Sexual Education for Adults with Disabilities
|
|
- Lennert Michiels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Sexual Education for Adults with Disabilities Tool 9 Handbooks Gebruiksaanwijzing The Box The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsi ble for any use which may be made of the information contained therein. 1
2 Gebruiksaanwijzing The Box Inleiding Introduction 2 Voor u ligt de gebruiksaanwijzing van de hulpmiddelkit. De hulpmiddelkit is ontstaan in opdracht van project SEAD. Deze hulpmiddelkit bestaat uit verschillende hulpmiddelen die te gebruiken zijn bij het geven van seksuele voorlichting aan mensen met een licht verstandelijke beperking. Deze gebruiksaanwijzing is een wegwijzer voor de hulpverleners, ouders en de ontvangers van de voorlichting over waar de juiste informatie en hulpmiddelen te vinden zijn die in te zetten zijn om seksuele voorlichting te geven en ontvangen. In de bijbehorende handleiding handvatten gegeven voor de begeleiding om in gesprek te gaan over het onderwerp seksualiteit en intimiteit. In hoofdstuk 1 is de gebruiksaanwijzing van de themakaarten te vinden. Hierin wordt precies beschreven hoe u de themakaarten kunt inzetten bij het geven van seksuele voorlichting aan mensen met een licht verstandelijke beperking. In hoofdstuk 2 kunt u alle hulpmiddelen vinden, per thema beschreven. Deze hulpmiddelen bestaan onder andere uit boeken, internetsites en visuele en tastbare middelen. Contents Gebruiksaanwijzing Inhoud van The Box Gebruiksaanwijzing Hulpmiddelen Het menselijk lichaam Seksualiteit en intimiteit Vriendschap en relaties Normen en waarden Gevoelens benoemen Grenzen aangeven & Weerbaarheid Seks en masturbatie Veilig vrijen Seksuele geaardheid Kinderwens Internet Seksueel misbruik Boeken Internet Bijlage: Antwoorden op de vragen Achterop de themakaarten staan verschillende vragen en weetjes. In bijlage 1 kunt u de antwoorden op deze vragen vinden, tevens geven we toelichting op de weetjes. 2
3 Gebruiksaanwijzing Inhoud van The Box Dobbelsteen met twaalf afneembare thema kleuren en twee vraagtekens. Twaalf themakaarten: Geel: Seksualiteit en intimiteit Goud: Het menselijk lichaam Lichtgroen: Grenzen aangeven & Weerbaarheid Groen: Vriendschap en relaties Turquoise: Internet Lichtblauw: Kinderwens Donkerblauw: Seksueel misbruik Lichtroze: Normen en waarden Donkerroze: Gevoelens benoemen Rood: Seksuele geaardheid Paars: Veilig vrijen Bruin: Seks en masturbatie Een rode smiley Een groene smiley Gebruiksaanwijzing Wanneer u seksuele voorlichting wilt geven, kunt u gebruik maken van deze themakaarten. Wij raden aan om u ter voorbereiding op het geven van de seksuele voorlichting in te lezen over de thema s en de betreffende persoon, zodat er beter op het niveau van de ontvanger van de voorlichting ingespeeld kan. U kunt de vragenlijst invullen of de hermeneutische cirkel inzetten om het niveau en de situatie van de ontvanger van de voorlichting te bepalen, zodat u daar op in kunt spelen met de thema s. Deze vragenlijst en de uitleg van de hermeneutische cirkel zijn te vinden in de wegwijzer. Informatie over de thema s is te vinden in hoofdstuk 2 Hulpmiddelen. Hierin staan verschillende bronnen en hulpmiddelen die u kunt raadplegen om meer te weten te komen over de desbetreffende thema s. Voor informatie over hoe u seksuele voorlichting kunt geven en hoe u de thema s kunt bespreken, kunt u de wegwijzer Praten over seksualiteit en intimiteit met de ontvanger van de voorlichting raadplegen. Andere informatie met betrekking tot het geven van seksuele voorlichting en hoe u dit kunt aanpakken, is te vinden in de andere wegwijzers. Dobbelsteen gebruiken U kunt gebruik maken van de dobbelsteen. De eerste vijf minuten van seksuele voorlichting kunnen misschien lastig zijn. Door de dobbelsteen in te zetten, kan de keuze van de bespreekbare thema s gemaakt. Bepaal op voorhand welke thema s u wilt bespreken en plak deze themakleuren op de dobbelsteen. U kunt de dobbelsteen samen met de ontvanger van de voorlichting gooien. Als u heeft gegooid, kijkt u welke themakleur bovenop ligt. Dit thema kunt u bespreken. Wanneer het thema besproken is kunt u deze kleur vervangen door een ander thema of een vraagteken. Bij het gooien van een vraagteken kunt u bespreken of er vragen zijn, nog eens gooien of zelf een thema kiezen. Dit is door u en de ontvanger van de voorlichting te bepalen. Dobbelsteen niet gebruiken U hoeft niet per se gebruik te maken van de dobbelsteen. U kunt natuurlijk ook zelf bepalen welke thema s u wilt bespreken of de regie bij de ontvanger van de voorlichting laten. De themakaarten 3
