Werkstuk ANW Broeikaseffect

Transcriptie

1 Werkstuk ANW Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 2224 woorden 16 mei ,5 9 keer beoordeeld Vak ANW Het broeikaseffect Het broeikaseffect is het gevolg van gassen die hoog in de lucht om de aarde zweven. Die verschillende gassen vormen een deken om de aarde. En die denken zorgt er weer voor dat de warmte die van de zon op de aarde komt, ook blijft hangen op de aarde en niet direct weer wordt teruggekaatst. Want als dat zou gebeuren zou op aarde -18 graden Celsius zijn in plaats van de gemiddelde 15 graden Celsius die nu op aarde is. Het is dus goed dat het broeikaseffect bestaat, maar de laatste jaren is er wat veranderd. Het broeikaseffect is sterker geworden. De afgelopen honderd jaar is het klimaat op aarde 0,6 graad Celsius warmer geworden. Dat lijkt weinig, maar zelfs een kleine stijging van de gemiddelde temperatuur wereldwijd, kan problemen opleveren voor mensen, dieren en planten. Onderzoekers denken ook dat het versterkte broeikaseffect komt door het gebruik van fossiele brandstoffen. De laatste 100 jaar gebruiken we veel meer brandstoffen dan daarvoor. Dat komt omdat we nu apparaten, machines en vervoermiddelen gebruiken, en die lopen op olie, kolen of gas. Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van bepaalde stoffen in de dampkring. De belangrijkste hiervan zijn: Kooldioxide (CO2): komt vrij bij verbranding van fossiele brandstoffen zoals steenkool, aardolie en (in mindere mate) aardgas. CO2 komt ook vrij bij ontbossing. Methaan (CH4): ontstaat vooral in de landbouw en veeteelt. Distikstofoxide (N2O, lachgas): komt vrij bij verbranding van fossiele brandstof en gebruik van mest. Fluorverbindingen: dit zijn stoffen als HKF's, PFK's en SF6 (deze worden gebruikt als vervangers van cfk's) Dus als we de uitstoot van deze stoffen zo veel mogelijk proberen te verminderen, kan het versterkte broeikaseffect afnemen. Maar daarvoor moeten vele verdragen en afspraken worden gemaakt, die ook door grootmachten zoals de Verenigde Staten en China, moeten worden uitgevoerd. Kortom: de aarde warmt op en we moeten daar iets aan doen! Probleem Biologie: Hoe ingrijpend is het mondiale effect op planten en dieren? Maar liefst een kwart van alle planten en dieren dreigt de komende decennia uit te sterven als gevolg van klimaatverandering. Dat blijkt uit groot internationaal onderzoek onder leiding van de Britse Universiteit van Leeds, en uitgevoerd door onder meer het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in De Bilt. Als voorbeeld nemen we de koolmees uit Nederland. De koolmees begint al eerder met broeden omdat het warm is, maar zijn belangrijkste voedselbron, de worm wordt niet eerder actief. Op deze manier heeft de koolmees geen eten en is dus de voedselketen verstoord. Als dat met meedere voedselketens Pagina 1 van 5

2 gebeurt zullen er steeds meer dieren uitsterven. Waardoor planten en vegetatie niet meer wordt opgegeten door dieren en dus vrij spel hebben. Zelfs als de opwarming van de aarde meevalt, sterft ongeveer 15 procent van alle landdieren en -planten uit. Bij een minder gunstige temperatuurstijging van 2 graden Celsius in 2050, zal dat aantal groeien tot 35 procent. Van alle soorten die nu leven, zal er dan meer dan één op de drie niet meer zijn. Omdat sommige soorten langzaam reageren op klimaatverandering, kunnen ook tot ver ná 2050 soorten uitsterven. Ook worden er op grote schaal bomen gekapt. Daarbij komt de CO2 vrij die de bomen hadden opgeslagen. Bomen die zorgen ervoor dat CO2 wordt opgenomen uit de lucht. Dus is het balngrijk ervoor te zorgen dat de bossen behouden blijven zodat de natuur is evenwicht blijft. