Internationaal Zeerecht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Internationaal Zeerecht"

Transcriptie

1 Internationaal Zeerecht Examen - Mondeling - Toetsing naar wat je gestudeerd hebt, deze kennis naar praktische zaken kunnen vertalen. - Data niet vanbuiten kennen! - Leerstof = wat er in de les wordt gezegd 1. Inleiding Het internationaal zeerecht bespreekt het gebruik van de zee en de aanwezige natuurlijke rijkdommen: visserij, zand, etc. - Concept Het internationaal zeerecht is een geheel van rechtsnormen die van toepassing zijn. Het is het geheel van rechtsregels tussen de subjecten van volkenrecht die betrekking hebben tot het gebruik van de zee en zijn natuurlijke rijkdommen. Onderdelen van het internationaal zeerecht zijn: o Het internationaal publiekrecht: Dit is het geheel van rechtsregels die tussen de subjecten van het internationaal publiekrecht gelden met betrekking tot het gebruik van de zee en zijn rijkdommen: visserij, zand, etc. Wat zijn de subjecten van het publiek recht? Dit zijn staten, internationale organisaties, fysieke- of rechtspersonen (beschermd door interne verdragen). o Het internationaal zeerecht houdt zich bezig met de status van de mariene rechtsgebieden. De verschillende mariene rechtsgebieden (zie slide 4) hebben elk hun eigen kenmerk. Op de kaart, zie slide 5, worden deze gebieden weergegeven. Bv. de volle zee en de diepzeebodem ontsnappen aan de nationale rechtsgeldigheid. Een reeks aspecten staan nog los van de rechtsgebieden bv. in verband met emissie. Kenmerken van het internationaal zeerecht: o Het is een dynamisch recht (d.w.z. dat het zich aanpast aan de ontwikkelingen binnen de internationale gemeenschap, aanpast aan het volkenrecht). Het zeerecht ontwikkelt zich door tegenstellingen die bestaan omtrent het gebruik van de zee. Het internationaal zeerecht verandert geleidelijk of met sprongen. Er zijn grote parallellen met de technologische evolutie m.b.t. het gebruik van de zee (bv. de veiligheidsbehoeften van staten). o Men mag het internationaal zeerecht niet assimileren met het maritiem recht. Het internationaal zeerecht bestaat vooral uit publiekrecht (functioneert tussen staten) 1

2 en maritiem recht vooral uit privaatrecht. Maritiem recht houdt zich bezig met de juridische aspecten ter zee. De procedures zijn redelijk verschillend, doordat de common law-traditie belangrijk is (o.a. Engels recht). Specifieke rechtsconstructies zijn bv. averij-grosse, zeeverzekering, personificatie van het schip, etc. - Evolutie van het internationaal zeerecht o Een terugkerend thema is de tegenstelling tussen enerzijds het uitoefenen van de nationale bevoegdheid van landen over de zee, anderzijds de roep naar vrijheid van de zee. Sommige staten willen soevereiniteit zo ver mogelijk (op zee) uitbreiden, andere staten willen zoveel mogelijk vrijheid. De hoeveelheid vrijheid is een reflectie van de politieke en economische omstandigheden in een bepaalde periode. Bv.: Groot-Brittannië wou in de 19de eeuw vrijheid van de zee voordragen. Ze hadden een grote vloot, door vrijheid van de zee wou Groot-Brittannië het mogelijk maken om de internationale handel te ontplooien en de koloniseringaspecten uit te werken. Het imperialisme uit de 19de eeuw kwam voor een groot stuk voort uit het concept vrijheid van de zee. o Er zijn drie stadia in de evolutie, de ontwikkelingsstadia reflecteren verschillende perioden: Absolute vrijheid Het principe van de vrijheid van de zee is een idee van Grotius uit het begin van de 17 de eeuw, toen De Mare Liberum genoemd. Grotius wist ook dat die vrijheid niet absoluut kon zijn. Het principe was gebaseerd op 2 uitgangspunten: De zee is niet vatbaar voor occupatio, de zee kan niet bezet worden, ze moet dus vrij zijn. (occupatio: voor terra nullius, kan in bezit genomen worden, title of territory). Voorwaarden voor bezetting zijn het effectief uitoefenen van bevoegdheid, een rechtsorde creëren en de bewoners moeten een relatie ontplooien met het land. De rijkdommen van de zee zijn onuitputtelijkheid. Bv. het visbestand dit moet je niet aan de vorst overlaten om te weten hoeveel je mocht vissen. Deze uitgangspunten bleven geldig zolang ze kunnen toegepast worden: De idee van occupatio uit de 17 de -18 de eeuw is voorbijgestreefd; op grond van cartografische aspecten kan je moeiteloos bepaalde stukken van de zee opeisen. De idee van vermeende onuitputtelijkheid was natuurlijk een desillusie; dit werd voornamelijk aangetoond in de 20 ste eeuw. Ten 2

3 andere was dit reeds het geval ten tijde van Grotius, m.b.t. bepaalde soorten walvis. Ook was er verontreiniging als gevolg van exploitatie en vastelandsverontreiniging, dumping, etc. Het grote hoogtepunt was er in de 19 de eeuw, met zoals reed gezegd Groot- Brittannië op kop omdat het hun belangen het beste kon dienen. De oorsprong van het concept, Mare Liberum, lag in Het land was opgedeeld, een deel was toegewezen aan Spanje, een ander deel aan Portugal. Hugo de Groot werd aangewezen, hier onder de Oost-India Kompanie, om hun belangen voor de prijsrechtbank te behartigen. De vrijheid van de zee ontwikkelde zich vooral in het begin van de 17 de eeuw; een aantal ideeën van toen zijn verwaterd maar het concept is gebleven tot de 2 de wereldoorlog. Voorwaardelijke of gekwalificeerde vrijheid Vrijheid van de zee uitoefenen kan enkel als je rekening houdt met de rechtmatige belangen van andere staten. Dit is terug te vinden in de Verdragen van Genève van Bv. niet in het midden van visgrond bodemrijkdommen gaan exploiteren. Bv. geen booreilanden plaatsen te midden van belangrijke visgronden. Gereglementeerd gebruik Vanaf 1960 werden er meer normen opgelegd; een hele reeks van nationale wetgeving, internationale verdragen. De meeste zijn neergeschreven. Het gebruik van de zee en haar natuurlijke rijkdommen werd gereglementeerd. Dit was de periode waarin hoofdzakelijk de stap gezet zal worden naar een geschreven recht, weg van het gewoonterecht dat bestaat sinds de 17 de eeuw. Er kwam dus meer reglementering omtrent o.a. de scheepvaart, het mariene milieu, de exploitatie bodem, etc. Uit deze reglementen volgde het zeerechtverdrag van Het wordt vaak vergeleken met de Bijbel m.b.t. het gebruik van de zee. - Bronnen van het internationaal zeerecht o De zeerechtconventies van Genève De zeerechtconventie van 1958 Deze conventie was het gevolg van WO II. Het handvest van de VN uit 1945 met de hele geschillenprocedure van dien, beschreef bv. de resoluties van de VN-veiligheidsraad over de piraterij aan de Somalische kusten. Eén van de doelen van het handvest was de codificatie van het internationaal recht tot dan toe. Op basis daarvan werd een vreedzame geschillenregeling gevormd. Het verdrag van Genève uit 1958 was medegeïnspireerd door de wens van de VN om meer transparantie te brengen. 3

4 Binnen de VN werd er een groep experten van juristen bijeengebracht, de ILC (International Law Commission). Deze groep werkte voorstellen uit, waar dan op basis daarvan de zeerechtconferentie werd opgericht. Het resultaat waren 4 verdragen. Deze 4 verdragen kwamen er op basis van de teksten van de comités. Het opsplitsen in 4 verdragen maakte ratificatie ook makkelijker voor de deelnemende landen. Er was dus een zekere flexibiliteit voor de staten, die konden kiezen welke verdragen ze ondertekenden. De 4 verdragen waren: Het Verdrag over de Territoriale Zee en de Aansluitende Zone Het Verdrag over het Continentaal Plateau (daarvoor bestond er hier niets over, progressief) Het Verdrag over de Volle Zee Het Verdrag over de visserij: dit verdrag was niet zo belangrijk; in die tijd werd de visserij amper internationaal geregeld. Pas later, nu, kwamen er bv. Europese initiatieven. Er was 1 fundamenteel probleem anno 1958: hoe ver geldt de vrijheid (= het vastleggen van de uiterste grens van de territoriale zee, dit kon men niet akkoord worden)? Dus hoe ver reikt de soevereiniteit van staten? Gewoonterechtelijk was dit 3 zeemijl. Een aantal staten vonden dit onvoldoende en poogden dit unilateraal uit te breiden. In het verdrag over de territoriale zee en de aansluitende zone kon dit niet worden opgelost, nochtans was dit belangrijk, zelfs cruciaal! Bv. waar ligt het schip: op bevoegdheidsdomein van een staat? Wie doet de exploitatie? Zeerechtconventie van 1960 Er werd in 1960 een nieuwe conferentie gehouden om de vaste grens te regelen, maar dit was ook geen succes. Er werd gepoogd om de grens uit te breiden tot een 6 mijl brede territoriale zee en een 6 mijl brede visserijzone. Dit werd niet aanvaard, het akkoord strandde op één stem. Veel staten (die het statuut van gewoonterecht hadden) hielden zich aan de driemijlsregel. Andere staten hebben wel gekozen voor de 12 mijl. o Op zoek naar een nieuw zeerecht Het nieuwe internationaal zeerecht Het klassieke zeerecht voldeed niet meer! De breedte van territoriale zee zorgde voor onenigheid. Er waren een aantal problemen die ervoor zorgen dat het zeerecht geen antwoorden meer bood. Er waren drie grote redenen waarom wijzigingen zouden ontstaan: Technologische redenen: Deze redenen situeren zich voor een groot deel binnen de internationale scheepvaart. Er waren nieuwe types van schepen (nieuwe product carriers, 4

5 containerschepen, etc.), meer schepen en het tonnage per schip was ook zeer sterk gestegen. Door deze technologische evolutie kwamen er nieuwe risico's zoals bv. de verontreiniging van de zee door grotere olietankers. Ook de maritieme visvangst heeft sinds de jaren '50 een explosie gekend. Men moest daarom normen gaan bepalen om ervoor te zorgen dat de vissoorten niet zullen uitsterven. Tot slot steeg de exploitatie van bodemrijkdommen na WO II (= off-shore activiteiten). Hiermee steeg ook het verontreiniginggevaar voortkomend uit bv. booreilanden. Het klassieke internationaal zeerecht was voor deze wijzigingen niet voorzien, dus wijzigingen aan de tekst waren nodig. Politieke redenen: Het klassieke internationale zeerecht (de regels van Genève) was Eurocentrisch geïnspireerd, want het was voor groot deel tot stand gebracht door Europese staten die hun eigen belangen zoveel mogelijk wensten te beschermen. Vanaf de jaren '60 kwam er de dekolonisatie, hierdoor kwamen er heel wat staten bij. De ex-kolonies ontdekten dat de zeeregels vooral in het voordeel waren van de kolonisatoren. De nieuwe staten wensten dat ook met hun belangen rekening zou worden gehouden. De internationale organisaties worden medespelers op wereldvlak. Er was een geïnstitutionaliseerd beleid van staten via deze organisaties. Ecologisch- en economische redenen: De onuitputtelijkheid van rijkdommen en vis was volledig voorbijgestreefd. Er was een systeem nodig dat de schaarste tracht te beperken, met name een rationele benadering van o.a. visserijbeleid nodig. Economische redenen systeem van primair gebruik van rijkdommen moet vervangen worden door een rationeel systeem. o UNCLOS III = De derde Zeerechtconferentie UNCLOS III is tot nu toe de belangrijkste stap. Het is eigenlijk een vertaling van alle bovenstaande problemen. UNCLOS III zal er komen met een nieuw zeewetsontwerp. Om diverse redenen was de totstandkoming van UNCLOS III vrij merkwaardig: er vloeide een groot basisverdrag uit voort, het was megalomaan groot en het heeft lang geduurd (dit had o.a. te maken met het systeem van besluitvorming). Het verdrag kwam er als gevolg van de specifieke ontwikkelingen, die te maken hadden met de exploitatie van zeerijkdommen. Er werden mangaanknollen gevonden, deze bevinden zich op de diepzeebodem. De knollen hebben een andere geologische structuur dan de gewone zeebodem. Ze werden ontdekt in de jaren '70 en leken economisch interessant vanwege van hun mineraalrijke samenstelling. Een 5

