B I S N E Z MANAGEMENT

Transcriptie

1 Bourgondisch Genieten of Niet-genieten Beste dames en heren, Het is voor mij een eer om een tafelrede voor u te houden op deze prachtige locatie. Het thema voor vanavond is de Bourgondiër. Een bourgondiër is iemand die uitbundig geniet van het goede leven. Een toepasselijk thema om het eerste lustrum van Bisnez Management te vieren. Mijn naam is Nidhi Srivastava. Ik ben geboren in India en woon sinds mijn 9 e jaar in Nederland. Ik heb Geneeskunde gestudeerd aan de Rijksuniversiteit van Leiden waar ik ook mijn opleiding tot internist en vervolgens tot maag-, darm en leverarts heb gevolgd. Ik ben sinds 2004 werkzaam als maag, darm en leverarts binnen de maatschap van internisten en maag-, darm en leverartsen van het Medisch Centrum Haaglanden in Den Haag / Leidschendam. Het specialisme maag-, darm en leverziekten is in 1913 in Nederland geïntroduceerd en in 1932 officieel erkend. Vanaf 1980 heeft het specialisme zich snel ontwikkeld en verzelfstandigd. Sinds 2000 is het een apart specialisme. Nederland telt 280 maag-, darm en leverartsen. Het specialisme maag-, darm en leverziekten omvat de diagnostiek van ziekten van de spijsverteringsorganen, waaronder wordt verstaan: slokdarm, maag, dunne en dikke darm, alvleesklier, lever en galwegen. Dus alles wat u nodig heeft om te kunnen genieten van het bourgondische leven. Als maag-, darm-leverarts is dit onderwerp mij op het lijf geschreven. Wij weten allemaal dat gezond leven goed voor ons is. Zoals voldoende bewegen, niet roken, 2 stuks fruit per dag en veel groenten eten en geen overmatig alcohol gebruiken. Het is niet de bedoeling om u te vertellen wat u wel of niet moet doen. Of om u met een schuldgevoel op te zadelen, zodat u straks niet meer kunt genieten van het overheerlijke eten en drinken. Ik zou het niet op mijn geweten willen hebben dat u aan het eind van de avond massaal Prozac nodig heeft. Ik vroeg Frans wat voor mensen er vanavond zouden zijn. Zijn respons was: voornamelijk mannen, managers tussen de 40 en 60 jaar. Mijn gedachte was meteen: Aha, bijna allemaal potentiële patiënten. Misschien is dat de reden dat ik vanavond ben uitgenodigd!

2 In de hoedanigheid van manager wordt u geacht zo goed mogelijk uw bedrijf te runnen en succesvol te maken. Hiervoor is het belangrijk dat u optimaal op de hoogte bent van de organisatie, de voortgang, de knelpunten en wie u moet inschakelen om eventuele knelpunten op te lossen. Uw lichaam is ook een bedrijf dat u moet managen, wilt u daar maximale efficiëntie uit halen. Als u zich lichamelijk of geestelijk niet optimaal voelt, zult u ook niet optimaal presteren. Het lichaam is echter zo efficiënt georganiseerd, dat deze vrijwel vanzelf functioneert (wie denkt bijvoorbeeld iedere paar seconden dat hij moet ademhalen? En toch gebeurt dat). Menig manager zou zo n efficiënt bedrijf willen hebben. Eerst zal ik met u doornemen hoe het spijsverteringsorgaan werkt. Vervolgens zal ik de meest voorkomende maag- en darmklachten bespreken en hoe u deze zelf kunt bestrijden.

