-Waal, nachfolgend Euregio genannt, ist als öffentlich-rechtlicher Zweckverband gem. 8 des Gesetzes über kommunale Gemeinschaftsarbeit (GkG), zuletzt geändert durch GO-Reformgesetz vom (GV NRW S.966) an das kommunale Haushaltsrecht des Landes NRW gebunden. Im Hinblick auf die Einführung des reformierten Gemeindehaushaltsrechts zum mit einer Übergangsregelung bis zum ist sie bereits mit Beginn des Wirtschaftsjahres 2004 von der kameralen zur doppischen Buchführung umgestiegen. Der vorliegende Jahresabschluss zum 31. Dezember 2018 wurde unter Berücksichtigung der einschlägigen Vorschriften der Gemeindeordnung NRW (GO NRW) in der Fassung vom , zuletzt geändert am (GV NRW.S.90), sowie des Gesetzes zur Einführung des Neuen Kommunalen Finanzmanagements für Gemeinden im Land NRW (Kommunales Finanzmanagementgesetz NRW NKFEG NRW) vom zuletzt geändert durch GO-Reformgesetz vom , und der Verordnung über das Haushaltswesen der Gemeinden im Land NRW (GemHVO NRW) vom , zuletzt geändert durch Gesetz vom , sowie das erste Gesetz zur Weiterentwicklung des Neuen kommunalen Finanzmanagements für Gemeinden und Gemeindeverbände im Land Nordrhein-Westfalen (1. NKF-Weiterentwicklungsgesetz-NKFWG) erstellt. Die Form der Darstellung des Jahresabschlusses entspricht in Gliederung und Bezeichnung den Vorschriften der GemHVO NRW. Die folgenden Erläuterungen umfassen die Angaben, die zur Erhöhung des Verständnisses der Empfänger/Leser für Bilanz, Ergebnis- und Finanzrechnung beitragen sollen. II. Bilanzierungs- und Bewertungsmethoden Für die Erstellung des Jahresabschlusses waren die nachfolgenden Bilanzierungs- und Bewertungsmethoden maßgebend. Seite 14

88 A k t i v a Anlagevermögen Vermögensgegenstände werden zu Anschaffungs- bzw. Herstellungskosten bilanziert und, soweit abnutzbar, planmäßig linear entsprechend der betriebsgewöhnlichen Nutzungsdauer (bgnd) abgeschrieben. Gemäß 33 Abs. 4 GemHVO NRW werden Güter, die Anschaffungskosten bis zu 410 ohne Umsatzsteuer nicht überschreiten, im Jahr der Anschaffung sofort abgeschrieben. Ein entsprechender Anlagenabgang wird unterstellt. Für die Bemessung und Ausgestaltung der Nutzungsdauer der Vermögensgegenstände haben wir die NKF Rahmentabelle der Gesamtnutzungsdauer für kommunale Vermögensgegenstände gem. 35 Abs. 3 GemHVO NRW zugrunde gelegt. Innerhalb des dort vorgegebenen Rahmens erfolgt die Bestimmung der betriebsgewöhnlichen Nutzungsdauer unter Berücksichtigung der Stetigkeit für gleichartige Vermögensgegenstände. Die Entwicklung des Anlagevermögens wird in dem als Anlage beigefügten Anlagespiegel gem. 45 GemHVO NRW dargestellt. Umlaufvermögen Forderungen und sonstige Vermögensgegenstände Forderungen und sonstige Vermögensgegenstände sind grundsätzlich zum Nennwert bewertet. Soweit notwendig, wird risikobehafteten Posten durch Bildung angemessener Einzelwertberichtigung bzw. Abschreibung auf einen niedrigeren Wert Rechnung getragen. Bei den ausgewiesenen Forderungen handelt es sich überwiegend um beantragte Zuschüsse aus Mittelabrufen für diverse Projekte gegenüber öffentlich-rechtlichen Zuschussgebern. Die Darstellung erfolgt in dem als Anlage beigefügten Forderungsspiegel gem. 46 GemHVO NRW. Der Jahresüberschuss 2017 in Höhe von 145,143,08 wurde in Höhe von ,76 der Ausgleichsrücklage und in Höhe von ,32 der allgemeinen Rücklage zugeführt. Diese beträgt zum ,37. Seite 15

89 P a s s i v a Eigenkapital Allgemeine Rücklage Ausgleichsrücklage , , , , , ,37 Jahresfehlbetrag ,47 Abgang und Veräußerung von Vermögensgegenständen Gemäß 43 Abs. 3 GemHVO NRW sind Erträge und Aufwendungen aus dem Abgang und der Veräußerung von Vermögensgegenständen nach 90 Abs. 3 Satz 1 GO NRW sowie aus Wertveränderungen von Finanzanlagen unmittelbar mit der allgemeinen Rücklage zu verrechnen. Unter Berücksichtigung aller Abgänge aus Vermögensgegenständen wurden für das Jahr ,00 mit der allgemeinen Rücklage verrechnet. Hierbei handelt es sich um folgende Abgänge: Inventar Nr. Gegenstand Buchverlust 669 Notebook ASUS Business ZENBOOK UX32VD 1, Fujitsu Esprimo P400 Microtower 1, Voko Schreibtischstuhl Stoff m. Armlehne 1, Toshiba Satellite Pro Core i5 4200M 1,00 Sonderposten für Zuwendungen Die Bildung gem. 43 Abs. 5 GemHVO NRW erfolgte erstmals zum Die Fortschreibung auf den erfolgt durch Zuführung in Höhe der Zuschüsse für Investitionszuwendungen und Auflösung entsprechend der Abnutzung der bezuschussten abnutzbaren Vermögensgegenstände. Aufwandszuwendungen werden periodisch ertragswirksam erfasst. Seite 16

90 Rückstellungen Der Ansatz beinhaltet Rückstellungen gem. 36 Abs. 3, 4 und 5 GemHVO NRW gemäß nachstehender Aufgliederung: Verpflichtungsgrund Inanspruchnahme Auflösung Zuführung Restlaufzeit Instandhaltung , , , ,00 Bis 1 Jahr Urlaubsverpflichtung , , , ,68 Bis 1 Jahr Geleistete Überstunden , , , ,15 Bis 1 Jahr Jahresabschlussprüfung , ,35 45, , ,00 Bis 1 Jahr Verrechnung pauschale Personalkosten , , , , Jahre Verrechnungsdefizit Rahmenprojekte , , , Jahre Prüfkosten First Level Control , , , ,85 Bis 1 Jahr Laufende Prüfungen 5.000, , , ,00 Bis 1 Jahr Gesamt: , , , , ,70 Die Instandhaltungsrückstellungen gliedern sich wie folgt: Instandhaltungsrückstellungen: ,00 Instandsetzung Treppen ,00 Instandhaltung Gartensaal 4.000,00 Lüftungsanlage Gartensaal ,00 Instandhaltung Archivräume 6.000,00 Instandhaltung Jalousien Forum ,00 Die Fördergrundsätze bezüglich der Personalkosten und Gemeinkosten wurden für das INTERREG V A Programm dahingehend geändert, dass die Bemessung und Erstattung sämtlicher Lohn- und Gehaltskosten pauschal pro Stunde gemäß des Stundensatzes, der vorab für den jeweiligen Mitarbeiter festgelegten Leistungsgruppe erfolgt. Dadurch kann für die Euregio Rhein-Waal im Bereich der INTERREG V A Projekte eine Finanzierungslücke bei den Projekten entstehen. Die momentane Überzahlung der Personalkosten wird als Personalkostenrückstellung gebildet und entsprechend dem Bedarf in zukünftigen Jahren aufgelöst. Die Projekte Rahmenprojekt Priorität II (People to People) und Rahmenprojekt Zorg Verbindt sind finanztechnisch so geplant, dass die Unterprojekte die Finanzierung der beim Lead-Partner anfallenden Koordinationskosten mit decken. Werden die Unterprojekte, aus finanztechnischer Sicht, nicht entsprechend der Planung ausgeführt, besteht keine Kostendeckung bei den Koordinationskosten. Für das Jahr 2018 wurde zur Sicherheit in Höhe der nicht gedeckten Kosten gem. 36 Abs. 5 Gemeindehaushaltsverordnung eine Rückstellung für das evtl. Verrechnungsdefizit gebildet. Für die Umsetzung der FLC (First Level Control) ist die Verwaltungsbehörde verantwortlich. Mit den Programmpartnern wurde jedoch vereinbart, dass die anfallenden FLC-Aufgaben von den vier öffentlich- rechtlichen Zweckverbänden entlang der deutsch-niederländischen Grenze mit jeweils unabhängigen FLC-Einheiten und einer Koordinierungsstelle beim Gemeinsamen INTERREG-Sekretariat umgesetzt werden sollen. Die im Rahmen der First Level Control anfallenden Kosten sind durch die Projekte selbst zu tragen. Für die Euregio Rhein-Waal entstanden im Jahr 2018 bereits Prüfkosten in Höhe von ,55, die jedoch noch nicht in Rechnung gestellt wurden. Hierfür wurden ebenfalls Rückstellungen in entsprechender Höhe gebildet. Die Inanspruchnahme der Urlaubs- und Überstundenrückstellungen ist nun Bestandteil der Personalkosten und wird nicht mehr in den sonstigen ordentlichen Erträgen ausgewiesen. Seite 17

91 Verbindlichkeiten Die Verbindlichkeiten beinhalten den Rückzahlungsbetrag des Darlehens an den Kreis Kleve sowie die Verbindlichkeiten aus Lieferungen und Leistungen und die sonstigen Verbindlichkeiten. Die Darstellung erfolgt in dem als Anlage beigefügten Verbindlichkeiten Spiegel gem. 47 GemHVO NRW. Sonstige Angaben Die Euregio Rhein-Waal verwaltet im Auftrag des Ministeriums für Wirtschaft, Energie, Industrie, Mittelstand und Handwerk des Landes NRW die Finanzmittel für das INTERREG IV C Programm Brain Flow. Hierbei handelt es sich um fremde Finanzmittel im Sinne des 16 GemHVO NRW. Diese Mittel sind gem. 39 GemHVO NRW in der Finanzrechnung gesondert von den gesamten liquiden Mitteln auszuweisen. Die Verpflichtungen aus Leasingverträgen betragen 3.689,22. Der Mietvertrag mit dem Kreis Kleve über das Gebäude Haus Schmithausen läuft ab dem für die Dauer von 23 Jahren, wonach die Euregio Rhein-Waal sich verpflichtet, einen monatlichen Mietzins in Höhe von 833,33 zu zahlen. Mit dem Mietvertrag verpflichtet sich die Euregio Rhein-Waal ebenfalls Teile der anfallenden Instandhaltungskosten sowie die Kosten für laufende Schönheitsreparaturen zu zahlen. Geschäftsführer Herr Sjaak Kamps Stellv. Geschäftsführer Herr Andreas Kochs Mitarbeiterzahl 31 Angestellte Organe Euregiorat, bestehend aus 147 Vertretern der Mitgliedsgemeinden A n l a g e n Anlagespiegel Forderungsspiegel Verbindlichkeitenspiegel Vorstand, bestehend aus sieben Mitgliedern: - Vorsitzender und Stellvertreter - 3 Ausschussvorsitzende des Euregiorates - 2 weitere Abgeordnete des Euregiorats Kleve, den 12. April 2019 Sjaak Kamps Geschäftsführer Seite 18

92 Euregio Rhein-Waal Anlage I 4.a Kleve Anlagenspiegel zum Immaterielle Vermögensgegenstände 2. Sachanlagen 2.1 Unbebaute Grundstücke und grundstücksgleiche Rechte Grünflächen Stand am des Vorjahres Anschaffungs- und Herstellungskosten Abschreibungen Buchwert Zugänge im Abgänge im Umbuchungen im Abschreibungen Zuschreibungen im Kumulierte am des Haushaltsjahr Haushaltsjahr Haushaltsj. im Haushaltsj. Haushaltsj. Abschreibungen Haushaltsjahres am des Vorjahres ,66 0,00 0,00 0, ,00 0, ,66 611, , , , ,99 0, ,77 0, , , ,00 963,00 0,00 0,00 0,00 31,00 0,00 434,00 529,00 560, Ackerland Wald, Forsten Sonstige unbebaute Grundstücke Bebaute Grundstücke und grundstücksgleiche Rechte Kindertageseinrichtungen Schulen Wohnbauten Sonstige Dienst-, Geschäfts- und Betriebsgebäude Infrastrukturvermögen Grund und Boden des Infrastruktuvermögens Brücken und Tunnel 963,00 0,00 0,00 0,00 31,00 0,00 434,00 529,00 560, Gleisanlagen mit Streckenausrüstung und Sicherheitsanlagen Entwässerungs- und Abwasserbeseitigungsanlagen Straßennetz mit Wegen, Plätzen und Verkehrslenkungsanlagen Sonstige Bauten des Infrastrukturvermögens Bauten auf fremdem Grund und Boden Kunstgegenstände, Kulturdenkmäler ,59 0,00 0,00 0, ,00 0, , , , Machinen und technische Anlagen Betriebs- und Geschäftsausstattung Geleistete Anzahlungen, Anlagen im Bau , , ,99 0, ,77 0, , , ,00 3. Finanzanlagen 3.1 Anteile an verbundenen Unternehmen 0, ,67 0,00 0,00 0,00 0,00 0, ,67 0, Summen Beteiligungen Sondervermögen Wertpapiere des Anlagevermögens Ausleihungen an verbundene Unternehmen an Beteiligungen an Sondervermögen Sonstige Ausleihungen 0, ,67 0,00 0,00 0,00 0,00 0, ,67 0, , , ,99 0, ,77 0, , , ,00 Seite 19

93 Euregio Rhein-Waal Forderungsspiegel Anlage I 4.b Kleve Art der Forderungen Gesamtbetrag des Haushaltsjahres mit einer Restlaufzeit von Gesamtbetrag des Vorjahres bis zu 1 1 bis 5 mehr als 5 Jahr Jahre Jahre EUR EUR EUR EUR EUR 1. Öffentlich-rechtliche Forderungen und , ,01 0,00 0, ,96 Forderungen aus Transferleistungen 1.1 Gebühren 1.2 Beiträge 1.3 Steuern 1.4 Forderungen aus Transferleistungen 1.5. Sonstige öffentlich-rechtliche Forderung , ,01 0,00 0, ,96 2. Privatrechtliche Forderungen 2.1 gegenüber dem privaten Bereich 2.2 gegenüber dem öffentlichen Bereich 2.3 gegen verbundene Unternehmen 2.4 gegen Beteiligungen 2.5 gegen Sondervermögen Summe aller Forderungen , ,01 0,00 0, ,96 Seite 20