4 Elk thema heeft een eigen kleur met op de voorkant het thema en een bijbehorende picto. Wanneer u de kaart omdraait ziet u: Een overzicht van verschillende aanbevolen hulpmiddelen die u kunt gebruiken tijdens het bespreken van het desbetreffende thema Vragen en weetjes over het thema. Dit kan is een handige manier om ingang te krijgen tot het onderwerp. De antwoorden op de vragen of toelichting op de weetjes zijn in de bijlage van deze gebruiksaanwijzing: Bijlage: Antwoorden op de vragen te vinden. Een envelop met daarin verschillende onderwerpen die te maken hebben met het desbetreffende thema met een korte uitleg. Voor een uitgebreide uitleg kunt u gebruik maken van de hulpmiddelen die boven aan de kaart beschreven staan, zie ook het hoofdstuk Hulpmiddelen. Hulpmiddelen Deze hulpmiddelen kunt u gebruiken en inzetten tijdens het geven van seksuele voorlichting. De hulpmiddelen zijn per thema geselecteerd, zodat u meteen weet welke hulpmiddelen u het best bij welk thema kunt gebruiken. Onderaan dit hoofdstuk staan algemene hulpmiddelen, die u kunt gebruiken om met de persoon aan wie u voorlichting geeft te bekijken en om meer te weten te komen over seksuele voorlichting. Natuurlijk heeft u de mogelijkheid om deze hulpmiddelen ook in te zetten bij het bespreken van de thema s. Het menselijk lichaam Kunstpenis Kunstvagina Pop Verschillende lichaamsdelen benoemen met behulp van woorden en plaatjes, door ze bij het goede lichaamsdeel te leggen Interactief spel Ontdek je lichaam. Kleed de man of vrouw uit en ontdek lichaamsdelen, met een hele duidelijke uitleg Informatie over het meisjeslichaam. Onderaan de pagina een quiz over het meisjeslichaam Informatie over het jongenslichaam. Onderaan de pagina een quiz over het jongenslichaam Informatie over jongens en meisjeslichamen, ongesteld zijn, tampons en maandverband Project SEAD heeft een app ontworpen, die u op de smartphone kunt downloaden. U vindt de app in de Play Store onder de naam Project SEAD. De app behandelt verschillende thema s, daaronder ook het thema menselijk lichaam. Ook bevat deze app een quiz om de opgedane kennis te toetsen. Seksualiteit en intimiteit Informatie over vele thema s binnen seksualiteit 4
5 Quiz over verschillende thema s binnen seksualiteit Project SEAD heeft een app ontworpen, die u op de smartphone kunt downloaden. U vindt de app in de Play Store onder de naam Project SEAD. De app behandelt verschillende thema s, daaronder ook het thema seksualiteit. Ook bevat deze app een quiz om de opgedane kennis te toetsen. Vriendschap en relaties Filmpje: Grappig?!. Elkaar respecteren Informatie over liefde en relaties Informatie over vrienden en vriendschap Informatie over partners Met behulp van twee bovenstaande sites is het verschil tussen een vriendschap en een relatie goed uit te leggen Project SEAD heeft een app ontworpen, die u op de smartphone kunt downloaden. U vindt de app in de Play Store onder de naam Project SEAD. De app behandelt verschillende thema s, daaronder ook het thema relaties. Ook bevat deze app een quiz om de opgedane kennis te toetsen. Normen en waarden Informatie over normen en waarden, cultuur en geloof Filmpje: Opgesloten. Grenzen aangeven en respect voor elkaar Filmpje: Slaande ruzie. Elkaars normen en waarden respecteren Gevoelens benoemen Filmpje: Grappig. Elkaar respecteren Grenzen aangeven & Weerbaarheid 5
6 Filmpje: Dirty dancing. Grenzen aangeven en overschrijden Filmpje: Opgesloten. Grenzen aangeven en respect voor elkaar Filmpje Coming out. Social media: risico s van chatten met iemand die je niet kent Interactieve strips waarin je zelf sturing kan geven aan het gesprek Je kunt zien wat gedrag doet met een ander Informatie over grenzen aangeven en seksueel misbruik Project SEAD heeft een app ontworpen, die u op de smartphone kunt downloaden. U vindt de app in de Play Store onder de naam Project SEAD. De app behandelt verschillende thema s, daaronder ook het thema weerbaarheid. Ook bevat deze app een quiz om de opgedane kennis te toetsen. Seks en masturbatie Het spel Ontdek gevoelige plekjes op je lichaam Informatie over jezelf ontdekken Informatie over vrijen Veilig vrijen Kunstpenis Hier kun je bijvoorbeeld een condoom omheen doen met de ontvanger van de voorlichting Kunstvagina Voorbehoedsmiddelen (condoom, pil, prikpil etc.) Filmpje: Te laat. Voorbehoedsmiddelen Informatie over veilig vrijen Informatie over verschillende voorbehoedsmiddelen Informatie over soa s Seksuele geaardheid Het boek: Wat is seks? van C. Zwiep Informatie over seksuele geaardheid en coming out Informatie over transgender Kinderwens Informatie over zwangerschap 6
