Studenten kiezen zelf hun leerweg. Rondvraag Wordt Epic steeds beter? Nieuwe bachelors Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen:

Transcriptie

1 #2 Personeelsblad Radboudumc Jaargang 40 maart 2015 Rondvraag Wordt Epic steeds beter? Nieuwe bachelors Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen: Studenten kiezen zelf hun leerweg Onderzoek Cannabis bestiert ons emotionele geheugen

2 3 hulpfonds voor radboud personeel INHOUD 19 LEESTIP Jean-Pierre van Bergen is zorgmanager Heelkunde en lid van de werkgroep Radboudumc hotspots. Hij tipt het artikel over Physician Assistants op pagina 16 en 17. Een gezonde financiële planning. Thuis in de medische wereld. Onze Medicidesk biedt financiële dienstverlening gericht op uw branche. Een kenniscentrum op het raakvlak van de gezondheidszorg en de bankwereld. Een aandeel in elkaar Met een juiste behandeling. Welkom bij Chinees Instituut Regenboog taal cursussen in Chinees en meer *Toeristen Chinees ( 240,- voor 30 les uren) *Conversatie Chinees ( 95,- voor 10 les uren) *Zakelijk Chinees ( 200,- voor 20 les uren) *Reguliere klassen ( 160,- voor 20 les uren) *Privé les (1-2 personen) / Familie cursus ( 330,- voor 20 les uren) *Cursus Chinese kalligrafie en schilderen ( 195,- voor 37 1/2 les uren) *Cursus Gu zheng ( 180,- voor 22 1/2 les uren) *Cursus Tai Chi ( 135,- voor 22 1/2 les uren) *Chinees voor kinderen (1) Leeftijd 4-6 jaar ( 65,- voor 10 les uren) (2) Leeftijd 6-12 jaar ( 105,- voor 15 les uren) (3) Leeftijd jaar ( 140,- voor 20 les uren) chineesinstituutregenboog@gmail.com Tel: Heb je behoefte aan financiële ondersteuning? Het Hulpfonds helpt. Het Hulpfonds helpt met financieel advies, begeleiding en renteloze leningen. Neem contact op voor meer informatie: info@hulpfondsradboud.nl Telefoon: (024) RU Hulpfonds adv RADBODE 97x130_05.indd : Onderwijs In september starten de 08 nieuwe bacheloropleidingen van Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen. Voor het eerst in twintig jaar gaan de curricula volledig op de schop. Wat voor type student gaan we opleiden? En wat betekent dit voor onze docenten? Onderzoek Stress en emotie beïnvloeden het geheugen. Emotionele 12 gebeurtenissen bevatten vaak belangrijke informatie die kan bijdragen tot een beter begrip van de omgeving. Benno Roozendaal, hoogleraar Behavioral Neuroscience, onderzoekt hoe stress en emotie het geheugen beïnvloeden. En welke rol cannabis daarin speelt. ZORG De opmars van de Physician 16 Assistants. Ze zijn geen arts, maar mogen wel medische handelingen verrichten, zelfstandig kleine verrichtingen uitvoeren en spreekuren draaien. Physician Assistants verlichten het werk van de medisch specialist en zorgen voor continuïteit op de afdeling. DE PATIËNT Mevrouw Livius (69) heeft 19 COPD, een chronische longziekte die gepaard gaat met hoesten en benauwdheid. Dankzij een zelfhulpplan op maat weet ze precies wat ze bij een toename van klachten moet doen. Rondvraag Sinds anderhalf jaar 20 werken circa medewerkers met Epic. Het systeem dat de zorg veiliger en doelmatiger maakt, maar waar iedereen erg aan moest wennen. Hoe staan we er nu voor? Maken we Epic steeds beter? RUBRIEKEN 04 Het getal 06 Kort 15 6 Vragen aan 18 Zapservice 22 Collega s 23 HET MOMENT 24 Achterop Lees: De opmars van de Physician Assistant Via de Radboudumc hotspots willen we initiatieven van collega s een impuls geven. Initiatieven die direct bijdragen aan de missie van ons umc én creatief en grensoverschrijdend in hun aanpak zijn. De Physician Assistant is zo n tien jaar geleden geïntroduceerd in het umc. Inmiddels staat de functie op de kaart, maar is er wel behoefte aan meer samenwerking en synergie bij de vijftig PA s in ons umc. De PA s zijn klaar voor the next step. Zodat zij zich binnen, maar ook buiten ons huis zich meer kunnen profileren. Vanuit hotspots hebben we de PA s ondersteund in hun ambities. Er zijn veel collega s die bruisen van de ideeën, maar niet altijd weten hoe ze daarmee verder kunnen komen. Dat kunnen initiatieven op allerlei plekken zijn: in de zorg, maar ook bijvoorbeeld in het transport of de keuken. Vanuit hotspots kunnen we je mogelijk verder helpen. Dus wil je graag tot actie komen: laat je energie stromen en meld je via de Radboudumc hotspots-pagina op intranet. Jean-Pierre van Bergen

3 4 5 HET GETAL Gijs Munnichs Paul Lagro stuks servies worden vervangen. Het nieuwe servies wordt gebruikt bij alle recepties, symposia en congressen die in het Radboudumc plaatsvinden. Ook wanneer je catering met servies besteld, krijg je de koffie, broodjes, maaltijden en soep geleverd met de nieuwe kopjes, schotels, borden en bakjes. Het servies is wit met een licht crèmetintje. Basic in de uitstraling, maar ook chique en nét een tikkeltje anders, vertelt Hilde Evers, contractmanager Food & Beverage bij de productgroep Logistiek & Services. We hebben daarbij gekozen voor duurzaam servies: het is gemaakt van Chinees hotelporselein en is extra gehard, waardoor er minder snel stukjes van afbrokkelen. Het servies kan járen mee, wel decennialang. Daarom staat er ook géén logo op. Een bewuste keuze, want het zou zonde als je vanwege een nieuw logo over een aantal jaar alles weer zou moeten vervangen. De leverancier van het servies heeft een nabestelgarantie van twintig jaar afgegeven, wat betekent dat de komende twee decennia het Radboudumc het servies kan bijbestellen, ongeacht of het voor iedereen in het assortiment blijft. Dus mocht er over een aantal jaar extra servies nodig zijn, dan is dat geen probleem. Momenteel is meer dan de helft van de stuks nieuw servies binnen, de rest wordt nog vanuit China naar Nijmegen verscheept en is uiterlijk eind maart in huis. Het oude centraal gebruikte servies krijgt een nieuwe bestemming. Een groot deel gaat naar het Mariken huis, het inloophuis in Nijmegen voor mensen die geconfronteerd worden met kanker. Heb je als afdeling nog servies met oude logo s, dan kun je via Oracle nieuw servies bestellen Het nieuwe servies in gebruik bij een lunchbijeenkomst in de Tuinzaal in het R-gebouw van het Radboudumc.