94 Verbindlichkeitenspiegel Euregio Rhein-Waal Anlage I 4.c Kleve Art der Verbindlichkeiten Gesamtbetrag des Haushaltsjahres mit einer Restlaufzeit von bis zu 1 Jahr 1 bis 5 Jahre mehr als 5 Jahre Gesamt- betrag des Vorjahres EUR EUR EUR EUR EUR Anleihen 2. Verbindlichkeiten aus Krediten für , , , ,74 Investitionen 2.1 von verbundenen Unternehmen 2.2 von Beteiligungen 2.3 von Sondervermögen 2.4 vom öffentlichen Bereich vom Bund vom Land von Gemeinden (GV) von Zweckverbänden vom sonstigen öffentlichen Bereich , , , , von sonstigen öffentlichen Sonderrechnungen 2.5 vom privaten Kreditmarkt von Banken und Kreditinstituten von übrigen Kreditgebern 3. Verbindlichkeiten aus Krediten zur Liquiditätssicherung 3.1 vom öffentlichen Bereich 3.2 vom privaten Kreditmarkt 4. Verbindlichkeiten aus Vorgängen, die Kreditaufnahmen wirtschaftlich gleichkommen 5. Verbindlichkeiten aus Lieferungen und , ,54 0,00 0, ,66 Leistungen 6. Verbindlichkeiten aus Transferleistungen 7. Sonstige Verbindlichkeiten , , ,92 8. Summe aller Verbindlichkeiten , , , ,32 Nachrichtlich anzugeben: Es bestehen keine Haftungsverhältnisse aus der Bestellung von Sicherheiten. Seite 21

95 Anlage I 5. Lagebericht Euregio Rhein-Waal 2018 Zielsetzung der Euregio Rhein-Waal Eine der bedeutendsten Entwicklungen in der letzten Zeit ist die Europäische Integration. Die Euregio Rhein- Waal möchte diesen Prozess mitgestalten. Die Unterschiede zwischen Deutschland und den Niederlanden treten in unmittelbarer Grenznähe besonders hervor. Dabei handelt es sich um Unterschiede in der Gesetzgebung, dem Bildungssystem, dem Steuerwesen und nicht zuletzt in Sprache und Kultur. Die Euregio Rhein-Waal setzt sich dafür ein, dass die Unterschiede keine Hindernisse mehr für die praktische Kooperation zwischen den beiden Nachbarländern darstellen. Die Binnengrenzen Europas sollen schließlich der Entwicklung der europäischen Integration nicht länger im Wege stehen. Die Euregio Rhein-Waal steht deshalb für Grenzenlose Zusammenarbeit. Aber die Euregio Rhein-Waal kann ihre Ziele nur durch die Unterstützung ihrer Mitglieder erreichen. Die Euregio Rhein-Waal ist ein deutsch-niederländischer Zweckverband mit 54 Mitgliedern, die aus deutschen und niederländischen Gemeinden, Städten, Kreisen, Industrie- und Handelskammern sowie dem Landschaftsverband Rheinland besteht. Diese leisten einen aktiven Beitrag zur Verbesserung der Lebenssituation der Bürger im Grenzgebiet. Aktivitäten der Euregio Rhein-Waal Die Euregio Rhein-Waal ist verantwortlich für: - die Ausführung der europäischen Förderprogramme INTERREG VA, INTERREG Europe und EURES. - die Beratung und Unterstützung von Bürgern, Organisationen und Unternehmen bei deutsch-niederländischen Angelegenheiten, Kontakten und Aktivitäten. Hierzu wurde bei der Euregio Rhein-Waal ein GrenzInfopunkt eingerichtet. Der GrenzInfopunkt ist die Anlaufstelle für jedermann aus Deutschland und den Niederlanden, der Fragen zu gesetzlichen Regelungen in Bezug auf Arbeit, Einkommen und soziale Sicherheit hat. Im Rahmen eines eindeutig abgestimmten Informationsangebotes entlang der deutsch-niederländischen Grenze werden Einwohner beider Länder unterstützt. Die Zielgruppe sind derzeitige, ehemalige und zukünftige Grenzgänger, die sich in Richtung des grenzüberschreitenden Arbeitsmarktes orientieren. Auch die Beratung von Arbeitgebern gehört zum Dienstleistungsangebot. Komplexere Sachverhalte können ebenfalls bearbeitet werden, da die Partnerorganisationen SVB, Rentenversicherung, UWV, Agentur für Arbeit, DBG und FNV ebenfalls vor Ort sind und die Fragen direkt beantworten können. Außerdem verfügt der GrenzInfoPunkt bei der Euregio Rhein-Waal über ein Netzwerk nationaler Organisationen (wie Belastingdienst, Krankenkassen, Finanzamt etc.), deren Kapazitäten und Know-How genutzt werden können. Um Unterschiede zwischen beiden Ländern abzubauen, stimmen die Mitglieder ihre Politik auf verschiedenen Gebieten ab, wie zum Beispiel im Bereich der Rettungsdienste und des Naturschutzes. Soziale Kontakte zwischen Deutschen und Niederländern im Gebiet der Euregio Rhein-Waal sollen gefördert werden. Dies geschieht durch finanzielle Förderungen und Unterstützung von gemeinsamen Veranstaltungen auf den Gebieten von Schüleraustauschen, Sportveranstaltungen, kulturellen Begegnungen etc. Seite 22

96 Die Euregio vertritt die Interessen der Grenzregion und ihrer Einwohner bei nationalen und europäischen Behörden. Für das INTERREG-Programm Deutschland-Nederland ist gemäß Art. 14, Absatz 1 VO 1080/2006 ein Gemeinsames Technisches Sekretariat mit Sitz bei der Euregio Rhein-Waal eingerichtet worden (Gemeinsames INTERREG-Sekretariat, GIS), das sich um die Durchführung aller technisch-administrativen Aufgaben zur Programmabwicklung kümmert, sowie die Verwaltungsbehörde und gegebenenfalls die Prüfbehörde bei den administrativen Aufgaben unterstützt. Zusätzlich soll ein größeres Augenmerk auf die Effizienz- und Qualitätssicherung der Projekte innerhalb des Gesamtprogramms gelegt werden. Die Organisationsstruktur der Euregio Rhein-Waal Die Organisationsstruktur der Euregio Rhein-Waal ist in der Zweckverbandssatzung festgelegt. Seite 23

97 Der Euregiorat Der Euregiorat ist das wichtigste Organ der Euregio Rhein-Waal. Abhängig von der Größe der Mitgliedskommunen entsenden die Mitglieder 2 bis 4 Abgeordnete in den Euregiorat. Zurzeit besteht der Euregiorat aus 147 abgeordneten Mitgliedern. Der Euregiorat wählt aus seiner Mitte für die Dauer von jeweils vier Jahren abwechselnd einen deutschen oder niederländischen Vorsitzenden und einen stellvertretenden Vorsitzenden. Der Euregiorat ist verantwortlich für alle Angelegenheiten, mit denen sich die Euregio Rhein-Waal beschäftigt, soweit die Zweckverbandssatzung nichts anderes bestimmt und kommt deshalb mindestens halbjährlich zusammen. Die Ausschüsse Die Vorsitzenden der folgenden drei Ausschüsse der Euregio Rhein-Waal werden alle vier Jahre aus der Mitte des Euregiorates gewählt: Ausschuss für Finanzen und Projekte Ausschuss für Wirtschaft Ausschuss für grenzüberschreitende Verständigung Diese Ausschüsse beraten über Projekte und bereiten die Euregiorats-Beschlüsse vor. Mitglieder der Ausschüsse sind Euregioratsmitglieder, Verwaltungsmitarbeiter der Mitgliedsorganisationen und Fachleute mit beratender Funktion. Die Ausschüsse beraten u. a. über die Genehmigung von Projekten und über die Finanzen der Euregio Rhein-Waal. Der Vorstand Der Vorstand der Euregio Rhein-Waal besteht aus sieben Mitgliedern, die gemäß 9 Ziffer 1 Abs. 2 der Zweckverbandssatzung alle vier Jahre aus der Mitte des Euregiorats neu gewählt werden. Er besteht aus folgenden Mitgliedern: - dem Vorsitzenden der Euregio Rhein-Waal und seinem Stellvertreter, diese sind zugleich Vorsitzender und stellvertretender Vorsitzender des Vorstandes. - den Vorsitzenden der drei Ausschüsse des Euregiorats. - zwei weiteren Abgeordneten des Euregiorats. In der Euregioratssitzung vom wurden folgende Personen in den Vorstand der Euregio Rhein-Waal gewählt: Seite 24

98 Mitglieder des Vorstandes der Euregio Rhein-Waal 1. Ulrich Franken Vorsitzender (Bürgermeister Weeze) 2. Hubert Bruls stellv. Vorsitzender (Bürgermeister Nijmegen) 3. Thomas Ahls Vorstandsmitglied und Vorsitzender des Ausschusses für Finanzen und Projekte (Bürgermeister Alpen) 4. Dr. Stefan Dietzfelbinger Vorstandsmitglied und Vorsitzender des Ausschusses für Wirtschaft (Hauptgeschäftsführer der Niederrheinischen Industrie- und Handelskammer Duisburg-Wesel-Kleve) 5. Karel van Soest Vorstandsmitglied und Vorsitzender des Ausschusses für grenzüberschreitende Verständigung (Bürgermeister Boxmeer) 6. Sören Link Vorstandsmitglied (Oberbürgermeister Duisburg) 7. Agnes Schaap Vorstandsmitglied (Bürgermeisterin Renkum) Für die Vertretung des Ausschussvorsitzenden: stellv. Vorsitz stellv. Vorsitz stellv. Vorsitz Vincent Bouma, Ratsmitglied GemeenteArnheim Ausschusses für Finanzen und Projekte Günter Steins, Bürgermeister Gemeinde Kranenburg Ausschusses für grenzüberschreitende Verständigung Belinda Elfrink, Beigeordnete Gemeente Zevenaar Ausschusses für Wirtschaft Rechnungsprüfungsausschuss: Peter Driessen, Bürgermeister Gemeinde Bedburg-Hau Heiko Schmidt, Bürgermeister Gemeinde Sonsbeck Manon Pelzer, Bürgermeisterin Gemeente Bergen (L.) Lex Roolvink, Bürgermeister Gemeente Grave Seite 25

99 Die Geschäftsstelle 30 Mitarbeiter sind unter der Leitung des Geschäftsführers Herrn Sjaak Kamps im Dienst der Euregio Rhein-Waal. Ab dem wurde wiederum ein Auszubildender für den Beruf, Kaufmann für Büromanagement eingestellt. Seit 1993 ist der Sitz der Geschäftsstelle im Haus Schmithausen in Kleve. Die interne Kommunikation der Euregio Rhein-Waal Die interne Kommunikationsstruktur der Euregio Rhein-Waal besteht aus einem Geschäftsführer, Herrn Kamps, dem stellvertretenden Geschäftsführer, Herrn Kochs und den weiteren 29 Euregiomitarbeitern. Die Finanzen der Euregio Rhein Waal Die Mitglieder der Euregio Rhein-Waal leisten konform der Beitragssatzung einen jährlichen Beitrag zum Euregiohaushalt. Weiterhin zahlen das Land Nordrhein-Westfalen sowie die Provinzen Gelderland, Noord- Brabant und Limburg Finanzmittel an die Euregio. Zudem wurde im Jahre 2018 seitens des Landes NRW ein Schülerwettbewerb gefördert, wozu ,00 extra bereitgestellt wurden. Dieser Schülerwettbewerb wird im Jahre 2019 weitergeführt und seitens der Provinz Gelderland gefördert. Seite 26

100 Entwicklung der Personalkosten im Jahre 2018 Die Bruttopersonalkosten für das Jahr 2018 betrugen insgesamt ,62 dies entspricht einer Erhöhung der Personalkosten gegenüber dem Vorjahr um ca. 12 %. Die Auszubildende hat im Juni erfolgreich Ihre Abschlussprüfung bestanden und konnte befristet bis zum beim Grenzinfopunkt übernommen werden. Eine offene Stelle beim gemeinsamen Interreg Sekretariat wurde ab April und eine weitere ab Mai 2018 neu besetzt. Zudem wurde bei der First Level Control eine zusätzliche Stelle mit einem Stellenanteil von 24 Wochenstunden eingerichtet, die seit dem besetzt ist. Die Personalkosten werden in den Folgejahren sinken, da verschiedene Projekte auslaufen, die nicht verlängert werden können. Die Personalaufwendungen entfielen auf folgende Projekte: 261 KISS ME , EURES , Geschäftsstelle , Euregionaler Schülerwettbewerb , Euregio Forum 2.381, First Level Control , Gemeinsames Interreg Sekretariat , GIS TIA for CBC , Regionales Programmmanagement Interreg V A , Zorg Verbindt (Rahmenprojekt) , Rahmenprojekt Priorität II (People to People) , Digipro 7.877, Grenzinfopunkt GIP ,49 Seite 27

101 Ordentliche Aufwendungen Im Jahr 2018 fielen ,16 Sach- und Dienstleistungen (inkl. bilanzielle Abschreibungen und Transferaufwendungen) sowie sonstige ordentliche Aufwendungen an. Die Sach- und Dienstleistungen umfassen hauptsächlich Fremdleistungen, Öffentlichkeitsarbeit, Heizung, Strom, Reparatur- und Instandhaltungskosten. Unter den sonstigen ordentlichen Aufwendungen werden Mieten, Prüfungskosten, Rechtsberatung, Reisekosten, EDV, Bürobedarf etc. abgebildet. Die Gesamtausgaben verteilen sich wie folgt auf die Projekte:. 261 KISS ME , EURES , Geschäftsstelle , Euregionaler Schülerwettbewerb , Euregio Forum , First Level Control , Gemeinsames Interreg Sekretariat , GIS TIA for CBC 1822 Regionales Programmmanagement Interreg V A , Zorg Verbindt (Rahmenprojekt) , Rahmenprojekt Priorität II (People to People) , Digipro 1.174, Grenzinfopunkt GIP ,07 Die bilanziellen Abschreibungen betrugen im Jahr ,74, wovon ,74 auf die Euregio Rhein- Waal und ,00 auf das Forum entfallen. Den bilanziellen Abschreibungen stehen ,29 Auflösungen von Sonderposten aus Zuwendungen gegenüber. Seite 28

