1. EVALUATIE VAN HOEST DIE VERMOEDELIJK GEASSOCIEERD IS MET DYSFAGIE 1. EVALUATION OF COUGH SUSPECTED TO BE ASSOCIATED WITH DYSPHAGIA
|
|
- Philomena Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Richtlijn Cough and aspiration of food and liquids due to oral-pharyngeal dysphagia Publicatiejaar 2009 Organisatie American College of Chest Physicians (ACCP) Auteur(s) Smith Hammond, C. A. & Goldstein, L. B. Instellingen waarvan de auteurs afkomstig / (niet vermeld) zijn Thema Hoest die geassocieerd is met dysfagie Doelen Het bieden van richtlijnen voor evaluatie en behandeling van hoest die geassocieerd is met dysfagie Populatie Mensen die last hebben van hoesten en aspiratie tengevolge van dysfagie Vindplaats 1. EVALUATION OF COUGH SUSPECTED TO BE ASSOCIATED WITH DYSPHAGIA 1. EVALUATIE VAN HOEST DIE VERMOEDELIJK GEASSOCIEERD IS MET DYSFAGIE 1.1 Cough and history of aspiration - In patients with cough, a medical history particularly directed at identifying conditions increasing the likelihood of oralpharyngeal dysphagia and aspiration, as indicated in Table 1, should be obtained. Patients with high-risk conditions should be referred for an oral-pharyngeal swallowing evaluation. 1.1 Hoest en geschiedenis van aspiratie - Bij patiënten met hoest zou een medische geschiedenis opgevraagd moeten worden om omstandigheden die de waarschijnlijkheid van dysfagie en aspiratie vergroten te kunnen identificeren, zoals aangegeven in Tabel 1. Patiënten die een hoog risico lopen, zouden doorverwezen moeten worden voor een oralefaryngale slikevaluatie. Table 1 Diagnoses and conditions Neurologic impairment Description - Cerebrovascular disease - Head trauma,closed head injured - Cervical spinal injury - Anoxia - Seizure disorder - Vocal fold paralysis - Degenerative disease (inclusion body myositis) - Multiple sclerosis - Parkinson disease - Amyotrophic lateral sclerosis Tabel 1 Diagnoses toestanden Neurologische stoornis en Beschrijving - Cerebrovasculaire ziekte - Hoofdtrauma, gesloten hoofdletsel - Kwetsuur van de cervicale wervelkolom - Anoxie - Aandoeningen met epileptische aanvallen - Verlamming van de stembanden - Degeneratieve aandoening (inclusief veralgemeende spierontsteking) - Multiple sclerose - Ziekte van Parkinson - Amyotrophische laterale sclerose 1
2 Surgery related - Huntington disease - Brain and brain-stem tumors - Myasthenia gravis - Guillain-Barre syndrome - Progressive supranuclear palsy - Dementia, altered mental status - Alzheimer disease - Head and neck cancer; postradiation effects - Anterior or posterior cervical spine surgery - Surgery-related muscular or neurogenic injury - Vocal fold paralysis - Brain surgery - Coronary artery bypass grafting - Cervical spinal (anterior and posterior approach) - Esophagogastrectomy Infectious - Botulism toxin, anticholinergics, possible drug related - Diptheria - Lyme disease - Altered immune response: HIV, leukemia - Candida - Mucositis (herpes, cytolomegalovirus) - Syphilis Structural - Osteophytes, diffuse idiopathic skeletal hypertrophy - Diffuse idiopathic skeletal hyperostosis - Cricopharyngeal bar - Oropharyngeal tumors, glossectomy, poor dentition, periodontal disease - Congenital abnormalities Gerelateerd aan chirurgie - Ziekte van Huntington - Hersen- en hersenstamtumoren - Myasthenia gravis - Guillain-Barré syndroom - Progressieve supranucleaire verlamming - Dementie, gewijzigde bewustzijnstoestand - Ziekte van Alzheimer - Hoofd- en nekkanker; effecten van radiologie - Chirurgie van de anterieure of posterieure wervelkolom - Spier- of neurogenetische kwetsuur gerelateerd aan chirurgie - Verlamming van de stembanden - Hersenchirurgie - Arteriële coronaire bypass - Cervicale wervelkolom (anterieure en posterieure benadering) - Gastrectomie via de slokdarm Infectie - Botulinetoxine, anticholinergica, mogelijk gerelateerd aan medicatie - Difterie - Ziekte van Lyme - Een gewijzigde immuniteitsreactie: HIV, leukemie - Candida - Mucositis (herpes, cytomegalovirus) - Syfilis Structureel - Osteofyten, diffuse idiopathische skeletale spierhypertrofie - Diffuse idiopathische skelet hyperostose - Dysfunctie van de cricofaryngeale sfincter - Oropharyngeale tumoren, glossectomie, slecht gebit, periodontale ziekte - Congenitale afwijkingen van 2
