Ruim één concreet project per dag

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2013

2 WILDE GANZEN JAARVERSLAG Ruim één concreet project per dag 2013 was een bijzonder jaar voor Wilde Ganzen. Een jaar waarin we maar liefst 395 concrete projecten hebben ondersteund met kennis, expertise en een financiële bijdrage vanuit de Nederlandse samenleving. Daarmee hebben we bijgedragen aan structurele verbeteringen in het leven van meer dan 1 miljoen mensen. Daarnaast hebben we met onze nationale partnerorganisaties in Brazilië, India, Kenia en Zuid-Afrika nog eens bijgedragen aan 198 projecten. Hierbij is het merendeel van de benodigde fondsen in die landen zelf geworven. Daarmee zijn we uitgekomen op een totaal van 492 projecten! Dit zijn allemaal tastbare projecten. Een basisschool in Nepal. Een moeder- en kindkliniek in Chingazi, Malawi. Een irrigatieproject in Kang Teneng in Cambodja dat zorgt voor betere voedselvoorziening voor families. Schoon drinkwater voor mensen in de Mae Hong Song provincie in Thailand of zonnepanelen in Burkina Faso die er voor zorgen dat kinderen s avonds hun huiswerk kunnen maken en zo kansen krijgen voor een betere toekomst was ook een jaar waarin we nog meer zijn gaan inspelen op de snel veranderende wereld waarin we werken: een ontwikkeling die we de komende jaren verder uitwerken. En tenslotte, ook een jaar waarin we ons als organisatie nog sterker hebben neergezet. We zijn er trots op dat we 395 projecten hebben ondersteund in 63 landen. Dat is ruim één concreet, kleinschalig project per dag. Een groei van meer dan 20 procent ten opzichte van 2012! Het aantal projecten waarbij - dankzij onze hulp bij lokale fondsenwerving - het grootste deel van de benodigde middelen uit Brazilië, India, Kenia of Zuid-Afrika zelf kwam, groeide nóg iets sneller: met 198 projecten en een groei van 26 procent gaan we ook hier geleidelijk richting één project per dag. Het mooie aan al deze projecten is dat ze stuk voor stuk zijn voortgekomen uit eigen initiatief. Van mensen ter plaatse, samen met bevlogen Nederlanders of met gemotiveerde medewerkers van onze nationale partnerorganisaties. Kleine projecten die een groot verschil maken. Wij hebben, dankzij de steun van gulle gevers die projecten net dat ene zetje kunnen en mogen geven. Van elke euro die Particuliere Initiatieven hebben geworven in Nederland maakten wij 1,55. Eigenlijk hebben we die projecten vleugels gegeven. Onze Visie Een wereld waarin mensen die in armoede leven op eigen kracht hun situatie en hun toekomst verbeteren. Onze Missie Wilde Ganzen bestrijdt armoede wereldwijd. We geven financiële steun, kennis en expertise bij projecten die voortkomen uit gezamenlijk initiatief van mensen die in armoede leven, hun gemeenschap én bevlogen Nederlanders. De projecten zijn kleinschalig en leiden tot zichtbare resultaten. Ook versterken we de kracht van mensen die in armoede leven om

3 WILDE GANZEN JAARVERSLAG In 2013 hebben we zo n 18,2 miljoen euro besteed aan onze doelstellingen. Dat is ruim 4,3 miljoen euro meer dan in 2012: een groei van 31 procent. Daarbij zijn onze beheer- en administratiekosten met 3,3 procent laag gebleven, percentueel gezien zelfs lager dan in Dat zijn geweldige resultaten! Een belangrijke stap die we in 2013 hebben gezet, is het herdefiniëren van onze missie, visie en pay- off. Deze sluiten nu beter aan op de continue veranderingen binnen de wereld van Internationale Samenwerking. De rol van Wilde Ganzen Onze missie is armoedebestrijding. De armoede neemt af, maar lang niet iedereen profiteert hiervan. Wereldwijd leven er nog steeds 900 miljoen mensen onder de armoedegrens van 1 euro per dag. Jaarlijks sterven vrouwen in het kraambed. We blijven daarom strijden tegen armoede. Met concrete projecten. Dat doen we samen met een deel van het maatschappelijk middenveld: het Particulier Initiatief. Bevlogen Nederlanders die initiatief nemen - samen met grassroots-organisaties in de projectlanden, oftewel de Project Eigenaren. Zij kennen de lokale situatie, bedenken de projecten, voeren ze uit en betalen steeds vaker een eigen bijdrage. Met name in de middeninkomenslanden kunnen grassroots-organisaties zelf ook middelen werven. Dat ondersteunen we samen met vier nationale partnerorganisaties, onder andere met trainingen. Ook helpen we hen op te komen voor hun rechten en zo samen hun belangen te bepleiten bij de lokale overheden. in eigen land fondsen en middelen te mobiliseren. Voor een directe én structurele verbetering van hun situatie en voor een kansrijke toekomst. Pay-off Klein project Groot verschil. Dat is precies waar Wilde Ganzen voor staat: steun aan kleinschalige concrete projecten om daarmee écht een verschil te maken in het leven van mensen. Ons prachtige en nodige werk kunnen we doen dankzij de steun van onze donateurs, vermogensfondsen, institutionele donoren en de Nationale Postcode Loterij. We blijven ons inzetten om met kleine projecten een groot verschil te maken. Klaas van Mill Directeur Wilde Ganzen

