GISTEREN, VANDAAG, MORGEN. Jaaroverzicht 2011 Netwerk Klinische Paden, deelnetwerk Nederland.

Transcriptie

1 GISTEREN, VANDAAG, MORGEN Jaaroverzicht 2011 Netwerk Klinische Paden, deelnetwerk Nederland.

2 Voor u ligt het Jaaroverzicht van 2011 van het deelnetwerk Nederland Inmiddels is het tien jaar geleden dat de eerste Nederlandse ziekenhuizen zich aansloten bij het Netwerk Klinische Paden KU Leuven/ CBO Utrecht. Ziekenhuizen waren op zoek naar kennis en kunde op gebied van zorgpaden; wat waren eigenlijk zorgpaden, hoe ontwikkelde je deze en vooral hoe zorgde je voor borging? Tegen welke problemen liep je aan en hoe kon je die aanpakken? Het Netwerk heeft in de afgelopen jaren een grote bijdrage geleverd aan kennisverspreiding ten aanzien van zorgpaden. Inhoudelijke thema s zijn beschouwd en geïntegreerd in zorgpaden, het 30-stappenplan is vereenvoudigd tot het 7-fasen model, maar ook is de focus van zorgpad is verbreed van klinische paden binnen ziekenhuizen naar GGZ-instellingen en instelling-overstijgende zorgpaden. Deze verbreding zien we terug in de aansluiting van instellingen uit de V&V-sector in Binnen het Netwerk hebben we het niet alleen over zorgpaden, ook zoeken we naar kennis van buiten de gezondheidszorg. Zo kregen we dit jaar advies van een sportcoach over hoe je teamleden kan motiveren en (team)prestaties kan verbeteren en mochten we een kijkje nemen bij IKEA Utrecht hoe zij omgaan met standaardisatie van processen. Deze opgedane kennis integreren we in onze methodiek en aanpak. Veder zien we een tendens dat andere logistieke theorieën zoals TOC, Lean, Six-Sigma worden gebruikt naast zorgpaden omdat je standaardprocessen voor meerdere doelgroepen wilt optimaliseren. Het dagelijkse bestuur hoopt dat netwerk blijft groeien, niet alleen in het aantal algemene ziekenhuizen, categorale ziekenhuizen en GGZ instellingen die lid worden, maar ook andere sectoren uit de gezondheidzorg zijn van harte welkom! Namens het Dagelijks Bestuur van het deelnetwerk Nederland Netwerk Klinische Paden Jeannette Verkerk, Groene Hart Ziekenhuis Tom Joosten, GGZ Eindhoven Hilde Hiemstra, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Jan Oostenbrink, Franciscus Ziekenhuis 2 NKP

3 Woord vooraf Gisteren Vandaag Werkconferenties 2011 Opleidingsaanbod 2011 Nederland en daarbuiten Morgen... blik Vooruit Komen en gaan NKP 3

4 GISTEREN 4 NKP 10 jaar Zorgpaden Het is al weer 10 jaar geleden dat Nederlandse ziekenhuizen zich aansloten bij het Netwerk Klinische Paden, in Nederland werd dit een samenwerking tussen KU Leuven (Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap) en het CBO. Wat een visionair idee moet dat indertijd zijn geweest. Een van de thans actuele onderwerpen is de procesoriëntatie in zorginstellingen, binnen het Netwerk Klinische Paden is men daar dus al ruim 10 jaar mee bezig. Toen TNO in de doorstart betrokken raakten bij het CBO waren we meteen overtuigd van de grote waarde van het Netwerk Klinische Paden, zowel vanwege de van het CBO bekende platformfunctie waarbij zorgaanbieders bij elkaar worden gebracht als vanwege de directe relatie met het veld die dit netwerk aan het nieuwe CBO blijft bieden. Ik ben alle netwerkleden, en de collega s van KU Leuven erg erkentelijk dat ze de relatie met het CBO wilden voortzetten. De reputatie van Walter Sermeus en Kris Vanhaecht is enorm en we hechten erg aan hun stimulerende werk aangaande zorgpaden, zowel in de praktijk als in de wetenschap. Er is ook na 10 jaar nog een mooie agenda. Ik noem enkele thema s. Als eerste denk ik aan het toepassen van Lean methoden op zorgpaden, dit biedt nieuwe mogelijkheden, ik geloof dat het toepassen van het instrument van het reduceren van de cost of poor quality in zorgpaden iets zal doen aan wat ik naar analogie van Feigenbaum ooit het hidden hospital heb genoemd. Als tweede denk ik aan het sterk betrekken van de patiënt bij zorgpaden. Vanuit de industrie weten we dat customization en standardisation elkaar niet hoeven uit te sluiten. Ook heeft de industrie veel ervaring met service garanties, het nakomen daarvan vraagt in de zorg goed georganiseerde zorgpaden. En als derde denk ik aan transmurale zorgpaden nu we gelukkig steeds meer de zorg in ketens en netwerken proberen te organiseren. Als jurylid van de Prijs Klinische Paden heb ik gemerkt dat in Nederland al verschillende ziekenhuizen met deze onderwerpen onderweg zijn. Ik hoop dat het netwerk een plaats blijft waar ervaringen met zulke innovaties zullen worden blijven gedeeld. Kees Ahaus Directeur CBO