3 Endocrine disease Cardiac conditions GI problems Pulmonary Tracheotomy Intubation Medication side Effects of nasal, oral, and laryngeal cavities, cleft palate - Tracheoesophageal fistula - Diabetes, thyroid disorders - Zenker diverticulum - Esophageal dysphagia - Laryngopharyngeal reflux - Globus - Pneumonia - Bronchitis - COPD - >48 h ventilated patients - Chemotherapy - Sedatives - Neuroleptics - Antipsychotics Endocriene ziekten Hartaandoeningen GI problemen Longaandoeningen Tracheotomy Intubation Bijwerkingen van medicatie nasale, orale en laryngale holtes, hazenlip - Oesofago-tracheale fistels - Diabetes, schildklieraandoening - Zenker divertikel - Oesofageale dysfagie - Laryngofaryngeale reflux - Globus - Pneumonie - Bronchitis - COPD - >48u geventileerde patiënten - Chemotherapie - Sedativa - Neuroleptica - Antipsychotica - Patients with cough and their caregivers should be questioned regarding perceived swallowing problems, including an association of cough while eating or drinking and a fear of choking while eating and drinking. If a patient with cough reports swallowing problems, further evaluation for oral-pharyngeal dysphagia is indicated. - Further evaluation, including a chest radiograph and a nutritional assessment, should be considered in patients with cough or conditions associated with aspiration. - Patients with oral-pharyngeal dysphagia and cough should be referred, ideally to a speech-language pathologist (SLP), for an oralpharyngeal swallow evaluation. - Patients with cough related to pneumonia and bronchitis who have received medical diagnoses and conditions associated with aspiration (Table 1) should be referred, ideally to a SLP, for an oral-pharyngeal swallow evaluation. - Patiënten met hoest en hun verzorgers zouden ondervraagd moeten worden over hun slikproblemen, inclusief over hoesten tijdens het eten of drinken en de angst voor stikken tijdens het eten en drinken. Als een patiënt met hoest slikproblemen rapporteert, is verdere evaluatie voor orale-faryngale dysfagie aangewezen. - Verdere evaluatie, inclusief een radiografie van de borst en een nutritionele beoordeling zou overwogen moeten worden bij patiënten met hoest of omstandigheden die geassocieerd zijn met aspiratie. - Patiënten met orale-faryngale dysfagie en hoest zouden doorverwezen moeten worden voor een orale faryngale slikevaluatie, in het beste geval naar een logopedist. - Patiënten met hoest gerelateerd aan pneumonie en bronchitis die een medische diagnose en verschijnselen gekregen hebben die geassocieerd zijn met aspiratie (Tabel 1) zouden doorverwezen moeten worden voor een orale faryngale slikevaluatie, in het beste geval naar een logopedist. 3
4 1.2 Physical examination and oral pharyngeal dysphagia - Patients with a reduced level of consciousness are at high risk for aspiration and should not be fed orally until the level of consciousness has improved. - Alert patients with cough who are in highrisk groups for aspiration (Table 1) should be observed drinking small amounts of water (3 oz). If the patient coughs or shows clinical signs that are associated with aspiration (Table 2), the patient should be referred for a detailed swallowing evaluation, preferably to a SLP. 1.2 Lichamelijk onderzoek en orale faryngale dysfagie - Patiënten met een verminderd bewustzijnsniveau lopen een hoog risico op aspiratie en zouden geen eten per os toegediend mogen krijgen totdat het bewustzijnsniveau verbeterd is. - Alerte patiënten met hoest die een hoog risico lopen op aspiratie (Tabel 1) zouden geobserveerd moeten worden bij het drinken van kleine hoeveelheden water (90 ml). Als de patiënt hoest of klinische tekenen vertoont die geassocieerd zijn met aspiratie (Tabel 2), zou hij/zij doorverwezen moeten worden voor een gedetailleerde slikevaluatie, bij voorkeur naar een logopedist. Table 2 Contraindications and clinical signs Contraindications for videofluoroscopic swallow evaluation (VSE) or fiberoptic endoscopic evaluation of swallowing (FEES) Clinical identifiers that predict need for swallow evaluation Description - Lethargy - Absent swallow response on command - Abnormal upper airway sounds - Inability to manage oral pharyngeal