6 aantal mogendheden (kolonies) hadden niet de technologie, niet de mogelijkheden om deze te exploiteren. Dit zorgde opnieuw voor een politiek probleem. De oproep kwam er in 1967 tijdens de algemene vergadering van de Verenigde Naties van de ambassadeur van Malta. Het ging over de diepzeebodem, de idee van Common Heritage of Mankind. Er was de oprichting van een commissie die dit ging uitwerken. De conclusie was dat dit mogelijk ging om slechts een deel aan te pakken. De VN besliste het geheel te bekijken. De idee werd verder uitgewerkt door de Seabed Committie (= het diepzeebodom comité). Dit comité moest een rechtsregime uitwerken zodat de manganese nodules zouden worden uitgebaat ten gunste van de gehele mensheid. De conferentie heeft lang geduurd, nl. een aantal jaren door de complexiteit van de materie. Dit kwam door de nieuwe gegevens zoals diepzeemijnbouw, de tegenstelling tussen landen, etc. Belangrijk tijdens de conferentie was o.a. de besluitvormingsprocedure, elk land kwam met eigen voorstellen. Snel een oplossing krijgen voor betwiste problemen was dus een moeilijke opgave. Bij UNCLOS III wilde men enkel beslissen op grond van een consensus, omdat de materie zo belangrijk was. Dus men moest een consensus bereiken onder 150 leden. De aanpak om tot 1 coherente tekst te komen is er pas gekomen in Er was een oplijsting van de voorstellen. De conferenties vonden op verschillende plaatsen plaats. Men bereikte dit door een parallel uitkeringssysteem: in afzonderlijke groepen ging men samen op basis van interesses al dingen uitwerken. Uiteindelijk werd er een tekst ter stemming voorgelegd, deze werd met een meerderheid onthaald. Westerse staten hebben zich weerhouden bij de stemming. Israël heeft tegengestemd, alsook Turkije, Venezuela, VS (konden zich niet terugvinden in het internationale denken van de zee), etc. Het verdrag amenderen is uitgesloten, (ook) wel mogelijk zijn short cuts. Het verdrag werd dus niet getekend door de VS, maar ze volgen dit wel. o Het zeerechtverdrag 1982 O.a. de Europese Unie was hier van de partij. Het verdrag begon met een aantal teksten: Negotiating text, etc. Uiteindelijk kwam er in 1977 een ontwerpverdrag: Composite Negotiating Text. Het uiteindelijk verdrag kwam er in 1982, maar er moest nog gestemd worden. De meeste staten waren er wel voor te vinden, door de compromisvereiste en doordat de meeste regels nog behouden bleven. De VS kon zich niet akkoord verklaren met het regime voor de diepzeemijnbouw, zij waren er ook ideologisch tegen gekant door hun visie op mijnbouw. Tot op vandaag hebben ze het nog niet ondertekend. Griekenland en Venezuela hebben ook niet getekend, door de problematiek met hun eilanden. Verder heeft ook Israël nog niet getekend dit omdat de PLO (=Palestine Liberation Organization) de waarnemersstatus had bij de UNCLOS. De meeste geïndustrialiseerde landen hadden zich in eerste instantie onthouden. Het verdrag werd pas van kracht in 1994, omdat er eerst 60 ratificaties nodig waren. Momenteel zijn er ongeveer 160 ratificaties, nog steeds met uitzondering van de VS. Er was dus een probleem met deel 11, het deel over de diepzeemijnbouw het 6

7 gevolg was dat dit deel werd uitgeschakeld. Het verdrag is niet in alle zaken specifiek. Er is niet op alle gebieden / vlakken reeds een invulling. Om de VS toch te overhalen, om het toch te doen ondertekenen, werd deel XI (over de zeebodemexploitatie) daarin aangepast en ook door ongeveer 135 staten geratificeerd; maar nog steeds niet door VS. Het tweede implementatieverdrag: de Straddling stocks convention in Men discussieerde hier over visserij en vrijheid van visserij op volle zee. Vissen migreren naar de nationale wateren, maar als men ze al bevist op volle zee kan men deze dus niet meer vangen in de nationale wateren. Het terugkeren van visreserves uit bepaalde gebieden is belangrijk. Dit verdrag werd van kracht in Het zeerechtverdrag uit 1982 is een vrij lang verdrag met meer dan 300 artikelen, het is vaak ook vrij ingewikkeld en gedetailleerd. Deel XV van het zeerechtverdrag: de geschillenbeslechting. Geschillenregeling = een aantal mogelijkheden zijn door het verdrag gegeven bij geschillen. O.a. het gebruik maken van het Hoog gerechtshof, het Internationaal Zeerechttribunaal (Hamburg, Duitsland sinds midden 90), arbitrage. Er werd dus een Internationaal Tribunaal voor toepassing van dit verdrag opgericht. Het tribunaal probeert eenheid te krijgen in toepassen van de regels. Bv. Zaak Saiga I: een schip onder vlag van St-Vincent and the Grenadines werd in beslag genomen in China in Chinese wateren, het verdrag spreekt over reasonable bond voor vrijlating. o Kenmerken van het nieuw internationaal zeerecht Pluridimensioneel gebruik Het gaat dus niet meer enkel over (privaatrechtelijke) scheepvaart. Door het verdrag staat er nu ook iets in over de exploitatie van de natuurlijke rijkdommen van de zee: visserij, bodemrijkdommen, rijkdommen van de ondergrond. Territoriale dominantie Meer en meer staten zullen de bevoegdheid opeisen en uitoefenen over een steeds groter deel van de zee. De staten proberen zowel ruimtelijk als inhoudelijk het recht over de zee uit te breiden. De territoriale wateren en de exclusief economische zone werden uitgebreid: TW tot 12 mijl, EEZ tot 200 mijl. Ook de exploitatie viel onder meer en meer bevoegdheid. Bv. normen inzake constructie schepen, standards voor de bemanning, uitfaseren voor single hull tankers, uitvoeren van MARPOLL-Verdragen om verontreiniging tegen te gaan, De exclusieve economische zone (EEZ) is een gebied dat zich tot 200 zeemijl (370,4 km) buiten de kust van een staat uitstrekt. Binnen deze zone heeft deze staat een aantal rechten, zoals het recht op exploitatie van de aanwezige grondstoffen, het recht op visserij en recht op wetenschappelijk onderzoek. Een land dat een EEZ instelt is verantwoordelijk voor het beheer van de natuur in dit gebied. Hierover zijn afspraken gemaakt in het VN- 7

8 verdrag van De exclusieve economische zones (EEZ's) liggen buiten de territoriale wateren en zijn dus deel van de internationale wateren. Voor de EEZ's geldt dan ook andere wetgeving dan voor de territoriale wateren. Peru was in de jaren 1950 het eerste land dat een EEZ instelde. Vanaf 1970 volgden steeds meer landen dit voorbeeld. In 1990 beschikten 74 landen over een EEZ en 22 landen over een EEZ voor visserij. Voorbij de EEZ bevindt zich nog het continentaal plat. Ook hier kunnen aangrenzende landen nog beperkte economische rechten hebben. Regionalisme Een aantal aspecten werden meer en meer regionaal behandeld. Dit kan een voordeel zijn, specifieke problemen uit een bepaalde regio zullen op een specifieke manier kunnen worden aangepast. Een wereldomvattende aanpak is niet noodzakelijk, men is overal even efficiënt. Schaalverkleining als oorzaak van betere efficiëntie. 8

9 2. Interne wateren Het globale concept van de interne wateren draait om soevereiniteit. De interne wateren zijn een deel van het staatsterritorium. Op interne wateren is er een specifiek rechtsregime van toepassing. Elke staat heeft soevereiniteit over zijn eigen territorium. Men wou een onbeperkte soevereiniteit (in de territoriale zee is er wel enige vorm van beperkte soevereiniteit door het recht op doorvaart). Er bestaan twee soorten wateren: - Binnenwateren zijn volledig omsloten door land: o Interior waters, géén internal waters (vb. meren, binnenzeeën) o Niet geregeld door het internationaal zeerecht - Interne wateren hebben altijd een aansluiting aan de zee, wateren aan de zijde van de basislijn hebben slechts aan 1 kant land. Het ging om het eerste mariene rechtsgebied: elke rechtsstaat heeft een rechtsgebied. O.a. het maritiem gebied + landgebied = staatsgebied. Kuststaten hebben naast landterritorium ook een deel maritiem territorium. Dit maritiem territorium bestaat niet bij staten die niet aan de zee zijn aangesloten. Het maritiem territorium is gelijk aan het landterritorium wat betreft het uitoefenen van soevereiniteit. Land territory + maritime territory = state territory van een kuststaat. Interne wateren behoren tot maritime territory : gelijkgeschakeld voor wat betreft kuststaten. De interne wateren is niet hetzelfde als de territoriale zee. Ook daar heerst soevereiniteit maar die is beperkter. In de territoriale zee geldt het recht van onschuldige doorvaart. Er is wel strafrechtelijke en burgerrechtelijke bevoegdheid. Tot waar gaan de interne wateren? Dit wordt bepaald door de basislijn. Alles wat aan de landzijde van de basislijn ligt, wordt beschouwd als interne wateren. Hier geldt de onbeperkte soevereiniteit van de staten. Wat is de basislijn? Een land kan ofwel een normale ofwel een rechte basislijn hanteren. Dan nog kan er invloed zijn door droogvallingen, baaien, eilanden, havenwerken, droogvallingen,mondingen, etc. De basislijn is de lijn van waaraf alle andere gebieden zullen worden bepaald en is bepaald door een aantal regels. De basislijn is de lijn die men gebruikt om alle rechtsgebieden af te bakenen. De locatie daarvan is belangrijk; hoe verder de basislijn van het land, hoe verder de bevoegdheden. De basislijn kan je trekken aan droogvallingen (= bij laag water is er een effect op de basislijn (12 zeemijl) ). De normale basislijn is de laagwaterlijn. Waarom de laagwaterlijn? Omdat er met laagwater (eb) meer land is dan bij hoogwater (vloed). Bij laagwater is de grens verder in zee. Op die manier kan de staat dus wat territorium winnen. In België is dit niet zoveel, maar bij sommige landen die een zeer lange kustlijn hebben, kan dit toch wel een zeer groot verschil maken. Droogvallingen kunnen de basislijn beïnvloeden omdat in sommige gevallen kuststaten de droogvalling kunnen gebruiken. Een droogvalling ligt droog bij laag water in de zee. Men mag dan de laagwaterlijn gebruiken als basislijn. Ook bij uitstekende haveninstallaties mag men daar de 9