5 Het jaar 2011 In de gezondheidszorg is onder andere toenemende vraag naar transparantie, efficiëntie, veiligheid en kostenreductie, daardoor zijn veel zorginstellingen zorgpaden gaan ontwikkelen. Vaak lijkt zo n zorgpad een doel op zich, terwijl het bij zorgpaden juist gaat om het continu verbeteren. Binnen het Nederlandse deelnetwerk wordt steeds vaker de nadruk gelegd op het professioneel handelen en klinisch beredeneren van de afwijking van het zorgpad. De analyse van deze afwijkingen bepaald onder andere of het proces aangepast moet worden. Naast het (her) ontwerpen van zorgprocessen zijn er landelijk ontwikkelingen op het gebied van onder andere patiëntveiligheid, toegankelijkheid en patiëntgerichtheid, onderwerpen waarover veel wordt gesproken tijdens werkconferenties van het deelnetwerk. Op deze bijeenkomsten wordt kennis gedeeld aan de hand van praktijkvoorbeelden en zijn presentaties gehouden over bijvoorbeeld performance, competenties voor leidinggevenden, effectiviteit en Lean management. Dat zorgpaden niet alleen binnen ziekenhuizen en GGZ instellingen worden ontwikkeld bewijst Thebe Breda, een grote instelling die in een aantal verpleeghuizen zorgpaden gaat ontwikkelen, mooie verbreding van ons deelnetwerk! Zoals elk jaar komen en gaan er leden. In 2011 hebben het Medisch Spectrum Twente, Stichting SEIN en het UMCU het lidmaatschap beëindigd. We danken hen nogmaals voor de bijdrage aan het netwerk en wensen hen veel succes toe bij de verdere ontwikkeling van zorgpaden. In 2011 zijn het Wilhelmina Ziekenhuis Assen en Thebe Breda lid geworden van het netwerk. Welkom in het netwerk! Verder zijn in 2011 gesprekken geweest met het IJsselland ziekenhuis, (Capelle aan de IJssel) en met het Waterland ziekenhuis (Purmerend). Wij zijn blij te kunnen melden dat ook zij per 1 januari 2012 lid zijn geworden. Ook voor jullie, hartelijk welkom in het netwerk! VANDAAG NKP 5

