Seeds&Services. Met Galibier RZ kunnen we langer door Proloog RZ presteert op alle punten goed Komkommerteelt Noord-Amerika in beweging

Transcriptie

1 Komkommer November 2012 Seeds&Services Met kunnen we langer door Proloog RZ presteert op alle punten goed Komkommerteelt Noord-Amerika in beweging

2 2 Seeds&Services Komkommer November Inhoud 2 Uitgelicht, Pak de kansen! 3 Met kunnen we langer door 4 Zorgeloos sorteren met 5 Komkommerteelt Noord-Amerika volop in beweging 6 Proloog RZ presteert goed op alle punten 8 Komkommer Event 2012: drukbezocht en informatief 10 Klaar voor toekomst met nieuw logistiek centrum 11 Rijk Zwaan-team wint met komkommermentaliteit Adressen en telefoonnummers Uitgelicht Pak de kansen! Concurrentie uit het buitenland is voor de Nederlandse tuinbouw een bekend fenomeen. Ook de Nederlandse en Belgische komkommerexport heeft soms flink last van productie uit andere landen. De telersprijzen liggen in de meeste landen om ons heen ook nog eens hoger dan in Nederland en België. Desondanks zien we het areaal in deze buurlanden al even niet meer groeien. Sterker nog, voor het komende jaar verwachten we zelfs een inkrimping. In Duitsland bijvoorbeeld lijkt het areaal komkommerteelt met meer dan 10 procent terug te lopen. Een goede kans om het marktaandeel van de Nederlandse komkommer te laten groeien! De Nederlandse teelt gaat immers nog steeds het meest efficiënt om met arbeid en opbrengst per m 2. Bovendien blijven we in kwalitatief opzicht jaarlijks nog stappen maken. Bijvoorbeeld door de hogedraadteelt die langzaam blijft groeien en de toename van het aantal telers dat voor vier keer planten kiest. En natuurlijk blijven we ook vooruitgang boeken met de nieuwe rassen. en Proloog RZ zijn wat dat betreft goede voorbeelden die in dit magazine uitgebreid aan bod komen. Rijk Zwaan is ervan overtuigd dat er genoeg toekomst zit in de Nederlandse komkommerteelt. Pak de kansen die er liggen! Marcel van Koppen Crop coördinator komkommer Met kunnen we langer door Herman Luimes is blij met de constante kwaliteit van. Het hele jaar door topkwaliteit komkommers oogsten: dat is het ultieme streven van Herman Luimes. Een goede start is hiervoor de eerste voorwaarde en die kan hij maken met. Een betrouwbaar ras met uithoudingsvermogen: dat is precies wat we nodig hebben. Een aantal jaren achter elkaar koos Luimes voor het ras Venice RZ, een prima optie voor een plantdatum tussen kerst en oud en nieuw. Het nadeel was alleen dat het gewas half april meestal wel op was, vertelt de teler. Dan is het jaar te lang om tot begin november nog de hoogste kwaliteit te leveren. Met Galibier klopt het jaarplaatje nu veel beter. Het Galibier-gewas bleef veel frisser, daardoor konden we de teelt doortrekken tot de eerste, tweede en derde week van mei. Daarna hebben we Laureen RZ geplant. Dankzij de langere eerste teelt hebben we in de herfst nu een sterker gewas en betere kwaliteit. Rust in de nacht Luimes hield de eerste vrucht van Galibier aan op het zevende oksel, uiteindelijk oogstte hij vier stammers. Voldoende dunnen is in deze periode altijd belangrijk, ook bij Galibier. Maar uiteindelijk is het buitenklimaat toch bepalend. Een belangrijk verschil met Venice is de goede selectiviteit van het ras, vindt de teler. Vergeleken met Venice is hij minder gevoelig voor trosvorming, daarom telen we hem wat rustiger. Het etmaal ligt