DE KERSTENING VAN HET WAASLAND
|
|
- Eva Michiels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DE KERSTENING VAN HET WAASLAND Dat het kristelijk geloof in het Waasland voor het eerst gepredikt werd door Sint- Amandus wisten de geschiedschrijvers al lang. Maar de laatste jaren hebben ze door nieuwe studies ontdekt hoe de heilige daarbij te werk is gegaan. Dit is een verhaal dat alle Waaslanders aanbelangt. Het gaat immers over de kerstening van onze verre voorouders en met die kerstening is in ons gewest een nieuw tijdperk van de beschaving begonnen. WIE WAS SINT-AMANDUS? Amandus werd geboren in Aquitanië, een gebied dat gelegen is in het zuidwesten van Frankrijk. Al vroeg trad hij in een klooster op het eiland d'yeu, een klein land in de Atlantische oceaan tegenover de kust van de Vendée. Hij verliet zijn klooster om 10 jaar als kluizenaar te gaan leven bij de kathedraal van Bourges. Omstreeks 620 reisde hij naar Rome. Daar zou de apostel Petrus hem in een visioen hebben bevolen het geloof te gaan prediken in Gallië. Wat daar ook van zij, Amandus verlaat Rome en zal voortaan zijn leven lang het geloof prediken in Noord-Gallië waar in die tijd nog vele heidenen zijn. Hij begint zijn prediking in het noorden van Frankrijk. Op zijn tochten is hij vergezeld van een groepje volgelingen. Hij wordt tot bisschop gewijd zodat hij zelf priesters kan wijden. Hij krijgt echter geen bisdom toegewezen; hij is een missionerend bisschop. Te Elno sticht hij een abdij van waaruit zijn volgelingen de kerstening van het omliggende gebied zullen voortzetten. Hij zelf trekt met enkele gezellen meer noordwaarts. De gronden van de abdij te Elno waren hem geschonken door koning Dagobert I, die het missiewerk van Amandus zeer genegen was. De koning schonk hem ook brieven waarin hij aan Amandus zijn steun en bescherming toezegde. Amandus zal zich op die brieven kunnen beroepen om namens de koning vage gronden op te eisen voor het stichten van nieuwe kloosters en kerken. Omstreeks 630 belandt hij met een groep volgelingen te Gent en blijft in de omgeving ervan het geloof prediken tot 639. Intussen sticht hij te Gent de abdij Ganda die later naar Bavo, een van zijn medewerkers, Sint-Baafsabdij zal genoemd worden. Na 650 gelast hij een Johannes, een andere volgeling, te Gent een tweede abdij te stichten, de Sint-Pietersabdij. Beide abdijen zullen moeten zorgen voor de verdere kerstening van het omliggende gebied. Amandus zelf trekt weer naar andere streken waar nog heidenen wachten op het verlossende woord van het Evangelie. Het is onmogelijk de rusteloze bisschop op al zijn missietochten te volgen. We weten wel dat hij ook in het oude bisdom Tongeren-Maastricht evangelisatiewerk verrichtte. In 647 wordt hij tot bisschop van dat bisdom aangesteld. Maar in 650 is hij weer missionerend bisschop en predikt hij het geloof in het Antwerpse. Te Antwerpen zelf sticht hij in de burcht de Sint-Walburgiskerk. Amandus bereikte een hoge leeftijd. Hij werd minstens 85 jaar oud. Hij overleed in 675 en werd te Elno begraven. HET WAASLAND TEN TIJDE VAN AMANDUS. HK De kerstening van het Waasland 1
2 Aan het Waasland, zoals de natuur het had gevormd, was ten tijde van Sint-Amandus nog niet zoveel veranderd. Vooral niet in het noordelijke gedeelte ervan. Dat noordelijke gedeelte, het grootste, was één moeras dat doorsneden lag met geulen, kreken en talrijke kleinere waterlopen. Het lag in de Scheldedelta en werd geregeld door het Scheldewater overspoeld. Hier en daar staken wel enige zandgronden boven het moeras uit, die ook het Scheldewater trotseerden. In het zuidelijke gedeelte was het anders gesteld. Daar bestond de bodem veelal uit klei en zand, maar hier en daar lagen toch ook nog moerassige gronden. In zijn geheel gezien was het land van Waas toen nog overwegend modderig. En aan dat feit heeft het zijn naam ontleend. Waas schreven ze oorspronkelijk wase, dat in het Middelnederlands modder betekent. Waasland betekent derhalve Modderland. Het verschil van de bodemgesteldheid in het noorden en het zuiden had voor gevolg dat ook de bevolking van de twee gebieden verschilde. Op de kleine eilanden van het moerassig gebied woonde een oude Keltische bevolking, die door de Romeinse bezetting ongemoeid was gelaten. Ze leefde vooral van jacht en visvangst. In het zuidelijke gedeelte ontstonden in de Romeinse tijd een aantal min of meer aanzienlijke nederzettingen die enigermate de invloed van de Romeinse beschaving ondergingen. Ze waren veelal bedrijvig in het bakken van potten, dakpannen en tichels. Vanaf omstreeks 350 begonnen Frankische volksstammen over onze gewesten naar het zuiden te trekken. Hier en daar bleef een