6 Werkconferenties 2011 Binnen het Nederlandse deelnetwerk zijn werkconferenties bedoeld om ervaringen met het ontwikkelen en implementeren van zorgpaden te delen, nieuwe kennis op te doen, naar praktijk verhalen te luisteren, te discussiëren over knelpunten en succesverhalen en vooral ook om met elkaar te netwerken. In 2011 was daar uitgebreid tijd voor en zijn nieuwe en actuele onderwerpen, al dan niet met externe sprekers, de revue gepasseerd. Werkconferentie 1, 15 februari Op de eerst werkconferentie van 2011 stond de afsluiting van de meerdaagse opleiding 2010 centraal. Op een informatiemarkt presenteerden de deelnemers hun zorgpad en lieten zij zien wat het meeste is bijgebleven van de opleiding. De informatiemarkt werd afgewisseld met presentaties over Performance (door Marius Buiting, CBO), zorgpaden in de geestelijke gezondheidszorg (door Tom Joosten, GGZ Eindhoven) en competenties van leidinggeven bij de ontwikkeling van zorgpaden (door Jeanette Verkerk, Groene Hart Ziekenhuis). Werkconferentie 2, 29 september Deze dag stond in het teken van zorg(paden)teams : Effectieve Hoe kan je de kwaliteiten van een zorgpadenteam verder ontwikkelen? Hoe kan je kwaliteiten van medewerkers optimaal inzetten voor het gezamenlijke resultaat? Hoe stimuleer je een team om grenzen te verleggen? Ton van Son en Rik Bijl van TNO Management Consultants en Jeanette Schonewille (CBO) namen de aanwezigen mee in de wereld van Appreciative Inquiery (AI) en de ZelfKennisMethodiek (ZKM). In een 2,5 uur durende workshop heeft iedereen kennisgemaakt met de methodieken voor waarderende gespreksvoering en is iedereen zelf aan de slag gegaan om de kracht van Appreciative Inquiery zelf te ervaren. s Middags heeft Jan Huibers, topsport psycholoog, een prikkelende presentatie gegeven over team performance, voorkeursgedrag en motivatie. Kennis over jezelf en over collega s is essentieel voor een succesvolle implementatie. De werkconferentie werd afgesloten door Tjitze Hoekstra en Jeroen Baten van het St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein. Zij hebben een demonstratie gegeven van het door henzelf ontwikkelde elektronisch patiëntendossier (EPD) waarin de uitgangspunten van het werken met zorgpaden zijn verwerkt. Werkconferentie 3, 1 december Klinische paden meets IKEA was de titel van de derde en laatste werkconferentie van IKEA wordt vaak als voorbeeld gebruikt voor logistiek en standaardisatie van werkprocessen. Peter Waanders, medewerker van IKEA heeft de ontwikkeling en visie van IKEA laten zien en ingezoomd op de organisatiecultuur en het werken met standaard werkprocessen en binnen IKEA. De eenvoud waarmee IKEA werkt, inspireerde de aanwezigen. Na de IKEA-lunch is iedereen in groepen de IKEA ingegaan om vanuit de perspectieven veiligheid, logistiek, klantgerichtheid en zelfmanagement te zoeken naar een idee om te vertalen naar de praktijk van de zorgpaden in de eigen instelling. Door een jury, die bestond uit Annemieke van Groenestijn, Jos Kroon, Jan Oostenbrink (DB) en Peter Waanders (IKEA), zijn drie initiatieven geselecteerd die in 2012 in de praktijk worden uitgewerkt door deelnemers te weten: een aanbrengen van een grijze streep: daar mag niets staan zodat looppaden altijd vrij zijn het houden van een korte, praktische briefing (rol call) aan begin van de dienst verbeteren van de bewegwijzering door verspreid in het ziekenhuis informatiezuilen inclusief plattegrond te plaatsen 6 NKP

7 ri 15 februari 1 december 15 februa 29 septem ber ber ptem 29 se uari 15 febr 1 december NKP 7

8 Leden aan het woord VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg Interview met senior adviseurs Drs. Gé de Bruijn en Drs. Marion Titselaar, MSc VieCuri Medisch Centrum is sinds 2009 lid van het Netwerk Klinische Paden. Gé de Bruijn en Marion Titselaar hebben beiden in 2010 de meerdaagse opleiding gevolgd. Beiden zijn dagelijks betrokken bij de ontwikkeling en implementatie van zorgpaden in het VieCuri Medisch Centrum. Binnen het VieCuri Medisch Centrum wordt iedere zorgsector geacht minimaal 2 zorgpaden te kiezen en te (her)ontwerpen. Op basis van beleid is gekozen voor 17 oncologische zorgpaden, waarvan een vijftal oncologische zorgpaden nu is geïmplementeerd en geborgd. Sectorbreed worden zorgpaden (her)ontworpen op basis van initiatief uit de sector (Loop-4, Loop-fit, collum-care). Op basis van eigen initiatief van een medewerker of arts zijn twee zorgpaden in wording (COPD, fertiliteitspoli). Ons ultieme doel is om over twee jaar ziekenhuisbreed en in de sectoren voluit met zorgpaden aan de slag te zijn. Hoe zijn jullie zover gekomen? Het kernteam Zorgzaam Beter was pleitbezorger voor het ontwikkelen en monitoren van zorgpaden. Een aantal interne notities, capaciteitstoewijzing uit de lijn en staf en het verschijnen van onze toolkit procesoptimalisatie hebben zorgpaden op de kaart gezet. Ons ultieme doel is om over twee jaar ziekenhuisbreed en in de sectoren voluit met zorgpaden aan de slag te zijn. 8 NKP