gemiddeld wel een graad lager. In de voornacht gunnen we hem een paar uur rust, om abortie te voorkomen. Bij warme aprildagen zijn we zelfs wel eens teruggezakt naar 17 graden. Met name in de laatste weken van de teelt is de kwaliteit van Galibier beduidend beter dan die van andere rassen, maar sowieso vindt Luimes het een courante komkommer. In de eerste teelt is die kwaliteit nog eens extra belangrijk, in die periode speelt immers de concurrentie met Spanje. Galibier profiteert hierbij van zijn mooie donkere kleur en de uniformiteit in lengte en vorm. Bij de eerste snee op de ranken zien we geen flesvorming, ook niet bij donker weer. Verder blijft er een mooie rib op de vrucht en is de houdbaarheid prima. Ook het gemiddeld vruchtgewicht is naar de zin van de teler. Tot en met week 20 lag dat op 435 gram. Bij ons is hij net zo zwaar als Venice. Geen wilde Ondanks de groeikracht van het ras zit er niet veel arbeid in Galibier, weet Luimes. Het is zeker geen wilde: het gewas groeit niet vol. Verder draagt ook de vruchtkwaliteit van het ras bij aan een goed arbeidsplaatje. We hoeven bijvoorbeeld veel minder stek te plukken: elk uur is er één! Ten slotte is de intermediaire meeldauwresistentie voor de teler nog een plusje. Voor ons is het geen doorslaggevende reden het ras te telen, maar bij een lange eerste teelt kan het een belangrijk voordeel zijn. Hoe Luimes zijn seizoen volgend jaar precies gaat indelen staat nog niet helemaal vast, maar zeker is wel dat kwaliteit voorop blijft staan. En bij een decemberplanting is Galibier dan de beste keuze. Herman Luimes Erica Zaaidatum: 30 nov Plantdatum: 28 dec Plantdichtheid: Productie: 1,38 pl./m² 55 st./m² Gem. vruchtgewicht: 435 g

3 4 Over de grens USA Seeds&Services Komkommer November Zorgeloos sorteren met André Kouwenhoven Voor het eerst teelde André Kouwenhoven dit jaar. Niet direct om meer komkommers te oogsten, maar vooral om de kwaliteit van zijn product een impuls te geven. Dat de netto opbrengst hiermee óók nog eens hoger uitkomt, is natuurlijk wel heel erg mooi mee genomen. Ook Venice RZ is nog steeds een prima ras voor de eerste teelt, vindt Kouwenhoven. Maar in een proef zagen we vorig jaar dat Galibier in april duidelijk een betere kwaliteit geeft. Bovendien geeft ook dit ras een prima vruchtgewicht. Genoeg redenen dus om Galibier dit jaar op grote schaal te telen. Omdat hij op goten teelt, startte de teler al op het zesde oksel. De tweede liet hij op het tiende komen. Met dit relatief grote verschil kan de plant zijn krachten wat beter verdelen: dat werkt prima. André Kouwenhoven Nootdorp Oppervlakte: 2 ha Zaaidatum: 22 nov Plantdatum: 19 dec Plantdichtheid: Productie: 1,45 pl./m² 45 st./m² Mede door de donkere januari viel het vruchtgewicht van de eerste komkommers nog niet helemaal mee. De kwaliteit was uitstekend, maar vergeleken met collega s in mijn groep bleven de kilo s nog wat achter. In week 10 was er echter een kantelpunt. Toen kreeg Galibier het op zijn heupen en werd het vruchtgewicht zelfs opvallend hoog. Zelfs toen we een hogere oogstfrequentie gingen aanhouden bleven er behoorlijk 50 ers vanaf komen. Doordat hij wat selectiever is steekt hij zijn energie in de goede vruchten. Makkelijk ding Belangrijker nog was de kwaliteit. In zijn geheel ligt die bij Galibier een stukje hoger, zag Kouwenhoven. Het is het verschil tussen het kan net en goed. Dat