Berekening omvang extreme armoede in Nederland

Transcriptie

1 Berekening omvang extreme armoede in Nederland Citation for published version (APA): Lintsen, H. W., Anthonissen, M. J. H., & Gales, B. (2017). Berekening omvang extreme armoede in Nederland (Research rapport Technische Universiteit Eindhoven). Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven. Document status and date: Gepubliceerd: 01/07/2017 Document Version: Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record Please check the document version of this publication: A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website. The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review. The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers. Link to publication General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal. If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the Taverne license above, please follow below link for the End User Agreement: Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl providing details and we will investigate your claim. Download date: 23. Jun. 2019

2 Berekening omvang extreme armoede in Nederland H. Lintsen, M. Anthonissen en B. Gales Research rapport Technische Universiteit Eindhoven

3 Doelstelling Berekening omvang extreme armoede in Nederland voor de periode Definitie extreme armoede Extreme armoede wordt in het boek Brede Welvaart in Nederland Kwaliteit van leven, natuurlijk kapitaal en duurzame ontwikkeling (2017) op twee manieren gedefinieerd. De eerste is ontleend aan de definitie van de Wereldbank. Extreme armoede is volgens de Wereldbank een tekort aan primaire behoeften en hangt af van tijd en plaats: Armoede is honger. Armoede is gebrek aan onderdak. Armoede is ziek zijn en niet naar een dokter kunnen. Armoede is niet naar school kunnen en niet kunnen lezen. Armoede is geen baan hebben, vrezen voor de toekomst en leven van dag tot dag. Armoede is een kind verliezen aan een ziekte die veroorzaakt is door vuil water. Armoede is machteloosheid, gebrek aan vertegenwoordiging en vrijheid. ( De tweede definitie is ontleend aan de historicus R.C. Allen (Poverty lines in history, theory and current international practice, Oxford 2013). Hij heeft een methode ontwikkeld om de levensstandaard van de laagste klassen in het verleden te beoordelen. Hij gaat daarbij uit van een bestedingsruimte die een mens absoluut nodig heeft om te overleven. Komt hij daaronder, dan zal hij verhongeren of van de kou omkomen. De kosten van de minimaal vereiste consumptie (Cmin) is gebaseerd op een mandje, waarin de minimale hoeveelheden voeding en brandstoffen (voor warmte en verlichting) en de minimale bedragen voor kleding en huisvesting zitten. Daarnaast definieert Allen een mandje dat hij wat eufemistisch respectabel noemt. De bestedingsruimte is wat ruimer en de mens kan een wat gevarieerder menu kiezen (brood in plaats van pap, een beter soort bier en een bescheiden hoeveelheid eieren, kaas en vlees). Daarnaast kan hij zich iets beter kleden, verwarmen en huisvesten. Het respectabele mandje dient om de armoedegrens vast te stellen. Daaronder komt de mens in de gevaren zone. Hij zal herhaaldelijk met een hongerig gevoel rondlopen, zich mogelijk in lompen moeten hullen en in een enigszins strenge winter aan bittere koude lijden. De kosten om te leven op de armoedegrens zijn Cgrens. Extreme armoede is vanuit deze benadering het problematisch voorzien in de eerste levensbehoefte ofwel het beschikken over een bestedingsruimte die ligt tussen Cmin en Cgrens. Omvang van de armoede is het aantal of het percentage personen in Nederland dat beschikt over een bestedingsruimte die ligt tussen Cmin en Cgrens. Twee benaderingen Voor een berekening van de omvang van de extreme armoede tussen 1820 en 1913 maken we gebruik van twee benaderingen Benadering 1: Deze is gebruikt in een publicatie van het Center for Global Economic History (Universiteit Utrecht) : J.L. Van Zanden, J. Baten, P. Földvari, B. van Leeuwen, The changing Shape of Global Inequality Exploring a new dataset (Utrecht 2011), working paper no.1. De benadering sluit aan bij de methodologie van de Wereldbank en berekent de omvang van de extreme armoede met behulp van de statistieken van het Bruto Nationaal Inkomen (BNI), de Gini-coëfficient in relatie tot BNI, lognormaliteit en een armoedegrens gebaseerd op $2/dag, 1990 prijzen. Benadering 2: Deze bouwt voort op het onderzoek van R.C. Allen en maakt gebruik van de statistieken van de private consumptieve bestedingen (PCB), de geschatte Gini-coëfficiënt in relatie tot private consumptieve bestedingen, lognormaliteit en de armoedegrens gebaseerd op Allen Cgrens. 2

