Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Chronische alvleesklierontsteking

Transcriptie

1 Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen Chronische alvleesklierontsteking

2 De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend. De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de wetenschappelijke beroepsvereniging van maag-darmleverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverterings organen bevorderen. Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel- GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toe gestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voor zieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat. Inhoud Chronische alvleesklierontsteking Een verhaal uit de praktijk De spijsvertering Wat is een alvleesklierontsteking? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de klachten? Wat kan de arts doen? Wat is de behandeling? Wat kunt u zelf doen? Extra informatie of vragen? Overzicht brochures

3 Een verhaal uit de praktijk De afgelopen twee jaar is mijn man regelmatig met hevige buikpijnklachten naar het ziekenhuis gebracht. Soms kon hij niks meer omdat hij zoveel pijn had. Gelukkig werden deze perioden van pijn ook afgewisseld met pijnvrije perioden, maar steeds kwamen de pijnaanvallen terug. Na verschillende onderzoeken in het ziekenhuis bleek dat mijn man een ontstoken alvleesklier had. De arts gaf aan dat er sprake was van chronische alvleesklierontsteking. Dit houdt in dat de ontsteking telkens terugkomt, of soms zelfs continu aanwezig is. Het ontstekingsproces heeft de alvleesklier blijvend beschadigd. Door een aantal behandelingen en medicijnen zijn de klachten nu onder controle. We hopen dat het nu stabiel blijft en de alvleesklier niet meer verder achteruit gaat. In deze brochure krijgt u informatie over chronische alvleesklierontsteking. U kunt lezen wat de klachten zijn, welke oorzaken er zijn en wat de behandelingsmogelijkheden zijn. De spijsvertering De alvleesklier speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. Hieronder wordt de werking van het spijsverteringskanaal en de functie van de alvleesklier toegelicht. De spijsvertering Spijsvertering betekent dat voedsel wordt afgebroken tot voedingsstoffen, die het lichaam kan opnemen en 1 gebruiken. De spijsvertering begint in de mond. Het voedsel wordt hier fijngekauwd en vermengd met speeksel. Het speeksel zorgt ervoor dat u het voedsel makkelijk kunt doorslikken. In het speeksel zitten stoffen die het 11 voedsel helpen verteren. Als u het 10 voedsel hebt doorgeslikt komt het in de slokdarm. Het voedsel gaat hier snel doorheen. Daarna komt het in de maag terecht. Bij de overgang van slokdarm naar maag bevindt zich een sluitspiertje. Deze gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het weer dicht. Hierdoor kan er geen voedsel en maagsap vanuit de maag terugstromen in de slokdarm. Zo zorgt het Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm sluitspiertje voor eenrichtingsverkeer. 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus De maag is een tijdelijke opslagplaats 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever Van der Zon Visueel 4 5

