Peter Vluggen Judo en Jiu Jitsu leraar B. Brandon en Elle

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Peter Vluggen Judo en Jiu Jitsu leraar B. Brandon en Elle"

Transcriptie

1 Brandon en Elle 1.

2 Judo Geschiedenis van het Judo Dr. Jigoro Kano, grondlegger van het moderne judo, is geboren in Mikage, Japan. Aan het einde van de 19e eeuw bekwaamde Jigoro Kano ( geboren 28 oktober 1860 en overleed aan een longontsteking op de terugreis van Cairo naar Japan aan boord van de S.S. Hikawa Maru op 4 mei 1938 ) zich in het Tenshin Shinyo Ryu and Kito Ryu Jiu Jitsu en kwam hij op het idee om een aantal goede punten te combineren tot nieuwe technieken. Dat geheel noemde hij eerst Jiudo en Kano Jiu Jitsu, maar al gauw werd dat "Judo".De naam Judo is niet door Kano Jigoro uitgevonden. Al ongeveer twee eeuwen voordat Kano zijn (Kodokan) Judo introduceerde, is het woord Judo al in de Japanse en/of Chinese literatuur terug te vinden. Hierbij werd het vooral in verband gebracht met de Jikishin Ryu. Echter, Kano blies de term nieuw leven in. Kano zelf zei hierover: Ju betekent zacht of meegeven, en do weg of principe.de algemene vertaling die normaal gesproken aan Judo wordt gehangen is 'weg van de souplesse of zachtaardigheid'. Jigoro Kano Judo heeft zijn oorsprong voor een groot deel in het Jiu Jitsu. In 1882 stichten Kano zijn eigen school: het Kodokan Judo Instituut dat nu nog steeds de autoriteit is op het gebied van Judo. De populariteit van Judo binnen Japan steeg voor het eerst toen in 1886 een Judo team bleek te kunnen winnen van de toentertijd beste Jiu-Jitsu school. Vanaf toen werd Judo internationaal verspreid. In 1964 ( Anton Geesink werd Olympisch kampioen ) werd het zelfs een deel van de Olympische Spelen bij de mannen en in 1992 bij de vrouwen. Kodokan betekent namelijk school waar de weg bestuurd wordt, waarbij de weg volgens Kano zelf het concept van het leven zelf is. Dit geeft dan ook meteen aan dat het Kodokan Judo volgens Kano niet alleen het doen van technieken is, maar dat het onlosmakelijk met het leven van de beoefenaar verbonden moet zijn ( de weg van het leven ). 2.

3 Ko = is leren Do = is de weg Kan = is plaats Kodokan = de plaats waar men de weg kan leren Kano gaf om dit nog sterker naar voren te laten komen twee basisprincipes aan het judo. Seiryoku zenyo: Hiermee bedoelde Kano o.a. dat je mee moet geven met de kracht van een ander, waardoor je met zo min mogelijk inspanning een zo groot mogelijk resultaat kent bereiken. Jita kyoei: Via het Judo proberen een zo goed mogelijk mens te worden en op die manier bijdragen aan een betere maatschappij. Kano dacht dat je door Judo met zijn principes te beoefenen het ten goede komt aan de samenleving als deze is samengesteld uit evenwichtige mensen. Gedisciplineerd handelen, respect en beheersing tonen in alle omstandigheden, zijn voorbeelden die men in het Judo kan oefenen en als levenswijze buiten de tatami (=judomat) kan toepassen. De pedagogisch geschoolde en filosofisch gevormde Kano had met zijn Judo duidelijke bedoelingen. Hij wilde het Jiu-Jitsu, een methode van aanval en verdediging met als enig doel de tegenstander te overwinnen, een ander moraal geven. niet het uitschakelen en daarmee overwinnen van de tegenstander moest het doel zijn, maar beheersing van de kunst van het Judo en respect, op de weg naar een hoger doel: verbeter jezelf, tot welzijn van de medemens. Kano defineerde Judo als volgt: Judo is een spel van aanval en verdediging.door het beoefenen van het judospel komen lichaam en geest in evenwicht met elkaar en zal men een perfecter en waardevoller mens zijn Daardoor zal men een bijdrage zijn voor het welzijn van de samenleving. Een moderne definitie van Judo: Judo is een werp- en controlespel tussen 2 personen.judo is een sportspel van aanval en verdediging tussen 2 personen.de aanvaller wil in balans blijven en verstoort de balans van de verdediger om hem te werpen,terwijl de verdediger zijn balans wil behouden.op de grond wil de aanvaller de ander onder controle brengen en houden en de verdediger wil deze controle voorkomen of zich daaruit bevrijden.dit spel is dynamisch en de rol van aanvaller en verdediger wisselt steeds.judo is stoeien met regeltjes. Het basisprincipe van het Judo Binnen het Judo is een (basis)aanvallen dan ook niet zozeer een daadwerkelijke (fysieke) aanval van Uke, maar is het eerder het laten vallen van een dekking of een onbewaakt ogenblik van Uke waardoor Tori kans ziet om Uke uit balans te halen en te overmeesteren om een goede worp tot stand te brengen moet deze voldoen aan een aantal basisprincipes zoals: Kuzushi, Tsukuri, Kake. Maar voordat er aan een worp gedacht kan gaan worden is er eerst strijd voor een goede kumi kata van waar uit je beste worp kan uitvoeren. Bij het Judo wordt de balans verstoord door te duwen of trekken. Het Judo kent o.a. de volgende werptechnieken (nage waza) : Armworpen (te waza), Heupworpen (goshi waza), Beenworpen (ashi waza), Offerworpen (sutemi waza). En op de grond(ne waza) : Houdgrepen (osea waza), Verwurgingen (shime waza), Armklemmen (kansetsu waza) 3.

4 De bewegingsprincipe van het Judo Het bewegingsprincipe waarop Judo is gebaseerd is het 3 e bewegingsprincipe namelijk Kuzushi. Het is bij het Judo zo dat er altijd contact is, men heeft elkaar vastgepakt waardoor het mogelijk is om krachten op elkaar uit te oefenen o.a trekken, duwen met als doel elkaar uitbalans te brengen om daarna een techniek toe te passen. De basisbewegingen van het Judo Bij Judo heb je de tegenstander vastgepakt, vaak gaat daar al een hele strijd aan vooraf om tot een goede kumi kata te komen en vandaar uit jouw favoriete techniek uit te voeren. Via duwen, trekken en verplaatsingen probeer je om de tegenstander uit balans te brengen om vervolgens hem te werpen met een mooie worp voor een ippon en de wedstrijd is gewonnen. Het competitie element van het Judo Het competitie element in het Judo is erg belangrijk. Doordat het Judo als wedstrijd sport kan worden beoefend` is het populair. De Judo wedstrijden worden onderverdeeld naar gewichtsklassen en geslacht. Dat Judo een belangrijke wedstrijd sport is valt wel te zien in het feit dat het tegenwoordig een Olympische sport is. En door de vele overwinningen die door Nederlanders zijn behaald in grote toernooien zoals: Dennis en Elco van der Geest, Mark Huizinga zijn goede promotors geweest voor de groei van judo in Nederland. Wat is judo. Judo is een vechtsport waar het om gaat de tegenstander op slimme (technische) wijzen ten val te brengen.het woord Judo is opgebouwd uit twee woorden Ju betekent zacht en do betekent weg met andere woorden op zachte manier je tegenstander ten val te brengen.judo is een sport voor iedereen voor jong en oud voor jongens en voor meisjes. Judo kan men als volgt omschrijven: -Judo kun je alleen maar leren door het te doen. -Judo is een balansspel. -Judo is een werpspel. -Judo is positief omgaan met agressie. -Judo word zelfs beoefent door slechtziende (gehandicapte). -Judo is een populaire sport in Nederland. -Judo is een wedstrijd sport. -Judo is een officiële erkende Olympische sport. De benodigdheden voor Judo. Judo word beoefent in een zaal deze heet officieel dojo. Judo word beoefent op een judo mat zodat je tijdens het vallen geen blessure oploopt. De judoka s hebben een judopak aan dit pak bestaat uit een lange broek een jas met lange mouwen genoemd kimono en een band (obi) voor de jas dicht te houwen. Do obi word op een speciale manier om de jas geknoopt en geeft tevens aan door een kleur hoe ver iemand gevorderd is in judo. 4.

5 Judo Mat Vroeger werd de judo mat gemaakt van stro met hier over een strak gespannen doek zodat het in een vlakke vloer werd waarop gejudood werd. Tegenwoordig worden de matten van geperst foom (kunststof, schuim) gemaakt. Met hier over een kunststof laag. De matten worden in diversen maten, kleuren en diktes geleverd. Het voordeel van deze lossen matten is dat ze in elke sporthal op eenvoudige manier gelegd kunnen worden. De moderne matten zijn ook veel hygiënischer dan de vroegere stro matten. voorbeeld van een moderne geperste judo mat. Judo pak Een judopak is een stevig katoenen kostuum waarin judo word beoefent. Vroeger was het een wit pak maar tegenwoordig zijn ze in diverse kleuren te krijgen. Vooral bij wedstrijden word door toepassing van kleuren het overzicht voor de scheidsrechters en toeschouwers veel duidelijker. Aan een pak worden diverse eisen gesteld: de broek en de mouwen mogen niet te lang zijn het pak moet stevig zijn en er mogen geen voorwerpen in verwerkt zijn waaraan een tegenstander zich kan bezeren of verwonden. Bij judo word de tegenstander altijd aan het pak vastgepakt.afbeelding van een judopak Judo band Aan de kleur van de band kan je zien hoe ver iemand gevorderd is in judo. Je band is ook bedoelt om je jasje bij elkaar te houden. Je heb 7 verschillende kleuren banden. De witte band is de beginners band elk jaar worden op sportscholen/judoverenigingen examens gehouden. Voor elke band moet je een aantal technieken kunnen. Als je deze technieken op het examen goed kunt demonstreren krijg je een andere kleur band elke band heeft een nummer (judotaal). Voor kinderen zijn er tussen de banden slippen dit om de kinderen te motiveren om toch door te gaan met de judo en zo een hogere band proberen te halen. De zwarte band is in de band kleuren de hoogste band voor deze band te behalen moet je bij de Nederlandse judobond een apart examen afleggen. Er zijn ook nog wedstrijd banden deze zijn wit en rood en worden tijdens de wedstrijden gebruikt om het voor de scheidsrechter en het publiek makelijker te maken. 5.

6 Trainingen. Trainingen worden gehouden in een dojo. Tijdens een training word vooral getraind op voor bereidingen voor de examens of wedstrijden. Hier hoort uiteraard ook bij het valbreken, conditie en krachttraining. Valbreken heb je nodig om te vallen zonder een blessure op te lopen. Er zijn verschillende manieren van valbreken: judorol, zijwaartse val, massief. Tijdens de trainingen worden de diversen worpen geoefend zo heb je heupworpen beenworpen schouder en arm worpen. Als de tegenstander op de grond is beland kun je hem onder controle houden met houdgrepen omstrengelingen (verwurgingen) en armklemmen. Voor elke band moet je verschillende technieken kennen hoe hoger de band des te meer technieken. Al deze technieken moet je links en rechts kunnen uitvoeren. Alle grepen en worpen hebben Japanse namen. Deze moet je ook tijdens examens kunnen. Voor je zwarte band examen die je bij de judobond aflegt met meerdere examentoren moet je ook nog enkele kata s lopen (demonstraties volgens strakke regels). Wedstrijden. Veel judoka s doen aan wedstrijdsport,de Judoka probeert de tegenstander op de tatami (mat) te werpen en ze daarna met een techniek onder controle te krijgen. Als ze hun tegenstander met een goede worp op de grond te krijgen, krijgen ze van de scheidsrechter punten. Deze punten laten zien hoe goed de worp was hoe beter de worp des te meer punten ze krijgen. Net zoals alles in judo een naam heeft hebben de punten ook aparte namen. Ippon: 10 punten de wedstrijd is meteen afgelopen. En de worp was 100% goed. Waza-ari: 7 punten en de worp was 75% goed, de wedstrijd gaat gewoon door. Als 2 keer door de zelfde judoka een waza-ari word gescoord dan word de wedstrijd afgebroken want 2 waza-ari s gelden als een Ippon. Yuko: 5 punten en de worp was 50% goed. Koka: 2 punten en de worp was 25% goed. Tijdens judo wedstrijden mag de tegenstander niet in gevaar komen daarom zijn er ook verboden handelingen. Deze handelingen worden in een wedstrijd reglement omschreven voor elke verboden handeling word een straf gegeven je hebt 4 soorten straffen: Hansoku-make: dit is de zwaarste straf, de tegenstander krijgt een Ippon en de wedstrijd is afgelopen. Keikoku: zware straf en de tegenstander krijgt een waza-ari en de wedstrijd gaat gewoon door. Chui: middelmatige straf de tegenstander krijgt een Yuko, de wedstrijd gaat gewoon door. Shido: lichte straf de tegenstander krijgt een Koka, de wedstrijd gaat gewoon door. Omdat alles volgens een wedstrijd reglement zijn er tijdens wedstrijden scheidsrechters die er op toezien dat alles volgens de regels verloopt. Tijdens een wedstrijd zijn er 3 scheidsrechters aanwezig 1 hoofdscheidsrechter die op de mat staat en 2 hulpscheidsrechters tegen over elkaar naast de mat op een stoel zitten. De taak van een scheidsrechter is niet makkelijk. Hij moet vaak in 1 seconden een juiste beslissing nemen. Hij word hier bij geholpen door zijn hulp scheidsrechter. De hoofdscheidsrechter kan bij onduidelijkheden de wedstrijd stop leggen en overleggen met zijn hulpscheidsrechters(dit komt in de praktijk niet vaak voor). Tijdens de wedstrijden roept de scheidsrechter telkens na het inzetten van een worp de bovengenoemde punten. Ook maakt hij met zijn armen gebaren zodat duidelijk is wat bedoelt word. Om het de scheidsrechter wat gemakkelijker te maken dragen de judoka s een rode of een witte wedstrijdband. De assistenten van de scheidsrechters houden tijdens de wedstrijd de stand van de punten bij en de tijdsduur van de wedstrijd. De duur van de wedstrijd is gebaseerd op leeftijd tot 12 jaar duurt de wedstrijd 2 minuten boven de 12 jaar 4 min. Als de tegenstander in een houdgreep word genomen word de tijd dat de tegenstander in deze 6.

7 houdgreep ligt en de kans heeft om uit deze houdgreep te ontsnappen (loskomen) door de assistenten bij gehouden. Hun bepalen wanneer de tijd verlopen is en gooien een gekleurd zakje op de mat. Zodat de hoofdscheidsrechter weet dat de wedstrijd is afgelopen. De assistenten houden voor het publiek een speciaal scorebord bij waarop genoemd staat hoeveel waza-ari s Yuko s en Koka s zijn geweest. Ippon staat niet op het scorebord aangegeven omdat bij een Ippon de wedstrijd direct is afgelopen en de winnaar meteen van deze wedstrijd meteen bekend is. Hoe werd Judo een Olympische sport In 1909 werd professor Jigoro Kano lid van het Internationaal Olympisch Comite (IOC). Toen Jigoro Kano terug kwam van de Olympische Spelen in 1928 in Amsterdam, wou hij dat Judo ook een onderdeel werd met de Olympische Spelen. Op de IOC-vergadering in 1938 in Cairo slaagde hij erin Tokyo aangewezen te krijgen voor de twaalfde Olympische Spelen. Dat was het laatste wat Kano kon betekenen voor de sport Judo kon doen want op 4 mei 1938 overleed hij op z n terug reis aan een longontsteking. In 1964 was Judo voor het eerst onderdeel met de Olympische spelen in Tokyo waar Anton Geesink olympisch kampioen werd. In 1988 werd Judo een demonstratie sport voor vrouwen bij de Olympische Spelen in Seoul. Op dit moment is Judo een bij de Olympische Spelen een wedstrijd sport geworden, zowel voor manen als voor vrouwen. Judobond Nederland is een organisatie die de belangen van alle judoverengingen die bij deze bond zijn aangesloten behartigt. Hij vertegenwoordigt judo, aikido en jiujitsu. De judobond zorgt ervoor dat er onderling contact is met andere verenigingen op nationaal en internationaal niveau. Dit gebeurt meestal door het organiseren van toernooien of vergaderingen. Ook worden de banden die door de judoka s worden behaald op de examens door de bond geregistreerd en genoteerd in een judopaspoort. De judobond zorgt ook voor de selectiewedstrijden voor de olympische spelen. Ook geeft de bond elke 4 maanden een boekje uit met allerhande nuttige tips over judo, aikido en jiujitsu. De judobond geeft ook verschillende cursussen bv judoleraar. 7.

