Ouderen met autisme Autisme: Veroudering:

Transcriptie

1 Ouderen met autisme. Autisme: Andere manier van verwerken van informatie. Levenslange, heterogene, neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Autisme verandert gedurende de levensloop. Veroudering ander effect bij mensen met autisme? (H. Geurts, UVA) Wat is normale veroudering? Frédérique Geven, gezondheidszorgpsycholoog Veroudering: Relatief nieuw begrip (20ste eeuw). Aantal ouderen neemt toe. Zeer heterogene groep. Kalenderleeftijd, cultuur, cohort. 3 de en 4 de levensfase. Hervinden van biopsychosociale balans. 1

2 Vraag: Is het wel mogelijk om de diagnose op latere leeftijd te stellen, of is het zoeken naar een speld in een? Vraag: Is het stellen van de diagnose wenselijk? Het onderzoeken op autisme bij ouderen is na de maaltijd? Wie worden aangemeld? Fragment Omroep Brabant Ronald Eckhardt vertelt zijn verhaal: zijn reden van aanmelding bij centrum ouderenpsychiatrie. Wie zien we: grofweg 3 groepen Groep A Met een normale, bovengemiddelde of begaafde intelligentie Actief (geweest) in het arbeidsproces Beschikt over sociale vaardigheden Vaak met partner/gezin Partnerrelatieproblematiek is ernstig TOM testen te eenvoudig 2

3 Wie zien we? Groep B Normale tot hooggemiddelde intelligentie Actief (geweest) in arbeidsproces Meer typische uiterlijke kenmerken Vaak erg lang bij ouders gewoond Weinig-geen belangstelling voor partnerrelaties Meer afwijkende contactname, gespreksvoering, minder sociale vaardigheden Wie zien we? Restgroep: Benedengemiddelde intelligentie, zwakbegaafd-verstandelijke beperking. Organiciteit Onderscheid persoonlijkheidsstoornis (cluster A) en ASS is niet te maken. Wie zijn de partners (onze impressie): Aanpassingsvermogen/moeite met grenzen hebben zich sterk moeten maken ( dominant ) Bij aanmelding uitgeput depressief - boos Contact met zichzelf gaandeweg kwijtgeraakt Geen energie om zich opnieuw aan te passen Waarom is diagnose stellen moeilijk? Geen/weinig informatie ontwikkeling als kind Soms weerstand bij cliënt/familie Kenmerken cliënt worden als normaal gezien. Soms geen heteroanamnese aanwezig Andere problemen: somatisch en psychisch. Andere diagnosen: dwangmatig, depressief, persoonlijkheidsstoornissen, etc. Compenserende vaardigheden ontwikkeld. 3

4 Wat ervaren ouderen en hun naasten als de diagnose alsnog gesteld wordt? De puzzelstukjes vallen op zijn plaats: verklaringen, opluchting, begrip, boosheid, onmacht. Verdriet/rouw. Beeld van verleden en heden is veranderd, toekomstbeeld moet veranderd worden. Ontreddering, hoe nu verder? Behandeling en begeleiding: Kernproblematiek van ASS is niet te genezen. Kijken naar coping en gedrag. Zowel persoon met ASS als omgeving staan centraal. Regelmatig blijkt bij partner eigen pathologie. Tevens aandacht voor professionele netwerk, bijv. V & V sector, hospice. Niet alleen mediatietherapie, ook individuele en systeem behandelingen (bv CGt). Inmiddels een redelijk behandelaanbod Algemene uitgangspunten: Het is een chronische aandoening. Levensloopbegeleiding, waarbij duur, frequentie en intensiteit zal variëren. Aandacht blijven houden voor sterke kanten en kwaliteiten van individuen en systemen. Er is behandeling nodig bij (onverwachte) veranderingen, echter ook bij voorspelbare overgangen. Er is geen standaardbehandeling. Samen zoeken, wat in welke fase, mogelijk en noodzakelijk is. 4

5 Enkele inhoudelijke zaken na diagnose: Verwerking beleving, cliënt kan dit anders ervaren als zijn omgeving, emotionele processen lopen niet parallel. Inzicht/besef/aanvaarding dat bepaalde zaken niet veranderen (verlies en rouw). Inzicht wat wel goed gaat, welke kwaliteiten /compensaties zijn wel aanwezig. Hoe verder? Hoe beter/anders leren omgaan met de gevolgen van ASS. Wat is specifiek tav doelgroep ouderen: Betreft 3de of 4de levensfase? Hoe ziet biopsychosociaal evenwicht er uit. Verwachtingen t.a.v. ouder worden en het samen ouder worden. Doelen/behoeften mbt behandeling anders?: - minder gericht op informatie - meer gericht op herkenning en verwerking - meer gericht op lotgenotencontact Procesmatige aanpassingen Frequentie lager. Minder geneigd om huiswerk te maken. Rekening houden met tempo, zintuiglijke en somatische beperkingen. Taal! (cohort + ASS). Meer sessies. Bijv ik en autisme, 60+, maar ook bij de partnergroep 60+. Vragen? Overleg? fem.geven@ggze.nl rmhj.wilting@ggze.nl GGzEcentrumouderenpsychiatrie@ggze.nl 5

6 Op basis van onze ervaringen: ook na 60 jaar of meer blijft het noodzakelijk om de (juiste) diagnose te stellen. Voor persoon zelf, zijn omgeving (denk ook aan erfelijkheid!) en de hulpverleners. 6