9 Op welke wijze geven jullie samen invulling aan de ontwikkeling en implementatie zorgpaden binnen VieCuri? Wij bewandelen meerdere wegen naar de start van een zorgpad. Belangrijkste vinden wij onze pro-actieve houding om met mensen in gesprek te gaan, hen te enthousiasmeren en verwachtingen te managen. Daarbij maken we gebruik van scholing en presentaties, gebruiken we onze toolkit procesoptimalisatie en voeren we screenings- en inventarisatiegesprekken. Op reactieve wijze maken we gebruik van de jaarplanprocedure, waarbij het vastleggen van de verantwoordelijke voor het zorgpad duidelijk helpt. En we beantwoorden natuurlijk vragen van sectormanagement en unithoofden. Zowel een proactieve als reactieve houding van de adviseur vinden we wenselijk, evenals een combinatie van top-down en bottom-up aansturing. Verder hebben wij ervaren, dat een leercyclus van expert-opleiding, gevolgd door 2 senior adviseurs en de basisopleiding, gevolgd door 5 senior adviseurs uitstekend werkt en het moet gezegd: zonder de dokter geen zorgpad! Op reactieve wijze maken we gebruik van de jaarplanprocedure, waarbij het vastleggen van de verantwoordelijke voor het zorgpad duidelijk helpt. duidelijke definities (zorgpad, proceseigenaar, procesbeheerder) en een eenduidige manier om zorgpaden te beschrijven in processchema s. Voor de toekomst zijn wij kansen en mogelijkheden in onze toekomstige organisatiestructuur, waarin organisatorische eenheden per specialisme (kliniek, polikliniek, dagbehandeling en functieafdeling) de basis zijn om de zorg te organiseren. Lid zijn van het netwerk betekent, dat je na de basis- of expertopleiding nog doet aan permanente (bij)scholing. Wat is voor VieCuri de meerwaarde van het lidmaatschap van het Netwerk Klinische Paden? Lid zijn van het netwerk betekent, dat je na de basis- of expertopleiding nog doet aan permanente (bij)scholing in de vorm van congressen/ symposia en werkconferenties (vaak op locatie), waar actuele onderwerpen en boeiende programma s de revue passeren. Het zijn ontmoetingsplekken waar je elkaar inspireert en informeert: even helemaal inhoudelijk bijtanken. Zeg maar een dagje wellness voor de geest. Lid zijn houdt ook in dat je elkaar even snel per mail kunt consulteren: een prima vraag- en antwoordfunctie dus! Maar het is ook doodgewoon leuk om nieuwe relaties aan te knopen en oude relaties te onderhouden. Tot slot zijn het uitwisselen van informatie via de website en het overzicht van zorgpaden een sterke troef. Hoe organiseert VieCuri de ontwikkeling van meerdere zorgpaden? Wij screenen of een zorgpad de geschikte methodiek is in een intakegesprek, daarbij maken we gebruik van de toolkit procesoptimalisatie. Deze toolkit bevat methodieken over projectmanagement, zorgpaden, TOC, Lean en kort-cyclisch verbeteren. Na probleemverheldering en het formuleren van een globale doelstelling volgt de keuze voor een methodiek, gevolgd door een projectvoorstel. Het vervolg vindt plaats in de vorm van projectmatig werken. De keuze voor één werkwijze (projectmanagement) inclusief de daarbij behorende formats is erg behulpzaam gebleken. Verder is een betrokken medicus met mandaat of die bereid is om de discussie aan te gaan met collega s, essentieel. Ook kan je niet zonder NKP 9