8 Judo is een spel van aanval en verdediging, waarbij de een probeert om de ander uit balans te halen en te werpen of te controleren. Daarvoor zijn staande technieken ontwikkeld (de worpen) en als judoka s op de grond komen zijn er de controletechnieken. De technieken die daarvoor gebruikt worden zijn houdgrepen en bij ouderen ook armklemmen en verwurgingen. Dit alles onder gestandaardiseerde regels. Deze spelregels worden al bij de kleinste judoka s op een speelse manier ontwikkeld. Yos Lotus geeft enkele goede voorbeelden: 1 stop is stop, er moet onmiddellijk worden losgelaten/opgehouden wanneer een van de spelers stop zegt of met de handen drie maal aftikt op de ander. Het driemaal aftikken is gemakkelijk te onthouden: 1) laat, 2) me, 3) los. 2 niet in het gezicht is verplicht, handen en voeten mogen niet in het gezicht worden geplaatst. 3 geen hoofd wordt geroofd, nooit mag alleen het hoofd van de medespeler worden vastgehouden. 4 alleen zonder pijn is fijn, alle handelingen die pijn kunnen veroorzaken zijn verboden. Met deze codes leert de judoka om zelf mee te denken. Wat is judo voor een kind Judo heeft voor kinderen verschillende betekenissen. Voor sommige is judo vooral stoeien, voor andere gewoon vechten, maar voor niemand is judo echt vechten. Een beginnersgroep (4 6 jaar) elkaar vastpakken is nog wel eng maar een bal proberen af te pakken is leuk. Samen op een speelse manier je krachten verkennen vanuit een natuurlijke bewegingsdrang Nadrukkelijk wordt gesteld dat in en door het stoeien het kind zijn open wereld kan exploreren. Op deze wijze kan stoeien van grote waarde zijn in de ontwikkeling van het kind. Daarom is het voor een judoleraar van belang, gezien vanuit de verantwoordelijkheid als opvoeder, in ruime mate aan kinderen mogelijkheden bieden om werkelijk te stoeien.de plaats van judo tussen vechten en stoeien lijkt ook een ontwikkelings- psychologische dimensie te hebben. Naarmate kinderen ouder worden lijkt het of dat speelse gaat verdwijnen. Het gaat dan vaak om de wedstrijden en om een goed resultaat. Maar gelukkig blijft ook in het wedstrijdjudo en de training het speelse element aanwezig in het spel om elkaar uit balans te brengen en te werpen of te controleren. 8.

9 Spelvreugde in (jeugd) judo Bij speljudo gaat het om het spel. In het judospel is een ruime plaats toegekend aan spelvreugde, wat een belangrijk kenmerk van het jeugdjudo is. Dat uit zich in het stoeigedrag van de judoka. De spelvreugde staat centraal. Het is dus belangrijk dat er in een judoles een geborgen veilige sfeer heerst. Dit veilige klimaat is de basis voor de motivatie om te spelen. Maslow heeft een motivatietheorie ontwikkeld die luidt: Mensen zijn gemotiveerd omdat er aan een bepaalde behoefte voldaan moet worden. Deze behoeften lopen parallel met de ontwikkelingsstructuur van het kind, en zijn trapsgewijs opgebouwd in een vaste volgorde. Als een bepaalde behoefte nog niet aanwezig is dan is er geen andere behoeftedrang naar de volgende trap. Bij dieren zien wij ook dat er geen behoefte aan spel is als er honger of dreiging is. 7 zelfactualisatie 6 behoefte aan mooie dingen, schoonheid 5 behoefte om te weten, begrijpen, onderzoeken 4 behoefte om dingen te bereiken: erkenning 3 behoefte aan liefde en geliefd te worden 2 behoefte aan veiligheid en zekerheid 1 lichamelijke behoefte: eten, drinken en slapen Pyramide van Maslow: motivatietheorie Trap 1 en 2 van de pyramide van Maslow vormen de fase van veiligheid en zekerheid. Trap 3 en 4 vormen de fase van erkenning en erbij horen. Trap 5, 6 en 7 vormen de fase van zelfverwezelijking. In de les moet de situatie dus niet bedreigend zijn om vrij te kunnen spelen in de vorm van stoeien. Het stoeigedrag staat dan ook centraal in de judolessen. Stoeien sluit aan bij de belevingswereld van kinderen (en volwassenen). Het gaat hierbij vooral om spelvreugde en zeker niet om het winnen. Stoeien moet plaats vinden in een speelse sfeer, die ook de nieuwsgierigheid moet wekken. Hoe ouder de kinderen worden, vanaf ongeveer 10 jaar, hoe meer de behoefte gaat bestaan aan uitdaging. Dit levert spanning op en dat kan in de judosport goed gedoceerd worden door de overgang van stoeigedrag naar vechtgedrag op een verantwoorde manier te begeleiden.de behoefte aan wedstrijdjes (krachtmetingen) neemt op die leeftijd dan ook sterk toe. Men judoot om te winnen. Het moet natuurlijk altijd sportief blijven. De oorsprong van het stoeigedrag vanuit een evolutionaire visie op de mens menen Bult en Flapper dat het stoeigedrag zo oud is als de zoogdieren en bij de mens al in aanleg aanwezig is. Hieruit zijn cultureel allerlei vechtsporten ontwikkeld, elk met eigen regels, rituelen en technieken. Het stoeien is altijd al 9.

10 een belangrijk onderdeel geweest in het spel van jonge dieren en de mens. Stoeien zit in de aard van het beestje en kinderen in het bijzonder zijn nieuwsgierig naar stoeipartijtjes. Butt geeft aan dat sommige mensen nog nadrukkelijk het oeroude en dierlijk survival-gedrag als verklaring voor het bestaan van de vechtsport zien. Het gevecht is weliswaar geritualiseerd en aan strenge regels gebonden, maar vertoont sterke overeenkomsten met de manier waarop dieren met elkaar strijden om de status van de groep. Hoe beleven kinderen het judospel. Een belangrijke vraag voor een judoleraar is, hoe beleven jeugdige judoka s zelf hun sport. Dit is een belangrijk gegeven, omdat tijdens het lesgeven rekening kan worden gehouden met die belevingswereld. Ernst Hart en Paul Lammers hebben hier onderzoek naar gedaan en deze literatuur geeft een duidelijk beeld van de judowereld gezien door kinderogen.de meest voor de hand liggende methode is echter aan de kinderen zelf te vragen hoe dat ze iets vonden. Bij de vraag aan de kinderen hoe vonden jullie het en wat vond je het leukste kwamen heel verschillende antwoorden.zo vond het ene kind de prijs het allerleukste, andere kinderen weer de wedstrijdjes. Maar er was een kind dat de voorkeur gaf aan de lolly die iedereen had gekregen. Dit had schijnbaar de meeste indruk op hem gemaakt. Wil je kinderen een eigen plaats in de sport geven, dan moet je mét hen praten en niet over hen. Kinderen moeten benaderd worden als persoon in een betekenisvolle wereld die zelf vorm en inhoud geven aan hun sportbeoefening. Een ander methode om je in de belevingswereld van kinderen in te leven is de terugkijkmethode. Als volwassenen terug kijken op je eigen kindertijd en proberen het beleefde van toen weer te geven. Er moet echter voor gewaakt worden dat de eigen mening niet dominant wordt zodat het kinderperspectief verborgen blijft. Gezien de reactie op de clubkampioenschappen beleeft ieder kind het judo op z n eigen manieren en dien je daar rekening mee te houden als je les geeft.de sportpedagogiek kan helpen om van opvoedkundige taken in judosport bewust te worden, zodat het pedagogisch-didactisch handelen doelbewust en doordacht is en niet zomaar een willekeurig doen. Je moet rekening houden met wat wenselijk is voor kinderen of wat de kinderen zelf graag willen. Leraar in relatie met de kinderen Op elke training, les of wedstrijd is er een sprake van het omgaan van leerkracht met kinderen. Dit kan zijn het didactisch handelen. Er zijn dan bepaalde leerdoelen, gericht op het leerresultaat. Maar vaak ontstaan er situaties waarbij het omgaan met kinderen omslaat in opvoeden. Wanneer een judoka bij een worp z n partner (uke) niet ophoud bij het werpen, zal de werper (tori) er op gewezen moeten worden dat hij verantwoordelijk is voor degene die valt. Op dat moment is er sprake van pedagogisch handelen. Bovendien is het belangrijk voor de kinderen dat ze weten dat het niet de bedoeling is om elkaar maar zo hard mogelijk te gooien, maar met respect met elkaar om te gaan Een groot deel van het lesgeven bestaat uit pedagogisch handelen. Het niet ophouden van uke en het hard werpen waren maar twee van de vele voorbeelden. Als judoleraar richt je je niet op de eerste plaats op het opvoeden van kinderen, maar op het (beter) leren judoën. Het didactisch handelen dat op deze doelstelling is afgestemd ligt echter altijd in een pedagogisch geperformeerd veld. Het beter leren judoën van kinderen 10.

11 kan ook als een pedagogische opgave gezien worden, zolang de hardheid in de sport maar niet gaat overheersen. Een judoleraar mag en kan zich niet onttrekken aan de pedagogische verantwoordelijkheid die dit met zich meebrengt. De jeugdjudosport neemt eigenlijk een steeds wisselende positie in, een stelsel van twee assen: een pedagogische en een didactische as. Het is een gebeuren dat zich afspeelt tussen volwassenen en kinderen met de bedoeling dat er een leerproces opgang komt. Zo is jeugdjudo dan ook een pedagogisch-didactisch werkveld, waarbij het kind nader tot de volwassenheid wordt gebracht. Kinderen in relatie tot elkaar In de relatie tussen leraar en kinderen, zal de leraar steeds vanuit pedagogisch oogpunt de kinderen leren om rekening met elkaar te houden. Het rekening houden met elkaar loopt als een rode draad door het judo. Vanaf de eerste les worden kinderen er opgewezen dat ze rekening met elkaar moeten houden. Een judovriendje heb je nodig om mee te judoën, judo is duo, en op je judovriendje moet je zuinig zijn. Dus: elkaar geen pijn doen en elkaar ophouden bij het werpen zijn een van de vele dingen waar de jeugd in het judospel mee leert omgaan. Daarbij is een sfeer van wederzijds vertrouwen noodzakelijk. De kinderen moeten zich samen verantwoordelijk voelen voor elkaars gevoel van veiligheid. Ze moeten op elkaar kunnen vertrouwen en rekenen. In hoeverre en op welke wijze zijn kinderen in staat met elkaar rekening te houden met hun judo? Door de kinderen vanaf de eerste les op hun verantwoordelijkheid te wijzen, en ze er spelenderwijs mee te confronteren, leren ze hier zonder al te veel problemen mee omgaan. De ethiek, de verantwoordelijkheid voor elkaar, bevordert de vreugde in het beoefenen van de judosport. De praktijk wijst vaak uit dat sterke judoka s zich vaak aanpassen aan de wat zwakkere of mindere judoka. Vaak vinden kinderen het zelf leuk om een nieuweling of mindere judoka te helpen. Op deze wijze kan iedereen deelnemen aan een judoles, of je nou groot of klein bent, dik of dun, sterk of minder sterk, iedereen kan meedoen. Judo is voor iedereen!!!! Judo als therapie Een onderzoek gedaan door Kuis heeft aangetoond dat de betekenis van judo als pedagogisch spel, voor kinderen die door diverse redenen uit evenwicht zijn gebracht bevrijdend kan werken. Ook kinderen met een wat mindere motoriek judoën gewoon mee tijdens de les en geen enkel kind heeft daar moeite mee.vaak wordt judo gekozen om een kind de mogelijkheid te bieden zijn overtollige hoeveelheid energie te kunnen ontladen. (ADHD) 11.

12 Judo als therapie zou eigenschappen als vertrouwen, zelfstandigheid, activiteit en weerstand kunnen bevorderen. Judo is vallen en opstaan net als de mens in de wereld van alle dag. Van der Steen legt in een aantal artikelen in het tijdschrift van de Werkgroep Bewegingsonderwijs uit, hoe hij judo in het speciaal onderwijs gebruikt om meer algemene pedagogische doelen te bereiken. Daarmee onderstreept ook hij de waarde van judo als middel tot, hoewel hij eveneens oog heeft voor de belevingswaarde van het judospel op zich. Ik heb voor judo gekozen omdat dit spel op een intrinsiek prettige wijze de beide partners uitnodigt om zich aan de regels te houden, er zit een diepere betekenis achter, met als hoofdthema: zorg voor elkaar hebben, aldus Van der Steen. De judospelen zijn een geschikt hulpmiddel, omdat het judospel een zeer gereglementeerd spel is. Het leert hen om: - op te komen voor zichzelf (inzet tonen) met respect voor de ander - zorgvuldig met elkaar omgaan - begin en einde aan te geven door te groeten - geen pijn te doen en op tijd stoppen of stop zeggen - geduld te hebben - discipline en zelfbeheersing te krijgen - regels zorgvuldig te hanteren - mee te leren geven om de ander beter te voelen (aan te voelen / te begrijpen), mee te leren buigen om vervolgens de zwakke en sterke punten te ontdekken. Of kinderen dit zelf zo ervaren, is natuurlijk een heel andere zaak. Grensverkenning Tijdens de les zijn kinderen altijd bezig met het verkennen van hun grenzen. Hoe ver kunnen ze gaan? In het contact met hun judovriendje, maar ook: hoe ver kunnen ze gaan bij jou? In het lesgeven heb ik een aantal vaste regels om de kinderen voldoende structuur te bieden, bijvoorbeeld: - op tijd aanwezig zijn. - voor en na de les netjes naast elkaar op bandvolgorde in judozit zitten. - tijdens de uitleg zitten in kleermakerszit. - als ik praat is iedereen stil. - Mate is ook meteen stoppen. - altijd groeten voor en na een randori. - iedereen werkt met elkaar. Deze regels hanteer ik consequent. De kinderen weten dit en zijn er aan gewend. Ze accepteren het ook als er berispingen of sancties volgen, wanneer zij de regels overtreden. Zo is er altijd op een aantal momenten rust en overzicht in de les. Verder in de les is er vooral heel veel beweging en dynamiek. De grenzen zijn voor de kinderen maar ook voor mij heel duidelijk, hoewel de kinderen nooit zullen opgeven ermee te experimenteren. Gelukkig maar!bij het verkennen van die grenzen kan ik de kinderen uit eigen ervaring goed begrijpen. Zelf heb ik altijd de bijna onweerstaanbare drang gehad om die grenzen op te zoeken en het liefst erover te gaan. Ik had er plezier in om daarmee te spelen. Ik 12.

13 weet hoe het voelt om vlak op of vlak over de grens te gaan. Maar er is ook een stukje voor de grens, dat begin ik nu pas te ontdekken. Ik heb daar nooit de rust voor gehad, omdat ik altijd maar verder wilde. Ik begin nu echter het belang van die rust te zien en wil proberen niet meer zo op die grens af te stormen en het stukje voor die grens te gaan ontdekken. Hoewel ik mezelf er soms nog wel eens op betrap dat ik die grens toch nog wel eens opzoek. Wedstrijden Van speelwereld naar wedstrijdwereld Kinderen vinden vaak een manier om een spel op een geheel eigen manier te spelen. Spelen kinderen voor zichzelf, zonder de invloed van volwassenen, dat zijn er vier dingen voor hen interessant. - Actie, speciaal die acties welke leiden tot scoren. - Persoonlijke betrokkenheid in deze acties. - Het gelijk opgaan wat betreft de scores, (close score) zodat de wedstrijd spannend en uitdagend blijft. - Gelegenheid om vriendschappen te kunnen versterken gedurende het spel. De persoonlijke betrokkenheid in acties regelen kinderen vaak onderling. Hierbij moet je denken aan vaardige spelers die een handicap krijgen of minder vaardige spelers die een bepaalde handeling over mogen doen in het spel. Dit dient ook om een close score te houden. Dit soort spelregels ontstaan vaak spontaan en worden ook vaak tijdens het spel afgesproken of aangepast.krijgt een kind te maken met georganiseerde wedstrijden, dan wordt de organisatiestructuur door volwassenen opgesteld. Op dat moment wordt het spel voor kinderen een serieuze aangelegenheid, waar winnen, succes en presteren erg belangrijk is geworden. Winnen wordt nu belangrijker dan mee doen. Vaak belangrijker dan oorspronkelijk de bedoeling was. Dikwijls worden de kinderen en hun behoefte aan hun eigen speelwereld door coaches en vaak ook de ouders nogal eens vergeten. De georganiseerde jeugdsport wordt een speelwereld waar alles door volwassenen wordt geregeld. In onderstaand schema, ontleend aan Guttmann, is de ontwikkeling van de speelwereld van kinderen naar de speelwereld van de meer geïnstitutionaliseerde, georganiseerde wedstrijdsport weergegeven. Play spontaneous play organized play (games) non-competitive games competitive games (contest) intellectual contests physical contests (sports) In het begeleiden van kinderen kan ik veel putten uit ervaringen die ik in mijn eigen loopbaan als wedstrijdjudoka heb opgedaan. Het is mede een taak van de sportpedagogiek om de wereld van de georganiseerde sport en de kinderlijke speelwereld te verkennen. En daarbij niet te vergeten de verschillende kanten van begrippen als presteren, wedijver en competitie toe te lichten. 13.