familielid met zijn verwanten ter plaatse en vormde een nieuwe nederzetting. Vele namen van die nederzettingen leven nog voort. Ze eindigen allen op -hem : het heem van Colo, Hulo, Mido enz. Omstreeks het jaar 600 kwamen leden van een andere Germaanse stam de bevolking nog wat aanvullen. Het waren de bouwers van de sele's of de huizingen die uit één ruimte bestonden en onderdak boden aan mens en vee. Zo ontstonden de plaatsnamen Barsele, Elversele, Melsele enz. Samengezien was ten tijde van Sint-Amandus de bevolking in het Waasland nog dun bezaaid. Ze bestond uit kleine en zeer verspreide nederzettingen. Die nederzettingen verschilden sterk van elkaar door ras, eigen aard en zeden. Ook door eigen godsdienst. De enen vereerden zon, bomen en watergeesten. Anderen hadden van de Romeinen een of andere godheid geërfd. Waarin de meeste bewoners wellicht het best met elkaar overeenstemden was ruwheid en barbaarse wreedheid. Het Waasland behoorde toen tot het bisdom Doornik. De Doornikse bisschoppen, onder wie Sint-Elooi, evangeliseerden vooral het zuidelijke gedeelte van hun bisdom. Het Land van Waas durfden ze niet aan. Dat afgelegen gebied en vooral de ruwe en wrede aard van zijn bevolking schrikten hen af. Sint-Amandus schrok er niet voor terug. SINT-AMANDUS IN HET WAASLAND. Boven schreven we dat Sint-Amandus met zijn gezellen van 630 tot 639 de wijde omgeving van Gent heeft geëvangeliseerd. In diezelfde periode heeft hij ook in het Waasland het geloof gepredikt. In het eerste leven van de heilige, dat geschreven werd 50 jaar na zijn dood, lezen we dat hij een klein eiland bezocht : "een klein eiland dat de naam Chanelaus draagt, nabij de Scheldestroom". Sommige geschiedschrijvers hebben gemeend dat eilandje te mogen HK De kerstening van het Waasland 2
3 vereenzelvigen met een plaats die later Caloes heette en gelegen was te Antwerpen op het kiel. Nu gaan alle akkoord om te zeggen dat Chanelaus het huidige Kallo is. Dat Chanelaus door de gezellen van Amandus als een eilandje werd bestempeld hoeft ons niet te verwonderen. We weten het al, heel het noordelijke gedeelte van Waas was toen doorsneden met waterlopen. Kallo kan in die tijd werkelijk helemaal door water omgeven zijn geweest. Chanelaus of Kallo ligt in het uiterste noordoosten van het Waasland. Heeft Amandus daar het evangelie gepredikt, dan heeft hij zeker het hele Waasland doorkruist. En hij deed zoals hij elders deed. Te Elno in Frankrijk stichtte hij een abdij, te Gent stichtte hij er twee. Die abdijen moesten in hun wijde omgeving de kerstening voortzetten die hij zelf had begonnen. Voor de kerstening van het Waasland heeft hij iets van dezelfde aard gedaan. Zijn eerste missietocht in Waas heeft hij wel ondernomen vanuit de Sint-Baafsabdij in Gent. Maar het leek hem aldra niet meer doenlijk. Gent lag te ver af. Hij wilde daarom in Waas zelf een basis vestigen, van waaruit hij en zijn volgelingen konden opereren. Hij vond een geschikte plaats daarvoor op het gebied van het huidige Waasmunster. Daar, bij de rivier de Durme, lag een grote hoge donk, een zandige opduiking in een moerassig gebied. Op die donk woonde een betrekkelijk grote en vrij beschaafde bevolking. Er werd daar immers een merovingisch grafveld ontdekt. De rivier bood gelegenheid om per schuit het Waasland in te varen Het was de geschikte plaats om een klooster te stichten van waaruit Amandus en zijn gezellen het Waasland konden evangeliseren en van waaruit zijn volgelingen de kerstening van het land zouden voltooien en hij zelf al naar andere streken was vertrokken. Dat Amandus daar zulk klooster stichtte en organiseerde staat geschiedkundig vast. Het zou echter te lang zijn om het bewijs ervan hier uit de doeken te doen. De weetgierige lezer kan het vinden bij E.H. J. De Wilde : "Waasmunster en de kerstening van het Land van Waas", verschenen in de Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas 1982, blz Aan dat artikel ontlenen we de gegevens die volgen. Dat klooster was geen abdij. Het was, wat wij zouden noemen, een.missiepost. De gezellen van Amandus, die door Amandus zelf tot priester waren gewijd, leefden daar in kloostergemeenschap. Ze vertrokken vandaar geregeld op missietocht en keerden er terug om uit te rusten van de vermoeienis en om in gebed en bezinning nieuwe krachten op te doen. Die missiepost bestond niet alleen uit de gebouwen waarin de geloofspredikers samenwoonden. Daar kwamen ook de nodige dienstgebouwen bij, schuren en stallingen voor paarden en wagens en een grote hoeve met heel wat landerijen. Want de geloofspredikers zorgden zelf voor hun levensonderhoud En natuurlijk werd er ook een kerk bijgebouwd. De missiepost kreeg de naam Wasmonasterium,omdat hij gelegen was bij een wase, een modderachtig gebied. De naam betekent dan : het klooster bij de wase. Kerk/ klooster, alle gebouwen en landerijen waren eigendom van het bisdom Doornik. Nadat de kerstening van het Waasland was voltooid, verdwenen de geloofspredikers. Ze traden in een of andere abdij of bedienden een van de kerkjes die ze hadden gesticht. Onder hen was ongetwijfeld Sint-Ursmarus, die in 713 overleed als abt HK De kerstening van het Waasland 3