4 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN NAVIGATIE: HOOFDSTUKKEN NAAR INHOUDSOPGAVE PRINT ZOEK VORIGE PAGINA TERUG VOLGENDE PAGINA INHOUD Ruim één concreet project per dag 5 Het jaar 2013 Een veranderende wereld Wilde Ganzen werkwijze 9 Projecten Een bijdrage aan het verminderen van armoede 18 Particuliere initiatieven Een actieve en persoonlijke samenwerking 20 Programma s Modellen voor de toekomst 25 Fondsenwerving Het vertrouwen dat onze donateurs en gevers ons schenken 28 Communicatie Mensen betrekken om samen te bouwen aan onze missie 32 Organisatie Een stevige basis 34 Vooruitblik en risicoanalyse 2014 en verder 38 Bijlage 1: Verantwoordingsverklaring Raad van Toezicht 41 Bijlage 2: Samenstelling Raad van Toezicht en directie 42 Bijlage 3: Resultaat spaar- en beleggingsvormen 43 Bijlage 4: Meerjarenbegroting 44 Bijlage 5: Relevante kengetallen jaarverslag JAARREKENING 2013

5 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN HET JAAR 2013 Een veranderende wereld Armoede is de wereld nog lang niet uit. Toch is er grote vooruitgang geboekt. Zo is twee jaar vóór de deadline van de Millenniumdoelen in 2015 al een aantal van die doelen bereikt. Wereldwijd is bijvoorbeeld het aantal mensen dat moet rondkomen van minder dan 1,25 dollar per dag gehalveerd. En ruim 90 procent van alle kinderen gaat inmiddels naar school. Veel ontwikkelingslanden werden of worden opkomende economieën; de meerderheid van de wereldbevolking leeft in steden; 75 procent van de armen leeft in middeninkomenslanden; het bedrijfsleven heeft Azië, Zuid-Amerika en Afrika ontdekt en de verwachting is dat deze continenten in 2030 goed zijn voor bijna 60 procent van de wereldeconomie. Het gezicht van de armoede is veranderd: armoede is meer dan in het verleden een verdelingsvraagstuk geworden. Het rapport Ongelijke Werelden van de Adviesraad Internationale Vraagstukken verwoordde dat in september 2012 als volgt: De meerderheid van de armen woont in middeninkomenslanden. In deze context hebben overheden ter plekke en de middenklasse de plicht en in principe ook de mogelijkheden om zelf de armoede in eigen land aan te pakken. Versterking van de capaciteit tot herverdeling staat dus centraal. Lilianne Ploumen, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, heeft dit in juli 2013 in een brief aan de Kamer als volgt omschreven: [ ] toenemende inkomensongelijkheid [heeft] een remmende werking op armoedebestrijding, duurzame groei en stabiliteit. De nieuwe agenda zal aandacht moeten besteden aan ongelijkheid binnen én tussen landen [ ]. De context is sneller dan ooit aan het veranderen. Ook Internationale Samenwerking gaat de komende jaren sterk veranderen. Een andere aanpak is nodig: meer geïntegreerd; meer vanuit de benadering van lokale ongelijkheid; meer vanuit een groeiende middenklasse in middeninkomenslanden en meer vanuit de kracht van mensen zelf die in armoede leven. Zo n benadering legt de verantwoordelijkheid voor armoedebestrijding dáár neer waar deze uiteindelijk thuishoort: bij de overheid, de middenklasse en het bedrijfsleven in ontwikkelingslanden zelf.

6 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Wilde Ganzen in 2013 In 2013 hebben wij onze visie en missie aangescherpt. We blijven de organisatie van het eigen initiatief. Initiatief van mensen die in armoede leven en die hun eigen situatie willen verbeteren. Initiatief van particulieren in Nederland die hen willen helpen hun kleinschalige projecten op te zetten om armoede concreet te bestrijden en die daarvoor een deel van het benodigde geld inzamelen. We zijn er trots op dat we deze projecten mogen ondersteunen. Op basis hiervan hebben we ons logo gemoderniseerd met een pay-off die aangeeft waar Wilde Ganzen voor staat: Klein project Groot verschil. Daarnaast zijn we goed op weg met innovatieve, toekomstgerichte programma s die de focus leggen op het mobiliseren van mensen en middelen in middeninkomenslanden zelf. Samenvatting van de belangrijkste resultaten 395 CONCRETE PROJECTEN ruim één per dag Het aantal projecten dat we samen met Nederlandse Particuliere Initiatieven ondersteunen, is ten opzichte van 2012 met 22 procent gestegen. Stuk voor stuk zijn het tastbare, concrete projecten waaraan we hebben bijgedragen met geld, kennis en expertise. Met het ondersteunen van deze projecten hebben we bijgedragen aan structurele verbeteringen in het leven van meer dan 1 miljoen mensen TOENAME AANTAL PROJECTEN 22% PROGRAMMA S ACTION FOR CHILDREN EN CHANGE THE GAME 197 projecten lokaal ondersteund Action for Children en Change the Game zijn programma s die grassroots-organisaties in lage- en middeninkomenslanden ondersteunen om in eigen land mensen en middelen te mobiliseren voor hun projecten. Hierbij krijgen zij steun van een nationale partnerorganisatie van Wilde Ganzen. Inmiddels zijn er op deze manier alleen al in de afgelopen drie jaar ruim 350 projecten uitgevoerd. In 2013 waren dat er 197, een groei van 26 procent ten opzichte van Ook wordt er steeds vaker gebruikgemaakt van de mogelijkheden die lokale overheden bieden. Action for Children loopt tot eind Change the Game is eind 2013 gestart en gaat de geleerde lessen van Action for Children onder tienduizenden lokale organisaties wereldwijd verspreiden. 2013