14 Wat is presteren. Dit begrip kan onderverdeeld worden in twee momenten: 1 de gerichtheid op een resultaat 2 het overtreffen van eigen verrichtingen of die van een ander. In alle prestaties zit iets van overtreffen. Het kan zijn, dat men met zijn prestatie een ander overtreft maar het kan ook zijn dat men de eigen tot nu toe bereikte resultaten overtreft. De in de opvoeding gehanteerde prestatie, moet het kind helpen op zijn weg naar volwassenheid. Het kind moet er beter van worden. Daaruit resulteert de optimale prestatie, met andere woorden, de beste prestatie waartoe de leerling op dit moment toe in staat is. Buisman vat de gezichtspunten over het presteerbegrip op de volgende manier samen: 1. Worden de prestaties van de kinderen onderling steeds met elkaar vergeleken (of getoetst aan een algemene norm), of worden de prestaties van een kind ook op zich beschouwd, waarbij dus de verschillende prestaties van het kind zelf met elkaar vergeleken worden. 2. Gaat het bij presteren vooral om het eindresultaat of wordt er ook aandacht geschonken aan het proces van presteren. 3. Beleven kinderen plezier aan presteren of doen ze het met tegenzin. 4. Moeten kinderen presteren of mogen ze? (Is presteren iets van hun zelf gebleven of wordt het door andere bepaald?) 5. Werkt het presteren verblindend of scheidend voor de kinderen. 6. Is het presteren in de club ingebed in een sfeer van vanzelfsprekendheden of kan er open en vrij over gedacht en gesproken worden. 7. Is presteren een positief of negatief begrip en waardoor wordt dat bepaald. Met behulp van het stellen van deze vragen kan de sportpedagogiek bijdragen tot de verheldering van het presteerbegrip. Wedijver Als er een prestatie geleverd moet worden is de wedijver een uitgelezen methode om de prestatie te verhogen.ieder kind wordt graag geprezen, dit is een bewijs van een gezonde natuur. De wedijver is een onschuldige naijver. De wedijver in de sport heeft twee kanten. Als eerste het plezier dat gewekt wordt om door uiterste inspanning van kracht en inzet te willen winnen, het spelelement in de wedijver. Ten tweede is er de wil om te winnen. Dit is het bewuste moment in de wedijver.wanneer het tweede, het bewuste moment gaat overheersen over het eerste het spelelement, dan zijn we op weg naar de eerzucht. Dan moet je als leraar op je hoede zijn en het kind goed gaan begeleiden.de wedijver kan in de opvoeding een winstpunt en een verliespunt zijn. Dit betekent dat je als leraar de wedijver juist moet hanteren. Het ene kind zal je moeten temperen en het andere kind moeten stimuleren. Een jeugdjudoka die zich laat inpakken kun je stimuleren. Een judoka die na elke verliespartij gaat huilen, uit boosheid over het verlies, is uit balans en moet worden getemperd in zijn wedijver. 14.

15 Competitie De meningen omtrent competitie lopen nogal uiteen. Sommige vinden het verkeerd om jonge kinderen aan competitie te laten deelnemen en anderen daarentegen stimuleren het juist. Voorstanders zijn van mening dat competitie een waardevol iets is voor het socialiseren en een goede voorbereiding op het deelnemen in de samenleving kan zijn. Daarnaast wordt competitie door vele gezien als karaktervormend.tegenstanders zeggen weer dat competitie negatief kan werken. Butt en Coakley beschrijven bijvoorbeeld dat competitie rivaliteit, angst, frustratie, afgunst en agressie kan opleveren wanneer het willen winnen, de wedijver, escaleert. Frustraties, afgunst en agressie moet men zien te voorkomen of kinderen er mee leren om te gaan. Er staat tenslotte slechts sport op het spel. Zelf heb ik competitie ervaren als iets waardevols, waarbij het een duidelijke bijdrage heeft geleverd aan mijn persoonsvorming.ik ben echter wel van mening dat, als er kinderen deel gaan nemen aan wedstrijden je ze goed moet gaan begeleiden. Soms is het meedoen belangrijk en komt winnen op de tweede plaats. De stap van recreatiejudo, van de normale stoeiles, naar wedstrijdjudo betekent heel wat in een kinderleven. Sommige kinderen hebben daar totaal geen moeite mee, maar voor anderen kinderen een moeizaam proces. Dit proces moet voorzichtig begeleidt worden omdat er anders schade opgelopen wordt in de judoontwikkeling van het kind en het plezier in de judosport kan verdwijnen. Zolang het kind er plezier in blijft houden en zelf graag aan wedstrijden wil deelnemen, kun je dit zeker stimuleren. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de judoleraar, net zoals de judoleraar er voor waakt dat in de wedijver de eerzucht niet gaat domineren. Zolang wedstrijden maar een kindvriendelijk karakter behouden en uit eigen vrije wil een kind aan wedstrijden mee wil doen, zal een kind er plezier aan beleven en het leuk vinden. Enkele positieve punten van het deelnemen aan jeugdjudowedstrijden: - Het is waardevol voor het socialiseren en dus een goede voorbereiding op deelname in de samenleving.de jeugdjudoka leert omgaan om o.a om te gaan met lukken en mislukken, met winst en verlies, vreugde en verdriet. - Het is karaktervormend. Elk kind heeft karaktereigenschappen en men kan delen van die eigenschappen beïnvloeden. - Zelfkennis Het kind gaat dingen bij zichzelf ontdekken zoals o.a. zijn mogelijkheden. - Een aanmoediging voor andere uitdagingen. Examens Van spelen naar leren Er zijn maar weinig sporten waar een of meerderen keren per jaar examens worden afgenomen. Bij judo is dat heel normaal. Traditioneel is het zo dat het leren van judotechnieken voor een volgende kleur band of slip een belangrijke plaats inneemt. Om kinderen (beter) te leren judoën moet er geoefend worden. Het bandensysteem lijkt daarbij als waarderingssysteem voor jeugdige judoka s van groot belang. De kleuren van de banden zijn aanduidingen voor de mate waarin de judoka is gevorderd in het geheel van het judo. 15.

16 Over de vaardigheidseisen, die gekoppeld zijn aan de gekleurde banden is men in Nederland niet altijd eenduidig. Iedere judoleraar is binnen zijn eigen judoclub vrij om te bepalen of en hoe hij examens afneemt. Hoe vaak examens en welke eisen eraan worden gesteld kan de judoleraar zelf bepalen. Dit geldt t/m de bruine band. Voor dangraden, bestaan vastgestelde normen. Slippensysteem als extra tussenstap Voor jeugdjudoka s is in Nederland nog een extra tussenstap toegevoegd, in de vorm van slipexamens. De slip aan de band heeft voor de kinderen heel veel waarde. Deze tussenstapjes zijn eveneens bedoeld om het examen voor de jeugd aantrekkelijk te houden. Anders zouden de kinderen steeds lang moeten wachten voor ze weer eens examen mochten doen. - De periode tussen de examens zijn dan korter. Voor elk kind is dit overzichtelijker. - Het blijkt voor kinderen een goede versterkende motivatie om te oefenen. - Het contact leraar en ouders wordt daardoor regelmatig onderhouden. - Kinderen leren omgaan met het examengevoel. - Het behalen van een hogere band of slip is een tastbare beloning voor de inzet van het kind. - Het gevoel van eigenwaarde kan hierdoor gestimuleerd worden. - De examenvoorbereiding kan als middel dienen om zich te concentreren. Via extrinsieke motivatie, het moeten leren vanwege het afleggen van een examen, heeft het kind vaak meer aandacht voor de lesstof. De kinderen raken door het intensief bezig zijn vaak meer geïnteresseerd, hetgeen de intrinsieke motivatie kan stimuleren. In dit proces kan het kind dus van extrinsiek tot intrinsiek gemotiveerd raken. Bij de jongste judoka s staan deze ontmoetingen meer in het teken van een openbare les dan van een examen. Waarbij opmerkelijk is, hoe jonger de kinderen zijn, hoe meer belangstelling er is. Voor hele jonge kinderen is deze dag een echt feest, zij mogen laten zien wat ze allemaal wel niet kennen en kunnen. Ook ouders, opa s en oma s genieten van de kinderen en maken vaak foto s en video-opnames. Naarmate de kinderen ouder worden neemt ook vaak de belangstelling van de ouders af. Opvattingen leraar Doordat iedere leraar vrij is om te bepalen hoe hij de judoka s t/m bruine band examineert, treft men nogal wat verschillen aan. De Nationale Jeugdcommissie van de J.B.N. heeft wel richtlijnen gegeven voor de leeftijden en bandkleur, maar geen vaardigheidseisen. Dat wordt aan de verantwoordelijkheid van de leraar overgelaten. De judo-opvattingen en benadering in het judo-onderwijs is per judoleraar heel verschillend. Zo zal de ene leraar de technieken het belangrijkste vinden, terwijl anderen het leren omgaan met elkaar en de kwaliteit van het spelen benadrukken. Weer anderen richten zich weer meer op het wedstrijdjudo. Ook bestaat er therapeutisch judo, waar de gradering weer op eigen wijze gehanteerd wordt. Het judo-onderwijs is meestal voor de jongste judoka s speelser gericht en hoe ouder des te meer technische details erbij komen. Een belangrijk moment in een kinderleven. Het behalen van een hogere band. 16.

17 Samenvatting Bij het lesgeven in jeugdjudo kan en mag niet om de kinderlijke belevingswereld heen gegaan worden. Wil je kinderen daarin tegemoet komen dan zul je kinderen serieus moeten nemen. Je zult jezelf moeten gaan verdiepen in deze kinderlijke belevingswereld en het pedagogisch en didactisch handelen daarop afstemmen.spelen neemt een belangrijke plaats in voor het kind en judo betekent spelen en stoeien. Stoeien komt voort uit een natuurlijke bewegingsdrang en een groot deel van de les bestaat uit ravotten.door het stoeien leert een kind zich ontdekken en met zijn judovriendjes om te gaan. Zorg en respect voor elkaar staan centraal in elke les.een les moet veiligheid en geborgenheid bieden, waarbij de judoleraar altijd het centrale middelpunt moet zijn, iemand die je kunt vertrouwen en waar je op kan terugvallen.deelname aan wedstrijden, mits goed begeleidt, kan een grote bijdrage leveren aan de persoonsvorming van een kind. Judo is er voor iedereen en heeft ook een belangrijke therapeutische waarde. Judo heeft alles in zich en kan er mede toe bijdrage dat het kind een stabiele en evenwichtige persoonlijkheid wordt. Nog steeds na vele jaren heb ik nog veel plezier in het judo. De evaring die ik in de loop van de tijd heb opgedaan, wil ik graag doorgeven aan kinderen en volwassenen. Het werken met groepen boeit mij ontzettend en steeds verbaasd het mij dat je ontzettend veel kan bereiken met kinderen.het is prettig om te merken dat ik steeds vaker tussen de kinderen kan staan en minder vaak nodig is om erboven te staan.ik ben op zoek naar de juiste verhouding tussen instructeur en begeleider en merk dat ik me steeds beter thuis voel in de rol van begeleider. Judo heb ik tijdens mijn wedstrijdperiode vooral gezien als een westerse sport, met de competitie en bijbehorende regels. In verloop van tijd ben ik judo meer gaan beschouwen, in navolging van Jigoro Kano, als dovorm, waarbij de ontwikkeling van de persoon centraal staat. Three budo masters op de volgende uitspraak: Popularisatie van iedere kunst brengt altijd gevaren met zich mee, en de drie meesters zouden zonder twijfel ernstig ontzet zijn over de veranderingen die zich in de budowereld hebben voltrokken: vergroting van de commercialisatie, wrede partijzuchtige twisten, and schandalig gedrag van seniore instructeurs. "Chiri mo tsumori yamato nari" (Zelfs stofdeeltjes, wanneer verzameld, kunnen een berg vormen.) Algemeen De naam judo is niet door Kano Jigoro uitgevonden. Al ongeveer twee eeuwen voordat Kano zijn (Kodokan) judo introduceerde, is het woord judo al in de Japanse en/of Chinese literatuur terug te vinden. Hierbij werd het vooral in verband gebracht met de Jikishin Ryu. Echter, Kano blies de term nieuw leven in. Kano zelf zei hierover: Ik noemde het geheel waar ik les in gaf judo in plaats van jujutsu. [ ] Ju betekent zacht of meegeven, jutsu kunst of techniek and do weg of principe, waardoor jujutsu zachte 17.

18 kunst of techniek of kunst of techniek van het meegeven betekent, met als uiteindelijk doel de overwinning, terwijl judo de weg of principe hiervan betekent. (Contributions of judo to education, Jigoro Kano) Kano gaf verder de term Kodokan mee aan zijn stijl, om ten eerste een duidelijk onderscheid te maken met het Jikishin Ryu, maar ook om zijn grotere betekenis aan het judo mee te geven. Kodokan betekent namelijk school waar de weg bestuurd wordt, waarbij de weg volgens Kano zelf het concept van het leven zelf is. Dit geeft dan ook meteen aan dat het Kodokan Judo volgens Kano niet alleen het doen van technieken is, maar dat het onlosmakelijk met het leven van de beoefenaar verbonden moet zijn ( de weg van het leven ). Kano gaf om dit nog sterker naar voren te laten komen twee basisprincipes aan het judo. Basisprincipes Kodokan Judo Er zijn veel beschrijvingen van judo in de literatuur te vinden. Een éénsluitende definitie bestaat er echter niet. Jigoro Kano geeft zelf de volgende definitie van judo in Contributions of judo to education: Judo is een studie en training van lichaam en geest, als ook de regulatie van iemands leven en doen. Vanuit de diepgaande studie van de verschillende methoden van aanval en verdediging ben ik ervan overtuigd dat zij alle afhangen van de toepassing van één overkoepelend principe, namelijk: Wat het doel ook is, het kan het best bereikt worden door het beste of meest efficiënte gebruikt van lichaam en geest voor dat doel. Kano geeft hiermee dus ook weer aan dat niet alleen het lichaam, maar ook (juist?!) de geest getraind moet worden. Ook in het omschrijven van het doel van judo, geeft Kano weer aan dat niet alleen het fysieke maar ook het mentale getraind moet worden: Het doel van judo is om de fysieke en mentale kracht het meest efficiënt te gebruiken. Het trainen hiervan is om de ware mening van het leven te begrijpen door middel van mentale en fysieke training van aanval en verdediging. Je moet jezelf ontwikkelen als een persoon en een nuttige burger voor de maatschappij worden. (Kano in Born for the Mat van Keiko Fukuda). Uit deze regel blijkt ook dat het judo een doel voor de maatschappij als geheel heeft. Kano vatte deze de doelstellingen en hiermee zijn definitie van het Kodokan Judo samen in twee stellingen: Seiryoku zen yo en Jita kyoei. Deze stellingen worden (kort en krachtig) in de volgende paragrafen verder toegelicht. Seiryoku zen yo Seiryoku zen yo wordt vertaald als maximum efficiënt gebruik van lichaam en geest. Kano zegt over zijn eerste basisprincipe het volgende: Is er dan een principe welke nooit faalt in zijn gebruik? Ja, deze is er. Dit is het principe van maximum efficiënt gebruik van lichaam en geest. (uit Judo: the Art of self defence, Jigoro Kano). Hiermee geeft Kano eigenlijk al meteen aan dat dit een technisch principe is. Shibazaki Matsutaro omschreef in het toonaangevend blad Judo dit principe als volgt: De uitdrukking seiryoku zen yo geeft de essentie van judo s rationele kenmerk weer. Seiryoku verwijst naar de mentale en fysieke krachten en zen yo betekent het goed gebruiken hiervan. Tezamen betekent seiryoku zen yo het gebruiken van ieders eigen mentale en fysieke krachten om zo lonende doelen het meest efficiënt te volbrengen. Dit wil zeggen, 18.