4 van Lobbes. Van hem wordt immers ook gezegd dat hij de Waaslanders van het heidendom tot het kristelijk geloof bekeerde. Na het vertrek van de geloofspredikers bleef hun verlaten missiepost zijn naam Wasmonasterium behouden en het hele goed bleef eigendom van het bisdom Doornik. Rond het goed kwamen met de tijd mensen wonen. Er groeide een dorp dat de naam kreeg van de missiepost : Wasmonasterium dat Waasmunster werd. DE MISSIONERING. Hoe Sint-Amandus en zijn gezellen de heidense bevolking van Waas tot het kristelijk geloof overhaalden vernemen we uit de oudste levensbeschrijvingen van de heilige. Die werden beschreven na zijn dood door mannen die zelf Amandus niet hadden gekend, maar die over hem en zijn missionering veel hadden vernomen van zijn medewerkers. Niets in die levensbeschrijvingen wijst erop dat Amandus de Waaslanders op een of andere wijze tot het kristelijk geloof zou hebben gedwongen. Hoe had hij ze kunnen dwingen? Hij en zijn gezellen stonden weerloos tegenover een bevolking die veelal ruw en wreed was. Een beroep op de wil van de koning, die ver weg ergens in Frankrijk woonde, kon hem evenmin baat bijbrengen. De meeste Waaslanders wisten wellicht niet eens dat ze een koning hadden. Beroep doen op zijn wil om ze tot het geloof te doen toetreden kon die vrije bewoners alleen maar wantrouwig en vijandig stemmen. Kwamen die predikers misschien om hen te onderwerpen aan vreemde overheersers? In de levensbeschrijvingen van Sint-Amandus is ook geen sprake van een triomfantelijk verloop van de missionering als zouden de bewoners na een daverende preek van de missionaris zich massaal hebben laten dopen. Veeleer blijkt dat de kerstening van het Waasland een zware onderneming is geweest. De missietochten vergden veel lichamelijke inspanning. Het ging allemaal per schuit langs de waterlopen of te voet door bos en heide. Er moest ook altijd proviand worden meegenomen want de bewoners waren arm. Bij hen was niets te winnen. Daarbij werden de missionarissen dikwijls aanzien als indringers die de rust en de vrijheid van de bewoners kwamen verstoren en bedreigen. Meermaals werden ze door vijandig gezinde groepen verjaagd, in het water gedreven of erin gesmeten. De vrouwen lieten zich daarbij niet onbetuigd. Ze waren niet zelden de meest verwoede tegenstanders van de zendelingen. Meer dan één van Amandus' gezellen verloor er de moed bij en gaf het op om verder met hem mee te trekken. Hoe is Sint-Amandus er dan in geslaagd de Waaslanders tot het kristendom te bekeren? Zijn geloof en zijn menslievendheid schonken hem de kracht om alle moeite, alle weerstand en tijdelijke mislukkingen te trotseren. Hij wilde die heidense bevolking voor Kristus winnen en deed het naar de wijze van Kristus zelf : met grote liefde en eerbied voor die mensen en met een voorkeur voor de armen en zwakken. Zo heeft hij meer dan één slaaf vrijgekocht. Zijn liefde en eerbied voor de mens deden hem inzien met welke mensen hij te doen had. Die mensen verschilden van elkaar van nederzetting tot nederzetting door ras, zeden en gewoonten. Amandus eerbiedigde dat alles. Jarenlang onderrichte hij hen in het geloof met veel geduld. Totdat de tijd kwam dat twee, drie of vier van die gekerstende nederzettingen konden verenigd worden in een eensgezinde gelovige gemeenschap, die HK De kerstening van het Waasland 4
5 zelfstandig was en vrij. Voor die gemeenschap werd dan een kerkje gebouwd, een bedehuis voor de gemeenschappelijke eredienst. Het kerkje was doorgaans van hout en hout was er in de bossen genoeg te vinden. En elk kerkje werd bediend door een priester, een van Amandus 1 volgelingen, door Amandus zelf tot priester gewijd. Zo ontstonden in de tweede helft van de 7de eeuw tal van nieuwe vrije parochies met eigen kerk. Omdat Sint-Amandus aan geen abdij verbonden was - hij was een missionerend bisschop - heeft hij die nieuwe parochies rechtstreeks laten aansluiten bij het bisdom Doornik, waartoe het Waasland toen behoorde. Als er ooit stichtingsakten van die parochies hebben bestaan., wat waarschijnlijk is, dan zijn die akten toch al lang verloren gegaan. Op grond van geografische en vaststaande geschiedkundige feiten kunnen we