INTERPRETATIEDOCUMENT Vastgesteld door het Accreditatiecollege Bodembeheer

Transcriptie

1 INTERPRETATIEDOCUMENT Vastgesteld door het Accreditatiecollege Bodembeheer Van toepassing op : AP04 en AS 3000, versies vastgesteld vóór , voor zover deze nog mogen worden gehanteerd Versie en datum vaststelling : 2 16 april 2009 Datum in werking treden : interpretatiepunten 1 en 2: 15 maart 2007 interpretatiepunten 3 en 4: 16 april 2009 Kenmerk : SIKB-AC_S_07_21631 Interpretatie nummer: 1 Datum vaststelling interpretatie: 13 maart 2007 Van toepassing op alle tekstpassages waarin in AP04 en AS 3000 de eisen aan terugvinding zijn geformuleerd. In zowel AP04 als AS 3000 documenten worden in de prestatiebladen van de diverse analyses eisen gesteld aan de terugvinding en de interpretatie van deze eis. De eis aan terugvinding stelt dat de terugvinding tussen bepaalde grenzen moet liggen (bv %). Daarnaast zijn er eisen aan de herhaalbaarheidsvariatiecoëfficiënt (bv. 15%). Uit de auditpraktijk van de Raad voor Accreditatie is gebleken dat deze eisen ruimte bieden voor twee verschillende interpretaties: a) de eis aan terugvinding geldt voor elke individuele waarneming van het door het laboratorium gebruikte referentiemateriaal. Dat wil zeggen dat elke individuele waarneming van het door het laboratorium gebruikte referentiemateriaal aan deze eis moet voldoen; b) de eis aan de terugvinding geldt voor het gemiddelde van de gevonden gehaltes in het referentiemateriaal, dat bijvoorbeeld kan worden vastgesteld uit de controlekaart van de betreffende analyse. Bij deze interpretatie borgt de extra eis aan reproduceerbaarheid dat de fluctuatie rondom dit gemiddelde binnen acceptabele grenzen blijft. Het College heeft interpretatie b) vastgesteld. Interpretatie van de tekstpassages. De op de prestatiebladen in AP04 en AS 3000 opgenomen eisen aan terugvinding en herhaalbaarheidsvariatiecoëfficiënt gelden voor het gemiddelde van de gevonden gehaltes in het referentiemateriaal.

2 - 2 - Interpretatie nummer: 2 Datum vaststelling interpretatie: 13 maart 2007 Van toepassing op de tekstpassage (uit AP04-SB, versie 3 van 3 maart 2005, Prestatieblad SB.IX, Bepaling van Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) in bitumineuze materialen): Terugvinding Naftaleen % Fenantreen % Acenaftyleen en acenafteen % Andere % De op Prestatieblad SB.IX weergegeven waarden voor terugvinding zijn in de praktijk niet haalbaar. Het College besluit daarom om deze waarden te vervangen door de waarden weergegeven in ontwerp-nen Interpretatie van de tekstpassage. De hierboven geciteerde tekstpassage is als volgt te lezen (aanvullingen onderstreept, weglatingen doorgehaald): Terugvinding Naftaleen % Fenantreen % Acenaftyleen en acenafteen % Andere % Naftaleen 50% Fenanthreen 70% Anthraceen 70% Fluorantheen 70% Benzo(a)anthraceen 70% Chryseen 70% Benzo(k)fluorantheen 70% Benzo(a)pyreen 70% Indeno(1,2,3c d)pyreen 70% Benzo(ghi)peryleen 70%

