Onderwerp Inzet reserve Ruimte voor Ruimte voor kwaliteitsverbetering binnen de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze.

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 18 december 2018 Registratienummer: Agendapunt nummer: Onderwerp Inzet reserve Ruimte voor Ruimte voor kwaliteitsverbetering binnen de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze. Voorstel 1. Budget van beschikbaar te stellen om kwaliteitsverbetering voor het beekdal van de Kleine Beerze mogelijk te maken. 2. Dit budget te dekken uit de reserve Ruimte voor Ruimte. 3. 2,5 hectare pachtgrond in te zetten voor de realisatie van natuurnetwerk in Oirschot. 4. Kennis te nemen van de Uitbreidingsvoorstel NNB Beekdal Kleine Beerze. Aanleiding In 2013 is de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) getekend voor de integrale gebiedsontwikkeling de Levende Beerze. De uitvoeringscommissie, (waarin een bestuurlijke vertegenwoordiging zit van de Provincie Noord-Brabant, gemeente Eersel en Oirschot, Waterschap de Dommel, Brabants Landschap en de ZLTO), is verantwoordelijk voor de realisatie van de projectdoelen uit de SOK. Bestuurlijke lobby Omwille van nieuwe gebiedsurgenties (klimaatadaptatie en natuurinclusieve landbouw) heeft er de afgelopen jaren een bestuurlijke lobby plaatsgevonden om de ambities voor de Levende Beerze terug te brengen zoals die in 2010 geformuleerd waren in de Robuuste Ecologische Hoofdstructuur (REV). In de SOK van 2013 zijn de ambities voor de Gebiedsontwikkeling Levende Beerze, door het wegvallen van de Robuuste Ecologische Hoofdstructuur REV, drastisch teruggebracht naar het niveau van In 2017 is met de gemeente Eindhoven afgesproken om de gebiedsontwikkeling van de Levende Beerze mee te laten liften in het B5-bid book. Het B5-bid book is door de vijf grote Brabantse Steden aan de provincie aangeboden om nieuwe natuur te realiseren op plaatsen waar de kansen liggen. Actualiteiten, zoals klimaatverandering (denk aan meer en hevige stortregens, hittestress etc.) en ontwikkelruimte voor natuur inclusieve landbouw, geven een bestuurlijke en maatschappelijke legitimatie om een im- blz. 1

2 puls te geven aan een robuust beekdal. De regen in 2016 heeft laten zien dat met het uitvoeren van de projectopdracht van 2013 het beekdal niet klimaatadaptief is. Een robuust beekdal realiseren houdt in dat doelen zoals landschap klimaatadaptatie recreatie natuur inclusieve landbouw elkaar versterken. Overleg Groen Ontwikkelbedrijf Brabant Het Groen Ontwikkelbedrijf Brabant is verantwoordelijk voor de realisatie van de nieuwe natuur in Brabant. Op 7 maart 2018 is er tussen de gebiedspartners en de directeur van het (GOB) overleg geweest om te onderzoeken of het kansrijk is om een aanvraag te doen voor circa 232 ha nieuwe (ondernemende)natuur. Een groot deel van de beoogde natuurgronden is in het bezit van de overheden. Het verzoek is door het GOB positief ontvangen. Dit zou betekenen dat er in het gebied een substantiële extra investering wordt gedaan. Opdracht uitvoeringscommissie Op 15 maart 2018 is door de uitvoeringscommissie opdracht gegeven aan het projectteam om: 1. Aanvraag herbegrenzing Natuur Netwerk Brabant (voorheen Ecologische Hoofd Structuur) met business case uit te werken. 2. Opstellen van businesscase voor aankoop van een agrarisch bedrijf in het beekdal. Ad.1 De businesscase herbegrenzing Natuur Netwerk Brabant (NNB) gaat over de realisatie van ca 232 ha nieuwe natuur en komt bovenop de projectopdracht zoals die in de Samenwerkingsovereenkomst is geformuleerd. De kosten voor de extra natuur komen voor rekening van het GOB en de terrein beherende instanties. Uitbreidingsvoorstel NNB Beekdal Kleine Beerze (V2.0) is als bijlage 1 toegevoegd. Ad.2 Inmiddels is de businesscase uitgewerkt. Uit de businesscase blijkt dat er meerwaarde wordt gecreëerd als er een noodzakelijke aankoop wordt gedaan. Het ongedekte deel van kosten komt voor rekening van de gemeenten Oirschot en Eersel, Waterschap De Dommel, Brabants Landschap en het GOB. De laatste vier genoemde partijen hebben reeds aangegeven dat zij in het ongedekte deel willen bijdragen. De businesscase is rond als ook Oirschot bijdraagt in het ongedekte deel. De onderliggende stukken liggen ter inzage bij de griffier. Argumenten blz. 2