102 Ordentliche Erträge Unter den Zuwendungen und allgemeinen Umlagen fallen die Mitgliedsbeiträge, die institutionellen Zuwendungen, die Zuschüsse für Interreg V sowie Interreg Europe Projekte sowie die Zuschüsse für das Arbeitsmarktprogramm EURES. Ebenfalls sind in den ordentlichen Erträgen die Kostenerstattungen für die First Level Control und die sonstigen ordentlichen Erträge enthalten. Die im Jahre 2018 erhaltenen ordentlichen Erträge in Höhe von ,80 verteilen sich wie folgt: Mitgliedsbeiträge der Körperschaften ,00 Nutzungsentgelt Forum ,60 Zuschüsse Interreg EUROPE ,30 Zuschüsse Interreg EU ,15 Zuschüsse NRW ,19 Forumsbeiträge Gesundheitsfürsorge ,00 Zuschüsse Ministerie EZ ,06 Zuschüsse Interreg Sonstige ,30 Zuschüsse Prov.noord Brabant ,69 Zuschüsse Provinz Limburg ,35 Zuschüsse Provinz Gelderland ,96 Zuschüsse institutionell Limburg ,00 Zuschüsse NRW für Aktivitäten ,00 Zuschüsse Interreg VA NL ,45 Auflösung Sopo aus Zuwendungen ,29 Zuschüsse EURES ,70 Kostenerstattung FLC ,07 Auflösung Rückstellungen /vermischte Einnahmen ,69 Seite 29

103 Kostenerstattungen aus Prüfdienstleistungen Die Programmpartner des Kooperationsprogramms Deutschland- Nederland haben sich für die Förderphase darauf verständigt, ein zentrales System der sogenannten First Level Control (FLC) einzuführen, statt das bisherige System fortzuführen. Ziel der Umstellung ist es, sowohl auf Programm- als auch auf Projektebene das Verfahren zu vereinfachen und die Fehlerquote und Kosten für die Projektbeteiligten zu reduzieren. Gemäß den einschlägigen EU-Verordnungen VO (EU) 1303/2013 und VO (EU) 1299/2013 ist für die Umsetzung der FLC die Verwaltungsbehörde verantwortlich. Mit den Programmpartnern wurde vereinbart, dass die anfallenden FLC-Aufgaben von den vier öffentlich- rechtlichen Zweckverbänden entlang der deutschniederländischen Grenze mit jeweils unabhängigen FLC-Einheiten und einer Koordinierungsstelle beim Gemeinsamen INTERREG-Sekretariat umgesetzt werden sollen. Die im Rahmen der First Level Control anfallenden Kosten sind durch die Projekte selbst zu tragen. Die angefallenen Kosten werden über die Bescheinigungsbehörde ausgezahlt. Die zentrale Abrechnung mit den Projekten erfolgt über die Ems Dollart Region. Die Kostenerstattung für Prüfdienstleistungen betrug für das Jahr ,07. Das Wirtschaftsjahr 2018 hat sich in den meisten Bereichen konform der Planungen entwickelt. Im Bereich Zuwendungen und allgemeine Umlagen wurde ein zusätzliches Projekt euregionaler Schülerwettbewerb mit ,00 vom Land NRW gefördert. Die Kostenerstattungen vielen etwas niedriger aus, da zusätzliches Personal erst im Dezember und nicht wie geplant im September 2018 eingestellt werden konnte. Bei der Erhöhung der Personalkosten handelt es sich um die Nachbesetzung einer Stelle im Gemeinsamen Interreg Sekretariat und der Besetzung einer Teilzeitstelle bei der First Level Control. Des Weiteren handelt es sich um normale Tarif- und Stufenerhöhungen nach dem TVöD. Die Transferaufwendungen haben sich durch die vorgezogenen Aktivitäten im Grenzinfopunkt entsprechend erhöht. Die Berechnungsgrundlage für die Mitgliedsbeiträge der Euregio Rhein Waal ist seit nun mehr 25 Jahren unverändert. Die Bilanz des Haushaltsjahres 2018 schließt per mit einer Bilanzsumme von ,47 ab. Darin enthalten ist ein Jahresfehlbetrag in Höhe von 801,47. Die Euregio Rhein Waal hat keine Schulden bei Kreditinstituten, jedoch wurde für den Eigenanteil zum Bau des Euregio-Forums eine Kreditverpflichtung gegenüber dem Kreis Kleve eingegangen. Seite 30

104 Das Arbeitsgebiet der Euregio Rhein-Waal Das Arbeitsgebiet der Euregio Rhein-Waal liegt im Grenzraum rund um die Flüsse Rhein, Waal und Maas. Dazu gehören die Kreise Kleve und Wesel, die Stadt Duisburg, Stadt Düsseldorf und die Regionen Arnhem-Nijmegen, Eindhoven, West-Veluwe, Zuid-West Gelderland und Noordoost-Brabant. Es zählt mehr als 4,2 Millionen Einwohner. Seite 31

105 Dieses Arbeitsgebiet ist unterteilt in Gemeinden, Kreise und Institutionen, die Mitglieder der Euregio Rhein-Waal sind. Im November 2018 ist die Gemeinde Doetinchem der Euregio Rhein-Waal als neues Mitglied beigetreten. Die Mitglieder sind in der folgenden Tabelle aufgelistet: Alpen Arnhem Bedburg-Hau Berg en Daal Bergen Beuningen Boxmeer Cuijk Doesburg Doetinchem Duisburg Duiven Druten Ede Emmerich Düsseldorf Goch Grave Gennep Heumen Hünxe Hamminkeln Kalkar Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland IHK-Duisburg-Wesel-Kleve Kleve Kranenburg Kevelaer Kreis Wesel Landschaftsverband Rheinland Kreis Kleve Mill en Sint Hubert Montferland Lingewaard Moers Nijmegen Mook en Middelaar Overbetuwe Rees Oude Ijsselstreek Rheden Rheinberg Renkum Sint Anthonis Sonsbeck Uedem Wageningen Weeze Wesel West Maas en Waal Westervoort Wijchen Xanten Zevenaar Tabelle 3.1: Arbeitsgebiet der Euregio Rhein-Waal Finanzielle Arbeitsumgebung der Euregio Rhein-Waal Die Euregio Rhein-Waal arbeitet im Rahmen von INTERREG A/B/C und EURES viel mit der EU in Brüssel zusammen. Die Programme, die die Euregio Rhein-Waal ausführt, werden zum großen Teil durch die EU in Brüssel finanziert. Auch die Provinzen Gelderland, Limburg, Brabant und das Länder Nordrhein-Westfalen (das Wirtschaftsministerium) und Niedersachsen (Staatskanzlei) sowie das Ministerium für Economische Zaken beteiligen sich finanziell am INTERREG Programm. Seite 32

106 Die Programme der Euregio Rhein-Waal Operationelles Programm INTERREG V A Mit dem INTERREG V-Programm wird die Entwicklung der Zusammenarbeit der deutsch-niederländischen Grenzregionen fortgesetzt. Mit einer vereinfachten Struktur und einer Schwerpunktsetzung auf zwei Prioritäten wird die Innovationsstärke des Programmgebiets weiter erhöht und ein Beitrag zum Abbau der Barriere Wirkung der deutsch-niederländischen Grenze geleistet. Ein wichtiger Ausgangspunkt ist in diesem Zusammenhang das Erreichen konkreter und messbarer Ergebnisse. Programmgebiet Das Fördergebiet des INTERREG-Programms Deutschland-Nederland erstreckt sich von der Nordseeküste bis zum Niederrhein. Das sind etwa 460 km entlang der Grenzlinie. Die Erweiterung des Programmgebiets im Jahr 2014 bewirkt, dass noch mehr Möglichkeiten für eine Zusammenarbeit im Rahmen von INTERREG entstehen. Das Programmgebiet umfasst Teile der deutschen Bundesländer Niedersachsen und Nordrhein-Westfalen und Gebiete der niederländischen Provinzen Friesland, Groningen, Drenthe, Flevoland, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant und Limburg. Das Programm ist ursprünglich vorrangig auf die Gebiete gerichtet, die direkt an der deutsch-niederländischen Grenze liegen. Allerdings ist die Projekteinbindung von weiter entfernten Gebieten ebenfalls ohne weiteres möglich. In bestimmten Fällen dürfen auch außerhalb des Programmgebiets ansässige Partner teilnehmen, beispielsweise wenn bestimmte in Amsterdam oder Köln vorhandene Fachkenntnisse benötigt werden. Finanzrahmen Die Europäische Union fördert das INTERREG VA-Programm Deutschland-Nederland mit circa 222 Millionen Euro aus dem Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung. Nationale Ministerien, Provinzen und andere öffentliche Einrichtungen auf regionaler und lokaler Ebene stellen zusätzliche Fördermittel bereit. Insgesamt können somit bis 2020 fast eine halbe Milliarde Euro in grenzüberschreitende Projekte investiert werden. Auf Grund der Fokussierung auf die nachhaltige Wirtschaftsentwicklung sind für die erste Priorität Erhöhung der Innovationskraft 65 Prozent der Mittel reserviert. Für die Priorität Sozio-kulturelle und territoriale Kohäsion sind 35 Prozent veranschlagt. 6 Prozent der Gesamtmittel wurden vorab für die technische Durchführung des Programms reserviert. Die Programmpartner sind gemeinsam für die Umsetzung des Programms verantwortlich. Zu diesem Zweck haben sie eine gemeinsame Vereinbarung, in der die Zuständigkeiten und Verpflichtungen für die Abwicklung des INTERREG-Programms festgelegt sind geschlossen. Seite 33

107 Stand Interreg V A am Vom Budget für die Strategischen Initiativen (überregionales INTERREG Budget 104 Mio.) in Priorität 1 (Wirtschaft & Technologie) wurden auf der gesamten Programmebene inzwischen 100% der Mittel in Projekte festgelegt. Über die Euregio Rhein-Waal wurden hierfür 9 Projekte mit einem Gesamtvolumen von 34,7 Mio. an INTERREG-Mitteln genehmigt. Ca. 34% der Mittel für Strategische Initiativen kommen somit direkt Projekten aus der Euregio Rhein-Waal zu Gute. Für neue überregionale Projekte stehen keine überregionalen INTERREG- Mittel mehr zur Verfügung. In den Sonstigen Sektoren (regionales INTERREG Budget 8,9 Mio.) in Priorität 1 (Wirtschaft & Technologie) wurden inzwischen ca. 80 % der Mittel in Projekten festgelegt. Hier wurden bisher 11 Projekte genehmigt. Für die verbleibenden 20% hat der INTERREG Lenkungsausschuss 2 zuvor bereits positiv empfohlene Projekte positiv beschlossen. Es stehen also keine INTERREG-Mittel mehr für neue regionale Projekte in Priorität 1 zur Verfügung. In Priorität 2 (gesellschaftliche Themen) wurden inzwischen 92% der regionalen Mittel (INTERREG Budget 20,8 Mio.) in 20 Projekten festgelegt. In Priorität 2 schließen in laufende Projekte ab sowie in 2020 weitere 6 laufende Projekte; es ist nicht unüblich, dass dabei Budget frei wird, das für neue Projekte eingesetzt werden kann. Insgesamt steht derzeit noch ein INTERREG-Budget in Höhe von ca für regionale -Projekte zur Verfügung. Das Tempo der Mittelbelegung im heutigen INTERREG V A Programm ist deutlich höher als im vorherigen INTERREG IV A Programm; diese Situation gilt für alle 4 Euregios im INTERREG-Programm. Gemeinsames Interreg Sekretariat Das Gemeinsame INTERREG-Sekretariat ist mit der technischen Unterstützung der Umsetzung von INTERREG V A im Programmgebiet betraut. Das Sekretariat kümmert sich um die Durchführung diverser technischadministrativer Aufgaben zur Programmabwicklung und unterstützt alle INTERREG-Partner und Programm- Instanzen wie z.b. die Verwaltungsbehörde und die Prüfbehörde bei den administrativen Aufgaben. Es führt darüber hinaus das Sekretariat des Begleitausschusses und setzt die Kommunikationsstrategie für das INTERREG-Programm Deutschland-Nederland um. Daneben zählt die Koordination der First Level Control und der strategischen Initiativen zu den Aufgaben des Gemeinsamen Sekretariats. Regionales Programmmanagement Das Programmmanagement der Euregio Rhein-Waal ist mit der technischen Unterstützung zur Umsetzung INTERREG V A im Programm-Teilgebiet betraut. Das Programmmanagement unterstützt, berät und begleitet die Projektträger bei der Entwicklung, Beantragung und der Umsetzung der Projekte, prüft die Anträge sowohl inhaltlich als auch finanziell, gewährleistet die Kommunikation mit den individuellen (potenziellen) Projektträgern und bereitet die Sitzungen des Lenkungsausschusses vor. Grenzinfopunkt Euregio Rhein-Waal Der GrenzInfopunkt ist die Anlaufstelle für jedermann aus Deutschland und den Niederlanden, der Fragen zu gesetzlichen Regelungen in Bezug auf Arbeit, Einkommen und soziale Sicherheit hat. Im Rahmen eines eindeutig abgestimmten Informationsangebotes entlang der deutsch-niederländischen Grenze werden Einwohner beider Länder unterstützt. Die Zielgruppe sind derzeitige, ehemalige und zukünftige Grenzgänger, die sich in Richtung des grenzüberschreitenden Arbeitsmarktes orientieren. Auch die Beratung von Arbeitgebern gehört zum Dienstleistungsangebot. Komplexere Sachverhalte können ebenfalls bearbeitet werden, da die Partnerorganisationen SVB, Rentenversicherung, UWV, Agentur für Arbeit, DBG und FNV ebenfalls vor Ort sind und die Fragen direkt beantworten können. Außerdem verfügt der GrenzInfoPunkt bei der Euregio Rhein-Waal über ein Netzwerk nationaler Organisationen (wie Belastingdienst, Krankenkassen, Finanzamt etc.), deren Kapazitäten und Know-How genutzt werden können. Daneben wird der GrenzInfoPunkt regelmäßige (Steuer)Sprechstunden für Einwohner organisieren, bei denen Vertreter aller Partner aus dem Netzwerk anwesend sein werden. Auf Wunsch bietet der GrenzInfoPunkt Euregio Rhein-Waal ebenfalls Beratungen vor Ort für spezifische Zielgruppen an. Der GrenzInfoPunkt Euregio Seite 34