7 Internet Filmpje: Ik haat je. Social media: risico s van chatten met iemand die je niet kent Filmpje Coming out. Social media: risico s van chatten met iemand die je niet kent Informatie over seks en internet: porno, webcamseks en chatten Seksueel misbruik Filmpje Coming out. Social media: risico s van chatten met iemand die je niet kent Informatie over seksueel misbruik en grenzen aangeven Boeken Zwiep. Wat is seks?: Vragen van jonge kinderen over lichamelijkheid en seksualiteit Harris & Emberly. Seks enzo Muller. Oh zit dat zo! Over liefde, seks, voorbehoedmiddelen en andere belangrijke dingen Piquermal en Witek. Seks, hoe zit dat? De complete gids van A tot Z, open, eerlijk en zonder taboes! The Internet weetal Zelf strips maken. Begrippen met uitleg en gebaren. Dit is de website van Rutgers WPF, kenniscentrum seksualiteit. Onder het kopje over Rutgers WPF vindt u de missie, visie en allerlei andere informatie over dit kenniscentrum. Op deze website staan onder andere berichten over actuele dingen over seksualiteit in de media en soms tips om hier mee om te gaan, daarnaast is er een agenda waarin aankomende symposia, congressen en conferenties aangekondigd. Onder het kopje onderzoeken kun je kijken welke onderzoeken gedaan zijn met betrekking tot seksualiteit en intimiteit en hier het één en ander over lezen. Tot slot is er ook een webwinkel waar je informatieve boeken of methodes kunt bestellen met betrekking tot seksuele voorlichting. Deze Vlaamse website gaat over seksuele vorming. Er is een groot aanbod aan deskundigheidsbevorderende methoden en scholing voor docenten en begeleiders. Daarnaast kun je er zoeken naar methoden en
8 Deze website is van BloemBij, zij geven eigentijdse voorlichting en advies. BloemBij wordt gedreven door een gezondheidswetenschapper die is gespecialiseerd in seksuele gezondheidsbevordering. Bloembij wordt regelmatig ingehuurd om voorlichting te komen geven in verschillende organisaties. Andere initiatieven van BloemBij zijn: Dit is een website voor jongeren of volwassenen met een handicap. Ook voor ouders en begeleiders van deze groep is er een website: nl Beide websites zijn initiatief van Rutgers WPF. Dit is een website die alle kanten van seksualiteit belicht. Zowel de leuke als de minder leuke kanten. Ook zijn op deze website oefeningen te vinden met betrekking tot seksualiteit en intimiteit. Bijlage: Antwoorden op de vragen Op de achterkant van de themakaarten staan vragen en weetjes. In deze bijlage kunt u de antwoorden op de vragen en toelichting bij de weetjes vinden. Het menselijk lichaam Vraag: kun je zwanger raken als je ongesteld bent en zonder condoom vrijt? Antwoord: ja. Vraag: weet jij het verschil tussen een jongen en een meisje? Antwoord: een lichaam van een meisje ziet er anders uit dan een lichaam van een jongen. Meisjes hebben een vagina, jongens hebben een piemel. Sexuality and Intimacy Vraag: weet jij wat seks is? Antwoord: seks is dat de piemel van de man in de vagina van de vrouw gaat. Seks heeft te maken met lichamen, bloot zijn en vrijen. Je kunt ook aan seks denken. Iedereen heeft seks op zijn eigen manier. Vraag: weet jij wat sexy is? Wat vind jij sexy? Antwoord: sexy kan voor iedereen anders zijn. Sexy is wat je zelf mooi en aantrekkelijk vindt bij iemand. Ronde billen in een strakke broek. Of een doorschijnende blouse. Vriendschap en relaties Vraag: ben jij wel eens verliefd geweest? Hoe voelde dit doen? Antwoord: ja of nee. Voorbeeld van gevoelens: vlinders in je buik, dichtbij iemand willen zijn, kusjes geven, je kunt alleen aan diegene denken. Normen en waarden Vraag: mag je overal in je blootje lopen? Antwoord: nee. Soms doe je je kleren uit, bijvoorbeeld als je in bad gaat. Je kunt afspraken maken over wanneer je in je blootje mag rondlopen. Bijvoorbeeld op je eigen kamer. Gevoelens benoemen Vraag: is er wel eens iemand over jouw grens gegaan? Antwoord: dit is natuurlijk bij iedere ontvanger van de voorlichting verschillend. Voor tips om over de onderwerpen gevoelens benoemen en grenzen aangeven in gesprek te gaan, kunt u de wegwijzer raadplegen. U kunt ook het filmpje Dirty dancing op de site bekijken. Dit filmpje heeft als thema grenzen aangeven. 8
9 Dit filmpje heeft als thema grenzen aangeven. Dit is een interactief filmpje, waarbij de ontvanger van de voorlichting zelf keuzes kan maken wat hij zou doen in de situatie. Grenzen aangeven & Weerbaarheid Vraag: weet jij hoe je nee kunt zeggen? Antwoord: zo kun je nee zeggen! Het begint met een gevoel, je lichaam liegt niet, maar vertelt je wat voor jou wel of niet oké is. Denk eerst na of je iets wel of niet wilt. Twijfel je? Zeg dat je erover na wilt denken. Zeg in je eerste zin meteen nee als je niet wilt. Leg pas daarna uit waarom. Zo is het direct duidelijk dat je niet wilt. Leg uit waarom je iets niet wilt. Maar let wel, je bent niet verplicht je te verontschuldigen. Je kunt ook zeggen wat je wel wilt. Bijvoorbeeld geen gemeenschap maar wel vingeren. Ben je bang om de ander teleur te stellen of te kwetsen? Dat is niet nodig. Je kwetst mensen juist eerder door ja te zeggen als je nee bedoelt. Heb je al ja gezegd? Je kunt er altijd op terugkomen. Vraag: hoe weet je of iemand iets wil of niet wil? Antwoord: je kunt soms wel aan iemand zien of diegene iets wel of niet wilt. Je kunt op verschillende signalen letten. Jasignalen De ander zoekt oogcontact met je en flirt met je. De ander vindt het fijn om je aan te raken. De ander neemt het initiatief om seks te