7 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN REFRAMING THE MESSAGE beter communiceren in woord en beeld In 2013 is Reframing the Message gestart. Het belangrijkste doel van dit programma is Particuliere Initiatieven te helpen om de brede context van Internationale Samenwerking en de vooruitgang op het vlak van de Millenniumdoelen en armoedebestrijding beter te communiceren in woord en beeld. Een belangrijk onderdeel is ook om grassroots-organisaties zelf aan het woord te laten. Het programma heeft in Nederland de discussie over betrouwbare communicatie losgemaakt. MEER INVESTERINGEN ruim 4,3 miljoen euro meer besteed Dit jaar hebben we ruim 4,3 miljoen euro meer besteed aan onze doelstellingen dan in Deels vanuit hogere inkomsten, deels vanuit onze reserves. Er is bewust voor gekozen om een deel van de reserves af te bouwen. We vinden het namelijk van groot belang om het geld dat ons is toevertrouwd goed en snel te investeren in projecten. Als gevolg van deze keuze hebben we ongeveer 2,2 miljoen euro ingeteerd op ons vermogen. Dit is in lijn met onze planning. EIGEN ORGANISATIE AANGEPAST EN VERBETERD efficient werken als team Het herzien van de missie en visie hebben we met de hele organisatie gedaan. Daardoor werken we meer dan ooit als team aan het behalen van die missie en visie. We hebben een reorganisatie doorgevoerd om onze service naar het Particulier Initiatief te verbeteren en om intern de verantwoordelijkheden duidelijker te maken. Daarbij houden wij de efficiency van de organisatie scherp in de gaten. We werken tenslotte met het geld van donateurs en organisaties die ons ondersteunen - en daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. SAMENWERKEN EN VERBINDEN wat we doen, doen we niet alleen Meer dan ooit tevoren werken we samen met anderen. Allereerst met lokale grassroots-organisaties - de Project Eigenaren - en bevlogen Nederlanders - het Particulier Initiatief. Maar ook met zeer sterke partners in de projectlanden die voor lokale aansluiting zorgen. Op thematisch gebied werken we samen met diverse specialisten. Een goed voorbeeld is het Better Care Network Netherlands: een netwerk van organisaties in Nederland die hulp bieden aan kinderen in ontwikkelingslanden die het zonder de goede zorg van ouders moeten doen. Ook verbinden we ons aan een groter geheel doordat we in onze projectdoelstellingen aansluiten bij de internationaal vastgestelde Millennium Development Goals. En we werken samen in het platform My World, ter versterking van het Particulier Initiatief in Nederland. DOELSTELLINGEN BEHAALD samenvatting kengetallen De belangrijkste doelstellingen van Wilde Ganzen voor het jaar 2013 zijn gehaald. We hebben zelfs 31 procent meer besteed aan onze doelstellingen dan in het jaar daarvoor. Hierdoor zijn de bestedingen aan onze doelstellingen als percentage van onze totale lasten uitgekomen op 88,3 %. Dat is meer dan begroot voor 2013 (87,9%) en tevens hoger dan in 2012, toen was het namelijk 87,5%. Dit is een mooi resultaat, want het draait bij Wilde Ganzen uiteindelijk allemaal om armoedebestrijding. Daarnaast is het percentage beheeren administratiekosten in 2013 uitgekomen op 3,3 %. In het jaar 2012 was dit nog 4,3 %. Ten opzichte van de begroting (3,0 %) is er echter sprake van een lichte stijging. Het kengetal voor de fondsenwerving, het percentage kosten fondsenwerving ten opzichte van de totale inkomsten fondsenwerving, lag in 2013 op 12,1 %. Dit was voor 2013 begroot op 13,0 %. Ten opzichte van 2012 is er wel sprake van een lichte groei omdat we hebben geïnvesteerd in het opnieuw positioneren van Wilde Ganzen als organisatie die met kleine projecten een groot verschil maakt.

8 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Wilde Ganzen werkwijze Samenwerking met PI en PE --Initiatief voor de projecten die Wilde Ganzen ondersteunt komt vanuit de projectlanden en eigenaarschap ligt bij de lokale bevolking (zogenoemde Project Eigenaren). --Gezamenlijk opgezet door de lokale bevolking en bevlogen Nederlanders (zogenoemde Particuliere Initiatieven). --Naast lokaal eigenaarschap zijn duurzaamheid en capaciteit van de PE belangrijke onderwerpen waar Wilde Ganzen projecten op beoordeeld. Wat biedt Wilde Ganzen PI en PE waar we mee samenwerken? --Kennis en ervaring. --Financiële steun van 55%. Wilde Ganzen maakt van elke euro die een PI werft 1,55. --Trainingen en bijeenkomsten voor PI. --Versterken van de mogelijkheden voor PE om in eigen land fondsen en middelen te mobiliseren. Projecten --Kleinschalig Projectgrootte tussen en , gemiddeld projectbudget ligt rond de Concreet Zichtbare en blijvende resultaten Éénmalige, materiele investeringen (minimaal 60% van het projectbudget) Capaciteitsversterking van de PE (maximaal 40% van het projectbudget) --Doelgroep Wilde Ganzen ondersteunt projecten voor allerlei verschillende doelgroepen. Voor de volgende doelgroepen hebben we specifieke aandacht: Kinderen Mensen met een beperking Vrouwen, meisjes en gender --Thema s De projecten die Wilde Ganzen ondersteunt vallen in de onderstaande sectoren: Onderwijs Zorg en welzijn Gezondheid Water en sanitatie