3 1.1 Met de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze geven we concreet uitvoering aan onze omgevingsvisie en het raadsbreed akkoord. Door realisatie van de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze geven we uitvoering aan de drie gebiedsurgenties zoals deze benoemd zijn in de SOK integrale gebiedsontwikkeling Levende Beerze: Het realiseren van een robuust ecologisch raamwerk wat gericht is op herstel van watersysteem; Versterking leefbaarheid buitengebied; Versterking ruimtelijke kwaliteit Kempen en omgeving Brainport. Gelijktijdig maakt de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze onderdeel uit van het meerjarenprogramma Vrijetijdseconomie Landelijk Gebied Realisatie van dit meerjarenprogramma geeft concreet uitvoering aan de doelen zoals deze door uw raad op 30 mei 2017 zijn vastgesteld (betreft bijlage 3 behorende dit raadsbesluit). Op deze manier geven we de komende jaren projectmatig sturing aan de ontwikkeling van onze fysieke leefomgeving, en realiseren we de doelen die zowel in de omgevingsvisie als in het raadsbreed akkoord zijn vastgelegd. 1.2 Het betreft hier een definitieve bedrijfsbeëindiging, geen verplaatsing. In 2012 heeft de raad een amendement overgenomen dat voor verplaatsing van een agrarisch bedrijf in het gebiedsproces Huijgevoort de provincie en gemeente uitdrukkelijk hebben aangegeven dat dit een eenmalige bijdrage betreft. Dit om precedentwerking te voorkomen. In dit specifieke geval kon hierdoor een knelpunt opgelost worden. In de uitgewerkte businesscase (Ad. 2) betreft het een beëindiging van een agrarisch bedrijf, geen verplaatsing. Bedrijfsbeëindiging op deze locatie is de cruciale schakel om 232 ha natuur te realiseren. Juist door als gebiedspartners gezamenlijk garant te staan voor het ongedekte deel ontstaat er in de breedte (het gehele beekdal) tussen Middelbeers en Vessem maatschappelijke meerwaarde. 1.3 Met de uitkoop van het agrarisch bedrijf in combinatie met de aanleg van nieuwe natuur worden de volgende maatschappelijke meerwaarden (kwaliteitsverbetering buitengebied) gerealiseerd: 1. De leefomgeving van Middel- en Oostelbeers en Vessem krijgt een kwaliteitsimpuls en de recreatieve en economische potentie van het gebied wordt flink verbeterd (zie bijlage 2 schets ontwikkelingen beekdal Kleine Beerze); 2. Het beekdal kan gerealiseerd worden; 3. Het beekdal wordt klimaatadaptief ingericht; 4. Door inrichting van het beekdal houden de dorpskernen Oostelbeers, Middelbeers en Spoordonk ook in de toekomst droge voeten. 5. Reeds eerder gerealiseerde projecten / maatregelen hebben meer effect; blz. 3