19 om een taak (fysisch of anders) uit te voeren, zal er een precieze mogelijkheid (of timing) zijn waarop iemands prestatie het meest efficiënt kan worden uitgevoerd. De judo training is er om meester te worden in het attent worden om zulke gelegenheden te detecteren, en dat moment aan te pakken om zo jezelf aan te wenden om je eigen krachten het meest efficiënt te gebruiken. Kano geeft vele praktijk voorbeelden als uitleg voor dit principe. Hierbij komt het er vooral op neer dat men bij judo altijd mee moet gaan met de tegenstander, en niet tegen hem in. Inachtneming van de bovenstaande omschrijvingen van het principe seiryoku zen yo, is het belangrijk op te merken dat dit dus niet alleen geld op fysiek gebied, maar ook op mentaal gebied. Dit blijkt ook uit het volgende citaat van Kano: Zodra het echte belang van dit principe wordt begrepen, kan het toegepast worden in alle fases van het leven en activiteiten en iemand in staat stellen tot het hoogste en meest rationele leven te komen. Het echte begrijpen van dit principe hoeft niet noodzakelijkerwijs bereikt worden door training in de methoden van aanval en verdediging, maar omdat ik tot dit idee kwam door het trainen van deze methoden, maakte ik zo n training de krachtmeting en de training voor het ontwikkelen van het lichaam een reguliere manier om tot dit principe te bereiken. (uit Contributions of judo to education) Jita kyoei Buiten het dus technische principe seiryoku zen yo gaf Kano een tweede basisprincipe aan zijn Kodokan Judo mee, zijnde jita kyoei. Jita kyoei is te vertalen als algemeen wederzijds welzijn en weldaad. Kano gaf in de volgende omschrijving mooi aan wat het verband is tussen zijn twee stellingen: [ ] Dit principe van maximum efficiëntie, wanneer toegepast op het opvijzelen of perfectioneren van het sociale leven, net als wanneer toegepast op de coördinatie van lichaam en geest, in de wetenschap van aanval en verdediging, vereist, bovenal, orde en harmonie onder zijn leden, en dit kan alleen bereikt worden door wederzijdse hulp en concessie, leidend tot wederzijds welzijn en weldaad. (uit Contributions of judo to education, Jigoro Kano) Het is van belang hierbij op te merken dat Kano spreekt over wederzijds : het judo moet dus altijd en voor beide (alle) partijen een goede uitkomst hebben. Er moet dus altijd sprake van een win-win situatie zijn! Om de term jita kyoei verder kracht bij te zetten, en het judo als een algemeen iets te zien, en niet alleen als een vechtsport waar het om technieken gaat, gaf Kano in zijn lezingen veelal aan hoe men het judo in het dagelijks leven kon gebruiken: In zijn lezingen benadrukte Kano zijn Vijf principes van judo in het dagelijks leven : 1. Nauwkeurige observatie van jezelf en je eigen situatie, nauwkeurige observatie van anderen, en nauwkeurige observatie van de gehele omgeving; 2. Grijp het initiatief in alles wat je onderneemt; 3. Overweeg alles, handel resoluut; 4. Weet wanneer te stoppen; en 5. Blijf in het midden tussen opgetogenheid en depressie, uitputting en luiheid, roekeloosheid en lafhartig gedrag. (uit Three budo masters, John Stevens) Hier blijkt dus nogmaals uit dat het judo duidelijk meer is dan alleen technieken doen: het sociaal maatschappelijke doel is een intrinsiek onderdeel van het judo. 19.

20 Onderdelen judo Kano gaf het volgende aan met betrekking tot de onderdelen van waaruit het judo zou moeten bestaan: Judo wordt onderricht in twee methoden: één genaamd randori, en de ander kata. (uit Judo: the Art of self defence, Jigoro Kano) Uit deze omschrijving blijkt dus dat randori en kata altijd aanwezig (moeten) zijn in de beoefening van het judo! In de volgende omschrijvingen geeft Kano zelf aan hoe hij deze begrippen zag (beide omschrijvingen gaf Kano in Judo: the Art of self defence): Kata, wat letterlijk vorm betekent, is een formeel systeem van vooraf overeengekomen oefeningen, inclusief, buiten de hiervoor genoemde acties, slaan en schoppen en het gebruik van wapens, overeenstemmend met de regels waarbij iedere speler van tevoren precies weet wat de opponent gaat doen. Over randori zei Kano: Randori kan op verschillende manieren beoefend worden. Als het doel slechts het trainen van methoden van aanval en verdediging is, dan moet de leerling zijn aandacht vooral gericht worden op de meest efficiënte manier van werpen, slaan, schoppen, buigen of verdraaien, zonder speciale bijbedoelingen om het lichaam te ontwikkelen, of de mentale of de morele cultuur. Maar als het doel is de fysieke, mentale of morele cultuur, kan het trainen in de methoden van aanval of verdediging beperkt blijven tot die fasen van het judo zoals deze nodig wordt geacht to deze cultuur. Alhoewel deze omschrijving misschien wat cryptisch overkomt, spreekt hier wel duidelijk uit dat het ook bij randori niet alleen om het fysieke gaat, maar juist ook weer om het mentale c.q. morele vlak! In hoofdstuk Wedstrijdjudo, bladzijde 27, wordt dieper ingegaan op het gebied van randori en hoe dit nu toegepast wordt.in het boek Kodokan Judo, wordt nogmaals benadrukt dat kata en randori altijd samen moeten gaan: Eén reden dat judo zich ontwikkeld heeft tot een internationale sport, is dat zijn twee vormen van training, randori en kata, ideale manieren zijn om te trainen. (Het is wel tegenstrijdig om te zien dat in ditzelfde boek letterlijk staat gegeven dat de nadruk als eerste op werp technieken ligt. Dit is eigenlijk een contradictie met de grote Kodokan filosofie dat alles gelijk en evenwichtig door middel van kata en randori getraind dient te worden.) Buiten deze steeds terugkerende onderdelen kata en randori, geeft Oimatsu Shinichi aan in The Bulletin for Scientific Study of Kodokan Judo: [ ] Professor Kano zette uiteen over de methoden van het instrueren van het judo en bracht de volgende 4 zaken hierbij naar voren: 1 kata (vorm), 2- randori (vrij oefenen), 3- kogi (lezingen) en 4- mondo (vragen en antwoorden). Schinichi geeft dus aan dat Kano zich zelfs niet alleen wilde beperken tot randori en kata in zijn Kodokan Judo, maar ook tot meer intellectuele zaken. Dit is op zich logisch, omdat Kano continu spreek over het mentale en morele aspect, wat niet altijd direct terug te vinden is in de randori en/of het beoefenen van kata zelf. Kano gaf hierbij zelf het goede voorbeeld, door vele lezingen en vragen en antwoorden sessies te houden. 20.

21 Kata In dit hoofdstuk word gekeken wat Kano bedoelde en wilde met kata. Hiertoe wordt eerst aangegeven wat de algemene bedoeling van het kata is. Vervolgens wordt ingegaan op de gedachte van Kano over het kata. Om aan te geven waar het kata nu staat wordt in de derde paragraaf en overzicht van het verloop van het kata in de tijd. Als laatste worden twee (radicaal) andere kijken op kata gegeven. Algemene bedoeling van het kata In de paragraaf Onderdelen judo van het vorige hoofdstuk is al aangegeven dat Kano het belangrijk vond dat kata bestudeerd werd; hij vond dat het onlosmakelijk deel van het judo was. In de volgende paragrafen wordt daarom aangegeven wat de standaard ofwel algemeen erkende bedoeling van kata is, en waarom Kano deze methode in het judo liet bestaan. Kata als standaardisatiemethode Belangrijk is te weten dat sinds het strenge regime met betrekking tot de gevechts sporten in de Tokugawa periode er steeds meer een verschuiving optrad van het werkelijke gevecht (shiai/randori) naar het kata. In de tijd dat Kano dus begon aan zijn budocarrière is het zeer waarschijnlijk dat hij veel van zijn technieken via kata aangeleerd heeft gekregen. Het belang hiervan is dat vele vormen in kata werden gegoten, en zo door werden gegeven. Don F. Draeger, een autoriteit op het gebied van de achtergronden van de gevechtskunsten, schrijft hierover: [ ] Ten eerste, de belangrijke gevechtssystemen van Japan, de bugei, [ ] waren eigenlijk opgebouwd vanuit kata. Het was een normaal proces van lopen voor rennen, waarin efficiënte bewegingen en technieken eerst ontworpen, getest, verbeterd en uiteindelijk gestandaardiseerd werden door het medium kata. Kata ging altijd voor randori en het werkelijke gevecht, de shiken shobu. Jigoro Kano, in zijn synthese van het Kodokan Judo vanuit het jujutsu en andere gevechtssystemen, herkende de noodzaak hiervan and bouwde zijn bekende judo systeem niet in een vrij hamer-en-tang type training. (uit Judo randori no kata, D. F. Draeger) Dit geeft dus aan dat door middel van kata er een standaard (gestructureerde) manier van trainen ontstaat, die het tevens toestaat om nieuwe technieken te bedenken en perfectioneren. Kata als trainingmethode voor principes Buiten deze praktische benadering van het kata, gaf Kano ook aan dat hij kata zag als een manier om principes te trainen, principes die in het snelle gevecht van randori te snel verloren zouden kunnen gaan. Een mooie verwoording hiervan is van R. Cunningham, die hierover het volgende zegt in Kano and Kata: Reply to Geof Gleeson: [ ] Bijvoorbeeld, kata als het nage no kata plaatsen het principe van werpen in een breder context, en staan ons toe om elementen als ma-ai, ri-ai, irimi, ikioi en hazumi, en zo veel meer, te onderzoeken. Zulke kata s geven ons een beeld van de hogere principes, principes verder dan welke volgen uit simpele, individuele technieken. Kata als veilige trainingsvorm Een ander voordeel van kata s is dat allerlei vormen bestudeerd kunnen worden, zonder gevaar voor de uitvoerders. Omdat Kano het wederzijdse belang erg belangrijk vond in zijn judo, werden dus veel oefeningen die in zijn ogen gevaarlijk waren in het kata beoefend. In zijn eigen woorden: [ ] De overgebleven slag, schop, snij en duwtechnieken worden geleerd in kata en niet in randori, omdat als zij in een randori gebruikt zouden worden er veel ongelukken zouden gebeuren, terwijl wanneer het geleerd wordt in kata zulke ongelukken niet zouden gebeuren omdat alle aanvallen en verdedigingen vooraf overeengekomen zijn. (uit Contributions of judo to education) 21.

22 Kano en kata s Algemeen Het is meerdere keren te sprake gekomen dat Kano vond dat kata een belangrijk deel van het judo was. De standaard ofwel algemeen erkende redenen hiervoor zijn gegeven in de vorige paragraaf. Kano zag echter buiten deze redenen ook een duidelijk leerproces, en het uitstijgen boven de techniek naar het niveau van het doorgronden van een techniek. Draeger omschrijft dit proces zeer duidelijk als volgt: Kata is een intrinsieke trainingmethode van het Kodokan Judo, en het heeft twee duidelijk verschillende ontwikkelingstadia. De eerste van deze is het doen -stadium een tijd waarin we moeten studeren en het uitvoeren, zodat we een mechanisch inzicht hierin krijgen. Nadat we een redelijk goede technische basis van het kata hebben en een redelijk verlopende voorstelling hiervan kunnen geven, dan kunnen we het gebruiken en antwoorden vinden op technische problemen van de verschillende technieken die het beslaat. Dit is wat gezien kan worden als het gebruik -stadium. (uit Judo randori no kata) Draeger geeft aan dat alleen als het kata op deze manier wordt gebruikt, het zin heeft om het te bestuderen en te beoefenen. Hieruit blijkt dat het kata duidelijk ook van belang is op het mentale vlak. De verschuiving van het doen naar het begrijpen is een essentiële stap in het kata. Dit leerproces sluit dan weer perfect aan bij Kano s opvatting over de meerwaarde van het judo in het leven zelf. Om nog sterker aan te geven dat het om de diepere betekenis gaat en niet om de techniek alleen, heeft Kano zelf aangegeven dat de ceremonie in het kata ondergeschikt is aan het doen van de oefeningen zelf. Draeger zegt hierover in Judo Randori no kata s: Een andere belangrijk punt over kata is dat de grondlegger het kata niet wilde zien als puur een ceremonie. In al zijn technische aantekeningen is het onderliggende idee haal de ceremonie uit het kata. Wat dit tot gevolg heeft is dat, terwijl kata een excellente manier is om judo te laten zien en tentoonspreiden, dit niet het fundamentele doel van kata moet worden. Kata juist toegepast behoort in de training van alle judoka s thuis; kata is een trainingmethode, een tool, als je dat zo wil noemen. In de gedachte van de grondlegger, volledige begrip van judo kan niet verkregen worden zonder een substantiële doses kata in het judo leven van de judoka. Randori no kata s Kano maakte een duidelijk onderscheid tussen de twee randori no kata s (het nage no kata en katame no kata) en de overige klassieke kata s. Het is geen geheim dat Kano een groot voorstander was van deze randori no kata s. Zoals uit de term al blijkt, vond hij dat de randori no kata s duidelijk een brug moesten slaan tussen kata en randori. Toen Kano bijvoorbeeld vond dat de vaardigheid het grondgevecht van zijn leerlingen steeds meer achteruit ging, schreef hij in zijn dagboek: Ik overlegde met Mifune over het gebrek aan vaardigheid in het katame waza van de studenten. We kwamen overeen alle kata studies te intensiveren en kata instructie een vast onderdeel van het Kodokan Judo te maken op basis van 2x per week. Alle studenten moeten zeker deelnemen aan de studie van het katame no kata. In zijn aantekeningen en persoonlijke dagboek heeft Kano zelfs geschreven dat hij kata als uchi komi ziet, en dus als een uitermate goede trainingvorm voor randori. Draeger verwoordt dit in Judo randori no kata alsvolgt: Hier volgt de donderslag: in de gedachte van de grondlegger is uchi komi gelijk aan kata. Denk er maar eens over na. In uchi komi hebben we niets meer dan een vooraf overeengekomen methode van werken met onze uke. We herhalen bepaalde acties tegen zijn meer-of-minder coöperatieve zelf. We weten beide wat er gaat gebeuren. 22.

23 Verval van kata met de tijd Omdat Kano het kata een intrinsiek deel van het judo vond, en er zelf dus ook veel aandacht aan bestede, beleefde het kata onder Kano een grote bloei. Het als basis voor de judo beoefening bedoelde kata (in algemene zin) was voor een ieder verplicht, en werd uitvoerig besproken en toegepast. Daarom bleef het kata groeien tijdens het leven van Kano. Echter, na de dood van Kano was er een sterke teruggang in het kata te zien. In Judo formal techniques geven Osaki en Draeger het volgende overzicht van de opkomst en verval (ondergang?) van kata. De redenen waarom het verval tot stand is gekomen, buiten de voor de hand liggende invloed van de opkomst van de shiai in het westerse judo, wordt in de volgende paragrafen aangegeven. Verval van interesse in kata Een van de belangrijkste reden dat het kata in verval raakte is waarschijnlijk dat Kano een zó groot belang hechtte aan kata, dat tijdens zijn leven het niet anders kon dan groeien. Echter, na zijn dood waren er niet zoveel (invloedrijke) mensen die het kata ook zo sterk aanhingen. Daarbij kwam dat het judo na de dood van Kano een sterkte opgang maakt in het westen, waarbij (inherent aan de westerse cultuur) de nadruk lag op randori, en later op shiai De interesse in het kata nam dus sterk af onder de judoka s. Dit leidt op zich tot een vicieuze: de interesse neemt af waardoor zeer waarschijnlijk de uitvoering minder wordt, waardoor het belang in de ogen van de judoka ervan afneemt, waardoor de interesse verder afneemt, etc. Verval in uitvoering van het kata Dat het kata al snel gezien wordt als een showsysteem is op zich niet verwonderlijk. Zeker in het doen -stadium ziet de judoka alleen maar een oefening die leeg en misschien wel onwerkelijk overkomt. De achterliggende principes komen zeker in het doen -stadium niet naar voren. Als een dergelijk vorm overgebracht wordt naar de westerse maatschappij, welke minder snel geneigd is om zich door herhaling van lege en/of onwerkelijke oefeningen iets eigen te maken (om zo in het gebruik -stadium te komen), zal het kata snel worden verwaarloosd. Het gevolg is dat kata wel beoefend word, maar niet meer met het uiteindelijke doel om in het gebruik -stadium te komen. Het wordt enkel nog gebruikt als show voor demonstraties en dergelijke. Het woord beoefend is hierbij expres tussen aanhalingstekens gezet, omdat het kata snel verviel tot een show waarbij uke continu mooie sprongen maakt om het kata er goed uit te laten zien, wat dus duidelijk nooit de bedoeling is geweest van kata! Draeger verwoorde bovenstaande op een zeer goede en uitgebreide wijze als volgt: Dat kata een vooraf overeengekomen oefening is, is waarschijnlijk de grootste bron van het misverstand. Voor de meeste judoka s en vele niet ervaren instructeurs, heeft deze samenwerking de betekenis gekregen dat tori altijd de winnaar is en dat uke welverdiend verslagen wordt. Het heeft ook de betekenis gekregen dat uke, in deze samenwerking, moet springen voor tori, al doende proberen zijn best te doen om het geheel er goed uit te laten zien. Niets is meer onjuist of brengt meer schade toe aan het gebruik van het kata als training middel. Samenwerking in kata is alleen een beperkt iets welke van uke vraagt in een bepaalde positie te zijn op een bepaald tijdstip, zodat tori de gewenste techniek kan uitvoeren. Deze arbitraire voorbereiding behelst niet het springen van uke of zwakke pogingen om met tori te worstelen. In het nage no kata wordt uke geworpen en hard ook! In kata no kata wordt uke effectief vastgehouden, verwurgd of zijn arm vastgeklemd, anders is uke in de gelegenheid om te ontsnappen. Dit is de bedoelde toepassing van het kata volgens de grondlegger. 23.