secretions (need for frequent oral/pharyngeal suctioning) - Respiratory rate >35 breaths/min - Malnutrition - Unintentional weight loss - Moderate or severe compromise - Moderate or severe nutritional problem (per dietitian Tabel 2 Contra-indicaties en klinische tekenen Contra-indicaties voor videofluoroscopische slikevaluatie (VSE) of slikevaluatie d.m.v. een vezeloptische endoscoop Klinische verschijnselen die de nood aan slikevaluatie voorspellen Beschrijving - Lethargie - Afwezige slikrespons op commando - Abnormale geluiden van de bovenste luchtwegen - Niet in staat om om te gaan met orale faryngeale secreties (nood aan frequent oraal/faryngeaal zuigen) - Ademhalingstempo >35 ademhalingen/min - Malnutritie - Ongewild gewichtsverlies - Gemiddelde of ernstige belemmeringen - Gemiddeld of ernstig nutritioneel probleem (d.m.v. beoordeling door diëtist) 4
5 assessment) - Feeding tube in place - Abnormal chest x-ray results - Patchy opacity - Lower lobe infiltrate - Air space disease - Aspiration - Dysarthria - Dysphonia - Weak voluntary cough - Reflexive cough or wet voice after water bolus - Dysphonia after water bolus - Drooling from mouth - Nasal regurgitation after water bolus - In patients with cough, the value of the subjective assessment of voluntary cough (VC) as the sole predictor of aspiration is uncertain because of poor reliability and an unclear association with evaluation. 1.3 Cough response to tussigenic challenges - The assessment of the reflexive cough (RC) response to inhaled irritants as a predictor of aspiration risk and subsequent pneumonia is not recommended due to a lack of adequate supportive studies. - Voedingstube van toepassing - Abnormale resultaten van röntgenfoto van de borstkas - Verkleuringen op röntgenfoto s - Infiltratie van de lage kwab - Alveolaire longziekte - Aspiratie - Dysartrie - Dysfonie - Zwakke spontane hoest - Reflexieve hoest of een vochtige stem na een slok water - Dysfonie na een slok water - Kwijlen uit de mond - Nasaal teruggeven na een slok water - Bij patiënten met hoest is de waarde van de subjectieve beoordeling van spontane hoest als enige predictor van aspiratie onzeker vanwege een zwakke betrouwbaarheid en een onduidelijke associatie met de evaluatie. 1.3 Hoestreactie op hoestuitlokkende prikkels - De beoordeling van de reflexieve hoest na inademing van prikkelende middelen is niet aanbevolen als predictie van het risico op aspiratie en daaropvolgende pneumonie vanwege een gebrek aan adequate ondersteunende studies. 5
6 1.4 Aerodynamic measures of cough - In acute stroke patients, the expulsive phase rise time of VC may predict aspiration. The use of this test has not been validated in other patient groups, and further studies comparing the accuracy of objective measures of VC to the clinical swallow evaluation to identify aspiration risk are needed. 1.4 Aerodynamische metingen van hoest - Bij patiënten die een acute beroerte hebben, kan de duur van de spontane hoest tijdens de uitdrijving 1 aspiratie voorspellen. Het gebruik van deze test is niet gevalideerd bij andere patiëntgroepen. Er zijn verdere studies nodig die de accuraatheid van objectieve metingen van spontane hoest vergelijken met de klinische slikevaluatie om het risico op aspiratie te bepalen. 2. THE ROLES OF SPEECH LANGUAGE PATHOLOGIST (SLP), VIDEOFLUOROSCOPIC SWALLOW EVALUATION (VSE), AND FIBEROPTIC ENDOSCOPIC EVALUATION OF SWALLOWING (FEES) 2. DE ROLLEN VAN DE LOGOPEDIST, VIDEOFLUOROSCOPISCHE SLIKEVALUATIE (VSE) EN SLIKEVALUATIE D.M.V EEN VEZELOPTISCHE ENDOSCOOP (FEES) - Patients with dysphagia should undergo videofluoroscopic swallow evaluation (VSE) or fiberoptic endoscopic evaluation of swallowing (FEES) to identify appropriate treatment (reviewed below). - Patiënten met dysfagie zouden een videofluoroscopische slikevaluatie (VSE) of een slikevaluatie d.m.v. een vezeloptische endoscoop (FEES) moeten ondergaan om de geschikte behandeling te bepalen (hieronder besproken). 3. TREATMENT 3. BEHANDELING 3.1 General management of patients with oral-pharyngeal dysphagia - Patients with dysphagia should be managed by organized multidisciplinary teams that may include a physician, a nurse, an SLP, a dietitian, and physical and occupational therapists. 