Neemt u trouw uw medicatie in? Josbert Keller, MDL arts Judith Schornagel, ziekenhuisapotheker 21 februari 2012

Transcriptie

1 Neemt u trouw uw medicatie in? Josbert Keller, MDL arts Judith Schornagel, ziekenhuisapotheker 21 februari 2012

2 Patient, 26 jaar Sinds 2006 colitis ulcerosa, milde vorm Werkt 6 dagen in de week als heftruckchauffeur Jaarlijks last van een episode met bloederige diarree, waarvoor extra medicatie nodig Gebruikt dagelijks mesalazine tabletten Maart 20011: Prednison stootkuur Nadien: start zetpillen + tabletten 1x/dag» Houdt echter bloederige diarree! Juni 20011: colonoscopie: milde ontsteking» Wat is er aan de hand?

3 Patient, 26 jaar Verwezen naar IBD-verpleegkundige: is moe, veel stress van het werk, lange dagen, geen begrip op werkvloer. Gebruikt de medicatie niet trouw. Controle bij arts: gaat goed, begrijpt nu belang van medicatie Geen bloederige diarree meer

4 Waarom medicatie? 1. om de acute fase van de ziekte te behandelen 2. onderhoud: om te zorgen dat de acute fases ( opvlammingen) zo lang mogelijk wegblijven

5 Wat weten we over inname geneesmiddelen? therapietrouw..gemiddeld % van alle patiënten neemt altijd de medicatie in % van de IBD patiënten neemt altijd de medicatie in

6 Regelmatig ontrouw, waarom is dat zo erg? De medicatie vormt een a.h.w bescherming tegen opvlammingen Veel geneesmiddelen hebben tijd nodig om deze bescherming op te bouwen Na onderbreking moet je steeds weer op nieuw opbouwen (verg. achterstand voetbalwedstrijd)

7 Ziekteproces krijgt kansen! De tegenstander zit niet stil..

8 therapietrouw is overal nodig 2 dd tandenpoetsen Voldoende sporten en gezond eten (Vitamines!) Anticonceptiepil Maar ook: Virusprogramma computer up -daten poetsen van de auto om roest te voorkomen

9 Gevolgen van therapie ontrouw bij cu: geen 5-ASA innemen bij colitis ulcerosa: 3x hogere kans op een opvlamming en een verhoogde kans op ziekenhuisopname en mogelijk verhoogde kans op darmkanker

10 Redenen om geneesmiddelen niet in te nemen ik heb last van bijwerkingen het is lastig te combineren met mijn werk; gedoe ik vind de toediening vervelend. ik weet niet of ik er mee kan autorijden; alcohol ik vergeet het gewoon in te nemen/af te halen bij de apotheek Ongemak, onhandig, makkelijk te vergeten

11 Redenen om geneesmiddelen niet in te nemen Ik merk niet ( meer) dat het werkt. Ik heb het al zo lang gebruikt, het zal nu wel genoeg zijn Ik vraag me af of het wel nodig is..motivatie

12 Variant: niet innemen en dit niet vertellen Ik durf niet tegen mijn dokter te zeggen dat ik ze niet wil/kan innemen.. Ik haal ze dus wel op bij de apotheek,.. maar ik gebruik ze niet

13 Andere redenen

14 kunnen we hier wat aan doen? - MOTIVATIE!! Eenvoudigere doseerschema s: 1x daags ipv 3 x daags Prettigere smaak Makkelijker in te nemen liever tablet dan klysma s Electronische hulpmiddelen app; sms-

15 Hulpmiddelen

16 hulpmiddelen

17 Hulpmiddelen ws/darmpatient-beter-af-als-hij-meebeslist-overbehandeling/

18 Maar het kan ook eenvoudiger..

19 geneesmiddelen een keer niet innemen is dat nou zo erg? Hoe vaak je het geneesmiddel moet toedienen 3dd-2dd-1dd Hoe sterk de werkzaamheid het geneesmiddel is Humira>prednison>5 asa De ernst van het ziekteproces op dat moment Acute fase - onderhouds fase

20 Hoe lang duurt het alvorens het werkt? Mesalazine preparaten (5-ASA) (Salofalk, Pentasa, Asacol, Mesavant) na ca. 10 dagen Prednison binnen enkeledagen Azathioprine; mercaptopurine werkt na 3-4 maanden Methotrexaat na 1-2 weken Remicade en Humira na een paar dagen

21 Hoe lang moet ik het gebruiken? Mesalazine preparaten (5-ASA): Levenslang Azathioprine: 4-6 jaar Methotrexaat: 4-6 jaar Anti-TNF (Remicade en Humira): Studies lopen Prednison: Snel afbouwen