10 De meerdaagse opleiding Zorgpaden Het opleidingsaanbod Jaarlijks worden voor NKP-leden aangesloten bij het Nederlandse deelnetwerk opleidingen en trainingen aangeboden. Het opleidingsaanbod kenmerkt zich door een train-de-trainer opzet: de zorgpad begeleider, projectleider en/of projectcoördinator uit de netwerk organisaties worden opgeleid en ondersteund om de kennis en opgedane ervaring in de eigen organisatie verder te verspreiden. Introductiecursus: Op weg met Zorgpaden In deze tweedaagse training staat de basiskennis over het ontwikkelen, implementeren, evalueren en continue opvolgen van zorgpaden centraal. Daarnaast leveren gastdocenten uit het netwerk hun bijdrage door hun eigen praktijkverhalen over zorgpaden te delen met de deelnemers. De training is in 2011 tweemaal aangeboden: in Nederland en in Leuven. Op 9 en 10 juni namen ruim 37 deelnemers uit 17 verschillende organisaties deel aan de training in Utrecht. De opleiding wordt ook opengesteld voor geïnteresseerden van buiten het netwerk: in 2011 hebben 9 personen hiervan gebruik gemaakt. door Annemarie van Tol, Laura van Vliet, Susan Tenniglo, allen werkzaam in het OLVG. Vanaf dat er in 2010 op de unit cardiologie in het OLVG gestart werd met het ontwikkelen van zorgpaden werd zichtbaar wat voor positieve uitwerking zorgpaden kunnen hebben. Het beviel ons goed om kritisch en tot op detailniveau naar een zorgproces te kijken. Ook het management zag het belang van zorgpaden in, waardoor wij de kans kregen om met z n drieën te beginnen aan de meerdaagse opleiding zorgpaden In de opleiding kwamen we geregeld in aanraking met modellen voor procesmanagement en veranderstrategieën. Hoe kan er met al de verschillende disciplines met andere belangen samengewerkt worden en dan toch nog tot een ideaal zorgproces komen? Hoe pak je de implementatie aan terwijl er weerstanden zijn? Jos Kroon en Annemieke van Groenestijn besteedden hier veel aandacht aan. In de terugkerende intervisie werd door hun ervaring en deskundigheid op individueel niveau advies en ondersteuning gegeven. Dit heeft ons enorm geholpen bij het ontwikkelen van onze eigen zorgpaden en hebben we alle drie een zorgpad kunnen ontwikkelen en implementeren in de praktijk! We bemerken dat we nog steeds alle dagen baat hebben bij de opgedane kennis en vaardigheden. De meerdaagse heeft ons handvatten en structuur gegeven bij de complexe en soms ondoorzichtig en uitdagende dagelijkse gang van zaken in en rond het ziekenhuis. We bemerken dat we nog steeds alle dagen baat hebben bij de opgedane kennis en vaardigheden. Door deze opleiding zijn we nog enthousiaster geworden over de methodiek van de zorgpaden en zijn van plan nog veel energie in de zorgpaden te steken. Meerdaagse opleiding zorgpaden 2011: 9 nieuw opgeleide zorgpad begeleiders De meerdaagse opleiding zorgpaden (8 trainings-dagen verspreidt over een jaar) bereidt deelnemers voor op hun taak om een multidisciplinair team te begeleiden in de ontwikkeling, implementatie, evaluatie en continue opvolging van een zorgpad. Naast kennisoverdracht wordt de nadruk sterk gelegd op de ontwikkeling van vaardigheden. Alle deelnemers volgen de opleiding aan de hand van een gekozen project binnen de eigen organisatie. Gedurende de opleiding is er ruimschoots aandacht voor het praktisch toepassen van de methodiek. De intervisie is daarvoor het ideale platform, waar ook dit jaar weer goed gebruik van is gemaakt. Adviseurs van het CBO volgen de projecten tijdens de opleiding en adviseren waar nodig. Het resultaat is dat het NKP ook in 2011 weer 9 procesbegeleiders rijker is! Zoals elk jaar is in januari de meerdaagse opleiding zorgpaden (MOZ) gestart. Annemieke van Groenestijn en Jos Kroon zijn de kerndocenten van deze opleiding. Gastdocenten zijn netwerkleden die graag hun praktijkverhaal willen vertellen over een specifiek onderwerp. Naast de scholing op het CBO zijn we gestart met een locatiebezoek als onderdeel van de opleiding. Het OLVG beet het spits af door ons te ontvangen. Binnen het Netwerk zien we dat ketenpaden in opkomst zijn. Bij het ontwikkelen van ketenpaden zijn competenties vereist om daadwerkelijk over de muren van de instelling heen contacten te leggen en afspraken te maken. 10 NKP