evenwel zeggen welke van de oude nu nog bestaande parochies waarschijnlijk en zelfs zeker door Amandus of zijn gezellen werden gesticht. DE PAROCHIE BAZEL. In zijn artikel dat we boven al aanhaalden schrijft E.H. J. De Wilde op blz : "Wij mogen dan stellen dat in de 7de eeuw, van circa 640 tot breed genomen 680, in het Land van Waas overal waar min of meer belangrijke nederzettingen voorhanden waren, er parochies en kerken zijn ontstaan...". "De eerste kerstening mogen wij aanvaarden voor die plaatsen waar wij sporen van nederzetting en bewoning kunnen herkennen, als daar zijn de -hem's en de -sele's. De plaatsen waar wij kouters, weiden, roden aantreffen, welke op menselijke activiteiten wijzen. De patroonheiligen waaraan de H. Amandus doorgaans zijn stichtingen toewijdde als Onze-Lieve-Vrouw, de apostelen Petrus en Paulus en wellicht ook het H.Kruis zijn ook een sterke aanwijzing. Daarbij de plaatsen aan een echte rivier gelegen en natuurlijk de plaatsen bij de kerstening genoemd. Dat maakt een vrij aanzienlijk aantal plaatsen (18?) die op een vroege ontwikkeling kunnen bogen". Kijken we hoeveel van die aanwijzingen wij op Bazel vinden om te mogen zeggen dat onze parochie ook in de 7de eeuw werd gesticht. Vergeten we daarbij niet dat Steendorp tot de oorspronkelijke parochie Bazel behoorde. Vooreerst waren er zes vrij belangrijke nederzettingen. Twee daarvan dateerden uit de Romeinse tijd : de eerste lag in het hart zelf van het huidige dorp, nl. aan de westkant van het begin van de Rupelmondestraat (zie de 4de jaargang van dit tijdschrift 1979, blz.130) ; de tweede nederzetting lag op de Roomkouter te Steendorp. Er waren drie Frankische nederzettingen : Hueleghem, ook in het hart van het huidige dorp, maar nu aan de oostkant van de Rupelmondestraat ; Coolhem tussen de Heirstraat en de grens van Temse ; Mieghem op Steendorp bij de grens van Temse. Dan was er nog de Germaanse nederzetting die Barsele bouwde,een huizing op barre grond, bestaande uit één ruimte voor mens en vee. We vermoeden dat die huizing op de Molenkouter stond, tussen Rupelmondestraat en Nieuwe baan. Kernen van bewoning ten tijde van Sint-Amandus menen wij ook te herkennen bij de Barbierbeek en de Nobeek. Als we de parochiekaart van 1637 bekijken zien we daar opvallend meer hofsteden bij elkaar dan elders buiten de dorpskom. Bij de Nobeek liggen die hofsteden aan de eerste helft van de Nobeekstraat gaande van de Rupelmondestraat. Bij de Barbierbeek liggen ze vooral aan de Barbierstraat maar ook aan de Kerkstraat in de omgeving van de Gauwstraat. Daar ligt trouwens ook het Nekkershol of de Nekkerspoel, HK De kerstening van het Waasland 5
6 een spoor van het oude Germaanse volksgeloof. Het kan ons nauwelijks verwonderen dat onze verre voorouders bij voorkeur zich daar gevestigd hebben. Daar hadden ze water en ook kreupelhout, vooral bij de Barbierbeek waar de Rijsmoorter ligt, een andere benaming van de Nekkerspoel, die betekent : modder begroeid met rijshout of kreupelhout. Behalve de Molenkouter waren er ook de dorpskouters en de Bergkouter. Bazel ligt aan de Schelde en de hoge landen waren per schuit gemakkelijk te bereiken langs de Barbierbeek. Tenslotte is de kerk toegewijd aan Sint-Pieter en het altaar (nu hoofdaltaar) is toegewijd aan het Heilig-Kruis! Meer dan genoeg aanwijzingen om te zeggen dat de parochie Bazel gesticht werd door Sint-Amandus of zijn gezellen. De parochie Bazel is ruim 13OO jaar oud! Het eerste kerkje dat Amandus of zijn gezellen bouwden, kan maar gestaan hebben op het plein waar de kerk nu nog staat. Een bewijs daarvan vinden we in de samenstelling van priesteragiedam, het oorspronkelijk grondbezit van de parochie. Dat grondbezit werd aan de parochie geschonken op bevel van Karel de Grote. Het moest minstens 15 bunder groot zijn. Zo kreeg de parochie Bazel o.m. een blok van 6 bunder of ruim 8 ha, gelegen in de hoek van de Kerkstraat (tot ongeveer tegenover de Kerkwegels) en de Kruibekestraat (tot aan de Weyspoeldam). Tegenover dat blok lag ook aan de zuidkant van de Dorpsstraat een strook grond van 50 roeden of 722 vierkante meter, die strekte over de hele lengte van de straat. Hoe verklaren dat die kleine strook eveneens tot het oude grondbezit van de parochie behoorde en los lag van het grote blok daartegenover? Kennelijk woonde daar de pastoor voordat de parochie door Karel de Grote met 15 bunders werd begiftigd. En de pastoor woont altijd zo dicht mogelijk bij zijn kerk. Derhalve heeft het kerkje dat Sint-Amandus of zijn volgelingen bouwden, op het plein gestaan waar de kerk nu nog staat. A. Maris. HK De kerstening van het Waasland 6
De familienamen worden in vijf groepen verdeeld.