9 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN PROJECTEN Een bijdrage aan het verminderen van armoede Aantal projectaanvragen sterk gegroeid In 2013 heeft Wilde Ganzen 518 projectaanvragen ontvangen. Projectaanvragen worden bij ons ingediend door grassroots-organisaties (de Project Eigenaren) in de projectlanden, in samenwerking met betrokken en bevlogen Nederlandse Particuliere Initiatieven. Als Wilde Ganzen een aanvraag goedkeurt, werft het Par- ticulier Initiatief in Nederland fondsen met gebruik van onze naam en ons logo. Over de opbrengsten keren we een premie uit van 55 procent. Ten opzichte van 2012 is het aantal aanvragen met 19 procent gestegen. Een deel van de groei komt voort uit de 114 aanvragen van Particuliere Initiatieven waarmee we voor het eerst samenwerken Afgewezen Project Eigenaar en grassroots-organsiatie : wat bedoelen we daarmee? Wilde Ganzen steunt kleinschalige ontwikkelingsprojecten die gezamenlijk zijn opgezet door bevlogen Nederlanders en lokale grassroots-organisaties in lage- en middeninkomenslanden. De term grassroots betekent dat de organisatie een initiatief is vanuit de lokale gemeenschap. Bij Wilde Ganzen noemen we deze projectpartners ook wel Project Eigenaren omdat zij de projecten bedenken én uitvoeren Goedgekeurd

10 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Aantal goedgekeurde projecten fors toegenomen Van de 518 ingediende projectaanvragen zijn er 395 goedgekeurd. Dit betekent een stijging van maar liefst 22 procent ten opzichte van Er is in samenwerking met Particuliere Initiatieven euro toegekend aan 395 projecten en er zijn meer dan 1 miljoen mensen bereikt! Van het totaalbedrag kwam euro rechtstreeks van Wilde Ganzen. De gemiddelde Wilde Ganzen-bijdrage aan een project is euro. De Particuliere Initiatieven hebben zelf gemiddeld euro per project bijgedragen. De totale projectbegroting komt daarmee in 2013 uit op euro gemiddeld. Duurzame projecten Wilde Ganzen ondersteunt kleinschalige ontwikkelingsprojecten die mensen ter plekke opzetten in samenwerking met betrokken Nederlanders. We richten ons hierbij vooral op materiële, eenmalige investeringen. Daarnaast mag tot 40 procent van het projectbudget worden besteed aan capaciteitsopbouw, bijvoorbeeld het trainen van medewerkers, deelname aan workshops of het inhuren van externe expertise. Dit bevordert de duurzaamheid van projecten. Projecten worden inhoudelijk beoordeeld door de medewerkers Projecten. Naast een beoordeling op de basisvoorwaarden wordt elke aanvraag getoetst op Chingazi, Malawi Kosten totaal: Bijdrage Wilde Ganzen: Bobok, Nepal Kosten totaal: Bijdrage Wilde Ganzen: Project en doelstelling Het verbeteren van de gezondheidszorg door het realiseren van een nieuwe moeder- en kindkliniek Malawi heeft een van de hoogste sterftecijfers ter wereld en dit project draagt bij aan het verlagen hiervan. Concreet resultaat 1 moeder- en kindkliniek gebouwd Aanschaf medische- en overig benodigde apparatuur. Het grote verschil Jaarlijks 420 veilige bevallingen Project en doelstelling Project en doelstelling Het verbeteren van toegang tot onderwijs voor de nieuwe generatie en daarmee het verbeteren van hun kansen op een goede toekomst. Deze kinderen behoren tot de de Magar, een economisch achtergestelde etnische groep en hun ouders zijn veelal arme boeren zonder opleiding. Concreet resultaat 1 school met 4 klaslokalen gebouwd en ingericht Het grote verschil Jaarlijks 117 kinderen (4 tot 13 jaar) toegang tot goed onderwijs

11 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN thematische kwaliteitscriteria. Wordt er bijvoorbeeld rekening gehouden met de positie van meisjes en vrouwen? Of de positie van mensen met een beperking? Wordt er bij de bouw van een school gedacht aan aparte toiletten voor meisjes? Is de overheid bij de bouw van een school betrokken? Toegang tot onderwijs voor álle kinderen valt immers onder de verantwoordelijkheid van de overheid. Daarnaast kijkt Wilde Ganzen erg kritisch naar de bouw van privéscholen: deze mogen geen kinderen uitsluiten. Wilde Ganzen staat voor kleinschalige opvang van kinderen. Wij onderschrijven daarom de Stockholm Declaration on Children and Residential Care en zijn lid van het Better Care Network. Voor een betere inbedding van de projecten op het vlak gender en mensen met een beperking zijn we lid van respectievelijk Wo=Men en de Dutch Coalition on Disability and Development. Voor de beoordeling van een projectaanvraag voert de medewerker Projecten ook gesprekken met het Particulier Initiatief en de Project Eigenaar. Zij geven een toelichting op het plan en Wilde Ganzen brengt haar expertise en ervaring in. Onze klanten ervaren deze manier van samenwerken als een absolute meerwaarde. Een project profiteert zo niet alleen van financiële steun, maar ook van relevante adviezen gebaseerd op jarenlange ervaring. Een project profiteert zo niet alleen van financiële steun, maar ook van relevante adviezen gebaseerd op jarenlange ervaring. UITGELICHT:TANZANIA Nakake, Tanzania Middelbare school Wilde Ganzen is er trots op dat we hebben kunnen bijdragen aan dit duurzame project! Tanzaniaanse school kookt voortaan op duurzame energie De middelbare school Nakake staat in het noordwesten van Tanzania. Een gebied dat in de jaren negentig veel Rwandese vluchtelingen heeft opgevangen, met ernstige ontbossing als gevolg. De school was tot voor kort voor energie ook afhankelijk van brandhout. Maar om de omgeving te sparen en niet langer dagelijks uren hout te hoeven sprokkelen, is er samen met de lokale partner Himaya voor een duurzaam alternatief gekozen: de biogasvergister. Alle 400 leerlingen en 20 docenten van Nakake krijgen dagelijks een warme maaltijd. Daarnaast overnacht een deel van de scholieren op school. Zij moeten natuurlijk ook ontbijten. Door over te stappen van brandhout naar een biogasvergister, kiest Nakake voor een duurzaam en goedkoper alternatief. Een alternatief dat de omgeving spaart. Het apparaat kan 50 m3 gas produceren. Daarmee voorziet de school grotendeels in de benodigde energie voor het koken. Om dit mogelijk te maken heeft Nakake tien stuks vee aangeschaft. De mest die zij produceren, wordt omgezet in energie. Bovendien blijft er hoogwaardige compost over, waarmee de schooltuin wordt bemest. De leerlingen verbouwen daar zelf allerlei groenten. Himaya heeft de biogasvergister geïnstalleerd en schoolmedewerkers getraind in het onderhoud ervan. Dit is een prachtig voorbeeld van een project waarvan wij ook het idee en de kennis kunnen delen met andere projecten die bij ons binnenkomen.