4 6 7 KORT Kennis & kunde verenigt Op 1 maart is het nieuwe onderwijsinstituut Radboudumc Health Academy gestart. Hierin zijn alle activiteiten van de Radboud Zorg acade mie en het IWOO (Instituut voor Wetenschappe lijk Onderwijs en Opleidingen) ondergebracht. IMPACT VAN ONDERZOEK Prostaatkanker vaak niet erfelijk Als meerdere mannen in de familie de diagnose prostaatkanker krijgen, wordt de rest van de familie meestal ook onderzocht op de ziekte. Het zou wel eens erfelijk kunnen zijn. De Radboudumc Health Academy telt een viertal hoofdsecties: de initiële en vervolgopleidingen, de basis zorgopleidingen, de vervolg zorgopleidingen en de bij- en nascholing voor zorgprofessionals. Daarnaast is er aandacht voor onderwijs en opleiding in de volle breedte, zoals de inzet van ICT in het onderwijs, het toetsen van competenties, onderwijskunde en de wetenschappelijke effecten van onderwijs. Ook PAO Heyendael, voorheen onderdeel van het IWOO en verantwoordelijk voor het postacademisch onderwijs aan Volgens onderzoekers Ruben Cremers en Bart Kiemeney is dit beleid achterhaald. Op basis van genetisch en klinisch onderzoek vonden zij nauwelijks verschillen tussen patiënten met de diagnoses erfelijke en nieterfelijke prostaatkanker. Het screenen van de gehele familie is dus vaak niet zinvol. Het leidt vooral tot onnodige ongerustheid of overbehandeling. Ruben Cremers: Prostaatkanker is pas erfelijk als je een genetische mutatie vindt binnen de familie die sterk samenhangt met het ontstaan van de ziekte. We weten dat deze mutaties bestaan, maar ze zijn erg zeldzaam. Er is nog geen genetische test voor erfelijke prostaatkanker, zoals die wel bestaat voor borst- of darmkanker. Een combinatie van agressiviteit, vroege ontdekking of andere bijzonderheden kan tot die tijd een reden zijn om aan erfelijke prostaatkanker te denken. Alleen een paar prostaatkankerpatiënten in de familie dus niet. medisch specialisten en AIOS, maakt hier nu onderdeel van uit. Ideale mix Het nieuwe onderwijsinstituut sluit volgens directeur prof. dr. Roland Laan goed aan op de ambities van het Radboudumc. We willen persoonsgerichte zorg bieden. Dat vereist samenwerking tussen zorgverleners. Maar dan moeten die zorgverleners ook opgeleid worden om samen te werken. Met één onderwijsinstituut kunnen we professionals al tijdens de opleiding met elkaar in contact brengen en vanuit één gedachte opleiden. Hoofd van PAO Heyendael (voorheen onderdeel van het IWOO), Dimitri van Overbeek verwacht voor de sectie bij- en nascholing veel meerwaarde van het samenvoegen van beide organisaties. De Radboud Zorgacademie is onderwijskundig sterk. PAO Heyendael is vooral goed in het organiseren. Samen vormen we de ideale mix om de kennis en kunde van het Radboudumc te vermarkten en medewerkers in de gezondheidszorg verder te ontwikkelen. Getweet Angela 16% Nederlandse hoogleraren is vrouw, in de onderste regionen #l#lnvh. Meer laten zien wat we doen! #cbs Inge Doet dit Steeds meer ziekenhuizen bieden complementaire Veel ziekenhuizen bieden ongezonde snacks De maaltijden in zijn prima geregeld Bas van van vlijmen Indrukwekkend! Aanwezig bij Luisteren naar de patiënt is Anke van #blog Warmte op het publiek symposium in het #Radboudumc tijdens #wereldkankerdag 2015! GETIPT Een tedere oorlog Theater: De verhoudingen binnen een familie komen op scherp te staan door de doodswens van Paul, die de erfelijke ziekte van Huntington heeft. Voorstelling waarin dilemma s rond euthanasie en zelfbeschikking centraal staan. Diverse theaters, t/m 15 mei. Speellijst: colline.n50 Helderheid over kosten van zorg Er is vanuit de maatschappij veel aandacht voor de kosten van zorg. Ook patiënten hebben steeds vaker vragen hierover. Daarom is vorig jaar het Informatiepunt Kosten van Zorg gestart. Patiënten kunnen hier terecht met hun financiële vragen over hun behandeling in het Radboudumc. Via dit informatiepunt willen we patiënten ondersteunen bij vragen over de kosten van zorg, vertelt Frank Hugen, unithoofd zorgadministratie (productgroep Financiën). Ook afdelingen kunnen patiënten naar ons doorverwijzen of ons raadplegen als er onduidelijkheden zijn over een rekening. Artsen en verpleegkundigen kunnen hierover vragen krijgen van patiënten, maar zij hebben niet de tijd om dit allemaal uit te zoeken. Wij helpen ze graag. Veel informatie is te vinden via onderstaand webadres. Daar vinden patiënten onder meer uitleg over het Nederlandse zorgstelsel, de kosten van een behandeling en standaardprijzen van het Radboudumc. Ook staat daar voor welke polissen ons umc geen contract heeft afgesloten. Patiënten en afdelingen kunnen ook mailen of bellen (kostenvanzorg@radboudumc.nl, (024) ). Medewerkers met expertise op het gebied van facturering en zorgadministratie zitten klaar om de vragen te beantwoorden. Meer informatie: COLUMN ETHIEK Medewerkers van de sectie medische ethiek (iq healthcare) geven een beschouwing over een actueel onderwerp. Deze keer Jos Kole. Deugden Wat heb je nodig om een goede arts of verpleegkundige te worden? Met alleen vakbekwaamheid kom je er niet. Goede zorgprofessionals hebben ook karakter, het zijn mensen die deugen. Karakter kun je vormen. Vaak gaat ethiek over dilemma s en grenzen; wel of niet euthanasie bijvoorbeeld. Onderwerpen die vooral te maken hebben, met wat je doet. Maar er zit ook veel ethiek in hoe en wie we zijn. Een goede zorgverlener heeft zich deugden eigen gemaakt, karaktertrekken die helpen om de waarden na te streven die we zelf en in de zorg belangrijk vinden. Welke karaktertrekken? Dat willen we studenten Geneeskunde in het nieuwe curriculum bij ethiek zelf laten ontdekken. Rolmodellen zijn daarbij heel belangrijk. Stelt een arts zich bij een medische fout kwetsbaar op door open en eerlijk het gesprek aan te gaan met de patiënt, dan is hij of zij een uitstekend voorbeeld. Zo n voorbeeld beklijft bij studenten beter dan een hoorcollege medische fouten. In het ethiekonderwijs van het nieuwe curriculum reflecteren we met studenten op de rol die deugden, zoals empathie en medemenselijkheid, spelen in hun werk. Maar karakter- en deugdvorming zijn niet alleen iets van de docent ethiek. Juist niet. De vorming van jonge mensen tot goede zorgprofessionals is een taak van ons allemaal. Immers: Goed voorbeeld doet goed volgen. Ook de cultuur in huis is belangrijk: the smell of the place. Om als studenten én professionals te floreren is een stimulerend klimaat nodig. Dat laat zich niet zo makkelijk organiseren, maar je kunt het samen wel cultiveren.

5 Het klassieke (alleen maar) colleges volgen, is verleden tijd. Studenten kiezen in het nieuwe curriculum vooral zelf hun leerweg. Via onder meer e-learning, kennisclips en patiëntencontact. Op de foto: Marjolein van de Pol, kartrekker openingskwartaal en Roland Laan, voorzitter kernteam curriculum. Gijs Munnichs Paul Lagro Onderwijs 9 Nieuwe curriculum vraagt om self directed learning We krijgen er 400 collega s bij In september starten de nieuwe bacheloropleidingen van Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen. Aangepast aan de gezondheidszorg van nu en de toekomst én aan de koers die het Radboudumc vaart. Voor het eerst in twintig jaar gaan de curricula volledig op de schop. Wat voor type student gaan we opleiden? En wat betekent dit voor onze docenten? In het nieuwe curriculum beschouwen we studenten als beginnende collega s, zegt Roland Laan, voorzitter van het kernteam dat de opleidingen vormgeeft. Daarom maken ze al vanaf dag één kennis met de praktijk en hebben ze veelvuldig contact met patiënten. Dat geldt ook voor de studenten Biomedische Wetenschappen; zij moeten immers weten voor wie ze het onderzoek doen. In het eerste kwartaal zullen studenten zo n 10 tot 15 patiëntencontacten hebben. Ze volgen bijvoorbeeld een chronische patiënt en kijken mee bij de consultvoering. René Tabak is als patiënt lid van het kernteam. Vanuit patiëntperspectief denkt hij mee bij het opzetten van de nieuwe bachelors. Drie mensen met dezelfde chronische aandoening beleven alle drie hun ziekte anders, vertelt hij. Ziek zijn raakt alles in je leven: je welbevinden, je thuissituatie, je werk. Voor al die aspecten moet een arts