3.2 Compensatory maneuvers - In patients with dysphagia, VSE or FEES can be useful for determining compensatory strategies enabling patients with dysphagia to safely swallow. 3.1 Algemene behandeling van patiënten met orale faryngale dysfagie - Patiënten met dysfagie zouden behandeld moeten worden door georganiseerde multidisciplinaire teams die een arts, verpleegkundige, logopedist, diëtist en fysio- en ergotherapeuten kunnen omvatten. 3.2 Compenserende strategieën - Bij patiënten met dysfagie kunnen een VSE of een slikevaluatie d.m.v. een vezeloptische endoscoop handig zijn bij het bepalen van de compenserende strategieën om het de patiënten met dysfagie mogelijk te maken om veilig te slikken. 1 Fase waarbij de uitademingspieren aangespannen zijn, de glottis zich ineens opent en met kracht de ingeademde lucht laat ontsnappen. Vreemde deeltjes en slijm worden hierbij meegenomen en gaan door de glottisopening naar de pharynx of worden opgehoest. [Kapandji, I. A. (2009) Bewegingsleer.] 6
7 3.3 Dietary modification - In patients with dysphagia, dietary recommendations should be prescribed when indicated, and can be refined by testing with foods and liquids simulating those in a normal diet during the VSE or FEES. 3.4 Swallowing exercises - For patients with muscular weakness during swallowing, muscle strength training, with or without electromyographic biofeedback, and electrical stimulation treatment of the swallowing musculature are promising techniques but cannot be recommended at this time until further work in larger populations is performed. 3.3 Aanpassing van het dieet - Bij patiënten met dysfagie zouden aanbevelingen omtrent het dieet moeten voorgeschreven worden indien aangewezen. Deze kunnen verfijnd worden door tijdens de VSE of de slikevaluatie d.m.v. een vezeloptische endoscoop voedsel en vloeistoffen uit te testen die deze uit het normale dieet simuleren. 3.4 Slikoefeningen - Voor patiënten met spierzwakte tijdens het slikken, zijn spierversterkende training, met of zonder electromyografische biofeedback, en behandeling met elektrische stimulatie van de slikspieren veelbelovende technieken, maar ze kunnen op dit moment niet aanbevolen worden totdat er verder onderzoek in grotere populaties is gebeurd. 7
Nutritional Risk Screening (NRS 2002)
Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Bron: Kondrup, J., Rasmussen, H. H., Hamberg, O., Stanga, Z., & ad hoc ESPEN Working Group (2003). Nutritional Risk Screening (NRS 2002): a new method based on an
Nadere informatieDOELGROEP De WSD werd gevalideerd bij patiënten met een beroerte (Westergren et al. 1999).
WESTERGREN S SCREENING FOR DYSPHAGIA (WSD) Westergren, A., Hallberg, I.R., & Ohlsson, O. (1999). Nursing assessment of Dysphagia among patients with stroke. Scandinavian journal of Caring Sciences, 13,
Nadere informatie1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4
Dysfagie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysfagie?... 2 2 Kenmerken van dysfagie... 3 3 Gevolgen van dysfagie... 3 4 Behandeling van dysfagie... 4 5 Tips tijdens het eten en drinken... 5 1 Wat is dysfagie?
Nadere informatieAssessment and management of dysphagia in children with neurological impairments Publicatiejaar 2009
Richtlijn Assessment and management of dysphagia in children with neurological impairments Publicatiejaar 2009 Organisatie Joanna Briggs Institute (JBI) Auteur(s) Joanna Briggs Institute (JBI) Instellingen
Nadere informatieVoedingsaanpassingen : hoe zit het met evidentie? Hans Bogaardt PhD. The University of Sydney Page 1
Voedingsaanpassingen : hoe zit het met evidentie? Hans Bogaardt PhD The University of Sydney Page 1 Choking and pneumonia Choking: 0.66 fatalities per 100,000 people (Samuels, 2006) Normal healthy population
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatiePneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen
Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt
Nadere informatieOpleiding Orthopedische Manuele Therapie. 18 april 2013
Opleiding Orthopedische Manuele Therapie 18 april 2013 Opleiding Orthopedische Manuele Therapie Is Orthopedische Manuele Therapie nog Orthopedische Manuele Therapie? Zijn de huidige paradigma shifts wenselijk?