WAT BETEKENT UW FAMILIENAAM? We dragen allen een familienaam maar weten veelal niet wat hij betekent. We weten nog minder hoe onze voorouders aan hun familienaam gekomen zijn. Om onze lezers te believen
Nadere informatieNaam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Nadere informatieweetje weetje weetje weetje weetje weetje weetje
Een processie is een godsdienstige plechtigheid in de vorm van een optocht van geestelijken en gelovigen. Een processie zorgt voor een gevoel van samen horen omdat ze mensen verenigt. 1 4 Rond Sint-Macharius
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen
Tijdvak 3 Toetsvragen 1 Op veel afbeeldingen wordt de Romeinse keizer Constantijn als een heilige afgebeeld met een stralenkrans om zijn hoofd. Welke reden was er om Constantijn als christelijke heilige
Nadere informatieTijd van monniken en ridders (500 100 n. Chr.) 3.3 Christendom in Europa. De verspreiding van het christendom in geheel Europa.
391 n Chr Onder keizer Theodosius wordt het christendom de staatsgodsdienst in Romeinse Rijk 496 n Chr De Frankische koning Clovis en vele andere Franken bekeren zich tot het christendom Wat waren de belangrijkste
Nadere informatieThors eik, die naam kennen we hier in de omgeving. Thors eik, dat werd zo n 1400 jaar geleden iets anders geschreven. Thornspiic oftewel Doornspijk
Na de grote volksverhuizing woonden hier andere stammen dan ervoor. Nu wonen de Franken, Friezen en Saksen hier. Andere stammen dus, maar één ding hebben ze gemeen: het heidendom heerst. Ze geloven in
Nadere informatieTerug naar de Essentie
40-dagendagboek Terug naar de Essentie De gemeente als beweging van de Geest Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048
Nadere informatieGeschiedenis van de duinen
Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatie21 februari 2012 mochten we samen vieren in de Basiliek van Sint Pieter
3de aanzet Toen Jezus op zekere dag aan zijn leerlingen vroeg maar gij, wie zegt gij dat Ik ben?, was het Petrus die namens allen antwoordde: Gij zijt de Christus, de Zoon van de Levende God. Petrus sprak
Nadere informatieKorte geschiedenis van de parochie
Korte geschiedenis van de parochie Het dorp Schin op Geul is zeer oud. Onder de naam Schina komt het reeds voor in het oudste gedenkboek der abdij van de H.Remigius te Reims, dat omstreeks 847 werd opgesteld.
Nadere informatie5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.
Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke
Nadere informatieDE PASTORIE VAN BAZEL
DE PASTORIE VAN BAZEL Een pastorie is het woonhuis van een pastoor, van de priester die een parochiekerk bedient. De parochie Bazel werd ten laatste rond 680 gesticht; ze is 1300 jaar oud. De vele pastoors
Nadere informatieNaam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Nadere informatieOOGGETUIGE. Johannes 20:30-31
1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit
Nadere informatieBOERMARKEN IN DRENTHE
BOERMARKEN IN DRENTHE Historie Geschiedenis gaat ver terug. Het begrip Boermarke, ook wel Marke genoemd, gaat in feite terug tot de tijd van de Germanen die zich op vaste plaatsen gingen vestigen. MARKE,
Nadere informatie1. Gods eigendom. Op Toonhoogte 265
Jaarreeks 1: Jaarreeks 1: 1. Gods eigendom Abba, Vader, U alleen U behoor ik toe. U alleen doorgrondt mijn hart. U behoort het toe. Laat mijn hart steeds vurig zijn, U laat nooit alleen U behoor ik toe.
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieIn Gods plan was het, het moment voor Saul om het Evangelie te prediken en nieuwe kerken rond het Romeinse Rijk te vestigen.
Les 7 voor 18 augustus 2018 4. Ikonium. Hand. 14: 1-7 Werken voor Israël 5. Lystra and Derbe. Hand. 14: 8-20 Werken onder de heidenen 1. Antiochië. Handelingen 13: 1-3 De reis voorbereiden 3. Antiochië
Nadere informatieNa de steniging van Stefanus liet het Sanhedrin Saulus van Tarsus (Paulus) toe om de volgelingen van Jezus van Nazareth te vervolgen.
Les 5 voor 4 augustus 2018 Na de steniging van Stefanus liet het Sanhedrin Saulus van Tarsus (Paulus) toe om de volgelingen van Jezus van Nazareth te vervolgen. Saulus werd de 'apostel' van het Sanhedrin
Nadere informatieDe gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten
De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Nadere informatiePaulus pastorale oproep. Galaten 4:12. Broeders; ik smeek het u! wees zoals ik want ook ik ben zoals u Het begin gedenken. Galaten 4:13-15.
Les 9 voor 26 augustus 2017 Paulus pastorale oproep. Galaten 4:12. Broeders; ik smeek het u! wees zoals ik want ook ik ben zoals u Het begin gedenken. Galaten 4:13-15. De waarheid vertellen. Galaten 4:16-20.