aandacht hebben. Door studenten veel patiëntencontact te laten hebben, leren ze hoe verschillend patiënten zijn. Zodat ze later goed in staat zijn om samen met de patiënt te kiezen voor de juiste behandeling. Studenten krijgen regie Een vernieuwing in het curriculum is dat de student zelf de regie krijgt over zijn leertraject. Het blokkenonderwijs met theorieonderwijs gevolgd door een kennistoets verdwijnt, zegt Roland Laan. Studenten gaan zelf nadenken over wat ze moeten leren en hoe ze dat doen. Dat noemen we self directed learning. Docenten worden daarbij vooral coaches, die het enthousiasme en de nieuwsgierigheid van studenten weten aan te wakkeren. Daarbij wordt heel divers leermateriaal aangeboden. Naast literatuur zijn dat bijvoorbeeld e-learningmodules en kennisclips (filmpjes over een medisch onderwerp). Een student bepaalt zelf de volgorde van hoe die zaken tot zich neemt. Vanuit praktijksituaties verdiepen in de theorie, of juist eerst kennis vergaren en dan toepassen in de praktijk. De nieuwe curricula zijn in lijn met de strategie van het Radboudumc: to have a significant impact on healthcare. De tijd dat je als arts alles wist, is voorbij. Je bent tegenwoordig steeds meer een gids die samen met de patiënt kijkt welke behandeling bij iemand past, zegt Marjolein van de Pol, docent Eerstelijnsgeneeskunde. Dat leren wij de studenten vanaf het begin in dit nieuwe curriculum. Hoe beter je afstemt met de patiënt, des te meer invloed je op zijn of haar gezondheid kunt hebben. René Tabak prijst de centrale rol voor de patiënt in het onderwijs en de aandacht voor shared decision making. De nieuwe manier van onderwijs is een vorm van personalized education: studenten bepalen zelf hun leerweg. De ontwikkelingen in het medische en biomedische vakgebied enorm. Wil je daarvan op de hoogte blijven, dan moet je een lerende professional zijn, aldus Marjolein van de Pol. Vanuit de bacheloropleiding zorgen we dat zelf leren iemands tweede natuur wordt. Voor zowel Biomedische Wetenschappen als Geneeskunde gelden natuurlijk wel de eindtermen: verplichte doelstellingen

6 10 11 Update nieuwe curricula op 16 maart Er is een Update nieuwe curricula op maandag 16 maart ( uur) in het Auditorium. Hier word je bijgepraat over de stand van zaken in de ontwikkeling van de nieuwe bacheloropleidingen. Het programma staat op intranet, via button Curriculum Daar vind je ook meer informatie over de nieuwe curricula. die iedere student móet halen, benadrukt Roland Laan. Het self directed learning mag dit niet in de weg staan. Per kwartaal hebben we doelen voor de student geformuleerd, die de basis van de toetsing zijn. denten, zodat er ook meer kruisbestuiving tussen de opleidingen komt. Voor de maximaal 56 coachvacatures hebben zich 92 docenten aangemeld. De welwillendheid is er dus zeker. Tegelijk zijn veel docenten waarschijnlijk nog niet klaar voor self directed learing, zegt Jur Koksma, universitair docent en lid van het kernteam, waarin hij meer de rol van onderwijsvernieuwer vervult. De meeste docenten zijn gewend om studenten te vertellen hoe iets in elkaar steekt. Dat moet anders: studenten moeten eerst zelf de basale kennis eigen maken en daarna pas bij de docent met verdiepende vragen komen. In het contact tussen student en docent moet het écht ergens over gaan. We krijgen er in september 400 collega s bij. Door studenten zo te benaderen, en ze echt verantwoordelijkheid te geven, komen ze tot bloei. Jur Koksma doelt op de onderwijspilot Get Real, waarin studenten vorig jaar innovatieve ideeën bedachten voor de industrie. Een groepje studenten van nog geen twintig jaar oud, ontwierp Tot bloei komen Studenten worden straks in hun leerbehoeften begeleid door coaches. In elke coachgroep zitten acht studenten. Plus: er komen learning communities die ieder bestaan uit drie coachgroepen Geneeskunde en één coachgroep BMW-stueen vernuftig concept om vrouwen te herinneren aan het innemen van de anticonceptiepil. Farmaceut MSD was zo enthousiast dat ze hiermee daadwerkelijk aan de slag zijn gegaan. Het voorbeeld onderstreept de kracht van self directed learning. Het plan is om de patiënt ook een docerende rol te geven. Patiënten kunnen studenten feedback geven, aldus René Tabak. Bijvoorbeeld over hun manier van communiceren, bejegening en of ze voldoende ingaan op de context en beleving van een patiënt. Er zijn patiënten die meer weten over hun aandoening dan een arts. Ook daarin moeten we studenten leren dat ze patiënten serieus nemen. Het plan is om voor het onderwijs een poule van patiënten in te richten. De juiste mindset Het eerste opleidingskwartaal dat Geneeskunde- en BMW-studenten vanaf september krijgen, is voor een groot deel vormgegeven. Ze krijgen onder meer voordrachten van artsen, verpleegkundigen en onderzoekers over de toekomst van de gezondheidszorg; volgen workshops en er is dus veel patiëntencontact. Ze krijgen een overzicht van de mechanismen die zorgen dat je ziek wordt. Ook leren ze vragen te formuleren voor wetenschappelijk onderzoek. Het kwartaal sluit af met een conferentie, waarin studenten zelf hun bevindingen presenteren. We willen studenten gelijk in de juiste mindset krijgen, zegt Marjolein van de Pol, kartrekker van de groep ontwikkelaars van het openingskwartaal. We willen studenten nieuwsgierig maken, ze motiveren om vragen te stellen. Kortom: ze laten verwonderen. Zodat ze denken: wauw, wat zijn Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen toch prachtige vakken, waarin ik heel veel te ontdekken en te ontwikkelen heb. Bij de ontwikkeling van de curricula hebben studenten ook hun inbreng gehad. Geneeskundestudent Vera Tiemes zit naast BMW-student Maartje Kletter in het kernteam. Vera vertelt dat ze in alle openheid haar ideeën mag uiten en feedback kan geven op de plannen. Bij medestudenten proeft ze enthousiasme voor de onderwijsvernieuwingen, ook al volgen die het oude programma. Het is goed dat je als student zelf de regie krijgt over je leerproces en professionele vorming. In de praktijk zal het ook zo zijn dat je door blijft leren en goed naar jezelf moet kijken. Nu komen zelfreflectie en kritische vragen stellen pas in de master aan bod. Het is beter om daar vanaf het begin mee bezig te zijn. Wetenschappelijke vorming De nieuwe curricula moeten ook zorgen voor meer wetenschappelijke vorming van de studenten, want uit visitaties bleek de oude geneeskundeopleiding daarin onder de maat. Gaat dit wel lukken met een opleiding die heel praktisch gestoeld is? De praktijk is bedoeld om studenten reële problematiek voor te schotelen, aldus Roland Laan. Dat staat de wetenschappelijke ontwikkeling niet in de weg. Integendeel; vanuit die praktijk kunnen studenten relevante onderzoeksvragen formuleren. We maken juist een gigantische sprong vooruit in het wetenschappelijke karakter van de opleiding, vult Jur Koksma aan. Omdat we vanaf het begin de nieuwsgierigheid van studenten aanwakkeren, ze motiveren om vragen te stellen en ze kritisch naar zichzelf laten kijken. Eigenschappen die de basis vormen om een goed wetenschapper te worden. Nieuwe bachelors in een notendop Op 1 september starten 330 studenten Geneeskunde en 100 studenten Biomedische Wetenschappen met de nieuwe bacheloropleidingen. Vanaf dag één is er nadrukkelijk de verbinding met de praktijk. Studenten bepalen hierbij zelf hun leerpad, waarbij coaches ze ondersteunen in hun leerbehoefte. Er zijn twee gemeenschappelijke leerlijnen: Mechanismen van gezondheid en ziekte en Context, science and innovation, met verschillende accenten voor beide opleidingen. Er zijn twee opleidingsspecifieke leerlijnen: Praktijk en principes van de geneeskunde (Geneeskunde) en Science (BMW). In mei is de decentrale selectie. Vwo-examenkandidaten gaan dan in de race om de studie te mogen doen. Specifiek wordt gelet op hun zelflerend vermogen. Het kernteam, ontwikkelteam en de kwartaalmakers werken, samen met docenten van het Radboudumc, (verder) aan de invulling van het onderwijsprogramma. Vanaf dag één maken studenten kennis met de praktijk en is er veelvuldig contact met patiënten. Ze volgen bijvoorbeeld een chronische patiënt en kijken mee bij de consultvoering.