Nadere informatie> Dysfagie (slikstoornissen)
www.azstlucas.be > Dienst logopedie 2 1. Wat is dysfagie? 3 2. Wat is een normaal slikproces? 4 3. Wat zijn de voornaamste oorzaken van een slikprobleem? 5 4. Overzicht van frequent voorkomende problemen
Nadere informatieWorkshop slikproblemen opsporen en interventies
GOUD symposium Workshop slikproblemen opsporen en interventies Welkom Inleiding Voorstellen workshopleiders Doel en opzet workshop Inventarisatie aanwezige disciplines Resultaten GOUD Hoe vaak komen slikstoornissen
Nadere informatieManagement of patients with stroke: identification and management of dysphagia Publicatiejaar 2010
Richtlijn Management of patients with stroke: identification and management of dysphagia Publicatiejaar 2010 Organisatie Auteur(s) Instellingen waarvan de auteurs afkomstig zijn Thema Doelen Populatie
Nadere informatieDysfagiebijParkinson. Simone Hutten Klinisch Logopedist OLVG West
DysfagiebijParkinson Simone Hutten Klinisch Logopedist OLVG West Dysfagie dys, slecht en phagein, eten (Groher& Grary, 2010) Dysfagie en Parkinson Meer dan 80% van de patiënten met de ziekte van Parkinson
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieNederlandse Richtlijn Slikstoornissen bij de ziekte van Huntington Auteur: mw. dr. A (Anne-Wil) Heemskerk
Nederlandse Richtlijn Slikstoornissen bij de ziekte van Huntington Auteur: mw. dr. A (Anne-Wil) Heemskerk Inleiding Onlangs is een Europese richtlijn met betrekking tot slikproblemen bij de ziekte van
Nadere informatieSlikproblemen bij NMA/ALS. Nicole Frielink, logopedist
Slikproblemen bij NMA/ALS Nicole Frielink, logopedist Inhoud Normale slik Slikproblemen en beïnvloedende factoren Specifieke slikproblemen bij NMA/ALS Rol logopedist Slikken: Het geheel van gedrags-, sensorische
Nadere informatieDysfagie: prevalentie, diagnostiek, complicaties en behandeling
Dysfagie: prevalentie, diagnostiek, complicaties en behandeling Ann Goeleven, PhD Dienst NKO ziekten, Gelaats en Halschirurgie Raadpleging Chronische slikstoornissen UZ Leuven KU Leuven Normale slik Ann
Nadere informatieSLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie -
SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE - Patiëntinformatie - Inleiding Beste patiënt, beste familieleden, Deze brochure bieden we u aan omdat u of uw familielid problemen ondervindt bij het slikken. Deze brochure is
Nadere informatieDysphagia Risk Assessment for the Community-dwelling Elderly
DYSPHAGIA RISK ASSESSMENT FOR THE COMMUNITY-DWELLING ELDERLY (DRACE) Miura, H., Kariyasu, M., Yamasaki, K., & Arai, Y. (2007). Evaluation of chewing and swallowing disorders among frail community-dwelling
Nadere informatieQuality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016
Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Beoogde resultaten Literatuuronderzoek naar de bestaande concepten van kwaliteit van leven
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieEen operatie in het hoofd-halsgebied die tijdelijk hinder kan veroorzaken tijdens het eten en drinken.
Dysfagie 1 Wat is dysfagie? Dysfagie is een slikstoornis die kan ontstaan door: Verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen die nodig zijn om te slikken. Hieronder verstaan we bijvoorbeeld
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32744 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32744 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Heemskerk, Anne-Wil Title: Dysphagia in Huntington s disease Issue Date: 2015-04-15
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 17. Inleiding 19. Definities 19
Inhoud Woord vooraf 17 Hoofdstuk 1 Inleiding 19 1. Dysfagie: definitie en classificatie 19 Definities 19 Classificaties 20 Indeling volgens leeftijd 20 Indeling volgens fase (volwassenen) 21 Indeling volgens
Nadere informatiede Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality
De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit
Nadere informatieINFANT BREASTFEEDING ASSESSMENT TOOL
INFANT BREASTFEEDING ASSESSMENT TOOL Matthews M.K. (1988) Developing an instrument to assess infant breastfeeding behavior in early neonatal period. Midwifery, 4, 154-165. Check the answer that best describes
Nadere informatieDysfagie bij kinderen met neuromusculaire aandoeningen Praktische voordracht
Dysfagie bij kinderen met neuromusculaire aandoeningen Praktische voordracht dr. Lenie van den Engel-Hoek Radboudumc Afdeling Revalidatie, Logopedie kinderen Neurologische aansturing slik Afbeelding van:
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres 2016
Landelijk Diabetes Congres 2016 Insuline Pompen, zelfcontrole en sensoren, need to know Thomas van Bemmel, Internist Gelre Ziekenhuis Apeldoorn Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling zie hieronder
Nadere informatieToronto Bedside Swallowing Screening Test
Toronto Bedside Swallowing Screening Test (TOR-BSST) Martino, R., Silver, F., Teasell, R., Bayley, M., Nicholson, G., Streiner, D.L., Diamant, N.E., (2009). The Toronto Bedside Swallowing Screening Test
Nadere informatieFlash: chemotherapie en allergie
Flash: chemotherapie en allergie Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Opbouw Herkennen/graderen Bij welke producten/wanneer Behandeling Preventie? 2 Herkennen/graderen 3 4 5 6 Allergy 2013 7 Bij welke
Nadere informatieCOMYVERS. Zorg voor ouderen met een verstandelijke beperking. Herkennen van/omgaan met slikproblematiek. trainer: Yvonne Verstappen.
Zorg voor ouderen met een verstandelijke beperking Herkennen van/omgaan met slikproblematiek trainer: Yvonne Verstappen Welkom Voorstellen Yvonne Verstappen, logopedist Logopedist / Algemeen Taalwetenschapper
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieAlcohol policy in Belgium: recent developments
1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November
Nadere informatieRegiobijeenkomst. Slikken of stikken?