10 laagwaterlijn gebruiken als basislijn. Soms zijn de kuststaten niet gerechtigd om de droogvallingen te gebruiken, namelijk indien de droogvalling voorbij de normale breedte van de territoriale zee is gelegen. Eilanden beïnvloeden de basislijn wanneer ze binnen de normale afstand van de territoriale zee vallen, men gebruikt dan de laagwaterlijn van het eiland. Wanneer ze op meer dan het dubbele van de breedte van de territoriale zee liggen (24 mijl), dan hebben ze een eigen territoriale zee. De meest in zee gelegen havenwerken (bv. een pier die in zee ligt) komen soms ook in aanmerking. Men kan dan bv. een pier gebruiken (de laagwaterlijn van de pier) om de normale basislijn te bepalen. Het moet wel gaan om permanente havenwerken. Op de tekening op de slides staat dit aangegeven met de letter F. Op zeekaarten staat de basislijn aangegeven met puntlijntjes. Men kan de rechte basislijn gebruiken wanneer men de normale basislijn niet kan hanteren. Dit kan bv. zijn wanneer de kust zeer sterk is ingesneden of wanneer er heel veel eilandjes zijn die voor de kust van de staat liggen (wanneer een kuststaat een grillig verloop heeft). Dit is bv. in Noorwegen of in Schotland. Men kan dan de laagwaterlijn niet meer toepassen dus neemt men de rechte basislijn. De rechte basislijn is eigenlijk niet meer dan een rechte lijn tussen verschillende referentiepunten (deze punten zijn erkend in het internationale zeerecht, bv. een vuurtoren kan als referentiepunt worden gebruikt). Het systeem van het gebruik van de rechte basislijn is een systeem dat dateert van ergens tussen de twee wereldoorlogen en sinds de jaren vijftig wordt het ook juridisch erkend. Het werd opgenomen in het Verdrag van Genève van In de eerste plaats werd het erkend in de Anglo Norwegian Fisheries case van 1951 voor het internationaal gerechtshof. Het ging om een claim van Engeland tegen Noorwegen omdat Noorwegen een deel afschermde tegenover buitenlandse vissers. Dit werd aangevochten door het Verenigd Koninkrijk omdat er heel wat Britse vissers actief waren in dat gebied. De Noren kregen gelijk. Het was een rechtsgeldig systeem dat toegepast mocht worden. Er zijn wel een aantal voorwaarden aan de rechte basislijn verbonden. Zo moet men de lijn (algemene richting) van de kust blijven volgen. Geografische omstandigheden kunnen een invloed hebben. Zo mag men onder andere droogvallingen ook als referentiepunt gebruiken op voorwaarde dat er op die droogvallingen permanent bestaande bovenwaterconstructies bestaan (bv. een vuurtoren of een meetpaal) die permanent boven water blijft staan. In dit geval wordt droogvalling als referentiepunt gebruikt. Eilanden kunnen daarvoor ook gebruikt worden (dit is ook het meest voorkomende geval). Eénstaatse baaien, baaien die helemaal onder gebied van een staat vallen (sluitlijn over de monding). In dit geval mogen ze volledig worden afgebakend als territoriale zee. Niet elke insnijding in de kustlijn is juridisch een baai. Daarvoor bestaat een systeem om na te gaan wanneer een insnijding kan worden beschouwd als een baai. De methode die men daarvoor gebruikt is de test van de halve cirkel of semi-circular test. Trek een halve cirkel tussen de beide natuurlijke toegangspunten aan de uitgang van de baai. Wanneer de oppervlakte van de baai meer is dan de oppervlakte van de halve cirkel, is er sprake van een juridische baai. Indien het minder is, dan is er geen juridische baai. Maar dan nog zijn er een aantal voorwaarden, zo mag de afstand tussen deze twee natuurlijke punten (de breedte van de afsluitlijn) niet breder zijn dan 24 nautische mijl. Als deze toch verder is, schuift men de rechte lijn op tot waar men wel 24 nautische mijl heeft. Stel je hebt 24 nautische mijl maar er ligt een eiland tussen. Dan moet je de breedte van 10

11 het eiland meetellen en dan bekom je meer dan 24 nautische mijl. Je moet dus de lijn weer verleggen. De vraag is dan ook waar deze natuurlijke toegangspunten gelegen zijn. De sluitlijn moet tussen natuurlijke toegangspunten zijn. Ook hiervoor zijn bepaalde methodes. Men bepaalt twee potentiële toegangspunten en twee daaropvolgende potentiële toegangspunten. De hoek tussen de beide punten moet groter zijn dan 45 graden om in aanmerking te komen als natuurlijk toegangspunt. Sommige baaien voldoen niet aan de juridische waarden. In sommige gevallen kunnen dergelijke baaien wél afgesloten worden (afwijken van de 24 mijl regel), op grond van de historische situatie. Om een historisch recht hard te maken moet er voldaan zijn aan een drietal voorwaarden: 1. De staat moet uitdrukkelijk soevereiniteit uitoefenen op het gebied of heeft uitgeoefend om de baai te kunnen opeisen; 2. Dit gedurende een lange periode, toch minimaal 1 à 2 decennia; 3. En met instemming van de internationale gemeenschap. Bv. in de golf van Syrte (= Golf van Sydra) in de middellandse zee. Dit was een claim van Libië. De opening was er +/- 200 mijl maar werd toch erkend als een juridische baai. Binnen de golf waren er militaire operaties. Dit was een signaal dat de VS de claim niet erkend. Aan de instemming met de historische claim (derde voorwaarde) is dus niet voldaan, dus gaat het om een niet rechtmatige claim. De golf mag dus niet worden afgesloten. Voorbeelden waarbij wel afsluiting mag: Peter de Grote baai (Korea), Hudson baai, Estuaire rivieren (monding van de rivier met de zee = estuaria) zijn in grote lijnen vergelijkbaar met éénstaatse baaien. Bv. de scheldemonding ligt op Nederlands territorium en daarom mogen de Nederlanders de basislijn bepalen. Er zijn een aantal droogvallingen (bv. Rassen). Ook belangrijk is het gebruik van de permanente havenwerken bv. Zeebrugge. Dit alles is belangrijk voor de afbakening van de territoriale wateren, het continentaal plat en de EEZ. Zie de figuur op de slide: Linkse lijn: Rechte lijn, in rekening brengen van rassen,maar niet in rekening brengen van Zeebrugge. Dit is het meest voordelige voor Nederland. Rechtse lijn: omgekeerd en dus meest voordelig voor België. Is een rechte basislijn mogelijk over de monding van de schelde? De Belgische overheid heeft altijd gezegd dat dit niet mogelijk is, dat het de normale moet zijn. De Nederlandse overheid heeft gezegd dat ze wel een rechte basislijn mag trekken over de natuurlijke toegangspunten omdat de monding van de Schelde vergelijkbaar is met een baai. Volgens de professor heeft Nederland het bij het rechte eind omdat men de toestand kan vergelijken met een éénstaatse baai. Het Zwin kan niet worden gezien als een éénstaatse baai, maar het kan wel worden beschouwd als een natuurlijk toegangspunt, maar het probleem is dat het zwin op Belgisch grondgebied ligt. Er is een jarenlange discussie geweest, in 1996 was er het verdrag m.b.t. de grensbepaling van de territoriale zee, de EEZ en het continentaal plat. Het verdrag en het recht werden gebruikt en voor 11

12 de rest werd er genegotieerd en de ad-hoc lijn aangepast. Voor beide partijen kwam er een aanvaardbare grenslijn. Eilanden zijn een natuurlijk boven water gelegen gebied (dus ook bij hoog water). Natuurlijke eilanden geven heel weinig problemen. Binnen de dubbele breedte van de territoriale zee (24 mijl) kan men een eiland tot referentie gebruiken en zo de rechte basislijn trekken. Is het meer dan 24 zeemijl moet men zelf de territoriale zee bepalen. Ligt het eiland op minder dan de dubbele breedte van de territoriale breedte dan neemt men de laagwaterlijn als normale basislijn. Zijn er op het eiland geen mensen, geen zelfstandige economische activiteiten kan het wel tot de territoriale zee behoren maar niet tot de EEZ (exclusieve economische zone) of het continentaal plateau. Wat wel een probleem kan zijn is een kunstmatig eiland want dan zou men ook op een kunstmatige manier de lijn zo kunnen verschuiven. Dit is niet toegelaten, door kunstmatige eilanden kan men de basislijn niet verschuiven. Noch voor de normale, noch voor de rechte basislijn kunnen kunstmatige eilanden worden gebruikt. De meest gekende eilanden zijn de booreilanden maar daarnaast zijn er ook veel andere eilanden (denk maar aan de eilanden in dubai of de luchthaven van Japan). Bv. enkele jaren geleden had Nederland de intentie om een luchthaven aan te leggen op een kunstmatig eiland in de Westerschelde. Een archipel zijn meerdere eilanden samen (bv. Filippijnen, Indonesië, Hawaï, Fiji, etc.). Wat ook mogelijk is, is een kustarchipel (Noorwegen, Zweden, Canada, etc.). Het bestaan ervan kan een invloed hebben op het vestigen van het maritiem territorium a.d.h.v. archipelbasislijnen. Men kan de meest in zee gelegen eilanden gebruiken om de lijn te bepalen. Maar ook hier zijn er bepaalde voorwaarden. Zo moeten deze toch nog op bepaalde afstand liggen van het land van de staat. Sinds het zeerechtverdrag van 1982 mag men de uiterste eilanden met elkaar verbinden, alles daarbinnen zijn interne wateren. Dit onder voorwaarde dat de absolute lengte maximum 100 zeemijl is en dat de verhouding land/water = 9/1 ( water is 9 maal het land). Bv. Indonesië en de Filippijnen hebben meer bevoegdheden zoals bv. in de visserij. Doorvaartmogelijkheden: internationale zeestraten die behoren tot een archipel moeten gerespecteerd worden (bv. Indonesië Straat van Lombok). Wat maakt een haven een juridische haven? Hier gelden een aantal normen. Volgens het havenstatuut van Genève is een haven een plaats waar zeeschepen geregeld aanmeren voor het laden en lossen van goederen en passagiers die dienen voor de internationale handel (bepaling die men terugvindt in het Verdrag van Genève (Internationaal Havenstatuut) van 1923). Deze definitie is voorbijgestreefd, een alternatief is de definitie dat de schepen gewoonlijk aanleggen. Wat is er ongelukkig aan deze bepaling? - Het dienen voor de internationale handel brengt met zich mee dat er heel wat dingen er niet onder vallen, bv. een vissershaven en een militaire haven is geen internationale handel. - Beperking tot zeeschepen, wat met jachthavens? - Je sluit alle cabbotage uit (binnenlands vervoer/handel). Bv. als een schip van Los Angeles naar New York vaart, dan gaat het ook niet om internationale handel. - Bovendien is het stellen van een vereiste regelmaat ook vrij ongelukkig. Niet ijsvrije havens komen dan niet in aanmerking want niet ijsvrije havens kunnen niet regelmatig door schepen worden bezocht. In de winter zijn deze havens immers niet te bereiken. De 12