12 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN aantal goedgekeurde projecten: Goedgekeurde projecten per land 2013 Wilde Ganzen heeft dit jaar in 63 landen projecten ondersteund. Bijna 60 procent van alle projecten wordt in Afrika gerealiseerd. Daar vinden we 30 procent van de projecten in Oost-Afrika (Kenia, Tanzania en Oeganda). Dit komt doordat veel Particuliere Initiatieven daar ooit hebben gewerkt, op vakantie zijn geweest, of er via via in contact zijn gekomen met lokale initiatieven. Azië telt ruim 20 procent van de projecten. Daar zijn de projecten vooral in Zuid-Azië (India en Nepal) en Cambodja. Samen zijn deze landen goed voor 62 procent van alle Aziatische projecten. In Latijns-Amerika (ruim 7 procent van het totaal aantal projecten) is Brazilië het land met de meeste projecten (met 25 procent van de Latijns-Amerikaanse projecten).

13 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN San Lorenzo el Cubo, Guatemala Kosten totaal: Bijdrage Wilde Ganzen: Project en doelstelling Het verbeteren van onderwijs voor kinderen uit kansarme milieus. De alfabetiseringsgraad in Guatemala behoort tot de laagste van alle landen in Midden- en Zuid-Amerika. Concreet resultaat - 1 school met drie klaslokalen gebouwd en ingericht, inclusief lesmateriaal - Fundering gelegd voor nog vijf lokalen ter uitbreiding - Water en elektriciteit aangelegd en onderwijzers getraind Het grote verschil Jaarlijks 75 kinderen (tussen 5 en 15 jaar) naar school. Over twee jaar jaarlijks 200 kinderen toegang tot goed onderwijs Bijdrage aan de Millenniumdoelen In 2000 hebben 189 lidstaten van de Verenigde Naties de Millenniumverklaring ondertekend. Daarmee hebben zij afgesproken om voor 2015 wereldwijd een grote vooruitgang te boeken op het gebied van extreme armoede, onderwijs, gezondheid en milieu. Hiervoor zijn acht concrete en meetbare doelstellingen geformuleerd: de Millenniumdoelen (Millennium Development Goals of MDGs). Wilde Ganzen bekijkt bij elke projectaanvraag aan welk Millenniumdoel het project bijdraagt. Sommige projecten leveren een bijdrage aan meerdere doelen. In 2013 was de verdeling als volgt: Hiv-aids, malaria en andere ziektes bestrijden 41 projecten Gezondheidszorg voor moeders verbeteren 12 projecten Kindersterfte verminderen 7 projecten Werken aan een Mondiaal Samenwerkingsverband voor ontwikkeling 7 projecten Duurzaam milieu waarborgen 30 projecten Gender gelijkheid en empowerment van vrouwen bereiken 30 projecten MDG s Buiten de MDG doelstellingen vallend 23 projecten Basisonderwijs voor iedereen bereiken 110 projecten Extreme armoede en honger bestrijden 162 projecten Op onze site geven wij een samenvatting van projecten die afgesloten zijn en welke bijdrage elk daarvan aan de realisatie van één of meerdere Millenniumdoelen heeft geleverd.

14 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Goedgekeurde projecten per sector De 395 goedgekeurde projecten zijn als volgt verdeeld over de verschillende sectoren die Wilde Ganzen hanteert: Sector: Werkgelegenheid en inkomen Aantal projecten: 13 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: personen zijn in staat gesteld om eigen inkomsten te genereren Sector: Zorg en welzijn Aantal projecten: 85 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: voor mensen die extra zorg nodig hebben (zoals hulpbehoevende kinderen, mensen met een beperking en bejaarden) zijn voorzieningen gecreëerd Sector: Gezondheid Aantal projecten: 59 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: mensen hebben toegang tot nieuwe of verbeterde medische faciliteiten Sector: Water en sanitatie Aantal projecten: 28 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: personen hebben toegang tot schoon drinkwater of verbeterde sanitaire voorzieningen 20 Sector: Voedselzekerheid Aantal projecten: 20 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: zijn in staat gesteld om voedsel te produceren voor eigen gebruik of voor verkoop 395 projecten 19 Sector: Overig Aantal projecten: 19 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: verbeterde leefomstandigheden voor personen 171 Sector: Onderwijs Aantal projecten: 171 Totaal projectbedrag: Wilde Ganzen premie: Verwacht bereik: kinderen, jongeren en volwassenen kunnen jaarlijks naar school in nieuwe of verbeterde faciliteiten