24 Door deze misconceptie over de uitvoering van het kata is het kata niet meer interessant (lees uitdagend) voor de judoka. Dit is dus het andere einde van de vicieuze cirkel waarover in de vorige paragraaf word gesproken: de uitvoering is minder interessant (niet uitdagend), waardoor de interesse zeer waarschijnlijk afneemt, etc. Verval van inzicht in kata Bij zijn studie naar kata in judo, zag Draeger een ook de terugloop in de bedoeling en uitvoering van kata. Hij verwoorde dit als volgt: Alles wat ik zag - en we je zelf ook zal zien als je de tijd neemt om rond te kijken was een betekenisloos, droge schaduwdans in elke kata uitvoering. In grote mate was het kata een tentoonstelling; er was geen moderne training applicatie voor. Ik werd wantrouwig en immens geïntrigeerd; omdat, de praktische en efficiënte gedachte van Kano [ ] goed kennende, ik wist dat hij het kata niet zulk een lege betekenis had toegekend. Kata naar zijn idee moest een efficiënte functie en belangrijke rol in het judo gehad hebben. (uit Judo randori no kata) Draeger geeft hier al een belangrijk punt aan: het kata werd gezien als een tentoonstelling, een opvoering en niet als een belangrijke en essentiële trainingsmethode. Draeger gaat zelfs zover dat hij zijn mening (stelling) veralgemeniseerd door te zeggen: In de verschillende interviews, spraken alle sensei over het moderne kata dat het ver van de eigenlijke bedoeling ligt. Zij wezen de verschillende technische discrepanties aan, wat mij des te meer overtuigde dat de ware mening van kata niet tot uiting kwam bij de moderne judoka, zelfs niet bij diegene die het wel wisten. Indirect geeft Draeger ook weer aan dat men de diepere achtergrond, ofwel het inzicht in kata kwijt (begon) te raken: het kata was niet meer een standaardisatiemethode en/of trainingsmethode voor principes: het was enkel nog een showsysteem. Men zag hierdoor kata niet meer als een judotechnisch nuttig iets (en begreep dus niet meer wat kata is), waardoor kata een mindere betekenis kreeg, en hierdoor ook verder in verval raakte. Een (radicaal) andere kijk op kata Zeker in het westen wordt er een andere lading aan het kata gehangen dan in bijvoorbeeld Japan. Een van de belangrijkste reden hiervoor is dat het westen meer belang hecht aan shiai. In de volgende paragrafen wordt de persoonlijke visie van twee judo grootheden, Gleeson en Geesink, besproken, om aan te geven dat er in de westerse wereld behoefte is aan een ander soort (geen?) kata. Gleeson Tijdens de opening van de Britse National Technical Conference of the British Judo Association hield G. Gleeson, 8e dan, een toespraak met als titel Kano radical or traditionalist? Or Are kata ans shiai the same thing?. Deze toespraak, gehouden in 6 september 1987, is op zijn minst radicaal te noemen, en wordt een ieder aanbevolen die eens een andere kijk op Kano wil zien. Standaardiseren van het kata Een onderdeel van zijn toespraak, zoals de titel het al aangaf, ging over kata. Al vrij snel geeft Gleeson dat hij vindt dat het in het westerse judo totaal niet omgegaan wordt met kata Kano dit bedoeld had. Een van zijn voornaamste problemen met het tegenwoordige kata is de standaardisatie van dit kata. Met standaardisatie bedoelt Gleeson in dit geval vooral de vormstandaardisatie, ofwel de grote nadruk die op de ceremonie gelegd wordt in het tegenwoordige kata in plaats van op de inhoud. Hij geeft hiermee aan dat het kata niet meer 24.

25 als trainingsmethode voor het aanleren van principes gebruikt kan worden. Gleeson verwoorde dit in zijn toespraak als volgt: Toen ik in de Kodokan trainde, kregen we iedere zaterdagmiddag les in kata van experts van 8e dan en hoger. Iedereen leerde het kata anders aan. Er was nooit een teken dat er alleen maar één manier van het uitvoeren van het kata was. Zij wisten beter. Het was echter in 1962 dat een of andere clown het idee kreeg om een standaard uitvoering op te brengen. Hoe kan onderwijs gestandaardiseerd worden? Wat een ramp was dat het [vorm]standaardiseren van het kata bedoel ik dan. Het toont een diepgaande onwetendheid van het gehele concept van onderwijzen. Een levend, kloppend iets kan niet gestandaardiseerd worden. Alhoewel Gleeson hier van R. Cunningham in zijn toespraak Reply to Geof Gleeson hard commentaar op kreeg dat Gleeson niets van kata begreep (waar hier niet verder op zal worden ingegaan), geeft dit wel een paar belangrijke punten aan. Ten eerste zegt Gleeson dat het kata nooit (sterk) gestandaardiseerd kan worden. Dit spiegelend naar de bedoeling van een kata, standaardisatie, lijkt een tegenspraak. Echter, standaardisatie als kata principe wil zeggen uke en tori weten welke aanvallen en verdediging er komt, maar het verloop of vervolg hoeft niet standaard te zijn! Standaardisatie van vorm (vormstandaardisatie), zoals men in 1962 doorvoerde en waar Gleeson naar verwijst, zorgt wel voor duidelijke restricties in de volledige uitvoering. Indien bijvoorbeeld er een groot verschil is tussen Tori en uke, moeten sommige oefeningen inherent anders worden uitgevoerd, wat volgens vormstandaardisatie eigenlijk niet kan. Waarschijnlijk bedoelde Gleeson hetzelfde te zeggen als Draeger over kata: het moet niet verworden als een nutteloze schaduwdans wat niets in zich heeft buiten het uitvoeren van iets op de voorgeschreven manier Door een volledige standaardisatie van het kata zou ook de mogelijkheid om het kata te zien als het aanleren van principes verdwijnen. Dit omdat bij een gehele standaardisatie de vrijheid van tori en uke verloren gaat, en er geen ruimte meer is voor experimenteren. Zonder experimenteren kan de judoka niet tot het inzicht komen was de precieze bedoeling is van het kata. Het levende kata kan daarom nooit vorm-gestandaardiseerd worden. Shiai-no-kata Gleeson geeft aan dat, om het judo niet gelimiteerd te laten zijn, het nodig is dat het kata niet letterlijk gekopieerd moet worden. Het moet worden gezien als een generiek iets wat gebruikt kan worden als men spontane creativiteit nodig heeft. Echter, de vraag is hoe men deze spontane creativiteit, nodig in alle vormen van judo (technisch en wedstrijd), kan trainen. Gleeson geeft aan dat als vaardigheid gedefinieerd wordt als een onmiddellijk antwoord op een onmiddellijke (spontaan ontstane) situatie, het experimentele terugkoppelingproces zo getraind moet worden dat dit nog efficiënter wordt. Met de volgende bewoording geeft hij aan waarom hij vindt dat er daarom een shiai-no-kata nodig is: Een manier om dit aan te pakken is om eerst de vorm dat gelimiteerd is door zijn inhoud het orthodoxe kata te analyseren. Ten tweede moet de inhoud die vorm creëert ofwel shiai geanalyseerd worden. Vergelijk de twee; let op de verschillen, als die er al zijn, wat een idee mag geven over hoe een nieuw training programma ontwikkeld zou moeten worden: een programma dat het judo zo hard nodig heeft. Laat ons kijken naar Kano s versie van de vorm van het werpen, het nage-no-kata. 1. Het is natuurlijk gestructureerd: de volgorde heeft een patroon en kan eenvoudig gezien worden. 2. Selecties van bepaalde acties zijn gemaakt wat de uitvoering faciliteert. 3. Er is een tijdsconditie: een begin en een eind. 25.

26 4. Er is een wederzijds afspraak dat bepaalde regels en gedragscodes worden geaccepteerd en uitgevoerd. 5. Beide uitvoerders weten wat er moet gebeuren en beide zijn een deel hiervan. 6. Er is een succesvolle uitvoerder en een niet-succesvolle. 7. Er is geen variatie in de volgorde van bewegingen. Kijk nu eens naar shiai. Het enige significante verschil is punt 7. In shiai zijn er geen limitaties met betrekking tot de variaties van manieren van aanval. Dit is natuurlijk het kritische verschil; kunnen we een kata dusdanig structureren dat het variabele condities in zich heeft om zo de wedstrijddeelnemer anders hierop te laten reageren iedere keer dat hij aanval? Vakkundigheid (vaardigheid) is een reflectie van persoonlijkheid. Hoe kunnen we dat in een shiai-no-kata bouwen? Alhoewel Gleeson het misschien wat moeilijk en omslachtig verwoord, geeft hij wel aan dat het (Kodokan) kata niet echt een goede trainingmethode is de wedstrijdjudoka. De wedstrijdjudoka is gebaat bij een grote hoeveelheid (oneindig) aantal variaties van aanval en verdediging. De vraag is dus of dit goed genoeg tot uiting komt in de huidige kata s. Gleeson geeft in zijn toespraak helaas niet het antwoord op de vraag hoe dit shiai-no-kata er dan in detail uit zou moeten zien. Hij zegt wel: Door het mixen van alle kata s van Kano, zullen we in staat zijn om iets van de oplossing te vinden van de queeste hoe een shiai-no-kata te maken. Echter, het zal veel werk vragen. Coaches moeten vooral het kata harder bestuderen. Niet als een fossiel overblijfsel van het verleden, maar als viriele leidraad voor de toekomst. Geesink In zijn boek Veiligheid door perfectie wijdt Geesink ook een hoofdstuk aan kata. In de eerste regel van dit hoofdstuk wordt het al snel duidelijk hoe Geesink over kata denkt: Zoals het beoefenen van kata s voor een judoka meestal aan het eind van zijn judoloopbaan plaatsvindt, zo wil ik dit boek afsluiten met een hoofdstuk waarin ik mijn opvatting over de betekenis en inhoud van kata s zal geven. Waar Kano aangaf dat kata een intrinsiek onderdeel van het judo moet zijn, gedurende de gehele judocarrière van de judoka, geeft Geesink dus aan dat de judoka dit meestal aan het eind van zijn judoloopbaan terugkomt. Het is interessant om te zien dat Geesink en Gleeson eigenlijk dezelfde opvatting hebben over het kata. Waar Gleeson aangaf dat hij vindt dat de vorm van het kata teveel (vorm)gestandaardiseerd is, geeft Geesink een soortgelijke opvatting: Ondanks het feit dat de randori no kata s een vrije vorm van uitvoering hebben, worden zij als traditionele en als gevolg daarvan aan vorm gebonden kata s uitgevoerd. Dit is in strijd met de oorspronkelijke functie. Randori no kata s zijn vormen die te maken hebben met het moderne judo en aangepast moetwen worden aan de evolutie daarvan. Zij dienen een afspiegeling te zijn van het judo van vandaag. De andere kata s hebben een zuiver historische en traditionele betekenis, en hebben niets te maken met de ontwikkeling van het judo. Voor mij zijn deze kata s nauwelijks interessant. Buiten deze eerste opvatting, lijkt het ook of Gleeson en Geesink op één lijn liggen met de gedachte over een shiai-no-kata: Het nage no kata en katame zouden samengesteld moeten worden uit technieken die bijvoorbeeld in de laatste drie jaren bij de belangrijkste internationale sportontmoeting het meeste werden toegepast. Ook Geesink geeft dus aan dat het kata niet als vast gezien moet worden, en voor de wedstrijdjudoka een andere inhoud moet krijgen, als het nuttig wil zijn. 26.

27 Wedstrijdjudo Om te kunnen zien of het moderne wedstrijdjudo ook in het Kodokan Judo past, moet eigenlijk eerst worden gekeken wat Kano van hiervan vond. In dit hoofdstuk wordt daarom ingegaan op Kano s kijk op het wedstrijdjudo. Verder worden de tegenwoordige ontwikkelingen in het wedstrijdjudo besproken om dit ook te vergelijken met de doelstelling en principes van het Kodokan Judo. Verschil tussen Kano s randori en shiai Belangrijk is dat Kano continu over randori spreekt, en niet over shiai. De Dictionary of the Martial Arts geeft de volgende vertaling voor de termen randori en shiai: Randori Vrije gevechtstraining welke één of verschillende technieken bevat. In sommige clubs wordt dit gevolgd door een analyse en studie van enkele van de gebruikte technieken, en een uchi komi om verschillende technische punten duidelijk te maken. Shiai Wedstrijd. Een wedstrijd tijdens een competitie (toernooi) of tijdens training tussen twee of meerdere tegenstanders Het wedstrijdjudo, zoals men dat nu kent, is dus een shiai en geen randori. Een zeer goede definitie van randori wordt gegeven door Cunningham in What is randori: De moderne vorm van randori komt van de trainingmethode genaamd noka ai. Deze methode werd populair tijdens de Meiji periode in de Kito-ryu en Tenshin Shin you ryu scholen, waar Kano eerst student en later meester was.nokai ai begon met een aanval. Als de aanval zwak of onsuccesvol was, dan moest de ontvanger een tegenaanval initiëren. Als de tegenaanval zwak was, dan moest diegene die begon weer een tegenaanval maken, enzovoorts.het was een natuurlijke verlenging van Kano om nokai ai in de moderne vorm van randori zoals we die allemaal kennen te vormen. Een interpretatie over randori gegeven door Kano is dat dit alles buiten kata is, wat volgt uit de definitie van ran. Dus als Kano zegt dat men 80% van de tijd randori moet beoefenen, wil hij daarmee zeggen dat uchi komi en andere zaken hierbij horen. Ook hieruit blijkt dat Kano echt randori bedoelde, en niet de gevechtsvorm shiai. Deze termen zijn dus duidelijk niet gelijk, en moeten daarom zeker niet met elkaar verward worden als Kano over randori spreekt! Kano s standpunt met betrekking tot shiai Het blijkt dat Kano meerdere malen tijdens zijn leven zich openlijk distantieerde van het beoefenen van shiai. In het stuk Contest Judo van Gunji Kiozumi wordt dit zeer goed verwoord: De wijlen Prof. J. Kano en zijn discipelen hebben meermalen gewaarschuwd tegen of deprecieerde de stijl of trainingmethode wedstrijdjudo genaamd. De term refereert naar het type judo enkel ontwikkeld om wedstrijden te winnen als zijnde het einddoel van de training, de intentie en doel negerend waar het judo origineel voor was ontwikkeld. Enkele methoden zijn daardoor ruw en gewelddadig, zo niet gevaarlijk. De training is zeer gespecialiseerd en in onbalans, gelijk die van sommige jujutsu scholen in de pre-judo dagen.judo is opgericht en ontwikkeld om van nut te zijn tot menselijk welzijn en een methode voor mentale en fysieke trainning, in combinatie met recreatie. De studie ervan omvat wetenschap, kunst, ethiek en filosofie. Wedstrijden zijn een deel van de training en een methode om de vaardigheid te testen.echter, de aangeboren menselijke wens om te winnen of overwicht te verkrijgen manifesteert zich meestal buiten de logische limieten en zet het verwerpelijke proces in beweging, de vicieuze cirkel van het wedstrijdjudo. De controverse van de wijsheid van het toevoegen van judo als Olympische sport of het organiseren van wedstrijden tussen rivaliserende groeperingen of van wedstrijden met een internationaal karakter is vanwege dit feit van menselijke zwakheid. Het is dus duidelijk dat Kano geen voorstander was van de vormen van shiai zoals deze beoefend werden (in de westerse wereld). 27.