13 vereiste van een regelmaat sluit dus een aantal situaties uit. Daarom was het beter geregeld aanleggen geweest. Havens = onbeperkte soevereiniteit kuststaat. Het recht van toegang is cruciaal! Of een koopvaardijschip een recht kan claimen om toegelaten te worden tot een haven is de kernvraag met betrekking tot de situaties van havens. Kan men dit afdwingen (door bv. naar de rechter te stappen)? Havens vallen binnen de interne wateren en interne wateren brengen een onbeperkte soevereiniteit mee van de kuststaten. Een staat kan door haar soevereiniteit ook beperken als ze wil in principe. Deze beperkingen bestaan al sinds mensenheugenis. Vroeger had men al de capitulaire verdragen (bv. verdragen tussen potentaten in Noord-Afrika en een aantal handelssteden in Italië waar het beheer van de havens in Noord-Afrika gebeurde door de consuls van deze handelssteden zoals Genua vroeger). Deze capitulaire verdragen zijn een historisch gegeven. Daarnaast zijn er ook een heel aantal vrijhavens tot stand gebracht waar de lokale bevoegdheid ingeperkt is. Vaak is er daar een gunstiger economisch klimaat (op grond van tax overwegingen gecomplementeerde vrijzones). Het recht van toegang is afdwingbaar en behoort dus tot de interne wateren (= afhankelijk van welk soort havens). Toegang tot binnenhavens: binnenhavens zijn alle havens gelegen aan of bij een natuurlijke of kunstmatige waterweg verbonden met de zee. Het recht van toegang gaat afhangen van het specifiek rechtsregime van de staat (bv. Gent, London, Antwerpen, Amsterdam, etc.). Het rechtsregime dat de verbindingsweg beheerst (bv. Rijn, Schelde, St-Lawrence, etc.) is bijzonder. Indien die weg een specifiek rechtsregime heeft dan is dat doorslaggevend voor het recht van toegang van de haven. Daarnaast zijn er lokaal een aantal voorwaarden, die vastgesteld zijn door de havenautoriteit. Wat is het rechtsregime dat van toepassing is op het gebied van de Schelde? Wat is de rechtsgrond om te bepalen dat schepen vrijheid van scheepvaart hebben om toegang te hebben tot de Schelde? Het scheidingsverdrag tussen België en Nederland van 1839 bepaalt het rechtstatuut van de Schelde voor wat betreft de scheepvaart. Het verdrag voert een vrijheid van scheepvaart in. Artikel 9 houdt vrijheid in van scheepvaart op de Schelde. Wat zijn de partijen? België, Nederland, Rusland, Pruisen. Door dit scheidingsverdrag kan België zich stellen tegenover Nederland om geen beperkingen op te leggen op de Schelde. Op grond van dit verdrag kan men zeggen dat er vrijheid is van scheepvaart en toegang. De interpretatie van dit verdrag is lastig want Nederland heeft zich lange tijd beroepen op de historische situatie (rekening houden met toestand van 1839). Bv. om baggerwerken tegen te houden. Voor de Rijn is dit de akte van Mannheim. Als er geen verdrag is, kan men zich nog altijd baseren op het waterwegenstatuut van Barcelona van 20 april Het gaat hier over internationale rivieren (rivieren die over het territorium van meerdere staten gaat). Op grond van dit waterwegenstatuut is er ook een recht van toegang. Dit statuut bevat een aantal beginselen zoals het non-discriminatiebeginsel (niet discrimineren op 13

14 basis van de vlag), vrijheid van scheepvaart voor geïnternationaliseerde rivieren. Maar dit waterwegenstatuut is ook alleen maar van toepassing voor de verdragspartijen. Indien men geen partij is bij het waterwegenstatuut of er geen bijzondere regeling is, dan is het nationale recht van de oeverstaat van toepassing. Meestal is dat de vrijheid van scheepvaart. Dit is nogal logisch, want daar dienen havens voor. De toegang tot kusthavens is wel anders geregeld. In de Aramco case van 1958 (tussen Saoedi- Arabië met Aramco) ging het over de vernietiging door Saoedi-Arabië over de concessie van olietransport. Het ging dus om een arbitrage-zaak tussen de VS & Saoudi-Arabië. Het arbitragecomité heeft toen gesteld dat kusthavens vrij zijn voor te pas en te onpas gebruikt. De professor zegt dat deze uitspraak helemaal fout was omdat dit een beperking is van het soevereiniteitsprincipe. Men kan niet aannemen dat staten dit stilzwijgend zouden toestaan. Er is geen gewoonterechtelijk beginsel dat de toegang tot havens garandeert! Is er dan wel verdragenrecht? In het zeehavenstatuut van Genève van 9 september 1923 staat er dat men op grond van de vlag van een schip niet mag discrimineren. Dit is geen absoluut recht van toegang ( het regelt de toegang van de haven maar niet het recht tot toegang). De toegang is hoofdzakelijk geregeld door verdragen. Er is eveneens een wederkerigheids- of reciprociteitregel: indien land A schepen van land B toelaat, moet land B ook schepen van land A toelaten. Men kan een haven sluiten als er gevaar is, om redenen van zelfbehoud. Toegang tot havens voor oorlogsschepen: In de praktijk zullen staten trachten koopvaardijschepen naar zich toe te trekken, maar er is op zich geen recht van toegang. Geldt dit ook voor oorlogsschepen? Dit geldt ook voor oorlogsschepen omdat oorlogsschepen ook hun land vertegenwoordigen (al is dit in de praktijk wel moeilijker). Oorlogsschepen zullen in de praktijk ook wel worden toegelaten maar vaak gaat dit wel met een speciale procedure gaan waar men toestemming moet krijgen van de betrokken staat. Het KB van 30 december 1923 regelt de toegang van oorlogsschepen onder vreemde vlag (hoeveel schepen tegelijkertijd, wat de procedure is, etc.). Via bilaterale overeenkomsten kan men overeenkomen om staten toegang te verlenen. Heeft een schip in nood een recht van toegang tot een haven? Het rechtstatuut van interne wateren is onbeperkte soevereiniteit, dus in feite zou er een internationale regel moeten bestaan waarbij staten een schip in nood toegang zouden moeten verlenen. Is er een dergelijke internationale regel? Nee, men vindt nergens een dergelijke regel. In het verdragenrecht wordt niets gezegd over het recht van toegang. Men vindt wel in sommige verdragen het tegenovergestelde, nl. dat de staten nog altijd zelf beslissen of ze een schip gaan toelaten tot de haven of niet. Dus, je hebt geen recht van toegang, een schip in nood kan worden geweigerd! De kuststaat bepaalt of het schip in nood binnenkomt geen algemeen recht! Het is dus een statenpraktijk: als er gevaar is voor de kuststaat zelf kan men weigeren. Er zijn ook places of refuge, dit zijn ingestelde vluchthavens maar het laatste woord ligt nog steeds bij de kusstaat dus er geldt geen absoluut recht! Is er een gewoonterechtelijke regel? Bv. de Erika, de Tampa (met aan boord 400 bootvluchtelingen), etc., dit waren allemaal schepen die niet werden toegelaten tot de haven. Er bestaat geen internationaal gewoonterechtelijke regel maar wat men wel heeft, zijn zogenaamde 14

15 guidelines van bv. de Europese Unie. Zo zijn er bijvoorbeeld zogenaamde places of refuge (enkel na toestemming) waar een schip naartoe zou kunnen gaan om daar te worden opgevangen, maar dan moeten ze nog wel eerst op die plaats worden opgevangen. Er is een debat binnen het CMI geweest, maar dat debat is ook niet echt van de grond gekomen. Dus een schip in nood moet men niet toelaten. Sommige mensen stellen dat men wel toegang moet verlenen, zich baserend op de zogenaamde Rebecca case van jaren 20 uit VS, waar de Rebecca wel toegang had verkregen en genoot van een gunstregime maar hier waren de feiten totaal anders. Conclusie : er is geen absoluut afdwingbaar recht op toegang! Er moet een afweging van belangen gebeuren. Havens: vanaf een schip toegang heeft gekregen tot de haven, kan het gebruik van havenfaciliteiten (sluizen, kaaien, inzetten van: stouwers, loodsen, sleepboten, dokwerkers etc.) dan aan dat schip ontzegd worden? In beginsel zal elk schip dat vrijelijk een haven aanloopt, ook gebruik mogen maken van de aanwezige havenfaciliteiten. Anders is het binnenlopen van een haven zinloos en kan een dergelijke weigering gelijkgesteld worden met het weigeren van de toegang. Hieromtrent bestaan geschillen. Bv.: dokwerkers weigerden schepen te behandelen, is dit juridisch wel rechtsgeldig? Het weigeren om een schip van de havenfaciliteiten gebruik te laten maken, zal vaak gebaseerd zijn op veiligheidsoverwegingen of op politieke overwegingen. Maar de verdragsrechtelijke verplichtingen van een staat laten niet toe dat het gebruik van de havenfaciliteiten wordt onthouden aan vreemde schepen die rechtsgeldig de haven zijn binnengelopen, zonder dat de conventionele aansprakelijkheid van de staat in het gedrang komt. Bv. het boycotten van goedkope vlaggenschepen (niet door sluizen, geen gebruik van sleepboten, etc.) is dit rechtmatig? NEEN. Een schip dat een haven heeft binnengelopen, mag deze ook gewoon de haven verlaten? Nee, er zijn een aantal mogelijkheden in rechte om het recht op vrije afvaart te belemmeren. Zo kan de haven ten gevolge van een rechterlijk dwangbevel getrokken ten behoeve van de openbare veiligheid van de kuststaat of bij wijze van represaille tegenover een vreemde staat (een embargo, bv. naar aanleiding van de Balkanoorlog werd dit uitgesproken door de VN) het schip binnen de haven houden, of wanneer er een burgerlijk geschil zou bestaan dat er een beslag wordt gelegd op het schip (= schip immobiliseren). Als het schip zich in een staat van onzeewaardigheid bevindt zal evenmin de vrije afvaart worden toegestaan. Het SOLAS-verdrag voorziet dat schepen aan een aantal voorwaarden moeten voldoen om zeewaardig te zijn (veiligheidcertificaten). Dus zal het schip hier binnen blijven tot het aan die bepaalde voorwaarden voldoet. Geen schip mag een Belgische haven verlaten zonder de machtiging van met de scheepvaartcontrole belaste ambtenaren die daartoe aangesteld zijn. In een aantal verdragen vinden we de voorwaarden voor zeewaardigheid van een schip terug. Om de zeewaardigheid van een schip te controleren bestaat de Port State Control of de havenstaatscontrole: elke van de lidstaten die zijn aangesloten bij het Memorandum of Understanding on Port State Control in Implementing agreements on Maritime Safety and Protection of the Marine Environement (1982 verdrag van toepassing in de Noordzee en de Noord-Atlantische Oceaan) moeten jaarlijks 25 % van de koopvaardijschepen onder buitenlandse vlag die binnenlopen controleren op de aanwezigheid van veiligheidscertificaten. Nu gaat men vaak wel meer gericht controleren (bv. wanneer men vermoedt dat een schip niet meer aan de voorwaarden zou voldoen, ook als een schip een slechte beurt heeft gemaakt in de ene haven, zal 15

16 deze haven dat ook vaak doorgeven aan een andere haven). Deze Port State Control is ontstaan met het Parijse Memorandum, maar ook binnen de Europese Unie werd door de Raad een richtlijn aangenomen (tot stand gekomen na ramp Erika) betreffende de naleving van internationale normen op het gebied van de veiligheid van schepen, voorkoming van verontreiniging en leef- en werkomstandigheden aan boord. Rechtsstatuut van het schip: Welke bevoegdheden kunnen worden uitgeoefend door de havens op strafrechtelijk vlak als burgerrechtelijk vlak. Binnen de interne wateren hebben de staten hun bevoegdheden. Maar is het niet beter dat men in een aantal gevallen de bevoegdheid overlaat aan het recht van de vlaggenstaat? Dit kan door middel van overeenkomsten waarbij staten afzien van hun rechtsbevoegdheid (bv. in geschillen tussen de bemanning en de kapitein zal meestendeels de consul van de vlaggenstaat de bevoegdheid op zich nemen om het geschil op te lossen). Alles wat betreft de interne orde valt onder bevoegdheid van de vlaggenstaat. Alles wat behoort tot de externe orde behoort tot de haven- en kuststaat. Rechtstatuut: als het schip zich fysiek in de haven bevindt en dus onder onbeperkte soevereiniteit van de staat valt. bevoegdheid van de havenstaat maar er moet een link bestaan met de havenstaat (interne orde = arbeidsrecht dus bevoegdheid vlaggenstaat). Uitzondering: strafrechtelijke rechtsbevoegdheden op grond territoriaal principe of nationaliteitsprincipe = afhankelijk geval tot geval. Wat betreft strafrechtelijke bevoegdheid: Twee opvattingen: beide vertrekken van een verschillend uitgangspunt maar de rechtelijke gevolgen verschillen niet veel van elkaar. - De Britse opvatting: de Britse hoven en rechtbanken (de kuststaat) zijn bevoegd voor alle gebeurtenissen die zich aan boord van een schip in de interne wateren afspelen, onafgezien van het feit of de gevolgen zich al dan niet tot het schip beperken (absolute rechtsmacht). Er is de nuancering: een absolute rechtsbevoegdheid beperkt tot het uitoefenen hiervan in specifieke gevallen. Ze gaan dus deze bevoegdheid niet toepassen op basis van internationale gewoonte en hoffelijkheid. Alleen maar in drie gevallen gaat ze tussenkomen: o Als (door de kapitein) haar hulp gevraagd wordt; o Als het misdrijf gevolgen heeft buiten het schip (externe gevolgen); o Als er een gevaar is voor de vrede of de openbare orde van de havenstaat. - De continentale opvatting: de kuststaat (lokale overheid) heeft alleen maar bevoegdheid wanneer de kapitein hierom vraagt, of wanneer er gevaar is voor de openbare orde of wanneer het misdrijf gevolgen heeft buiten het schip. Dus wanneer een bemanningslid iets heeft gestolen van een ander bemanningslid, dan zal het recht van de vlaggenstaat worden toegepast door de kapitein of door een consul die eventueel aanwezig is in de haven want het blijft binnen het schip dus is de vlaggenstaat bevoegd. Wanneer een bemanningslid iets steelt van iemand aan wal, dan zijn er gevolgen buiten het schip 16