15 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Het merendeel van de projecten die wij ondersteunen valt in de categorieën Onderwijs, Gezondheid en Zorg en Welzijn. Veel mensen die in armoede leven, hebben veelal geen toegang tot deze basisvoorzieningen. Wilde Ganzen ondersteunt projecten die hierin investeren, bijvoorbeeld door scholen te bouwen en lesmateriaal aan te schaffen. Hierbij gaat het niet alleen om basisonderwijs maar ook om vakopleidingen. Door de projecten die wij in 2013 binnen de sector Onderwijs hebben ondersteund, kunnen jaarlijks naar verwachting meer dan kinderen, jongeren en volwassenen naar school in nieuwe of verbeterde faciliteiten. Op gebied van Gezondheid ondersteunen we onder meer het bouwen van klinieken en de aanschaf van medische apparatuur. Door de investeringen van Wilde Ganzen en de Particuliere Initiatieven in 2013 is voor mensen de toegang tot gezondheidszorg verbeterd. Daarnaast kregen zo n mensen toegang tot schoon drinkwater of verbeterde sanitaire voorzieningen. Een klein project als de bouw van een waterput, maakt een groot verschil in de levens van deze mensen. In de categorie Zorg en Welzijn zien we met name projecten waarin voorzieningen worden gecreëerd voor ruim mensen die extra zorg nodig hebben. Zoals aangepaste woonvoorzieningen voor mensen met een beperking. Dit zijn relatief grote investeringen met een beperkter bereik qua aantal mensen. Het verschil dat dit soort projecten maakt in de levens van de betrokkenen is echter enorm. Bij de projectaanvraag schatten het Particulier Initiatief en de Project Eigenaar in hoeveel mensen zullen profiteren van het project. In de eindrapportage wordt het werkelijk bereikte aantal vermeld. Wilde Ganzen hecht veel waarde aan een zo n realistisch mogelijke inschatting, dit helpt ons een afweging te maken tussen de verschillende projecten. Wilde Ganzen staat immers voor Klein project Groot verschil. The Hunger Project en Wilde Ganzen samen armoede bestrijden = 3. Daarom werken we samen met een aantal partners aan het bestrijden van armoede. Eén daarvan is sinds 2010 The Hunger Project (THP). In 2013 hebben we vijf concrete, kleinschalige projecten van THP ondersteund voor de bouw van onder meer toiletten, klinieken en waterputten. Daarnaast hebben we bijgedragen aan een groter programma in Benin waar THP honger bestrijdt door middel van een integrale aanpak waarbij aan alle millenniumdoelen wordt gewerkt. Deze aanpak is gebaseerd op drie kernelementen: mobiliseren van mensen om zelf in actie te komen, empowerment van vrouwen en samenwerken met lokale overheden. Gecombineerd zorgen deze kernelementen ervoor dat mensen hun eigen kracht ontdekken en gebruiken. Met dit programma hebben we meer dan mensen bereikt in de verschillende deelprogramma s: Voedselzekerheid met name training en workshops mensen Onderwijs-met name lezen/schrijven en verpleegkundig onderwijs mensen Gezondheidszorg en ondervoedingsprogramma s mensen

16 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Uitgelicht: Kenia In Kenia hebben wij het grootste aantal projecten In 2013 hebben we 36 projecten gesteund, waarvan 14 in de sector Onderwijs, 9 in Zorg en Welzijn en 6 in de sector Gezondheid. De overige projecten hadden betrekking op water en sanitatie, voedselzekerheid en werkgelegenheid. Het hoge aantal projecten komt met name doordat in Kenia veel Particuliere Initiatieven actief zijn. Wilde Ganzen zet zich sinds 2011 in voor lokale fondsenwerving. Kenia heeft één van de snelst groeiende economieën van Afrika. Dit betekent dat er steeds meer mogelijkheden zijn om in eigen land fondsen te werven voor armoedebestrijding. Om dit te stimuleren, implementeren we er sinds 2011 ons fondsenwervende model. Dit gebeurt in het kader van het Action for Children-programma en sinds kort ook het programma Change the Game. In beide werken we samen met de Keniaanse organisatie Kenya Community Development Foundation (KCDF). Wilde Ganzen heeft in 2013 een programma ontwikkeld om lokale organisaties te versterken. In 2013 hebben we in samenwerking met KCDF een Capacity Development Program opgezet voor grassroots-organisaties waarmee we via de Particuliere Initiatieven samenwerken. Het programma richt zich op het versterken van hun organisatorische en financiële capaciteiten om zo hun projecten duurzaam te maken. Hierbij is ook het Nederlands Particuliere Initiatief betrokken. Zo n honderd Nederlandse Particuliere Initiatieven die actief zijn in Kenia, hebben in april onze speciale Keniadag bezocht. Tijdens de inspirerende middag zijn onderwerpen als samenwerken met de overheid en lokale fondsenwerving aan bod gekomen. Vertegenwoordigers van de Keniaanse ambassade en het Ministerie van Buitenlandse Zaken hebben gesproken en Tom Were van KCDF heeft het Capacity Development Program toegelicht. 22 Particuliere Initiatieven hebben zich nog diezelfde middag voor het programma aangemeld. 12 grassroots-organisaties zijn gestart met het programma. Afgelopen jaar hebben 12 organisaties deelgenomen aan workshops en een assessment, uitgevoerd door KCDF. In 2014 volgen zij nog vier workshops. De toekomst We geloven dat, gezien de economische ontwikkelingen in Kenia, versterking van het Keniaanse maatschappelijk middenveld en lokale fondsenwerving de weg van de toekomst is. Kenia is dan ook een van de landen waar ons nieuwe programma Change the Game van start is gegaan. Het doel is het versterken van de capaciteit van lokale organisaties om fondsen te werven en hun rechten bij de (lokale) overheid te claimen.

