RESUME BTE BTE BTE VERVOLGTRAJECT

Transcriptie

1 RESUME BTE BTE BTE VERVOLGTRAJECT Auteur: Datum: Notitie: status: w. Jansen 24 april 1992 BTE Definitief

2 1. Boe verder In de notities BTE inrichtingsvarianten, BTE bouwmethoden tunnelelementen en BTE locatie bouwdok is de voorkeur uitgesproken omtrent de beste score van de verschillende oplossingen. Na het afronden van deze notitie zullen de volgende stappen doorlopen worden. 1.1 Locatie: Uit de notitie BTE rolt de beste locatie voor het bouwen van tunnelelementen. 1.2 Inrichting: De notitie BTE geeft aan welke methode de beste is voor het inrichten van een bouwdok. De volgende stappen zijn: Kan deze methode op de 'beste' locatie? Zo ja geen probleem. Financieel te onderbouwen; Zo niet, op welke locatie dan wel? Wat zijn de consequenties? Financieel te onderbouwen; Welke inrichtingsvariant is er wel op de 'beste' locatie toe te passen: Wat zijn hiervan de consequenties? Financieel te onderbouwen; Afwegen welke locatie met bijbehorende inrichtingsvariant de meest geschikte is. 1.3 Bouwmethode: Uit de notitie BTE blijkt dat er nog veel gestudeerd moet worden op de 'alternatieve' bouwmethoden. Grondonderzoeken, proeven, eventueel uitvoering op schaal geven veel vertraging in de besluitvorming. omtrent het bouwen in een bouwdok is genoeg ervaring om te kunnen zeggen dat dit een zéér acceptabele methode is voor het bouwen en transporteren van tunnelementen. Naast deze methode zljn er nog twee mogelijkheden om een tunnel te bouwen. Op maaiveld en het water (zowel in een bouwdok als op een willekeurige locatie); In het tracé van de tunnel. Gezien de onbekendheid en geen ervaring met deze methoden, bij zowel de Bouwdienst als het bedrijfsleven, zal er aardig wat studie en eventueel proeven verricht moeten worden, willen we een bouwmethode verder onderzoeken. Tevens moeten we klaar staan om bij de start van een volgende tunnel een locatie te hebben waar we tunnels kunnen bouwen. 2

3 2. Samenvatting en conclusie De volgende rangschikking is uit de notities als belangrijkste volgorde naar voren gekomen: A: Locatie: 1. Barendrecht: als beste met een Amsterdam: Idem een 9 (afh.piet Hein). 3. Andok: Scoort een 8. B: Inrichting: 1. Cement bentoniet scherm met w.d. laag. 2. Cement bentoniet scherm met bemaling. 3. Droog bouwdok (Bouwen op maaiveld) C: Bouwmethode: 1. Bouwen in een droog bouwdok. 2. Bouwdok nat: TE op een scheepshelling. 3. Bouwplaats: TE op MV met luchtkussen; Drijvende vloerconstructie; Ferro betonbekisting; Stalen tunnel. 4. In tracé: Schijven tunnel; Boortunnel. Van de oplossing: 1. Barendrecht; 1. Cement bentoniet scherm, w.d.laag; 1. Bouwen in een droog bouwdok zal het voorontwerp afgerond worden en een ONTWERP gemaakt, zodat we gereed staan voor een volgende tunnel. Naast het maken van het bovengenoemde ontwerp zal nog een aantal onderzoeken naar verschillende bouwmethoden plaats vinden. De onderzoeken en het maken van een voorontwerp en of ontwerp zullen in het kort in hoofdstuk 3 toegelicht worden. 3

4 3. Onderzoeken en maken voorontwerp I ontwerp Er zullen drie stromen bekeken worden. 3.1 Bouwen in een droog bouwdok; 3.2 Onderzoek naar het bouwen op het maaiveld of op water; 3.3 Onderzoek naar het bouwen in het tracé Bouwen in bouwdok Barendrecht op ca. NAP m Van deze locatie met inrichting kan een voorontwerp, met daar opvolgend een ontwerp gemaakt worden. Tevens begroten: de constructie van de dokdeur; grondonderzoek laten verrichten plus verdere uitwerking; constructie bepalen van de waterkerende wand (varianten); globale kostenraming voor het inrichten van het bouwdok; aantonen over hoeveel tunnels deze kosten te spreiden zijn, of wat het gebruik en bouw van een volgende 'dokking' kost; alle extra kosten opsommen die benodigd zijn om de elementen in het tracé te krijgen. 3.2 Onderzoek naar bouwen op het maaiveld of op het water Het onderzoek naar het bouwen als volgt aanhouden: Onderzoek naar het bouwen op maaiveld in een droog dok zal zich eerst toespitsen op een grond-mechanisch onderzoek, dit omdat de methode staat of valt met de "on "doorlatendheid van de grond; Voor het bouwen op een scheepshelling en op het maaiveld met luchtkussen zal onderzoek verricht moeten worden. (b.v. bij een scheepswerf); Omtrent de drijvende vloerconstructie en de ferro betonbekisting is in het geheel geen ervaring; De stalen tunnel mogen we niet vergeten!voor deze toepassing zal nog onderzoek verricht moeten worden. (intern verdere uitwerking Langzaam Verkeerstunnel Heinenoord) 3.3 Onderzoek naar bouwen in tracé Het bouwen in het tracé van de tunnel kan in twee onderdelen verdeeld worden: Locatie afhankelijk: Twee methoden zijn vaak toegepast. Dit z~jn tunnelelementen in toeritten en in situ bouw. Behoeft verder geen studie, aangezien er voldoende over bekend is. Bouwen in situ: altijd overwegen TE in toeritten: afhankelijk van de vaarweg c.q. bereikbaarheid voor de TE van het bouwdok naar de locatie. Locatie onafhankelijk: De schijventunnel en de boortunnel behoeven nog een nadere studie. Boortunnel: L.V.T. Heinenoord nader onderzoeken W.O.V. wordt thans als boortunnel ontworpen Schijventunnel: Studie van T.H. nader onderzoeken. 4

5 4. VERVOLGTRAJECT Het vervolgtraject zal er concreet als volgt uitzien. 4.1 Bouwen in bouwdok Barendrecht (zie 3.1) Voorontwerp maken; ontwerp maken. 4.2 Onderzoek bouwen op maaiveld of op water (zie 3.2) Het grondmechanisch onderzoek voor het bouwen op maaiveld zal gelijk starten. Na het afronden van dit onderzoek kan er een plan getrokken worden; Aangezien TE op MV met luchtkussen en de stalen tunnel hoog scoren zullen deze methoden gelijk onderzocht worden. De andere methoden zullen naar een tweede plan verschoven worden. De volgorde van werkzaamheden zal dan zijn: Een nader kostenvergelijk opstelllen voor de verschillende bouwmethoden; Afwegen welke methode(n) zo wie zo afvallen; opstellen welke onderzoeken opgestart moeten worden; Planning maken wanneer event. uitvoering kan starten; Voorontwerp maken. 4.3 Onderzoek naar bouwen in tracé (zie 3.3) De studie omtrent de schijventunnel zal nader uitgewerk worden. (tweede plan); Omtrent de boortunnel moet alle ervaring eerst gebundeld worden. Hierna kan dan een een plan van aanpak gemaakt worden. Scoer is hoog dus gelijk opstarten...?- 5