hebben, probeert je te verleiden. De ander geniet duidelijk tijdens het vrijen (maakt geluid, ademt, wordt opgewonden: meisjes vochtig, jongens krijgen een erectie). Neesignalen De ander zoent niet terug. De ander draait zijn/haar lichaam van je af, vermijdt contact met je. De ander verzint steeds redenen om geen seks te hebben. Jij neemt altijd het initiatief, de ander weinig of nooit. Als jullie seks hebben, geniet de ander niet (maakt weinig geluid, geen zware ademhaling, meisje wordt niet vochtig, jongen heeft moeite met een erectie). Seks en masturbatie Vraag: wat is een stijve piemel? Antwoord: piemels heb je in allerlei soorten en maten. Een piemel kan stijf. Je noemt dit een stijve of een erectie. Het lijkt alsof de piemel een beetje opgepompt is en hij kan rechtop gaan staan. Dit maakt het makkelijker om te vrijen. Vraag: wat is klaarkomen? Antwoord: klaarkomen gebeurt als vrouwen of mannen seks heel erg fijn vinden. Het heet ook wel een orgasme of hoogtepunt. Als een man klaarkomt, spuit er wat vocht uit zijn piemel. Dit heet sperma, hierin zitten zaadjes. Als een vrouw klaarkomt, komt er soms wat vocht uit haar vagina. Klaarkomen is voor mensen vaak het einde van het vrijen. Safe Sex Veilig vrijen Vraag: kun jij een condoom omdoen? Antwoord: hier komt een hulpmiddel aan te pas. Pak een kunstpenis en een condoom. De ontvanger van de voorlichting mag de condoom om de kunstpenis aanbrengen. Als dit niet lukt, kun je het samen doen. 9
10 Seksuele geaardheid Vraag: kunnen homo s kinderen krijgen? Antwoord: om een baby te maken, zijn er zaadjes van de man en eitjes van de vrouw nodig. Bij twee mannen zijn er alleen zaadjes. En bij twee vrouwen alleen eitjes. Homo s en lesbo s kunnen samen dus geen kind maken. Soms hebben ze toch kinderen. Ze kunnen een kind adopteren: dit is een kind van iemand anders opvoeden. Ook kunnen vrouwen in het ziekenhuis zaadjes van de dokter krijgen, die hij met een spuitje in de vagina spuit. Zo wordt deze vrouw zwanger. Kinderwens Vraag: weet jij hoe een vrouw zwanger kan? Antwoord: om een baby te maken heb je een zaadje en een eitje nodig. Als mensen samen een baby maken, gaat de piemel van de man in de vagina van de vrouw: ze vrijen. De zaadjes komen uit de piemel en gaan naar het eitje in de buik van de vrouw. Dit lukt niet altijd in één keer. Soms vrijen een man en een vrouw meerdere keren, tot de vrouw zwanger is. Vraag: weet jij hoe lang de baby in de buik van zijn moeder zit? Antwoord: 9 maanden. Tips Voeg geen onbekenden toe als Facebookvriend. Zorg dat je je Facebookprofiel afschermt voor onbekenden, zodat zij je profiel en je foto s niet kunnen zien. Dat kan via de privacy instellingen. Geef nooit je adres of telefoonnummer. Vind je het verdacht hoe iemand zich op internet gedraagt? Denk je dat het misschien een bedrieger is? Verbreek dan het contact en praat erover met iemand die je vertrouwt. Seksueel misbruik Als u meer informatie wilt over het bespreekbaar maken van seksueel misbruik, kunt u de wegwijzer voor hulpverleners en ouders raadplegen. Weetje: Een loverboy is een jongen die verkering neemt met een meisje. Hij doet dit omdat hij haar geld wil laten verdienen in de prostitutie. Daarom loverboys ook wel pooierboys genoemd. Een loverboy doet alsof hij verliefd is op het meisje en verleidt haar. Maar intussen bedenkt hij een plan hoe hij haar kan gebruiken. De term loverboy klopt eigenlijk niet. Love betekent liefde, maar een loverboy heeft niets met liefde te maken. Internet Vraag: heb jij wel eens met iemand gechat op internet? Antwoord: het antwoord kan per ontvanger van de voorlichting verschillen. Als u de ontvanger van de voorlichting tips wilt geven, zie hieronder. Hierbij kunt u ook de hulpmiddelen toepassen die in hoofdstuk Hulpmiddelen staan, onder het thema Internet. Disclaimer The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsi ble for any use which may be made of the information contained therein. 10
Sexual Education for Adults with Disabilities
Sexual Education for Adults with Disabilities Tool 3 De inhoud en vormgeving van het kaartspel per thema The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement
Nadere informatieSeksualiteit: Grenzen en Wensen
IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in
Nadere informatieInfo. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde
Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over
Nadere informatieSexual Education for Adults with Disabilities
Sexual Education for Adults with Disabilities Tool 9 Handbooks Preventief voorlichten The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents
Nadere informatieSeksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening
Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit
Nadere informatieWensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Jongens. Als jij uitgaat en een leuk meisje ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt?
Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad Wensenkaart Als jij uitgaat en een leuk meisje ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? onderbouw Dat we oogcontact hebben Echt niet! L Misschien wel Natuurlijk!
Nadere informatieWensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Meisjes. Als jij uitgaat en een leuk jongen ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt?
Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad Wensenkaart Als jij uitgaat en een leuk jongen ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? onderbouw Dat we oogcontact hebben Echt niet! L Misschien wel Natuurlijk!
Nadere informatieSexual Education for Adults with Disabilities
Sexual Education for Adults with Disabilities Tool 9 Handbooks Praten over seksualiteit en intimiteit met de ontvanger van de voorlichting The European Commission support for the production of this publication
Nadere informatieInterviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG :
Bijlage Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Interview: vragen gast : Levensgeschiedenis: Zie dossier Hoe vind
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieIEMAND VAN JE FAMILIE
POLITIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE FAMILIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE GEZIN STEUNKAARTJE JE VERKERING STEUNKAARTJE BESTE VRIEND/VRIENDIN STEUNKAARTJE HUISARTS STEUNKAARTJE (LEERLING)BEGELEIDER STEUNKAARTJE
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieLet s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting
Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen
Nadere informatieBLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.
BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou
Nadere informatiewww.sense.info 1. Informatie over seks 1. Een eerste uitleg Veel jongeren hebben vragen over seks. Jij ook?
www.sense.info 1. Een eerste uitleg 1. Informatie over seks Veel jongeren hebben vragen over seks. Jij ook? Op de site www.sense.info kun je alles vinden wat je wilt weten over seks. Ook kun je via Sense.info
Nadere informatieWerkblad Seksuele Diversiteit. KaartjesspeL voorkant
KaartjesspeL voorkant Kaartjesspel achterkant Wat betekent LHBT? Ben je in de war als je bi bent? Hoe word je homo? Wat is coming out? Op welke leeftijd ontdek je dat je homo of lesbisch bent? Op welke
Nadere informatieOnderzoek Veilig of niet?
Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieSeksuele vorming: gave (op-)gave
Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Veel jongens en mannen masturberen. Er zijn minder meisjes en vrouwen die masturberen. Sommigen jongens doen het elke dag, anderen misschien maar eens per week
Nadere informatieOuderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:
Nadere informatieOuderbijeenkomst Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid
Nadere informatieOver: www.bewareofloverboys.nl
1 Naam: www.bewareofloverboys.nl Voordat je begint met de opdrachten? Lees dit door: Als je je niet prettig voelt bij het lezen van bepaalde dingen: Stop met het lezen van deze site. Praat erover met iemand
Nadere informatieVeilig vrijen: hoe doe ik dat? Antwoorden
Veilig vrijen: doe ik dat? Seks kan fijn zijn. Maar er zitten ook gevaren aan. Je kunt zwanger raken zonder dat je dat wilt. Je kunt ook een geslachtsziekte oplopen. Hoe voorkom je een zwangerschap of
Nadere informatiePraten met je kind over seksualiteit
Informatie voor ouders van kinderen van 10 tot 14 jaar Praten met je kind over seksualiteit Lastig en spannend! Seks? Is mijn kind daar al aan toe? Wanneer begin je erover? Wacht je vragen af? Hoe breng
Nadere informatieBLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.
BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Nadere informatieTips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit
Utrecht, januari 2018 Tel. (030) 231 34 31 Rutgers 2018 www.seksuelevorming.nl/weekvandelentekriebels Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit 1 Algemene tips bij seksuele
Nadere informatieKRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING
KRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING Compleet voorlichtingspakket Het voorlichtingspakket Veilig vrijen & seks bestaat uit: 1. Krasloten 2. Jongerenboekje SEKS&ZO 3. Handleiding met
Nadere informatieKIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader
em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 2 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING Seksualiteit Jongeren zijn veel bezig met relaties en seksualiteit.