geeft een beter gevoel, want je bent teler om een mooi product af te leveren. Met Galibier kunnen we altijd zorgeloos sorteren, dat is fijner dan dat je moet hopen dat de keurmeester niet belt. De kwaliteitswinst uit zich echter ook nog op een andere manier; van Galibier komen ook veel minder stek en kromme vruchten af. Dat scheelt arbeid; die stek is alleen maar ballast. Net als 60 ers trouwens, die Galibier ook nauwelijks geeft. Ook qua gewastype is Galibier een goede, vindt Kouwenhoven. Je hoeft er geen blad van weg te halen: het is gewoon een makkelijk ding. Je gooit de ranken er overheen, die top je een keer, en verder is het klaar. Een voornacht is trouwens ook niet nodig. Hij is sterk op de vrucht, dus het is beter om snelheid te houden. Stap vooruit Ook de meeldauwresistentie van het ras is voor Kouwenhoven een plus. Je gaat met wat minder infectiedruk de tweede teelt in: dat is positief. Toch baarde die resistentie hem in eerste instantie nog wat zorgen. Deze eigenschap wordt immers vaak gerelateerd aan lichtgevoeligheid. Ik denk dat mede daarom het vruchtgewicht in het begin nog wat tegenviel. Toch heeft de teler er alle vertrouwen in dat er toekomst zit in Galibier. In het eerste stukkie verwacht hij zeker nog winst te kunnen halen. Bijvoorbeeld in de opkweek. Dit was pas het eerste jaar met Galibier. Daarin ben ik alvast van één ding overtuigd geraakt: over de hele linie zetten we met dit ras een hele stap vooruit! Komkommerteelt Noord-Amerika volop in beweging Al meer dan 30 jaar worden in Canada op grote schaal komkommers geteeld, maar lang bleef de export naar de Verenigde Staten beperkt. Nu komt hier verandering in, mede door de introductie van de minikomkommer. In tegenstelling tot in Europa, is dit in Noord-Amerika een heel gangbaar type. In de Verenigde Staten werden traditiegetrouw meer slicers gegeten, vertelt Crop Advisor John DeVries van Rijk Zwaan. Een vollegrondskomkommer met een dikkere en donkere schil en vaak ook zaadjes van binnen. De Canadese komkommers bleven daardoor vrijwel allemaal in eigen land. Zo n 10 jaar geleden begon dit langzaam te veranderen. Nu wordt ongeveer 35 procent van de productie geëxporteerd naar de VS. Bovendien gaat het niet meer alleen om de traditionele lange komkommer, kleinere types zijn in opkomst. Lang vers Tot nu toe is het meest succesvolle nieuwe type de minikomkommer, met een lengte van 11 centimeter en een gewicht van 85 gram. Minikomkommers zijn al langer bekend in Noord-Amerika maar Teeltontwikkelingen Nadat komkommer jarenlang exclusief in Canada geteeld werd, beginnen er nu ook in de Verenigde Staten grote producties los te komen. Deze bedrijven liggen vooral in het zuiden van het land, waar het mogelijk is om ook in de wintermaanden goede producties van een hoge kwaliteit te bereiken. Op dit moment wordt in de VS op ongeveer 36 hectare komkommers geteeld, naast de 265 hectare in Canada. In beide landen geldt dat de teeltsystemen zich ontwikkelen. Steeds meer telers schakelen over op een hogedraadteelt, waarmee ze een hoger percentage klasse I kunnen oogsten. werden voornamelijk als nicheproduct gezien. De afgelopen jaren is daar langzaam verandering in gekomen. Winkelketens hebben het product nu succesvol geïntroduceerd bij het grote publiek, vertelt DeVries. Steeds meer consumenten kennen het product, niet alleen meer immigranten die ze uit hun land