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), het wetenschappelijke klimaatpanel van de Verenigde Naties, voorspelt een gemiddelde temperatuurstijging van 1,4 tot 5,8 C voor deze eeuw. Daardoor wordt het moeilijker voor de planten en dieren om te overleven. Het WNF wil er daarom voor zorgen dat de temperatuur maximaal 2 graden Celsius stijgt. Aardrijkskunde: Wat zijn de menselijke oorzaken? Sinds het begin van het industriële tijdperk (circa 1860) is de gemiddelde temperatuur op aarde met 0,8 C gestegen. Maar de laatste decennia is het broeikaseffect extreem snel ontwikkeld. Naast de industrie draagt elk huishouden bij aan Co2-uitstoot. Bijvoorbeeld bij het aanzetten van de verwarming en autorijden. Een gemiddeld huishouden stoot per jaar door direct energieverbruik (gas, elektra en vervoer) een hoeveelheid broeikasgassen uit die ongeveer gelijk staat aan 9000 kilogram kooldioxide (CO2). Om dit te compenseren moeten 450 bomen in de tropen een jaar groeien en CO2 opnemen, of moeten 130 zonnepanelen in Nederland een jaar lang elektriciteit opwekken. Dat is al erg veel, en het indirecte energieverbruik ligt nog veel hoger. Menselijke activiteiten, zoals landbouw, veeteelt en gaswinning dragen voor een groot deel mee aan de uitstoot van broeikasgassen zoals methaan en lachgas, en via ingewikkelde chemische reacties tot de vorming van extra ozon zeer dicht op het aardoppervlak. De productie van drijfgassen voor het gebruik in spuitbussen en koelvloeistoffen in koelkasten heeft geleid tot gevaarlijk hoge concentraties van Chloorfluorkoolwaterstoffen, oftewel CFK s, in de atmosfeer. Deze gassen, die oorspronkelijk niet in de atmosfeer voorkomen, tasten ook de ozonlaag in de stratosfeer aan. Menselijke activiteiten verhogen ook de aërosolconcentraties in de atmosfeer, wat voor afkoeling zou kunnen zorgen. Dit verschijnsel heeft het broeikaseffect maar een klein beetje gecompenseerd. Een aërosol is een mengsel (een gas) van zeer kleine vaste of vloeibare deeltjes. Ze hebben invloed op het klimaat, omdat ze de straling van de zon kunnen weerkaatsen. Er zijn twee categorieën aërosolen: 1. witte aërosolen, die het zonlicht reflecteren en darrdoor een koelende werking (negatieve stralingsforcering) hebben. 2. zwarte aërosolen, zoals roet, die het zonlicht absorberen en daardoor een opwarmende werking hebben. Het is ook van belang om te weten of de aërosolen een wateraantrekkende of juist een waterafstotende werking hebben. Door deze eigenschappen hebben ze namelijk invloed op wolkenvorming. Kleine condensatiekernen in de atmosfeer zorgen voor kleinere wolkendruppeltes. Daardoor worden wolken witter, en omdat het langer duurt voordat de neerslag op gang komt, is de levensduur van de wolken ook langer. Dit is een koelende eigenschap. Je zou dus kunnen zeggen dat hoewel de aarde opwarmt, er ook koelende eigenschappen zijn. Dit is echter zo weinig, dat de aarde nog steeds snel opwarmt. De toename Pagina 2 van 5