Nadere informatieDe seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) en wat ouders kunnen doen
De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) en wat ouders kunnen doen Wat kun je doen als je vader of moeder bent? Je kunt je kinderen helpen bij hun seksuele ontwikkeling. Als ze klein zijn
Nadere informatieGOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE?
Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Veilig Thuis, tel.: 0800 2000 Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een uitgave van JIP Den Haag en Middin.
Nadere informatieGOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE?
GESPREKSHANDLEIDING GOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE? GESPREKSHANDLEIDING BIJ DE BROCHURE GOED OF FOUT VRIENDJE? Aanleiding Kwetsbare meiden, de ideale slachtoffers voor mensen met verkeerde bedoelingen. Ook
Nadere informatieOp het internet en ook op Twitter, Facebook en Badoo is veel informatie te vinden. Dat is heel makkelijk. Je kan er met bekenden kletsen.
WAAR HET Op het internet en ook op Twitter, Facebook en Badoo is veel informatie te vinden. Dat is heel makkelijk. Je kan er met bekenden kletsen. Op Facebook bijvoorbeeld: maak je makkelijk vrienden.
Nadere informatieWiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje
Wiekslag Speciaal Vanuit het kamertje Uw dochter van vijf vraagt hoe baby's in een buik komen. Uw zoontje van vier laat trots zijn stijve piemeltje zien. Uw 9-jarige moet er ineens niet meer aan denken
Nadere informatiePersoonlijk Plan Aandachtspunten omgangsvormen, verzorging, lichaamsbeleving, weerbaarheid relaties en seksualiteit
Persoonlijk Plan Aandachtspunten omgangsvormen, verzorging, lichaamsbeleving, weerbaarheid relaties en seksualiteit Het is belangrijk dat de begeleiding rond omgangsvormen, weerbaarheid en seksualiteit
Nadere informatieSeks en relaties Woordenlijst
Seks en relaties Woordenlijst Inhoud Vriendschappen en relaties 3 Lichaamsdelen 4 Seksualiteit 6 Seks en masturbatie 8 Veilige seks en voorbehoedsmiddelen 10 Misbruik 12 2 Vriendschappen en relaties Vriendje
Nadere informatieLiefde? Naam: Datum: Seksuele opvoeding. Van wie kan je allemaal houden? Wat doe jij voor iemand die je graag ziet?
Liefde? Van wie kan je allemaal houden? Wat doe jij voor iemand die je graag ziet? Vind jij verliefd zijn hetzelfde als liefde? Is vriendschap ook liefde? Ben jij al verliefd geweest? Kan je verliefd zijn
Nadere informatieJongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit
Jongeren met een aangeboren genitale aandoening Wegwijzer bij vragen over intimiteit en seksualiteit Inleiding Als je geboren bent met Spina Bifida (open rug), een blaasexstrophie of een andere aandoening
Nadere informatieSeksuele vorming. Anticonceptie en zwangerschap
Seksuele vorming Anticonceptie en zwangerschap Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Rianne Gritter Inhoudelijke redactie: Tessel Mulder, Philein
Nadere informatieReality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy
Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt
Nadere informatieGevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!
Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je
Nadere informatieThema's per klas die aangeboden worden in de methode:
Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Groep 1-2 Hierbij zijn de kinderen bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf en van anderen. Ook gaan ze op zoek naar onderlinge overeenkomsten.
Nadere informatieSeksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking. Brochure voor ouders
Seksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking Brochure voor ouders 1 Inhoudsopgave Pagina 12 Verstandelijke beperking Er ontstaat bij deze kinderen een verschil tussen wat het lichaam kan
Nadere informatieDe seksuele ontwikkeling. van kinderen (0 tot 18 jaar)) en wat ouders kunnen doen
De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar)) en wat ouders kunnen doen Seksuele opvoeding gaat over meer dan alleen seksualiteit De seksuele ontwikkeling van kinderen en wat ouders kunnen doen
Nadere informatieVaginistisch reageren
Vaginistisch reageren 1 Wat is het? Vaginisme wil zeggen dat het niet lukt om een penis, vingers of tampon in je vagina in te brengen. Probeer je het, dan spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust aan.