4 voor het voedsel. De wand van de maag is bedekt met een dikke beschermende slijmlaag. In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en het bevat onder andere zoutzuur. Het zure maagsap is belangrijk bij de vertering van het voedsel in de maag. Ook vormt het een barrière tegen eventuele ziekmakende bacteriën die u met het eten binnenkrijgt. Een warme maaltijd blijft gemiddeld drie uur in de maag. Daarna gaat de voedselbrij via de maaguitgang (pylorus) in kleine porties door naar de twaalfvingerige darm. De twaalfvingerige darm is het eerste deel van de dunne darm. In de twaalfvingerige darm worden gal en alvleeskliersap toe gevoegd aan de voedselbrij. Gal helpt bij de vertering van vetten. Het alvleeskliersap is nodig voor de afbraak van vetten, eiwitten en suikers. In de dunne darm vindt het grootste deel van de voedselvertering plaats. Belangrijke voedingsstoffen worden hier klein gemaakt en daarna via de wand van de dunne darm door het lichaam opgenomen. De dunne darm is ongeveer vijf meter lang. De dunne darm gaat over in de dikke darm. De dikke darm is ongeveer een meter lang en ligt als een als een omgekeerde U-vorm in uw buik. De dikke darm begint rechtsonder in de buik en loopt via een Galwegen, lever en alvleesklier 1 Slokdarm 2 Lever 3 Galwegen 4 Galblaas 5 Maag 6 Twaalfvingerige darm 7 Alvleesklier 8 Papil van Vater 9 Dunne darm Van der Zon Visueel aantal bochten naar de linker onderbuik. Daar gaat de dikke darm over in de endeldarm. Een waterige brij met onverteerbare resten stroomt door naar de dikke darm. De dikke darm onttrekt water en zouten uit deze dunne brij. Wat daarna overblijft is de normale vaste ontlasting. De ontlasting wordt door de dikke darm naar de endeldarm geduwd. Als er ontlasting in de endeldarm komt voelt u aandrang. Aandrang is het signaal van het lichaam om naar het toilet te gaan. De Het gedeelte van de alvleesklier dat het dichtst bij de dunne darm ligt, heet de kop van de alvleesklier. Deze ligt in het midden van in de buik, onder de lever en tegen de twaalfvingerige darm; Het middengedeelte of lichaam van de alvleesklier bevindt zich achter de maag; Het laatste deel is de staart van de alvleesklier en deze ligt links in de buikholte dicht bij de milt en de linkernier. spijsvertering is dan voltooid en de ontlasting kan via de anus het lichaam verlaten. De alvleesklier De alvleesklier is een langgerekte trosvormige klier. De medische naam voor alvleesklier is pancreas. De alvleesklier speelt onder andere een belangrijke rol bij de spijsvertering. Bij volwassen mensen is de lengte ongeveer twaalf tot vijftien centimeter en de dikte ongeveer één tot drie centimeter. De alvleesklier ligt achter in de bovenbuik, voor een groot deel achter de maag en vlak voor de wervelkolom. Aan de onderzijde van de alvleesklier bevindt zich de dunne darm De alvleesklier kan in de lengte worden opgedeeld in drie delen: De alvleesklier heeft twee verschillende functies: het produceren van alvleeskliersap dat helpt bij de spijsvertering en het produceren van hormonen die de bloedsuikerspiegel reguleren. Spijsvertering De alvleesklier produceert spijsverteringssappen. Deze sappen bevatten enzymen die nodig zijn voor de vertering van vetten, eiwitten en suikers. Door de alvleesklier lopen veel kleine afvoerkanaaltjes, die uiteindelijk samen komen in de grote afvoergang van de alvleesklier. De spijsverteringsenzymen die de alvleesklier produceert, worden door deze kanaaltjes naar de grote af 6 7

5 voergang van de alvleesklier getransporteerd. Deze afvoergang mondt samen met de grote galgang uit in de papil van Vater. Dit is een sluitspiertje aan het uiteinde van de beide afvoerbuizen. De papil van Vater ligt ter hoogte van de kop van de alvleesklier in de wand van de twaalfvingerige darm. Het alvlees kliersap en de gal komen langs deze weg in de twaalf vingerige darm en Wat is een alvleesklierontsteking? zorgen daar voor een goede vertering van het voedsel. De alvleesklier produceert per dag ruim een liter alvleeskliersap. Dit sap wordt niet de hele Een alvleesklierontsteking is een ernstige aandoening. De medische naam dag door continu afgegeven aan de twaalfvingerige darm. voor een alvleesklierontsteking is pancreatitis. Deze ontsteking kan verschillende oorzaken hebben. De ontsteking ontstaat niet door bacteriën. Wanneer we voedsel zien, ruiken, proeven of doorslikken krijgen de hersenen een seintje dat er voedsel in aantocht is. Dit signaal wordt ook doorgegeven Normaal gesproken worden de spijsverteringsenzymen die de alvleesklier aan de alvleesklier. Deze begint vervolgens met het aanmaken van produceert pas in de dunne darm actief, waarna ze het voedsel helpen verteren. alvleeskliersap en geeft dit vervolgens af aan de twaalfvingerige darm. Ook Bij een alvleesklierontsteking gaan de enzymen al in de alvleesklier zelf aan het de aanwezigheid van voedsel in de maag en de twaalfvingerige darm, werk. Het weefsel van de alvleesklier wordt dan door zijn eigen enzymen verteerd. stimuleert de alvleesklier tot het aanmaken van alvleeskliersap. Dit veroorzaakt schade aan de alvleesklier. Als gevolg hiervan worden nog meer De spijsverteringsenzymen in het alvleeskliersap werken in op de voedselbrij enzymen afgescheiden, waardoor de alvleesklier steeds verder wordt verteerd. in de dunne darm. Hierdoor worden de voedingsstoffen zo klein, waardoor ze Hierdoor raakt de alvleesklier ontstoken. via de dunne darm kunnen worden opgenomen in het bloed. Bloedsuiker regulatie Alvleesklierontsteking 1 Alvleesklier In de alvleesklier zitten kleine klieren die onder andere het hormoon insuline produceren. Deze kliertjes heten de Eilandjes van Langerhans. Naast insuline 2 Ontsteking in de (kop van de) alvleesklier produceren ze ook glucagon. Glucagon en insuline spelen een belangrijke rol bij de suikerstofwisseling in ons lichaam. Zij zorgen ervoor dat het bloedsuikergehalte in het lichaam in evenwicht blijft. De alvleesklier reageert op de 1 hoeveelheid suiker in het bloed. Is het suikergehalte verhoogd, bijvoorbeeld na een maaltijd, dan wordt er meer insuline aangemaakt. Hierdoor daalt het suikergehalte in het bloed. Bij een laag suikergehalte gaat de alvleesklier juist glucagon produceren en minder insuline. Hierdoor stijgt het suikergehalte in 2 het bloed. Bij suikerziekte is er sprake van een slechte regulatie van dit suikergehalte. Dit komt doordat er geen of onvoldoende insuline wordt geproduceerd. Hierdoor kan het bloedsuikergehalte sterk verhoogd raken. Dit kan allerlei klachten en schade aan het lichaam geven. 8 9