4 6. De biodiversiteit van het beekdal wordt hersteld, ook op de flanken van het beekdal; 7. Het kalkmoeras in het Molenbroek (uniek in Nederland) kan zich in een natuurlijkbeekdal ontwikkelen; 8. Het grondwaterbeschermingsgebied wordt beter beschermd; 9. De gemeentelijke pachtgrond (gemeente Eersel en Oirschot) krijgt voor de toekomst een duurzame bestemming als natuur. Door bovenstaande meerwaarden integraal te realiseren geven we uitvoering aan de reeds in argument 1.1 genoemde drie gebiedsurgenties. 1.4 De businesscase speelt in op actuele thema s. De businesscase die is uitgewerkt past binnen de doelen van de Samenwerkingsovereenkomst maar is een plus op het uitvoeringsprogramma. De businesscase speelt in op de actualiteit van een klimaatadaptief beekdal en het realiseren van een Ondernemend Natuur Netwerk Brabant. 1.5 Het Beerzedal is de enige zuid-noordverbinding binnen het Natuurnetwerk Brabant zonder bebouwing, dat in kan spelen op klimaatverandering. Het beekdal van de Beerze loopt van zuid tot noord door onze gemeente. In de afgelopen jaren is een groot deel van het beekdal waarin de Beerze loopt al hersteld. Om het gehele beekdal klimaatadaptief te maken is het niet alleen belangrijk dat de gebiedsontwikkeling van de Kleine Beerze tot uitvoering komt. Samen met vele partners werken we ook aan realisatie van een natuurbrug over het spoor in natuurgebied De Mortelen, ook het proces met betrekking tot (mogelijke) realisatie van de beekpassage bij de A58 maakt onderdeel uit van dit Beerzedal. Alleen door realisatie van al deze verschillende projecten zorgen we voor een klimaatadaptief beekdal wat in kan spelen op de gevolgen van klimaatverandering. 1.6 Maatregelen van eerder gerealiseerde projecten in het beekdal hebben meer effect. Afgelopen jaren zijn er al vele projecten binnen deze gebiedsontwikkeling gerealiseerd; ecologische verbindingszone bij Landgoed Baest, halfverhard fietspad Landschotse Heide - Vessem, speelbos Konijnenberg, uitkijktoren Landschotse Heide, landschapselementen, Dorp-aan-de-beek-zone in Vessem etc. Daarnaast is het belevingsconcept van de Oude Toren volop in ontwikkeling, wat ook onderdeel uitmaakt van de gebiedsontwikkeling. Door de beëindiging van het agrarisch bedrijf zal het ecologisch en recreatief potentieel van het beekdal meer benut worden. Waardoor er verbinding ontstaat met de eerder genoemde gerealiseerde maatregelen / projecten, en zal de samenhang van al deze projecten het beekdal verder versterken. 2.1 Op grond van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) moet de raad expliciet een besluit nemen als gelden onttrokken worden uit een reserve. De accountant controleert op dit aspect nauwgezet bij de controle van de jaarrekening. Als hieraan niet is voldaan levert dat, zeker bij grotere bedragen, problemen op bij het goedkeuren van de jaarrekening. 2.2 Het budget dat in dit voorstel wordt gevraagd past goed binnen de doelstellingen van de reserve Ruimte voor Ruimte. blz. 4

5 Bij het opstellen van de burap 2018 is een nieuwe reserve gevormd, genaamd reserve Ruimte voor Ruimte. Deze reserve wordt gevoed door ontvangen bonussen ingevolge de Ruimte voor Ruimte regeling. De bonussen zijn tamelijk breed inzetbaar, maar moeten in ieder geval worden besteed aan verbeteringen in natuur, landschap etc. Realisatie van het beekdal van de Kleine Beerze past in deze kaders. De hoogte van de reserve is momenteel ,-, meer dan voldoende om de ,- van dit voorstel uit te kunnen betalen Inzet van 2,5 hectare gemeentelijke pachtgrond draagt bij aan een duurzame inrichting van het beekdal. Als gemeente hebben we 2,5ha pachtgrond liggen in het beekdal van de Beerze. Door deze in de toekomst te bestemmen als natuur, zorgen we voor een duurzame inrichting. Daarnaast dragen we bij aan de doelstellingen zoals beschreven in het raadsbreed akkoord namelijk; de natuurgebieden intact houden en waar mogelijk versterken. Risico s Indien de gemeente niet bijdraagt in het ongedekte deel dan is er geen sluitende businesscase. Het GOB zal dan niet overgaan tot aankoop van de benodigde gronden. Hierdoor zal het beekherstel/ natuurontwikkeling van het beekdal onmogelijk worden gemaakt. Dit zal er ook voor zorgen dat andere grootschalige ontsnipperingsprojecten zoals natuurbrug De Mortelen, ecologische verbindingszone landgoed Baest, mogelijke realisatie beekpassage A58 enz. minder goed functioneren. Kosten en dekking Bijdrage kosten Naast dat de gebiedspartners gemeente Eersel, Waterschap de Dommel, Brabants Landschap en het GOB allen reeds hebben aangegeven 1/5 van het ongedekte deel te financieren. Financieren het GOB en Brabants Landschap ook mee in de aanleg van de ca. 232 ha nieuwe natuur. Het aandeel van de gemeente Oirschot bedraagt 1/5 deel van de kosten om de integrale kwaliteitsverbetering van het project gebiedsontwikkeling Kleine Beerze mogelijk te maken. Dit betekent voor ons een bedrag van ,-, afgerond ,-. Deze kosten kunnen worden gedekt uit de reserve Ruimte voor Ruimte. Contractueel is met de provincie afgesproken dat ruimte-voor-ruimte opbrengsten ingezet dienen te worden voor verbetering van de landschappelijk kwaliteit. Besteding voor het project kwaliteitsverbetering gebiedsontwikkeling Kleine Beerze voldoet aan de voorwaarden van de provincie. Suggesties voor de toekomst 1. Vergoeding compensatie afwaardering gronden blz. 5