7 12 13 ONDERZOEK Pieter Lomans istock en Eric Scholten Onderzoek naar het opslaan en ophalen van herinneringen Cannabis bestiert ons emotionele geheugen Terwijl je de krant leest, trekt de achtergrondruis van de televisie opeens je aandacht. Omdat er iets wordt gezegd over je favoriete sportclub of een ander onderwerp dat je interessant vindt. Een week of maand later kun je dat alweer zijn vergeten. Maar toen je de krant las en je opkeek omdat een vliegtuig zich in een van de Twin Towers boorde; die gebeurtenis is na al die jaren heel goed in je hoofd blijven hangen. Stress en emotie beïnvloeden het geheugen. Niet zonder reden. Emotionele gebeurtenissen bevatten vaak belangrijke informatie die kan bijdragen tot een beter begrip van de omgeving. Goed onthouden is dan nuttig. Maar dergelijke emotionele herinneringen kunnen ook ontsporen, waardoor fobieën of posttraumatische stressstoornissen (PTSS) ontstaan. Hoe stress en emotie het geheugen beïnvloeden is precies het onderwerp waarin Benno Roozendaal, hoogleraar Behavioral Neuroscience aan het Radboudumc, is geïnteresseerd. Oplichtend netwerk Een bekend stresshormoon is cortisol, zegt Benno Roozendaal. Stijgt de concentratie van dat hor moon, dan verbetert het geheugen. Maar we willen natuurlijk weten hoe dit hormoon dat doet. Welke hormonen en andere stoffen spelen nog meer een rol? Hoe praten die met elkaar, wie geeft de opdrachten en wie voert ze uit? Benno Roozendaal wil ook weten welke delen van de hersenen bij dergelijke processen betrokken zijn. Op dit moment lijkt het vooral te gaan om een samenspel tussen de amygdala, de hippocampus en de prefrontale cortex. De amygdala regelt vooral de plotselinge verschuiving van je aandacht van bijvoorbeeld de krant naar de televisie. De hippocampus is onmisbaar voor de opslag van gebeurtenissen en ervaringen, terwijl de functie van de prefrontale cortex in dit proces nog niet precies duidelijk is. Als we met beeldvormende technieken naar hersenen kijken die bezig zijn met het registreren en verwerken van emotionele gebeurtenissen, zegt Benno Roozendaal, dan licht dit netwerk steeds op. Blokkeer de werking van een van de onderdelen en de gebeurtenis wordt niet opgeslagen. Stijf van de stress Stap voor stap probeert Benno Roozendaal zo dieper door te dringen in de geheimen van de geheugenvorming. De stijging van cortisol verbetert het geheugen, maar tegenover die verbeterde opslag staat tegelijkertijd een slechtere oproep van dit geheugen. Een voorbeeld is de student die stijf van de stress vrijwel niets meer van het geleerde kan ophoesten. Met dank aan zijn opge voerde cortisol. Die kennis probeert Benno Roozendaal ook zoveel mogelijk te vertalen naar mogelijke behandelingen voor de patiënt. Neem mensen met PTTS, zegt Benno Roozendaal. Zij hebben in die fase geen problemen met het opslaan, maar juist met het oproepen van nega tieve, bedreigende emotionele gebeurtenissen. Dat oproepen gebeurt te pas en te onpas; s nachts in de slaap en overdag op de meest vreemde momenten. Er ontbreekt een deksel die de herinnering in toom houdt. Samen met een onderzoeksgroep in München hebben we aangetoond dat toediening van cortisol werkt bij PTTS-patiënten. Zelfs ter voorkoming van PTTS. Cortisol op de IC Patiënten met een ernstige, levensbedreigende bloedvergiftiging, die soms maanden op de Intensive Care (IC) liggen, hebben een kans op PTTS die vrijwel gelijk is aan die van oorlogsveteranen. In Duits onderzoek kregen deze patiënten cortisol waardoor de oproep van emotionele gebeurtenissen sterk werd gereduceerd. Juist dat steeds weer oproepen, erover nadenken zorgt ervoor dat de gebeurtenis in het geheugen sterker en sterker wordt. Je krijgt een PTTS niet van de ene op de andere dag, dat ontwikkelt zich in weken, maanden. Cortisol op de IC bracht het percentage patiënten met PTTS naar vrijwel nul terug. In een onlangs verschenen overzicht kwam cortisol als beste medicijn voor PTTS uit de bus. Een behandeling die vrijwel helemaal op basis van ons onderzoek is ontstaan. Dat is best mooi. Cortisol bemoeit zich echter niet alleen met het emotionele geheugen, maar heeft ook effect op de spijsvertering, het slaap-waakritme en het afweersysteem. Dergelijke bijwerkingen wil je voorkomen. Het zoeken is dus naar stoffen die veel specifieker inwerken op geheugenprocessen. De afgelopen maanden publiceerden Benno Roozendaal en zijn post-doc Piray Atsak de nieuwste resultaten in tijdschriften zoals PNAS en Neuropsychopharmacology. Testen op ratten Benno Roozendaal: We hebben bij ratten aangetoond dat de eigen aanmaak van cannabis in de hersenen het zogenoemde endocannabinoïde een cruciale rol speelt in de opslag van Emotie is zo belangrijk voor geheugenvorming emotionele gebeurtenissen. Ratten zoeken in hun kooi automatisch de donkere plek op. Geef je ze op die plek een voetschok, een elektrisch stroompje via de bodem, dan gaan ze naar het lichtere gedeelte in de kooi. Als je ze later weer in de kooi terugzet, duurt het enige tijd voordat ze de donkere kant weer opzoeken. Hoe langer dat duurt, hoe beter hun geheugen voor die onplezierige, emotionele schok. Hoe beter dit geheugen, hoe hoger de aanmaak van zelfgemaakte cannabis in het rattenbrein. Cognitieve cannabis Dat cannabis van buitenaf invloed kan hebben op het geheugen was al eerder aangetoond, maar niet dat de al eerder genoemde hersengebieden amygdala, hippocampus en prefrontale cor

8 14 15 Jannie Meussen Eric Scholten 5 VRAGEN AAN In deze rubriek stellen we persoonlijke vragen aan een medewerker die een Radboudpluim heeft ontvangen. Suzanne van Duren Procescoördinator Audiologisch Centrum tex bij dergelijke emotionele gebeurtenissen zélf hun cannabis aanmaken. Noch dat die zelfgemaakte cannabis essentieel is voor het opslaan van die ervaring. Geen emotionele gebeurtenis? Dan ook geen zelfgemaakte cannabis en geen opslag van de ervaring. In Neuropsychopharmacology beschrijven ze alweer een volgende stap, namelijk dat alle We kunnen niet alles opslaan, dan worden we gek Benno Roozendaal: We hebben bij ratten aangetoond dat de eigen aanmaak van cannabis in de hersenen het zogenoemde endocannabinoïde een cruciale rol speelt in de opslag van emotionele gebeurtenissen. bekende stresshormoonsystemen hun effect op het geheugen uitoefenen via de tussenkomst van het endocannabinoïde systeem. Benno Roozendaal: Op basis van ons onderzoek lijkt cannabis steeds meer de dirigent van ons emotionele geheugen te zijn. Het speelt niet alleen een rol in het richten van de aandacht, maar ook bij de geheugenopslag. Het cannabissysteem in het brein integreert de signalen van diverse stresshormonen. En het onderhoudt contacten tussen de drie eerder genoemde hersengebieden. Emotionele selectie Benno Roozendaal wijst erop dat het onderzoek nog eens duidelijk maakt hoe belangrijk emotie is voor geheugenvorming. Het is het filter dat bepaalt of iets wordt opgeslagen of niet. We kunnen niet alles opslaan, dan worden we gek. Dus moeten we voortdurend bepalen wat belangrijk is. Dat bepalen de hersenen aan de hand van de emotioneel gerichte aandacht, vaak zonder dat je er erg in hebt. Zoals bij je favoriete sport op tv terwijl je de krant leest. Misschien kunnen we de kennis van dit cannabismechanisme gebruiken voor mensen met een slecht functionerend geheugen. Waarom nieuwe medicijnen ontwikkelen als je hier al een heel goed mechanisme hebt? Het zou me niet verbazen als veel medicijnen die voor dit doel zijn ontwikkeld niet werken omdat er geen rekening wordt gehouden met de emotie. Enthousiasmerende kwaliteitsbewaker Wat is je persoonlijke hoogtepunt in het Radboudumc? 1 Toch die Radboudpluim waar ik totaal door werd verrast. We stonden te wachten op de bus voor ons dagje uit en opeens werd ik in het zonnetje gezet. Zo leuk, die waardering voor je inzet. Wie of wat bewonder je? 2 Hoe onze afdeling is omgegaan met de implementatie van Epic. Ondanks de grote veranderingen heeft iedereen zich vol ingezet om zich het systeem eigen te maken. En ik bewonder mijn 90-jarige oma, voor haar is elke dag nog een feestje. Als je vraagt wanneer je bij haar langs kunt komen, moet ze eerst haar agenda trekken. Wat weten collega s niet van jou? 3 Wél dat ik afgelopen jaar de marathon van New York heb gelopen en me nu voorbereid op Berlijn. Maar ze weten niet dat ik grote interesse heb voor de Tweede Wereldoorlog. Er ligt altijd een oorlogsboek op mijn nachtkastje. Nu: Ik ontsnapte uit Auschwitz van Rudolf Vrba. In maart brengen we een bezoek aan dit concentratiekamp. 4Terug naar toen je 16 was, wat zou je anders doen? Vroeger kon ik me altijd zo druk over alles maken, waar ik nu denk: doe niet zo moeilijk. Ik leef meer naar het levensmotto van mijn vader. Als het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat. Met wie zou je een dagje willen ruilen? 5 Ik zou wel eens een dagje willen ruilen met een operatieassistent. In een ver verleden heb ik nog getwijfeld om deze opleiding te gaan volgen. Het teamwerk, de precisie en hectiek, maar ook de begeleiding lijken me boeiend en leuk. Hoe kun je je idealen kwijt in het werk? 6 Ooit zei een ouder tegen mij: Het lijkt wel of alle aandacht en zorg alleen maar op mijn kind gericht is? Een groter compliment kun je niet krijgen. Kwaliteit is niet sexy. Mijn uitdaging is dat medewerkers niet denken: moeten we weer wat; maar dat ze enthousiast raken: hoe kunnen we de patiënt steeds dat stukje extra geven? Personalia Naam: Suzanne van Duren Functie: procescoördinator Audiologisch Centrum (KNO) Pluim verdiend op: 5 september 2014 Omdat: ze als jongste collega direct vol enthousiasme allerlei beleidsmatige zaken oppakte. Ze zette Kwint op de kaart, stortte zich spontaan op de website, de veiligheidsrondes en het voorbereiden van de audit. Naast haar eigenlijke werk groeide ze als vanzelf in de rol van kwaliteitsbewaker. Ze is een kartrekker, denkt breed en weet collega s uit alle lagen van onze organisatie mee te krijgen.