Nadere informatieOudenburg in het Brugse Ommeland
Oudenburg in het Brugse Ommeland Oudenburg, nu eigenlijk een rustig plattelandsstadje op de grens tussen polder- en zandstreek in het Brugse Ommeland, behoort tot de oudste steden van ons land. De Romeinen
Nadere informatieVerspreiding christendom vmbo12
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 12 july 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/62161 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieZondag 28 gaat over het Heilig Avondmaal (1)
Zondag 28 Zondag 28 gaat over het Heilig Avondmaal (1) Lees de tekst van Zondag 28 Vraag 75 : Hoe wordt gij in het Heilig Avondmaal vermaand en verzekerd, dat gij aan de enige offerande van Christus, aan
Nadere informatieVerspreiding Christendom - HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62218
Verspreiding Christendom - HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62218 Dit lesmateriaal is
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieHeilig Jaar van Barmhartigheid
Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra
Nadere informatieZondag 9 oktober over de maaltijd van de Heer. Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26
Zondag 9 oktober 2016 - over de maaltijd van de Heer Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26 Vandaag vieren we met elkaar als gemeente avondmaal. Heilig Avondmaal. Eigenlijk gebruik ik die woorden
Nadere informatieJezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus
Les 6 voor 11 augustus 2018 Jezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus vervulde die opdracht door naar
Nadere informatieEf. 4, 1-6 preek NGKE -HA
Ef. 4, 1-6 preek NGKE -HA- 28-8-2016 Heel houden Deze vaas is een erfstuk. Ik vind hem niet direct mooi, maar hij zou best wel eens heel wat waard kunnen zijn. De vaas staat een beetje gevaarlijk bij ons
Nadere informatieVIERENDE GEMEENSCHAP...
... IN EEN BIDDENDE EN VIERENDE GEMEENSCHAP... KEN JIJ DE EN? 7 is al eeuwenlang een heilig getal. De zevende dag bijvoorbeeld is een rustdag. Zo zijn er ook zeven sacramenten, zeven belangrijke momenten
Nadere informatie1 Korintiërs 12 : 27. dia 1
1 Korintiërs 12 : 27 kerk in deze (21 e ) eeuw een lastige combinatie? want juist in deze tijd hoor je veel mensen zeggen: ik geloof wel in God maar niet in de kerk kerk zijn lijkt niet meer van deze tijd
Nadere informatieSittard, dominicanen en Sint Rosa
Sint Rosa Sittard, dominicanen en Sint Rosa Wanneer de Amerikaanse dominicanessen naar Sittard komen, treden zij in de voetsporen van eerdere dominicanen en dominicanessen, die voor Sittard heel veel betekend
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen
Nadere informatie1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige
Nadere informatieLES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd
De wegloper belonen Sabbat Lees Lees Filemon 1 alvast door. Heb je er ooit over nagedacht van huis weg te lopen? Hoe zou dat zijn? Waar zou je naar toe gaan? Wat zou je kunnen doen? Onesimus bevond zich
Nadere informatieHet oude verhaal. Het oude verhaal
Het oude verhaal In De Gereformeerde Kerken worden een drietal kenmerken beleden (zuivere prediking, sacramentsbediening en tuchtuitoefening) waaraan de ware kerk te herkennen is (zie bijv. art. 29 NGB).
Nadere informatieVerspreiding christendom vmbo12
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 19 juni 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62161 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatiehet vuur van de liefde pinksteren 2008
het vuur van de liefde pinksteren 2008 + J. van den Hende het vuur van de liefde pinksteren 2008 + J. van den Hende Pinksteren is het feest van de heilige Geest, het is de afronding van de Paastijd. We
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatie3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.
6 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Jagers en Boeren De oudste bewoners Jos en Mirthe fietsen in de zomervakantie op de Elspeetse heide. Ze maken met hun ouders een
Nadere informatieHet Christendom in Rome
Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden
Nadere informatieGent 14a. St Lievenspoortstr
St Lievenspoortstr Gent 14a In 1708 kon Lodewijk de XIV het maar niet laten. Eerst de stad goed bombarderen en dan zich een gewelddadige toegang verschaffen om de stad in te nemen langs de St Lievenspoort.
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieRomeinen. Romeinen. Germanen
Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns
Nadere informatieDe sage van Gelmel beschrijft de geschiedenis van het ontstaan van Zondereigen en Ginhoven in de 9e en 10e eeuw.
de antwoorden De sage van Gelmel beschrijft de geschiedenis van het ontstaan van Zondereigen en Ginhoven in de 9e en 10e eeuw. Gelmel was een Viking. Aan het eind van de 9e eeuw kwam hij geregeld de Mark
Nadere informatieVerspreiding Christendom hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62218 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieHC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieHolland 1000 jaar geleden. Meer weten? Klik hier
Holland 1000 jaar geleden Meer weten? Klik hier de plaat Holland 1000 jaar geleden INHOUD Waar kijken we naar? Abdij van Egmond Huldtoneel Kerkje van Velsen Ridders over de Heerenweg Haarlem Rijnsburg
Nadere informatieNaam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieThema: Aanvaard elkaar Tekst: Romeinen 15: 7. Liturgie: Paulus, wat doe je nou? Ik kan je nu even niet meer volgen. Je spreekt jezelf gewoon tegen.