3 - 3 - Interpretatie nummer: 3 Datum vaststelling interpretatie: 16 april 2009 Van toepassing op de tekstpassage uit AS SIKB 3000, versie 3 van , paragraaf 1.5, Accreditatie voor AS SIKB 3000 Een instelling kan zich per prestatieblad conform AS SIKB 3000 laten accrediteren. De accreditatie omvat alle verbindingen of elementen die benoemd zijn in het prestatieblad in de gedefinieerde protocollen. Het is dus niet mogelijk om bijvoorbeeld voor één verbinding geaccrediteerd te worden als in het prestatieblad meerdere verbindingen zijn genoemd. De accreditatie voor het desbetreffende prestatieblad conform dit AS wordt op de verrichtingenlijst bij het accreditatiecertificaat vermeld. en op de tekstpassage uit AS SIKB 3000, versie 3 van , paragraaf 2.5.2, Sommatie van concentraties voor groepsparameters Met betrekking tot de sommatie van gevonden concentraties voor groepsparameters gelden aanvullende regels, die zijn verwoord in de Regeling Bodemkwaliteit. Het toepassen van de aanvullende regels is optioneel voor wat betreft het analyserapport, maar kan door een opdrachtgever worden gevraagd. Als sommatie van gevonden concentraties volgens de aanvullende regels wordt toegepast in het analyserapport dan moet deze voor grond en grondwater worden uitgevoerd conform Bijlage 3. Voor waterbodem moet de sommatie, indien deze in de rapportage wordt toegepast, plaatsvinden conform Towabo. Zowel de Raad voor Accreditatie als SenterNovem/Bodem+ gaat er vanuit dat laboratoria naast accreditatie en erkenning voor individuele verbindingen, ook accreditatie en erkenning moeten verkrijgen voor sommaties zoals die opgenomen zijn in de prestatiebladen van de 3200-serie protocollen onder AS SIKB Als een laboratorium bij de Raad voor Accreditatie aangeeft daarvoor geen accreditatie te wensen, dan vermeldt de RvA op de verrichtingenlijst "onvolledig pakket". Knelpunt hierbij is dat SenterNovem/Bodem+ op grond van deze vermelding vervolgens geen erkenning verleent. Aanvullend op bovenstaande blijkt dat een laboratorium geaccrediteerd voor protocol 3220 (organochloorbestrijdingsmiddelen) volgens de Raad voor Accreditatie en SenterNovem/Bodem+ naast (ondermeer) pentachloorbenzeen en hexachloorbenzeen ook de "chloorbenzenen (som)" moet rapporteren. Om dit te kunnen doen moet dat laboratorium ook accreditatie en erkenning hebben voor protocol 3230 (met de mono- tot tetrachloorbenzenen), terwijl er laboratoria zijn die dat niet wensen. Dit betekent dat de Raad voor Accreditatie feitelijk per definitie uitgaat van een "onvolledig pakket" als een laboratorium een accreditatie wenst op basis van protocol 3220 zonder 3230, want de "chloorbenzenen (som)" wordt niet gerapporteerd. Op grond van deze vermelding kan SenterNovem/Bodem+ dan geen erkenning afgeven voor protocol 3220 (organochloorbestrijdingsmiddelen). De somwaarden in de prestatiebladen zijn daarin alleen opgenomen omdat de wetgever voor een aantal stoffen (stofgroepen) alleen voor de som een achtergrondwaarde heeft vastgesteld. De achtergrondwaarde van die som is de basis geweest om tot vereiste rapportagegrenzen (RG geslim ) te komen in AS3000 voor de individuele verbindingen. De som is niet in de prestatiebladen opgenomen om ook letterlijk bepaald te worden. In het SIKB project waarbij de huidige versie van AS3000 tot stand is gekomen, is afgesproken dat voor waterbodem het niet verplicht is sommaties te rapporteren. Reden is dat waterschappen resultaten van waterschapslaboratoria via Towabo verwerken. In Towabo is de

4 - 4 - sommatie geregeld. Dat staat ook in AS3000 paragraaf 2.5.2, zij het niet zeer duidelijk. Het College heeft besloten de voor dit onderwerp relevante tekst in AS 3000, in de paragrafen 1.5 en 2.5.2, aan te vullen, dan wel te verduidelijken. Dit beoogt duidelijk te maken dat het rapporteren van sommaties optioneel is en niet nodig om voor een volledig pakket in aanmerking te komen. Interpretatie van de tekstpassages. De hierboven geciteerde tekstpassages zijn als volgt te lezen (aanvullingen onderstreept, weglatingen doorgehaald): paragraaf 1.5, Accreditatie voor AS SIKB 3000 Een instelling kan zich per prestatieblad conform AS SIKB 3000 laten accrediteren. De accreditatie omvat alle verbindingen of elementen die benoemd zijn in het prestatieblad in de gedefinieerde protocollen. Het is dus niet mogelijk om bijvoorbeeld voor één verbinding geaccrediteerd te worden als in het prestatieblad meerdere verbindingen zijn genoemd. De somparameter is niet verplicht om voor een volledig pakket in aanmerking te komen. De accreditatie voor het desbetreffende prestatieblad conform dit AS wordt op de verrichtingenlijst bij het accreditatiecertificaat vermeld. paragraaf 2.5.2, Sommatie van concentraties voor groepsparameters Met betrekking tot Voor de sommatie van gevonden concentraties voor groepsparameters gelden aanvullende regels, die zijn verwoord in de Regeling Bodemkwaliteit. Het opnemen van sommatie in het analyserapport toepassen van de aanvullende regels is optioneel voor wat betreft het analyserapport, maar kan door een opdrachtgever worden gevraagd. Als ervoor wordt gekozen om sommatie van gevonden concentraties in een analyserapport te vermelden dan moeten hierbij volgens de aanvullende regels worden wordt toegepast in het analyserapport dan moet deze voor. Bij grond en grondwater moet de sommatie in dat geval worden uitgevoerd conform Bijlage 3. Voor Bij waterbodem moet de sommatie, indien deze in de rapportage wordt toegepast, plaatsvinden conform Towabo. Interpretatie nummer: 4 Datum vaststelling interpretatie: 16 april Geldig tot 1 mei 2010 Van toepassing op de onder Achtergrond interpretatie genoemde tekstpassages uit AS SIKB 3000, versie 3 van Probleemstelling Bij bepaling van PAK AS 3000 stelt dat laboratoria het zogenoemde verouderen niet hoeven uit te voeren bij de bepaling van PAK, omdat één van de verbindingen (naftaleen) onder de vluchtige verbindingen valt (kookpunt <300 C bij 1 atm). De letterlijke tekst (op pagina 19) is als volgt: Bij geaddeerde grond- en waterbodemmonsters moet het monster zodanig worden bereid dat het representatief is voor een echt monster. Hierbij verdient het de voorkeur te adderen aan een analysemonster en dit monster in zijn geheel voor de analyse in te zetten. Als de stabiliteit en de vluchtigheid van de gespikete stof voldoende zijn, dan moet 48 uur worden gewacht voordat het monster in bewerking wordt genomen (veroudering). Voor de bepaling van vluchtige verbindingen (kookpunt <300 C bij 1 atm) is de stabiliteit onvoldoende en kan na het spiken van de verbindingen direct worden begonnen met de extractie. Bij de bepaling van PAK wordt zonder veroudering gewerkt, omdat één van de verbindingen