9 16 17 ZORG Marjan Wassenaar Eric Scholten Bart Ruiterkamp: Ik ben in de volle breedte inzetbaar op de afdeling. Daardoor krijgen de medisch specialisten meer ruimte voor complexere zorg. Nieuwe beroepsgroep waarborgt continuïteit in de zorg De opmars van de Physician Assistant Ze zijn geen arts, maar mogen wel medische handelingen verrichten en spreekuren draaien. Physician Assistants verlichten het werk van de medisch specialist en zorgen voor continuïteit op de afdeling. Bart Ruiterkamp, Physician Assistant (PA) bij afdeling Hematologie, ziet patiënten die een stamceltransplantatie hebben ondergaan of intensieve chemotherapie krijgen én zorgt voor patiënten die behandeld worden op de hemaferese afdeling. Hij schrijft zelfstandig recepten uit en verricht medische handelingen zoals het inbrengen van centraal veneuze lijnen en lumbaalpuncties met achterlating van chemotherapie. Ik ben in de volle breedte inzetbaar op de afdeling. Daardoor krijgen de medisch specialisten meer ruimte voor complexere zorg. Continuïteit van zorg Voor afdelingshoofd Hematologie prof. dr. Nicole Blijlevens is de PA een succesverhaal. Toen we Wat doet een Physician Assistant? begonnen met opleiden, verklaarde men ons voor gek omdat hematologie een te complex vakgebied zou zijn. Maar we hebben nu twee goede PA s een op de dagbehandeling en een in de kliniek die overigens als verpleegkundigen al hadden gewerkt met deze patiëntenpopulatie. Bij de opleiding hebben we zowel gekeken naar hun ambities als de behoeftes van de afdeling. Bart zorgt voor continuïteit in de kliniek. Hij kent de specifieke problematiek van de hematologische patiënten en weet daar veel meer over dan een beginnende arts-assistent. Hij is voor hen een belangrijke vraagbaak. Dat de PA in het vaarwater van de Arts-assistent komt, is volgens beiden dan ook onjuist. Bart: Artsassistenten zijn vaak maar drie tot vier maanden Sinds 2004 kent Nederland de Physician Assistant (PA), een medische beroepsgroep met een brede medische masteropleiding. Hun achtergrond is verpleegkundige of paramedicus op HBO-niveau. Inmiddels telt ons land circa 1000 PA s, waarvan 50 in het Radboudumc. Vaak zijn het zorgverleners die hier al langer werken en de afdeling dus goed kennen. Zij volgen allemaal dezelfde masteropleiding en specialiseren zich op de betreffende afdeling. Sinds 2012 hebben PA s zelfstandig bevoegdheid voor het indiceren en binnen kaders uitvoeren van behandelingen. Zij mogen medische ingrepen verrichten, lichamelijk onderzoek doen en bijvoorbeeld als zaalarts werken. Daarbij kunnen zij op elk gewenst moment supervisie van een medisch specialist vragen. Vanaf dit jaar mogen zij zelfstandig DBC s openen. In 2017 wordt de functie van PA, mits positief geëvalueerd, in de Wet BIG erkend als beroepsgroep. op de afdeling. In die tijd moeten zij ook werken aan hun opleidingsportfolio en medische ontwikkeling. Ik ben het hele jaar door het vaste aanspreekpunt in de kliniek, laagdrempelig aanwezig voor patiënten en arts-assistenten. Hoge kwaliteit Ook voor afdelingshoofd Anesthesiologie prof. dr. Gert Jan Scheffer is continuïteit van zorg een belangrijke meerwaarde van de PA. Het aandeel van de arts-assistent in de zorg wordt steeds minder. We hebben PA s nodig om de organisatie draaiende te houden. Daarnaast bieden zij hoge kwaliteit doordat ze ervaring opbouwen met veel voorkomende ingrepen. Binnen zijn afdeling is Martien Hendriks een van de acht PA s. Hij verzorgt samen met collega s de preoperatieve poli en de pijnpoli in Boxmeer, geeft simulatielaben reanimatieonderwijs, en past sedatie toe bij patiënten die een belastend onderzoek moeten ondergaan. De opleiding tot PA vormde voor hem een welkome aanvulling op zijn functie als anesthesiemedewerker. Als bestuurslid van mijn beroepsvereniging viel het me destijds op dat er veel opleidingen waren om je kennis te verbreden, bijvoorbeeld op het gebied van pijnbestrijding. Maar verdiepingsmogelijkheden waren er nauwelijks. Totdat deze masteropleiding werd ontwikkeld. Deze opleiding is het beste wat me is overkomen. Je doet in korte tijd enorm veel kennis op en krijgt met name meer inzicht in de geneeskunde. Ik draag nu op een andere manier verantwoordelijkheid dan als anesthesiemedewerker. Ik kan patiënten bij een belastend onderzoek meer bieden, bijvoorbeeld een continu infuus met stuurbare sedatiediepte. Juist door het vaak te doen, leer ik steeds meer inspelen op de behoefte van de patiënt en is het mijn specialisatie geworden. Professionaliseren Binnen het Radboudumc is Martien Hendriks voorzitter van het platform voor PA s. Via het project Radboudumc hotspots hebben we middelen en mankracht gekregen om ons te professionaliseren. We organiseren nu twee keer per jaar een landelijk geaccrediteerd symposium voor onze beroepsgroep. Daarnaast zijn we bezig om onze positie in huis te versterken. Bijvoorbeeld door het budget voor herregistratie centraal te organiseren en door de stages voor de opleiding We hebben PA s nodig om de organisatie draaiende te houden in huis beter te regelen. Maar ook door ons beroep meer bekendheid te geven. De aanwezigheid van PA s zorgt voor meer samenwerking tussen afdelingen, wij zijn immers de constante factor en weten elkaar goed te bereiken. Meer informatie over Radboudumc hotspots, vind je op intranet, via organisatie, projecten.