6 Gemeente Eersel en Oirschot hebben in het gebied gemeentelijke pachtgronden. Indien de provincie in 2019 positief besluit op het uitbreidingsvoorstel NNB kunnen deze gronden tegen marktwaarde verkocht worden voor de ontwikkeling van Natuur Netwerk Brabant. Het GOB financiert 50% van de afwaardering op basis van de actuele marktwaarde. De ingebrachte grond betreft hier 2,5ha landbouwgrond welke een marktwaarde van +/- 7,- m² vertegenwoordigt. Totaal ,- We ontvangen als compensatie ,-. Mogelijkheid is om dit bedrag toe te voegen aan / terug te laten vloeien naar de reserve fysieke en sociale leefbaarheid. De 2,5ha pacht-grond heeft een boekwaarde 0,-. Vanuit bedrijfseconomisch perspectief bezien kost dit voorstel ons ,- (namelijk ,- bijdrage in de kosten + verlies van ,- wegens gemiste inkomsten omdat we de grond niet verkopen als landbouwgrond). Hier staat tegenover dat we vele doelen realiseren die omschreven staan in omgevingsvisie en raadsbreed akkoord. Zie kopje argumenten. Met onze financiële inbreng wordt de kwaliteitsverbetering van de Kleine Beerze (232 hectare nieuwe natuur) mogelijk gemaakt. 2. Versterking initiatief landcoöperatie Dal van de Kleine Beerze. Op de raadsexcursie van 29 september dit jaar heeft de landcoöperatie Dal van de Kleine Beerze laten zien welke toekomst deze coöperatie voor het gebied ziet. Iedereen (boer & burger) kan lid worden van deze landcoöperatie door een certificaat te kopen. Als lid krijgt je inspraak in de ontwikkelingen van het Dal van de Kleine Beerze. Door verkoop van certificaten kan de landcoöperatie grond kopen in het gebied. Samen bepalen boer & burger welke gronden de landcoöperatie aankoopt en wie ze gaan pachten. Vervolgens exploiteren de boeren de aangekochte gronden. Naast een goed gevoel levert dit ook rendement op. Hoe succesvoller de Landcoöperatie is, hoe groter de impact op een duurzame omgeving. De volgende alternatieve zijn mogelijk. A. We zetten afwaarderingssubsidie van het GOB in voor de landcoöperatie: - voor coördinerende capaciteit en/ of - waarmee zij grond kunnen aankopen voor een duurzame inrichting. B. We verpachten 2,5 (of een deel) hectare aan de landcoöperatie op basis van ondernemend natuur netwerk en ontvangen hier beperkte natuurpacht +/- 500 per hectare per jaar over. C. We verkopen 2,5 (of deel) hectare aan de landcoöperatie, indien dit 2,5ha is kan dit opleveren. Vervolg Na besluitvorming in gemeenteraad wordt onderhandeld over een mogelijke aankoop. blz. 6

7 Bijlagen 1. Uitbreidingsvoorstel NNB Beekdal Kleine Beerze V Schets ontwikkelingen beekdal Kleine Beerze 3. Formulering van de doelen voor het nieuwe meerjarenprogramma Vrijetijdseconomie Landelijk Gebied (behorende bij raadsbesluit ) Oirschot, 18 december 2018 burgemeester en wethouders, Ad de Jong, Secretaris Judith Keijzers-Verschelling, Burgemeester blz. 7

8 Raadsbesluit Vergadering: Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 18 december 2018 Registratienummer: De raad der gemeente Oirschot; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 13 november 2018; gegeven de agendering door het Presidium d.d. 4 december 2018; besluit: Gemeenteraad besluit om incidenteel ter beschikking te stellen uit reserve Ruimte voor Ruimte en 2,5 hectare landbouwgrond in te zetten om de beoogde kwaliteitsverbetering voor de gebiedsontwikkeling Kleine Beerze mogelijk te maken. Aldus besloten in de openbare vergadering van de gemeenteraad van Oirschot van 18 december 2018, De gemeenteraad, Han Struijs, griffier Judith Keijzers-Verschelling, voorzitter blz. 8