6 LOCATIE BOUWDOK TUNNELELEMENTEN Auteur: Datum: Notitie: Status: K.A. van den Hoek 24 april 1992 BTE definitief I

7 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 3 2. PROBLEEMFORMULERING 3. INVENTARISATIE TE BOUWEN TUNNELS EISEN WAARAAN BOUWOOKLOCATIES MOETEN VOLDOEN 3 5. CRITERIA/ASPECTEN 4 6. INVENTARISATIE BOUWOOKLOCATIES 4 7. TOETSING/AFWEGING 5 8. GEVOELIGHEID 6 9. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 6 Bijlage 1 Bijlage 2 Inventarisatie te bouwen tunnelelementen 8 Geschatte transportkosten tunnelelementen 9 Bijlage 3 blad 1: Korte beschrijving potentiële locaties 10 Bijlage 4: Kwalitatieve afweging t.a.v. wensen aan potentieel geschikte bouwdoklocaties van tunnelelementen. " 13 Bijlage 5: Weging van criteria en volgorde van alternatieven van score. 0 in volgorde 14 2

8 1. INLEIDING Door de hoofdafdeling Droge Infrastructuur van de Bouwdienst is gevraagd mee te werken aan een studie met o.a. het volgende doel: Inventariseren en vergelijken van alternatieve locaties voor een bemalen bouwdok Barendrecht. Hierbij moet rekening gehouden worden met alle in de komende 10 à 15 jaar in Nederland mogelijk te bouwen tunnels. De "nul-situatie" is die waarbij het bouwdok Barendrecht als locatie gehandhaafd blijft, maar waarbij het bemalen van dit bouwdok niet meer toegestaan wordt en de waterstand in het bouwdok op een andere manier (b.v. folie-constructie + pompen) geregeld wordt. Aangezien deze maatregel kostbaar is (geraamd wordt een bedrag van 25 miljoen gulden), wordt omgezien naar een alternatieve locatie c.q. alternatieve bouwmethoden. De opdracht aan de werkgroep van de hoofdafdeling Waterbouw (WB) was het spoor "alternatieve locatie" nader uit te werken. 2. PROBLEEMFORMULERING Bij ongewijzigd beleid zal na de bouw van de Wijkertunnelelementen in bouwdok Barendrecht er i.v.m. waterontrekking door bemaling geen nieuwe vergunning afgegeven worden door het bevoegd gezag. Daarom is het nodig om: a) een andere locatie voor de bouw van tunnelelementen te zoeken en te vinden of b) het bouwdok Barendrecht te voorzien van relatief dure voorzieningen, zodanig dat er geen waterontrekking meer plaatsvindt (b.v. bekleding met folie). 3. INVENTARISATIE TE BOUWEN TUNNELS Ten behoeve van de bouw van de elementen van bovengenoemde tunnels, bestaan de volgende mogelijkheden: a: thans bekende bouwlocaties; b: nieuwe c.q. alternatieve bouwlocaties. In dit rapport worden de onder a bedoelde locaties en de onder b genoemde locaties beschouwd met uitzondering van de alternatieve bouwlocaties. Deze (b.v. drijvende bouwdokken e.d.) worden door een afzonderlijke werkgroep behandeld. Bij de inventarisatie van de te bouwen tunnels in Nederland is er vanuit gegaan dat in de periode 1992 tlm 2010 de op bijlage 1 vermelde tunnels gebouwd zullen worden. 4. EISEN WAARAAN BOUWDOKLOCATIES MOETEN VOLDOEN Uit het in hoofdstuk 1 vermelde en uit tabel 1 blijkt dat de alternatieve locaties aan de volgende eisen c.q. randvoorwaarden moeten voldoen: Beschikbare oppervlakte op N.A.P m moet groter zijn dan m 2 (huidige oppervlakte van bouwdok Barendrecht); Gelegen aan een zodanig diepe (dieper dan 10 m) en brede (breder dan 45 m) waterweg dat de gebouwde tunnelelementen zonder problemen getransporteerd kunnen worden naar het gewenste tunneltracé; De politieke en bestuurlijke randvoorwaarden moeten zodanig zijn dat de bouwdoklocatie gedurende de periode tlm 2010 voor alle tunnelelementen beschikbaar is;. 3

9 5. CRITERIA/ASPECTEN De bouwdokken, die voldoen aan de in hoofdstuk 4 genoemde eisen/randvoorwaarden, zijn vervolgens getoetst op de volgende criteria/aspecten: aantasting van milieu en landschap; Hierbij wordt beschouwd in hoeverre een bepaalde locatiekeuze gevolgen heeft voor het milieu en landschap. Indien b.v. een locatie reeds de functie van bouwdok heeft, zal deze hoog scoren. In gebieden waar de natuurontwikkeling centraal staat, is het tegengestelde het geval. flexibiliteit qua oppervlakte; Hieronder wordt verstaan in hoeverre is de beschouwde locatie groter dan c.q. kan eenvoudig groter gemaakt worden dan de locatie Barendrecht in de "nulsituatie" ( m 2 ). Daarbij moet vermeld worden dat ook bij "Barendrecht" meer terreinoppervlakte beschikbaar is dan de oppervlakte van het huidige bouwdok. In het vervolg dit aangeduid als "Barendrecht +". risico's bij het transport van de tunnelelementen; kosten; Hierbij is de transportafstand een indicator, terwijl tevens de verkeersintensiteit op het af te leggen traject ingeschat is. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen kosten van aanleg en gebruik van het bouwdok en het transport van de tunnelelementen. Betreffende de transportkosten is een globale kwantitatieve schatting gemaakt is, die vermeld is op bijlage 2. In het kader van de voorbereiding voor de Westerschelde oeververbinding zijn de kosten voor een bouwdok geraamd op 28 miljoen gulden. In deze nota is er van uitgegaan dat de locatie relatief weinig invloed zal hebben op de hoogte van deze investering. De gebruikskosten van een bouwdok zullen bepaald worden door het feit of het "rijk" eigenaar van het gebied of een "derde". In sommige gevallen is het echter denkbaar dat er zodanige economische belangen ontstaan, dat er door die "derde" geen huur van het terrein in rekening gebracht zal worden. Opmerking 1: De crit;eria "bereikbaarheid over weg en water", "werkgelegenheid" en "beschikbaarheid personeel" zijn van ondergeschikt belang geacht. Waarschijnlijk scoort de locatie Eemshaven op de aspecten "werkgelegenheid en beschikbaarheid personeel" hoger dan de overige locaties. Opmerking 2: De invloed van "eigendom terrein" is verwerkt in de kosten voor gebruik. De "aanwezigheid van nutsvoorzieningen" behoort tot de aanlegkosten. 6. INVENTARISATIE BOUWDOKLOCATIES In het licht van de in hoofdstuk 4 vermelde eisen, blijkt dat slechts een relatief klein aantal locaties geschikt is om als bouwdoklocatie in aanmerking te komen. Bovendien zijn dit in het algemeen locaties vlak bij of aan de kust. Op bijlage 3 blad 1 wordt een korte beschrijving gegeven van de beschouwde locaties. Bijlage 3 blad 2 geeft een beeld van de geografie. 4