Nadere informatieReality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap
Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is
Nadere informatie3VRAAGT. 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING
3VRAAGT 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING Samenvatting Zwangerschap hier, soa daar. Seksuele voorlichting kan een stuk leuker vinden jongeren Een toets over de geslachtsorganen,
Nadere informatieStagedagboek NAAM: BEDRIJF: PERIODE: TRAJECT:
Stagedagboek NAAM: BEDRIJF: PERIODE: TRAJECT: The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of
Nadere informatieLessen en leerdoelen Kriebels in je buik
Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Groep 1 Les 1: Wie ben ik De leerlingen kennen hun eigen lichaam De leerlingen krijgen inzicht in de overeenkomsten en verschillen in lichaamskenmerken De leerlingen
Nadere informatiePedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar. Over kinderen en hun seksuele ontwikkeling. Interview met Channah Zwiep
Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Over kinderen en hun seksuele ontwikkeling Interview met Channah Zwiep 25 november 2009, door Marianne Boogaard Channah Zwiep (1962) is pedagoge. Zij promoveerde
Nadere informatieOuderavond lijf & relaties
Ouderavond lijf & relaties Robert van der Gaag info@one2know.nl 0611003414 Voorstellen Ervaring Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen, mondzorg en mediawijsheid Kinderen Wie heeft
Nadere informatieOver het MEISJESLICHAAM op www.sense.info
Over het MEISJESLICHAAM op www.sense.info Op Sense.info vind je allemaal informatie over seks, relaties en hulp bij problemen. Ga naar www.sense.info. In het menu zie je alle onderwerpen. -Klik op MEISJESLICHAAM
Nadere informatiekleuter 4 6 jaar Veters strikken. Zijn vaak al zindelijk. (Maar er kunnen ook andere dingen genoemd worden)
NAKIJKBLAD Opdracht 1 Iedere levensfase heeft bepaalde kenmerken. Zet bij elke levensfase van wanneer tot wanneer hij ongeveer duurt. Zet er ook bij wat er in die levensfase gebeurt (kies steeds 2 dingen.)
Nadere informatieNet bevallen, welke anticonceptie kies je nu?
Net bevallen, welke anticonceptie kies je nu? Al snel na je bevalling kun je weer zwanger worden als je seks hebt. Seks is iets om van te genieten. Binnen enkele weken na de bevalling beginnen de meeste
Nadere informatieWervelende. Voorlichtingsshow
De Wervelende Voorlichtingsshow Introductieles/Omkadering 1. HINTS Doelstelling: Taal en termen kennen. Werkwijze: Om beurten krijgt men een woord in het oor gefluisterd door de begeleider De deelnemer
Nadere informatieSeksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking. Brochure voor ouders
Seksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking Brochure voor ouders 1 Inhoudsopgave Pagina 12 Verstandelijke beperking Er ontstaat bij deze kinderen een verschil tussen wat het lichaam kan
Nadere informatiepag voor het eerst ongesteld Over veranderende gevoelens In deze folder: pag 8 Wat gebeurt er met je lichaam? pag 4
De puberteit komt eraan! Als je 10 bent, begint je puberteit. Maar wat is dat nou eigenlijk? Je verandert van een meisje in een vrouw. Je gaat je ook anders voelen en gedragen. Dat gebeurt niet van de
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste twee bijeenkomsten over seksualiteit hebben we al besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders
Nadere informatieLesmethode Seksualiteit en Weerbaarheid. Module 1 What s Love
Lesmethode Seksualiteit en Weerbaarheid Module 1 What s Love 3.1 Seksualiteit en mijn brein Schrijf op: Genesis 1: 21-24. LES 3 Schrijf in eigen woorden op waarom de werking van plakband lijkt op seksualiteit:
Nadere informatieJongens & meisjes, snap jij het?
Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat
Nadere informatieResultaten onderzoek Rutgers i.s.m. het NOS Jeugdjournaal 2016 Samenvatting. Utrecht, maart 2016 Auteur: Hanneke de Graaf.
Arthur van Schendelstraat 696 3511 MJ Utrecht Postbus 9022 3506 GA Utrecht +31(0)30 231 34 31 office@rutgers.nl www.rutgers.nl www.rutgers.international Utrecht, maart 2016 Auteur: Hanneke de Graaf BIC
Nadere informatieProject 6 De Quiz Deel 1
Project 6 De Quiz Deel 1 1 Wist je dat? 2 Dit ga je maken In Nederland staat één van de grootste bloemenveilingen ter wereld. Iedere dag wordt er gehandeld in miljoenen bloemen en planten. Na de veiling
Nadere informatieBovenbouw HAVO / VWO. Onderdeel 1. Relaties: wensen en grenzen
Bovenbouw HAVO / VWO Onderdeel 1 Relaties: wensen en grenzen 2 Toelichting onderdeel 1: wensen en grenzen In het eerste onderdeel van Lang Leve de Liefde Bovenbouw (LLL-BB) wordt het thema relaties en
Nadere informatieSeksuele ontwikkeling van kinderen. 0-18 jaar. Kenniscentrum seksualiteit
Seksuele ontwikkeling van kinderen 0-18 jaar Kenniscentrum seksualiteit 02 03 Als mijn kind doktertje speelt, moet ik me dan zorgen maken? Is het normaal dat mijn puber op internet op zoek gaat naar seks?
Nadere informatieWorkshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave
Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Seksuele opvoeding l 18-22 jaar oud Wat is de bagage die uw kind meegekregen moet hebben rond sekuele vorming als hij/zij volwassen is geworden? uw kind als
Nadere informatieVoorstellen R E LA T I E S E N S E K S U A L I T E I T Mariette Haak Gezondheidsbevorderaar GGD HM mhaak@ggdhm.nl Aandachtsgebieden Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen en mondzorg
Nadere informatieToolkit. Mijn kind wil een kind. Kinderen, waar kies ik voor?