van herkomst kennen. De minikomkommers worden verkocht in tray packs; een styrofoam type tray met één laag van meestal 6 vruchten. De trays worden ingeseald met plastic. Dit zorgt niet alleen voor een verse uitstraling van het product op het schap, het houdt de komkommers ook langer vers. Ideale snack Het handzame formaat maakt het een ideaal product om te snacken, zowel voor onderweg als voor thuis. Als je een of twee komkommertjes uit de verpakking haalt, is het met deze verpakking heel makkelijk om de rest vers te houden. Met name voor schoolgaande kinderen is het product ideaal. De minikomkommer is een gezonde aanvulling bij de boterham en door zijn handige formaat past hij prima in een broodtrommel. Veel mensen vinden hem ook lekkerder dan een gewone komkommer, weet DeVries. Relatief zit er minder water in dit type; daardoor heeft hij een wat andere, knapperigere structuur. Nóg crunchier dan de minikomkommer is de snackkomkommer: ook dit product krijgt nu langzaam voet aan de grond in de VS. Ze zien er ongeveer hetzelfde uit maar zijn half zo groot en daarom nog geschikter om te snacken, weet DeVries. Bovendien is ook de produceerbaarheid prima. Zowel in Canada als in de Verenigde Staten worden cocktailkomkommers al met succes op grotere schaal geteeld. Minikomkommers zijn in Noord-Amerika breed verkrijgbaar.

4 6 Seeds&Services Komkommer November Proloog RZ presteert goed op alle punten Eric Geurts, Oirlo 4 e jaar Cappricia RZ Prettig gewastype Leo van Kooten kiest komend jaar voor het derde opeenvolgende seizoen voor Proloog. De teler heeft geen WKK en teelt dan ook elke winter onder een vast scherm met een extra folie eronder. Hiermee houd ik wat meer vocht in de kas en bereik ik hogere etmalen: Proloog kan wel wat snelheid op de vrucht gebruiken en gedijt hier dus prima bij, vertelt Van Kooten. Vóór Proloog heeft de teler best even gezocht naar een goed ras voor de eerste teelt, maar dit is gewoon een hele mooie komkommer. Hij geeft snel een volle vrucht, is opvallend uniform en heeft een prettig gewastype. De planten van Proloog zijn namelijk behoorlijk open en voldoende selectief, zodat je geen extra werk kwijt bent aan het weghalen van vruchtbeginsels. En verder is zijn intermediaire meeldauwresistentie een voordeel: dat geeft vooral meer rust. Eric Geurts, Oirlo 4 e jaar Cappricia RZ Goed in balans Mathias Schulz teelt komkommers in Duitsland. Dat betekent niet alleen dat het vruchtgewicht extra belangrijk is, maar ook dat het noodzakelijk is om een ras te telen met een goed uithoudingsvermogen. Net als veel van zijn Duitse collega s kiest hij namelijk voor twee lange teelten. Met Proloog kan ik aan beide voorwaarden goed voldoen, aldus Schulz. We planten in week 4 en gaan tot half juni door: al die tijd is de kwaliteit uitstekend. Niet voor niets kiezen we ook in de tweede teelt voor Proloog! Schulz teelt nu voor het tweede jaar in zijn nieuwe kas en kwam er het afgelopen jaar achter dat Proloog hierin makkelijk groeit. In het eerste seizoen hadden we nog vrij veel gewas, maar nu spelen we er op in. Snel telen en op tijd een blaadje weg: dan blijft Proloog goed in balans. Je hoeft niet bang te zijn te veel weg te halen, want hij houdt voldoende groeikracht over! Door tot in juli Corné Stouten teelt Proloog vooral om de kwaliteit. Veel komkommers worden op een gegeven moment glad, maar Proloog houdt een goede