10 7. TOETSING/AFWEGING 7.1 Toetsing aan eisen Tabel 2 geeft een overzicht van de bouwdoklocaties en de eisen waaraan de locaties moeten voldoen. Hieruit blijkt dat de locaties "Antwerpen","Brouwersdam" en "Maastunneldok" niet voldoen aan de gestelde eisen en dus niet meer verder meegenomen worden in de afweging. bouwdoklocatie beschikbare gelegen aan wa- opmerkingen oppervlakte terwegop NAP- 10 m ~ m 2 diepte breedte tot 2010 ~ 10 m ~ 45 m Antwerpen niet tot ja ja (Waaslandhaven) 2010; Dok is gebruikt bij Liefkenshoektunnel bouw m 2 op NAP - 18 m Terneuzen ja ja ja Terrein is bestemd voor eventuele 2" zeesluis Sloehaven ja; ja ja Plan voor bouw WOV-ele menten en caissons; beschikbaarheid op termijn? of als WOV niet doorgaat? of als geboorde tunnel Noordland of Nee- ja ja ja Verwacht wordt dat enig ltje Jans aan baggerwerk nodig is, maar zeezijde dat dit gecombineerd kan worden met zandwinning zonder kosten. Brouwersdam nee; bestemming: natuurtwijfel ja Morfologie tief snel. wijzigt rela- functie Barendrecht + ja ja ja Maastunneldok nee nee ja Beneluxtunneldok ja; m 2 ja ja Locatie ligt mogelijk in (Madroelhaven) tracé tweede Beneluxtunnel; tevens is op de bodem een laag vervuilde specie aanwezig Andoc ja; ja ja Terrein moet opnieuw ingericht worden. Amsterdam ja?; pas na ja ja Waarschijnlijk geen toe voor stemming van gemeente derden voor bouw niet-amsterdamse tunnelelementen. Den Helder nee nee nee Gebied ten oosten van Marinehaven te ondiep. Eemshaven ja ja ja Tabel 1: TOETSING BOUWDOKLOCATIES VAN TUNNELELEMENTEN AAN EISEN 5

11 7.2 Afweging locaties ten opzichte van criteria/aspecten Op bijlage 4 zijn de overgebleven locaties afgewogen ten aanzien van de in hoofdstuk 5 genoemde criteria/aspecten door middel van het toepassen van een multi-criteria methode. Daarbij zijn de verschillende aspecten t.o.v. elkaar als volgt gewaardeerd: criterium totaal in % milieu/landschap oppervlakte groter dan "Barendrecht" risico transport minimaal kosten minimaal De score van de verschillende locaties t.a.v. de criteria is vermeld op bijlage 5. Na enig rekenwerk blijkt dat de rangorde als volgt is: 1. Barendrecht "nul-plus" d.w.z. dok bekleed met bijvoorbeeld folie en uitgebreid qua oppervlakte 2. Andoc 3 Amsterdam 4. Benelux/Madroel 5. Sloehaven/"Neeltje Jans/Noordland"/Antwerpen/Terneuzen 6. Eemshaven 8. GEVOELIGHEID De gevoeligheid van het resultaat op de weging van de criteria is afgeschat door het criterium "milieu/landschap" veel belangrijker te laten zijn dan de overige criteria. De rangorde blijkt dan - bij ongewijzigde score van het alternatief per criterium - als volgt te worden: 1. Barendrecht 2 Amsterdam 3. Andoc 4. Sloehaven 5. Benelux/Madroel/Antwerpen/Terneuzen 6. Eemshaven 7. Neeltje Jans/Noordland. Indien het criterium "kosten minimaal" als belangrijkste criterium gehanteerd wordt, blijkt de rangorde - bij ongewijzigde score van het alternatief per criterium - als volgt te worden: 1. Barendrecht 2 Amsterdam 3. Andoc 4. Benelux/Madroel 5 Antwerpen 6. Sloehaven 7. Terneuzen 8. Neeltje Jans/Noordland 9. Eemshaven 9. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN a) De locaties Barendrecht, Andoc en Amsterdam scoren hoog m.b.t. in hoofdstuk 5 genoemde aspecten. Daarbij moet aangetekend worden dat voor Barendrecht de "nul-plus" variant is beschouwd d.w.z. de variant waarbij het bouwdok is voorzien van b.v. een waterdichte folie zodat niet meer bemalen moet worden. De locatie "Amsterdam" valt af indien mocht blijken dat dit bouwdok - dat in het kader van de bouw voor de tunnelelementen van de Piet Hein-tunnel eventueel voorzien wordt van een waterdichte folie - het bevoegd gezag geen toestemming zal verlenen voor de bouw van NIET-Amsterdamse elementen. 6

12 b) Op de tweede plaats komt de Andoc-locatie. Vermeld moet worden dat het noodzakelijk meer informatie over deze plaats in te winnen. De heer L. Leeuw heeft toegezegd dit te doen en heeft daartoe reeds cpontact opgenomen met de gemeente Rotterdam. c) Indien de weging van het criterium "milieu/landschap" of "kosten minimaal" als belangrijkste aangemerkt wordt, blijft de positie van de "beste drie" ongewijzigd. c ) De locatie "Antwerpen" zal waarschijnlijk afvallen, omdat niet te voorzien is tot welke termijn dit dok gebruikt zou kunnen worden. Door de heer W. van der Linde is gesteld, dat dit zeker niet tot 2010 gegarandeerd kan worden, maar dat meer aan een termijn van 5 jaar gedacht moet worden. Aanbevolen wordt om het voor u liggende rapport te beschouwen als een eerste verkenning m.b.t. het in hoofdstuk 1 gestelde doel. Na vaststelling van de 3 a 4 hoogst scorende alternatieven, zou besloten kunnen worden deze alternatieven in een beleidsanalyse nader uit te werken, waarbij zeker het kostenaspect nadere invulling verdient. 7