3

4 De organisatie van de organen Het spijsverteringsstelsel is het systeem dat voedsel van de mond naar de anus transporteert. De spijsvertering zorgt ervoor dat de nuttige bestandsdelen onderweg uit de voeding wordt opgenomen. Dit levert bouwstoffen en energie voor alle processen in het lichaam. Dat wat overblijft aan het einde aan de rit is de ontlasting. Je kunt het spijsverteringsstelsel vergelijken met een organisatie waar alle medewerkers een eigen taak hebben om het bedrijf optimaal te laten functioneren. Een basale indeling van het spijsverteringsstelsel is slokdarm maag dunne darm dikke darm. Maar de spijsvertering begint al in de mond, waar de speekselklieren voor speeksel zorgen dat zich vermengt met het eten tijdens het kauwen. Het speeksel is nuttig bij de vertering van het voedsel. Per dag wordt er ongeveer 1200 ml (1,2 liter) speeksel geproduceerd. Bij het ruiken van voedsel of er zelfs aan denken, worden de speekselklieren al aktief. Dit is vergelijkbaar met een sollicitant. Hij wil graag toegang tot uw bedrijf. U wilt de sollicitant binnenhalen. Dat faciliteert u door de deur (mond) te openen en hem welkom te heten. De samenstelling van het speeksel is afhankelijk van het soort voedsel dat we eten (kortom in welke mate u gecharmeerd bent van de sollicitant). Voor een flinke taaie biefstuk wordt er extra slijm geproduceerd. Bij droog, koolhydraatrijk voedsel is er juist waterig speeksel, dat een spijsverteringsenzym bevat dat direct begint met de vertering van de koolhydraten. U merkt vanavond al hoe actief uw speekselklieren werken. Doordat het speeksel het voedsel vochtig maakt, wordt dit zacht en eenvoudiger door te slikken. Uiteraard is goed kauwen ook noodzakelijk. Na het doorslikken gaat het voedsel via de slokdarm naar de maag, te vergelijken met u human resource die de sollicitant verder zal bewerken, gegevens over hem zal verzamelen en hem ook zal aannemen. In de maag wordt maagsap geproduceerd. Dit bestaat uit spijsverteringsenzymen en zoutzuur. De spieren rond de maag maken net als een mixer knedende bewegingen, waardoor het voedsel goed vermengd wordt met het maagsap. Een warme maaltijd blijft ongeveer 3 uur in de maag. Een vette maaltijd vaak langer dan 4 uur (u mag zelf bepalen welke medewerker hieraan voldoet). Dit is de reden dat mensen na een zware maaltijd een zwaar gevoel op de maag blijven houden.

5 Is het eten voldoende fijngemalen, dan gaat het in kleine porties naar het eerste deel van de dunne darm, directie/management als het ware. In de dunne darm worden alle bruikbare voedingsstoffen uit het eten gehaald en opgenomen in de bloedbaan. Wat overblijft is een mengsel van zouten, water, onverteerbare plantenvezels, bacteriën en andere afvalstoffen. Dit proces duurt 1 tot 4 uur. Het deels verteerde voedsel gaat dus via de dunne darm naar de dikke darm. In de dikke darm worden vervolgens water en zouten aan de voedselbrij onttrokken in 12 tot 24 uur. De goed functionerende medewerker zal ook bijdragen aan een maximale productiviteit. Wat er dan nog overblijft van het voedsel, wordt door samentrekken en ontspannen van de dikke darm voortgestuwd naar het einde van de dikke darm: de endeldarm. In de endeldarm worden de niet-verteerbare voedselresten verzameld en tijdelijk opgevangen. Als de endeldarm vol is, rekt deze op waarna een gevoel van aandrang ontstaat. Als een opdracht tot een einde komt, kan de medewerker zich even lekker ontspannen en alles laten gaan. Het restant van het voedsel wordt dan ontlasting genoemd en komt er op het toilet uit, de opdracht is volbracht! In de dikke darm wordt er per dag ongeveer 1,5 liter vocht aan het overgebleven mengsel onttrokken. Weinig drinken zorgt dan ook voor een hardere ontlasting. Daar eindigt dan het proces van de spijsvertering. De lever, alvleesklier en galblaas (backoffice, inkoop en verkoop) spelen een belangrijke rol bij de spijsvertering (verwerkingsproces). Deze produceren namelijk spijsverteringssappen die essentieel zijn voor de spijsvertering. In de dunne darm worden deze sappen toegevoegd aan de voedselbrij. De lever speelt verder ook een rol bij het opnemen, afbreken en uitscheiden van bepaalde voedingsstoffen, bijvoorbeeld alcohol. Maag-darm-leverziekten komen zeer frequent voor. Neem nou maag- of darmklachten. Wie heeft ze niet. Ze komen voor in alle leeftijdsgroepen en omvatten zowel zeer simpele als zeer complexe aandoeningen % van de maag-, darm en lever zorg omvat maagklachten, ontsteking van de slokdarm, chronische ontstekingen van de darm, poliepen en dikke darm kanker. Ik zal preventie van dikke darm kanker en de meest voorkomende maag- en darmklachten bespreken, zodat u deze zelf kunt herkennen. Ook zal ik u vertellen wat u er zelf aan kunt doen. Hoe u bij de maag-, darm-leverarts kunt weg blijven!