108 Rhein-Waal ist für das Aus- und Weiterbildungsangebot der Erstberater aller deutsch-niederländischen GrenzInfoPunkte zuständig. Rahmenprojekt Priorität II People to People/Miniprojekte Das Rahmenprojekt Priorität II richtet sich an verschiedene Einrichtungen wie z. B. deutsche und niederländische Kommunen, Bürger/innen, Unternehmen, Kooperationsverbände und Organisationen / Vereine usw., die kleine grenzüberschreitende Projekte initiieren und umsetzen wollen, die auf eine Reduzierung der Barrierewirkung der Grenze für Bürger und Institutionen zielen. Es beinhaltet die Durchführung von rd. 792 Teilaktivitäten, die sich wie folgt zusammensetzen: rd. 72 Kleinprojekte mit einem kalkuliertem Budget von rd. 2,8 Mio., rd. 720 Mini-Projekte mit einem kalkuliertem Budget von rd. 0,6 Mio. Der Fokus der grenzüberschreitenden Vorhaben liegt insbesondere auf: Anstoßen von künftigen Entwicklungen / Projekten in relevanten Handlungsfeldern / Maßnahmenbereichen des Kooperationsprogramms INTERREG V A Deutschland- Nederland, Grenzüberschreitende Netzwerkbildung und Verfestigung, Austausch, Begegnung und gemeinsame Aktionen. Die Euregio Rhein-Waal als Koordinierungsstelle für das gesamte Rahmenprojekt übernimmt die Gesamtverantwortung für die inhaltliche und administrative Umsetzung des Projektes. In ihre Zuständigkeit als verantwortliche Stelle fällt dann auch die Entscheidung zu den Projekten. Der Lenkungsausschuss erhält zu seinen Sitzungen eine aktuelle Übersicht zum Sachstand des Rahmenprojektes. Zorg Verbindt (Rahmenprojekt Gesundheitsversorgung) Im Mittelpunkt des Projekts Zorg Verbindt steht einerseits die Suche nach Lösungen für die Probleme der Bürger, die Versicherten, Patienten und andererseits die optimale Nutzung und der wirtschaftliche Einsatz von Versorgungseinrichtungen. Entwicklungen, wie der schnelle Anstieg chronischer Krankheiten, das wachsende Interesse an Gesundheit und Wellness, der zu erwartende Arbeitskräftemangel, Überalterung der Bevölkerung und Vergreisung machen es dringend notwendig, die wirtschaftlichen Potenziale zu nutzen und gleichzeitig auf den sozialen Druck in der Grenzregion eine Antwort zu geben. Strategie ist es, die Versorgung und Technologie miteinander zu verbinden, so dass die Versorgung schneller und besser bei den Patienten ankommt. Durch das Aufkommen von Smartphones und Apps ist Fernbetreuung möglich. Die verschiedenen Innovationen helfen dem regionalen Wirtschaftswachstum und schaffen neue Arbeitsplätze. Die Euregio s als Feldlabor für die Care-Ökonomie. Die nachfolgenden (Teil)Projekte werden während der Laufzeit des Projektes Versorgung Verbindet ausgeführt: Kardiologische Fern-Rehabilitation GOA Grenzüberschreitende Online-Behandlung für Arthrose Fernüberwachung der Blutdruckselbstmessung Zahnmedizinische Versorgung Älterer für Pflegende und pflegende Angehörige Benchmark Infektion-Prävention in der Chirurgie NL/D Krankenhauszusammenarbeit Groß hilft Klein Depression-Behandlung auf Abstand Lösung Ärztemangel Seite 35

109 Versorgung in ländlichen Grenzgebieten (Cara) Krankenhäuser lernen voneinander Weiter werden Matching-Gespräche, potentielle Fieldlabs und Workshops begleitet und koordiniert. Die Euregio Rhein-Waal wird alle Teilprojekte koordinieren und begleiten sowie auch die finanzielle Administration übernehmen. Nach Beendigung des Projektes, werden alle Ergebnisse für das Gemeinwohl veröffentlicht; bzw. sind die Ergebnisse für jeden zugänglich. Interreg Europe "KISS ME" Interreg Europe (ehem. Interreg C) ist ein Programm zur Unterstützung von lokalen und regionalen Behörden in Europa, zur Analyse und Verbesserung ihrer Verwaltungsinstrumente. Dies wird u.a. durch den Austausch von Best Practices und Erfahrungen zwischen unterschiedlichen Regionen in Europa realisiert. Ziel des Programms ist die Optimierung der Durchführung anderer Instrumente, wie z.b. die INTERREG A-Programme. Im Rahmen des Interreg Europe-Programms hat die Euregio Rhein-Waal das Projekt KISS ME (Knowledge and Innovation Strategies for SME involving INTERREG) beantragt. Anlass für dieses Projekt waren die positiven Erfahrungen mit der Wissensallianz und die Tatsache, dass Regionen in Europa sehr unterschiedlich mit der Einbeziehung von KMU in die grenzüberschreitende Zusammenarbeit umgehen. Die möchte, zusammen mit den Interreg-Stakeholdern Provincie Gelderland und MWEIMH NRW, die Herangehensweise aus der D-NL Grenzregion als Best Practice einbringen und erhofft sich von dem Projekt gute Beispiele aus anderen europäischen Regionen. Weiterhin ist die Verbreitung der Ergebnisse auf EU-Ebene wichtig für die Lobby zur Zukunft der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit für KMU. Partner im Projekt sind die Euregio an der französisch-spanischen Grenze, der Lead Partner eines KMU-Projektes an der ungarisch-kroatischen Grenze und die grenzüberschreitende Region Hedmark/Värmland in Norwegen-Schweden. EURES Um die Arbeitsmobilität innerhalb Europas zu fördern, hat die Europäische Union das Programm EURES (European Employment Services) ins Leben gerufen. Mit diesem Programm, versucht man die Gebiete Bildung und Arbeitsmarkt aufeinander abzustimmen. Eine besonders wichtige Rolle spielt EURES in den Grenzregionen. Hier finden wir regionale Arbeitsmärkte mit großen grenzüberschreitenden Pendlerströmen. Menschen, die in einem Land wohnen und in einem anderen Land arbeiten, werden zum Beispiel mit anderen Rechtssystemen konfrontiert, was zu Problemen führen kann. Die Euregio Rhein-Waal und die euregio rhein-maas-nord kooperieren seit 1995 im Rahmen von EURES mit Arbeitsämtern, Unternehmen, Gewerkschaften, Industrie- und Handelskammern, Arbeitgeberverbänden und Handwerkskammern. Die Euregio Rhein-Waal tritt seit 2015 als Partner im EURES Programm auf. Die Hauptziele von EURES sind: Information, Orientierung und Beratung für Arbeitskräfte, die grenzüberschreitend Arbeitsbedingungen oder die soziale Absicherung. Unterstützung von Arbeitgebern bei der Rekrutierung von Arbeitskräften aus anderen Ländern. Spezielle Beratung und Hilfestellung für Arbeitskräfte und Arbeitgeber in grenzüberschreitenden Regionen. Die EURES-Berater helfen in den Arbeitsämtern bei der grenzüberschreitenden Vermittlung von Stellen. Seite 36

110 Daneben ist die Erstellung und Verbreitung von Informationsbroschüren eine Aufgabe von EURES. Diese Broschüren sollen dem Bürger als Informationsquelle und Leitfaden für den grenzüberschreitenden Arbeitsmarkt dienen. Chancen und Risiken für die Zukunft der Euregio Rhein-Waal Die Euregio Rhein-Waal fördert schon seit den 70er Jahren die grenzüberschreitende Zusammenarbeit in ihrem Arbeitsgebiet. Wichtige Instrumente dabei sind europäische Förderprogramme wie Eures und INTERREG. INTERREG wurde Anfang der 90er Jahre als Teil der Strukturfonds zur Förderung der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit von der Europäischen Union ins Leben gerufen. Seitdem wird mit dieser Initiative die grenzübergreifende Zusammenarbeit in der Europäischen Union vorangetrieben. INTERREG ist eines der zentralen Instrumente in der europäischen Kohäsionspolitik bzw. Regionalpolitik, mit der die Entwicklungsdifferenzen zwischen den europäischen Regionen gemindert und der ökonomische Zusammenhalt gestärkt werden soll. Zwischen 2014 und 2020 investiert die EU fast 9 Milliarden Euro für die grenzübergreifende Zusammenarbeit in ganz Europa. Finanziert wird INTERREG durch den Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung (EFRE) startete die fünfte INTERREG-Förderperiode. Parallel zum EU-Haushalt können bis zum Jahr 2020 Projekte im Rahmen von INTERREG initiiert werden. Neben dem Gemeinsamen Interreg Sekretariat und dem Programmmanagement wurden bei der Euregio Rhein- Waal bereits die Projekte Rahmenprojekt Priorität II, Zorg Verbindt und der Grenzinfopunkt genehmigt, in denen die Euregio Rhein-Waal als Lead-Partner auftritt. Die Fördergrundsätze bezüglich der Personalkosten und Gemeinkosten wurden für das INTERREG V A Programm dahingehend geändert, dass die Bemessung und Erstattung sämtlicher Lohn- und Gehaltskosten pauschal pro Stunde gemäß des Stundensatzes, der vorab für den jeweiligen Mitarbeiter festgelegten Leistungsgruppe erfolgt. Die Gemeinkosten werden pauschal auf 15 % der Personalkosten maximiert. Dadurch kann für die Euregio Rhein- Waal im Bereich der INTERREG V A Projekte eine Finanzierungslücke bei den Projekten entstehen. In der Anfangsphase werden die Personalkostenpauschalen die tatsächlichen Personalkosten übersteigen, aber durch Tariferhöhungen werden die Pauschalen nicht für den gesamten Förderzeitraum kostendeckend sein. Die momentane Überzahlung der Personalkosten wird als Personalkostenrückstellung in Höhe von (Vorjahr: ) gebildet und entsprechend dem Bedarf in zukünftigen Jahren aufgelöst. Das Rahmenprojekt Priorität II (People to People) und das Rahmenprojekt Zorg Verbindt sind finanztechnisch so geplant, dass die Unterprojekte die Finanzierung der beim Lead-Partner anfallenden Koordinationskosten mit decken. Werden die Unterprojekte, aus finanztechnischer Sicht, nicht entsprechend der Planung ausgeführt, besteht keine Kostendeckung bei den Koordinationskosten. Für das Jahr 2018 wurde zur Sicherheit für die nicht gedeckten Kosten gem. 36 Abs. 5 Gemeindehaushaltsverordnung eine Rückstellung für drohende Verluste in Höhe von ,96 (Vorjahr: ,08 ) gebildet. Vorbereitung Interreg VI A Für die aktuelle Programmentwicklung gilt es zu berücksichtigen, dass das Budget für INTERREG VI nach Jahren des Wachstums jetzt im Zusammenhang mit dem Brexit für alle europäischen Grenzregionen etwas niedriger ausfallen wird (ca. 9,5 Mrd. ). Es ist noch unklar, was das für unsere Grenzregion bedeutet. Die Vorbereitungen des neuen INTERREG VI-Programms wurden mittlerweile aufgenommen und eine Vielzahl von Partnern, die insgesamt alle Programmpartner vertreten, ist daran beteiligt. Es handelt sich dabei um einen ständigen Beratungs- und Konsultationsprozess, dessen Ergebnisse anschließend zur Beschlussfassung eingereicht werden. Seite 37

111 Die Vorbereitungen umfassen folgende Hauptpunkte: Gewährleistung eines ausreichenden Budgets für die Programmziele Identifizierung von Kernthemen Ausarbeitung der Programmstruktur und Aufbau der Programminstanzen Vereinfachung Die Euregios werden in diesem Vorbereitungsprozess durch die Euregio Rhein-Waal, Sjaak Kamps, vertreten sein. Für die Umsetzung der FLC (First Level Control) ist die Verwaltungsbehörde verantwortlich. Mit den Programmpartnern wurde jedoch vereinbart, dass die anfallenden FLC-Aufgaben von den vier öffentlichrechtlichen Zweckverbänden entlang der deutsch-niederländischen Grenze mit jeweils unabhängigen FLC- Einheiten und einer Koordinierungsstelle beim Gemeinsamen INTERREG-Sekretariat umgesetzt werden sollen. Die im Rahmen der First Level Control anfallenden Kosten sind durch die Projekte selbst zu tragen. Durch die Ablösung des 2 Absatz 3 Umsatzsteuergesetz durch den neuen 2b Umsatzsteuergesetz mussten sich juristische Personen des öffentlichen Rechts bis zum entscheiden, ob sie die alte Rechtslage weiterhin bis zum anwenden oder ab dem nach neuer Rechtslage behandelt werden. Die Euregio Rhein-Waal hat sich entschieden, eine Optionserklärung zur weiteren Behandlung nach altem Recht abzugeben. Hintergrund ist, dass noch nicht abschließend geklärt ist, ob es sich bei den FLC Tätigkeiten um hoheitliche Tätigkeiten im Rahmen der Amtshilfe oder um umsatzsteuerpflichtige Tätigkeiten handelt. Die Euregio Rhein-Waal hat eine strategische Agenda 2020 entwickelt und beschlossen, diese ab dem Jahr 2019 fortzuschreiben und weiter zu entwickeln. Durch die Herstellung intelligenter grenzüberschreitender Verbindungen werden noch nicht genutzte Möglichkeiten identifiziert und verwertet. So kann sich die Euregio Rhein-Waal zu einer attraktiven, dynamischen Region entwickeln, die in Bezug auf Wirtschaft und Lebensqualität an der Spitze steht. Kleve, den 12. April 2019 Sjaak Kamps Geschäftsführer Seite 38