13 Werkgroep Bouw Tunnel Elementen datum : opsteller: J.Buytendijk/J.van Vliet INVENTARISATIE TE BOUWEN TUNNEL(ELEMENTEN) versie :2 docnr.:bte92012 START BOUW TUNNELELEMENTEN (huidig scenario) I AF TE ZINKEN I AANTAL LANGSTE KORTSTE HOOGTE BREEDTE TOTALE LENGTE ELEMENTEN ELEMENT ELEMENT ELEMENT ELEMENT (maximaal) I I I 1 I WIJKERTUNNEL 2 I PIET HEINTUNNEL A'DAM 3 I 2e BENELUXTUNNEL (incl. metro, fiets en doelgroepen) 4 IWestersch.OeverVerbinding 5 I 2e COENTUNNEL 6 I L.V.T. HEINENOORD 7 I TRAMTUN. ONDER IJ(A'DAM) 8 I BETUWELIJN (N.S.) 9 I H.S.L. (N.S.) 10 I CALANDTUNNEL NA 1995 VANAF 1995 VANAF ,02 I 6 95,67 n.v.t. 8,045 31, I 6 I 207,50 193, ,60 830, ,40 149,10 8,15 44, , ,70 138,60 9,35 22,95 638, ,40 144,20 8,17 31, ,00 n.v.t. 7,50 11,50. GEEN NADERE BIJZONDERHEDEN I DIVERSE KRUISINGEN : NOG GEEN NADERE BIJZONDERHEDEN BEKEND I I I I DIVERSE KRUISINGEN : NOG GEEN NADERE BIJZONDERHEDEN BEKEND 723 I 4 I 180,00 I n.v.t. I 7,15 I 32,45 11 BLANKEN BURG TUNNEL 12 ZOOMTUNNEL (DIR.Z-H) 13 ORANJETUNNEL (DIR.Z-H) 14 HEM-AUTOTUNNEL (DIR.N-H) NA 2010 NA 2010 NA ,00 140,00 7,77 23,85

14 Bijlage 2 : Geschatte transportkosten tunnelelementen De transportkosten voor de tunnelelementen zijn als volgt opgebouwd: (sleepsnelheid 6 à 7 km per uur) Rivierengebied/binnenwateren 5x 30-tons sleepboot à f per 24 uur is f per dag van 24 uur 1x duwboot van 1800 pk Uitstelfaktor (windkracht < 8 Bf) 1,5 is dus afgerond f per dag van 24 uur. Over zee 2x 60 tons sleepboot à f per 24 1x 30 tons sleepboot Uitstelfaktor (windkracht < 3-4 Bf) 2,0 van 24 uur. uur is f per dag van 24 uur is dus afgerond f per dag Dit geeft dus nauwelijks verschil. Daarom is voor beide situaties gerekend met f per dag van 24 uur. In de hiernavolgende tabel zijn de totale sleepkosten weergegeven per locatie. Het aantal tunnelelementen zowel naar Amsterdam als naar Rotterdam is op 20 gesteld. Het criterium voor windkracht waarbij nog gesleept kan worden is op 3 à 4 Bf gesteld. locatie sleepkosten in milj. guldens Antwerpen Terneuzen Sloehaven Noordland/Neeltje Barendrecht Andoc Amsterdam Eemshaven Jans 10,8 9,6 8,4 7,2 5,4 4,2 4,2? 13,2 9

15 Bijlage 3 blad 1: Korte beschrijving potentiële locaties De volgende gebieden komen voor een nadere beschouwing in aanmerking: Het hiernavolgende moet als een eerste verkenning worden beschouwd van de in aanmerking komende gebieden. De WB-groep, die deze notitie heeft opgesteld, zou in een latere fase kunnen worden gevraagd deze gebieden verder te verkennen. Westerschelde gebied inclusief havengebied van Antwerpen In dit gebied is onderzoek verricht naar een te bouwen bouwdok voor de WOV. Lokatie Sloegebied. Een lokatie is gevonden in het Sloegebied op een terrein van BV Kon. Mij."De Schelde". De oppervlakte van dit terrein is ca. 30 ha. Bij het niet doorgaan van de WOV, of bij een gewijzigd ontwerp van de WOV, zou dit terrein misschien als bouwdok kunnen dienen voor andere tunnelelementen. Het terrein ligt buitendijks en is een gedeelte van het industriegebied Sloehaven. Bij wel doorgaan van de WOV kan worden nagegaan of in dit gebied nog andere terreinen voor het zelfde doel beschikbaar zijn. Lokatie Terneuzen Een andere mogelijkheid die ook bij het WOV project is bezien,_ is het bouwen van een bouwdok op een lokatie bij Terneuzen, nl. aan de westzijde van de toegang tot het kanaal Terneuzen -Sas van Gent. In een voorontwerp is met de bouw van een bouwdok met een bodemoppervlak van 10 ha op die plaats rekening gehouden. Het terrein ligt binnendijks, is niet onteigend en is in gebruik als landbouwgrond. Lokatie Antwerpen De elementen van de Liefkenshoektunnel zljn gebouwd in een bouwdok van 18 m diepte over een oppervlakte van ca m 2 ter plaatse van het in de toekomst te bouwen Verrebroekdok in de Waaslandhaven op de linker Scheldeoever. Deze lokatie bevindt zich ongeveer halverwege tussen Antwerpen en de grens tussen Nederland en België. Indien deze locatie hoog mocht scoren moet worden nagegaan of deze lokatie weer opnieuw als bouwdok is te gebruiken en onder welke voorwaarden. oosterseheldekering Noordzeezijde Gedacht wordt aan de lokatie buitenhaven Noordland, grenzend aan de geul Roompot en aan de lokatie buitenhaven Neeltje Jans, grenzend aan de Schaar van Roggenplaat. Laatstgenoemde geul sluit aan op de diepere geul Hammen. De lokatie Roggenplaat heeft als voordeel dat het via de sluis Noordland goed bereikbaar is voor de aanvoer van materiaal.' Een nadeel van beide lokaties is dat zowel in de geul Roompot als in de geul Hammen tussen de Oosterseheldekering en de diepe vaargeul op de Noordzee gedeelten voorkomen met geen grotere diepte dan ca. LWS - 7,00 m, of ca. NAP - 8,50 tot ca. NAP - 9,00 m. om te voldoen aan de randvoorwaarden zou een van deze geulen op de juiste diepte moeten worden gebracht. Overwogen is om ook het Oosterseheldegebied als een mogelijke lokatie te noemen. Het transport van tunnelelementen zou dan moeten plaatsvinden via de pijleropeningen in de Oosterseheldekering. Dit idee is echter losgelaten omdat verwacht kan worden dat zelfs al zou toestemming voor deze passage worden verkregen, de veiligheid van de kering toch altijd een hogere prioriteit zou hebben dan het transport van de tunnelelementen. Brouwersdam Noordzeezijde Aan de zuidzijde van de Brouwersdam, juist ten noorden van Schouwen- Duiveland kruist de geul Brouwershavensche Gat de Brouwersdam. Deze geul heeft volgens de zeekaart dezelfde beperking in diepte als hierboven voor de lokaties langs de Oosterscheldekering is aangegeven. De verbindingsgeul tussen de Brouwersdam en het gebied met grotere diepten dan NAP - 10 m op de Noordzee is hier korter dan bij de lokaties langs de Oosterscheldekering. Daartegenover staat dat ten gevolge van het relatief geringe spuide- 10

16 Bijlage 3: Potentie Ie locaties bouw tunnelelementen blad 2 Den Helder Amsterdam...: ".? "...., -t. -, "..... ~:HH~ ' r..'.....' » ṛ :-;,', :.; i ] r ".,... o km I.w..."j..._......