6 Voor een maag-, darm en leverarts is een endoscoop het belangrijkste instrument voor het stellen van een diagnose. Dit is een flexibele slang met een lichtbron en een kijker waarmee via de slokdarm of via de anus maag en darmen zijn te onderzoeken. Voor onderzoek van de dunne darm wordt tegenwoordig ook gebruik gemaakt van een camera: de zogenaamde M2A capsule (de mouth to anus casule, welke oorspronkelijk is ontwikkeld door de Mossad uiteraard voor andere doeleinden). Dikke darm poliepen Dikke darmkanker ontstaat in principe altijd vanuit een poliep en het weghalen van poliepen verkleint dan ook de kans op het ontstaan hiervan. 5-10% van alle mensen boven de 50 jaar heeft één of meer darmpoliepen. Gelukkig zijn ze slechts in een paar procent van de gevallen kwaadaardig. Toch is het verstandig om bij enige verdenking u te laten onderzoeken. Dikke darm poliepen zijn woekeringen van het slijmvlies van de dikke darm. Een poliep kan de vorm hebben van een paddestoel of een bolletje, maar kan ook zo plat zijn als een knoop. Qua omvang variëren ze van een speldenknop tot enkele centimeters doorsnee. Omdat pas na onderzoek blijkt of een darmpoliep potentieel kwaadaardig is, moeten alle poliepen verwijderd worden en daarna onderzocht. Darmpoliepen geven vaak geen klachten. Zelfs als ze kwaadaardig zijn kan het nog een hele tijd duren voordat er klachten ontstaan. De oorzaak van darmpoliepen is nog onbekend, maar er is waarschijnlijk een verband met de voeding. Erfelijkheid speelt ook een rol. Bevolkingsrisco op het krijgen van dikke darm kanker is 5% (1 op de 20). Als dikke darmkanker in de familie voorkomt, met name als het familielid een eerstegraads familielid is en jonger is dan 50 jaar, is het risico op het krijgen van dikke darmkanker groter. Bij 20% van de mensen met dikke darmkanker blijkt in de familie deze kankersoort voor te komen. Bij vrouwen komt dikke darmkanker op de tweede plaats van meest voorkomende kankervormen (na borstkanker). Bij mannen op de derde plaats na longkanker en prostaatkanker. Bij vroegtijdige ontdekking is de ziekte vaak goed behandelbaar. Mensen met een verhoogd risico op dikke darmkanker wordt dan ook aangeraden om zich te laten onderzoeken op de aanwezigheid van poliepen. Als tijdens de endoscopie poliepen in de dikke darm worden ontdekt, worden deze meestal al tijdens het onderzoek verwijderd. Hier voel je niets van en het is zo gebeurd. De verwijderde poliepen worden in het laboratorium onderzocht op goeddan wel kwaadaardigheid. Nadat de poliepen verwijderd zijn, blijft u nog enige tijd onder controle om te kijken of er niet opnieuw poliepen ontstaan.