11 Nederland en daarbuiten... Het Belgisch-Nederlands Netwerk Klinische Paden is een samenwerking tussen CBO en het Centrum voor Ziekenhuis en Verplegingswetenschap (CZV) van de Katholieke Universiteit Leuven. Momenteel nemen ongeveer 80 Belgische en 23 Nederlandse zorginstellingen deel aan het netwerk. Het team klinische paden aan de K.U. Leuven bestaat uit: Walter Sermeus, Kris Vanhaecht, Svin Deneckere, Eva Van Gerven, Kristien Cremie en Sarah Kenis (secretariaat) Van onze Belgische collega s aan de CZV-KU Leuven Ontwikkeling Zorgpad Document Audit Tool Professor Arthur Vleugels (CZV) reikte de cheque uit aan vertegenwoordigers van het HagaZiekenhuis Den Haag K.U.Leuven - Rob Stevens Prijs Klinische Paden Het HagaZiekenhuis uit Den Haag heeft de Prijs Klinische Paden 2011 gewonnen met het project Zorgpaden binnen de orthopedie: gelijk waar nodig, anders waar mogelijk. De prijs bekroont een multidisciplinair team dat een zorgpad in de gezondheidszorg heeft uitgewerkt. De Prijs Klinische Paden werd voor de vierde maal georganiseerd. Het doel is een zorgpad project te bekronen dat werd uitgewerkt door een multidisciplinair team. Per aangesloten organisatie kon één multidisciplinair team een project indienen. Vijf teams haalden de finaleronde. De prijs van de jury bedraagt 2000 euro, die besteedt kan worden door het multidisciplinaire team, met daarnaast een lezing op het European Care Pathways Congres van de European Pathway Association in Amsterdam op 31 mei en 1 juni 2012, door een vertegenwoordiger van het team. Vijf teams haalden de finaleronde. De prijs van de jury bedraagt 2000 euro, die besteed kan worden door het multidisciplinaire team, Binnen het NKP werd een onderzoek opgestart m.b.t. de ontwikkeling en validatie van een Zorgpad Document Audit Tool. Dit instrument heeft tot doel om de kenmerken van een goed zorgpad document te definiëren en te meten. Om een betrouwbaar en valide instrument te ontwikkelen, werd een Delphi-onderzoek binnen het NKP/CZV- K.U.Leuven en NKP/CBO opgestart. Dit onderzoek verloopt in verschillende fasen. In de eerste fase van het onderzoek werd de literatuur onderzocht, werden 26 zorgpaden uit 17 NKPorganisaties geanalyseerd en experts via een Metaplan-methode bevraagd. Uit deze drie oefeningen werden in totaal 91 items geselecteerd voor de alpha-versie van de ZPDocAT. In de volgende fase wordt d.m.v. Delphi rondes het instrument herleid tot een werkbaar aantal items. Tijdens deze coördinatorenvergadering van 14 oktober 2011 werden de eerste resultaten van dit Delphi-onderzoek toegelicht. De tool werd verder gevalideerd en de coördinatoren gaven hun advies over het scoresysteem dat het best gebruikt kan worden. Momenteel wordt de herwerkte tool verder gevalideerd op basis van audits van zorgpaden uit deelnemende organisaties uit zowel België als Nederland. met daarnaast een lezing op het European Care Pathways Congres. De jury roemde het project om het uitgesproken multidisciplinair karakter, het objectiveren/meten van inspanningen en resultaten via een goed uitgekozen en jaarlijks bijgestuurde set indicatoren, de uitstekend ingebedde verbetercyclus die de kwaliteit van zorg naar een steeds hoger niveau tilt, het innovatieve karakter van het zorgprogramma waarbij de kracht zit in de doorontwikkeling van zorgpad naar zorgprogramma en de inbedding in de volledige organisatie. NKP 11

12 European Pathway Association (EPA): ontwikkelingen op internationaal niveau! In september vond de 3de International Summer School on Care Pathways and Organization of Care Processes plaats, ditmaal in Noorwegen. De summer school bestaat uit een driedaagse basistraining en een tweedaagse training voor gevorderden. Tijdens de basistraining staat het concept zorgpaden en de ontwikkeling en implementatie ervan centraal. Tijdens de training voor gevorderden stonden onderzoek naar en beleidsmatige aspecten ten aanzien van zorgpaden op het programma. De E-P-A is in 2011, in samenwerking met de London School of Hygiene and Tropical Medicine, gestart met een internationale survey naar zorgpaden. De doelen van de survey zijn het in kaart brengen van de verschillen en overeenkomsten in definities en toepassing van zorgpaden, begrijpen hoe zorgpaden worden ontwikkeld, gebruikt en geëvalueerd en het in kaart brengen in welke mate deze zorgpaden zijn gebaseerd op evidence based richtlijnen. De eerste resultaten worden gepresenteerd op de European Care Pathway Conference Binnen de E-P-A wordt een internationale clustergerandomiseerde studie uitgevoerd het effect van zorgpaden op team-, proces- en resultaatsindicatoren voor COPD en Proximale Femur Fractuur (PFF). Het onderzoek is in volle gang: er hebben evaluatiemetingen plaatsgevonden in zowel de interventie als de controleteams, data wordt geanalyseerd en de eerste resultaten lopen binnen. Het onderzoek wordt uitgevoerd in België, Ierland, Italië en Portugal. 30 Belgische deelnemers zitten momenteel in de laatste fase van het studieprotocol en de deelnemende teams ontvangen in 2012 feedback over de behaalde resultaten. In 2012 wordt bekeken hoe de resultaten van deze studie in het Netwerk Klinische Paden gedeeld kunnen worden. Ingrid Janssen, managing consultant bij het CBO is voorzitter van de Nederlandse sectie van de E-P-A. Voor meer informatie: Nieuwe leden aan het woord... Thebe, zorg- en dienstverleningsorganisatie in Midden en West Brabant. Door Bibian van Gorp, coördinator Zorggroep West- en Midden-Brabant (Thebe), is in 2011 als eerste VVT-instelling in Nederland lid geworden van het Belgisch- Nederlands Netwerk Klinische Paden. Thebe wil professionaliseren, haar aanbod inrichten en beschrijven volgens de laatste evidence based richtlijnen en zo haar kwaliteit transparant maken voor cliënten, verwijzers en verzekeraars. Thebe wil ook dat de overgangen in de keten (thuis-ziekenhuisverzorging-/verpleeghuis) naadloos op elkaar aansluiten en voor de cliënt soepel verlopen. Omdat we het grondig en methodisch aan wilden pakken zijn we in 2011 een 3-jarig lidmaatschap aangegaan met het CBO/NKP en zijn we begonnen om doelgroepgericht onze werkprocessen te beschrijven met behulp van de zorgpadenmethodiek. Naast zorgpaden voor verschillende doelgroepen (revalidanten, cliënten psychogeriatrie) maken we ook modules voor aandachts-/ probleemgebieden, zoals decubitus, vochten voeding, etc, die zich bij verschillende doelgroepen kunnen voordoen. Lid zijn van het NKP betekent voor Thebe ondersteuning bij het ontwikkelen, implementeren, evalueren en de continue opvolging van zorgpaden/modules. Via het intranet is veel kennis en ervaring beschikbaar. Begeleiding vindt plaats door de scholingen, de meerdaagse opleiding en tweedaagse training. Met name de netwerkformule en het leren van andere organisaties hebben voor ons een toegevoegde waarde. We hoeven niet het wiel helemaal opnieuw uit te vinden, ook al zijn we de eerste VVT-organisatie. Met name de netwerkformule en het leren van andere organisaties hebben voor ons een toegevoegde waarde. Met behulp van de zorgpadenmethodiek maken we als grote fusieorganisatie onze werkwijzen helder en eenduidig. Zo weten collega s vanuit verschillende disciplines precies wat ieders bijdrage is en weet ook de cliënt wat hij van ons mag verwachten en omgekeerd wat wij van de cliënt (en mantelzorger) verwachten. Expertteams binnen Thebe houden de evidence-based kennis bij en zorgen ervoor dat de zorgpaden en modules up-to-date blijven. 12 NKP NKP 11