6 Een alvleesklierontsteking kan acuut of chronisch optreden. Acute alvleesklierontsteking Bij een acute alvleesklierontsteking treedt een kortdurende of tijdelijke ontsteking van de alvleesklier op. Deze aandoening kan zeer mild maar ook zeer ernstig verlopen. Meestal komt de ziekte binnen enkele dagen tot weken weer tot rust. Hierbij kan de alvleesklier volledig genezen. In sommige gevallen kan er blijvende schade aan de alvleesklier ontstaan. Wat zijn de oorzaken? Er zijn verschillende oorzaken bekend die een chronische alvleesklierontsteking tot gevolg kunnen hebben. Meestal wordt een chronische alvleesklierontsteking veroorzaakt door: Bij een chronische alvleesklierontsteking is er sprake van een steeds terugkerende of langdurige ontsteking, die vaak een mild verloop heeft. Deze ontsteking kan continu aanwezig zijn of telkens terugkomen. Door de chronische ontsteking kan de functie van de alvleesklier steeds verder achteruit gaan. Hierbij kan blijvende schade aan de alvleesklier ontstaan. Als gevolg van de langdurige ontsteking verdwijnen alvleeskliercellen. Deze worden niet vervangen door nieuwe gezonde cellen, maar door littekenweefsel. Door het littekenweefsel kan de afvoergang van de alvleesklier vernauwd raken. Dit chronische ontstekingsproces kan veel pijn veroorzaken. In deze brochure krijgt u informatie over een chronische alvleesklierontsteking. Meer informatie over een acute alvleesklierontsteking vindt u in onze brochure Acute alvleesklierontsteking. Een overzicht van onze brochures vindt u op pagina 20 van deze brochure. langdurig alcoholgebruik; herhaalde aanvallen van acute alvleesklierontsteking; een onbekende factor. Dit wordt ook wel een idiopathische alvleesklierontsteking genoemd. Wat zijn de klachten? Omdat de alvleesklier een grote reservecapaciteit heeft, kan deze nog een poos normaal blijven werken. U hoeft daarom niet altijd direct klachten te hebben bij een chronische alvleesklierontsteking. Op welk moment er wel klachten ontstaan, verschilt per patiënt. Meestal staan pijnklachten op de voorgrond en ontstaan later spijsverteringproblemen zoals vettige ontlasting en suikerziekte. Bij een chronische alvleesklierontsteking worden perioden met veel klachten vaak afgewisseld door perioden met weinig klachten