4 Bronnen van benadering 2 Bij de tweede benadering maken we gebruik van de volgende bronnen: Voor de omvang van de bevolking, de private consumptieve bestedingen (PCB, constante prijzen) en de inflatie-index voor prijzen van consumptiegoederen maken we gebruik van J-P, Smits, E. Horlings en J.L. Van Zanden, Dutch GNP and its components, (Groningen 2000), respectievelijk tabel A.1 (p ) en tabel tabel E.1 (constante prijzen, p ). Cmin en Cgrens zijn berekend voor Daarbij is gebruik gemaakt van R.C. Allen, Poverty lines in history, theory and current international practice (Oxford 2013) en J.L. van Zanden en A. van Riel, Nederland Staat, instituties en economische ontwikkeling (z.pl. 2000). Vervolgens zijn Cmin en Cgrens voor de periode berekend met de inflatie-index voor prijzen van consumptiegoederen. Voor het schatten van de verdeling van de totale consumptieve bestedingen over de bevolking gebruiken we de Gini coëfficienten uit: J.L. Van Zanden and others, How was life? Global well-being since 1820 (OECD z.pl. 2014), tabel 11.3, p Het gaat hier om Gini coëfficiënten in relatie tot het BNI, dat wil zeggen het inkomen voor belasting en inclusief inkomens uit rente, kapitaal en dergelijke. Aanpassing van deze coëfficiënten met behulp van eenzelfde correctiefactor leidde tot Gini coëfficiënten in relatie tot PCB in combinatie met eenzelfde omvang van de extreme armoede als de eerst benadering. Gegeven zijn de GINIcoëfficiënten van 1820, 1850, 1870, 1890 en Interpolaties voor de tussenliggende jaren zijn lineair gedaan op basis van de groeivoet tussen beide data. De berekening van Cmin en Cgrens voor 1825 R.C. Allen stelt dat in Amsterdam omstreeks 1825 het inkomen van een fabrieksarbeider (IAmst. fabrieksarb.) ongeveer gelijk is aan 1,3 x CAmst.grens en 3 x CAmst. min.. Daarmee betaalt de fabrieksarbeider het levensonderhoud van een gezin van man, vrouw en twee kinderen, dat is equivalent (volgens Allen) aan het levensonderhoud van drie volwassenen, dat wil zeggen per persoon Iamst. fabrieksarb./3. Dus: CAmst. min.= Iamst. fabrieksarb./(3x3) en CAmst.grens = IAmst. fabrieksarb./(3x1,3) Het reële inkomen van een fabrieksarbeider in Nederland in de eerste helft van de negentiende eeuw ligt op zo n 90 cent per dag (Smits, Horlings en Van Zanden, grafiek 5.1, 55). Het jaarlijkse inkomen (INed. fabrieksarb.) wordt geschat op 225 gulden (R. C. Allen 2013: 250 dagen werk). Het Amsterdamse dagloon ligt ongeveer 1,416 hoger dan het Nederlandse gemiddelde en de consumentenprijzen liggen ongeveer 1,367 hoger dan het Nederlandse gemiddelde (Van Zanden en Van Riel, 84, tabel 2.6). Dus: Iamst. fabrieksarb.= 1,416 x INed. fabrieksarb. CAmst. min.. volw.= 1,318 x Cmin. volw. Cmin. volw. = Iamst. fabrieksarb./(3x3x1,367) = 1,416 x INed. fabrieksarb././(3x3x1,367) = (1,416 x 225)/ (3x3x1,367) = 25,9 gulden CAmst.grens. volw. = 1,367 x Cgrens. volw. Cgrens. volw. = Iamst. fabrieksarb./(3x1,3x1,367) = 1,416 x INed. fabrieksarb././(1,3x3x1,367) = (1,416 x 225)/ (1,3x3x1,367) = 59,7 gulden Nu blijkt het gemiddelde consumptieniveau (in calorieën) van een gemiddelde persoon 0,76% te zijn van het gemiddelde consumptieniveau van een volwassen man. Dus: Cmin = 0,76x Cmin. volw. = 0,76x 25,9 = 19,6 gulden = 20 gulden Cgrens = 0,76x Cgrens. volw. = 0.76x59,7=45,4 gulden = 45 gulden 3

5 Als laatste heeft nog een correctie plaatsgevonden in verband met een verrekening van de huurprijs van een woning die Allen niet mee heeft genomen. Voor 1825 komen we dan op: Cmin = 23 gulden Cgrens = 52 gulden Omvang extreme armoede benadering 1 Benadering 1 levert de volgende tabel op: Tabel 1: Een schatting van de omvang van de extreme armoede in Nederland in 1820 en 1850 volgens benadering 1 Jaar Omvang bevolking Aantal armen Percentage armen De cijfers zijn ter beschikking gesteld door B. van Leeuwen, een van de auteurs van The changing Shape of Global Inequality Exploring a new dataset (Utrecht 2011), working paper no.1. Omvang extreme armoede benadering 2 Benadering 2 levert de volgende tabel op: Tabel 2: Een schatting van de omvang van de extreme armoede in Nederland in 1820 en 1850 volgens benadering 2 Jaar Gini in relatie tot BNI Gini in relatie tot PCB * Totale PCB mln gld Cgrens gld/jaar Omvang bevolking Aantal armen Percentage armen ,56 ca. 0, ca ,48 ca. 0, ca. 21 * Gini in relatie tot PCB is voor 1850 dusdanig gekozen dat het percentage armen overeenkomt met benadering 1. Op basis van berekeningen met verschillende Gini coëfficiënten in 1850 bij eenzelfde private consumptieve besteding (PCB) van 466,0 mln gld blijkt bij een Gini in relatie tot PCB van ca. 0,41 het percentage armen ook ca. 21% te zijn. Deze Gini verschilt een factor 0,85 toegepast met de Gini in relatie tot BNI. De Gini in relatie tot PCB voor de andere peildata is bepaald met 0,85xGini in relatie tot BNI. Zie hieronder: Armoede drie analyses voor 1850 en Armoede in Nederland in de periode met aangepaste Gini 4

6 5

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17