17 biet van de sluis in de Brouwersdam het gevaar van sedimentatie in deze geul groter lijkt dan in de geulen die de Oosterscheldekering kruisen. Nieuwe Waterweg inclusief Europoort en Maasvlakte Maasvlakte Voor de korte termijn is op de Maasvlakte (Europoort) het voormalige open bouwdok Andoc beschikbaar, omdat dit gebied nog niet in optie is uitgegeven en nog geen definitieve bestemming heeft in het havenplan. De locatie is eigendom van de gemeente Rotterdam en kan gehuurd worden. Plannen zijn in ontwikkeling om naast dit "oude" bouwdok een nieuwe haveninsteek te maken. Voor de lange termijn is over deze locatie niets te zeggen. In het plan 2010 van het Gemeentelijk Havenbedrijf is dit gebied heringericht als havenbedrijfsterrein. Bemaling is waarschijnlijk niet toegestaan omdat deze locatie redelijk dicht bij kabels van de electriciteitscentrale en bij op staal gefundeerde tanks ligt. Grote rivierengebied zuidoostelijk van Rotterdam In dit gebied ligt onder anderen het bouwdok Barendrecht. Bekeken is de lokatie "Industrie gebied Moerdijk". Vanaf deze lokatie zouden de tunnelelementen via de Dordtsche Kil naar de plaats van bestemming moeten worden getransporteerd. Volgens de Nota Benedenrivieren geldt voor dit gebied een gewenst rivierprofiel met een diepte van NAP - 8,00 m en een breedte van 150 m op deze diepte. De diepte voldoet niet aan de randvoorwaarden en het lijkt ook onwaarschijnlijk dat de vereiste diepte kan worden gerealiseerd. Deze lokatie valt daarom af. Noordzeekanaal en het havengebied van Amsterdam. Bij een geschikte lokatie in dit gebied kunnen de tunnelelementen die bestemd zijn voor andere gebieden via de Noordersluis bij IJmuiden worden afgevoerd. Bouwdok Amsterdam Het terrein ten noordoosten van de huidige Coentunnel, waarin het bouwdok is gesitueerd, is eigendom van de gemeente Amsterdam (stadsdeelraad noord). In verband met de vertraging van de bouw van de tweede Coentunnel is na overleg tussen de gemeente Amsterdam, projectbureau Piet hein-tunnel en de dir. Noord-Holland besloten om het bouwdok eerst in te richten voor de tunnelelementen van de Piet Hein-tunnel. Uitgangspunten voor gebruik van dit dok: a) Toestemming nodig van stadsdeelraad noord; b) Amsterdam kan huur in rekening brengen; c) Na Piet Hein-tunnel gereserveerd voor tweede Coentunnel; d ) Pas na 1998 beschikbaar voor derden. Het gebied rondom Den Helder Gezien de vele Marine faciliteiten in dit gebied is alleen het gebied ten oosten van de Marinehaven beschouwd voor de aanleg van een bouwdok. De toegang over water naar dit gebied is echter te ondiep. Het havengebied van Delfziil en Eemshaven Beide havengebieden voldoen'aan de randvoorwaarden. Van het havengebied Eemshaven is bekend dat ten noorden van de Julianahaven 20 ha industriegebied beschikbaar is. De mogelijkheden om dit gebied te benutten voor de aanleg van een bouwdok met een bodemdiepte van NAP - 11 m zijn in een eerder stadium reeds onderzocht. De daarmee samenhangende problemen, zoals het verkrijgen van een bemalingsvergunning zijn toen reeds besproken met de Provincie en leken oplosbaar. De kosten van het industriegebied à f 60,- tot f 70,- per m2 zouden aanzienlijk kunnen worden verminderd als het vrijkomende zand zou worden benut voor het opspuiten van aanliggende terreinen. 11

18 Van het havengebied Delfzijl moeten nog gegevens worden ingewonnen. Wel bestaat de indruk dat men bij een eventuele belangstelling voor dit gebied van de zijde van het havenschap zal aandringen om de lokatie Eemshaven te kiezen en niet de lokatie Delfzijl. 12

19 ...., '. Bijlage 4: Kwalitatieve afweging t.a.v. wensen aan potentieel geschikte bouwdoklocaties van tunnelelementen bouwdo!docatie aantasting minimaal van oppcrvlaloc &roict clan risico s minimaal bij kosten nûnimaal van: milieu en lardschap Bamxlrceht (150350) transport t.o.v.: R'dam A'dam aanleg gebrulk transport Antwerpen Terneuzen Slochavcn I Ncclljc JanslNoordland Bamxlrceb1 6 S BencluxllDltlCl 4 I Andoc Amstcldam 1 I I 6 Ecmshavcn 6 6 I Legenda: 7= uitstekend 6= zeer goed 5= goed 4= redelijk 3= matig 2= slecht 1= zeer slecht 13

20 Bijlage 5: Weging van criteria en volgorde van alternatieven in volgorde van score naam criterium referentiewaarde in % gewicht criteria in- gewicht criteria indien dien milieu/landschap kostenminimalisatie zeer belangrijk is zeer belangrijk is aantasting minimaal van milieu/land schap oppervlakte groter dan Barendrecht risico's minimaal bij transport kosten minimaal overzicht scores in % per locatie locatie score locatie score locatie score Barendrecht 79 Barendrecht 81 Barendrecht 80 Andoc 65 Amsterdam 78 Amsterdam 64 Amsterdam 64 Andoc 73 Andoc 63 Benelux/Mad- 60 Sloehaven 61 Benelux 60 roel Sloeha- 50 Bene- 60 Antwerpen 54 ven/n.j.- lux/antwer- Noord- pen/terne land/antw./- Tern. Eemshaven 45 Eemshaven 57 Sloehaven 53 N.J./Noord- 42 Terneuzen 52 land N.J./Noord- 50 land Eemshaven 47 14