3 van aërosolen in de atmosfeer geeft wel weer dat de hele atmosfeer verandert. Na Co2 is methaan het tweede belangrijke broeikasgas. Dit draagt wereldwijd voor zo'n 20% bij aan het versterkt broeikaseffect. Een grote bron van methaan is de veeteelt(zoals hierboven genoemd). Methaan komt vrij uit de magen van onder andere koeien. Andere grote bronnen van methaan zijn vuilstortplaatsen, rijstbouw en de verliezen bij de olie- en gaswinning. Er zijn natuurlijk meer broeikasgassen, maar die komen relatief gezien weinig voor. Dreiging Biologie: Verschuiving van soorten planten en dieren Doordat er voor veel soorten planten en dieren geen voedsel meer te vinden is zullen ze zich verplaatsen. Langzamerhand zullen er dan veel bekende soorten weggaan en nieuwe bijkomen De verwachting is dat er een verschuiving van soorten zal optreden naar het noordoosten van Europa, zegt Bakkenes. Dat effect is nu al enigszins merkbaar: zo dook de afgelopen zomer de roodrugspin op in België, werd de tijgerspin gesignaleerd in Brabant en zorgde de eveneens tot voor kort uitheemse paardenkastanjemineermot voor zieke bomen in het zuiden van ons land. Dezelfde onderzoeker waarschuwt dat het nog veel erger kan worden, omdat in de natuur natuurlijk alles samenhangt. Trekvogels komen bijvoorbeeld op een bepaalde tijd terug om insecten te eten. Als het gedrag van die insecten verandert hebben de vogels geen voedsel meer. Dat kan gebeuren als rupsen zich bijvoorbeeld eerder gaan ontpoppen. Ook de ijsbeer zit in de problemen. Daar het smeltende ijs word het steeds moeilijker om zijn jachtgebieden te bereiken. Het water vriest te laat dicht en smelt te vroeg. Het jachtseizoen word dus veel korter. De sneeuwhollen waar deze dieren in leven storten steeds makkelijker in. De zeerob is belangrijk voedsel voor de beer, en die sterft ook langzaam uit door het instorten van die hollen. Op die manier heeft de ijsbeer dus minder te eten. Nu hebben we twee voorbeelden gegeven, maar we kunnen hier eindeloos over doorgaan. Veel diersoorten zitten al in de problemen vanwege verschuivingen van dier-en plantensoorten. Vanwege de opwarming van de aarde moeten veel plantensoorten zich verplaatsen naar het Noorden. De dieren die die planten eten moeten zich ook verplaatsen. Het probleem is dat de planten dat niet snel genoeg kunnen. Planten verplaatsen zich door middel van zaden. Dat gebeurt door de wind, en doordat dieren bepaalde zaden eten. In de ijstijden ging dat al mis omdat de bomen zich niet snel genoeg konden voortbewegen. Nu is hetzelfde aan de hand. Ook de geologische situatie heeft er mee te maken. In Europa lopen de grootste bergketens in een oost-west richting. Als plantensoorten zich willen verplaatsen naar het Noorden, is dat te moeilijk en sterven ze uit. Sommige gewassen zullen ook verdwijnen, en daarmee ook de diersoorten die erin leven. De roofdieren van die dieren sterven dan ook uit omdat ze geen voedsel hebben, en zo raakt het hele ecologische evenwicht uit balans. Als de polen smelten, zullen de zeestromen veranderen. Daardoor kan Europa een kouder klimaat krijgen. Dat heeft natuurlijk ook gevolgen voor de vegetatie. Sommige planten zullen verdwijnen, en daarvoor in de plaats zullen toendraplanten komen die wel gewend zijn aan de kou. Aardrijkskunde: Waterhuishouding Met het stijgen van de zeespiegel zal er ook veel vernaderen voor de waterhuishouding. Veel landen hebben nog niet genoeg gedaan om het water tegen te houden. Bijvoorbeeld in de VS. De orkaan Katrina was één van de sterkste tot nu toe, omdat het water in de oceanen steeds warmer wordt. Orkanen worden daardoor steeds sterker. Daar had de VS niet op gerekend. De waterhuishoudinbg daar was niet goed genoeg, waardoor een enorm gebied overstroomde. Er zullen veel maatregelen getroffen moeten worden Pagina 3 van 5