17 en gaat het recht van de havenstaat van toepassing zijn. Stel dat er een gevecht is op een schip en iemand moet daarvoor naar het ziekenhuis, dan zal ook het recht van de havenstaat van toepassing zijn. De opvatting van de VS leunt sterk aan bij de continentale opvatting. Wildenhus case (1887): Wildenhus was een Belgische matroos en had een andere Belgische matroos vermoord aan boord van een Belgisch schip gemeerd in Jersey City. De Belgische consul zei dat hij bevoegdheid had. Het Supreme Court stelde toen dat het recht van de havenstaat van toepassing is wanneer er een dreiging is voor de openbare orde. Asielrecht: in heel veel gevallen denken veel mensen dat de kapitein de politie kan buitenhouden (men legt de vlag voor de ingang). Dit is een louter folkloregegeven en heeft niet veel met de toepassing van het recht te maken. Aangezien een koopvaardijschip niet kan genieten van de immuniteit van de territoriale soevereiniteit van de staat in wiens interne wateren het schip zich bevindt, zodoende is asielrecht aan boord van koopvaardijschepen uitgesloten. Het recht van de havenstaat is gewoon van toepassing. De Aisler case: Aisler was een Poolse spion in Amerika en is aan boord van een Pools schip gegaan dat naar Polen vaarde maar die een tussenstop maakte in Engeland en daar is de Engelse politie aan boord gekomen en heeft de man teruggestuurd naar Amerika. Polen klaagde nog wel, maar de Britten stelde dat wanneer men in de interne wateren is, dat men dan het recht van de havenstaat moet toepassen. Burgerrechtelijke rechtsbevoegdheid (= eenvoudig) - Interne orde (bijvoorbeeld arbeidsgeschillen, sociale zekerheid): deze vallen onder het recht van de vlaggenstaat. Het schip dat binnen de interne wateren ligt valt onder onbeperkte soevereiniteit van de kuststaat maar houdt zich niet bezig met interne orde van het schip. Uitzonderingen: vooral de VS. Bv. 2005: arrest van het Amerikaanse suprême court: cruiseship onder Noorse vlag (faciliteiten voor invaliden voldoen aan Amerikaanse wet, indien schip zou aanmeren in Amerika). - Externe orde: wetten en reglementen van de kuststaat inzake navigatie, politie, douane en gezondheid. Bij alle burgerlijke overeenkomsten (contracten) is het recht van de havenstaat van toepassing. Bv. schade door aanvaring en de daarbij horende schade: dan zal het recht van de havenstaat van toepassing zijn. Bv. geschillen omtrent loodscontracten, sleepboten, etc. is dus ook het recht van de havenstaat van toepassing. Bij schade bij vervoer goederen is het recht van de havenstaat van toepassing; - overlapping interne & externe orde: het kan bv. zijn dat er een kind wordt geboren aan boord, dan kan op grond van ius soli en ius sanguinis het kind twee nationaliteiten hebben. Immuniteit: aangezien oorlogsschepen het gezag van de staat vertegenwoordigen en gezien het feit dat lidstaten gelijk zijn aan elkaar, kan men in de havenstaat geen vordering instellen tegen dergelijke schepen. Men moet dan echt in de vlaggenstaat zelf de lidstaat voor de rechter slepen. Het recht van de vlaggenstaat zal dan van toepassing zijn. In principe zou er op deze manier ook 17

18 een soort van asielrecht kunnen bestaan voor politieke misdrijven als de kapitein zou besluiten om u aan boord te nemen of niet (niet zo bij koopvaardijschepen). Bij overheidsschepen is de toestand toch wel verschillend van oorlogsschepen omdat er ook overheidsschepen zijn die koopvaardijactiviteiten. In het Verdrag van Brussel van (1926) is opgenomen dat deze overheidsschepen met commerciële doeleinden (vroeger Sovjet-schepen bijvoorbeeld) worden gelijkgesteld met koopvaardijschepen (dus recht havenstaat, andere overheidsschepen (brandweerschepen, hospitaalschepen) vallen onder het recht van de vlaggenstaat). Deze regel is toch maar langzaamaan ingevoerd. In het VK heeft men moeten wachten tot einde van jaren 70 vooraleer men het Verdrag van Brussel accepteerde. Ook nog in België stelde men zich de vraag of overheidsschepen onder de Belgische zeewet vielen of niet. Artikel 1 van de Zeewet bepaald wat een schip is: men heeft een schip wanneer het minimaal 25 ton weegt, de zeewateren gebruikt voor winstgevende verrichtingen ter zee. Het belangrijkste is dat het moet worden gebruikt voor winstgevende verrichtingen. Vorig jaar was er een nog een geschil tussen de Vlaamse Gemeenschap en de eigenaar van een Israëlisch schip omtrent schade die was toegebracht aan een loodsboot. Er was een aanvaring. De loodsboot is eigendom van het Vlaamse Gewest. Het Vlaamse Gewest heeft drie jaar na de aanvaring een vergoeding gevraagd. De Israëlische scheepseigenaar stelde dat de zeewet voorziet in een verjaringstermijn van twee jaar. Het Vlaams Gewest stelde dat een loodsboot geen schip is in de zin van artikel 1 van de zeewet (want er speelt geen winst bij de beloodsing). Eerste aanleg en beroep gaven het Vlaams Gewest hierin gelijk. Geen schip in de zin van artikel 1 van de Zeewet want het gaat niet om winstgevende activiteiten maar om een openbare dienst. 18

19 3. Territoriale zee In de territoriale zee oefent de staat rechtsgeldig zijn soevereiniteit uit. Deze soevereiniteit wordt internationaal beperkt door het recht van onschuldige doorvaart. Het is belangrijk te weten tot waar de soevereiniteit zich uitstrekt. Met andere woorden is het van belang te weten hoe breed de territoriale zee is. Een vraag die men zich dan ook kan stellen, is welke bevoegdheden de staat kan uitoefenen in deze territoriale zee. De staten zullen enkel maar de rechtsbevoegdheid uitoefenen m.b.t. het gebruik van de territoriale zee (zo is het bouwen van wegen in de zee, een nutteloze bevoegdheid). Concept - De territoriale zee ligt voorbij de interne wateren: vanaf de basislijn. Het is een functioneel rechtsgebied. - Zoals eerder gesteld is er soevereiniteit die beperkt is tot het recht op onschuldige doorvaart. Voor de interne wateren is de soevereiniteit onbeperkt. - Oorsprong: Het begrip territoriale zee is in de Middeleeuwen ontstaan uit de soevereiniteitsaanspraken van de staten over de zeeën. Er was een noodzaak van staten om misdrijven op zee tegen te gaan. In het begin van de Middeleeuwen beschouwde men een strook van de kustwateren als een jurisdictioneel district. De admiraal oefende dan bevoegdheid uit in de kustwateren. Zijn taak bestond erin de schuldigen van misdrijven gepleegd op zee te straffen en tevens piraterij te bestrijden. Dergelijke misdrijven werden ook niet door de normale rechtbank behandeld, net zoals alle praktijken van de zeevaart (aanvaringen, klachten over beschadigde of verloren ladingen, etc.) Deze kwamen voor een aparte rechtbank, de admiraliteit. De eerste admiraliteit was gevestigd in Zeeland (Veere). In de VS bestaan deze nog altijd, in Engeland zijn deze opgenomen in de gewone rechtbanken. Na de 16e eeuw is men de territoriale zee gaan beschouwen als een deel van het staatsterritorium. Gentili was een van de bedenkers van deze staatsbevoegdheid over de kustwateren. Breedte: er is een hele evolutie waar te nemen bij de bepaling tot waar de rechtsbevoegdheid zich uitstrekt. Tot aan het zeerechtverdrag van 1982 berustte deze breedte op het gewoonterecht. (toen was dit 3 mijl). Met het verdrag van 1982 heeft men dan 12 mijl aangenomen (art. 31). In tussentijd had men allerlei verschillende criteria om na te gaan of een bepaald gebied onder de rechtsbevoegdheid van een kuststaat viel of niet: - De kanonschotregel: als men van op het land een schip met een kanon kan raken, dan viel deze onder de rechtsbevoegdheid van de kuststaat. Een staat mag zijn soevereiniteit over zijn kustwateren zo ver uitoefenen als zijn geschut reikt. Deze kanonschotregel was niet de voorloper van de drie mijl regel. Het was een verzoening tussen de kanonschotregel en de Scandinavische marine league. - Landkenning: het zicht vanaf de kust was een andere praktische regel om te bepalen of het onder het rechtsgebied valt. En omgekeerd, als men vanop het schip het land kan zien, dan is er ook rechtsbevoegdheid. Dit liet eisen toe variërend van drie tot vijftig mijl. Gewoonlijk werd deze afstand op veertien mijl geplaatst. 19