28 Kodokan Judo principes in het huidige wedstrijdjudo Basisprincipes Kodokan Judo zijn de basisprincipes van het judo aangegeven. Zoals uit de vorige paragraaf al blijkt strookt wedstrijdjudo per definitie tegen het tweede principe, jita kyoei. In een wedstrijd is er altijd een winnaar en verliezer, zeker als het om wedstrijden binnen een (groot) toernooi gaat. Hierdoor kan er nooit sprake zijn van een winwin situatie voor beide partijen, en dus geen wederzijdse weldaad. Kano zag al dat in zijn randori vormen er vervuiling optrad doordat men tegen het eerste principe, seiryoku zen yo, inging: Kano was niet tevreden met randori waarin de studenten meer kracht dan vaardigheid vertoonden, en hij drong er op aan dat randori uit techniek en behendigheid moest bestaan. (uit History of randori in judo van Todo Yoshiaki) Gezien de stijl van het huidige wedstrijdjudo, veel kracht en relatief(!) weinig techniek, wordt er dan zeker niet aan het seiryoku zen yo principe voldaan. In het boek Kodokan Judo zelf wordt ook aangegeven dat het moderne wedstrijd judo eigenlijk geen Kodokan Judo is: Helaas, in vele dojo s wordt heden ten dage randori niet beoefend zoals het zou moeten. Een reden is de nadruk op het trainen voor wedstrijden. In een toernooi zijn de deelnemers geneigd om afstand te doen van de basis natuurlijke stand en een stijve defensieve positie aan te nemen. Het resulterende wedstrijdstijl judo is verre van ideaal. Invloed commercie op het wedstrijdjudo Gezien de ontwikkelingen van de laatste tijd is het nog van belang om de invloed van de commercie in het judo aan te halen. Doordat er in het huidige wedstrijdjudo (veel) geld te verdienen is, worden de persoonlijke belangen steeds groter. Zoals al in zoveel sporten is gebleken, heeft dit meestal tot gevolg dat de er een verharding van de sport optreed. Met andere woorden, de deelnemers nemen al snel meer risico om het einddoel te behalen. In het judo zou dit kunnen zijn dat men eenzijdig traint (bijvoorbeeld veel op kracht of op één bepaalde techniek), of een techniek doorzet ten koste van de tegenstander. Het mag duidelijk zijn dat dit regelrecht tegen de principes van het Kodokan Judo ingaat, en zeker de visie van Kano. Door de steeds grotere invloed van de commercie zijn ook al de eerste tekenen van een ander judo te zien. Het wedstrijd judo moet een bepaalde waarde voor het publiek hebben, anders is het commercieel niet aantrekkelijk. De regels bij grote wedstrijden zijn hier al min of meer op aangepast, wat te zien is door de snelle straffen die uitgedeeld worden voor inactiviteit en omdat bijvoorbeeld het ne-waza minder snel doorgezet mag worden. Ook hier zou de commercie uiteindelijk als gevolg kunnen hebben dat er twee soorten judo ontstaat, net zoals er twee vormen van het volleybal is ontstaan: het (commerciële) wedstrijdjudo, en het recreatieve judo. In zijn boek Judo Veiligheid door perfectie maakt Anton Geesink hier al een subtiele hint naar, door al in het begin een onderscheid te maken tussen en te spreken over wedstrijdjudo en recreatie judo. 28.

29 Conclusies Op de vraag of het hedendaagse moderne westerse judo nog wel Kodokan Judo is, wordt in dit hoofdstuk het eindantwoord gegeven. Om tot dit eindantwoord te komen, wordt eerst gekeken naar de twee pijlers uit het Kodokan Judo: kata en randori. Kata Naar mijn mening is het kata zoals dit heden ten dage beoefend wordt niet het kata zoals Kano dit bedoeld heeft. Kano zag het kata als een vast onderdeel van de training met als één van de belangrijkste onderliggende gedachte het op deze manier trainen van basisprincipes. Echter, het moderne westerse judo kent totaal geen evenwichtigheid tussen kata en randori meer. Het kata wordt pas als verplicht nummer voor de eerste dan ingestudeerd, zonder te begrijpen wat het nu precies is. En dat is dan ook meteen de valkuil van het kata: een kata beoefenen zonder het doel om het uiteindelijk te begrijpen heeft geen zin. Let wel dat begrijpen niet hetzelfde is als het goed uitvoeren van kata. Dit laatste gaat namelijk over de technische uitvoering, wat eigenlijk ook kan zonder het te begrijpen. Met begrijpen wordt hier bedoelt het doorgronden of het zien van de basisprincipes. Eén van de nadelen dat het kata tegenwoordig niet meer vrijwillig gedaan wordt is dat er naar mijn menig teveel aan de vorm (lees ceremonie) wordt gedaan, en te weinig aan de inhoud. Ik wil hiermee zeggen dat er bij het uitvoeren van het kata, zeker in Nederland, heel erg op vormdetails wordt gelet: men is meer bezig met de ceremonie dan met het kata proberen te begrijpen. Dit gezever over nutteloze details stimuleert de beginnende katajudoka zeker niet! Ik denk dat het beter had geweest als Kano zijn uitspraak om de ceremonie uit het kata te halen kracht bij had gezet. Op deze manier zou kata veel beter tot zijn recht komen, omdat men dan sneller geneigd is om naar de inhoud te kijken, en niet naar de vorm (lees ceremonie). Om het judo meer inhoud te geven denk ik dat het goed is om iedere judoka al in het begin van zijn carrière met kata in aanraking te laten komen, zoals Kano dit ook al wilde. Hierbij moet dan wel aan de woordwaarde worden voldaan dat de judoka het kata op zijn eigen manier kan uitvoeren. Ofwel, het kata moet uitgevoerd worden zoals dat bij hem past en op een manier dat de student zelf de achterliggende principes van kata, en dus judo, kan achterhalen. De ceremonie is hier naar mijn mening totaal niet bij nodig, omdat dit eerder zijn creativiteit en zelfontdekking zal belemmeren dan promoten. Wedstrijdjudo In de Westerse cultuur is wedstrijd een onontkoombaar iets. De competitiedrang is in iedere Westerling intrinsiek aanwezig. Daarom was het een logisch gevolg toen judo naar het westen kwam, er binnen korte tijd meer nadruk werd gelegd op het wedstrijddeel. Inherent aan de wedstrijden is een verval van de principes van het Kodokan Judo: bij een wedstrijd is er altijd sprake van een winnaar en verliezer. Verder is er per definitie een groter belang aanwezig zodra men een competitie ingaat: het (willen) winnen is het belangrijkste, ongeacht de kosten die hierbij gemaakt worden. Om dit te bereiken zal men onevenwichtig trainen (bijvoorbeeld op armkracht, of alleen de tokui waza de lievelingstechniek ). Kano wilde met zijn Kodokan Judo ervoor zorgen dat de beoefenaar zijn gehele lichaam evenwichtig (in balans) trainde, om zo blessures te voorkomen en tot een betere gezondheid te komen. 29.

30 Uit het bovenstaande blijkt dus dat er in het wedstrijdjudo eigenlijk nooit kan worden voldaan aan het wederzijdse welzijn (win-win) en het maximum efficiëntie (minimale kracht) principe van het Kodokan Judo. Verder is de commercialisering van het judo naar mijn mening zeker een slechte zaak. Waar de belangen nu nog redelijk klein zijn, zal bij het verder commercialiseren (bijvoorbeeld het uitreiken van grote geldprijzen) de belangen nog groter worden. Bij grotere belangen is de kans nog groter dat men meer risico gaat nemen en nog eenzijdiger gaat trainen. De judosport zou dan bijna zeker voor ongelukken zorgen bij de beoefening ervan. Door de commercialisering is de kans verder ook groot dat de regels voor het grote publiek aangepast moeten worden. Als dit zou gebeuren zou dit een van de slechtste zaken zijn voor het judo: de sport zou eenzijdig worden om het publiek het naar de zin te maken. Het judo zou dan zeker niet meer in balans zijn! Dat deze beweging al voorzicht in gang is gezet blijkt uit het feit dat het ne waza steeds minder beoefend (mag) worden in wedstrijden omdat het geen publiekswaarde heeft (in andere woorden: het is niet duidelijk voor het grote publiek wat er nu precies gebeurd ). Algemeen De rode draad van dit werkstuk is de vraag of het moderne judo gelijk is aan het Kodokan Judo. Ik denk dat het eenvoudig is om te zeggen na alle voorgaande paragrafen: nee. Het Kodokan Judo zoals Kano het bedoelt had bestaat eigenlijk niet meer, zeker niet in de Westerse wereld. Het Kodokan Judo van Kano heeft twee basisprincipes: seiryoku zen you en jita kyoei. Deze twee zijn in het Westerse wedstrijdgerichte judo eigenlijk niet meer terug te vinden. Verder is de evenwichtigheid die Kano in zijn judo tussen kata en randori had voorzien niet meer aanwezig. Kata wordt, zeker door de beginnende judoka, niet meer beoefend, en de randori training is overgegaan in shiai training. Daarbuiten is het mentale aspect zo goed als geheel uit het judo gehaald, onder andere door de mindere aandacht aan kata. Met het verval van de basisprincipes is ook het Kodokan Judo komen te vervallen. Het judo wat (zeker in de Westerse wereld) nu wordt beoefend is niet in lijn met de gedachte die Kano had over judo. Wil men terug naar het Kodokan Judo zou men moeten beginnen om deze evenwichtigheid in het judo weer terug te brengen. Het kata moet hiervoor worden aangepast naar een vrijere vorm, waarbij minder op de vorm (ceremonie) wordt gelet, en meer aan de vrijheid van de judoka worden overgelaten. Verder moet er minder nadruk komen op het shiai, en meer op het interactie spel wat randori is. Tenminste, dat is als men Kodokan Judo wil beoefenen 30.

31 SEIRYOKU ZENYO JITA KYOEI Maximum doeltreffendheid bij een minimum van inspanning Voorspoed en algemeen welzijn Nage no kata technieken technieken Principes van het werpen Katame no kata technieken technieken Kontrole technieken Kime no kata Ju no kata Koshiki no kata 1906 kata van de beslissing tussen leven en dood & traditioneel zelfverdedigings kata 1887 kata van souplesse antieke vorm komt van Takenata tak van de Kito ryu Itsutsu no kata 5 technieken Naruutkrachten 2 technieken waren van Kito ryo 3 technieken waren van Jigoro Kano Er waren niet meer technieken want Kano is in 1938 overleden Seiryoku Zenyo Kokumie Taiiku ) Tando Rensho (zonder partner) atami waza 2) Sotei Rensho (met partner)kime shiki 5 technieken 3) Ju shiki 5 technieken Goshin jitsu no kata 1954 ontworpen door Tomita 8 ste Dan Aikido Kendo Go no sen kata overname kata is geen Kodokan kata Waseda universiteit waar Kawaishi was Shobu no kata bestaat niet meer tenminste niet meer beoefend 31.

32 HONBU, KYOTO, JAPAN The Dai Nippon Butoku Kai was originally established in Kyoto Japan 1895 under the authority of the Ministry of Education and the endorsement of His Royal Highness, Meiji Emperor to solidify, promote, and standardize martial disciplines and systems throughout Japan. It was the first official and premier martial arts institution sanctioned by the government of Japan. The Dai Nippon Butoku Kai subsequently became the center for the proud heritage and elitism of Japanese Budo. It stressed the martial virtues of Samurai warrior and incomparable historical excellence in martial disciplines. The Butokuden, martial arts hall built in eighth century capital of Kyoto had remained emblematically the symbol of esteemed honor and highest integrity where the prominent Japanese martial practitioners aspired to be recognized by Dai Nippon Butoku Kai. The Dai Nippon Butoku Kai of today was reestablished again after the World War II with the new philosophical vision of preserving the long-standing illustrious classical martial virtues and traditions. It aims for the restoration of classical martial cultures, supporting allied research, instruction and service, promotion of international peace and harmony, and the advancement of greater humanity through the education and training of the traditional martial arts disciplines. The Governor of DNBK is His Royal Highness, Sosai, Higashi Fushimi, Jigo, the emeritus chief abbot of Shorenin Temple. He is a brother to late Empress Kotaigo of Emperor Hirohito of Japan. Vice Governor, Fuku Sosai is his son, Higashi Fushimi, Jiko and he serves as the Monsu of the Shorenin Temple. Honbu DNBK authorizes and certifies the martial arts 32.

33 credentials in Kendo, Kenjutsu, and the Kobudo discipline that contains Aikido, Jiujutsu, Karatedo, Judo, Iaido, Jodo, Sojutsu, Kyudo and various traditional Kobudo. The authoritative board of directors of DNBK Headquarter in Kyoto is consisted of the renowned practitioners in their own domain of martial disciplines with meritorious martial arts record and legacies. Under the directive of the Honbu board, DNBK International Division was officially established in 1992 in the USA to organize, direct and coordinate all martial arts activities of Dai Nippon Butoku Kai in the international world outside Japan. In 1992, the First All America Butoku Sai was held in Norfolk Virginia and in 1998, the First World Butoku Sai was held in Old Dominion University with three hundred Yudansha participating from ten nations. In 2002 April, the Second World Butoku Sai and the 40th National All Japan Butoku Sai were held in Kyoto Butokuden. This historic event was presided by Sosia and Fuku-Sosai and the Board of Directors of Honbu, with the support of Kyoto Governor, Kyoto Mayor and Kyoto Newspaper. Total of 650 elite Black Belts from fifteen nations participated in the unprecedented celebration of Budo spirit for their honor. In 2004, the Second All America Butoku Sai was slated with five hundred DNBK members from 20 nations. It was most notable the same year we held the first Youth International Butoku Sai in conjunction with America Butoku Sai. In 2005, Portugal Rensei Taikai and Spain Budo Seminar took place. In 2006, France Budo Seminar in Chartres, Belgium Butoku Sai in Brissels, and Canada Rensei Taokia in Toronto were held with tremendous suport of DNBK International Division members. In 2007, the First World Youth Butoku Sai is slated in Norfolk, Virginia and in 2008, the Third World Butoku Sai is to be slated in Kyoto Butokuden, Japan. DNBK is an exclusive elite society of martial arts that advocates the missions of nobility, greater commitment for excellence, and preservation of classical Butoku (Martial Virtues). BRIEF HISTORY OF DAI NIPPON BUTOKU KAI Under Emperor Kanmu's supreme authority to promote martial chivalry, the Butokuden (Hall of Martial Virtues) was established 794 A.D. to encourage the Bushi warriors to develop their military prowess. They say that May 5th of 818 A.D. by the imperial order of Emperor Saga, the Yabusame ceremony (Archery on Horseback) was conducted in honor of the warriors' tradition to promote aristocratic authority of the imperial majesty in the Butokuden (Hall of Martial Virtues) located near Heian Shrine(circa 781A.D.) in Kyoto, Japan. Since then, Butokuden became the center of all martial arts training throughout the history of Japan. From the late 9th century, the rise of fighting men with military and martial skills began to dominate the fate of Japanese history. They are called Bushi, (Warrior Class) and the Samurai was one such class of military aristocratic men serving for the nobility. In feudal Japan from late 14th century to early 19th century, they developed complex combative forms along with weapons, armors, and various instruments of warfare. Diverse Ryuha Bujutsu (Martial Arts Schools based on Particular Systems) has extensively evolved emphasizing their unique combative strategy, methods, theory, and application. The Samurai warriors, as ruling nobles by virtue of their professional and lifelong commitment, dedicated their lives on developing such superior martial skills and the cult of military excellence. The manifold Heiho (Martial Strategy) systems were developed during the proliferation of warfare, Sengoku Jidai (Period of Nations at War) from 15th century to early 17th century Japan. In the decisive battle of Sekigahara in 1600 A.D., 33.