7 De meest voorkomende klachten van een chronische alvleesklierontsteking staan in onderstaand overzicht. Gewichtsverlies Als gevolg van vetdiarree, maar ook als gevolg van de angst om te eten (pijn), kunnen patiënten ernstig vermageren. Klachten bij chronische alvleesklierontsteking: Buikpijn; Vetdiarree; Gewichtsverlies. Hieronder worden de klachten toegelicht. Buikpijn Hevige pijn midden in de bovenbuik is de meest kenmerkende klacht bij chronische alvleesklierontsteking. De pijn kan uitstralen naar de rug, de zij en de schouders. Bijkomende klachten die kunnen optreden zijn misselijkheid en braken. Na een maaltijd nemen de klachten vaak toe. Doordat steeds meer alvleesklierweefsel verloren gaat, kan de hevige pijn bij een chronische alvleesklierontsteking bij sommige patiënten na lange tijd minder worden. Helaas is dat lang niet bij iedereen het geval en kan de pijn lange tijd aanwezig blijven. Complicatie Soms leidt chronische alvleesklierontsteking tot een vochtcollectie. Dit is een duidelijk begrensde holte als gevolg van lekkende alvleeskliersappen welke zich in of net buiten de alvleesklier bevindt. Afhankelijk van de grootte, kan een vochtcollectie allerlei klachten veroorzaken. Wanneer de vochtcollectie tegen de maag of darm aandrukt, kan er sprake zijn van misselijkheid, braken en pijn. Als de vochtcollectie de galwegen dichtdrukt, ontstaat er geelzucht. De vochtcollectie verdwijnt in vijftig procent van de gevallen vanzelf. Soms kan er in een vochtcollectie een infectie ontstaan. Cyste in de alvleesklier 1 Alvleesklier 2 Cyste 2 1 Vetdiarree Door de blijvende ontsteking neemt de productie van spijsverteringsenzymen af, waardoor vettige diarree ontstaat. Vetstoffen uit de voeding worden door het tekort aan de spijsverteringsenzymen niet goed verteerd. De vetstoffen verlaten het lichaam in de ontlasting. Omdat vetten nodig zijn voor de opname in het lichaam van bepaalde vet-oplosbare vitaminen, kunnen er tekorten ontstaan aan deze vitaminen. Samen met de vettige diarree verdwijnen namelijk ook deze vitaminen

8 Wat kan de arts doen? De huisarts bespreekt uw klachten met u en zal u lichamelijk onderzoeken. Als uw huisarts vermoedt dat er sprake kan zijn van een chronische alvleesklierontsteking, zal hij u doorverwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of een internist. Deze specialist zal het lichamelijk onderzoek herhalen en aanvullend uitgebreid onderzoek laten verrichten. Onderzoek Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk om chronische alvleesklierontsteking aan te tonen. Meestal is een combinatie van onderzoeken nodig, om de diagnose met zekerheid vast te stellen. Hieronder worden de meest gebruikelijke onderzoeken toegelicht. Bloedonderzoek In het bloed kunnen veranderingen worden aangetoond in de waarden van bepaalde alvleesklierenzymen en tekorten van vitamines worden vastgesteld. Als de ontsteking lang aanwezig is, kan suikerziekte ontstaan. De (huis)arts kan dit vaststellen met een bloedonderzoek. Een hoog suikergehalte in het bloed kan duiden op suikerziekte. Echografie Een echografie van de buik kan de ontstoken alvleesklier in beeld brengen en aantonen of galstenen de oorzaak zijn van de ontsteking. Bij een echografie wordt gebruik gemaakt van geluidsgolven. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoekstafel. Op uw buik wordt een gel aangebracht die geluidsgolven goed geleidt. Daarna beweegt de arts het echoapparaat over uw buik. Het echoapparaat zendt geluidsgolven uit en vangt de teruggekaatste geluidsgolven op. De teruggekaatste geluidsgolven zijn te zien op een beeldscherm en geven een beeld van de organen. Endo-echografie Een endo-echografie is een vorm van echografie waarbij het echoapparaat vastzit op een flexibele slang (endoscoop). De arts brengt deze slang via de mond en slokdarm naar de maag en het eerste deel van de dunne darm. Het echoapparaat zendt geluidsgolven uit en vangt de teruggekaatste geluids golven op. De teruggekaatste geluidsgolven zijn te zien op een beeldscherm en geven een beeld van de organen. Met dit onderzoek kan de arts inzicht krijgen in de alvleesklier, de galwegen en de alvleeskliergang. Ook eventueel aanwezige vochtcollecties kunnen worden opgespoord. Tijdens dit onderzoek kan de arts vochtcollecties aanprikken om deze te laten leeglopen. Dit laten leeglopen van de vochtcollectie wordt ook wel drainage genoemd. CT-scan (computer tomografie) of MRI-scan (magnetic resonance imaging) Met behulp van een CT-scan of MRI-scan kunnen allerlei afwijkingen in de ontstoken alvleesklier nauwkeurig in beeld worden gebracht. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoekstafel en wordt u langzaam door een kokervormige scanner geschoven. De scanner maakt een serie gedetailleerde foto s van uw alvleesklier. Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader gespoten. Hierdoor worden de afbeeldingen duidelijker. De arts kan met een deze onderzoeken vaststellen of het om de oedemateuze of necrotiserende vorm van alvleesklierontsteking gaat. MRI (magnetic resonance imaging) Een MRI-scan is een beeldvormend onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een sterk magnetisch veld. Met een MRI-scan kan de arts afwijkingen van de alvleesklier aantonen. Voor dit onderzoek ligt u in een kokervormige scanner. De scanner maakt een serie gedetailleerde afbeeldingen van uw galblaas en galwegen. Meestal krijgt u voor het onderzoek contrastvloeistof in een ader ingespoten