20 - De Marine league is in Scandinavië ontstaan. De directe voorloper van de gewoonterechtelijke driemijlenregel, was voor de vissers belangrijk. Met vaste afstanden kon men zijn economische belangen beschermen, zoals visserij. Men gebruikte de Hollandse mijl (= 4 zeemijl), maar deze afstand was afhankelijk van de kromming van de aardbol. - Deze drie mijlen regel is een vaste gewoonterechtelijke regel geworden vanaf de 19e eeuw. De meeste staten hebben zich eraan gehouden. Andere claims gingen verder, maar deze waren toch wel uitzonderlijk. Vanaf de jaren is deze regel toch ook zwaar onder druk komen te staan omdat het vanuit het oogpunt van de exploitatie van de zee toch wel interessanter werd om een groter gebied te krijgen. Drie mijl bleek onvoldoende voor onder andere de visserij. Men is dan dit gebied gaan uitbreiden tot 12 mijl. Dit is ook zo vastgelegd in het zeerechtverdrag van 1982 (Genève). Er bestaat bijgevolg zeer weinig twijfel over en het wordt ook door zeer veel staten verdragsstaten aanvaard. Door het feit dat veel staten deze aanvaarden, kan deze regel eigenlijk ook worden beschouwd als een gewoonterechtelijke bepaling. Afbakening van deze lijn: Hoe gaan we de grenslijn bepalen? Wat met de afbakening wanneer de territoriale zee elkaar overlappen? De delimitatie van de territoriale zee van aanpalende of tegenover elkaar liggende staten zal normaal gebeuren door een overeenkomst. Als er overlapping is en er is geen overeenkomst tussen beide landen dan is de basislijn een belangrijk gegeven. Geen van de betrokken staten is dan gerechtigd om zijn territoriale zee uit te strekken voorbij de middellijn gelegen op gelijke afstand van de respectievelijke basislijnen. (= equidistantie: men gaat de middellijn nemen voor de grenslijn af te bakenen voor staten die naast en tegenover elkaar liggen). Equidistantie geldt niet voor continentaal plateau. Territoriale zee: Bevoegdheden De bevoegdheden worden bepaalt in Art. 21 van het Zeerechtenverdrag. ColReg verdrag 1972 (Verdrag inzake de internationale bepalingen ter voorkoming van aanvaringen op zee). De rechtsbevoegdheid van de kuststaat in zijn territoriale zee slaat zowel op de wateren, de bodem, de ondergrond als de bovenliggende lucht. Ook het luchtruim valt onder de soevereiniteit van de kuststaat (overvliegen territoriale zee). De kuststaat oefent hier de bevoegdheid uit over de visserij, veiligheid, defensie, douane, fiscaliteit, gezondheid en scheepvaart. De volheid van de rechtsbevoegdheid van de kuststaat wordt wel getemperd door het beginsel van de onschuldige doorvaart. Visserij: men kan een monopolie verlenen aan het eigen land. Maar men moet de visserij ook beheren, dus men moet er quota opleggen (beschermingsmaatregelen). Europese context: visserij anders georganiseerd = Europese Commissie heeft de bevoegdheid (legt de quota s vast). Verder is er ook de beveiliging van de kuststaat, de tunnels op de zeebodem. De douane staat in om smokkel te vermijden. Bij ongezonde voorvallen moet men bv. quarantaine maatregelen nemen, controle op ontsmetting, het ontratten van schepen. Men moet certificaten voorleggen. Dit is in overeenstemming met het recht op onschuldige doorvaart. Een onschuldige overvlucht in het luchtruim bestaat niet. 20

Inhoud. blz. Woord vooraf... Woord vooraf bij de vijfde herwerkte uitgave... Inhoud... Lijst van de gebruikte afkortingen...

Inhoud. blz. Woord vooraf... Woord vooraf bij de vijfde herwerkte uitgave... Inhoud... Lijst van de gebruikte afkortingen... Inhoud Woord vooraf....................................... Woord vooraf bij de vijfde herwerkte uitgave................. Inhoud............................................ Lijst van de gebruikte afkortingen.........................

Nadere informatie

Maritiem recht. Programma. Opleiding van 6 sessies

Maritiem recht. Programma. Opleiding van 6 sessies Maritiem recht Opleiding van 6 sessies De cursus bevat drie hoofddelen: enerzijds het internationale recht van de zee, met de studie van de derde Conventie van de Verenigde Naties over het recht van de

Nadere informatie

De aangroeiende zandbank te Heist: juridisch drijfzand? An Cliquet

De aangroeiende zandbank te Heist: juridisch drijfzand? An Cliquet De Zandbank te Heist, een boeiend fenomeen Seminarie Vrijdag 19 oktober 2007 De aangroeiende zandbank te Heist: juridisch drijfzand? An Cliquet De juridische aspecten van de aangroeiende zandbank voor

Nadere informatie

Examen internationaal zeerecht

Examen internationaal zeerecht Examen internationaal zeerecht Internationaal zeerecht is van publiek recht, het is een dynamisch recht (aanpast aan ontwikkelingen binnen internationale gemeenschap). Tegenstelling tussen enerzijds het

Nadere informatie

Hoofdstuk 11: Zee -, lucht en ruimterecht

Hoofdstuk 11: Zee -, lucht en ruimterecht Hoofdstuk 11: Zee -, lucht en ruimterecht A. Internationaal Zeerecht o 1. Inleiding Belang verdragsrechtelijke regels gebruik oceanen Bv visserij, mineralen Spanningsveld tussen aantal staten die aanspraak

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2010 277 Besluit van 10 juni 2010, houdende vaststelling van de grenzen van de exclusieve economische zone van het Caribische deel van het Koninkrijk

Nadere informatie

Wat is inter - nationaal recht?

Wat is inter - nationaal recht? Wat is inter - nationaal recht? 2 Elk land heeft wetten en regels waar iedereen zich aan moet houden. Als je naar een ander land gaat, moet je je aan andere regels en wetten houden. Als je dat niet doet,

Nadere informatie

Wat is internationaal recht?

Wat is internationaal recht? Wat is internationaal recht? Elk land heeft wetten en regels waar iedereen zich aan moet houden. Als je naar een ander land gaat, moet je je aan andere regels en wetten houden. Als je dat niet doet, dan

Nadere informatie

Deel A: Conflict Zuid-Chinese Zee

Deel A: Conflict Zuid-Chinese Zee Deel A: Conflict Zuid-Chinese Zee Rond de Zuid-Chinese Zee liggen landen die elkaar al heel lang als rivalen beschouwen. In het verleden zijn er dan ook verschillende conflicten geweest. Sinds korte tijd

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 23.6.2016 COM(2016) 413 final 2016/0192 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting van de overeenkomst tussen de Europese Unie en het Koninkrijk Noorwegen

Nadere informatie

*** AANBEVELING. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement A8-0321/

*** AANBEVELING. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement A8-0321/ Europees Parlement 2014-2019 Zittingsdocument A8-0321/2016 10.11.2016 *** AANBEVELING over het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting van de overeenkomst tussen de Europese Unie en het

Nadere informatie

Datum 21 augustus 2017 Betreft Beantwoording vragen over het bericht Opzeggen vissersakkoord door Britten kan ramp zijn voor Nederland'

Datum 21 augustus 2017 Betreft Beantwoording vragen over het bericht Opzeggen vissersakkoord door Britten kan ramp zijn voor Nederland' > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Datum 21 augustus 2017 Betreft Beantwoording vragen over het bericht Opzeggen

Nadere informatie

Overzicht. Bevoegdheden inzake milieu. Internationaal: België:

Overzicht. Bevoegdheden inzake milieu. Internationaal: België: Overzicht An Cliquet Vakgroep Internationaal publiekrecht, Universiteit Gent Brussel, 18 oktober 2011 Internationaal: Bevoegdheden inzake milieu Evolutie van internationaal milieurecht Internationale rechtsregels

Nadere informatie

HC 5A, , afbakening staatsgezag

HC 5A, , afbakening staatsgezag HC 5A, 1-10-2018, afbakening staatsgezag Deze week in het nieuws: De Palestijnse staat is een zaak begonnen tegen de Verenigde Staten van Amerika bij het gerechtshof in Den Haag. Ze zijn een zaak begonnen

Nadere informatie

De 30-dagenregeling: Revisited

De 30-dagenregeling: Revisited De 30-dagenregeling: Revisited Anna Gunn Inhoud 1. Achtergrond 2. De 30-dagenregeling (oud) 3. De 30-dagenregeling (nieuw) 4. Bevindingen 1. ACHTERGROND 1 De Nederlandse maritieme zones Maritieme zones:

Nadere informatie

Aanbeveling. Over het wetsontwerp tot omzetting van Richtlijn 2009/18/EG betreffende het onderzoek naar zeescheepvaartongevallen

Aanbeveling. Over het wetsontwerp tot omzetting van Richtlijn 2009/18/EG betreffende het onderzoek naar zeescheepvaartongevallen Aanbeveling Over het wetsontwerp tot omzetting van Richtlijn 2009/18/EG betreffende het onderzoek naar zeescheepvaartongevallen Brussel, 21 juni 2011. Vlaamse Havencommissie Wetstraat 34-36, 1040 Brussel

Nadere informatie

VERDRAG VAN DE VERENIGDE NATIES INZAKE HET RECHT VAN DE ZEE EN DE OVEREENKOMST INZAKE DE TOEPASSING VAN DEEL XI VAN DAT VERDRAG

VERDRAG VAN DE VERENIGDE NATIES INZAKE HET RECHT VAN DE ZEE EN DE OVEREENKOMST INZAKE DE TOEPASSING VAN DEEL XI VAN DAT VERDRAG 23.6.98 NL Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen L 179/3 VERTALING BIJLAGE I VERDRAG VAN DE VERENIGDE NATIES INZAKE HET RECHT VAN DE ZEE EN DE OVEREENKOMST INZAKE DE TOEPASSING VAN DEEL XI VAN

Nadere informatie

Moeilijke besluiten voor de Europese Raad

Moeilijke besluiten voor de Europese Raad Moeilijke besluiten voor de Europese Raad Korte omschrijving: Leerlingen gaan aan de slag met actuele Europese dilemma s. Er zijn vijf dilemma s. U kunt zelf kiezen welke dilemma s u aan de orde stelt.

Nadere informatie

Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen

Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN JURIDISCHE ZAKEN Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale

Nadere informatie

Stuk 1068 (2006-2007) Nr. 1. Zitting 2006-2006. 18 januari 2007 ONTWERP VAN DECREET

Stuk 1068 (2006-2007) Nr. 1. Zitting 2006-2006. 18 januari 2007 ONTWERP VAN DECREET Stuk 1068 (2006-2007) Nr. 1 Zitting 2006-2006 18 januari 2007 ONTWERP VAN DECREET houdende instemming met de overeenkomst inzake zeevervoer tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds,

Nadere informatie

Prof.mr. P.H.Kooijmans

Prof.mr. P.H.Kooijmans Prof.mr. P.H.Kooijmans Internationaal publiekrecht in vogelvlucht Vierde druk Wolters-Noordhoff Groningen Inhoud 1 Wat is intemationaal publiekrecht? 13 Deel 1 Het recht van coexistentie 19 2 De bronnen

Nadere informatie

RAAD VAN STATE. afdeling Wetgeving. advies /3 van 22 februari over

RAAD VAN STATE. afdeling Wetgeving. advies /3 van 22 februari over RAAD VAN STATE ~WETGEVING 2 2 ~o2d 2ms I ~~~-F~j RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 52.794/3 van 22 februari 2013 over een voorontwerp van decreet 'houdende instemming met het internationaal verdrag

Nadere informatie

A D V I E S Nr. 1.533 ----------------------------- Zitting van woensdag 9 november 2005 -----------------------------------------------------

A D V I E S Nr. 1.533 ----------------------------- Zitting van woensdag 9 november 2005 ----------------------------------------------------- A D V I E S Nr. 1.533 ----------------------------- Zitting van woensdag 9 november 2005 ----------------------------------------------------- IAO-Verdrag nr. 185 betreffende de identiteitsbewijzen van

Nadere informatie

Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, Montego-Bay,

Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, Montego-Bay, Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, Montego-Bay, 10-12-1982 Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee De Staten die Partij zijn bij dit Verdrag, Geleid door de

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme. van de Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme

EUROPEES PARLEMENT. Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme. van de Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme EUROPEES PARLEMENT 1999 2004 Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme VOORLOPIGE VERSIE 10 juli 2001 ONTWERPADVIES van de Commissie regionaal beleid, vervoer en toerisme aan de Commissie visserij

Nadere informatie

MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG!

MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG! MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG! I.I De geboorte van de Europese Unie Zoals jullie waarschijnlijk wel weten zijn er de vorige eeuwen veel oorlogen in Europa geweest. Vooral de Eerste en de Tweede Wereldoorlog

Nadere informatie

Stuk 1068 ( ) Nr. 1. Zitting januari 2007 ONTWERP VAN DECREET

Stuk 1068 ( ) Nr. 1. Zitting januari 2007 ONTWERP VAN DECREET Stuk 1068 (2006-2007) Nr. 1 Zitting 2006-2006 18 januari 2007 ONTWERP VAN DECREET houdende instemming met de overeenkomst inzake zeevervoer tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds,

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2000 167 Besluit van 13 maart 2000, houdende vaststelling van de grenzen van de exclusieve economische zone van Nederland en tot inwerkingtreding

Nadere informatie

Lesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE

Lesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO MAASVLAKTE 2 De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom komt er een nieuw stuk haven: Maasvlakte

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het ontwerp van decreet houdende instemming met het Protocol inzake de

Nadere informatie

Rechtshandhaving op zee Het internationaalrechtelijk kader

Rechtshandhaving op zee Het internationaalrechtelijk kader 86 Rechtshandhaving op zee Het internationaalrechtelijk kader A.H.A. Soons* Criminaliteit op zee is waarschijnlijk ongeveer even oud als het gebruik van de zee door de mensheid. Vervoer over zee zal al

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD NL NL NL EUROPESE COMMISSIE Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD Brussel, 19.4.2010 COM(2010)153 definitief 2010/0083 (NLE) betreffende de Overeenkomst in de vorm van een briefwisseling tussen de Europese

Nadere informatie

ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE

ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE 1 Stuk 1067(1997-1998) - Nr.11 30 L. 2 6. 2 6 1 / V R KONINKRIJK BELGIE ----------------- ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE ------------------------------ De RAAD VAN STATE, afdeling wetgeving, verenigde kamers,

Nadere informatie

Rolnummer 2485. Arrest nr. 84/2003 van 11 juni 2003 A R R E S T

Rolnummer 2485. Arrest nr. 84/2003 van 11 juni 2003 A R R E S T Rolnummer 2485 Arrest nr. 84/2003 van 11 juni 2003 A R R E S T In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 4 juli 2001 tot wijziging van artikel 633 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door

Nadere informatie

De ingenieur in de Scheepvaartcontrole

De ingenieur in de Scheepvaartcontrole De ingenieur in de Scheepvaartcontrole FOD Mobiliteit en Vervoer FOD Mobiliteit en Vervoer Directoraatgeneraal Maritiem Vervoer Beleidsondersteuning Directie Exploitatie, beveiliging en havenaangelegenheden

Nadere informatie

EINDELIJK EEN PUBLIEKRECHTELIJK KADER VOOR GEDECENTRALISEERDE VLAAMS-FRANSE SAMENWERKING

EINDELIJK EEN PUBLIEKRECHTELIJK KADER VOOR GEDECENTRALISEERDE VLAAMS-FRANSE SAMENWERKING EINDELIJK EEN PUBLIEKRECHTELIJK KADER VOOR GEDECENTRALISEERDE VLAAMS-FRANSE SAMENWERKING Prof. dr. Jan Wouters en Maarten Vidal * Hoewel in de praktijk lokale, gedecentraliseerde overheden (gemeenten,

Nadere informatie

Verdrag inzake de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed

Verdrag inzake de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed Verdrag inzake de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed De Staten die dit Verdrag hebben ondertekend, Geleid door de wens de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel

Nadere informatie

Verkort aangehaalde literatuur 15

Verkort aangehaalde literatuur 15 Verkort aangehaalde literatuur 15 1 Begrip en aard van het internationaal publiekrecht 17 1.1 Inleiding 17 1.2 Geschiedenis 19 1.3 Omschrijving 22 1.3.1 Algemene omschrijving 22 1.3.2 Het internationale

Nadere informatie

B8-0237/2017 } B8-0241/2017 } RC1/REV/Am. 7

B8-0237/2017 } B8-0241/2017 } RC1/REV/Am. 7 B8-0241/2017 } RC1/REV/Am. 7 7 Overweging P bis (nieuw) P bis. overwegende dat de Leavecampagne grotendeels gewonnen heeft dankzij de kwesties van het controleren van de immigratie, het terughalen van

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 7.1.2011 COM(2010) 807 definitief 2010/0392 (E) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake toegang van vissersvaartuigen die de vlag van de Bolivariaanse Republiek Venezuela

Nadere informatie

Het gebruik van drugs, een verzamelnaam voor verdovende middelen en psychotrope stoffen, en de verslaving eraan is een wereldwijd probleem. Het illegale gebruik van drugs heeft zijn weerslag op sociale

Nadere informatie

SAMENVATTING SYLLABUS

SAMENVATTING SYLLABUS SAMENVATTING SYLLABUS Julie Kerckaert Inleiding tot het Europees en internationaal recht Academiejaar 2014-2015 Inhoudsopgave Deel 2: Inleiding tot het Europees recht... 2 1. Het juridisch kader van het

Nadere informatie

5. Protocol tot vaststelling van het statuut van de. Europese Investeringsbank

5. Protocol tot vaststelling van het statuut van de. Europese Investeringsbank De Slotakte vermeldt de verbindende protocollen en de niet-verbindende verklaringen Slotakte De CONFERENTIE VAN DE VERTEGENWOORDIGERS VAN DE REGERINGEN VAN DE LIDSTATEN, bijeen te Brussel op 30 september

Nadere informatie

ECLI:NL:RBGEL:2017:3403

ECLI:NL:RBGEL:2017:3403 ECLI:NL:RBGEL:2017:3403 Instantie Rechtbank Gelderland Datum uitspraak 30-06-2017 Datum publicatie 27-07-2017 Zaaknummer AWB - 15 _ 7758 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Socialezekerheidsrecht

Nadere informatie

VLAAMS PARLEMENT ONTWERP VAN DECREET

VLAAMS PARLEMENT ONTWERP VAN DECREET Stuk 1125 (2001-2002) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 2001-2002 21 maart 2002 ONTWERP VAN DECREET houdende instemming met het Aanvullend Protocol nr. 5 bij de Herziene Rijnvaartakte, ondertekend in Straatsburg

Nadere informatie

Inleiding. 1 Definitie van internationaal publiekrecht. 2 Het rechtskarakter van internationaal publiekrecht

Inleiding. 1 Definitie van internationaal publiekrecht. 2 Het rechtskarakter van internationaal publiekrecht I Inleiding 1 Definitie van internationaal publiekrecht Het internationaal publiekrecht is het geheel van internationale rechtsregels dat de rechtsbetrekkingen regelt tussen internationaal erkende rechtspersonen

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Paspoort Ik houd mijn spreekbeurt over paspoorten. Sommige van jullie zijn vast wel eens naar het gemeentehuis geweest om met jullie vader of moeder een paspoort te halen. Ik moest ook een keer mee en

Nadere informatie

Steven Dewulf Studiecentrum voor militair recht en oorlogsrecht KMS 15 mei 2013

Steven Dewulf Studiecentrum voor militair recht en oorlogsrecht KMS 15 mei 2013 Steven Dewulf Studiecentrum voor militair recht en oorlogsrecht KMS 15 mei 2013 Rechtsmachtrecht Misdrijven op Belgisch grondgebied gepleegd Misdrijven buiten het grondgebied van het Rijk gepleegd Territorialiteitsbeginsel

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20424 21 december 2010 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 15 december 2010,

Nadere informatie

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!!

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! De Europese Unie bestaat uit 27 lidstaten. Deze lidstaten hebben allemaal op dezelfde gebieden een aantal taken en macht overgedragen aan de Europese

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 62.699/1 van 17 januari 2018 over een voorontwerp van decreet van de Vlaamse Gemeenschap houdende instemming met het Akkoord tussen het Koninkrijk België en de

Nadere informatie

1/11C VERSCHERPTE LOODSPLICHT VOOR VAARTUIGEN IN DE BELGISCHE TERRITORIALE ZEE EN VAAR- WATEREN ONDER DE BEVOEGDHEID VAN HET VLAAMSE GEWEST

1/11C VERSCHERPTE LOODSPLICHT VOOR VAARTUIGEN IN DE BELGISCHE TERRITORIALE ZEE EN VAAR- WATEREN ONDER DE BEVOEGDHEID VAN HET VLAAMSE GEWEST 56 1/11C VERSCHERPTE LOODSPLICHT VOOR VAARTUIGEN IN DE BELGISCHE TERRITORIALE ZEE EN VAAR- WATEREN ONDER DE BEVOEGDHEID VAN HET VLAAMSE GEWEST BaZ 1/15C van 2005 vervalt Besluit van de Vlaamse regering

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 835 Invoering van de verplichting voor scheepseigenaren om een verzekering te hebben voor het schip en hiervan een bewijs aan boord te hebben

Nadere informatie

Wie bestuurt de Europese Unie?

Wie bestuurt de Europese Unie? Wie bestuurt de Europese Unie? De Europese Unie (EU) is een organisatie waarin 28 landen in Europa samenwerken. Eén ervan is Nederland. Een aantal landen werkt al meer dan vijftig jaar samen. Andere landen

Nadere informatie

ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht)

ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht) ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht) Steeds meer worden we in de rechtspraktijk geconfronteerd met internationale echtscheidingen op basis van de volgende elementen:

Nadere informatie

DE EUROPESE GEMEENSCHAP (hierna "de Gemeenschap" te noemen) enerzijds, en

DE EUROPESE GEMEENSCHAP (hierna de Gemeenschap te noemen) enerzijds, en bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 284 van 22/10/98 OVEREENKOMST inzake wetenschappelijke en technologische samenwerking tussen de Europese Gemeenschap en de regering van de Verenigde

Nadere informatie

Brussel, 22 november 2006 112206 Advies Europees beleid intellectuele eigendommen Advies Europees beleid met betrekking tot intellectuele eigendommen

Brussel, 22 november 2006 112206 Advies Europees beleid intellectuele eigendommen Advies Europees beleid met betrekking tot intellectuele eigendommen Brussel, 22 november 2006 112206 Advies Europees beleid intellectuele eigendommen Advies Europees beleid met betrekking tot intellectuele eigendommen 1. Inleiding De SERV werd op 3 november 2006 om advies

Nadere informatie

Inleiding tot Recht. Uit Praktisch Burgerlijk Recht

Inleiding tot Recht. Uit Praktisch Burgerlijk Recht Inleiding tot Recht Uit Praktisch Burgerlijk Recht 1. Wat is recht? Een exacte definitie is niet te geven. Elke klassieke definitie bevat vier elementen: Gedragsregels, normen Doel = maatschappelijk leven

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 27.8.2009 COM(2009) 436 definitief 2009/0120 (CNS) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het

Nadere informatie

Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum

Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum Hoe werkt het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum in Oostende? Een zee van activiteiten Het Belgische gedeelte van de Noordzee is een gebied van 3600 vierkante kilometer, dit is vergelijkbaar met

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie

Publicatieblad van de Europese Unie 29.4.2004 L 129/1 I (Besluiten waarvan de publicatie voorwaarde is voor de toepassing) VERORDENING (EG) Nr. 724/2004 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 31 maart 2004 tot wijziging van Verordening

Nadere informatie

Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee

Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee Twaalf jaar diversifiëring van opdrachten Het Belgische programma voor luchttoezicht boven de Noordzee werd opgestart in 1991. Dit toezicht vanuit de lucht

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding. De plaats van het internationale recht in de Nederlandse rechtsorde

Inhoud. Inleiding. De plaats van het internationale recht in de Nederlandse rechtsorde Inhoud I 1 2 3 4 5 6 7 8 II 9 10 12 13 III 14 15 16 Inleiding Definitie van internationaal publiekrecht Het rechtskarakter van internationaal publiekrecht Historische ontwikkeling Natuurrecht en positivisme

Nadere informatie

4. Wat zijn de rechten en plichten van een asielzoeker in België?

4. Wat zijn de rechten en plichten van een asielzoeker in België? 4. Wat zijn de rechten en plichten van een asielzoeker in België? Sinds 12 januari 2007 is in België de 'opvangwet' van kracht. Dit is een bundel van bepalingen die de asielopvang regelen. De opvangwet

Nadere informatie

Westerschelde poort. Een juridische benadering. door Mr. Dr. Drs. Peter van der Kruit

Westerschelde poort. Een juridische benadering. door Mr. Dr. Drs. Peter van der Kruit Westerschelde poort Een juridische benadering door Mr. Dr. Drs. Peter van der Kruit Stelling Er bestaan geen zwaarwegende juridische argumenten tegen de bouw van de Westerscheldepoort. Indeling 1. Feiten

Nadere informatie

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting Bilaterale luchtvaartakkoorden omvatten de beginselen van de opsomming van de uitgewisselde vrijheden, de aanwijzing van de luchtvervoerders,

Nadere informatie

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT Aanbeveling... 2 Advies... 2 Algemeen commentaar... 2 Beleidsdocument... 3 Besluit... 3 Decreet... 3 Europees besluit... 3 Grondwet... 3 Koninklijk besluit... 3 Mededeling...