21 TINRICHT~GSVARIANTEN BOUWDOK Auteur: Datum: Notitie: Status: H. Kosterman 24 april 1992 BTE definitief

22 Betreft Van Datum Doc.nr. Inrichtingsvarianten bouwdok t.b.v. bouw T.E. H. Kosterman BTE INLEIDING In deze notitie worden de mogelijke locaties bekeken voor het bouwen van tunnelelementen. Allereerst wordt een opsomming gemaakt van alle mogelijkheden, waarna de bouwdokvarianten verder worden uitgewerkt. Hiertoe worden de inrichtingsvarianten getoetst aan een aantal criteria. Uitgangspunt hierbij is een situatie van een gevuld dok met een dijk eromheen met een bodemoppervlak van 150 x 350 m2. Voor alle varianten geldt dat het bouwdok wordt gehuurd. Mogelijke locaties: A. Bouwdok zonder aanpassingen (uitgangspunt; nul-optie) B. Bemaling C. Droog bouwdok (bouwen op maaiveld) D. Vlies diep E1. Vlies hoog en klein gedeelte diep E2. Vlies hoog en gedeelte diep (groter totaal opp.) F. Cement-bentoniet- of damwandschermen met waterdichte laag G. Cement-bentoniet- of damwandschermen met bemaling H. overige bouwplaats I. In tracé tunnel De mogelijkheden A tlm G zullen verder worden uitgewerkt. 1

23 BESCHRIJVING BOUWDOKVARIANTEN Hieronder wordt een korte beschrijving gegeven van de mogelijke inrichtingsvarianten van een bouwdok. A. Bouwdok zonder aanpassingen (uitgangspunt; nul-optie) Het bouwdok zoals in de inleiding is omschreven behoeft niet te worden aangepast en doet dus alleen dienst als afbouwplaats en/of opslagplaats voor tunnelelementen die m.b.v. één van de drie methodes volgens documentnummer BTE gebouwd zijn (scheepshelling, bouwen op pontons, schuif tunnel). B. Bemaling Hiermee wordt de tot nu toe gebruikelijke methode bedoelt voor het droogzetten van een bouwdok. c. Droog bouwdok (bouwen op maaiveld) Het bouwdok bestaat uit een op maaiveld - dus boven grondwater - gelegen bouwplaats en een diep gelegen gedeelte. Om het totale bouwdok wordt een hoge ringdijk aangelegd. De elementen worden zonder bemaling op maaiveld gebouwd, waarna het terrein dat door de ringdijk omsloten is m.b.v. pompen onder water wordt gezet. De elementen worden naar het verdiepte gedeelte gebracht, de waterstand wordt weer verlaagd tot het peil van het buitenwater en de elementen worden via een dokdeur naar buiten gevaren. D. Vlies diep Het bouwdok ziet er uit als bij variant B, het water wordt echter buiten het dok gehouden d.m.v. een vliesconstructie. De tunnelelementen kunnen dus zonder bemaling worden gebouwd, waarna het dok volgepompt wordt en de elementen via een dokdeur kunnen worden uitgevaren. El. Vlies hoog en klein gedeelte diep Het bouwdok bestaat uit een enkele meters onder grondwater gelegen bouwplaats en een klein diep gedeelte (groot genoeg voor 1 of 2 elementen). Het water wordt d.m.v. een vliesconstructie buiten het dok gehouden. Om het totale bouwdok wordt een ringdijk aangelegd (echter niet zo hoog als bij C). Bij het uitvaren wordt het dok volgepompt, waarna 1 of 2 elementen naar het verdiepte gedeelte worden gebracht. Daarna wordt de waterstand weer verlaagd en worden de elementen via een dokdeur naar buiten gevaren. Dit gebeurt net zo vaak tot alle elementen zijn uitgevaren. Deze variant staat tussen variant C en Din. 2

24 E2. Vlies hoog en gedeelte diep (groter totaal opp.) Als El met het verschil dat het bouwdok groter is dan 150x350 m2 waardoor alle elementen tegelijk naar buiten kunnen worden gevaren. F. Cement-bentoniet- of damwandschermen met waterdichte laag Er wordt m.b.v. wanden die reiken tot in een natuurlijke waterdichte laag een waterdichte kuip gemaakt. De tunnelelementen kunnen zonder bemaling gebouwd worden en de gereedgekomen elementen worden via een dokdeur naar buiten gevaren. G. Cement-bentoniet- of damwandschermen met bemaling Als F met het verschil dat de natuurlijke waterdichte laag geen 100% waterdichting garandeert waardoor een aanvullende bemaling vereist is. 3

25 TOELICHTING MATRIX Aan de hand van toetsingstabellen is een matrix opgesteld waarin de inrichtingsvarianten zijn uitgezet tegen de toetsingscriteria. Voor de verschillende toetsingscriteria zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Kosten: De kosten uitgaande van van de verschillende inrichtingsvarianten een gevuld dok met een dijk eromheen zijn, en een bodemoppervlak van 150 x 350 m2, als volgt geschat: A. Bouwdok zonder aanpassingen B. c. Bemaling Droog bouwdok (bouwen op maaiveld) D. El. Vlies Vlies diep hoog en klein ged. diep E2. Vlies hoog en ged. diep (> tot. opp.) F. Wanden met waterdichte laag G. Wanden met bemaling o 5 milj./tun. 8 milj. 25 milj. 15 milj. 25 milj. 15 milj. 15 milj. + 1 milj./tun. Om de eenmalige investeringskosten te vergelijken met de steeds terugkerende kosten van een bemaling moet ervan uitgegaan worden dat het bouwdok tot het jaar 2000 gebruikt zal worden voor de bouw van 5 tunnels. Er wordt verder nog op gewezen dat t.b.v. variant E2 het dok groter dient te zijn dan l50x350 m2. Hiervoor moeten dus extra huurkosten in rekening worden gebracht. Uitvaarprocedure: Bij de inrichtingsvarianten A, B, C, D, E2, F en G wordt ervan uitgegaan dat alle elementen in één keer worden uitgevaren. Bij de variant El moet dit gefaseerd gebeuren. De extra tijd die gaat zitten in het sluiten van het dok, het opzetten van de waterstand binnen het dok, het verplaatsen van een tunnelelement, het gelijkmaken van de binnen- en buitenwaterstand en het weer openen van het dok wordt geschat op ongeveer 3 weken. Hierbij moet er rekening mee worden gehouden dat verlenging van de bouwtijd met 1 maand ca. 2 milj. gulden extra kost. Deze kosten zijn niet meegenomen in het criterium kosten. Techniek: De kolom techniek is wel meegenomen in de matrix maar is voor een groot deel al verwerkt in de kolommen kosten, milieu en risico. Bij de totale rekening worden gehouden. beoordeling moet hiermee Milieu: Bij het punt milieu is onderscheid gemaakt tussen vervuiling en/of verzilting van water en grond enerzijds en landschaps-vervuiling anderzijds. De eerste factor is van grotere invloed op het punt milieu dan de tweede factor en kan bij de inrichtingsvariant bemaling zelfs een 4