34 the Tokugawa military clans destroyed the Toyotomi allied troops and the powerful Shogunate military feudal government called Tokugawa Bakufu was established in Edo, present day Tokyo. Under the ruling Bakufu regime, Japanese warrior class by and large faithfully maintained the traditional order of martial disciplines for critical readiness for the next two hundred fifty years. We knew the Bushi (warrior class, often called Samurai) was not only the champion of societal elite for their military skills but also they epitomized the exemplary moral leadership by living and dying under the code of Bushido ethics they relentlessly adhered. The precepts of Bushido (the Way of the Warrior ) stressed absolute obedience to the code of conduct and the way of life based on virtues of honor, loyalty, courage, duty, filial piety, sacrifice, integrity, discipline, compassion, moral rectitude and incomparable fighting spirit. With this powerfully instituted frame of mind, Bushi sharpened the way of the sword and other cognate military disciplines. During the Tokugawa period until mid 1800 A.D., the diversified martial arts schools were evolved to claim their supremacy in the military prowess. When Tokugawa Keiki, the last Shogun had abdicated his political power to the imperial throne in the Meiji Restoration of 1867, Japan embarked on a new nation building to catch up with the west and to develop a position of military and political power in the international community. In that tumultuous process, the traditional martial culture and its philosophical tenets became important instruments of national ideology. In 1895, the leading élan of martial elites backed by Governor Watanabe of Kyoto Prefecture established The Dai Nippon Butoku Kai (Greater Japan Martial Virtue Society) in Kyoto Japan under the authority of the Ministry of Education and the endorsement of Meiji Emperor to solidify, promote, and standardize all martial disciplines and systems. It intended to restore the classical martial traditions and virtues of Samurai way and it mobilized the nation of Japan with powerful legacy of martial culture. Many outstanding and renowned practitioners in traditional Heiho systems, Kenjutsu, Jiujutsu, Battojutsu, Iaijutsu, Kenpo, Naginatajutsu, Aikijiujutsu, Bojutsu, Sojutsu, Kendo, Karatedo, Iaido, Aikido, Judo, Kobudo and from other Jutsu forms and Do systems joined in the DNBK society of national prominence. It was the first official martial arts institution of Japan sanctioned by the authority of the national government. The Prince Komatsu no Miya Akihito had served as the first Sosai, supreme commander of the Dai Nippon Butoku Kai while Governor Watanabe served as Fuku Sosai, vice-commander. Consequently, DNBK became the prestigious headquarters empowered by the nation's leading experts, and established as the center for training, research, licensing, and publication of all martial arts disciplines. In 1899, the Butokuden was rebuilt again to become the place for the ancient glory and highest status for every martial art practitioner. In 1911, Bujutsu Senmon Gakko ( Busen ) (Martial Arts Professional School) was established within a framework of Dai Nippon Butoku Kai to administer national accreditation, certification and professional training of all martial arts disciplines throughout Japan. By 1930, National Government Record on Martial Arts Profile showed more than three and half million Black Belt holders, and more than two hundred fifty thousand high-ranking experts registered in the eight major martial disciplines. In 1946, after the end of pacific war the GHQ of SCAP (the supreme commander of allied powers) issued the peremptory directive to dissolve all military related organizations, and subsequently DNBK dissolved its organizational charter voluntarily. After San Francisco Peace Treaty in 1952, Japan regained her sovereignty. In 1953, present day Dai Nippon Butoku Kai was reestablished with a new charter and the new philosophical vision. The Late Kumao Ohno, Hanshi was instrumental in this process as the vice chairman of DNBK Honbu. Honorable Jigo Higashi Fushimi, former Duke, the chief abbot of Shorenin Temple in Kyoto, a brother to Empress of Emperor Hirohito became the 34.

35 Sosai of the new society. The new axiom of DNBK stresses preservation of classical martial arts tradition and emphasizes upon restoring the heritage, legacy, and virtues of martial culture and the promotion of education and service through martial arts training. Butoku Sai (Martial Arts Festival) is held every year in Kyoto Butokuden on April 29, on Showa Emperor's birthday, where hundreds of official members of DNBK participate in the annual celebration event. In 1965, Tesshin Hamada brought the traditions of the Dai Nippon Butoku Kai to the east coast USA. In 1972, with the endorsement of the late Kumao Ono, Hanshi, then vice president of the board of directors and the Honbu, the first official division outside of Japan was established in Virginia and the east coast USA, and in 1985 they subsequently established the USA division of DNBK under Tesshin Hamada after the historic Butoku Sai event in Kyoto. In 1992 the Honbu officially established the International Division under the leadership of Tesshin Hamada overseeing all international members. In 1994, the first official international martial arts training seminar was held in London, United Kingdom. In 1992, the First All America Butoku Sai was held in Old Dominion University, Norfolk Virginia, and twenty Hanshi and the prominent martial arts leaders from Honbu participated in the finest demonstration exposition. In 1998, the unprecedented the First World Butoku Sai was held in Old Dominion University with over two hundred fifty Black Belts practitioners from twelve nations participating in the historic event. The Fuku Sosai, Jiko Higashi Fushimi, a cousin to Emperor Akihito led the Honbu delegations comprised of twenty- two top elite members of DNBK. The official participants demonstrated the respective disciplines of Kendo, Jiujutsu, Naginata, Jojutsu, Iaido, Sojutsu, Aikido, Karatedo, and various Kobudojutsu. The entire procession was conducted in the dignified traditional format as befitting to the integrity and honor of the premier Budo society. In 2002 April 27-30, the Second World Butoku Sai in conjunction with 40th National Japan Butoku Sai were held in historic Butokuden in Kyoto Japan with 650 Black Belts consisting of 217 elite members from fifteen nations. The auspicious events were presided by Sosai, Fuku Sosai, and Adachi Hanshi, president of the board and his fellow board members along with hundreds of organizing committee members. The events were endorsed and supported by Kyoto Prefecture Governor, Kyoto Mayor, and Kyoto Newspaper. This was considered one of the best traditional martial art expositions ever held in Japan and the world. In 2004 November, the Second All America Butoku Sai was held in Old Dominion University with 500 Black Belts from 20 nations and top Honbu delegation led by Hanshi Nakada and Hanshi Kuwahara, vice-president of the board. DNBK International Division celebrated this auspicious event with tremendous positive impact in the Budo history. In 2005 June, the First Portugal DNBK Budo Rensei Taikai with 200 international delegates from fifteen nations was slated in Sintra Portugal as well as the first DNBK Budo Seminar in Spain in Madrid. In 2006, UK Budo seminar in March is scheduled and in June the first Budo seminar in France is planned and the Belgium Butoku Sai are scheduled in Brussels. In October, the Canada Rensei Taikai is scheduled in Toronto. DNBK International Division and Honbu Kyoto aim to reach out the international world through various medium to build the spiritual link and traditional bond in Budo. At present, Hanshi Tsujino, serving as the president of Hanshi Board of DNBK Honbu in Kyoto, leads the administrative operation of the organization, and the active Hanshi Board under the leadership of Hanshi Nakada and Hanshi Kuwahara, vice presidents are serving to meet the challenges of the DNBK missions in Japan. In the International Division, DNBK has official representatives in the various regions of the USA, Canada, United Kingdom, Italy, Belgium, Portugal, Israel, Malta, Russia, Spain, Germany, France, Hungary, Romania, 35.

36 Switzerland, Chile, and Armenia, Australia and DNBK intends to develop broader representations worldwide in the future. The DNBK society aims to foster greater international understanding and world peace through promotion of martial arts training, education and service. Oefenvormen ( Renshu ), trainingsvormen Tandoku Renshu Sotai Renshu Uchi komi Yaku soku geiko Kakari geiko Randori Renshu shiai Shiai Kata Tori maakt alleen de oefenvorm Tori en Uke ombeurten werpen Kuzushi, Tsukuri en Kake oefenen Balans verstoring, positie, feitelijk werptechniek Uke geeft geen weerstand tijdens de oefenvorm Uke geeft weerstand tijdens de oefenvorm Vrij oefenen, geen gevecht Oefen wedstrijd Werkelijke wedstrijd Oefenvorm 36.

37 37.

38 Systemen in het judo Kodokan Go Kyo Kawaishi methode Koizumi indeling Hij groepeerde naar de basis van de technische principes. worpen met een cirkelbeweging,worpen met een steunpunt en,vegende/maaiende worpen Idem met Newaza: Gebogen armklemmen Gestrekte armklemmen Verwurging op Strottehoofd Halszenuw Halsslagader Leerplan Anton Geesink 1. De judoka vertrouwd maken met de mat 2. Valbreken in 3 richtingen 3. Aanleren van speelarm/been worpen,veeg en maai technieken 4. Renraku waza kombinatie,waarbij de actie de tegenovergestelde richting opgaat 5. Go no sen overnames 6. Kata Werp technieken volgens Gleeson Lifters 2 groepen als uke zich langzaam beweegt Rotators 2 groepen Tricks, waarbij de verrassing een grote rol speelt 38.

Mijn spreekbeurt gaat over judo

Mijn spreekbeurt gaat over judo Mijn spreekbeurt gaat over judo Als je een spreekbeurt over judo wilt houden, lees dit dan eens door. We hebben een speciale spreekbeurtenkoffer vol met judospullen. Dat kun je dan allemaal laten zien.

Nadere informatie

Mijn spreekbeurt gaat over judo

Mijn spreekbeurt gaat over judo Mijn spreekbeurt gaat over judo Als je een spreekbeurt over judo wilt houden, lees dit dan eens door. We hebben een speciale spreekbeurtenkoffer vol met judospullen. Dat kun je dan allemaal laten zien.

Nadere informatie

Voorwoord. Kijk voor actuele informatie over onze vereniging ook eens op onze website www.majuso.nl. Welkom bij Majuso en veel leesplezier.

Voorwoord. Kijk voor actuele informatie over onze vereniging ook eens op onze website www.majuso.nl. Welkom bij Majuso en veel leesplezier. Secretariaat J.L. Hendriks, De Groenling 4, 5993 HD Maasbree, 077-4651354 E-mail: info@majuso.nl Website: Voorwoord Dit boekje is bestemd voor jeugdleden en hun ouders/verzorgers en bedoeld om informatie

Nadere informatie

Judo. De geschiedenis

Judo. De geschiedenis Judo De geschiedenis Rond 1880 zocht Jigoro Kano de beste zelfverdedigingsmethode. Hij bestudeerde verschillende bestaande gevechtssporten, waaronder ook het ju jutsu (= zelfverdediging). Iedere school

Nadere informatie

Judo regels in begrijpelijke taal

Judo regels in begrijpelijke taal Datum: juli 2014 Inleiding Waarom deze uitleg over judoregels? Het huidige wedstrijdreglement is niet gemakkelijk te lezen. In deze uitgave vind je een eenvoudige uitleg van de spelregels. Zo wil de JBN

Nadere informatie

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen De informatie in dit document is bedoeld voor kinderen van 9 tot 11 jaar. Dit document bevat korte informatie over Judo. Het beschrijft puntsgewijs het

Nadere informatie

Budo Ryu Rotterdam d.vander.meer@gmail.com 0610464202. Maté

Budo Ryu Rotterdam d.vander.meer@gmail.com 0610464202. Maté Ha-Jime / Sore-Made Koka Ha-Jime Begin de wedstrijd. Sore-Made betekent einde van de wedstrijd (tijd is op, wordt niet bij een ippon gezegd) Koka is de kleinste score en is gelijk aan 3 punten. Het aantal

Nadere informatie

Judo Examengids Fit & Wellness Center Oosterbeek

Judo Examengids Fit & Wellness Center Oosterbeek Judo Examengids Fit & Wellness Center Oosterbeek Judo Examen eisen algemeen Geldend voor alle niveaus. 1. Je toont de juiste inzet en instelling voor, tijdens en na de judolessen. 2. Je bent voldoende

Nadere informatie

Ethisch verantwoord sporten.

Ethisch verantwoord sporten. Ethisch verantwoord sporten Judoka Wees groot in je verlies. Ook al verlies je op training of op tornooi, je gedraagt je sportief ten opzichte van je tegenstanders. Oefen en train veel zodat het de volgende

Nadere informatie

Promotiemogelijkheden dangraden voor judoka s met een beperking

Promotiemogelijkheden dangraden voor judoka s met een beperking Promotiemogelijkheden dangraden voor judoka s met een beperking Nationale Commissie G-Judo in samenwerking met Special Needs Judo Foundation Pag. 1 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave... 2 2. Over dit document...

Nadere informatie

KINDER- en JEUGDPROGRAMMA JUDO -14 JAAR Inleiding.

KINDER- en JEUGDPROGRAMMA JUDO -14 JAAR Inleiding. KINDER- en JEUGDPROGRAMMA JUDO -14 JAAR Inleiding. De praktijk heeft ons geleerd dat het klassieke onderricht in het JUDO, het volgen van het GO KYO, een zeer moeilijke opdracht is voor onze trainers.

Nadere informatie

INFORMATIEBOEKJE JE EERSTE WEDSTIJDEN

INFORMATIEBOEKJE JE EERSTE WEDSTIJDEN INFORMATIEBOEKJE JE EERSTE WEDSTIJDEN Als je voor de eerste keer naar een wedstrijd gaat hebben jij en je ouders veel vragen. Op verzoek proberen we op deze vragen hier antwoord te geven. Staat jouw vraag

Nadere informatie

Exameneisen Judo Shi-Sei

Exameneisen Judo Shi-Sei Exameneisen Judo Shi-Sei 24-08-2015, Poeldijk Beste Judoka( s), De examens van gele band en hoger worden vanaf heden op een andere wijze geëxamineerd. Het centrale examen wordt tweemaal per jaar afgenomen,

Nadere informatie

G-JUDO REGLEMENT VLAANDEREN Ontwerp Alain Durinck LAATSTE AANPASSING G commissie 3 maart 2014

G-JUDO REGLEMENT VLAANDEREN Ontwerp Alain Durinck LAATSTE AANPASSING G commissie 3 maart 2014 G-JUDO VLAANDEREN G-REGLEMENT 1. DOEL G-judo Vlaanderen staat in voor de bevordering en ontwikkeling van een gezonde geest in een gezond lichaam. Zowel de motorische, fysieke als de verstandelijke ontwikkeling

Nadere informatie

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen De informatie in dit document is bedoeld voor jeugd van 12 jaar en ouder. Dit document bevat korte informatie over Judo. Het beschrijft puntsgewijs het

Nadere informatie

Werkstuk LO Judo 6,5. Werkstuk door een scholier 2019 woorden 25 mei keer beoordeeld

Werkstuk LO Judo 6,5. Werkstuk door een scholier 2019 woorden 25 mei keer beoordeeld Werkstuk LO Judo Werkstuk door een scholier 2019 woorden 25 mei 2001 6,5 424 keer beoordeeld Vak LO Inleiding: De hoofdvraag is: - Hoe is Judo ontstaan en hoe is het zo gekomen dat Judo een populaire topsport

Nadere informatie

Met betrekking tot hygiëne van judoka s zijn de volgende punten van belang:

Met betrekking tot hygiëne van judoka s zijn de volgende punten van belang: Wedstrijdregels Hygiëne Met betrekking tot hygiëne van judoka s zijn de volgende punten van belang: Het judopak dient schoon, droog en zonder onprettige geur te zijn. Nagels van handen en voeten moeten

Nadere informatie

Exameneisen Judo Shi-Sei

Exameneisen Judo Shi-Sei Exameneisen Judo Shi-Sei 24-08-2015, Poeldijk Beste Judoka( s), De examens van gele band en hoger worden vanaf heden op een andere wijze geëxamineerd. Het centrale examen wordt tweemaal per jaar afgenomen,

Nadere informatie

PLJM Goossens Weth. Jonkersstraat 29 4661 EB Halsteren Tel: 06-28772961 Mail: info@sportschoolshintai.nl

PLJM Goossens Weth. Jonkersstraat 29 4661 EB Halsteren Tel: 06-28772961 Mail: info@sportschoolshintai.nl JUDO SPREEKBEURT SPORTSCHOOL SHINTAI HALSTEREN ROOSENDAAL SPORTSCHOOL SHINTAI Spreekbeurt PLJM Goossens Weth. Jonkersstraat 29 4661 EB Halsteren Tel: 06-28772961 Mail: info@sportschoolshintai.nl Judo betekend

Nadere informatie

SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE

SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE Wat is Kenpo Karate? Kenpo Karate is een sport voor het leren van zelfverdedigingstechnieken. We leren allemaal oefeningen om een lastige situatie of een groep te herkennen

Nadere informatie

Uitleg judowedstrijdregels JBN

Uitleg judowedstrijdregels JBN Uitleg judowedstrijdregels JBN 1. INHOUD 1. Inhoud 2. Inleiding 3. Wedstrijdruimte 4. Scheidsrechters en tafeljury 5. Judopak 6. Regels 7. Scores 8. Grondtechnieken 9. Overtredingen 10. Scorebord 11. Meerderheidsregel

Nadere informatie

Voor de Jongste Jeugd van Hockeyclub Hisalis. Maart 2006 Anniek de Jong

Voor de Jongste Jeugd van Hockeyclub Hisalis. Maart 2006 Anniek de Jong Voor de Jongste Jeugd van Hockeyclub Hisalis Maart 2006 Anniek de Jong 1 Hockey is een teamsport. Dat betekent dat je in het hockey er nooit alleen voor staat. Een teamsport betekent: Je samen inzetten

Nadere informatie

EXAMEN LEERSTOF ORANJE

EXAMEN LEERSTOF ORANJE EXAMEN LEERSTOF ORANJE Basis voorwaarden Minimum leeftijd : 9 jaar worden in het kalenderjaar. Minimum aantal trainingen bijwonen na het behalen van vorige gordel. (Wachttijd) Voldoende inzet vertonen

Nadere informatie

JUDO WEDSTRIJDREGLEMENT VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING

JUDO WEDSTRIJDREGLEMENT VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING JUDO WEDSTRIJDREGLEMENT VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING (JBN regels voor Nederland) INHOUDSOPGAVE Pagina: Voorafgaande bepaling...73 Artikel 1- Algemeen...73 Artikel 2 - Verloop van wedstrijd...73 Artikel

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Informatieboekje Je eerste judowedstrijden

Informatieboekje Je eerste judowedstrijden Informatieboekje Je eerste judowedstrijden Hoe kun je jezelf aanmelden voor een judowedstrijd? Hoe bereid je jezelf voor op een judowedstrijd? Wat gebeurt er allemaal op een wedstrijddag? Hoe werkt dat

Nadere informatie

6,7. Werkstuk door een scholier 2603 woorden 7 juli keer beoordeeld

6,7. Werkstuk door een scholier 2603 woorden 7 juli keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2603 woorden 7 juli 2007 6,7 48 keer beoordeeld Vak LO 1. Geschiedenis van judo: Hoe is judo ontstaan en wanneer. In 1860 was er een jongen hij hete Jigoro Kano hij woonde in

Nadere informatie

Informatie. 100% judo.