Thema: Tekst: Romeinen 15: 7 Liturgie: Lied voor de dienst: EL 212: 1,2: Heer, wat een voorrecht Welkom Lied 971: 1,2,3: Zing een nieuw lied Stilte en begroeting Klein gloria Gebed Kinderkerk Zingen: Samen
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieWelke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood?
Jozefs broers bij de onderkoning. Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Genesis 42:1-2 1 Toen Jakob zag dat er koren in Egypte was, zei Jakob tegen zijn zonen: Waarom kijken jullie
Nadere informatieverzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen
Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst
Nadere informatieWaar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22. Abraham wordt door God op de proef gesteld!
Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22 Abraham wordt door God op de proef gesteld! Wat verzoekt God aan Abraham? Genesis 22:2 2 En Hij zeide: Neem toch uw zoon, uw
Nadere informatieMet regelmaat komt ik nog in de Ooster. Als ik naar deze Oosterkerkgemeente kijk, dan zie ik een zeer levendige gemeenschap.
Verkondiging Een icoon met een groot rood veld. Een vurig veld in de vorm van een lindeblad het vuur dat overal heen kan waaien. Dat is de verbeelding van deze icoon uit de tweede helft van de zestiende
Nadere informatieOPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35
God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer
Nadere informatieAltaar en lezenaar. Ontmoeting met de Heer
Altaar en lezenaar Ontmoeting met de Heer Eucharistie en Woord EHet altaar is het hart van een kerkgebouw. Het woord altaar komt van het Latijnse woord altare. Dat betekent hoogte. Op deze goed zichtbare
Nadere informatieGeschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Nadere informatieMENORAH BEELD VAN DE ZEVENVOUDIGE GEEST VAN GOD EXODUS 37 EXODUS 37:17-22
DE MENORAH BEELD VAN DE ZEVENVOUDIGE GEEST VAN GOD EXODUS 37 EXODUS 37:17-22 17. Hij maakte de kandelaar van louter goud; van gedreven werk maakte hij de kandelaar, het voetstuk zowel als de schacht, de
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatieBeknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout
Titel: Beknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout Inleiding Oosterhout, strategisch gelegen tussen de A27, de A59 en de A16 heeft al een lange geschiedenis. Thans een bruisende stad met
Nadere informatieDat is een verlangen dat wij allemaal, denk ik, wel kennen. Dat we zo graag eens God willen zien. Wie wil dat niet.
5 e zondag van Pasen - Een woning met vele kamers Bij Johannes 14 : 1-14 Hoe dorsten wij te weten wie Gij zijt. Dat is een verlangen dat wij allemaal, denk ik, wel kennen. Dat we zo graag eens God willen
Nadere informatieWie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh?
Wie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh? Soms weten bezoekers ons tijdens rondleidingen te vermelden dat Vincent van Gogh ooit een kamertje bewoonde in hotel Schafrath aan het Park in Nuenen.
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatieInfo plus Het leenstelsel
Project Middeleeuwen F- verrijking week 1 Info plus Het leenstelsel Inleiding De Middeleeuwen betekent letterlijk de tussentijd. Deze naam is pas later aan deze periode in de geschiedenis gegeven. De naam
Nadere informatieDE VROEGE STEENBAKKERS VAN BAZEL
DE VROEGE STEENBAKKERS VAN BAZEL Wij hadden kunnen schrijven "De vroege steenbakkers van Steendorp". maar dat zou een anachronisme zijn geweest. Want de vroege steenbakkers over wie wij het hebben, leefden
Nadere informatieHet kerkgebouw Huis van God
Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een
Nadere informatieHomilie Zo. 21 A 2017 Opening studiejaar Ariënsinstituut Maarssen, H. Hartkerk
Homilie Zo. 21 A 2017 Opening studiejaar Ariënsinstituut Maarssen, H. Hartkerk Als je zijn of haar foto ziet, zijn of haar stem weer hoort, dan kan het je ziel diep beroeren, je diep raken, zelfs jaren
Nadere informatieGROTE VERRASSING Efeze 3:9; Colosse 1:26
DE GROTE VERRASSING Efeze 3:9; Colosse 1:26 De bovenvermelde Bijbelteksten spreken van het geheimenis dat eeuwen en geslachten lang verborgen is ge weest en verborgen is gebleven in God. Dit geheimenis
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp
Nadere informatieDE MIDDELEEUWEN. Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6
DE MIDDELEEUWEN Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6 INHOUDSOPGAVE Middeleeuwen. Karel de Grote. Middeleeuwse straffen. De pest. Dokters in de Middeleeuwen. Beroepen in de Middeleeuwen.
Nadere informatieTwee onbekende kerken in vroegmiddeleeuws Maastricht
Twee onbekende kerken in vroegmiddeleeuws Maastricht In de oudste levensbeschrijving van bisschop Lambertus wordt melding gemaakt van de overbrenging van het stoffelijke overschot van deze bisschop naar
Nadere informatieDe daden van de vergoddelijkte Augustus, met welke hij de wereld aan het oppergezag van het Romeinse volk onderwierp.