26 beslissende factor zijn om deze variant af te laten vallen. Risico: De factor r~s~co is onderverdeeld in punten die van te voren redelijk zijn te overzien, mits er voldoende aandacht (bv. onderzoek) aan wordt besteed. Daarom is dit criterium in de totaalscore niet zo heel erg belangrijk. Score: Bij het bepalen van de totaalscore van de verschillende inrichtingsvarianten is een bepaalde weging gehanteerd. Aangezien de criteria kosten en uitvaarprocedure het belangrijkst zijn in het geheel is hieraan de hoogste waarde toegekend. uiteraard is deze weging enigszins subjectief maar bij een iets andere waardering van de criteria zullen de totaalscores nauwelijks wijzigen. De criteria kosten en uitvaarprocedures blijven het belangrijkst en de criteria techniek en risico het minst belangrijk. Het criterium milieu heeft bij een hogere waardering nauwelijks invloed op de totaalscore omdat deze bij alle inrichtingsvarianten min of meer gelijk scoort (uitzondering bemaling). 5

27 Matrix voor inrichtingsvarianten bouwdok t.b.v. bouw tunnelelementen versie 4 Kosten Uitvaar- Techniek Milieu Risico score proc. A. Bouwdok zonder aanpassingen (uitgangspunt) B. Bemel ing [] 7 c. Droog bouwdok [l [l n (bouwen op maaiveld) D. Vlies diep E1.Vlies hoog [] 5 E2.Vlies hoog (groter dok) [] 6 F. Cem.bent. of damwandscher [] men met waterdichte laag G. Cem.bent. of damwandscher n n n 7 men met bemaling Mate van weging (in %) Legenda + + goed + redelijk [] neutraal matig slecht Toepasbaarheid van deze methode dient nog onderzocht te worden 6

28 CONCLUSIE Wanneer naar de score van de inrichtingsvarianten wordt gekeken is de conclusie dat variant A er het best vanaf komt. Deze variant echter behoort bij een specifieke bouwwijze en wordt daarom voor een goede vergelijking buiten beschouwing gelaten. Variant B scoort weliswaar redelijk maar wordt verder niet meegenomen. (In deze studie wordt immers een altenatief voor een bemalen bouwdok gezocht). Varianten F en G scoren redelijk tot goed maar zijn wel locatie-afhankelijk (aanwezigheid natuurlijke waterdichte laag). Variant C scoort eveneens redelijk maar moet nog op toepasbaarheid worden onderzocht. 7

29 A. Bouwdok zonder aanpassingen (uitgangspunt) l. Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 8

30 B. Bemaling 1- Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 9

31 c. Droog bouwdok (bouwen op maaiveld) 1- Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 10

32 D. Vlies diep l. Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist - Optreden kwel veel aandacht - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 11

33 E1. Vlies hoog en klein gedeelte diep 1- Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist - optreden kwel veel aandacht - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 12

34 E2. Vlies hoog en gedeelte diep (groter totaal opp.) 1. Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Dokdeur vereist veel aandacht - optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 13

35 F. Cement-bent. of damwandschermen met waterdichte laag 1- Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. Uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 14

36 G. cement-bentoniet- of damwandschermen met bemaling 1- Kosten: - Investeringskosten - Bemaling - Droogzetten bouwdok - Terreinoppervlak - Bemalingsschade aan bebouwing 2. uitvaarprocedure: - Bouwen uitvaren elementen in fasen 3. Techniek: - Onbekend; behoeft nader onderzoek - Dokdeur vereist veel aandacht - Stabiliteit hoge ringdijk vereist veel aandacht - Optreden kwel - Diepe ontgraving t.b.v. aanleg - Vlies op grote diepte afzinken 4. Milieu: - Gevaar van verontreinigde grond - Gevaar van verontreinigd grondwater - Bemalingsschade aan gewassen - Landschapsvervuiling t.g.v. hoge dijken 5. Risico: - Gebruik op langere duur onzeker - Schade aan vlies tijdens afzinken - Kwaliteit waterdichte laag onzeker Van toepassing op inrichtingsvariant (negatief aspect) 15

37 BOUWMETHODEN TUNNELELEMENTEN Auteur: Datum: Notitie: status: w. Jansen 24 april 1992 BTE Definitief

38 1. Inleiding Tijdens de brainstorming zijn er een aantal bouwmethoden voor tunnelelementen aangedragen. Ze zullen in deze notitie beschreven worden. De bouwmethoden vallen in 3 groepen uiteen. 1: Het bouwen met de klassieke tunnelkist op verschillende locaties; 2: Het op het water bouwen van de elementen met een speciale bekisting; 3: Alternatieve bouwmethoden voor de elementen en locatie. Uitgangspunt voor het bouwen van tunnelelementen moet zijn dat er geen locatie van een bouwdok bekend is en de tunnelelementen ook nog geproduceerd worden. Kortom: Niets is ter beschikking, nuloptie. 2. Bouwmethoden De volgende methoden zullen t.o.v. elkaar in een matrix gezet worden: 1. Gebruik maken van een tunnelkist: A: Bouwen in een droog bouwdok met een tunnelkist B: Bouwen in toeritten met een tunnelkist c: Bouwen op pontons met een tunnelkist nabij bouwplaats D: Bouwen op pontons met een tunnelkist in bouwdok E: Bouwen op een scheepshelling met een tunnelkist F: Bouwen op maaiveld luchtkussen tunnel met tunnelkist G: Bouwen op drijvend dok met een tunnelkist H: Bouwen op bulk carrier met tunnelkist 2. Gebruik maken van een speciale bekisting: A: Speciale bekisting: Drijvende bekisting als dok B: Speciale bekisting: Drijvende vloerconstructie c: Speciale bekisting: Ferrobeton bekisting (drijvend) 3. Alternatieve bouwmethoden: A: Schuif tunnel B: Schijventunnel c: Boortunnel D: Stalentunnel E: In situ bouw 3. Beschrijving Een korte beschrijving van de hierboven genoemde bouwmethoden voor tunnelelementen: 1. Bet bouwen van tunnelelementen met de klassieke tunnelkist op verschillende locaties. A: De tunnelelementen worden in een droog bouwdok op ca. NAP m gebouwd (rev. Noordtunnel) B: De TE bouwen in de toeritten van de tunnel. (rev. Zeeburgertunnel) c: De TE worden gebouwd op pontons bij een bouwplaats nabij de locatie van de tunnel op het water. Wel dient deze locatie diep genoeg te zijn, om het TE 'eraf te varen' 2