112 Euregioraad Punt 10 a) bijlage 1 Weergave van de accountantsverklaring en slotopmerking Op grond van het eindresultaat van onze controle in overeenstemming met onze opdracht hebben wij de volgende verklaring zonder voorbehoud afgegeven voor de jaarrekening per 31 december 2018, alsmede de toelichting en het jaarverslag van de samenwerkingsverband Euregio Rijn-Waal te Kleef: Verslag van de onafhankelijke accountant. Naar het Zweckverband Euregio Rijn-Waal, Kleef, Kleef Toelichting bij de controle van de jaarrekening Accountantverklaring Wij hebben de jaarrekening van het Zweckverband Euregio Rijn-Waal te Kleef - bestaande uit de balans per 31 december 2018, de winst- en verliesrekening, de kasstroomoverzichten, de gedeeltelijke winst- en verliesrekening, de gedeeltelijke winst-en-verliesrekeningen en de gedeeltelijke kasstroomoverzichten over het boekjaar van 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 en de toelichtingen bij de jaarrekening, alsmede een beschrijving van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving gecontroleerd. Naar ons oordeel, op basis van de bevindingen van onze controle, is de bijgaande jaarrekening in alle opzichten in overeenstemming met de bepalingen van de Gesetz über kommunale Gemeinschaftsarbeit (GkG NRW) in combinatie met de bepalingen van de Geimeindeordnung für das Land Nordrhein-Westfalen (GO NRW), de Verordnung über das Haushaltswesen der Gemeinden im Land Nordrhein-Westfalen (gemhvo NRW) en geven een getrouw beeld van het nettovermogen, de financiële positie en de bedrijfsresultaten van het samenwerkingsverband per 31 december 2018 overeenkomstig de Duitse beginselen van een deugdelijke verslaglegging over het boekjaar van 1 januari 2018 tot 31 december Overeenkomstig 322 paragraaf 3, zin 1 HGB en 106 GO NRW a. F. verklaren wij dat onze controle geen aanleiding heeft gegeven tot bezwaren tegen de juistheid van de jaarrekening. Concunia GmbH Wirtschaftsprüfungsgesellschaft

113 Punt 10 a) bijlage 2 Verslag van de financiele controlecommissie van de Eureg io Rijn-Waal d.d. 17. mei 2019 Op grond van 13.4 van de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal daterend van 1 maart 2007 benoemt de Euregioraad uit haar midden een financiele controlecommissie. De commissie bestaat thans uit: Peter Driessen, burgemeester Gemeente Bedburg-Hau Heiko Schmidt, burgemeester Gemeente Sonsbeck Manen Pelzer, burgemeester Gemeente Bergen (L.) Lex Roolvink, burgemeester Gemeente Grave De financiele controlecommissie controleert de jaarrekening van 2018 van de Euregio Rijn Waal en heeft daarbij overeenkomstig 13.4 van de statuten van het openbaar lichaam Euregio Rijn-Waal in de versie van 1 maart 2007 gebruik gemaakt van een extern accountantskantoor. De controle van de jaarrekening voor het jaar 2018 werd in 2015 opnieuw aanbesteed. Het accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster diende het meest economische aanbod in zodat zij de opdracht van de toetsing van de jaarrekening 2018 mochten uitvoeren. Het accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster heeft de jaarrekening over het jaar 2018 gecontroleerd en hiervan een controlerapport opgemaakt. Periode waarin de controle is uitgevoerd: 08 april ti m 12 april 2019 Controleurs:de heer Schlottbom en de heer Tieben Het controlerapport is per schrijven aan de leden van de financiele controlecomm issie toegezonden op 09 mei Het secretariaat van de Euregio Rijn-Waal heeft het rapport op 30 april ontvangen. Op 07 mei 2019 heeft de secretaris van de Euregio Rijn-Waal, de heer Kamps, schriftelijk gereageerd op de inhoud van het controlerapport. Deze reactie is samen met het controlerapport verstuurd. Op 17 mei heeft de fi nanciele controlecommissie dit rapport in aanwezigheid van de heer Kamps, secretaris, de heer Kochs, plaatsvervangend secretaris, mevrouw Knoor ende heer Terporten de voor financien verantwoordelijke medewerkers ende heer Schlottbom, belastingadviseur van accountantskantoor Concunia GmbH, besproken. Naar aanleiding van de resultaten van de bespreking van 17 mei 2019 brengt de fi nanciele controlecommissie aan de Euregioraad het volgende verslag uit: Het controlerapport van accountantskantoor Concunia GmbH uit Münster betreffende de controle van de jaarrekening 2018 bevat geen controlevaststellingen. De jaarrekening 2018 vertoont een verlies ter hoogte van 801,47 Het accountantskantoor Concunia GmbH heeft een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven. Het accountantskantoor bevestigt tegelijkertijd dat de jaarafsluiting aan de wettelijke voorschriften voldoet en met inachtneming van de principes van boekhouden volgens goed koopmanschap een beeld verschaft van de vermogenspositie,

114 schuldenpositie, rentabiliteit en financiele positie van het openbaar lichaam dat in overeenstemming is met de daadwerkelijke situatie. Het jaarverslag is in overeenstemming met de jaarafsluiting, verschaft in zijn totaliteit een juist beeld van de vermogenspositie, schuldenpositie, rentabiliteit en financiele positie van het openbaar lichaam en geeft mogelijkheden en risico's voor de toekomstige ontwikkeling op de juiste wijze weer. De financiele controlecommissie sluit zieh bij deze conclusie aan en adviseert tegelijkertijd het controlerapport inclusief balans, de totale winst- en verliesrekening en de totale liquiditeitsrekening aan de Euregioraad voor te!eggen en de bijbehorende bijlagen op de website van de Euregio Rijn-Waal ter inzage ter beschikking te stellen. Besluitvoorstel: De Euregioraad neemt kennis van het verslag van de financiele controlecommissie. Kanttekeningen bij het controlerapport zijn niet noodzakelijk. De Euregioraad stelt de jaarrekening 2018 vast en besluit het verlies over 2018 ter hoogte van 801,47 uit de bijzondere reserve te ontnemen. De Euregioraad besluit over het begrotingsjaar 2018 decharge te verlenen aan het dagelijks bestuur en aan de secretaris. Jgt- Gemeente Sonsbeck (L. Roolvink) Gemeente Grave (M.H E. Pelzer) Gemeente Bergen

115 Euregioraad Punt 10 b) Financiën Correctie Begroting 2019 De begroting 2019 werd tijdens de Euregioraadsvergadering op 22 november 2018 goedgekeurd. Tijdens het goedkeuringsproces door de toezichthouder, de Bezirksregierung Düsseldorf, heeft deze vastgesteld, dat een bedrag voor investeringen niet op de juiste plaats in de begroting is weergegeven en heeft om een dienovereenkomstige wijziging van de begroting verzocht. Bij deze gelegenheid is eveneens het bedrag van de institutionele subsidie van de deelstaat Nordrhein-Westfalen met 4.000, - verhoogd. Het totale beschikbare subsidiebedrag voor alle Euregio s zal namelijk herverdeeld worden. De begroting voorziet nu in een positief resultaat ter hoogte van ,00. De bijgevoegde begroting bevat slechts de totale winst- en verliesrekening en de liquiditeitsrekening gevoegd. De complete begroting 2019 vindt u op de website Besluitvoorstel: Instemmen met de gecorrigeerde begroting.

116 Punt 10 b) bijlage Haushaltssatzung der Euregio Rhein-Waal für das Haushaltsjahr 2019 Aufgrund der 78 ff der Gemeindeordnung für das Land Nordrhein-Westfalen in der Fassung der Bekanntmachung vom (GV NW 1994 S. 666), geändert durch Gesetz vom (GV.NRW.S.90) und der Zweckverbandssatzung der Euregio Rhein-Waal vom , zuletzt geändert am , hat der Rat der Euregio Rhein-Waal am folgende Haushaltssatzung beschlossen: 1 Der Haushaltsplan für das Haushaltsjahr 2019, der die für die Erfüllung der Aufgaben der Euregio Rhein- Waal voraussichtlichen Erträge und entstehenden Aufwendungen sowie eingehende Einzahlungen und zu leistende Auszahlungen und notwendige Verpflichtungsermächtigungen enthält, wird im Ergebnisplan mit Gesamtbetrag der Erträge auf ,00 Gesamtbetrag der Aufwendungen auf ,00 im Finanzplan mit Gesamtbetrag der Einzahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit auf ,00 Gesamtbetrag der Auszahlungen aus laufender Verwaltungstätigkeit auf ,00 Gesamtbetrag der Einzahlungen aus der Investitionstätigkeit und der Finanzierungstätigkeit auf 00,00 Gesamtbetrag der Auszahlungen aus der Investitionstätigkeit und der Finanzierungstätigkeit auf 00,00 festgesetzt. 2 Kredite für Investitionen werden nicht veranschlagt. 3 Verpflichtungsermächtigungen werden nicht veranschlagt. 4 Die Verringerung der Ausgleichsrücklage zum Ausgleich des Ergebnisplans wird auf 0,00 EUR festgesetzt 5 Kredite zur Liquiditätssicherung werden nicht beansprucht. 6 Die Mitgliedsbeiträge der Mitgliedskörperschaften werden gem. 19 GKG und 13 (1) der Zweckverbandssatzung auf ,00 festgesetzt. Kleve Für den Euregiorat U. Francken J.P.M. Kamps Euregioratsvorsitzender Geschäftsführer Version: 116 Seite 1

117 Vorbericht zum Haushaltsplan 2019 der Euregio Rhein-Waal Der Haushaltsplan 2019 wurde unter Berücksichtigung der Regelungsvorschläge für das laufende Finanzmanagement der Gemeinden in Nordrhein-Westfalen (NKF- Finanzmanagement-NKF Fivo NRW) aufgestellt. 1. Allgemeines Inhalt des Vorberichts Im Vorbericht wird ein Überblick über den Stand und die Entwicklung der Haushaltswirtschaft gegeben. Die durch den Haushaltsplan gesetzten Rahmenbedingungen werden in konzentrierter Form erläutert. Zusätzlich gibt der Vorbericht einen Ausblick, insbesondere auf wesentliche Veränderungen der Rahmenbedingungen der Planung sowie die Entwicklung wichtiger Planungskomponenten. Er bezieht sich auf den gesamten Planungszeitraum und enthält auch Erläuterungen zu einzelnen Ergebnis- und Finanzpositionen des Haushaltsplans. Der Haushaltsplan wurde mit der Planungssoftware DATEV Haushaltsplanung pro erstellt Bestandteile des Haushaltsplans Der Haushaltsplan der Euregio Rhein-Waal besteht nach 1 Abs. 1 GemHVO NRW aus: dem Ergebnisplan, dem Finanzplan, den produktorientierten Teilplänen bestehend aus den Teilergebnisplänen den Teilfinanzplänen Der Ergebnisplan enthält alle Aufwendungen (Ressourcenverbrauch) und Erträge (Ressourcenaufkommen). Durch zu bildende Summen soll nachgewiesen werden, ob die Erträge die Aufwendungen decken oder ob gegebenenfalls ein Fehlbetrag entsteht. Die veranschlagten Beträge stellen eine Gesamtermächtigung für Aufwand und Ertrag des Haushaltsjahres dar. Der Finanzplan enthält eine Übersicht aller Einzahlungen und Auszahlungen. Er dient der Darstellung und Planung der Liquiditätslage. Die Veränderung des Finanzmittelbestandes gegenüber dem Anfangsbestand wird am Ende der Planungsperiode ausgewiesen. Damit bildet der Finanzplan die Grundlage für die Finanzsteuerung Version: 116 Seite 2

118 Die Gesamtpläne (Gesamtergebnisplan / Gesamtfinanzplan) fassen die zugehörigen Teilpläne zusammen. Die Teilpläne werden auf der Ebene der Produktbereiche geführt. Die Summe aller Teilpläne entspricht den Werten des Gesamtplanes. Produktorientierte Gliederung der Teilpläne Die Teilpläne gliedern sich auf folgende Produktbereiche: - 01 Innere Verwaltung - 16 Allgemeine Finanzwirtschaft - 90 Fremd/Durchlaufend Die inhaltliche Bedeutung der einzelnen Produktbereiche ergibt sich aus dem Produktplan, der im Anhang dargestellt ist. Anlagen zum Haushaltsplan Dem Haushaltsplan sind gemäß 1 Abs. 2 GemHVO NRW beigefügt: - der Vorbericht, - der Stellenplan, - die Bilanz des Vorvorjahres, - eine Übersicht über den voraussichtlichen Stand der Verbindlichkeiten zu Beginn des Haushaltsjahres, - Entwicklung des Eigenkapitals Eine Übersicht über die Verpflichtungsermächtigungen ist entbehrlich, da Verpflichtungsermächtigungen nach der Haushaltssatzung nicht vorgesehen sind Version: 116 Seite 3

119 Erläuterungen zum Ergebnis- und Finanzplan der Euregio Rhein-Waal für das Haushaltsjahr 2019 Grundsätzlich wurde bei der Planung der Ansätze so verfahren, dass die zu erwartenden Aufwendungen und Erträge, bzw. Auszahlungen und Einzahlungen, durch Hochrechnung der IST-Werte aus dem Haushaltsjahr 2017 ermittelt wurden. Dabei wurden die bisherigen Durchschnittswerte unter Beachtung zu erwartender Preissteigerungen fortgeschrieben. Bei der Projektkostenplanung wurden die entsprechenden Werte der Planjahre auf die einzelnen Konten herunter gebrochen. Alle bis zum jetzigen Zeitpunkt bekannten Daten für die Interreg V Förderperiode wurde im Produktbereich 01 innere Verwaltung unter Produktgruppe P 018 Interreg V A veranschlagt. Die Interreg Europe Projekte, Europe KissMe, BRESE und EU Cycle wurden mit den entsprechenden Haushaltspositionen hierfür veranschlagt. Finanzmittel für das Arbeitsmarktprogramm EURES werden als Programmpartner im Programm weiter zur Verfügung gestellt und entsprechend veranschlagt. Finanzmittel für ein Schülerprojekt und für 75 Jahre Freiheit wurden ebenfalls im Produktbereich 01 veranschlagt. Erläuterungen zum Ergebnisplan Der Ergebnisplan sieht für das Jahr ein Ergebnis aus lfd. Verwaltungstätigkeit von ,00 - ein ordentliches Ergebnis von ,00 - und ein Jahresergebnis von ,00 vor. Erträge Zuwendungen und allgemeine Umlagen Von den Mitgliedern werden jährlich Mitgliedsbeiträge erhoben. Die Höhe der Mitgliedsbeiträge richtet sich nach der Anzahl der Einwohner. Die Mitgliedsbeiträge betragen für das Jahr 2019 voraussichtlich ,00. Die Kamer van Koophandel hat ihre Mitgliedschaft aus Reformgründen zum gekündigt. Die Gemeinde Doetinchem ist zum 22. November 2018 der Euregio Rhein-Waal als neues Mitglied beigetreten. Ebenfalls werden hier die Fördermittel für die im Rahmen der INTERREG V Projekte, den Interreg EUROPE Projekte, der Verrechnungsprojekte, dem Schulprojeht, dem Projekt 75 Jahre Freiheit und die für das Arbeitsmarktprogramm EURES erhaltenen Zuwendungen ausgewiesen. Zudem werden hier die Zuwendung zur institutionellen Förderung in Höhe von ,00 des Landes NRW zur Förderung von grenzüberschreitenden Maßnahmen und die institutionelle Förderung der Provinz Limburg in Höhe von an die Euregio Rhein- Waal veranschlagt. Fördermittel werden von der EU, dem Land Nordrhein-Westfalen, dem Land Niedersachsen, dem Ministerium EZ der Provinz Gelderland, der Provinz Nord Brabant und der Provinz Limburg zur Verfügung gestellt. Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte fallen bei der Euregio Rhein-Waal nicht an. Privatrechtliche Leistungsentgelte Privatrechtliche Leistungsentgelte fallen bei der Euregio Rhein-Waal nicht an Version: 116 Seite 4