9 Vetuitscheiding in de ontlasting meten Met dit onderzoek wordt uw ontlasting gecontroleerd op de aanwezigheid van vet. Soms krijgt u van tevoren een speciaal dieet. Gedurende een aantal dagen wordt de ontlasting verzameld. Hierin wordt de vetuitscheiding gemeten. Bij een gezond persoon wordt meer dan 93 % van de ingenomen vetten opgenomen in het lichaam. Als er minder vet in het lichaam wordt opgenomen, is er meer vet aantoonbaar in de ontlasting aanwezig. Het afscheiden van minder alvleesklierenzymen kan hiervan de oorzaak zijn. Ook kan de hoeveelheid van bepaalde alvleesklierenzymen in de ontlasting bepaald worden als maat voor de verminderde werking van de alvleesklier. Wat is de behandeling? Bij een chronische alvleesklierontsteking bestaan verschillende behandelingsmogelijkheden. Afhankelijk van de ernst van de ontsteking en uw klachten bepaalt de arts welke behandeling u krijgt. Hieronder worden de meest gebruikelijke behandelingen kort toegelicht. Medicatie De arts kan medicijnen voorschrijven om de hevige pijn te bestrijden. Daarnaast worden er vaak medicijnen gegeven die alvleesklierenzymen aanvullen waardoor de alvleesklierwerking wordt ondersteund. Voeding Omdat de medicijnen de alvleesklierenzymen aanvullen, is het in eerste instantie niet noodzakelijk om een vetbeperkt dieet te gebruiken. ERCP of endoscopische behandeling In sommige gevallen kan een endoscopische behandeling (ERCP) plaatsvinden. Tijdens een ERCP kan de arts met een flexibele buis, de endoscoop, via de mond, slokdarm en de maag tot in het eerste deel van de dunne darm komen. In dit deel van de dunne darm zit de gezamenlijke uitgang van de galwegen en de alvleesklier. Dit noemen we ook wel de papil van Vater. Met behulp van kleine instrumenten kan de arts een kleine ingreep uitvoeren, die de afvoergang van alvleeskliersap en galvloeistof makkelijker doorgankelijk maakt. Bij deze ingreep wordt een klein sneetje gemaakt bij de afvoergang. Dit heet een papillotomie. Een andere mogelijkheid is het plaatsen van een buisje (stent) in de 16 17