17 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Fraude en projecten die niet geheel volgens plan verlopen Ook bij de projecten die Wilde Ganzen ondersteunt gaat er wel eens wat mis.. De financiële verantwoordelijkheid voor projecten ligt in eerste instantie bij de Project Eigenaar die het project bij ons indient. Om fraude of niet-transparante financiële zaken te voorkomen, doen we onder andere het volgende: - Het geld wordt, indien het grote bedragen betreft, in delen overgemaakt. - Het Particulier Initiatief en Wilde Ganzen controleren de begroting. Het Particulier Initiatief controleert de projectuitvoering en begeleidt de Project Eigenaar. Vaak ook door bezoeken. - Wilde Ganzen maakt vaak gebruik van consultants en/of lokale organisaties om het project te controleren of te ondersteunen. - De Project Eigenaar moet (tussentijds) projectresultaten laten zien middels foto s en film. - Het project wordt afgerond met financiële en beschrijvende rapportages die Wilde Ganzen controleert. Alle (vermoedelijke) gevallen van fraude worden opgenomen in een frauderegister dat met de Raad van Toezicht wordt besproken. Daarnaast komt het voor dat de uitvoering van een project niet volgens plan verloopt. Een voorbeeld daarvan is een project waarbij het bestuur slecht functioneerde en de projectuitvoering is gestaakt. Een externe consultant heeft de situatie onderzocht en aan ons gerapporteerd. Op basis hiervan zijn we in gesprek gegaan met de betrokken partijen om tot een oplossing te komen. Tenslotte gebeurt het wel eens dat een Particulier Initiatief niet het volledige bedrag kan inbrengen door bijvoorbeeld een tegenvallende fondsenwervende actie. We bespreken dan met elkaar, en met de Project Eigenaar, of het projectplan aan te passen is. Lukt dit niet, dan kan worden besloten dat het project op een later tijdstip opnieuw wordt ingediend. Dankzij deze aanpak komt fraude erg weinig voor. Het Particulier Initiatief en de Project Eigenaar zijn verplicht fraude te melden. Wanneer hiervan sprake is, stopt Wilde Ganzen direct eventuele uitstaande betalingen en start een onderzoek. In 2013 zijn er 3 fraudegevallen gemeld of door Wilde Ganzen ontdekt. - Eén geval betreft financiële fraude op een school waar Wilde Ganzen heeft bijgedragen aan de bouw van stafwoningen. Hoewel deze woningen wel gerealiseerd zijn, is sprake geweest van ernstig financieel mismanagement. Wilde Ganzen ondersteunt in deze zaak het Particulier Initiatief bij het nemen van maatregelen en maakt geen geld meer over naar de projectpartner. - In een andere zaak is de lokale partnerorganisatie opgelicht door een lokale leverancier van kookpotten. Wij ondersteunen de acties van deze organisatie om juridische stappen te nemen tegen deze partij. - Een derde geval betreft vermoedens van fraude rond de aanschaf van apparatuur. Wilde Ganzen onderzoekt nog of er daadwerkelijk sprake is van fraude. VERSTERKING LOKALE ORGANISATIES kleine organisaties, groot verschil In een aantal landen zijn in 2013 nationale bijeenkomsten gehouden om de capaciteiten van lokale organisaties te versterken. In Kenia hebben 12 organisaties daaraan deelgenomen, in Cambodja 17, in Brazilië 16 en in India 75. Lokale Wilde Ganzen-partners hebben met behulp van lokale en internationale consultants diverse workshops gegeven, over onder meer het maken van strategische plannen, organisatiemanagement, monitoring en evaluatie en lokale fondsenwerving. Dankzij de opgedane kennis en vaardigheden kunnen de deelnemers hun projecten effectiever en efficiënter managen.

18 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN PARTICULIERE INITIATIEVEN Een actieve en persoonlijke samenwerking Samenwerken met Particuliere Initiatieven Dankzij het enthousiasme en de betrokkenheid van Nederlandse Particuliere Initiatieven kan Wilde Ganzen haar werk doen. Talloze stichtingen, verenigingen, kerken, scholen en serviceclubs zetten zich in voor projecten in lage- en middeninkomenslanden. Van elke euro die zij werven voor door ons goedgekeurde projecten maken wij 1,55. Ondanks de vele initiatieven in Nederland, daalde het aantal projectaanvragen tot midden 2012 bij zowel Wilde Ganzen als andere ondersteuners van Particuliere Initiatieven. Wilde Ganzen is daarom op nieuwe manieren gaan werven, met meer focus op klantgericht handelen en actief relatiebeheer. We zijn Particuliere Initiatieven actief en persoonlijk gaan benaderen, onder andere door uiteenlopende evenementen bij te wonen. Daarnaast hebben we speciaal voor de initiatiefnemers een Servicedesk opgericht. Ook dragen we bij aan de professionalisering van het Particulier Initiatief in Nederland. Bijvoorbeeld door trainingen en bijeenkomsten te organiseren en deel te nemen aan het platform MyWorld. Deze aanpak is succesvol. De daling van het aantal aanvragen is bij Wilde Ganzen omgezet in een stijging van maar liefst 19 procent ten opzichte van Inspirerende regionale bijeenkomsten Dit jaar hebben we drie bijeenkomsten voor Particuliere Initiatieven georganiseerd: in Groningen, Roermond en Rotterdam. De bijeenkomsten waren informatief, inspirerend en motiverend en er werden goede handvatten gegeven om aan de slag te gaan, aldus veel bezoekers. De werkwijze van Wilde Ganzen is toegelicht, er is een workshop fondsenwerving gegeven en de 70 Particuliere Initiatieven (waarvan 1/3 nieuwe contacten waren) kregen volop de kans om met elkaar en Wilde Ganzen kennis en ervaring uit te wisselen. Capaciteitsversterking via workshops en trainingen In 2013 zijn we met Impulsis gaan samenwerken om onze trainingen en workshops voor het Particulier