Regiobijeenkomst Slikken of stikken? Slikken of stikken? Fatima Haring, Logopedist Medisch Centrum Alkmaar, Afdeling revalidatie 20 maart 2012 Het normale slikken 4 fasen: 1. Orale fase 2. Transportfase
Nadere informatieDoc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings
HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY
Nadere informatieSpeekselverlies en laryngospasme bij patiënten met ALS. Sandra Offeringa & Janneke Weikamp 29 september 2017
Speekselverlies en laryngospasme bij patiënten met ALS Sandra Offeringa & Janneke Weikamp 29 september 2017 ALS Congres 2017 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieRunning head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety
Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1 The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety De Rol van Gevarieerd Ontbijten en Consciëntieusheid in Angst
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieTroponitis. Echobijscholing Emmen 2015 M.L. Pentinga M. Venekamp Cardioloog en Echolaborant WZ Assen
Troponitis Echobijscholing Emmen 2015 M.L. Pentinga M. Venekamp Cardioloog en Echolaborant WZ Assen Troponine Is een onderdeel van de dunne filamenten van cardiaal spierweefsel. Het speelt een rol bij
Nadere informatieDe invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis.
De invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis. The influence of resilience on the relationship between pain and psychological symptoms
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie zorg Stellingen
Palliatieve zorg en dementie zorg Stellingen prof.dr. Cees Hertogh en dr.ir. Jenny van der Steen EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
Nadere informatieIssues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010
Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Topics ANDA process for FDG User fees Contract manufacturing PETNET's perspective Colleagues Michael Nazerias Ken Breslow Ed
Nadere informatieCoderingen in een HL7v3 RIM EPD. 7 Brachmanoth 2008, kwart over 3 lokale tijd Utrecht Ir. Yeb Havinga
Coderingen in een HL7v3 RIM EPD 7 Brachmanoth 2008, kwart over 3 lokale tijd Utrecht Ir. Yeb Havinga - 1 - Inhoud Waarom een standaard codering? Inleiding Portavita Multidisciplinair EPD HL7 Observation
Nadere informatieAfasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen
Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst
Nadere informatieHet ontwikkelen en valideren van een vragenlijst
Het ontwikkelen en valideren van een vragenlijst een praktijkvoorbeeld Dr. Marie Louise Luttik, Senior Onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek/Projectleider IWP Familiezorg, Hanzehogeschool Groningen
Nadere informatieWat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?
De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve
Nadere informatieImpact van de ingebruikname van de DSM-5
Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Eetstoornissen als casus Frédérique Smink Daphne van Hoeken H. Wijbrand Hoek Lunchbijeenkomst NIVEL 18 maart 2014 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatie03 mei 2012. Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden. Dienst neurologie AZ Groeninge
SYMPOSIUM GERIATRIE 03 mei 2012 Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden Dr. Guy MEERSMAN Dr. Guy MEERSMAN Dienst neurologie AZ Groeninge NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN
Nadere informatieFEEDBACK DSM-IV code combinaties
FEEDBACK DSM-IV code combinaties Populatie: Beëindigde verblijven in de Minimale Psychiatrische Gegevens 2004 (N= 88551) Sectoren: Psychiatrische ziekenhuizen (PZ) en psychiatrische afdelingen van algemene
Nadere informatieOver slikken... en verslikken WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Over slikken... en verslikken WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL 1 2 OVER SLIKKEN... EN VERSLIKKEN INHOUD Voorwoord 4 Normale slikfunctie 5 Slikproblemen (= dysfagie) 6 Oorzaken 6 Gevolgen 7 Behandeling
Nadere informatieDYSFAGIE Visie en ervaring in het UGIM
DYSFAGIE Visie en ervaring in het UGIM Dr. Nathalie Blouin Francine Bélisle, ademtherapeute Leden van équipe spécialisée interdisciplinaire en dysphagie (ESID) Voorstelling van de presentatie Inleiding
Nadere informatieBent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.
Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten
Nadere informatieCitation for published version (APA): Bogaardt, H. C. A. (2009). Current aspects of assessment and treatment of dysphagia.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Current aspects of assessment and treatment of dysphagia Bogaardt, H.C.A. Link to publication Citation for published version (APA): Bogaardt, H. C. A. (2009). Current
Nadere informatieComplicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Complicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp AANDACHTSPUNTEN Cervicogene duizeligheid: welke vormen? Frequente verwijzing FT-MT Literatuur 1994 2006 Welke ernstige
Nadere informatieAlcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael
Alcohol misbruik Consequenties voor IC Roger van Groenendael à Meerdere MC/IC patiënten met alcohol abusus in VG à Belang voor IC opname? Omvang Meest gebruikte en misbruikte drug wereldwijd NL getallen:
Nadere informatie22/09/ Objectives and Targets
geert.dom@uantwerpen.be 17-09-2014 Objectives and Targets 1 Quality The degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent
Nadere informatieDysartrie. Logopedie
Dysartrie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysartrie?... 2 2 Gevolgen van dysartrie... 3 3 Behandeling van dysartrie... 4 Onderzoek... 4 Behandeling... 4 4 Richtlijnen voor een betere communicatie... 5
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieSocio-economic situation of long-term flexworkers
Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions
Nadere informatieAfasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: avn@afasie.