10 afvoergang, waardoor afvoer van alvleeskliersap kan verbeteren. Ook dit kan meestal tijdens een endoscopische behandeling plaatsvinden. Een ERCP vindt meestal plaats onder een roesje. Meer informatie over een ERCP vindt u in de brochure ERCP. Operatie Soms is een operatie noodzakelijk om pijnklachten te bestrijden. Tijdens een operatie kan de arts oud ontstoken weefsel (littekenweefsel) verwijderen. Een operatie kan ook nodig zijn om het alvleeskliersap goed door te laten stromen naar de dunne darm. Daarbij wordt de afvoergang van de alvleesklier opnieuw met de dunne darm verbonden, soms moet daarbij ook een deel van de alvleesklier verwijderd worden. Deze operatie vindt regelmatig plaats met goede resultaten. In andere zeldzame gevallen is het nodig om de gehele alvleesklier te verwijderen. Het verwijderen van de gehele alvleesklier is een ingrijpende operatie. Na een dergelijke operatie moet de patiënt levenslang medicijnen gebruiken om het tekort aan alvleesklierenzymen en insuline op te vangen. Wat kunt u zelf doen? Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een chronische alvleesklierontsteking, kunt u met een aantal leefregels en voedingsadviezen de klachten verminderen. De belangrijkste punten om op te letten zijn alcohol en voeding. Onderstaande adviezen kunnen u hierbij helpen. Alcohol Onderzoek heeft aangetoond dat dagelijks gebruik van meerdere glazen alcoholhoudende drank een verhoogde kans geeft op alvleesklierontsteking. Om alvleesklierontsteking te voorkomen is het belangrijk dat u zeer matig bent met alcohol. Als er al sprake is van een alvleesklierontsteking, wordt alcohol volstrekt afgeraden. Behandeling van een vochtcollectie Bij sommige patiënten met chronische alvleesklierontsteking ontstaat een vochtcollectie. Dit is een duidelijk begrensde holte gevuld met vocht, die ontstaat door lekkage van alvleeskliersappen. Wanneer vochtcollecties klachten veroorzaken moeten ze worden behandeld. Soms ontstaat er een infectie in een vochtcollectie. Bij deze ernstige complicatie zal de arts antibiotica voorschrijven. Als verdere behandeling van de vochtcollectie nodig is, kan de arts u meer vertellen over deze verdere behandeling. Voeding Als u een chronische alvleesklierontsteking hebt, is het verstandig om uw maaltijden in kleine porties te verdelen over de dag. Een diëtiste kan u helpen met een dieetadvies dat is afgestemd op de aard en de ernst van uw klachten. Als uw vetdiarree aanhoudt ondanks gebruik van medicijnen met alvleesklierenzymen, is het verstandig om dit met uw arts te bespreken. Roken Voor uw algehele gezondheid is het verstandig om niet te roken. Daarnaast is het bewezen dat roken een negatief effect heeft op alvleesklierontsteking. Daarom is het belangrijk om te stoppen met roken

11 Extra informatie of vragen? Notities en vragen Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen. De Infolijn ( 0,15 per minuut) op maandag, woensdag en donderdag van tot uur voorlichting@mlds.nl Internet Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over andere onderwerpen die ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 22 voor extra informatie. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met de: Alvleeskliervereniging Telefoon: info@alvleeskliervereniging.nl Internet:

12 Meer brochures 1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons! U kunt meer brochures vinden op onze website U kunt onze brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn verschillende brochures over de volgende onderwerpen: SLOKDARM EN MAAG LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER DARM VOEDING EN SPIJSVERTERING Helpt u mee aan een betere toekomst voor ruim twee miljoen Nederlanders met een spijsverteringsziekte? De Maag Lever Darm Stichting zet zich in om deze veel voorkomende ziekten te voorkomen, te bestrijden en het leven van deze patiënten draaglijker te maken. Uw steun is hard nodig Wij krijgen geen subsidies van de overheid. Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig jaar. En we gaan door zolang het moet. Met uw bijdrage kunnen wij: Uitgebreide informatie bieden over maag-, darm-, leverziekten, onderzoeken en behandelingen Wetenschappelijk onderzoek financieren om deze veel voorkomende ziekten te voorkomen en te bestrijden Gezondheidsvoorlichting geven via de Infolijn ( ) Hoe kunt u ons helpen? Vul onderstaande machtiging in of doneer via Alvast heel hartelijk bedankt! ONDERZOEK KINDEREN SONDEVOEDING PREVENTIE Ja, ik help mee! SEPA machtiging Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB o.v.v. Brochure MLDS Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven: 10,- 20,- per maand per jaar eenmalig VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT HUISNUMMER Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele versie verwijzen wij u naar onze website POSTCODE/PLAATS IBAN REKENING DATUM HANDTEKENING 22 Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort Incassant ID: NLZZZ

13 Inhoudelijk herzien: oktober 2014 Redactie Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak Oranje Vormgevers Illustraties Van der Zon Visueel Drukwerk Torendruk Artikelcode 5048