rib op de vrucht. Verder zijn de vruchten uniform en qua lengte gewoon super: niet te kort en niet te lang! Stouten kiest voor twee teelten per jaar en trekt de eerste teelt daarom tot 1 juli door. Bij andere rassen zou dat niet kunnen, maar Proloog groeit gewoon altijd door, zelfs als we last hebben van bontvirus. Een voordeel is ook dat hij zich niet snel te vol laadt. Hij blijft altijd in balans en de overgang naar de ranken loopt dan ook heel soepel. Afgelopen keer heb ik wel voor het eerst wat meer dag/nachtverschil aangehouden: soms zakten we zelfs naar 18 of 18,5 graden. Daarmee houdt de plant de komkommers nog wat makkelijker vast en besparen we wat extra energie. Minder bestrijden Johan en Paul (foto) van den Beuken teelden afgelopen voorjaar voor het eerst Proloog. Vergeleken met hun vorige ras vielen vooral de kwaliteit en de overgang naar de ranken positief op. Johan: We hebben een vrij generatieve kas en dan is het een extra uitdaging om de scheuten er goed uit te laten komen. Bij Proloog ging dat goed en dat heeft dubbel effect. Niet alleen mis je dan geen komkommers, ook blijft de plant beter in balans! Ook de intermediaire meeldauwresistentie is voor de telers een belangrijk pluspunt. Ook al is het voor de eerste teelt minder van belang en heb je wel nog de bestrijdingen tegen Botrytis en Mycosphaerella: wát je doet, kun je met een ras als Proloog wel veel gerichter doen. Zo ga je zuiniger met middelen om. Van Mycosphaerella hebben we dit jaar overigens weinig gezien! Enigste aandachtspuntje is dat je er bij Proloog goed de vrucht op moet houden: dan voorkom je het ontstaan van zwarte komkommers. Alles is recht! Bij Sulabra B.V. in Klazienaveen is al drie keer Proloog geplant. Dit jaar was de eerste planting op 10 januari. Dat is best vroeg voor Proloog, maar het ging prima!, vertelt Jurjen van Dijken. We planten op 1,3 per m². Door voldoende te dunnen oogst je dan makkelijk 35 ers. Opvallend aan Proloog is onder meer de goede kleur en de grote uniformiteit: alles is recht! Die betrouwbare kwaliteit geeft ook nog eens veel minder stek en daarmee minder werk en meer kilo s klasse I. Ook het gewastype bevalt de teler prima. Hij blijft makkelijker groeien dan bijvoorbeeld Euphoria RZ, die we in het verleden ook hebben geteeld, maar is voldoende open. Ook de intermediaire meeldauwresistentie is een voordeel, al is het met het oog op Botrytis wel belangrijk om netjes te blijven bestrijden. Tempo geeft productie Piet Wijnen teelt al drie jaar Proloog maar kan nog steeds positief verrast worden door het ras. Het blijft bijzonder hoe snel de vruchten uitgroeien: door het open gewas valt er heel veel licht op de komkommers en dat komt ook de kwaliteit ten goede. En natuurlijk de arbeid, want je hoeft uit dit gewas niet veel blad weg te halen. Verder zorgt de goede kwaliteit voor een hoog oogsttempo en is Proloog opvallend sterk tegen Mycosphaerella. De afgelopen drie jaar raakte de teler steeds meer overtuigd van het feit dat bij Proloog een hoog teelttempo hoort. In ons eerste jaar Proloog waren we nog relatief voorzichtig, nu weten we: hoe warmer en vochtiger, hoe beter. Met die reden lucht ik ook nooit boven de 50 procent: daar zit productie in! Afgelopen jaar hebben we niet bepaald veel licht gehad, maar toch ligt de opbrengst maar zo n 5 procent achter. Dat laat zien dat we er steeds meer uit weten te halen.