4 om meer van dit soort rampen te voorkomen. In Nederland zijn we daar redelijk goed op voorbereid, maar als de zeespiegel enkele meters gaat stijgen moeten we ons land daar beter voor beschermen. Zie de afbeelding hiernaast. De zeespiegel is in de twintigste eeuw gemiddeld gestegen met 10 tot 20 centimeter als gevolg van de opwarming van het zeewater - dat uitzet als het warmer wordt - en het smelten van landijs. Gebeurt er niets, dan zal de zeespiegel de komende eeuw zo'n 15 tot 95 centimeter stijgen. Landijs smelt langzaam, maar gestaag. Smelt het landijs op Groenland, dan leidt dat tot 3 meter zeespiegelstijging. De stijging van de zeespiegel is geen gevolg van het smelten van de polen. Alleen landijs is bij dit effect van belang. Zeeijs drijft op zee en verplaatst net zoveel water als het eigen gewicht. (Net als bij een ijsklontje in een glas water). Als zeeijs smelt, wordt het verplaatste water vervangen door smeltwater en verandert het niveau van de zeespiegel niet. Vooral voor de arme landen is dit een groot probleem. Bangladesh kan geen nieuwe dijken en aanpassingen betalen; daar zouden miljoenen mensen moeten verhuizen. Er zijn daar nu al vaak overstromingen. Oplossing Biologie: Duurzame ontwikkeling van veelgebruikte producten. Verschillende bedrijven werken al aan duurzame producten. Ook komen er steeds meer biologische producten op de markt, om mensen bewuster te laten leven. Eén van de simpelste dingen die je kunt doen, is groene stroom nemen. Groene stroom is duurzaam, omdat die voortkomt uit onuitputtelijke energiebronnen, zoals wind en zonlicht. Er komen nauwelijks vervuilende stoffen vrij bij de opwekking. In ieder geval minder dan bij de opwekking van gewone elektriciteit. Als consument kun je ook kiezen voor FSC-hout. FSC is een organisatie die ervoor zorgt dat bossen verantwoord beheerd worden. Belangrijke bossen, met bijvoorveeld zeldzame diersoorten, worden gespaard. Ook krijgen bossen na het kappen de kans zich te herstellen. Het is makkelijk om voor FSC-hout te kiezen. Het enige wat je hoeft te doen, is kijken of er FSC op staat. Aardrijkskunde: Mitigatie: verminderen van CO2-uitstoot. Om CO2-uitstoot te verminderen moeten we eigenlijk minder energie verbruiken. Dat kan onder andere door huizen goed te isoleren, dat hoeft het ook minder verwarmd te worden. Het energieverbruik van personenauto's, motoren en brommers is de afgelopen 25 jaar met 50 procent toegenomen. Auto s gingen wel zuiniger werken, maar voertuigen gingen meer wegen en motoren zwaarder zijn geworden. Ook groeide het aantal auto's en het aantal gereden kilometers. De overheid voert daarom campagnes om mensen met het openbaar vervoer te laten gaan. Het Kyoto-protocol is het belangrijkste bedrag dat gaat over mitigatie. Het streeft ernaar de uitstoot van broeikasgassen in de periode met gemiddeld 5 procent te verminderen ten opzichte van Het verdrag heeft een beetje effect. De ondertekenaars vertegenwoordigen samen 60% van de Co2- uitstoot. De grootste vervuiler, de VS, heeft het Kyotoprotocol niet ondertekend. Er wordt gevreesd voor negatieve gevolgen voor de economie. Zij zien meer in de ontwikkeling van nieuwe energiezuinige technologieën. Het verdrag loopt echter bijna af, en daarom word er nu onderhandelt over afspraken voor de toekomst. Op de klimaatconferentie in Montreal (de grootste bijeenkomst over het klimaat sinds de conferentie van Kyoto in 1997) word daarover gesproken. Er wordt gesproken over de werking van het Kyotoprotocol, de steun voor ontwikkelingslanden zodat die ook bij kunnen dragen aan vermindering van Co2-uitstoot. Er wordt besproken of landen voldoende wetten hebben gemaakt, en of het zin heeft landen Pagina 4 van 5

5 te binden aan de hoeveelheid Co2 die ze uitstoten. Als de VS haar zin krijgt, gaan andere landen mee in de richting van het ontwikkelen van nieuwe energiezuinige technologieën Pagina 5 van 5