EHEC-tiek. Samenvatting van de Duitse uitbraak. Eelco Franz RIVM

Transcriptie

1 EHEC-tiek Samenvatting van de Duitse uitbraak Eelco Franz RIVM Centrum Infectieziektebestrijding Lab. Zoonosen en Omgevingsmicrobiologie Nationaal referentielaboratorium STEC 1 28 juni 2011

2 Inhoud 1. Pathogene E. coli 2. Epidemiologie 3. Uitbraak O104 Duitsland - Epidemiologie -Microbiologie - Brontractering 4. Voedsel en Risicoanalyse 2

3 RIVM Affiliatie Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) -preventie & bestrijding infectieziekten Laboratorium voor Zoonosen en Omgevingsmicrobiologie (LZO) Voedsel Milieu Dier&vector 3

4 Missie LZO Genereren en integreren van kennis die bijdraagt aan effectieve en doelmatige maatregelen ter preventie of bestrijding van infecties van de mens vanuit voedsel, het milieu, en dieren ten behoeve van de volksgezondheid in Nederland. Afdeling Voedsel Wetenschappelijk onderzoek Risico beoordelingen Nationaal referentielaboratorium E. coli, Salmonella, Listeria, staphylococcen 4

5 Voedselinfecties algemeen In Nederland jaarlijks ca. 680,000 voedselinfecties Kosten: 66 miljoen euro 2009: 78 doden, 6200 verloren gezonde levensjaren Vooral gastro-enteritis: braken, (bloederige) diarree Minder frequente symptomen: meningitis, sepsis, hepatitis, abortus Lange termijn gevolgen: Hemolytisch uremisch syndroom (HUS) STEC/EHEC End-stage-renal disease (ESRD) STEC/EHEC Inflammatory bowel disease (IBD): Crohn Reactieve arthritis (RA) - Salmonella Guillain-Barre Syndrome (GBS) - Campylobacter 5

6 Voedselinfecties algemeen Absolute aantallen 6

7 Voedselinfecties algemeen Ziektelast (Disability Adjusted Life Years, DALYs) Arie Havelaar, RIVM 7

8 Voedselinfecties algemeen Attributie ziektelast naar voedselgroep 2/3 door voedsel van dierlijke oorsprong 9% mens / dier 6% groente en fruit 8

9 Uitbraak E. coli O104:H4 in Duitsland 9

10 Escherichia coli Gram-negatief, staaf-vormig Familie Enterobacteriaceae > coliformen (Sero)typen op basis van O (LPS), H (flagel) en K (capsule) antigenen Bv. O157:H7, O104:H4, K12 Darmbewoners van warmbloedigen (0.1% van darmflora) Taak in vertering en afweer Immuunsysteem gezondheid Voedsel Darmflora 10

11 Groepen pathogene E. coli Subgroep van Shiga toxine-producerende E.coli (STEC) darmen Zoonose EPEC Enteropathogene E. coli Fatale diarree zuigelingen onwikkelingslanden, EHEC Enterohemorrhagische E. coli Bloederige diarree, HUS ETEC Enterotoxigenische E. coli Reizigersdiarree, fataal kinderen <5 jr EIEC Enteroinvasieve E. coli Dysenterie EAEC Enteroaggregatieve E. coli Persistente diarree DAEC Diffusely adherent E. coli Diarree UPEC Uropathogene E. coli Urineweginfectie Systemisch NMEC Neonatale meningitis E. coli Hersenvliesontsteking pasgeborenen Verschillen in genetische samenstelling Verschillen in hechtingsmechanismen en toxines Verschillen in pathologie en ziektebeeld 11

12 Groepen pathogene E. coli EPEC EHEC O157 O157 STEC O157 Gyles

13 Klinisch verloop EHEC infectie O157 Non-O157 13

14 Klinisch verloop EHEC infectie Afhankelijk van leeftijd Afhankelijk van stam (subtype stx) HUS ECDC 14 Bron: Friesema 2010

15 STEC/EHEC transmissie 15

16 Belang van STEC/EHEC infecties Rel. lage ziektelast op populatieniveau (onderschat) Rel. hoge individuele ziektelast Ernstige symptomen Kleine kinderen risicogroep Uitbraakpotentie Ingrid Friesema RIVM 16

17 Epidemiologie STEC infecties Nederland 17 Bron: Ingrid Friesema RIVM-EPI

18 EHEC uitbraak Duitsland Eind mei: Duitsland meld ongewoon sterke verhoging aantal gevallen Hemolytisch Uremisch Syndroom (HUS) Symptomen: diarree, bloederige diarree, HUS Veroorzaker: E. coli O104:H4 nieuwe variant 18

19 De getallen 4023 (49 ) Geografisch geïsoleerd. Gevallen buiten Duitsland reisgerelateerd 19

20 Microbiologie: de bijzonderheden Niet helemaal nieuw O104:H4 sporadische gevallen HUS Duitsland 2001, Frankrijk 2004, Georgië 2009 en Finland 2010 Verdere bijzonderheden Multi-antibiotica resistent; ESBL Reservoir EHEC/STEC reservoir: herkauwers (runderen) E. coli O104:H4: waarschijnlijk mensen Don t blame us 20

21 De bijzonderheden: epidemiologie 1. Leeftijdsverdeling 89% HUS patiënten volwassen (normaal dominantie 0-7 jaar) 1% < 5 jaar (normaal 50%!) 2. Geslacht 69% HUS patiënten vrouw (normaal 56%) EHEC O157 EAHEC O104:H4 Bron: RKI 21

22 De bijzonderheden: epidemiologie 3. Incubatietijd Mediaan 8 dagen (normaal 3-4 dagen) Tijdsduur diarree HUS 5 dagen (normaal 7 dagen) 4. HUS-ratio 20% geïnfecteerden HUS (normaal 2-7%, kinderen max. 15%) Incubatietijd Bron: RKI 22

23 De brontracering Vrouwen Volwassenen salade 23

24 De brontracering!!! 24

25 De brontracering 668 monsters van groenten, kiemgroenten, water en omgeving 25

26 De brontracering Fabrikant van de besmette fenegriek plantjes: 15 medewerkers, 13 onderzocht 3 klinische EHEC symptomen 1 positief voor O104:H4 en HUS 2 positief voor O104:H4 maar geen symptomen 26

27 De brontracering Fenegriek zaad uit Egypte meest waarschijnlijke bron maar niet microbiologisch bewezen! Waar komt E. coli O104:H4 uberhaupt vandaan? Geen dierlijk reservoir zoals bij de rest van STEC / EHEC Humaan reservoir? 27

28 De brontracering Kiemgroente produktie: RISICO Zaad voorkieming water / donker / warm groei bij daglicht Ideale omstandigheden voor pathogenen Zaad vaak afkomstig uit exotische landen: GAP, HACCP??? 28

29 Besmettingsroutes plantaardige producten 29

30 Productieroute kiemgroenten Preventie? Monitoring zaad? Monitoring kiemgroenten? EFSA 2011 Decontaminatie? Consument 30

31 Bedankt voor de aandacht 31