39 D: De TE worden gebouwd op pontons in een bouwdok op het water. Het bouwdok behoeft dan niet droog gezet te worden. Wel diep genoeg om het TE 'eraf te varen' E: Er wordt een scheepshelling gemaakt in een 'nat' bouwdok. Hierop kunnen de TE gebouwd worden. Deze helling is geschikt voor meerdere tunnels. F: De TE worden gebouwd op het maaiveld nabij de locatie van de tunnel. Nadat het TE is afgebouwd wordt het als een hovercraft naar en op het water getransporteerd. Hierna in drijvende positie gebracht G: In een speciaal gebouwd drijvend dok worden één of twee TE gebouwd. De locatie van dit dok zal bepaald worden door de afmetingen. Indien mogelijk het dok naar het tracé van de tunnel brengen en aldaar bouwen. Andere mogelijkheid: Gebruik maken van bekende dokken. H: Als G, maar dan i.p.v. een dok een bulk carrier die voor dit werk is omgebouwd. De TE's zijn dan zeer makkelijk te transporteren. 2. Het op het water bouwen van de elementen met een speciale bekisting. De bouwplaats voor deze methode kan bij het tracé van de tunnel liggen. A: Als speciale kist wordt een drijvende buitenbekisting gebruikt (vloer en buitenwanden). B: Een drijvende vloerconstructie gebruiken om de wanden op te storten en zo het drijfvermogen te creëren. c: Een drijvende, verloren bekisting van ferrobeton gebruiken om het TE te storten. 3. Alternatieve bouwmethoden voor de elementen en locatie. A: De schuif tunnel moet gezien worden als een 'strengpers' methode. Na het storten van één moot wordt het geheel naar buiten geperst. De totale schuiflengte is gelijk aan één TE. Voor de locatie moet gedacht worden aan een bouwdok. Dit om de kosten van de bouwplaats over meerdere tunnels te spreiden. B: Bij de schijventunnel worden mootjes van ca. S.oo m in bouwplaats naast de tunnel gemaakt. Deze worden onderling gekoppeld en in het tracé doorgeschoven. c: Op de locatie wordt de tunnel diep onder het maaiveld geboord. Er wordt op elke oever een kuip gebouwd. Vanuit één wordt er geboord en de schildelementen ingevoerd, de ander is de ontvangstkuip. D: De stalen tunnel wordt bij een fabriek met eventueel een scheepshelling gebouwd. stalen elementen van ca. S.Oo m lang worden tot een tunnelelement van ca.l00.oo m samengevoegd, waarna afgezonken. E: In situ (den droge) bouwen van een tunnel, wordt het te kruisen water voor de helft afgesloten, een bouwkuip gecreëerd en daarin de tunnel gebouwd. Hierna aanvullen en de afsluiting opheven, waarna de tweede helft in situ gebouwd kan worden. 3

40 4. COMBINATIES IHRICHTINGSVARIANTEN VAN EEN BOUWDOK MET BOUWMETHODEN TUNHELELEMEHTEH Hetgeen gecombineerd moet worden zijn de inrichtingsvarianten bouwdok (zie docnr. BTE 92008) en bouwmethoden tunnelelementen. De Combinaties zijn: Tabel 1. inrichtings variant bouwmethode Tunnel Elementen a: Bouwdok nat Ld. TE op pontons 1.e. TE op scheepshelling s.a. Schuif tunnel b: Bemalen La. TE in droog dok c: Droog dok op MV d: Vlies diep e: Vlies hoog f: C.B scherm, waterdicht g: C.B scherm, ged.bem. h: Bouwplaats l.c. TE op pontons (vrij van locatie) 1.f. TE op MV met luchtkus. l.g. TE op drijvend dok Lh. TE op bulk carrier z,«. Drijvende bekisting 2.b. Drijvende vloerconstr. 2.c. Ferro beton bekisting 3.d. stalen tunnel i: In tracé tunnel l.b. TE in toeritten 3.b. Schijven tunnel 3.c. Boortunnel 3.e. In situ bouw Bij de overwegingen van de bouw tunnelelementen zal ook de inrichingsvarianten van het bouwdok meegenomen worden. 5. VERGELIJK COMBINATIES om tot een vergelijk van de verschillende combinaties te komen, zullen een aantal critische aspecten vergeleken worden. De aspecten die vergeleken worden zijn: Locatie: Kosten: Bouwtijd: Techniek: Milieu: Risico: Waar worden de elementen gebouwd; Wat zijn de extra kosten; Langer bouwen kost geld; Ervaring speelt een rol; Grond, lucht en water; Uitvoerbaarheid. De vergelijkingen zijn weergegeven in de talellen 7 tlm 22. 4

41 5. MATRIX Om tot een vergelijk te komen van de combinaties zijn er een aantal matrixen gemaakt. om tot een score te komen zijn de plussen en minnen vertaalt in een rapport cijfer. De critische aspecten van de tunnelelemeten zijn onderverdeeld in percentages. Totaal 100%. De "gevoeligheid" van de totaalscore is, in tabel 3 tlm S, met verschil in percentages in de diverse aspecten (kolommen) weergegeven. Tabel 2: De matrix is uitgedrukt in + en -, uit de vergelijken van de tabellen 7 tlm 20 Tabel 3: Hierin is de techniek zwaarder dan de kosten gewogen. Techniek 30 %, kosten 20 % Tabel 4: Hierin is de techniek en de kosten nagenoeg gelijk gewogen. Techniek 20 %, kosten 25 % Tabel 5: Hierin z~jn de kosten zwaarder dan de techniek gewogen. Techniek 15 %, kosten 35 % S

42 TABEL 2 Matrix voor bouw tunnelelementen Critische aspecten tunnelelementen btemat.mp Locatie Kosten Bouwtijd Techniek Milieu Risico Score Advies a: Bouwdok nat 1.d: TE op pontons - - [ ] - - [ ] [ ] 1.e: TE op scheepshelling - [ ] [ ] + [ ] - 3.a: Schuif tunnel [ ] - - [ ] + [ ] [ ] b t/m g: 1.a: TE in droog dok - n.v.t n.v.t [ ] zie Bouwdok droog BTE '1 h: Bouwplaats 1.c: TE op pontons - - [ ] - - [ ] + 1.f: TE op MV met luchtkus. [ ] [ 1 [ 1 1.g: TE op drijvend dok [ ] - [ ] [ ] [ ] + 1.h: TE op bulk carrier - - [ ] [ ] [ ] + 2.a: Drijvende bekisting - - [ ] [ ] - [ ] [ ] 2.b: Drijvende vloerconstr [ ] - [ ] [ ] 2.c: Ferro beton bekisting [ ] - [ ] [ ] 3.d: Stalen tunnel [ ] [ ] + + i: In trace tunnel 1.b: TE in toeritten [ ] + 3.b: Schijven tunnel [ ] + [ ] c: Boortunnel + + [ ] e: In situ bouw [ ] zeer goed 10 + goed 7 [ ] neutraal 5 matig 3 slecht 0 De plussen en minnen zullen vertaald worden in rapport cijfers. De critische aspecten verdeeld worden in percentages Kosten t.o.v. techniek laten varieren