120 Kostenerstattungen und Kostenumlagen Zur Prüfung der korrekten Fördermittelverwendung hat die Verwaltungsbehörde eine eigene First Level Control eingerichtet. Die First Level Control ist zurzeit mit einem Mitarbeiter besetzt, wird aber ab Dezember 2018 mit einem weiteren Mitarbeiter in Teilzeit besetzt werden. Die Kosten hierfür werden zu 100 % erstattet und unter Kostenerstattungen vereinnahmt. Sonstige ordentliche Erträge Bei den sonstigen ordentlichen Erträgen handelt es sich im Wesentlichen um Verkaufserlöse, vermischte Einnahmen und der Auflösung von Rückstellungen, insbesondere die für die Interreg V A Projekte gebildeten Personalkostenrückstellungen Erträge aus internen Leistungsbeziehungen Die Erträge aus internen Leistungsbeziehungen umfassen alle Erträge, die durch Verrechnung zwischen den produktorientierten Teilplänen entstehen Version: 116 Seite 5

121 Aufwendungen Personalaufwendungen Die Personalaufwendungen setzen sich aus folgenden Bestandteilen zusammen: a) Laufende Bezüge des Geschäftsführers und der Angestellten inkl. der Personalnebenaufwendungen (Beiträge zur Sozialversicherung, leistungsbezogenes Entgelt etc.) b) Zuführungen zu Rückstellungen für geleistete Überstunden bzw. nicht genommenen Urlaub. Die zum Bilanzstichtag nicht in Anspruch genommenen Urlaubstage sowie die geleistete Mehrarbeit sind zu erfassen, zu bewerten und im Sinne einer periodengerechten Erfassung der Personalaufwendungen als Rückstellung auszuweisen. Die Höhe der Personalaufwendungen bestimmt sich vor allem nach den prognostizierten Stellenbesetzungen. Im Stellenplan werden insgesamt 28,4 zu besetzende Stellen ausgewiesen, von denen zur Zeit 26,01 Stellen (Stand 10/2018) besetzt sind. Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen Hier sind alle Aufwendungen, die mit dem Verwaltungshandeln bzw. Umsatz oder Verwaltungserlösen wirtschaftlich zusammenhängen, auszuweisen. Die Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen umfassen deshalb u.a. Aufwendungen für Energie, Wasser, Abwasser, Aufwendungen für die Unterhaltung (inkl. Reparatur, Fremdinstandhaltung) und die Bewirtschaftung des Anlagevermögens. Zu den Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen zählen alle Aufwendungen für Fremdleistungen, die nicht im direkten Zusammenhang mit der Produktionserstellung stehen (z.b. Aufwendungen für Miete und Energiekosten, Reinigung der Diensträume und sonstige Betriebsaufwendungen). Ebenso werden hier die Kosten für Öffentlichkeitsarbeit und Veranstaltungen erfasst. Die Kalkulation basiert auf fortgeschriebenen Erfahrungswerten bzw. auf Prognosen. Bilanzielle Abschreibungen Die bilanziellen Abschreibungen stellen den Werteverzehr bzw. Ressourcenverbrauch des Anlagevermögens innerhalb eines Haushaltsjahres dar. Transferaufwendungen Hier wurden die Zuweisungen für übrige Bereiche, die die Kofinanzierung einzelner Projekte im Rahmen des Interreg VA Programms, des Arbeitsmarktprogramms EURES und der Maßnahme 75 Jahre Freiheit aus Eigenmitteln der Euregio Rhein-Waal betreffen veranschlagt. Sonstige ordentliche Aufwendungen Die sonstigen ordentlichen Aufwendungen umfassen alle Aufwendungen, die nicht den bisher genannten Aufwandspositionen, den Zinsaufwendungen und ähnlichen Aufwendungen zuzuordnen sind. Hierbei handelt es sich hauptsächlich um Rechts- und Beratungskosten, Prüfungskosten, Fortbildungs- und Reisekosten für Mitarbeiter und um Bewirtungskosten. Die Kalkulation basiert auf fortgeschriebenen Erfahrungswerten bzw. auf konkreten Prognosen. Finanzerträge Basis für die Kalkulation der Finanz- bzw. Zinserträge sind die prognostizierten durchschnittlichen Liquiditätsbestände sowie die voraussichtliche Höhe der Finanzanlagen Version: 116 Seite 6

122 Erläuterungen zum Finanzplan Die Unterschiede zwischen dem Ergebnis- und dem Finanzplan bestehen darin, dass im Finanzplan nur der tatsächliche Kapitalfluss, im Ergebnisplan aber auch die ergebniswirksamen Veranschlagungen dargestellt werden, die keinen Kapitalfluss darstellen. Hierbei handelt es sich im Einzelnen bei den Zuwendungen und allgemeinen Umlagen, um die Transferaufwendungen und um die Auflösung von Sonderposten und Rückstellungen, bei den Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen um die bilanziellen Abschreibungen und bei den Zinsen und ähnlichen Entgelten um den sonstigen Zinsertrag. Einzahlungen Zuwendungen und allgemeine Umlagen Der Unterschied zum Ergebnisplan resultiert aus der im Ergebnisplan veranschlagten Auflösung von Sonderposten aus Zuwendungen in Höhe von ,00, der Auflösung von Rückstellungen in Höhe von und dem sonstigen Zinsertrag in Höhe von 100,00. Bei den Auszahlungen resultiert der Unterschied zwischen dem Ergebnis- und Finanzplan aus den bilanziellen Abschreibungen in Höhe von ,00, den Rückstellungen für zukünftige Personalkostenunterdeckung in Höhe von ,00, den Zinsen in Höhe von 5.837,00 der Rückstellung nicht genommener Urlaub in Höhe von ,00 und den Transferaufwendungen in Höhe von (Bei den Transferaufwendungen handelt es sich um die Beiträge, die die Euregio Rhein-Waal an Eigenmittel für Projekte bereitstellt). Öffentlich-rechtliche und privat-rechtliche Leistungsentgelte Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte fallen bei der Euregio Rhein-Waal nicht an. Sonstige Einzahlungen Die sonstigen Einzahlungen umfassen die geplanten vermischten Einnahmen und die Zinseinzahlungen. Auszahlungen Personalauszahlungen Die Höhe der Personalauszahlungen entspricht der Höhe der laufenden Bezüge der Angestellten inkl. der Personalnebenaufwendungen. Versorgungsauszahlungen Bei der Euregio Rhein-Waal fallen keine Versorgungsauszahlungen an. Auszahlungen für Sach- und Dienstleistungen Die Sach- und Dienstleistungen sind in voller Höhe der veranschlagten Aufwendungen auszahlungswirksam. Zinsen und sonstige Auszahlungen Hier sind Zinsaufwendungen und Kreditbeschaffungskosten aus der Inanspruchnahme von Fremdkapital in Höhe von 4.182,00 und die Nebenkosten Geldverkehr in Höhe von 1.655,00 ausgewiesen Version: 116 Seite 7

123 Stellenplan Durch die Einrichtung einer First Level Control inclusive der Koordinierung der FLC bei der Euregio Rhein-Waal wurden bisher 2 neue Stellen und zukünftig noch 0,8 neue Stellen geschaffen. Zudem wurden in den eingereichten Projekten BRESE und EU Cycle jeweils eine Stelle geplant. Ebenfalls wurde die Auszubildende nach erfolgreicher Abschlussprüfung in ein befristetes Arbeitsverhältnis übernommen. Diese Stellen sind nicht mehr durch den Stellenplan abgedeckt. Daher wurde der Stellenplan 2019 um folgende Stellen erweitert. First Level Control: Koordination 1 Stelle TVöD 12 First Level Control: Senior Prüfer 1 Stelle TVöD 11 First Level Control: Junior Prüfer 0,8 Stelle TVöD 9a BRESE: Projektkoordination 1 Stelle TVöD 11 EU Cycle: Projektkoordination 1 Stelle TVöD 9b Grenzinfopunkt Projektmitarbeiter 0,5 Stelle TVöD Version: 116 Seite 8

124 Allgemeine Informationen zur Haushaltsplanung 2019 Seit der Einführung von INTERREG im Jahr 1991 wurde das Förderprogramm im deutschniederländischen Grenzgebiet erfolgreich umgesetzt. INTERREG I (bis 1993) hat Menschen, Organisationen und Unternehmen von beiden Seiten der Grenze näher zueinander gebracht. Außerdem wurden Lücken in der grenzübergreifenden Infrastruktur lokalisiert und behoben. Die vier deutsch-niederländischen Grenzregionen (Ems Dollart Region, EUREGIO, Euregio Rhein-Waal, euregio rhein-maas-nord) waren in vier separate Programmräume unterteilt. In der zweiten Phase (INTERREG II; ) wurde die grenzübergreifende Zusammenarbeit weiter vertieft und die Qualität der Projekte verbessert. INTERREG IIIA (Laufzeit ) baute die Zusammenarbeit zwischen wissenschaftlichen Institutionen und der Wirtschaft rechts und links der Grenze aus und leistete damit einen wichtigen Beitrag zum Aufbau von grenzüberschreitenden Netzwerken. Erstmals wurden die vier einzelnen Programme zu zwei Programmräumen zusammengelegt. Zum einen gab es ein gemeinsames Programm, das die EUREGIO, die Euregio Rhein-Waal und die euregio rheinmaas-nord umfasste. Im nördlichen Grenzgebiet wurde das Programm der Ems Dollart Region umgesetzt (siehe Programmgebiet). Die engere Zusammenarbeit der Grenzregionen machte auch die Realisierung von großen, gebietsübergreifenden Projekten möglich. In INTERREG IV A (Laufzeit ) wurde diese Entwicklung konsequent fortgeführt: die ehemals zwei separaten Programmräume werden zu einem einheitlichen Programmgebiet zusammengefügt, das sich von der Nordseeküste bis zum Niederrhein erstreckt. Die bestehenden grenzüberschreitenden Strukturen und Netzwerke wurden weiter ausgebaut und bedeutende innovative Projekte wurden umgesetzt. Mit dem neuen INTERREG V-Programm wird diese Entwicklung fortgesetzt. Mit einer vereinfachten Struktur und einer Schwerpunktsetzung auf zwei Prioritäten wird die Innovationsstärke des Programmgebiets weiter erhöht und ein Beitrag zum Abbau der Barriere Wirkung der deutsch-niederländischen Grenze geleistet. Ein wichtiger Ausgangspunkt ist in diesem Zusammenhang das Erreichen konkreter und messbarer Ergebnisse. Das Fördergebiet des INTERREG-Programms Deutschland-Nederland erstreckt sich von der Nordseeküste bis zum Niederrhein. Das sind etwa 460 km entlang der Grenzlinie. Die Erweiterung des Programmgebiets im Jahr 2014 bewirkte, dass noch mehr Möglichkeiten für eine Zusammenarbeit im Rahmen von INTERREG entstehen. Die Europäische Union fördert das INTERREG V A-Programm Deutschland-Nederland mit circa 222 Millionen Euro aus dem Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung. Nationale Ministerien, Provinzen und andere öffentliche Einrichtungen auf regionaler und lokaler Ebene stellen zusätzliche Fördermittel bereit. Insgesamt können somit bis 2020 fast eine halbe Milliarde Euro in grenzüberschreitende Projekte investiert werden. Auf Grund der Fokussierung auf die nachhaltige Wirtschaftsentwicklung sind für die erste Priorität Erhöhung der Innovationskraft 65 Prozent der Mittel reserviert. Für die Priorität Sozio-kulturelle und territoriale Kohäsion sind 35 Prozent veranschlagt. 6 Prozent der Gesamtmittel wurden vorab für die technische Durchführung des Programms reserviert Version: 116 Seite 9