13 Nieuwe leden aan het woord... Zorgpaden in het Wilhemina Ziekenhuis Assen door Wim van der Kolk, coördinator Net als in andere ziekenhuizen wordt er in het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen ook nagedacht over en gewerkt aan verbetering van de kwaliteit van de zorg, door veranderingen aan te brengen in de logistiek, de wijze van werken en organisatie. Door informatie over het Netwerk Klinische Paden en de ontwikkeling van Zorgpaden als methodiek om de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren werd onze interesse gewekt naar deze wijze van werken. Een aantal enthousiaste teamleiders nam deel aan de introductiecursus Op weg met zorgpaden. Na deelname werd vastgesteld dat de methodiek ook voor ons veel zou kunnen betekenen. Na deelname werd vastgesteld dat de methodiek ook voor ons veel zou kunnen betekenen. De eerste actie was lid worden van het Netwerk Klinische Paden en beide teamleiders werden aangemeld voor de meerdaagse opleiding zorgpaden. In de organisatie was er bij enkele specialisten/lismen ook de nodige enthousiasme en motivatie aanwezig om een zorgpad te realiseren. Vanuit de Cardiologie is de keuze gemaakt voor een Zorgpad CAG en PCI, het speciale aan dit zorgpad is de relatie met werkzaamheden in een ander ziekenhuis (de PCI). De werkgroep is in februari enthousiast gestart. Het specialisme Longziekten is vorig jaar al gestart met een onderzoek, een inventarisatie naar de aangeboden en verleende zorg aan de COPD patiënten. Dit onderzoek gaf aan waar de zorg geoptimaliseerd/verbeterd kon worden. De aanpak met de methodiek van het zorgpad is ook hier enthousiast ontvangen, er wordt binnen de poli door longarts en longverpleegkundigen samen met, huisartsen en thuiszorgverpleegkundigen transmuraal aan het zorgpad gewerkt. Al met al brengt het werken aan zorgpaden veel enthousiasme bij alle betrokkenen, het met elkaar betrokken zijn bij de verbeteringen en organisatie van de patiëntenzorg Deze initiatieven en de werkzaamheden van de teamleiders zijn niet onopgemerkt gebleven in de organisatie, er zijn al meer specialisten die ook met deze methodiek zorgpaden willen ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om in onze organisatie dit beleidsmatig goed te organiseren. De Raad van Bestuur en MT hebben het op de agenda gezet alsook de Medische Staf, hierdoor wordt dit initiatief ondersteund en uitgedragen. Er wordt om het maar mooi te zeggen beleid gemaakt. Dit laatste is met name voor alle enthousiaste medewerkers belangrijk zodat zij zich gesteund en ondersteund voelen in het werk. Al met al brengt het werken aan zorgpaden veel enthousiasme bij alle betrokkenen, het met elkaar betrokken zijn bij de verbeteringen en organisatie van de patiëntenzorg maakt dat we met elkaar respect krijgen voor ieders inzet en de positie van de patiënt. NKP 13