7 Preventie van darmpoliepen: - Voedingsadviezen: vooral vezelarme voeding en voeding die rijk is aan dierlijke vetten (rood vlees) verhoogt de kans op darmpoliepen. Het risico verdubbelt nog eens bij verbrand of verkoold vlees. Zuivelproducten daarentegen bieden juist bescherming tegen dikke darmkanker. Vegetariërs hebben dan ook nauwelijks last van dikke darmkanker. - Roken en overmatig alcoholgebruik verhogen ook het risico op darmpoliepen. - Overgewicht is een extra risicofactor voor dikke darm kanker. - Bevolkingsonderzoek dikke darmkanker: vroegtijdige opsporing en verwijdering van kwaadaardige poliepen kan de sterfte aanzienlijk terugdringen. In veel landen zijn reeds bevolkingsonderzoeken bij mensen ouder dan 60 jaar. Het Nederlandse Genootschap van maag-, darmleverartsen wil een landelijk programma voor screening op dikke darm kanker binnen 5 jaar. Maagklachten Maagklachten of klachten van indigestie (vol gevoel, snel gevoel van verzadiging, niet acute pijn in de bovenbuik, misselijkheid) komen bij 25% van de bevolking voor. Deze klachten worden dyspeptische klachten genoemd. Minder dan de helft van deze mensen zoekt medische hulp voor hun klachten. 40% van de verwijzingen naar een maag-, darm en leverarts via de huisarts betreft dyspepsie. Vaak gaan die klachten vanzelf over of volstaat een eenvoudig geneesmiddel via de drogist (Rennies, Antagel, Gaviscon). Maar klachten kunnen ook ernstiger of heel hinderlijk en vervelend zijn. Vaak hebben ze een negatieve invloed op de quality of life. En als u vaak klachten heeft zult u ook minder goed functioneren. Veelal helpen maagzuur remmers. Uw huisarts kan ze voorschrijven. Echter in 60% is de oorzaak niet organisch, dat wil zeggen dat er geen afwijkingen gevonden zullen worden bij endoscopisch onderzoek. Vaak zijn de klachten stress gerelateerd. Daarnaast heeft 40% van de volwassenen heeft wel eens klachten van zuurbranden, 10% heeft regelmatig klachten van zuurbranden, oprispingen en/of boeren, zogenaamde refluxklachten. In Nederland wordt ongeveer 350 miljoen euro per jaar besteed aan over the counter medicijnen (medicijnen die zonder recept verkrijgbaar zijn). 40% van de mannen boven de 40 jaar heeft refluxklachten! En typisch voorbeeld is een 46 jarige man die op het spreekuur komt wegens klachten van een vervelend tot pijnlijk gevoel in de bovenbuik minstens 4 dagen per week. De klachten bestaan sinds 2 maanden. Soms gaat dit gepaard met opboeren en zuurbranden. Door de werkdruk komt hij niet toe aan sporten waardoor hij een aantal kilo s in gewicht is aangekomen. Hij gebruikt veel koffie per dag, maar rookt niet. Rennies helpt enigzins.

8 Wat is hieraan te doen: - Stress is een belangrijke oorzaak voor dyspeptische klachten. - Dieetmaatregelen: chocola, vet eten, pepermunt en alcohol vermijden; koffie minderen. - Leefregels: stop met roken; frequent kleine maaltijden verdelen over de dag i.p.v. grote maaltijden; op 3 kussens slapen (30 graden); geen late maaltijden. - Afvallen. Overgewicht is een belangrijke oorzaak voor stijgende incidentie van refluxklachten en slokdarmkanker. - Geen andere pijnstillers dan Paracetamol gebruiken. Meeste pijnstillers geven maagklachten. Prikkelbare darm syndroom = spastische darm Ook als we niet direct merken dat er iets mis is met de darmen, kunnen we er toch last van krijgen. Een goed functionerende darm is namelijk belangrijk voor onze gezondheid en voor ons functioneren. Prikkelbare darmsyndroom is een veel voorkomende aandoening % van de bevolking heeft er last van: aanvalgewijze buikkrampen/ buikpijn, opgeblazen gevoel, winderigheid, problemen met de stoelgang. Vooral jonge volwassenen worden erdoor geplaagd en vrouwen twee keer zo vaak als mannen. Prikkelbare darm syndroom is geen ernstige aandoening, maar wel lastig. Je kunt er heel oud mee worden. Veel mensen ondervinden er in het dagelijks leven veel pijn en hinder van. Sommigen hebben er af en toe last van, anderen continu. De oorzaak van het prikkelbare darm syndroom is niet helemaal duidelijk, maar men denkt dat het wordt veroorzaakt door het abnormaal, krampachtig samentrekken van de dikke darm. Vaak speelt stress hierbij een rol. De darmwand kan ook overgevoelig en prikkelbaar zijn. Wat kunt u eraan doen: - voedingsadviezen: vezelrijk dieet en veel water drinken - medicijnen die krampen tegengaan - stress tegen gaan Ik hoop dat u als Bourgondiër enthousiast blijft genieten van het heerlijke eten. Dat hoort bij het leven! Bovendien werkt het stressverminderend, en dat is goed voor alles. En mochten uw ingewanden toch eens protesteren, dan weet u wat u moet doen Bij aanhoudende klachten of vragen is er nog altijd de maag-, darm en leverarts! Dank u voor uw aandacht. Februari 2008