125 Interreg V A Programmmanagement Das Programmmanagement der Euregio Rhein-Waal ist mit der technischen Unterstützung zur Umsetzung INTERREG V A im Programm-Teilgebiet betraut. Das Programmmanagement unterstützt, berät und begleitet die Projektträger bei der Entwicklung und der Umsetzung der Projekte, prüft die Anträge sowohl inhaltlich als auch finanziell, gewährleistet die Kommunikation mit den INTERREG-Partnern und bereitet die Sitzungen des Lenkungsausschusses vor. Gemeinsames Interreg Sekretariat Für das INTERREG-Programm Deutschland-Nederland ist gemäß Art. 14, Absatz 1 VO 1080/2006 ein Gemeinsames Technisches Sekretariat eingerichtet worden (Gemeinsames INTERREG-Sekretariat, GIS), das sich um die Durchführung aller technisch-administrativen Aufgaben zur Programmabwicklung kümmert, sowie die Verwaltungsbehörde und gegebenenfalls die Prüfbehörde bei den administrativen Aufgaben unterstützt. Neben den oben angesprochenen Aufgaben zählt die Entwicklung von strategischen Initiativen zu einer der neuen Aufgaben des Gemeinsamen Sekretariats. Zusätzlich soll ein größeres Augenmerk auf die Effizienz- und Qualitätssicherung der Projekte innerhalb des Gesamtprogramms gelegt werden. Rahmenprojekt Priorität II Das Rahmenprojekt "Priorität II" wurde aufgrund der enormen Nachfrage verschiedener "People II People"-Maßnahmen der letzten Förderperiode eingereicht. Trotz durchweg positiver Ergebnisse und zahlreicher Effekte auf die Weiterentwicklung der deutschniederländischen Grenzkontakte, gibt es nach wie vor Defizite in den Bereichen Information, Kommunikation und Integration und Wirtschaft. Zielsetzungen des Projektes sind neben den im Programm der Gemeinschaftsinitiative ETZ/Interreg V A auch der nachhaltige Abbau der oben beschriebenen Defizite, mit dem Ziel, grenzüberschreitende Kontakte (wirtschaftliche wie gesellschaftliche wie soziale) dauerhaft zu vertiefen. "Rahmenprojekt Priorität II" soll potentiellen Projektpartnern als Basis dienen, sich innerhalb der konkreten Projektarbeit kennen zu lernen. Nach der ersten Anschubphase sollen die Projekte bei den Projektpartnern eine solche Eigendynamik entwickeln, dass auch über das Projektende hinaus eine Zusammenarbeit /Vernetzung möglich sein wird, bzw. der Mehrwert des Projektes dauerhaft erhalten bleibt. Durch den grenzüberschreitenden Charakter des Projektes kommen automatisch positive Auswirkungen auf dem Wirtschafts- und Arbeitsmarkt zum Tragen. Durch die Vernetzung einerseits und dem Schwellenabbau andererseits wird die wirtschaftliche Zusammenarbeit in der Grenzregion gefördert und ausgebaut. Zorg verbindt Die Gesundheitsversorgung befindet sich im Umbruch: Die Versorgungslandschaft ändert sich, steigende Kosten, unterschiedliche gesellschaftliche Entwicklungen zwingen die Versorgungssysteme zu einem anderen Ansatz bei den Gesundheitsaktivitäten, in den Gesundheitsberufen und bei den Patienten. So führt die Vergreisung der Bevölkerung (demografischer Wandel), die Schrumpfung der Bevölkerungszahl in der Grenzregion, die zunehmenden medizinisch-technologischen Möglichkeiten (Innovation Gesundheitstechnologie) und die Notwendigkeit der Prävention und Erhaltung der Autonomie des Patienten zu einer anderen, eventuell weiträumigeren Auslegung des Begriffs Versorgung. Auch hier im NL/D Grenzgebiet Version: 116 Seite 10

126 Grenzinfopunkt Der GrenzInfopunkt ist die Anlaufstelle für jedermann aus Deutschland und den Niederlanden, der Fragen zu gesetzlichen Regelungen in Bezug auf Arbeit, Einkommen und soziale Sicherheit hat. Im Rahmen eines eindeutig abgestimmten Informationsangebotes entlang der deutsch-niederländischen Grenze werden Einwohner beider Länder unterstützt. Die Zielgruppe sind derzeitige, ehemalige und zukünftige Grenzgänger, die sich in Richtung des grenzüberschreitenden Arbeitsmarktes orientieren. Auch die Beratung von Arbeitgebern gehört zum Dienstleistungsangebot. Komplexere Sachverhalte können ebenfalls bearbeitet werden, da die Partnerorganisationen SVB, Rentenversicherung, UWV, Agentur für Arbeit, DBG und FNV ebenfalls vor Ort sind und die Fragen direkt beantworten können. Außerdem verfügt der GrenzInfoPunkt bei der Euregio Rhein-Waal über ein Netzwerk nationaler Organisationen (wie Belastingdienst, Krankenkassen, Finanzamt etc.), deren Kapazitäten und Know-How genutzt werden können. Daneben organisiert der GrenzInfoPunkt regelmäßige (Steuer)Sprechstunden für Einwohner, bei denen Vertreter aller Partner aus dem Netzwerk anwesend sind. Auf Wunsch bietet der GrenzInfoPunkt Euregio Rhein-Waal ebenfalls Beratungen vor Ort für spezifische Zielgruppen an. Der GrenzInfoPunkt Euregio Rhein-Waal ist für das Aus- und Weiterbildungsangebot der Erstberater aller deutsch-niederländischen GrenzInfoPunkte zuständig.nach Ablauf des Projektes am wird eine Anschlussfinanzierung durch das Interreg V AProgramm für die Laufzeit eines Jahres angestrebt. Ab dem Jahr 2021 erfolgt eine strukturelle Finanzierung über das Land NRW, das Königreich der Niederlande, verschiedene niederländischer Provinzen und den Projektpartnern. Dienstleistungen und Kooperationen First Level Control Alle förderfähigen Kosten im INTERREG V A Programm Deutschland-Nederland müssen vor der Auszahlung von Fördermitteln auf die Einhaltung der Richtlinien des Programms geprüft werden. Hierzu gehört neben der Kontrolle von Verwendungsnachweisen und Mittelabrufen auch die Durchführung von Vor-Ort-Kontrollen bei den Projekten. Mit dieser Aufgabe wurde eine First-Level-Control-Stelle durch das damalige Ministerium für Wirtschaft Energie Industrie Mittelstand und Handwerk des Landes NRW beauftragt, die an vier verschiedenen Stellen im Programmgebiet mit Regionalbüros vertreten ist. Diese Prüfstelle muss von allen Projekten als zuständige First-Level-Control Stelle genutzt werden. Grundsätzlich gilt: ohne die Bestätigungen der First-Level-Control zur Förderfähigkeit von deklarierten Kosten können keine Fördermittel ausgezahlt werden. Auch bei der Euregio Rhein-Waal wurde eine regionale Niederlassung der First-Level-Control eingerichtet, welche nach und nach aufgebaut wird. Die First Level Control aller Euregien wird über die Euregio Rhein-Waal koordiniert. Neben der jetzigen Besetzung einer aktiver Prüfmitarbeiterin erfolgt ab Dezember 2018 die Besetzung einer weiteren Teilzeitstelle in der First Level Control.. Interreg Europe Interreg Europe (ehem. Interreg C) ist ein Programm zur Unterstützung von lokalen und regionalen Behörden in Europa, zur Analye und Verbesserung ihrer Verwaltungsinstrumente. Dies wird u.a. durch den Austausch von Best Practices und Erfahrungen zwischen unterschiedlichen Regionen in Europa realisiert. Ziel des Programms ist die Optimierung der Durchführung anderer Instrumente, wie z.b. die INTERREG A-Programme. "KISS ME" Im Rahmen des Interreg Europe-Programms hat die Euregio Rhein-Waal das Projekt KISS ME (Knowledge and Innovation Strategies for SME involving INTERREG) beantragt. Anlass für dieses Projekt waren die positiven Erfahrungen mit der Wissensallianz und die Tatsache, dass Regionen in Europa sehr unterschiedlich mit der Einbeziehung von KMU in die grenzüberschreitende Zusammenarbeit umgehen. Die möchte, zusammen mit den Interreg-Stakeholdern Provincie Gelderland und MWEIMH NRW, die Herangehensweise aus Version: 116 Seite 11

127 der D-NL Grenzregion als Best Practice einbringen und erhofft sich von dem Projekt gute Beispiele aus anderen europäischen Regionen. Weiterhin ist die Verbreitung der Ergebnisse auf EU-Ebene wichtig für die Lobby zur Zukunft der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit für KMU. Partner im Projekt sind die Euregio an der französisch-spanischen Grenze, der Lead Partner eines KMU-Projektes an der ungarisch-kroatischen Grenze und die grenzüberschreitende Region Hedmark/Värmland in Norwegen-Schweden. Das Projekt wurde im Oktober 2016 bewilligt und die entsprechenden Haushaltsmittel veranschlagt. BRESE Border Regions in Europe for Social Entrepreneurship Das BRESE Projekt hat zum Ziel, Barrieren für Social Enterprises (SEs) abzubauen und Förderinstrumente zu verbessern. Hierzu werden die existierenden politischen Rahmenbedingungen und Förderinstrumente in verschiedenen europäischen Regionen miteinander verglichen und Best Practices im Bereich von SEs miteinander ausgetauscht. Bereits in der Vergangenheit haben SEs gezeigt, dass sie integratives Wachstum fördern und zur Lösung gesellschaftlicher Herausforderungen, sowie zu sozialem und wirtschaftlichem Zusammenhalt beitragen können; SEs haben zudem das Potential, Arbeitsplätze zu schaffen und so den hohen Arbeitslosen- und Jugendarbeitslosenraten, mit denen einige europäische Regionen konfrontiert sind, entgegen zu wirken was auch eines der Ziele der EU 2020 Strategie ist. Trotz des großen Potentials von SEs ist die Landschaft an maßgeschneiderten politischen und rechtlichen Rahmenbedingungen und passenden Fördersystemen für SEs in Europa sehr fragmentiert und divers. Bezüglich ihres Potentials sind SEs größtenteils deckungsgleich mit den Zielsetzungen verschiedener grenzüberschreitender Kooperationsprogrammen und Operationellen Programmen europäischer Regionen. Auf dieser Basis und mit Blick auf die fragmentierte Förderlandschaft wurde das Projektkonsortium zusammengestellt: Während in Ungarn, Litauen, Lettland, der Slowakei und Polen maßgeschneiderte politische und/oder rechtliche Rahmenbedingungen für SEs existieren, gibt es diese in Deutschland und den Niederlanden nicht. Darüber hinaus spielen SEs keine Rolle im grenzüberschreitenden Kooperationsprogrammen von Deutschland und den Niederlanden (INTERREG A DE-NL), wohingegen das grenzüberschreitende Kooperationsprogramm von Kroatien und Bosnien & Herzegowina (INTERREG A HR-BiH) dem gemeinsamen Thema Social care & business development eine Priorität widmet; auch das grenzüberschreitende Kooperationsprogramm von Lettland und Litauen (INTERREG A LT-LV), sowie die Operationellen Programme Slovak OP Human Resources und ROP9 of Podkarpackie Voivodeship beinhalten einen klaren Fokus auf Social Inclusion. Diese unterschiedlichen Voraussetzungen für SEs in den verschiedenen europäischen Regionen des Projektkonsortiums bieten vielversprechende Voraussetzungen für policy learning im Rahmen des INTERREG Europe Projektes BRESE. Projektpartner: Lead Partner Euregio Rhein-Waal (Grenzregion Deutschland-Niederlande; INTERREG A DE-NL), HAMAG BICRO (Grenzregion Kroatien Bosnien, INTERREG A HR- BiH), Ministry of Environmental Protection and Regional Development of Latvia (Grenzregion Litauen-Lettland, INTERREG A LV-LT), Slovak business Agency (Slovakei, Operational Programme Human Resources Slovakia), Rzeszow Regional Development Agency (Polen, ROP 9 Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodeship), Universität Lettland (Advisory Partner). Die Euregio Rhein-Waal hat das Projekt als Leadpartner bei der Europäischen Kommission beantragt und hofft noch Ende dieses Jahres auf einen positiven Bescheid. Die finanziellen Mittel hierfür wurden im Haushalt veranschlagt. EU Cycle Das Projekt EU Cycle hat zum Ziel, die Ansätze und die Effektivität von Projekten innerhalb 6 verschiedener Bereiche zum Thema Radfahren zu vergleichen und zu verbessern: Regionales Fahrradfahren, Fahrradtourismus, urbane Fahrradmobilität, intermodaler Verkehr, Stadt-Land- Verbindungen und territoriale Zusammenarbeit im Radfahrbereich. Alle Projektpartner haben Expertise in unterschiedlichen Feldern. Innerhalb der 6 Themenbereiche werden bestehende Projekte gemeinsam analysiert und in eine spezielle Datenbank eingespeist. Innerhalb des politischen Rahmens jeder Partnerregion wird identifiziert, wie die dort bestehenden Projekte verbessert und optimiert werden können mit dem Ziel, bessere Effekte im Bereich von CO2- armen Transport zu erzielen. Der politische Rahmen, der für die deutsch-niederländische Version: 116 Seite 12

128 Grenzregion herangezogen wird, ist das Programm INTERREG A Deutschland-Nederland, Prioritätsachse 2 Soziokulturelle und territoriale Kohäsion des Programmgebietes. Projektpartner: Leadpartner West Pannon Regional and Economic Development Public Nonprofit Ltd. (Hungary), Euregio Rhein-Waal (Germany), Association of Bialystok Functional Area (Poland), Region of Apulia (Italy), European Cyclists Federatoiom (Belgium). Die Euregio Rhein-Waal hat das Projekt als Leadpartner bei der Europäischen Kommission beantragt und hofft noch Ende dieses Jahres auf einen positiven Bescheid. Die finanziellen Mittel hierfür wurden im Haushalt veranschlagt. Euregio Rhein-Waal eigene Projekte Schulprojekt Die Euregio Rhein-Waal organisiert zwischen für das Arbeitsgebiet der Euregio Rhein-Waal und die angrenzenden Kreise einen Kreativ-Wettbewerb für Schulen zum Thema Nachbarsprache und - Kultur. Dabei kann an Theater, Gedichte, Filme usw. gedacht werden. Die Zielgruppe sind Schüler im Alter von Jahren. Der Schülerwettbewerb richtet sich somit an weiterführende Schulen. Für die teilnehmenden Schulklassen werden verschiedene Workshops angeboten, damit die Schüler und Schülerinnen erstens eine fachliche Unterstützung bei der Umsetzung des Projektkonzeptes und zweitens einen vertiefenden Einblick in das Nachbarland erhalten. Am Ende des Projektes werden die Schulklassen ihre Endergebnisse während eines großen und öffentlich wirksamen Abschlussevents einer Fachjury präsentieren. Die besten Einsendungen werden mit passenden Preisen, wie z.b. einer Klassenfahrt ins Nachbarland prämiert. Die Finanzierung erfolgt durch das Land NRW und die Provinz Gelderland. Unterstützung gemeinsamer deutsch-niederländischer Aktivitäten im Rahmen von 75 Jahre Freiheit Im kommenden Jahr ist es 75 Jahre her, dass die Befreiung der Niederlande begann ist es 75 Jahre her, dass der Zweite Weltkrieg beendet wurde. In der Euregio Rhein-Waal werden in 2019 und 2020 diverse Gedenkveranstaltungen und Befreiungsaktivitäten organisiert, darunter verschiedene gemeinsame deutsch-niederländische Aktionen. Mittlerweile haben sich mehrere Kommunen, Vereine und Organisationen bei der Euregio Rhein-Waal gemeldet, die in diesem oder im nächsten Jahr zusammen mit einem Partner aus dem Nachbarland eine Gedenkveranstaltung oder Feier organisieren wollen, mit der Frage, ob die Euregio Rhein- Waal, wie , für derartige Aktivitäten Mittel zur Verfügung stellen wird. Angesichts des wichtigen Signals für die grenzüberschreitende Zusammenarbeit, das von derartigen gemeinschaftlichen Aktivitäten ausgeht, hat die Euregio Rhein-Waal für 2019 und 2020 zusätzliche Eigemittel für die grenzüberschreitenden Aktivitäten im Rahmen von 75 Jahre Freiheit reserviert. Selbstverständlich werden hier bestimmte Voraussetzungen an verbunden sein, die die Aktivitäten erfüllen müssen. Die Möglichkeit, für Aktivitäten mit euregionaler Beteiligung Mittel zu beantragen, wird selbstverständlich gezielt mit den Mitgliedsgemeinden kommuniziert werden. Für die Jahre 2019 und 2020 wurden hierfür jeweils im Haushalt veranschlagt Version: 116 Seite 13

