DE WERELD VAN Pieter. de Oude

Transcriptie

1 DE WERELD VAN Pieter de Oude

2 De ploegende boer Bruegel en het gewone volk

3 J.W.F. Werumeus Buning ( ) Ballade van de boer (1935)

4 En de boer hij ploegde voort

5

6 Karel van Mander, Het schilderboek (1604) De natuur heeft wonderwel haar man gevonden en getroffen om vervolgens door hém heerlijk getroffen te worden toen zij in Brabant in een onbekend dorp onder de boeren een kunstenaar geboren liet worden die als geen ander de boeren met het penseel wist uit te beelden en met verf tot leven te brengen, namelijk de geestige en grappige Pieter Bruegel, geboren niet ver van Breda, in een dorp dat Bruegel heet

7 Hij werkte veel voor een koopman die Hans Franckert heette, die een edel en hoffelijk man was, die graag bij Bruegel was en dagelijks veel tijd met hem doorbracht. Met deze Franckert ging Bruegel dikwijls naar buiten naar de boeren, naar de kermis en naar bruiloften, verkleed in boerenkleren, en ze gaven geschenken net als de anderen, waarbij ze deden alsof ze familie van de bruid of de bruidegom waren

8 Bruegel hield ervan om de boeren te observeren bij het eten, drinken, dansen, springen, vrijen en andere vrolijke bezigheden, waarna hij die dingen dan heel grappig en aardig met verf wist na te bootsen (...) Deze boeren en boerinnen wist hij ook heel goed in Kempense of andere dracht te kleden, en de boerse aard erg natuurlijk weer te geven, bij het dansen, lopen en staan of bij andere bezigheden

9

10

11

12 Voor ons, Vlamingen, is Bruegel op dit ogenblik de vertrouwelijkste van onze schilders. Zijn naam heeft ingang gevonden in het volkse taalgebruik; 'Bruegeliaans' is geen adjectief ten behoeve van de geletterden, dat lichtjes pedant aandoet zoals 'Boschiaans', 'Rubensiaans', 'Ensoriaans' of 'Goyesk'. De term is meer in gebruik bij de kleine lui dan bij de vakgeleerden en voor hen toepasselijk op elk ongebreideld dans- of drinktafereel. Bruegel staat vooral op goede voet met de bewoners van sommige Brusselse wijken, in 't bijzonder van de Marollenbuurt, waar hij trouwde, leefde, werkte, overleed en werd begraven. Maar ook elders in het Vlaamse Land is zijn bekendheid niet minder groot en talrijk zijn de drankgelegenheden die met zijn naam worden bedacht 'van Haspengouw tot aan het Noordzeestrand

13 Toch is Bruegel essentieel een Brabander en waarschijnlijk heeft hij nooit het graafschap Vlaanderen doorreisd of verbleven ten westen van de Schelde. Toch zijn Bruegels boeren al plaatst hij hen doorgaans in een kosmisch landschap in zulke mate boeren van eigen bodem, dat alle bewoners van het vlakke land zich blijven herkennen in hen en dat zij hem, die hen maakte, niet zonder vertedering onze Bruegel noemen. Het lijdt geen twijfel dat geen ander schilder van bij ons zijn volk en het onze ooit zo lucide heeft bekeken, zo goed begrepen en tevens zo liefgehad. Het gevoel van deze smetteloze liefde, die echter ook geen duimbreed toegeeft, is diep in het Vlaamse bewustzijn doorgedrongen

14 Waar komt Bruegels belangstelling voor het gewone leven specifieker: het boerenleven vandaan?

15

16

17

18 De aanbidding der koningen (z.j.)

19

20

21

22 De schilderkunst wordt gebruikt in dienst van de kerk om het lijden van Christus en vele andere goede evenbeelden te tonen en zij bewaart ook de gedaante van mensen nadat ze overleden zijn (1513) Albrecht Dürer ( )

23

24

25 Paul Bril / P.P. Rubens, Landschap met Psyche en Jupiter (ca 1610) Joachim Patinir (ca )

26 Joachim Patinir, Het martelaarschap van de heilige Catharina (vóór 1515)

27 Gelijkenis van de zaaier, 1557

28

29 De hooi-oogst 1565

30

31 De (koren)oogst, 1565

32

33

34

35

36

37

38

39

40 Jagers in de sneeuw (dec / jan) De sombere dag (feb / mrt) (apr / mei) De hooi-oogst (juni / juli) De korenoogst (aug / sept) De terugkeer van de kudden (okt / nov) 1565

41 Maart, april, mei zijn de maanden van de lente. De lente is aan de kindertijd gelijk. In de lente verblijdt de gulden Venus zich in bloeiende gewassen

42

43

44 De hooi-oogst Juni / juli

45 De (koren)oogst Aug / sept

46 De terugkeer van de kudde (okt / nov)

47 De jagers in de sneeuw Dec / jan

48 'Dit is gulden Hert'

49

50

51

52

53

54

55

56 De sombere dag Feb / mrt

57

58

59 Michelangelo, De kruisiging van Petrus (ca. 1548)

60 Michelangelo, De bekering van Paulus (ca. 1444)

61 P.P. Rubens, Dans van dorpelingen en mythische figuren of Boerendans (1635)

62 De bruiloftsdans (ca. 1566)

63

64 Boerendans 1568

65 Hij werkte veel voor een koopman die Hans Franckert heette, die een edel en hoffelijk man was, die graag bij Bruegel was en dagelijks veel tijd met hem doorbracht. Met deze Franckert ging Bruegel dikwijls naar buiten naar de boeren, naar de kermis en naar bruiloften, verkleed in boerenkleren, en ze gaven geschenken net als de anderen, waarbij ze deden alsof ze familie van de bruid of de bruidegom waren

66 Voor ons, Vlamingen, is Bruegel op dit ogenblik de vertrouwelijkste van onze schilders. Zijn naam heeft ingang gevonden in het volkse taalgebruik; 'Bruegeliaans' is geen adjectief ten behoeve van de geletterden, dat lichtjes pedant aandoet zoals 'Boschiaans', 'Rubensiaans', 'Ensoriaans' of 'Goyesk'. De term is meer in gebruik bij de kleine lui dan bij de vakgeleerden en voor hen toepasselijk op elk ongebreideld dans- of drinktafereel. Bruegel staat vooral op goede voet met de bewoners van sommige Brusselse wijken, in 't bijzonder van de Marollenbuurt, waar hij trouwde, leefde, werkte, overleed en werd begraven

67 De ekster op de galg (1568)