10 18 19 Zapservice Radboudumc intranet informeert over ontwikkelingen in huis en daarbuiten. Voor wie het online nieuws niet heeft gevolgd, een korte update van de opmerkelijkste berichten. Vrijwilligers gezocht voor NL Doet Marjan Wassenaar Rob Gieling DE PATIËNT In deze rubriek het persoonlijke verhaal van onze academische patiënt en de reactie van zijn of haar behandelaar. Minder voedselverspilling door slimmer koken Door het proces van de maaltijdvoorziening te verbeteren, is de verspilling drastisch verminderd. Door de maaltijden op een iets groter bord te presenteren, ziet het eten er aantrekkelijker en smakelijker uit. Hierdoor aten meer patiënten hun bordje (bijna) leeg, waardoor er 57 procent minder onaangeroerde borden terugkwamen naar de keuken. Door daarnaast gebruik te maken van een slimme menucyclus en een andere manier van inkopen (bijvoorbeeld door het gebruik van minder grootverpakkingen), is het gelukt om de verspilling van voedsel te reduceren. In één jaar tijd heeft het Radboudumc de verspilling teruggebracht van 37 naar 24 procent. Dit is een afname van 35 procent. Deze positieve resultaten zien we ook in de kosten terug. Het Radboudumc doet mee aan de landelijke actie NL Doet van het Oranjefonds, de grootste vrijwilligersactie van Nederland. We zoeken enthousiaste medewerkers die op zaterdag 21 maart van tot uur willen helpen om een trimpad aan te leggen voor de bewoners van Kemnade in Groesbeek, vertelt Marieke de Koning. Dit is een semi-gesloten woongroep voor mensen met gedragsproblemen. Ook de bewoners zullen helpen. Er zijn medewerkers van de woongroep aanwezig om hen te begeleiden. Naast dit wandelpad komen toestellen te staan waarop de bewoners oefeningen kunnen doen. Zo kunnen ze in een Het Radboudumc krijgt andere koffie. De overeenkomst met Douwe Egberts loopt af. Vanaf 1 juli is er een nieuwe leverancier voor de (gratis) warme drankenautomaten. Wij zijn op zoek gegaan naar de best mogelijke aanbieder voor warme dranken automaten; een expert die past bij onze missie en zich goed inleeft in de behoeften en wensen van het Radboudumc op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid, service en gastvrijheid, keuzemogelijkheid en uitstraling, vertelt projectleider Hilde Evers. architecten en bouwers Uw project van idee tot oplevering in één hand! Ontwerpt èn bouwt voor mensen......die het al druk genoeg hebben. beschermde omgeving werken aan hun gezondheid. Het plan voor het pad ligt er al een tijdje maar helaas ontbreekt het aan tijd om dit pad ook echt aan te leggen. Wat moet er gebeuren? Verharden van het wandelpad met boomschors. Het monteren en schilderen van de trimtoestellen. Het monteren en schilderen van de bankjes langs het wandelpad. Het plaatsen en schilderen van paaltjes met de afgelegde afstand op het wandelpad. Meer informatie of inschrijven, mail naar marieke.dekoning@radboudumc.nl Koffie, daar neem je de tijd voor! De komende maanden werkt de afdeling Food & Beverage met de beoogde leverancier aan de voorbereiding van de nieuwe samenwerking en plaatsing van de nieuwe automaten. Samen inventariseren zij waar en hoe de nieuwe automaten het beste kunnen worden geplaatst. Volg de komende tijd het nieuws op intranet, we houden je op de hoogte! Wil je meer weten over de nieuwe warme drankenvoorziening? Neem dan contact op met Hilde.Evers@radboudumc.nl specialisten in architectonische (ver)bouwprojecten - Vast aanspreekpunt is fijn Mevrouw Livius (69 jaar) heeft COPD, een chronische longziekte die gepaard gaat met hoesten en benauwdheid. Dankzij een zelfhulpplan op maat weet ze precies wat ze bij een toename van klachten moet doen. Als kind was ik altijd ziek. Uiteindelijk bleek dat een van mijn longen was aangetast door bronchitis. Op mijn elfde werd ik opgenomen in de toenmalige Van Spanjekliniek, een longkliniek op het terrein van het huidige UCCZ Dekkerswald. Daar werd een stukje van mijn rechterlong verwijderd. Vier weken moest ik er blijven om te herstellen. Mijn moeder bracht eten en cola van thuis mee. Het ziekenhuiseten ging stiekem in rugzakjes mee naar huis. Eenmaal thuis kreeg ik massages en heilgymnastiek, zoals fysiotherapie toen nog heette. Daarna merkte ik weinig meer van mijn bronchitis. Dat veranderde naarmate ik ouder werd en in de overgang kwam. Ik kreeg steeds meer last van mijn longen. Zelfhulpplan In 2000 werd ik doorverwezen naar UCCZ Dekkerswald, omdat ik erg benauwd was. Na een longfunctietest bleek mijn longcapaciteit nog maar 40 procent te zijn. Sinds die tijd gebruik ik pufjes met ontstekingsremmers en een luchtwegverwijder. Gemiddeld krijg ik één keer per jaar een longaanval, vaak in de winter als iedereen verkouden is. Dan helpen de pufjes niet meer en volgt een prednisonkuur. Mijn zelfhulpplan heb ik altijd bij me. Bij elke klacht staat beschreven welke actie ik het beste kan ondernemen. Wanneer bij een longaanval na een paar dagen geen verbetering optreedt, neem ik contact op met Heleen van der Niet, de gespecialiseerd verpleegkundige. Het is fijn om een vast aanspreekpunt te hebben. Gezonde leefstijl Mijn ziekte heeft me nooit ergens in belemmerd. Ik maak veel fietstochten met mijn man, wel met een elektrische fiets. Ook de tuin en het huis houd ik zelf bij. Ik zorg er wel voor dat ik mijn medicatie op vaste tijden inneem. Doe ik dat niet, dan heb ik meteen last. Elk jaar vul ik een vragenlijst in over hoe ik me voel en welke klachten ik door mijn aandoening heb. Verder ben ik vooral een positief ingesteld mens. Als iets niet gaat, doe ik even rustig aan. nadenken over je leefstijl Mevrouw Livius heeft Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), een chronische longaandoening die vaak maar niet altijd veroorzaakt wordt door roken. Door luchtwegvernauwing en emfyseem zijn deze patiënten kortademig, snel moe en hoesten ze veel. Soms nemen de klachten tijdelijk toe (longaanval) door bijvoorbeeld een luchtweginfectie. Een prednisonkuur in combinatie met antibiotica kan dan verbetering van de klachten geven. Soms is hiervoor een ziekenhuisopname nodig. Sinds september 2014, met het van start gaan van het COPDnet en de sneldiagnostiek voor COPD en astma, betrekken we patiënten actief bij hun eigen zorgplan. Ik geef een behandeladvies, waarna mijn collega Heleen van der Niet aan de hand van een vragenlijst met hen bespreekt hoe zij de ziektelast ervaren. Patiënten beslissen zelf hoe zij hun leefstijl willen aanpassen. Soms is stoppen met roken een brug te ver, maar is meer bewegen wel een optie. Actief meedenken vergroot de kans dat patiënten hun leefstijl daadwerkelijk veranderen. Jeanine Antons, longarts UCCZ Dekkerswald advertentie 1.indd 1 3/7/2014 4:15:15 PM