Informatie. 100% judo. Informatie 100% judo www.judoschoolmidden.nl Welkom Dit informatieboekje is bedoeld voor alle nieuwe leden. In dit boekje staat infomatie over alles wat we bieden met onze judo. Omdat de contributie en

Nadere informatie

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING HOE JEZELF MENTAAL VOOR TE BEREIDEN OP WEDSTRIJDEN, MET OOG OP GENIETEN EN WINNEN AJDIN KOLONIC - WWW.SLIMTENNIS.NL Is jouw doel elke keer als je aan een wedstrijd

Nadere informatie

foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek)

foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek) 'Duim omhoog' 1 foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek) 2013, Anton de Vries Alle rechten voorbehouden

Nadere informatie

JE EERSTE ECHTE WEDSTRIJD? Infoblad SG01 Revisie A

JE EERSTE ECHTE WEDSTRIJD? Infoblad SG01 Revisie A JE EERSTE ECHTE WEDSTRIJD? Infoblad SG01 Revisie A Waarheen en wanneer? Let op je e-mailbox, hier word alle wedstrijdinformatie, uitnodigingen en weegtijden naar toe gezonden door het wedstrijdsecretariaat,

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

BondsVademecum. Hoofdstuk Wedstrijdreglement aangepast judo. Datum: 3 september 2018.

BondsVademecum. Hoofdstuk Wedstrijdreglement aangepast judo. Datum: 3 september 2018. BondsVademecum Hoofdstuk 4.06 - Wedstrijdreglement aangepast judo Datum: 3 september 2018. Vastgesteld bij besluit bondsbestuur d.d. 3 september 2018 BondsVademecum hoofdstuk 4.06 - Wedstrijdreglement

Nadere informatie

Motivatie: presteren? Of toch maar leren?

Motivatie: presteren? Of toch maar leren? Arjan van Dam Motivatie: presteren? Of toch maar leren? Een van de lastigste opgaven van managers is werken met medewerkers die niet gemotiveerd zijn. Op zoek naar de oorzaken van het gebrek aan motivatie,

Nadere informatie

KBTS JUDO PROGRAMMA 2007-2008. Beste judoka s

KBTS JUDO PROGRAMMA 2007-2008. Beste judoka s KBTS JUDO Beste judoka s Wit, geel, oranje, groen, blauw, bruin...en zwart! Elke judoka, groot of klein, wil af en toe wel eens een nieuwe gordel kunnen omknopen. Maar die gordels krijg je niet zomaar.

Nadere informatie

1 Aanbevolen artikel

1 Aanbevolen artikel Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht

Nadere informatie

Aikido. No Kokoro. Het wezen van Aikido 1. Yamaguchi Shihan

Aikido. No Kokoro. Het wezen van Aikido 1. Yamaguchi Shihan Aikido No Kokoro Het wezen van Aikido 1 Yamaguchi Shihan In de tekst Aikido no Kokoro (1976) zet Yamaguchi Shihan, één van de belangrijkste naoorlogse Aikido leraren van de Aikikai Hombu dojo in Tokyo,

Nadere informatie

VZW Vlaamse Judofederatie

VZW Vlaamse Judofederatie VZW Vlaamse Judofederatie Maatschappelijke zetel: Warandestraat 1A 9240 Zele Richtlijnen Kennismakingsontmoetingen U9 1 Richtlijnen en afspraken Kennismakingsontmoetingen U9 Geschreven door: Silvia Buysens

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:

Nadere informatie

Graag willen wij vaders en moeders, opa s en oma s, ooms en tantes en alle andere volwassenen kennis laten maken met judo.

Graag willen wij vaders en moeders, opa s en oma s, ooms en tantes en alle andere volwassenen kennis laten maken met judo. Midio nieuwskrant van augustus en september 2012 Lege flessen actie: De lege flessen actie stopt met de kerstvakantie tot nu toe is er 125, - aan flessen ingeleverd. Helaas is dit nog niet genoeg voor

Nadere informatie

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan De ontwikkeling van vrouwen en meisjes in het rugby heeft de afgelopen jaren flink aan momentum gewonnen en de beslissing om zowel heren als dames uit te laten komen op het sevenstoernooi van de Olympische

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Bestuur. Voorzitter: Harry Winters 06-50497691. Penningmeester/ Ledenadministratie: Emiel Kikkert 0523-747847. Secretaris: Hilda Vrieling 06-20601845

Bestuur. Voorzitter: Harry Winters 06-50497691. Penningmeester/ Ledenadministratie: Emiel Kikkert 0523-747847. Secretaris: Hilda Vrieling 06-20601845 INFORMATIEBOEKJE Bestuur Voorzitter: Harry Winters 06-50497691 Penningmeester/ Ledenadministratie: Emiel Kikkert 0523-747847 Secretaris: Hilda Vrieling 06-20601845 Wedstrijdsecretaris: Sonja ten Brink

Nadere informatie

Peter Vluggen JBN Judo & Jiu Jitsuleraar B. 1 e Dan Jiu Jitsu examen

Peter Vluggen JBN Judo & Jiu Jitsuleraar B. 1 e Dan Jiu Jitsu examen 1 e Dan Jiu Jitsu examen 1 Budosport Heerlenbaan JBN Lidnr. 7075 Roepnaam Naam Leeftijd 1 e Kyu behaald JBN nummer JBN Lid sinds Partner 1 Partner 2 2 Aandachtspunten voor het examen Niet alle aandachtspunten

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Uitleg judowedstrijdregels JBN

Uitleg judowedstrijdregels JBN Uitleg judowedstrijdregels JBN 1. INHOUD 1. Inhoud 2. Inleiding 3. Wedstrijdruimte 4. Scheidsrechters en tafeljury 5. Judopak 6. Regels 7. Scores 8. Grondtechnieken 9. Overtredingen 10. Scorebord 11. Meerderheidsregel

Nadere informatie

Wat is Kata? Waar komt het vandaan? Welke Judo-no-Kata zijn er? Wat kan het belang van het beoefenen zijn?

Wat is Kata? Waar komt het vandaan? Welke Judo-no-Kata zijn er? Wat kan het belang van het beoefenen zijn? Het boek bestaat uit het theoretisch werkstuk Het belang en het beoefenen van Kata en het praktische werkstuk Renraku & Renzoku Waza gezien in het licht en vanuit de Happo-no-Kuzushi voor het examen 6

Nadere informatie

Wacht maar tot ik groot ben!

Wacht maar tot ik groot ben! www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen

Nadere informatie

Aikibudo voor 15 jaar en ouder

Aikibudo voor 15 jaar en ouder ikibudo is technisch geen eenvoudige krijgskunst. De beginnende ikidoka zal eerder zaken moeten afleren dan aanleren. Dit gaat niet helemaal op wanneer iemand al eerder met ikibudo in aanraking is geweest.

Nadere informatie

PROGRAMMA JUDO + 14 jaar

PROGRAMMA JUDO + 14 jaar PROGRAMMA JUDO + 14 jaar Inleiding. Het programma is bestemd voor JUDOKA s boven de veertien jaar. Het programma is volledig gebouwd op dat van de jeugd, dit vergemakkelijkt de overstap naar de groep boven

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen

Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen Spreekbeurtinformatie en Informatie voor verslagen De informatie in deze map is bedoeld voor kinderen van 9 tot 11 jaar. Deze map moet in het bezit blijven van degene die deze map van één van de docenten

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Bestuur: Trainers: Trainingslocatie: Website: Voorzitter: Wiljan Ramaker

Bestuur: Trainers: Trainingslocatie:   Website:   Voorzitter: Wiljan Ramaker INFORMATIEBOEKJE Bestuur: Voorzitter: Wiljan Ramaker 06-13338394 Penningmeester/ Ledenadministratie: Harry Winters 06-50497691 Secretaris: Sonja ten Brink 0523-612356 Wedstrijdsecretaris: Tim Strampel

Nadere informatie

Beleving van kata onder judoleraren. Rapport maart 2019

Beleving van kata onder judoleraren. Rapport maart 2019 Beleving van kata onder judoleraren Rapport maart 2019 Auteur: Berber Roorda Titel: Beleving van kata onder judoleraren Afdeling: Nationale Kata Commissie Judo Datum: 15-03-2019 Inhoud 1.Samenvatting...

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen.

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Daar heb ik ook mijn scheidsrechterskaartgehaald en

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...

Nadere informatie

JU-JITSU EXAMENPROGRAMMA VOLWASSENEN (+14) VOOR HET BEHALEN VAN EEN GRAAD (van 6 de KYU tot en met 10 de DAN) (volgens boek stijl Tomonokai)

JU-JITSU EXAMENPROGRAMMA VOLWASSENEN (+14) VOOR HET BEHALEN VAN EEN GRAAD (van 6 de KYU tot en met 10 de DAN) (volgens boek stijl Tomonokai) JU-JITSU EXAMENPROGRAMMA VOLWASSENEN (+14) VOOR HET BEHALEN VAN EEN GRAAD (van 6 de KYU tot en met 10 de DAN) (volgens boek stijl Tomonokai) JU-JITSU STIJL TOMONOKAI Toelating : o Mits regelmatige training.

Nadere informatie

Karate. 空 手. Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen.

Karate. 空 手. Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen. Karate. 空 手 Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen. 1 Inhoud: 1 Wat is karate. 2 Karateles. 3 Examen. 4 Hollywood. 5 Japanse vertalingen. 6 Dojo etiketten 2 Karate. Ik houd mijn spreekbeurt over karate,

Nadere informatie

Wat staat erin? September 2011 2

Wat staat erin? September 2011 2 Spelregelkennislijn D-jeugd (onder de 13 jaar) November 2009 Wat staat erin? Vooraf... 3 Samenvatting eerste boekje... 3 Samenvatting tweede boekje... 4 Wat verandert er?... 5 Gewone en zware fouten...

Nadere informatie

EXAMEN LEERSTOF GEEL

EXAMEN LEERSTOF GEEL EXAMEN LEERSTOF GEEL Basis voorwaarden Minimum leeftijd : 7 jaar worden in het kalenderjaar. Minimum aantal trainingen bijwonen na het behalen van vorige gordel. (Wachttijd) o o o U10 75 lessen 9 maanden

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Maar deze regels gelden ook voor judoka s die alleen maar recreatief judoën.

Maar deze regels gelden ook voor judoka s die alleen maar recreatief judoën. Judowedstrijd regels 1. Hygiëne en Veiligheid Judopak moet schoon en droog zijn en mag niet vervelend ruiken, lengte van de jas en de broek moet volgens de afmetingen aan de JBN. normen voldoen. De nagels

Nadere informatie

Werkstuk bewegingsonderwijs

Werkstuk bewegingsonderwijs Werkstuk bewegingsonderwijs Taekwon-Do 26-6-2010 Door: Edwin Wanner Klas: V5B Inhoudsopgave 0. Inhoudsopgave.. Pagina 2 1. Plan van aanpak.. Pagina 3 2. Logboek.. Pagina 4 3. Vragen van het interview..

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Van pupil E naar D...

Van pupil E naar D... Van pupil E naar D... Van 7 tal Naar 11 tal Pagina 1 Voorwoord Beste E speler maar toekomstig D speler, Om je alvast een klein beetje te helpen hebben we een boekje gemaakt. Door het lezen van dit boekje

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 Fair play: onderlinge omgang

Hoofdstuk 4 Fair play: onderlinge omgang Hoofdstuk 4 Fair play: onderlinge omgang Dit hoofdstuk gaat over onderlinge omgang, het derde aandachtsgebied van fair play. In de eerste twee paragrafen (4.1 en 4.2) wordt aan de hand van de begrippen

Nadere informatie

VZW Vlaamse Judofederatie

VZW Vlaamse Judofederatie VZW Vlaamse Judofederatie Maatschappelijke zetel: Lange Akker 10 9240 Zele Reglement -11 en -13 ontmoetingen -11 en -13 ontmoetingen 1 Reglement -11 en -13 ontmoetingen Geachte judoka s, organisatoren

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

Praktische informatie over leer zwaardvechten als een samoerai

Praktische informatie over leer zwaardvechten als een samoerai Wat betekent kendo? Informatie voor de beginners Kendo is een Japanse sport en het betekent; de weg (do) van het zwaard (ken)! Maar ja, wat betekent dat dan weer? De weg van het zwaard betekent; dat je

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Budocentrum Junansei Voorschoten Leiden Wassenaar Juni Welkom! Privacyverklaring. Examens

Nieuwsbrief. Budocentrum Junansei Voorschoten Leiden Wassenaar   Juni Welkom! Privacyverklaring. Examens Nieuwsbrief Budocentrum Junansei Voorschoten Leiden Wassenaar www.junansei.nl Juni 2018 Welkom! Dit is de nieuwsbrief van juni 2017. Na mooie wedstrijden jeugd Ju-Jutsu en landelijke Aikido examens nadert

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

TECHNISCH TRAINEN UKEMI S. SHISEI: De lichaamshouding

TECHNISCH TRAINEN UKEMI S. SHISEI: De lichaamshouding TECHNISCH TRAINEN UKEMI S Valtechnieken; val breken: breken van de val door het lichaam te strekken, zodat de val geschiedt op een zo groot mogelijk oppervlak; het hoofd in de lijn van het lichaam te houden

Nadere informatie

Uitgeest, 18 augustus 2014. Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP. Beste allemaal,

Uitgeest, 18 augustus 2014. Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP. Beste allemaal, Uitgeest, 18 augustus 2014 Betr.: verbeterde toewijzing van taken binnen LCP Beste allemaal, Het nieuwe basketbalseizoen staat weer voor de deur en daar hebben we natuurlijk allemaal erg veel zin in. Zoals

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

De nieuwe locatie in Wassenaar: gymzaal van de dependance van de American School.

De nieuwe locatie in Wassenaar: gymzaal van de dependance van de American School. Nieuwsbrief Budocentrum Junansei Voorschoten Wassenaar www.junansei.nl April 2015 Welkom! Met deze nieuwsbrief willen we iedereen op de hoogte houden van alles wat er gaande is in en rondom ons Budocentrum.

Nadere informatie

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie? Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek

Nadere informatie

ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw

ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw ALGEMENE GEDRAGSREGELS Respecteer de regels van het voetbal en de beslissingen van de scheidsrechter of zijn assistent Trek nooit de integriteit van

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

VJF REGLEMENT KATA Tornooien.

VJF REGLEMENT KATA Tornooien. VJF REGLEMENT KATA Tornooien. Het reglement is gebaseerd op het reglement van de EJU voor katakampioenschappen. 1. Wedstrijdruimte. Tatami met gevarenzone. tori of uke START uke of tori jurylid 1 jurychef

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Spreekbeurt LO Teakwondpooo

Spreekbeurt LO Teakwondpooo Spreekbeurt LO Teakwondpooo Spreekbeurt door een scholier 1181 woorden 21 januari 2002 7,4 136 keer beoordeeld Vak LO Mijn spreekbeurt gaat over Taekwon-do. Vanaf september 1999 zit ik zelf ook op deze

Nadere informatie

Reglement Special Olympics Belgium. Judo. Januari Belgium

Reglement Special Olympics Belgium. Judo. Januari Belgium Januari 2013 Belgium INHOUDSTAFEL HOOFDSTUK 1: INDELING 3 Artikel 1: Geslacht 3 Artikel 2: Leeftijd 3 Artikel 3: Gewicht 3 Artikel 4: Bekwaamheidsniveau 3 HOOFDSTUK 2: WEDSTRIJDREGLEMENT 4 Artikel 1: Verboden

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Belangrijk nieuws. Betreft contributie! september 2012. Sneller een mail of brief ontvangen DOJO ETIQUETTE

Belangrijk nieuws. Betreft contributie! september 2012. Sneller een mail of brief ontvangen DOJO ETIQUETTE Belangrijk nieuws september 2012 Met ingang van september aanstaande hebben wij te maken met nieuwe regels van de verhuurder van de beide locaties, de Gemeente Rotterdam dienst Sport en Recreatie. Betreft

Nadere informatie

Doelstellingen van PAD

Doelstellingen van PAD Beste ouders, We kozen er samen voor om voor onze school een aantal afspraken te maken rond weerbaarheid. Aan de hand van 5 pictogrammen willen we de sociaal-emotionele ontwikkeling van onze leerlingen

Nadere informatie