5 8 Seeds&Services Komkommer November Komkommer Event 2012: drukbezocht en informatief Op donderdag 11 oktober organiseerde Rijk Zwaan in Utrecht het Komkommer Event, met diverse presentaties op gebied van teelt en afzet. Als marktleider voor de Nederlandse komkommerteelt, wilde Rijk Zwaan met het Komkommer Event 2012 een platform bieden voor actuele discussies. Crop coördinator Marcel van Koppen gaf een presentatie over internationale marktontwikkelingen, teeltadviseur Ronald van den Bulk besprak de voor- en nadelen van de verschillende teeltsystemen: 3 keer planten, 4 keer planten of 2 hogedraadteelten. Breeding Manager Eric Bal ging ten slotte wat dieper in op de achtergronden en toekomstverwachtingen van bontvirusresistentie. Na de bijdrage van Gert Jakobs (zie kader), werd de drukbezochte middag afgesloten met een borrel en buffet. Passende afsluiting De laatste presentatie van de middag was van oud-wielrenner Gert Jakobs, tegenwoordig ook bekend van zijn televisieoptredens. Aangezien Rijk Zwaan haar komkommerrassen al jaren wielernamen geeft, was zijn optreden een passende afsluiting van een interessante middag. Voor de echte wielerfanaten, die goed vertegenwoordigd zijn onder Nederlandse komkommertelers, gaf Jakobs ook nog een heuse fietsdemonstratie. Aan de hand van zijn eigen, meegebrachte fiets vertelde hij honderduit over materialen en techniek.

6 10 Seeds&Services Komkommer November Klaar voor toekomst met nieuw logistiek centrum Rijk Zwaan is volop bezig met de uitbreiding van haar Zaadtechnologisch Centrum. Daarnaast wordt op dit moment de bouw van een nieuw hoofdkantoor afgerond. Beide projecten zijn nodig om de voortdurende groei van Rijk Zwaan op te vangen. In het Zaadtechnologisch Centrum (ZTC) vindt de ontvangst, bewerking, opslag en verpakking plaats van de zaden van Rijk Zwaan. Door de gestage groei van de afgelopen jaren ontstond voor deze activiteiten geleidelijk aan een ruimtetekort. Omdat daarnaast delen van het bestaande gebouw aan vervanging toe waren, werd juli vorig jaar de eerste paal geslagen voor een uitdagend nieuwbouwproject. Dit project behelst een nieuwe expeditieen verpakkingsruimte en twee nieuwe Miniload In een traditioneel magazijn liggen de snellopers, de populaire producten, meestal vooraan in een aparte picking area, zodat deze makkelijk en snel bereikbaar zijn. In het miniloadsysteem gebeurt het orderpicken volautomatisch door robotkranen. De hoogbouwopslag en picking area zijn gecombineerd en de producten komen naar een werkstation toe, in plaats van dat een picker ze zelf moet gaan halen. Dit levert zowel een arbeids- als een ruimtebesparing op. Bovendien verbeteren de arbeids- magazijnen: een traditioneel hoogbouwmagazijn en een zogenaamd miniloadmagazijn (zie kader). Ook vindt nog een uitbreiding plaats van de bewerkingsafdeling, waar met name zaadbehandeling plaatsvindt. Processen niet verstoord Door het nieuwe ZTC haaks op het bestaande te zetten, konden alle logistieke processen het afgelopen jaar gewoon door blijven gaan, zonder dat het ge- omstandigheden voor de picker. Het miniloadgedeelte heeft een volledig dichte constructie met een constante volgen had voor de wereldwijde leveringen aan de klanten van Rijk Zwaan. Delen van de faciliteiten zijn inmiddels al in gebruik genomen, maar de nieuwbouwwerkzaamheden gaan door. Om ook in de toekomst voldoende ruimte te hebben, wordt het oudste deel van het ZTC afgebroken en vervangen door een nieuw deel. Tegelijk met het logistieke centrum investeert Rijk Zwaan ook in een nieuw hoofdkantoor. Het oude hoofdkantoor stond er al sinds 1970 en was duidelijk aan vervanging toe. Met het nieuwe gebouw speelt Rijk Zwaan in op de groei van de organisatie. De kantoren worden rond deze tijd in gebruik genomen. RV en temperatuur (de juiste bewaaromstandigheden) en een verlaagd zuurstofgehalte voor brandpreventie. Rijk Zwaan-team wint met komkommermentaliteit De link tussen wielrennen en komkommers telen is eens te meer aangetoond. Een spontaan opgericht Rijk Zwaan-komkommerteam won deze zomer zowel de wielerronde van Pijnacker