129 Euregionale Möglichkeiten. Die vielen Projekte und Netzwerke zeigen, dass die Euregio Rhein-Waal und die Euregio Rhein-Maas-Nord (im Folgenden Euregio s genannt) eine einzigartige Region sind, in der sehr viel zusammengearbeitet wird und als Feldlabor für eine breite Palette von grenzüberschreitenden Aktivitäten dienen kann. Durch eine engere Zusammenarbeit und grenzüberschreitende Koordinierung kann das Angebot von Versorgungseinrichtungen für alle Bürgerinnen und Bürger in den Euregio s verbessert werden. Auch im Euregionalen Kontext kann Innovation in der Pflege und den sozialen Diensten aufgegriffen werden, um auf die Entwicklungen der Lebensqualität in den ländlichen Gebieten, auf eine überalternde Bevölkerung, auf den Bevölkerungsrückgang und auf die sich ändernden Lebensplanungen zu reagieren. Besondere Aufmerksamkeit gilt an dieser Stelle der Gesundheitswirtschaft im weiteren Sinne, einschließlich der technologischen Innovationen. Das Potential auf dem Gebiet der Gesundheitsversorgung ist nach wie vor noch nicht voll ausgeschöpft und bietet viele Möglichkeiten, auf zukünftige Entwicklungen zu reagieren. Insbesondere innovative Unterthemen wie z.b. Technologie, Prävention, Patientenmobilität, Ausbildung (Fachkräftemangel), Arbeitsmarkt und Pflege bieten Mehrwerte Version: 116 Seite 14

130 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal 2. P Euregio Rhein-Waal Gesamtergebnishaushalt Ergebnisplan Aufwands- und Ertragsarten Ergebnis 2017 EUR Version: 101 Seite 15 Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR 1 Steuern und ähnliche Abgaben 0, Zuwendungen und allgemeine Umlagen , Mitgliedsbeiträge der Körperschaften , Nutzungsentgelte Forum , Zuschüsse Programm Verrechnungsprojekte , Zuschüsse Interreg Europe , Zuschüsse Interreg EU , Zuschüsse NRW , Forumsbeiträge Gesundheitsfürsorge , Zuschüsse Ministerie EZ , Zuschüsse Interreg Sonstige , Zuschüsse Provinz Noord-Brabant , Zuschüsse Provinz Limburg , Zuschüsse Nederlandse Rijk 0, Zuschüsse Provinz Gelderland , Zuschüsse Provinz Overijssel 0, Zuschüsse Institutionell Limburg , Zuschuss des Landes NRW für Aktivitäten Zuschüsse Prov.Gelderl. Euregio- Struktur Auflösung SoPo aus Zuwendungen , , , Zuschüsse Programm EURES , Sonstige Transfererträge 0, Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 0, Privatrechtliche Leistungsentgelte 0, Kostenerstattungen und Kostenumlagen , Kostenerstattattung übrige Bereiche , Sonstige ordentliche Erträge , Verkaufserlöse 0, Vermischte Einnahmen 3.543, Auflös./Herabsetz.Rückstellungen , Aktivierte Eigenleistungen 0, Bestandsveränderungen 0, = Ordentliche Erträge , Personalaufwendungen , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand ,

131 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Ergebnisplan Aufwands- und Ertragsarten Ergebnis 2017 EUR Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Aushilfslöhne 400, Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Personalaufwand , Dienstaufwend.sonstige Beschäftigte 60, Zuführung Rst nicht gen. Urlaub , Aufwendungen für zukünftige Personalkostenpauschalenunterdeckung 0, Versorgungsaufwendungen 0, Aufwendungen für Sach- und Dienstleistungen , Fremdleistungen , Partnerschaftsspezifische AktivitätenA , Fremdleistungen Publizität , Übersetzungen / Dolmetschen , Andere Dienst- und Fremdleistungen 1.863, Öffentlichkeitsarbeit 600, Aktivitäten u. Veranstaltungen , Heizung (Gas) 7.571, Strom, Wasser , Reinigung , Sonstige Raumkosten 1.403, Version: 101 Seite 16

132 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Ergebnisplan Aufwands- und Ertragsarten Sonstige Grundstücksaufwendungen Wartungskosten für Hard- und Software Ergebnis 2017 EUR Version: 101 Seite 17 Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR , , Kosten Monitoringsystem Interreg , Reparatur/Instandh. Anlagen u. Maschinen Reparatur/Instandh. Andere Anlagen Sonstige Reparaturen/Instandhaltung , , , Fremdfahrzeugkosten 828, Bilanzielle Abschreibungen , Bilanzielle Abschreibungen 3.880, AfA immaterielle WG des AV 1.964, AfA Euregio-Forum , AfA Mieterumbau 59, AfA Außenanlagen 6.262, AfA auf BGA , AfA auf GWG 0, Transferaufwendungen , Zuweisungen & Zuschüsse f. lauf. Zwecke , Sonstige ordentliche Aufwendungen , Rechts- und Beratungskosten , Abschluss- und Prüfungskosten , Verwaltungskosten 8.810, Buchführungskosten 5.219, Digitalisierungskosten 5.454, Sonstige Personal- /Versorgungsaufwend , Fortbildungskosten 1.945, Reisekosten Arbeitnehmer , Tagegeld Arbeitnehmer 839, Reisekosten AN Übernachtungsaufwand Kilometergelderstattung Arbeitnehmer Erstattung Reisekosten Projektpartner 9.607, , , Bewirtungskosten , Geschenke 678, EDV/ Arbeitsmittel-Miete 583, Mieten für Einrichtungen 9.999, Mietleasing 3.432, Bürobedarf 4.014, Büromaterial 4.330, Porto 9.074, Telefon 8.249, Telefax und Internetkosten 7.165, EDV-Bedarf 1.401, Sonstiger Betriebsbedarf 2.374,

133 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Ergebnisplan Aufwands- und Ertragsarten Ergebnis 2017 EUR Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR Zeitschriften, Bücher 2.318, Versicherungen , Sonstige Abgaben 3.425, Beiträge 5.399, Periondenfremde Aufwendungen 7.768, Sonstige Aufwendungen 3.674, = Ordentliche Aufwendungen , = Ergebnis der laufenden Verwaltungstätigkeit (=Zeilen 10 und 17) , Finanzerträge 61, Sonstiger Zinsertrag 61, Zinsen und sonstige Finanzaufwendungen 7.365, Zinsen Darl.Kreis Kleve 5.816, Nebenkosten Geldverkehr 1.548, = Finanzergebnis (=Zeilen 19 und 20) , = Ordentliches Ergebnis (=Zeilen 18 und 21) , Außerordentliche Erträge 0, Außerordentliche Aufwendungen 0, = Außerordentliches Ergebnis (=Zeilen 23 und 24) 0, = Jahresergebnis (=Zeilen 22 und 25) , Version: 101 Seite 18

134 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal 3. P Euregio Rhein-Waal Gesamtfinanzhaushalt Finanzplan Einzahlungs- und Auszahlungsarten Ergebnis 2017 EUR Version: 101 Seite 19 Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR 1 Steuern und ähnliche Abgaben 0, Zuwendungen und allgemeine Umlagen , Mitgliedsbeiträge , Nutzungsentgelte Forum , Zuschüsse Verrechnungsprojekte 0, Zuschüsse Interreg Europe , Zuschüsse Interreg EU , Zuschüsse NRW , Forumsbeiträge Gesundheitsfürsorge , Zuschüsse Ministerie EZ , Zuschüsse Interreg Sonstige , Zuschüsse Provinz Noord-Brabant , Zuschüsse Provinz Limburg , Zuschüsse Nederlandse Rijk 0, Zuschüsse Provinz Gelderland , Zuschüsse Provinz Overijssel 0, Zuschüsse Institutionell Limburg , Zuschuss des Landes NRW für Aktivitäten Zuschüsse Prov. Gelderl.Euregio- Struktur , , Zuschüsse Programm EURES , Sonstige Transfereinzahlungen 0, Öffentlich-rechtliche Leistungsentgelte 0, Privat-rechtliche Leistungsentgelte 0, Kostenerstattungen, Kostenumlagen , Kostenerstattattung übrige Bereiche , Sonstige Einzahlungen , Verkaufserlöse 0, Vermischte Einnahmen 2.936, Drchlfd.Posten JobRoboter , Ein-/Auszahlungen durchlaufende Gelder , Zinsen und ähnliche Entgelte 134, sonstiger Zinsertrag 134, = Einzahlungen aus lfd. Verwaltungstätigkeit , Personalauszahlungen , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung ,

135 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Finanzplan Einzahlungs- und Auszahlungsarten Ergebnis 2017 EUR Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Aushilfslöhne 400, Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Personalauszahlung , Dienstbezüge tariflich Beschäftigte , Dienstbezüge sonstige Beschäftigte 60, Versorgungskassenbeitr.tarifl.Beschäft Beitr.gesetz.Sozialvers.tarifl.Beschä ft. 0, , Versorgungsauszahlungen 0, Auszahlungen für Sach-/Dienstleistungen , Fremdleistungen , Partnerschaftsspez.Aktivitäten A06 EURES , Fremdleistungen Publizität , Übersetzungen / Dolmetschen , Andere Dienst- und Fremdleistungen Sonstige betriebliche Aufwendungen 2.363, , Öffentlichkeitsarbeit 600, Aktivitäten u. Veranstaltungen , Heizung , Gas, Strom, Wasser , Reinigung , Sonstige Raumkosten 1.388, Version: 101 Seite 20

136 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Finanzplan Einzahlungs- und Auszahlungsarten Sonstige Grundstücksaufwendungen Wartungskosten für Hard- und Software Ergebnis 2017 EUR Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR , , Kosten Monitoringsystem Interreg 9.982, Reparatur/Instandh. Anlagen u. Maschinen Reparatur/Instandh. Andere Anlagen Sonstige Reparaturen/Instandhaltung 8.495, , , Fremdfahrzeugen 828, Zinsen und sonstige Finanzauszahlungen , Zinsen Darl. Kreis Kleve 9.013, Nebenkosten Geldverkehr 0, Nebenkosten des Geldverkehrs 1.428, Transferauszahlungen 0, Zuweisungen & Zuschüsse f. lauf. Zwecke 0, Sonstige Auszahlungen , Sonst.Auszahlungen aus lfd.verwaltungst , Abschluss und Prüfungskosten , Verwaltungskosten 8.810, Buchführungskosten 5.219, Digitalisierungskosten 6.234, Sonstige Personal- /Versorgungsauszahl , Fortbildungskosten 1.945, Reisekosten Arbeitnehmer , Tagegeld Arbeitnehmer 839, Reisekosten AN Übernachtungsaufwand Kilometergelderstattung Arbeitnehmer Auszahlung Reisekosten Projektpartner , , , Bewirtungskosten , Geschenke 663, EDV/ Arbeitsmittel-Miete 952, Mieten für Einrichtungen 9.999, Leasing 3.432, Bürobedarf 8.318, Porto 9.120, Telefon 7.399, Telefax und Internetkosten 5.904, EDV-Bedarf 1.308, Sonstiger Betriebsbedarf 2.402, Zeitschriften, Bücher 2.462, Versicherungen , Sonstige Abgaben 1.033, Beiträge 5.399, Periodenfremde Aufwendungen 2.707, Version: 101 Seite 21

137 Gesamt: 2019 Euregio Rhein Waal Finanzplan Einzahlungs- und Auszahlungsarten Auszahlung sonstige Aufwendungen Ergebnis 2017 EUR Ansatz 2018 EUR Ansatz 2019 EUR Planung 2020 EUR Planung 2021 EUR Planung 2022 EUR 3.725, = Auszahlungen aus lfd. Verwaltungstätigkeit , = SALDO AUS LFD. VALTUNGSTÄTIG- KEIT (=Zeilen 9 und 16) , Zuwendungen für Investitionsmaßnahmen 0, Einzahlungen aus der Veräußerung von Sachanlagen 0, Einzahlungen aus der Veräußerung von Finanzanlagen 0, Einzahlungen aus Beiträgen u.ä.entgelten 0, Sonstige Investitionseinzahlungen 0, = Einzahlungen aus Investitionstätigkeit 0, Auszahlungen für den Erwerb von Grundstücken und Gebäuden 0, Auszahlungen für Baumaßnahmen 0, Auszahlungen für den Erwerb von beweglichen Anlagevermögen Auszahl.f.Erwerb Vermögensgeg.ü.410 Euro Auszahl.f.Erwerb Vermögensgeg.unt.410 E , , , Auszahlungen für den Erwerb von Finanzanlagen 0, Auszahlungen von aktivierbaren Zuwendungen 0, Sonstige Investitionsauszahlungen 0, = Auszahlungen aus Investitionstätigkeit , = SALDO AUS INVESTITIONSTÄTIGKEIT (= Zeilen 23 und 30) 32 = FINANZMITTELÜBERSCHUSS/- FEHLBETRAG (=Zeilen 17 und 31) , , Aufnahme und Rückflüsse von Darlehen 0, Tilgung und Gewährung von Darlehen , Tilg.Invest.kred.so.öff.Ber.Euro fest , = SALDO AUS FINANZIERUNGSTÄTIGKEIT , = ÄNDERUNG D.BESTANDES AN EIGENEN FINANZMITTELN (=Zeilen 32 und 35) , Anfangsbestand an Finanzmitteln 0, = LIQUIDE MITTEL (=Zeilen 36 und 37) , Version: 101 Seite 22