22 Een keer vergeten in te nemen, wat nu? Geen dubbele dosis nemen Gewoon weer verder waar je gebleven bent Meld het bij je polikliniek controle

23 Het gaat goed, toch door blijven gaan? Ja! Juist wel! Bespreek het met de arts of met de IBD-verpleegkundige of met de apotheker

24 Therapietrouw: Motivatie: Laat U zelf goed voorlichten en overtuigen van de noodzaak Overleg over toedien(on)gemak Vergeetachtigheid: Probeer de medicatie inname tot een automatisme te maken. (koppel het aan een vast patroon)

25 Belang van medicatie, in getallen 5-ASA (Salofalk, Pentasa, Asacol, Mesavant, etc.) hoeksteen in de behandeling van colitis ulcerosa Klysma: 80% blijft in rustige fase na een jaar Pillen: 60% komt in rustige fase Klysma s werken beter en sneller dan pillen Combinatie van pillen en klysma superieur

26 Belang van medicatie in getallen Azathioprine of thiopurines ( Immuran; Purinethol) Colitis ulcerosa: na 3 jaar 70% in rustige fase. Na een jaar de helft minder opvlammingen Crohn: ca 4 mnd :de helft minder opvlammingen (80 vs 40%) Toename van dit effect met langere duur van gebruik.

27 Belang van medicatie : in getallen Methotrexaat - Crohn : de helft minder opvlammingen (40 vs 20%)

28 Belang van medicatie: in getallen Anti-TNF (Remicade ; Humira ) Colitis ulcerosa :ca. 35% in rustige fase na 6 weken Crohn ca. 65% effect na 10 weken Steroiden (Prednison, Entocort, Budenofalk) - Crohn : ca 70% effect binnen 4 maanden

29 Ideale medicatie Altijd effect Alleen effect, daar waar het nodig is Geen bijwerkingen Makkelijk in gebruik: 1x per dag/week/maand tablet>zetpil>klysma> sc injectie>infuus Makkelijk te bewaren

30 Soms tablet, soms klysma soms injectie Sommige geneesmiddelen werken via het bloed maar kunnen niet via het maag-darmkanaal worden opgenomen. : geen tablet/zetpil mogelijk (Humira, Remicade) Klysma/zetpil: direct op de plaats van werking te brengen Minder bijwerkingen

31 Bijwerkingen Mesalazine preparaten (5-ASA) Alg: vrijwel geen bijwerkingen misselijkheid, braken, diarree, hoofdpijn, soms koorts (dosis verlagen) allergische bijwerkingen (dosis verlagen, ander merk), z: ontstekingen in het lichaam (nieren, hartzakje, longen, bloed) (stoppen) 1x/jaar controle nierfunctie

32 bijwerkingen: Prednison;( budesonide) : dosis afhankelijk Verhoging bloedsuiker bol gezicht Botontkalking ( altijd vit d en kalktabletten erbij) Dunne huid Verhoogde bloeddruk Depressie energie verhogend en daardoor slecht slapen etc

33 Bijwerkingen Methotrexaat (MTX) misselijkheid, diarree makkelijk infecties leverwaarden afwijkend ( controle 1x kwartaal) Azathioprine ( Immuran) misselijkheid, diarree makkelijk infecties leverwaarden afwijkend ( controle 1x per kwartaal) overgevoeligheid: koorts, rillingen, spierpijn, gewrichtspijn. ontsteking alvleesklier

34 bijwerkingen Anti-TNF (Remicade en Humira) infuusreacties bij Remicade injectieplaats reactie bij Humira makkelijk infecties hoofdpijn, misselijkheid, spierpijn

35 Dank u voor uw aandacht. Vragen???

36

37

38 Het avontuur van een geneesmiddel in het menslijk lichaam Hoe komt het geneesmiddel op de plaats van werking? 1.direct: zetpil, klysma ; (tablet ) 2.Via een omweg: het bloed Hoe komt een geneesmiddel in het bloed: 1.tablet; (klysma; zetpil) 2.injectie

39 Soms duurt het even voor dat het werkt

40 BIJWERKINGEN : waar let je op? Bijwerkingen : Je merkt het vrijwel meteen Zichtbaar; voelbaar Je merkt het niet : Niet voelbaar, onzichtbaar Wel meetbaar Je merkt het niet meteen maar het treedt later wel op : Niet voelbaar, onzichtbaar, niet meetbaar,

41 Psychologische factoren: Depressie (3x) Chronische stress Psychiatrische problemen