D Y S A R T H R I E, V E R B A L E A P R A X I E E N D Y S FA G I E s p r e e k - e n s l i k p r o b l e m e n t e n g e v o l g e v a n h e r s e n l e t s e l Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg
Nadere informatieSummary 124
Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities
Nadere informatieOPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.
OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation
Nadere informatieCasus. Weg met psychofarmaca. Number Needed to Treat ±5 26-11- 12
Casus Weg met psychofarmaca Pr Frans Verhey Alzheimer Centrum Limburg Maastricht University Medical Center 82 jarige man myocardinfarct Vanaf enkele jaren Alzheimer, met wanen Thuis, op wachtlijst voor
Nadere informatieSummary 136
Summary 135 Summary 136 Summary The objectives of this thesis were to develop of a mouse model of neuropathic pain and spinal cord stimulation (SCS) and to increase the efficacy of spinal cord stimulation
Nadere informatieAPPROACHING THE FAMILY
1 Journalists Workshop Organ Donation and Transplantation APPROACHING THE FAMILY COLENBIE LUC TRANSPLANTATION COORDINATION 9 October 2012 2 Everybody arriving hospital Start the fight for saving life Family
Nadere informatieChronische hoest. Logopedie. Beter voor elkaar
Chronische hoest Logopedie Beter voor elkaar 2 U bent door de KNO of Longarts verwezen naar de logopedist in verband met chronisch hoesten en/of het overmatig schrapen van de keel. Wat kan de logopedist
Nadere informatieOverige (Overig, ongespecificeerd)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Voice Related Quality of Life Measure (V-RQOL) 21 oktober 2011 Review 1: T. Dassen, K. v Nes, N. v Wersch Review 2: M. Jungen Invoer: E. Van Engelen 1 Algemene
Nadere informatiePrOP Tussen Je Oren. gebaseerd op het PrOP-model. the PrOP-model. Mariëtte J.C.P. van der Stappen
Effectiviteit kortdurende behandeling PrOP model 1 PrOP Tussen Je Oren Effectiviteit van een Kortdurende Psychologische Behandeling bij Kinderen en Jongeren gebaseerd op het PrOP-model Effectiveness of
Nadere informatiesociale isolatie waardevolle inzichten verloop van de behandeling kosten medische risico s motiveren
Binnen de langdurige ouderenzorg lijden veel mensen aan dysfagie, ook wel bekend als slikstoornis. Deze aandoening behandelen is voor veel therapeuten een uitdaging. Het kan moeilijk zijn om aan de patiënt
Nadere informatieCOGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS
COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking
Nadere informatieHoesten, en dan...? Huisartsensymposium Jon van Harten, longarts
Hoesten, en dan...? Huisartsensymposium 21-11-2018 Jon van Harten, longarts Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen
Nadere informatieInformatiebrochure Dysfagie. UZ Leuven 1
Informatiebrochure Dysfagie UZ Leuven 1 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieAE1103 Statics. 25 January h h. Answer sheets. Last name and initials:
Space above not to be filled in by the student AE1103 Statics 09.00h - 12.00h Answer sheets Last name and initials: Student no.: Only hand in the answer sheets! Other sheets will not be accepted Write
Nadere informatieLOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY GENERAL PRACTICE
LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE A.W. Graffelman LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE
Nadere informatieBehandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel
Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:
Nadere informatieKanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem
Kanker en Sport To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport Inleiding Kanker en Sport Effecten van bewegen,
Nadere informatieDe Deglutition Handicap Index (DHI) is een vragenlijst die de belemmerde slikfunctie bij volwassenen evalueert (Woisard, Andrieux, & Puech, 2006).
DEGLUTITION HANDICAP INDEX Woisard, V., Andrieux, M.P., & Puech, M. (2006). Validation d un questionnaire d autoévaluation du handicap pour les troubles de la deglutition oropharyngée (Deglutition Handicap
Nadere informatieSlikproblemen. Patiënteninformatie
Slikproblemen Patiënteninformatie Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure slikproblemen 2 1. Inhoudstafel 1. Inleiding... 5 2. Hoe verloopt het normale slikken?... 6 3. Slikproblemen... 7 3.1. Mogelijke
Nadere informatieEDUCATIEVE INFORMATIE VOOR PATIËNTEN
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel BOCOUTURE. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieIs de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015
Is de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015 Wat is de invloed van tractie op een lumbale
Nadere informatieModererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal
Running head: momentaan affect en seksueel verlangen bij vrouwen 1 De Samenhang Tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen van Vrouwen en de Modererende Rol van Seksuele Gedachten The Association Between
Nadere informatieHoesten en proesten. Wim Siemons Medische Beeldvorming Zaterdag 21 september 2013
Hoesten en proesten Wim Siemons Medische Beeldvorming Zaterdag 21 september 2013 Leerdoelen Meest gebruikte classificatiesysteem voor hoest Indicaties beeldvorming bij hoesten en proesten Enkele casussen
Nadere informatieHet PSA dilemma: wel of niet bepalen?
Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Bin Kroon Uroloog Rijnstate 1 Achtergrond prostaatkanker Jaarlijks 9000 nieuwe gevallen Jaarlijks 3000 doden Gevorderde ziekte niet te cureren PSA: vroegdetectie Screenen
Nadere informatiePersonalisatie van Therapie? Leuk\ Nuttig of Noodzakelijk?
Personalisatie van Therapie? Leuk\ Nuttig of Noodzakelijk? 1 ResMed 2011 ResMed Keuzes Voor haar Nieuwe opties voor vrouwen met Slaapapneu 2 ResMed 2011 ResMed Topics Waarom for Her Maskers? Slaapapneu
Nadere informatieIr. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management
Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System
Nadere informatieSLIKPROBLEMEN Dysfagie
SLIKPROBLEMEN Dysfagie SLIKPROBLEMEN Dysfagie 02 Wat is dysfagie? Wat is dysfagie? 03 Wat is een normaal slikproces? 03 Naar en in de mond 03 In de keel 03 Van de slokdarm naar de maag 04 Wat zijn de voornaamste
Nadere informatieDSM-5 en obesitas. prof.dr Tatjana van Strien
DSM-5 en obesitas prof.dr Tatjana van Strien 1 2 3 4 Overgewicht: energie balans probleem Big Two: Te weinig bewegen Te veel eten Richtlijn behandeling obesitas, 2008 Minder eten Meer bewegen Eventuele
Nadere informatieManifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014
Manifestaties van Ziekte van Lyme Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Casus bespreking 1. Aanloop van enkele weken van malaise en progressieve spierpijn (uitgebreide DD) 2. Geen verhaal
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112
111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa
Nadere informatieMaster thesis. Naam student: S. Friederichs Studentnummer: Afstudeerrichting: Klinische Psychologie
Effects of motivational interviewing and self-determination theory in a web-based computer tailored physical activity intervention: a randomized controlled trial Master thesis Naam student: S. Friederichs
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN
PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN Dysfagie is een stoornis in het slikproces. Slikproblemen komen heel frequent voor en hebben een negatieve invloed op de algemene gezondheid en de levenskwaliteit. Een
Nadere informatieNieuwe evidence-based richtlijn acute pancreatitis. Marc Besselink HPB chirurg, AMC Amsterdam m.g.besselink@amc.nl
Nieuwe evidence-based richtlijn acute pancreatitis Marc Besselink HPB chirurg, AMC Amsterdam m.g.besselink@amc.nl Pancreatitis.nl Het idee Update van de 2002 acute pancreatitis richtlijn van de International
Nadere informatieDE BEADEMINGSPATIËNT. Franciscus Gasthuis
DE BEADEMINGSPATIËNT Franciscus Gasthuis Inleiding Een familielid of naaste van u is opgenomen op de afdeling Intensive Care. Op dit moment krijgt hij of zij tijdelijke ondersteuning van een beademingsmachine.
Nadere informatie0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH
UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2010 question paper for the guidance of teachers 0515 FOREIGN LANGUAGE
Nadere informatieInformatie voor niet verzekerde patiënten en/of in het buitenland
Informatie voor niet verzekerde patiënten en/of in het buitenland verzekerde patiënten Ook als u geen ziektekostenverzekering heeft of in het buitenland verzekerd bent, kunt u voor behandeling terecht
Nadere informatieSlikproblemen Logopedie & diëtetiek.
Slikproblemen Logopedie & diëtetiek www.nwz.nl Inhoud Slikken 3 Slikproblemen 3 Symptomen van verslikken 4 Risico s 4 Onderzoek en behandeling 5 Voeding 5 Adviezen 6 Meer informatie 7 Uw vragen 7 2 Tijdens
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieTo ventilate or not to ventilate, that s the question
To ventilate or not to ventilate, that s the question Prof Jan Bakker Afdelingshoofd Intensive Care Volwassenen jan.bakker@erasmusmc.nl VRAAG Opname op Intensive Care? JA Kan ik nog niet zeggen Doet opname
Nadere informatieKwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing
Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Quality of Life and Depressive Symptoms of People with Multiple Sclerosis:
Nadere informatie