11 20 21 RONDVRAAG Jannie Meussen Michiel Moormann Wordt Epic steeds beter? Vanuit mijn functie probeer ik bruggen te slaan Jacqueline de Leeuw, chief nursing information officer Vanuit mijn functie probeer ik bruggen te slaan. Ik heb de afgelopen periode een dag per week als verpleegkundige op verschillende afdelingen meegelopen. Daar hoor je ook gemopper over het registreren van al die data. Ik ga dan het gesprek aan. Ik laat zien dat het wel degelijk zinvol is voor de kwaliteit en veiligheid. Het schetsen van deze vergezichten helpt medewerkers de blik op de toekomst te richten en verbeterperspectief te zien. We maken Epic gestaag en al werkend met elkaar beter. In het begin was iedereen vooral bezig hoe al die knopjes te bedienen. Inmiddels hebben we redelijk door hoe Epic werkt en nu kijken we hoe het nog handiger kan. De drie gebruikersgroepen administratie, verpleegkundigen/ paramedici en artsen komen regelmatig bijeen. We spitten onderdelen en werkprocessen door en ontwikkelen verder op het gebouwde fundament. De Epic-organisatie mag ook wel wat transparanter worden. Laat weten waarom dingen niet worden opgepakt, dat leidt tot minder frustratie. En probeer wensen uit de praktijk met creatief denken toch mogelijk te maken: geef pioniers meer vrijheid. We werken samen met afdelingen vanuit hún werkproces Sandra Dahm, applicatiespecialist Epic We kijken samen met afdelingen wat de wensen en mogelijkheden binnen Epic zijn en proberen zoveel mogelijk in werkprocessen te denken. Dat betekent soms dat het bestaande werkproces wat aangepast moet worden. Als we er zelf niet uitkomen, gaan we te rade bij de Epic-adviseurs in Den Bosch. We proberen zoveel mogelijk uniform te werken en te standaardiseren. Er is bijvoorbeeld voor de snijders maar één OK-aanvraag, die voor alle specialismen moet werken. Dat is soms lastig en het vereist afstemming met elkaar in de gebruikersgroepen. Dat zijn belangrijke bijeenkomsten. Daar kunnen we toetsen of de oplossingsrichting die we willen kiezen, de eindgebruiker ook daadwerkelijk aanspreekt. Een aantal artsen en niet-artsen wordt momenteel getraind om ook zelf te kunnen bouwen in Epic. Dat werkt nog effectiever en sneller. Upgrade Epic In het weekend van 28 en 29 maart vindt er een grote upgrade van Epic plaats. Medewerkers zullen er in eerste instantie niet veel van merken, de wijzigingen spelen zich vooral in de onderliggende software af. Nieuw is bijvoorbeeld wel dat afdelingen recepten via Epic, zonder print kunnen faxen. En het registreren van bloedtransfusies verloopt straks anders, waarbij bloedzakken kunnen worden gescand. In maart vinden er inloopsessies plaats om medewerkers te informeren over de nieuwe functionaliteiten binnen Epic. Kijk voor actuele berichten over Epic ook op intranet bij Epic nieuws. In het weekend van 28 en 29 maart vindt er een upgrade van Epic plaats. Het systeem dat de zorg veiliger en doelmatiger maakt, maar waar iedereen aan moest, en moet, wennen. Sinds anderhalf jaar werken circa medewerkers ermee. Hoe staan we er nu voor. Maken we Epic samen steeds beter? Jolt Roukema, kinderarts Niet alleen beter maken, maar ook beter gebruiken Niet allemaal zelf het wiel uitvinden Floor Rosier, verpleegkundige Heelkunde Het lijkt soms alsof ik een tatoeage Epic op mijn rug heb. Iedereen trekt aan mijn jas, of aan die van de zes andere superusers bij Heelkunde. Hoe werkt dit ook alweer? Dit vind ik zo onhandig? Dat is onze taak, om anderen wegwijs te maken. En om te kijken hoe we Epic meer naar onze hand kunnen zetten, zodat we bijvoorbeeld minder dubbele handelingen hoeven uit te voeren. Een patiënt die hier terugkomt, halen we met alle gegevens nu zo uit het systeem. We hebben zorgpaden ingevoerd, bijvoorbeeld voor amputatie, dat werkt sneller en veiliger. Ik denk dat weinig verpleegkundigen nog terugverlangen naar het oude systeem. We moeten er wel voor waken, dat afdelingen niet allemaal het wiel gaan uitvinden. Tijdens een breed overleg laatst bleek bijvoorbeeld dat voedingsassistenten het lastig vinden om de voedingslijsten in te vullen. Wel belangrijk, want je zult maar een pinda-allergie hebben die niet in het systeem staat. Wij hebben dit probleem al opgelost met een aangepaste gebruiks vriendelijke werkwijze. Ik heb die nu via intranet gedeeld, zodat alle afdelingen het kunnen gebruiken. Ik heb moeite met collega s die blijven hangen in wat het systeem niet kan, in plaats van te investeren in wat het wel kan. We moeten Epic vooral beter gebruiken. Bijvoorbeeld door het inrichten van goede smart- en ordersets. Hierbij kun je heel veel zaken automatisch invoeren, dat levert veel tijdwinst op. Jammer dat de opkomst in de gebruikersgroep medisch specialisten laag is, want het is heel leerzaam om daar ervaringen te delen. Ik heb met twee collega s de Epic physician-builder course gevolgd in Den Bosch. Door in de auto met elkaar ervaringen uit te wisselen, maak je al stappen en kom je op ideeën.

12 22 23 COLLEGA S Mooie woorden horen bij een jubileum of afscheid. Deze pagina s staan er vol van, speciaal voor al die collega s die iets te vieren hebben. HET MOMENT In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring tijdens hun werk in het Radboudumc. Dit keer Vera van Haaren, verpleegkundig consulent. Ze werkt al veertig jaar in het Radboudumc, maar herinnert zich nog goed hoe ze hier in 1973 als protestants meisje binnenkwam. 25 jaar in dienst Met pensioen Betty Duyghuisen Pedagogisch medewerker Edith Cup Hoofd Ergotherapie Jacqueline van Ophuisen Polikliniekassisterende MKA-chirurgie Binnen het Tandheelkundig Screening Spreekuur en de OK-planning van oncologische patiënten is Jacqueline een onmisbare spil. Ze is een zéér gewaardeerd teamlid met het hart op de juiste plaats, waarbij de patiënt altijd centraal staat. Wij bedanken haar voor haar inzet en hopen nog vele jaren met haar te mogen werken. Jacqueline, van harte gefeliciteerd! Truus Gooren, hoofdverpleegkundige, en Marleen Bosman, operationeel hoofd Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie Monique Derks Specialistisch mammografie laborant In 1990 is Monique gaan werken voor het Landelijk Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek (LRCB). Dankzij de grote expertise en tomeloze inzet van Monique en haar collega s in het opleiden van de laboranten is de landelijk gecoördineerde screening op borstkanker een succes geworden. De laatste jaren werkt Monique op de afdeling Radiologie & Nucleaire Geneeskunde als specialistisch mammografie laborant. Ze is een gezellige collega en haar enorme kennis, inzet en betrokkenheid worden zeer gewaardeerd.' Denise Janssen, teamleider Radiologie & Nucleaire geneeskunde Marc Swinkels Klinisch fysisch medewerker Marc heeft eerst bij het Landelijk Referentiecentrum voor Borstkanker gewerkt aan de opzet en kwaliteitscontrole van analoge en digitale mammografie voor de borstkankerscreening in Nederland. Sinds 2006 werkt hij bij Radiotherapie. Als klinisch fysisch medewerker zorgt hij, met behulp van dosis-meetsystemen, voor de kwaliteitsborging en afstelling van de bestralingsapparatuur. Marc is een zeer prettige collega op wiens werk je volledig kunt vertrouwen! Henk Huizenga, hoofd Klinisch fysica, Radiotherapie In 1989 is Betty haar loopbaan begonnen op de afdeling Kindergeneeskunde. Als pedagogisch medewerker is het begeleiden van ouder en kind haar grootste drijfveer. Betty heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel, is flexibel inzetbaar, toont veel initiatief en is een zeer gewaardeerde collega. Naast dit alles heeft ze recentelijk haar horizon verbreed door lid te worden van de OC. We willen Betty hartelijk bedanken voor haar grote inzet. Suzanne van den Heuvel, teamleider pedagogische zorg, en Marjo van der Doelen, verpleegkundig manager Marjolein Wintjes Verpleegkundige 25 jaar geleden begon Marjolein aan haar opleiding tot verpleegkundige bij het Radboud. Na de geboorte van haar kinderen koos zij bewust voor een carrière op de Chirurgische Dagbehandeling. Haar analytisch vermogen en reflectie zijn opmerkelijk. Alle tijd voor haar patiënten en collega s. Wij hopen nog vele jaren van haar warmte en betrokkenheid te mogen genieten. Myriam Berben- Egelmeers, operationeel manager Chirurgische Dagbehandeling. Thijs Merkx Hoogleraar MKA en Orale Geneeskunde Thijs Merkx is een enthousiaste hoogleraar met daarnaast een brede maatschappelijke en organisatorische interesse. Mede dankzij zijn inzet is de Hoofd-Halsketen uitgegroeid tot een sterk gremium waar men binnen het huis niet omheen kan. Hij is tevens opleider oncologie, voorzitter van de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren (NWHHT) en opleidingsdirecteur van PAO Heyendael. Daarnaast is hij als external