14 MORGEN Verder na 2011 Toename van complexiteit, kortere verblijfsduur, grotere externe druk (overheid en zorgverzekeraars) en een hoge werkdruk zijn in de zorg orde van de dag in een tijd waarin we steeds meer moeten bezuinigen. Dat betekent nog efficiënter werken en keuzes maken. Maar hoe kunnen we dan toch onze patiënt centraal zetten en niet het proces leidend laten zijn? Vraagstukken die binnen het Nederlandse deelnetwerk regelmatig worden besproken. Het deelnetwerk wil de komende periode nog meer aan te sluiten bij andere zorg logistieke theorieën als Lean, six-sigma of TOC. Wanneer afdelingen eenduidig en efficiënt zijn ingericht en zorgprocessen zijn ontwikkeld als zorgpaden wordt het mogelijk personeel flexibel in te zetten. Medewerkers kunnen zich weer meer richten op het professioneel handelen in plaats van bezig te zijn met de logistieke en administratieve rompslomp die de zorg dagelijks met zich meebrengt. Naast logistieke theorieën zoekt het deelnetwerk aansluiting bij activiteiten op het gebied van (Patient/Routine) Outcome Measurement, cost of poor quality, zorggaranties en transmurale zorgpaden. Ook in 2012 biedt het deelnetwerk de jaarlijks terugkerende activiteiten als opleidingen, werkgroepen, werkconferenties en toegang tot intranet aan. Voor 2012 heeft het Netwerk in overleg met het DB gekozen om de introductiecursus Op weg met Zorgpaden tweemaal in Nederland aan te bieden. Verder is de meerdaagse opleiding zorgpaden weer gestart. Het CBO zal het netwerk nog beter digitaal gaan ondersteunen. Eind 2011 zijn plannen ondertekend voor een nieuw intranet dat onder meer een forum zal bevatten. Verwachte oplevering van het nieuwe intranet is medio Naast bovengenoemde activiteiten van het Netwerk zijn we zéér verheugd dat de E-P-A heeft besloten om in samenwerking met CBO, KU Leuven, ibmg en IQ Healthcare op 31 mei en 1 juni 2012 het European Care Pathway Conference te organiseren in Amsterdam. 14 NKP

15 Deelnemers Nederlandse deelnetwerk (peildatum ) Bronovo Ziekenhuis, Den Haag Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal Gelre Ziekenhuis, Apeldoorn / Zutphen Groene Hart Ziekenhuis, Gouda GGZ Altrecht, Utrecht e.o. GGzE, Eindhoven GGZ Friesland, Leeuwarden HagaZiekenhuis, Den Haag Havenziekenhuis, Rotterdam Jeroen Bosch Ziekenhuis, s Hertogenbosch Lievensberg Ziekenhuis, Bergen op Zoom Meander Medisch Centrum, Amersfoort Medisch Centrum Leeuwarden Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp t Lange Land Ziekenhuis, Zoetermeer VieCuri, Venlo Symfora groep Zorg en Welzijn, Amersfoort Rivierduinen, Leiden Antonius Ziekenhuis, Sneek BovenIJ Ziekenhuis, Amsterdam Wilhelmina Ziekenhuis, Assen Thebe, zorg- en dienstverleningsorganisatie, Breda e.o. IJsseland Ziekenhuis, Capelle aan de IJssel (per 1 januari 2012) Waterland Ziekenhuis, Purmerend (per 1 januari 2012) Team Netwerk Klinische paden CBO Jos Kroon, senior adviseur en projectleider Annemieke van Groenestijn, adviseur Ingrid Janssen, managing consultant Christa van Ommeren, project assistent Een nieuw pad voor Mona Eind 2011 heeft Mona van de Steeg afscheid genomen van het CBO team klinische paden. Na 7 jaar inzet voor het NKP en de ontwikkeling en professionalisering van zorgpaden, gaat Mona zich binnen het CBO richten op teameffectiviteit, de Opleiding Kwaliteitsfunctionarissen (OKF) en de KwaliteitsAcamedieNederland (KAN). Het Netwerk heeft Mona tijdens de laatste werkconferentie in het zonnetje gezet en bedankt voor haar positieve bijdrage, enorme inzet voor de zorgpaden en prettige samenwerking in de afgelopen jaren! NKP 15

16 Contactgegevens CBO Postbus LB Utrecht