19 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN Initiatief op elkaar af te stemmen en tegelijkertijd elkaars relaties uit te nodigen. Impulsis heeft een aantal themadagen georganiseerd, zoals een dag rondom kinderopvang. Wilde Ganzen heeft in aanvulling hierop voor 135 deelnemers trainingen georganiseerd, gericht op communicatie en beeldvorming. Samenwerkingsverband MyWorld Wilde Ganzen participeert sinds 2012 in MyWorld, een samenwerkingsverband van onder meer Cordaid, Impulsis en Wilde Ganzen, aangevoerd door NCDO. MyWorld biedt Particuliere Initiatieven een platform om kennis te delen en een plek waar zij terechtkunnen voor training, ondersteuning en begeleiding. In 2013 is het eerste MyWorld live event gehouden. Speeddaten, interactieve workshops over onder andere landbouw en lokale fondsenwerving en de documentaire De Bijsluiter van het Goed Doen werd vertoond: het is slechts een greep uit de vele inspirerende activiteiten waarop zo n 400 bezoekers afkwamen. Migrantenorganisaties Ook in 2013 is er extra geïnvesteerd in migrantenorganisaties die zich inzetten voor projecten in het land van herkomst. In 2013 hebben we ruim 60 aanvragen gekregen. Migrantenorganisaties die voor het eerst met ons samenwerkten, kregen een verdubbeling van de geworven gelden. Dit jaar hebben we 4 migrantenbijeenkomsten gehouden, hierbij stond het leren fondsenwerven centraal. In totaal hebben 11 organisaties daaraan deelgenomen. Twee ervaren voorzitters van migrantenorganisaties hebben zich ingezet als Wilde Ganzen-ambassadeurs om onze organisatie meer bekendheid te geven onder migranten. Daarnaast hebben we met twee koepelorganisaties samengewerkt: SEVA Network Foundation en het Netwerk Internationale Samenwerking Marokko (NISM). Particuliere Initiatieven praten mee via klankbordgroep Er zijn twee bijeenkomsten geweest met onze klankbordgroep Particuliere Initiatieven, maar we hebben ook tussentijds een beroep op deze groep gedaan. Dankzij de waardevolle input en feedback hebben we onze producten en diensten nu nog beter afgestemd op de behoeften van Particuliere Initiatieven. Multi PI-partners Met Particuliere Initiatieven die meerdere projecten per jaar indienen, hebben we afspraken gemaakt om de procedure zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Ook zorgen we samen voor zoveel mogelijk publiciteit. Het gaat om de initiatieven Vraag en aanbod, Global Exploration, Tools to Work, Gered Gereedschap, Net- 4Kids en Young Africa. Daarnaast zijn met Fight for Sight, World Servants, KidsRights en The Hunger Project speciale afspraken gemaakt omdat de samenwerking een bijzondere meerwaarde biedt voor Wilde Ganzen, bijvoorbeeld toegang tot een bepaalde groep gevers. Onderzoek naar duurzaamheid projecten Wilde Ganzen draagt bij aan de onderzoekskosten van PhD-onderzoeker Sara Kinsbergen die aan de Radboud Universiteit Nijmegen een promotieonderzoek doet naar de aard en rol van Particuliere Initiatieven en de duurzaamheid van hun projecten. Het CIDIN, waar Kinsbergen werkzaam is, doet in 2013 en 2014 in meerdere landen onderzoek naar de duurzaamheid van de door Wilde Ganzen gefinancierde projecten. In de loop van 2014 worden de uitkomsten verwacht.

20 WILDE GANZEN JAARVERSLAG INHOUDSOPGAVE HET JAAR 2013 PROJECTEN PARTICULIERE INITIATIEVEN PROGRAMMA S FONDSENWERVING COMMUNICATIE ORGANISATIE VOORUITBLIK EN RISICOANALYSE BIJLAGEN PROGRAMMA S Modellen voor de toekomst Wilde Ganzen heeft 4 programma s die voortkomen uit projecten en tegemoetkomen aan de behoeften van Particuliere Initiatieven en/of grassroots-organisaties. De programma s sluiten aan bij actuele onderwerpen. Bovendien zetten ze Wilde Ganzen neer als een organisatie die vooroploopt wat betreft duurzaamheid en die de verantwoordelijkheid voor armoedebestrijding neerlegt waar die thuishoort: bij mensen die zelf in armoede leven, maar ook bij overheden, het bedrijfsleven en de middenklasse in ontwikkelingslanden. 1. Action for Children: het Wilde Ganzen-model geëxporteerd Verdubbeling van lokaal geworven fondsen Action for Children is één van de drie programma s van de Together4Change-alliantie die van 2011 tot 2015 financiering ontvangt van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De andere partners in Together4Change zijn ICS, SOS Kinderdorpen en Wereldkinderen. Action for Children exporteert het Wilde Ganzenmodel naar Brazilië, India, Kenia en Zuid-Afrika. Daar werven nationale partnerorganisaties fondsen bij bedrijven en onder de middenklasse. Dat geld wordt gebruikt om de bijdrage te verdubbelen die grassrootsorganisaties op lokaal niveau hebben opgehaald. Zo zijn er dit jaar 198 projecten gesteund. Onze partnerorganisaties helpen de grassroots-organisaties niet alleen met een financiële bijdrage, maar ook met advies en trainingen. Wij bieden onze partners steun in de vorm van geld, advies, training en uitwisseling. Jaarlijks komen we met alle betrokken organisaties bijeen om ervaringen en nieuwe fondswervingsmodellen te delen. In november hebben alle partnerorganisaties deelgenomen aan een workshop in Kenia. Tijdens de bijeenkomst zijn bijvoorbeeld fondswervingservaringen en -strategieën van grassroots-organisaties gedeeld. Deze lokale organisaties waren getraind en begeleid volgens het Action for Children-model. Daarnaast bezoeken de organisaties elkaar ook onderling.