examiner van de Muhimbili University of Health and Allied Sciences jaarlijks in Dar es Salaam te vinden, met als doel de kaakchirurgie in Tanzania kwalitatief te verbeteren en bereikbaar te maken voor een groter deel van de bevolking. Stefaan Bergé, afdelingshoofd MKA Chirurgie Edith is een zeer gewaardeerd medewerker van de afdeling Revalidatie. Als hoofd van de sectie Ergotherapie is zij constant bezig om de combinatie van de drie academische kerntaken vorm te geven en haar medewerkers hierin te stimuleren. Ze is een gedreven en kundig onderzoekster, is succesvol in het begeleiden van stagiaires op verschillende niveaus, en is zeer betrokken bij het Radboudumc thema Patiënt als partner. Edith is voor ons de belichaming van een academisch paramedicus en hiermee een voorbeeld voor velen. Namens de gehele afdeling feliciteren wij Edith van harte met haar 25 jarig jubileum! Sander Geurts, afdelingshoofd Revalidatie en Joost Wagener, bedrijfsleider Revalidatie 40 jaar in dienst Hans Persijn Verpleegkundige polikliniek Uurologie Op 16 maart viert Hans Persijn zijn 40 jarig jubileum. Namens de afdeling Urologie, hartelijk gefeliciteerd! Suzanne Teunissen, tactisch manager Urologie Willem Roudijk Adviseur patiëntenzorg IC Als (hoofd)verpleegkundige, als bouwspecialist, als kwaliteitsman, als gesprekspartner voor ex-ic patiënten, als collega: altijd en overal kenmerkt zijn aanwezigheid zich door betrokkenheid en aandacht. Willem draagt daarmee al vele jaren uit wat het Radboudumc nog niet zo lang geleden tot een van haar speerpunten heeft gemaakt: de patiënt op de eerste plaats. De afdeling IC is hem daar zeer erkentelijk voor en feliciteert hem van harte met dit mooie jubileum. Anne-Miek Broods, bedrijfsleider & Hans van der Hoeven, afdelingshoofd Yvonne Nierkens Radiodiagnostisch laborant Na meer dan 40 jaar gewerkt te hebben op de afdeling Radiologie, gaat Yvonne Nierkens met pensioen. Ze begon als leerling laborante in Wij kennen haar als een zeer betrokken, flexibele en positieve collega. We willen Yvonne bedanken voor haar inzet in de afgelopen 40 jaar. Zij was een erg gewaardeerde collega en wij wensen haar veel geluk en gezondheid toe in de toekomst. Kevin Powell, teamleider MR afdeling Radiologie & Nucleaire geneeskunde Willy Eickelmann-Bos SEH secretaresse Na 35 jaar is Willy in januari met pensioen gegaan. Will was een van de bekende gezichten aan de balie van de Spoedeisende Hulp. Wij willen haar graag bedanken voor haar jarenlange inzet en hopen dat ze nog lang mag genieten van haar vrije tijd. Miranda van Tits, hoofd secretariaat Spoedeisende Hulp Meer mooie woorden lezen? Ga dan naar intranet voor uitgebreidere loftuitingen. (Kijk onder Nieuws bij Jubileum en Afscheid.) Ik kon gewoon niet wachten tot ik 17 jaar en 7 maanden was, om met de verpleegkundige opleiding in het Sint Radboudziekenhuis te beginnen. Toen het sollicitatiegesprek eindelijk daar was, schrok ik enorm. Zuster Ignace vroeg me de hemd van het lijf over mijn geloof. Ik ben namelijk remonstrant, waarbij iedereen vrij is het geloof op zijn eigen manier te beleven. Ze twijfelde of ik katholieke patiënten wel voldoende in hun geloof kon steunen. Respect voor elkaar komt toch in elk geloof terug, was mijn antwoord. Ik werd aangenomen en ging een paar maanden later, net zoals andere leerlingen in die tijd, twee/drie keer per week om zes uur s avonds met de pastor de afdeling over om mensen de communie te brengen. In het tweede jaar van de opleiding werkte ik op de oncologische kinderafdeling. In de nachtdienst stond je daar als leerling alleen op een gang met veertien kinderen, en een achterwacht bij geval van nood. In die tijd overleed 80 procent van de kinderen met kanker, nu is de genezingskans gelukkig fors gestegen. Op die afdeling lag de tienjarige Monique, afkomstig uit een streng gelovig protestants gezin. Ze had acute leukemie. Om haar op te vrolijken had ik mijn zangboekje van de zondagsschool COLOFON Radbode is het personeelsblad van het Radboudumc en verschijnt 9 keer in 2015 Redactie Jannie Meussen, Gijs Munnichs, Marjan Wassenaar, Michiel ter Laan (hoofd redacteur). Contentcommissie Miranda Bennink, Mirjam van Dijk-Jager, Gerben Ferwerda, Miranda Heijser, Marja Jillissen, Bart Kiemeney, Lotje de Laat, Annie Moedt, Angela van Remortele, René Bindels, Marloes de Vink en Jessica Vogel Aan dit nummer werkten mee Rob Gieling, Jos Kole, Paul Lagro, Pieter Lomans, Michiel Moormann, Eric Scholten en John Wijbenga Contact radbode@radboudumc.nl of (024) Correspondentie vragen over bezorging via radbode@radboudumc.nl. Concept en realisatie: ZB Communicatie & Media i.s.m. Martijn Ubink en Modderkolk Grafische Projecten Advertenties Bureau van Vliet, (023) of zandvoort@bureauvanvliet.com. Oplage exemplaren. De volgende Radbode verschijnt op 10 april meegenomen, waar ik als kind altijd met plezier naartoe ging. Ze kende de liedjes, zoals Kinderen van één vader. Het samen zingen schiep een band. Als ik er was, wilde ze alleen maar door mij verpleegd worden. Op een dag was haar bed leeg. Ze was overleden. Al haar spullen waren weg, inclusief mijn zangboekje van de zondagsschool. Maanden later kreeg ik het boekje met een brief thuisgestuurd. De ouders bedankten me, dat ik in de laatste levensfase zoveel betekend had voor hun dochter door het zingen van de liedjes van de zondagschool. Datzelfde boekje heb ik nu weer uit de kast gehaald. Mijn demente moeder van negentig heeft een slecht kortetermijngeheugen. Maar de liedjes Kinderen van één vader, reikt elkaar de hand zingt ze uit volle borst mee. Jannie Meussen istock.

13 24 ACHTEROP In deze rubriek stapt een medewerker achterop de fiets bij een collega. Uit nieuwsgierigheid, want op de werkvloer komen ze elkaar niet tegen. Marjan Wassenaar Paul Lagro Maud Dit keer springt Sandra Akkers, secretaris van de Kinderadviesraad (KAR), achterop bij Maud Radstake, ambtelijk secretaris van de Patiëntenadviesraad (PAR). Sandra: Een patiëntenadviesraad is heel normaal, een kinderadviesraad niet. Waarschijnlijk zijn wij daarmee het eerste ziekenhuis in Europa. Hebben jullie bij de start van de PAR gedacht aan de belangen van kinderen? Maud: Daar hebben we zeker rekening mee gehouden. Sommige leden hebben kinderen die hier patiënt zijn. Overigens is de PAR nog best jong. Lange tijd hadden de umc s alleen een gezamenlijke cliëntenraad. Sinds eind 2012 hebben we hier in huis onze eigen patiëntenadviesraad, passend bij het motto de patiënt als partner. Sandra: Als Kinderadviesraad willen we vooral weten hoe kinderen het ziekenhuis ervaren. De kinderen interviewen daarom leeftijdgenootjes op bijvoorbeeld de dagbehandeling. Zorgverleners werken aan de beste zorg, wij aan betere ervaringen van kinderen met de zorg. Hoe zit dat bij de PAR? Maud: De PAR is sinds september 2014 officieel cliëntenraad. De raad adviseert de Raad van Bestuur gevraagd en ongevraagd over bijvoorbeeld de begroting en de kwaliteit van zorg, altijd vanuit het perspectief van patiënten. En ze stimuleren afdelingen om hun eigen patiënten te betrekken bij verbeteringen Sandra: Onze rol ligt in het vertegenwoordigen van de belangen van patiënten, kinderen en volwassenen. Waar kunnen we elkaar versterken? Maud: Laten we vooral de krachten bundelen. Als de KAR een plan voorstelt aan de Raad van Bestuur, bijvoorbeeld voor een dierenontmoetingsplaats voor kinderen die hun huisdier even willen knuffelen, kan de Raad van Bestuur de PAR daarover om advies vragen. Dan is het goed om daar al met elkaar over gesproken te hebben. En houd vooral het enthousiasme vast om vanuit patiënten nieuwe initiatieven te ontwikkelen! Sandra Wil jij ook bij een collega achterop? Laat het weten via radbode@radboudumc.nl