als die van Nootdorp. Het team bestond uit komkommertelers Jan en Michael Hogervorst, teeltvoorlichter Frans van Winden en zijn broer, komkommerteler Ard van Winden. In het onderdeel ploegentijdrit nam dit gezelschap op 9 augustus eerst deel aan de ronde van Nootdorp. Onder zeer grote publieke belangstelling reed het Rijk Zwaan-team in prachtige witte shirts de snelste tijd. 10 dagen later moest het team aan de bak in Pijnacker, die andere komkommergemeente. Dit keer wilden de andere teams zich niet laten verrassen, dus de druk was hoog. Komkommertelers kunnen hier echter prima mee omgaan en pieken als geen ander op het juiste moment. Dat bewezen ze in Pijnacker: ook daar werd de snelste tijd neergezet, wat leidde tot een glorieuze eindoverwinning. RIJK ZWAAN NEDERLAND B.V. Ton Berkers Mobiel +31 (0) t.berkers@rijkzwaan.nl Ronald van den Bulk Mobiel +31 (0) r.van.den.bulk@rijkzwaan.nl Peter Reinders Mobiel +31 (0) p.reinders@rijkzwaan.nl Marcel van Koppen Mobiel +31 (0) m.van.koppen@rijkzwaan.nl Kees de Jong Mobiel +31 (0) k.de.jong@rijkzwaan.nl John Verbruggen Mobiel +31 (0) j.verbruggen@rijkzwaan.nl Hans Eigenraam Mobiel +31 (0) h.eigenraam@rijkzwaan.nl ZAADHANDEL HOLLANDIA NV BELGIË Peter Scheire Mobiel +32 (0) p.scheire@hollandia.be ACCOUNTMANAGERS BENELUX Accountmanager trade & retail Maarten van der Leeden Mobiel +31 (0) m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl Accountmanager plantenkwekers Peter Reinders Mobiel +31 (0) p.reinders@rijkzwaan.nl Er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van dergelijke specialisatie vereist ingewikkelde analysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een specifieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is belangrijk, in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio s van pathogenen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken. Immuniteit: een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte. Resistentie: het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt in vergelijking met vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaagof ziektedruk. Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd: Hoge resistentie (HR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijking met vatbare rassen. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Intermediaire resistentie (IR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in vergelijking met hoog resistente rassen. Intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk. Vatbaar: het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken. Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte. Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen. Beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere informatie in welke vorm dan ook van Rijk Zwaan, bijvoorbeeld over de houdbaarheidsdatum, zaai-, plant- en oogstdata, zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geval aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie. De koper/gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt. Opname van een ras in deze uitgave betekent niet automatisch dat dit ras beschikbaar is voor exploitatie; het kan alleen voor beproeving beschikbaar zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rijk Zwaan ( De foto's in deze uitgave demonstreren de types waartoe de genoemde rassen behoren en niet alle rassen als zodanig. Deze foto s vormen geen enkele garantie, expliciet noch impliciet, t.a.v. de prestaties van het gewas. Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan 40 Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Nederland Telefoon +31 (0) sales@rijkzwaan.nl Zaadhandel Hollandia nv Westkaai 8, 2170 Merksem, België Telefoon +32 (0) info@hollandia.be

7 Mathias Schulz: Proloog RZ geeft tot half juni een uitstekende kwaliteit. Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Services? Stuur dan een naar m.de.veen@rijkzwaan.nl. Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld. Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan KX De Lier Nederland Zaadhandel Hollandia nv Westkaai Merksem België