5 - 5 - (naftaleen) onder de vluchtige verbindingen valt. Bij bepaling van PCB/OCB AS 3000 schrijft bij de bepaling van PCB/OCB wel de uitvoering van verouderen voor. Dit levert problemen op, omdat er, evenals bij PAK, componenten zijn dit tot de vluchtige verbindingen horen. De componenten Hexachloorbutadieen (kookpunt 212 C bij 1 atm) en Pentachloorbenzeen (kookpunt C bij 1 atm) hebben beide een kookpunt onder de 300 C. Verouderen van deze componenten levert de volgende terugvindingen op: Hexachloorbutadieen Tv=20% en Pentachloorbenzeen Tv= 67% (voorbeeldwaarden van het laboratorium van het Wetterskip Fryslân). Dit betekent dat verouderen bij deze bepalingen leidt tot de noodzaak van het dubbel uitvoeren van de validatie voor de PCB/OCB analyse: met en zonder verouderen. Bij bepaling van minerale olie AS 3000 schrijft bij de bepaling van minerale olie de uitvoering van verouderen voor. Dit levert problemen op, omdat er, evenals bij PAK, componenten zijn dit tot de vluchtige verbindingen horen. Bij de bepaling van minerale olie hebben de alkanen C11 t/m C13 een kookpunt onder de 300 C. In de praktijk levert verouderen bij de minerale olie analyse een verlies aan terugvinding op van ca. 5% (theoretisch is de fractie C11 t/m C13 in de RIVM olie ongeveer 10% van het totale piekoppervlakte). Het laboratorium van het Wetterskip Fryslân heeft, door zowel te analyseren met veroudering als zonder veroudering, aangetoond dat er geen verschil is voor de componenten met een kookpunt boven de 300 C. Samenvatting knelpunt AS 3000 stelt dat de uitvoering van verouderen bij de bepaling van PAK niet nodig is, omdat één van de verbindingen een vluchtige verbinding is. Bij de bepaling van OCB/PCB en bij de bepaling van minerale olie zijn ook vluchtige verbindingen betrokken. Niettemin stelt AS 3000 bij die bepalingen de uitvoering van verouderen wel verplicht. Dit is een inconsistentie. Stand van zaken discussie Een aantal laboratoria stelt zich op het standpunt dat op basis van de bij PAK gehanteerde onderbouwing de verplichte uitvoering van verouderen ook bij de bepalingen van OCB/PCB en van minerale olie geschrapt kan worden. De bij dit onderwerp betrokken vakdeskundigen van de Raad voor Accreditatie stellen zich op het standpunt dat verouderen bij de bepalingen van PAK, OCB/PCB en minerale olie in beginsel moet worden uitgevoerd, omdat er genoeg aanwijzingen zijn dat het wel degelijk bijdraagt aan een betrouwbaarder analyseresultaat. Alleen als het laboratorium kan aantonen dat dit niet het geval is zou het achterwege laten van verouderen kunnen worden toegestaan. Interpretatie van de tekstpassages. De hierboven geciteerde tekstpassages zijn geacht te zijn aangevuld met de onderstaande tekst: tot 1 mei 2010 geldt dat verouderen bij de bepalingen van PAK, OCB/PCB en minerale olie in beginsel niet hoeft te worden uitgevoerd. Bij uitvoering van veroudering in deze periode zijn de toegestane wijzen van uitvoering: zoals beschreven in AS 3000; of: niet-vluchtige componenten adderen aan het monster en laten verouderen, vervolgens aan datzelfde monster de vluchtige componenten toevoegen en direct daarna opwerken; de Sectie Analyses formuleert een inhoudelijk voorstel dat op uiterlijk 1 april 2010 kan worden behandeld door het Accreditatiecollege Bodembeheer en dat op 1 mei 2010 in werking kan treden.