Nadere informatie

Kern van het internationaal publiekrecht

Kern van het internationaal publiekrecht Kern van het internationaal publiekrecht Andre Nollkaemper Tweede druk Boom Juridische uitgevers Den Haag 2005 Inhoud LljSt van aikortingen Verkort aangehaalde literatuur Deel 1: Kernbegrippen XV XVIII

Nadere informatie

De Harderwijker Botterstichting zet HARDERWIJK. op de kaart. Harderwijk - New York Sponsert u ook?

De Harderwijker Botterstichting zet HARDERWIJK. op de kaart. Harderwijk - New York Sponsert u ook? De Harderwijker zet HARDERWIJK op de kaart Ter ere van Henry Hudson 400 jaar Harderwijk - New York Sponsert u ook? Met oud Hollandse schepen naar Amerika Voor deze happening wordt er één vloot samen gesteld

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT

STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT STATUUT VAN DE HAAGSE CONFERENTIE VOOR INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT De Regeringen van de hierna genoemde landen: De Bondsrepubliek Duitsland, Oostenrijk, België, Denemarken, Spanje, Finland, Frankrijk,

Nadere informatie

Analyse van het internationaalrechtelijk kader inzake kunstmatige eilanden in de Nederlandse exclusieve economische zone (EEZ)

Analyse van het internationaalrechtelijk kader inzake kunstmatige eilanden in de Nederlandse exclusieve economische zone (EEZ) Analyse van het internationaalrechtelijk kader inzake kunstmatige eilanden in de Nederlandse exclusieve economische zone (EEZ) Prof. dr. Alex Oude Elferink en Dr. Otto Spijkers Nederlands Instituut voor

Nadere informatie

NOL H1, EIR 91, EIR 3

NOL H1, EIR 91, EIR 3 HC 1A. Inleiding NOL H1, EIR 91, EIR 3 Internationaal recht Het internationale publieke recht leidt vooral tot vrijwilligheid. Het vrijwillig onderwerpen aan het internationale recht. Het gaat over boven

Nadere informatie

Dictaat Zeerecht - Aanvulling 1. Waar komen al die regels vandaan?

Dictaat Zeerecht - Aanvulling 1. Waar komen al die regels vandaan? Dictaat Zeerecht - Aanvulling 1 Waar komen al die regels vandaan? De belangrijkste organisaties die zich bezig houden met maritieme regelgeving zijn: IMO (International Maritime Organization) - Veiligheid

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 30 april 2018;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 30 april 2018; Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van diverse bepalingen van het besluit van 15 juli 2002 betreffende de verscherpte loodsplicht voor vaartuigen in de Belgische territoriale zee en vaarwateren

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. LIJST VAN KADERS...xvii LIJST VAN AFKORTINGEN EN ACRONIEMEN BASISKENMERKEN VAN INTERNATIONAAL RECHT... 1

INHOUDSOPGAVE. LIJST VAN KADERS...xvii LIJST VAN AFKORTINGEN EN ACRONIEMEN BASISKENMERKEN VAN INTERNATIONAAL RECHT... 1 INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v LIJST VAN KADERS...xvii LIJST VAN AFKORTINGEN EN ACRONIEMEN... xix 1. BASISKENMERKEN VAN INTERNATIONAAL RECHT... 1 1.1. Definitie... 1 1.2. Functies... 2 1.3. Basiskenmerken...

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Commissie industrie, externe handel, onderzoek en energie. Commissie industrie, externe handel, onderzoek en energie

EUROPEES PARLEMENT. Commissie industrie, externe handel, onderzoek en energie. Commissie industrie, externe handel, onderzoek en energie EUROPEES PARLEMENT 1999 2004 Commissie industrie, externe handel, onderzoek en energie 25 juli 2001 WERKDOCUMENT over het voorstel voor een verordening van de Raad betreffende het Gemeenschapsoctrooi (COM(2000)

Nadere informatie

De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief

De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief 17 April 2008 1 De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief Arctisch Centrum / H.R. de Haas & L. Hacquebord www.arctic-centre.nl www.lashipa.nl 17 April 2008 2 Noordpoolgebied in

Nadere informatie

De nieuwe Belgische arbitragewet

De nieuwe Belgische arbitragewet Belgisch Nederlands Colloquim Zee en Vervoersrecht 25/09/2014 De nieuwe Belgische arbitragewet door Sigrid Van Rompaey 14/10/2014 1 I. Historiek II. België een UNCITRAL land III. Arbitreerbaarheid IV.

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 49 (2009) Nr. 2 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2010 Nr. 123 A. TITEL Verdrag ter bevordering van de economische betrekkingen tussen het Koninkrijk der Nederlanden, ten behoeve

Nadere informatie

Instelling expertgroep voor vraagstuk politieke steun bij interstatelijk geweld en humanitaire interventie

Instelling expertgroep voor vraagstuk politieke steun bij interstatelijk geweld en humanitaire interventie 951-370 Instelling expertgroep voor vraagstuk politieke steun bij interstatelijk geweld en humanitaire interventie nr. Lijst van vragen en antwoorden Vastgesteld (wordt door griffie ingevuld als antwoorden

Nadere informatie

WETTELIJKE INFORMATIE

WETTELIJKE INFORMATIE WETTELIJKE INFORMATIE Het Wetboek Economisch Recht legt de verplichting op bepaalde informatie te verstrekken. Wij verzoeken U uitdrukkelijk hiervan kennis te nemen en ook de andere pagina s van deze website

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2006 339 Besluit van 14 juni 2006, houdende uitvoering van de artikelen 2 en 3 van de Rijkswet instelling aansluitende zone (Besluit grenzen aansluitende

Nadere informatie

Handboek Internationaal Recht

Handboek Internationaal Recht Handboek Internationaal Recht Redactie Nathalie Horbach René Lefeber Olivier Ribbelink Hieronder treft u aan hoofdstuk 20 uit het Handboek Internationaal Recht: Recht van de zee Alex Oude Elferink en Alfred

Nadere informatie

Het GNB verdrag. Verwachtingen, bedenkingen bij de klant

Het GNB verdrag. Verwachtingen, bedenkingen bij de klant GNB Infodag 24 oktober 2006 Het GNB verdrag Verwachtingen, bedenkingen bij de klant Xavier van Engelen Antwerpse Scheepvaartvereniging VZW Het GNB verdrag Verwachtingen en bedenkingen bij de klant Evolutie

Nadere informatie

Adviescomité SEA. Is er al dan niet een strategische milieubeoordeling (SEA) vereist voor het ontwerp beleidsplannen mariene beschermde gebieden?

Adviescomité SEA. Is er al dan niet een strategische milieubeoordeling (SEA) vereist voor het ontwerp beleidsplannen mariene beschermde gebieden? Directoraat-generaal Leefmilieu EUROSTATION Blok II 2 e verdieping Victor Hortaplein 40, bus 10 B 1060 BRUSSEL www.environment.fgov.be Secretariaat van het Adviescomité SEA: Sabine WALLENS t: + 32 2 524

Nadere informatie

ZETELAKKOORD TUSSEN HET KONINKRIJK BELGIE

ZETELAKKOORD TUSSEN HET KONINKRIJK BELGIE ZETELAKKOORD TUSSEN HET KONINKRIJK BELGIE EN HET INTERNATIONAAL COMITE VAN HET RODE KRUIS ZETELAKKOORD TUSSEN HET KONINKRIJK BELGIE EN HET INTERNATIONAAL COMITE VAN HET RODE KRUIS HET KONINKRIJK BELGIË,

Nadere informatie

Instelling. Onderwerp. Datum

Instelling. Onderwerp. Datum Instelling Nieuwsbrief Rijksdienst voor Sociale zekerheid Directie Internationale Betrekkingen www.rsz.fgov.be Onderwerp Interimakkoorden en Europese Overeenkomst inzake Sociale Zekerheid: achterhaald?

Nadere informatie

2.3.2. Wie is er bevoegd om het huishoudelijk reglement op te stellen?

2.3.2. Wie is er bevoegd om het huishoudelijk reglement op te stellen? DEEL 1: DE IDENTITEITSKAART VAN DE VZW 23 de wijze van benoeming, ambtsbeëindiging en afzetting van de bestuurders, de omvang van hun bevoegdheden en de wijze waarop zij die uitoefenen, ofwel alleen, ofwel

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij. Voorstel voor een besluit van de Raad

ANNEX BIJLAGE. bij. Voorstel voor een besluit van de Raad EUROPESE COMMISSIE Brussel, 12.6.2018 COM(2018) 453 final ANNEX BIJLAGE bij Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de sluiting, namens de Europese Unie, van de Overeenkomst ter voorkoming van

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL MARITIEME ZAKEN EN VISSERIJ

EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL MARITIEME ZAKEN EN VISSERIJ EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL MARITIEME ZAKEN EN VISSERIJ Brussel, 9 april 2018 KENNISGEVING AAN BELANGHEBBENDEN TERUGTREKKING VAN HET VERENIGD KONINKRIJK EN EU-REGELS VOOR VISSERIJ EN AQUACULTUUR

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij. voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij. voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 19.2.2018 COM(2018) 74 final ANNEX BIJLAGE bij voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting van de Overeenkomst inzake wetenschappelijke en technologische samenwerking

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.1.2015 COM(2015) 21 final 2015/0013 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de Verenigde Naties

Nadere informatie

(2002/C 45/06) Gelet op het Verdrag betreffende de Europese Unie, met name op artikel 34, lid 2, onder d),

(2002/C 45/06) Gelet op het Verdrag betreffende de Europese Unie, met name op artikel 34, lid 2, onder d), C 45/8 Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen 19.2.2002 II (Voorbereidende besluiten krachtens titel VI van het Verdrag betreffende de Europese Unie) Initiatief van het Koninkrijk Spanje met het

Nadere informatie

452 ( ) Nr juli 2015 ( ) ingediend op. Ontwerp van decreet

452 ( ) Nr juli 2015 ( ) ingediend op. Ontwerp van decreet ingediend op 452 (2014-2015) Nr. 1 30 juli 2015 (2014-2015) Ontwerp van decreet houdende instemming met de Overeenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en IJsland, anderzijds, betreffende

Nadere informatie

X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2

X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2 X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN MAASVLAKTE 2 X De haven van Rotterdam x werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom

Nadere informatie

EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT MAR 95 CODEC 876

EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT MAR 95 CODEC 876 EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT DE RAAD Brussel, 22 juli 2003 (OR. en) 2002/0310 (COD) LEX 450 PE-CONS 3640/1/03 REV 1 MAR 95 CODEC 876 VERORDENING (EG) Nr. /2003 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 32 849 Mijnbouw Nr. 130 VOORLICHTING VAN DE AFDELING ADVISERING VAN DE RAAD VAN STATE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Wat is een constitutie?

Wat is een constitutie? Wat is een constitutie? Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2002 Nr. 112. Europees Verdrag inzake de erkenning van de rechtspersoonlijkheid

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2002 Nr. 112. Europees Verdrag inzake de erkenning van de rechtspersoonlijkheid 50 (1986) Nr. 2 1 ) TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2002 Nr. 112 A. TITEL Europees Verdrag inzake de erkenning van de rechtspersoonlijkheid van internationale niet-gouvernementele

Nadere informatie