Het leven van Jezus 2.0 Preek over Handelingen 1:1-5 [dia 1] Pas kregen we van mijn schoonmoeder een foto. Een foto van vroeger, van het gezin van de opa van mijn schoonmoeders moeder. Er staat geen jaartal
Nadere informatieAls ik in Saint-Ferme aankom loop ik Henri-Pierre tegen het lijf. Hij komt evenwel uit een andere richting. Blijkt dat hij verloren gelopen is en
Als ik in Saint-Ferme aankom loop ik Henri-Pierre tegen het lijf. Hij komt evenwel uit een andere richting. Blijkt dat hij verloren gelopen is en vandaag 6 km extra heeft moeten afleggen. Saint Ferme
Nadere informatieWelk goed nieuws kondigde Maleachi aan?
Maleachi en Gods tempel. Welk goed nieuws kondigde Maleachi aan? Maleachi 3:1 die voor Mij de weg bereiden zal. 1 Zie, Ik zend Mijn engel, Plotseling zal naar Zijn tempel komen die Heere, Die u aan het
Nadere informatiePaulus brief aan de Romeinen. #1 voorbereiding
1 Paulus brief aan de Romeinen #1 voorbereiding Inhoudsopgave Paulus brief aan de Romeinen - #1 voorbereiding... 1 1. Inleiding... 2 2. Thema van de brief... 3 3. De vijf grote thesen van de brief... 4
Nadere informatieHet territorium Urk; van Almere naar Zuiderzee. Een reconstructie van het gebied tussen 800 en 1300. (Anne Post versie 01-02-2016)
Het territorium Urk; van Almere naar Zuiderzee. Een reconstructie van het gebied tussen 800 en 1300. (Anne Post versie 01-02-2016) Voor deze reconstructie is gebruik gemaakt van de kaarten uit de publicaties
Nadere informatieHandelingen 1 : 1 Het eerste boek heb ik gemaakt, o Theófilus, over alles wat Jezus begonnen is te doen én te onderwijzen
Van: Schrijver? Aan: Theófilus 1) 2) 3) 4) Lukas 1 : 4 Handelingen 1 : 1 Het eerste boek heb ik gemaakt, o Theófilus, over alles wat Jezus begonnen is te doen én te onderwijzen Handelingen 16 : 10 Toen
Nadere informatieWie zorgde er voor dat de zondvloed ten einde kwam
Na de zondvloed. Wie zorgde er voor dat de zondvloed ten einde kwam Genesis 8:1-2 1 En God dacht aan Noach en aan al de wilde dieren en al het vee dat bij hem in de ark was; en God liet wind over de aarde
Nadere informatie1 Monnikenwerk KLOOSTER MONNIKEN. Jorik is bang dat hij straf krijgt van de broeder, omdat hij een appel van het klooster wilde stelen.
les 1 Monnikenwerk 4 Waar of niet waar? Zet een kring om de goede letters. waar niet waar K O In de ziekenzaal werken verpleegsters. R E Jorik weet eerst niet waar hij is. T N De vader van Jorik is een
Nadere informatieNiveau 1 - Les 14: De kracht van een geestvervuld leven Don Krow
Niveau 1 - Les 14: De kracht van een geestvervuld leven Don Krow Markus 16:15-16 staat bekend als de Grote Opdracht. Jezus zei tegen Zijn discipelen: 15 En Hij zei tot hen: Gaat heen in de gehele wereld,
Nadere informatieHomilie Hoogfeest St. Willibrord 7 november 2017 St. Willibrordsabdij Doetinchem
Homilie Hoogfeest St. Willibrord 7 november 2017 St. Willibrordsabdij Doetinchem Op de televisie zijn de programma s Spoorloos en Verborgen Verleden te zien. Spoorloos volgt vaak mensen die als kind geadopteerd
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatieLES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116
LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat
Nadere informatieSchokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs
Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieZondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14
Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Twee prachtige lezingen vanochtend. Er
Nadere informatieGent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei
De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz Gent 24b Onderbergen. Het pand van de Dominicanen Predikherenlei Rue de la Valléé nr 40 /Onderbergen Onderbergen nr 57 in 1940 Tweede gedeelte
Nadere informatieWat is op deze vragen jullie antwoord? (antwoord)
Inleiding De kerkenraad heeft u tot twee keer toe bekend gemaakt dat een aantal broers benoemd is tot ouderling en diaken van onze gemeente. Het zijn (namen). Daarmee is ook ruimte gegeven om eventueel
Nadere informatieMeester Pierre Creemers
Meester Pierre Creemers Gebedsviering, 29 mei 2010. Fusiefeest - Schutterij St. Servatius Raam Ophoven RV - Begroeting en kruisteken (priester). - Verwelkoming (rené) Beste schutters, genodigden en symphatisanten.
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieVijf redenen waarom dit waar is
Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor
Nadere informatieTijdlijn van het oude Israël - 800 v.chr. tot 400 v. Chr.
Tijdlijn van het oude Israël - 800 v.chr. tot 400 v. Chr. Jesaja is de zoon van Amoz, de broer van Uzzia, koning van Juda. Uzzia werd op 16- jarige leeftijd koning, tijdens het 27 e regeringsjaar van Jerobeam
Nadere informatieSan Damiano, weg naar het heiligdom
God, onze Leidsman, de eeuwen spreken van Uw stem, die gehoord werd door mensen die vanuit de diepte van hun hart uitzagen naar Uw licht. Uw roepstem hebben wij verstaan en onbevreesd zijn wij op weg gegeaan.
Nadere informatie