Toolkit Kinderen, waar kies ik voor? Mijn kind wil een kind Informatiefolder voor ouders van mensen met een verstandelijke beperking en een kinderwens 2 Vraag een willekeurige persoon wat voor hem belangrijk
Nadere informatieVRIENDSCHAP EN RELATIES
VRIENDSCHAP EN VRIENDSCHAP Als je in de puberteit komt, wordt vriendschap belangrijk. Je vrienden kies je zelf uit. Er zijn mensen die één boezemvriend of één hartsvriendin hebben. Andere mensen hebben
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Wat gebeurt er met je als je een leuk meisje of jongen tegenkomt. Je vindt de ander leuk en misschien word je wel verliefd. Dan wil je heel vaak bij hem of bij
Nadere informatieCursusgids 2016 Den Helder & Schagen
MEE & de Wering Cursusgids 2016 Den Helder & Schagen 1 Weerbaarheid & sociale vaardigheden Voor kinderen van 9 12 jaar (basisschool) Het hoofddoel van de cursus Ho, tot hier en niet verder! is het bevorderen
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Week van de Lentekriebels De projectweek Week van de Lentekriebels, georganiseerd door Rutgers WPF samen met alle GGD-en in Nederland, bestaat dit jaar 10 jaar. Tijdens het project geven basisscholen in
Nadere informatieWerkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht
Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt
Nadere informatieDoel. Wat heb je nodig? Spelregels.
Doel. Dit spel is een concrete tool dat de dialoog rond eerlijkheid mogelijk maakt. Aan de hand van herkenbare situaties worden 10 tot 12 jarigen uitgenodigd voor zichzelf na te denken over wat eerlijk
Nadere informatie!"# $ % & ' (!)*+),-./0.1//2
!"# $ % & ' (!)*+),-./0.1//2 !! " #!#$%!!&!& '!!! (! %)(%)(!! * &!# '! +!(,-#!&!# %#."'! $ '#$'$!!& '!& '# '! # %'!! % ##%! '!/!& '#'!%'!! # 01.$ 2* '#!& %!&!!!!! % #! 3' 1 4!! -(,!!#!& '#!!# %#."'! $'#(
Nadere informatieklaar met spelen? dat dacht je maar!
5 7 8 9 0 5 5 7 8 9 0 5 Dit spel is ontwikkeld om gezinnen, waarvan één of meer personen hiv+ zijn, te ondersteunen bij het praten over onderwerpen die daar direct of indirect mee te maken hebben. Mensen
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht
Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen kunnen verschillende betekenissen geven aan seksualiteit. Kinderen zijn zich ervan bewust dat iedereen seksuele gevoelens heeft, en dat je je daarvoor
Nadere informatieHistoriana s gebruikershandleiding
Historiana s gebruikershandleiding Historiana is een online leeractiviteitenplatform, ontwikkeld door geschiedenisonderwijsgevenden uit heel Europa en daarbuiten. Het doel is om collega s the helpen bij
Nadere informatieIn de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!
In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?
Nadere informatieVEILIG SEKSUEEL OPGROEIEN
"Ik vind het fijn dat ik altijd alles met mijn hulpverlener kan bespreken en alles kan vragen, zonder dat zij daar een oordeel over heeft." (Sophie, 17 jaar) "Dankzij Qpido is mijn zoon sterker geworden
Nadere informatieWerkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min.
Les 6: Gezocht: een vriend Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten wat ze belangrijk vinden in een vriendschap; Kinderen kunnen een aantal kenmerken en voorwaarden benoemen waar een vriendschap aan moet
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieSEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei
SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school Oka Storms Ben Serkei Wat gaan we doen? * Achtergronden seksualiteit * Invloed beeldcultuur en gevolgen * Oefening Wat is grensoverschrijdend? * Seksueel
Nadere informatieStoryboard AUGMENTED REALITY GAME IDENTIFEYE
Storyboard AUGMENTED REALITY GAME IDENTIFEYE IDentifEYE is a product of the project Children, Data and Emerging Identities, funded by the European Union's Fundamental Rights and Citizenship Programme,
Nadere informatieLichaamstaal en sekspraat. Leonora van der Beek en Esther Keller
Lichaamstaal en sekspraat Leonora van der Beek en Esther Keller Even voorstellen Leonora van der Beek Communicatiedeskundige Kentalis, regio west, Zoetermeer Werkzaam binnen de doelgroep Communicatief
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Sommige meisjes zijn heel snel verliefd, andere meisjes zullen niet snel of misschien zelfs helemaal niet verliefd worden. Dit is bij ieder meisje anders. Wat gebeurt
Nadere informatiePubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog)
Pubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog) Pubertijd is als je vader verandert van een held in een ouwe zak en je moeder van een warme haven in een theemuts Wensen en Grenzen Elizabeth Hamelinck GGD Hollands
Nadere informatieProject 7 Pratende plant Deel 1
Project 7 Pratende plant Deel 1 1 Wist je dat? Wist jij dat er ook luchtzuiverende planten bestaan? Deze planten zorgen niet alleen voor een leuke sfeer en voor zuurstof, maar dus ook voor een schonere
Nadere informatie