Perceptuele grounding in de fonetiek.
|
|
- Roeland van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Perceptuele grounding in de fonetiek. Abstract Stijn van Balen Er is veel onderzoek gedaan naar methoden en systemen die gegrounde concepten spontaan ontwikkelen. Die concepten zijn de symbolen die agenten gebruiken om te redeneren (woorden in de Language of Thought, Chomsky). De motivatie daarachter is niet zuiver theoretisch van aard; het is niet alleen maar om het argument van geprojecteerde betekenis in AI-systemen te bestrijden. Voorgeprogrammeerde symbolen die slechts hun betekenis halen uit de betekenis die wij er aan geven (onze interpretatie) wordt beschouwd als ouderwetse AI en krijgt dikwijls kritiek. Grounden is ook bedoeld als middel om een theorie te verwezenlijken die geïmplementeerd kan worden in praktische zaken. Dit zou namelijk een brug kunnen slaan tussen theorie en praktijk. Dergelijke bruggen leveren staafbare theorie en gerichte praktijonderzoeken op. En ik zal proberen aan te geven, dat het in de fonetiek een nuttig middel kan zijn om systemen te ontwikkelen die zelflerend en daardoor schaalbaar zijn. Daarnaast zou een theorie als deze ook inzicht kunnen geven in de ontwikkeling van onze eigen taal. ::Wat is grounding:: Veel abstracte begrippen krijgen pas een betekenis als het duidelijk is wat het doel ervan is. Zo niet anders bij grounding. Waarom dan? Een van de meest gehoorde kritieken op AI en aanverwante gebieden is dat de formele kant de praktische kant niet benaderd. En dat formele systemen die soms indruk wekkende kunstjes vertonen, slechts produkten zijn van de betekenis die wij erin hebben gestopt: De symbolen waar ze mee zouden redeneren hebben alleen betekenis voor ons. Zij reageren alleen op de vorm (een vorm die niks heeft te maken met de betekenis) De agenten zouden apparaten zijn die doen wat wij ze vertellen; door slechts regels uit te voeren op symbolen die voor hun herkenbaar zijn aan eigenschappen die niets te maken hebben met de betekenis die wij voor ogen hebben (Zoals bijvoorbeeld in Searle s kamer al dan niet chinees). Dat dit probleem historisch voornamelijk naar voren kwam bij de theoretische kant is makkelijk te verklaren: Het was namelijk Turing die zei dat als iets zich gedroeg als intelligent dan was het ook intelligent; we konden immers ook niet bij andere mensen in het hoofd gaan checken of die zich eigenlijk niet gedroegen als een chinese kamer. Praktische AI is daarom vaak prestatie gericht met als risico s; onverklaarbare resultaten of locale maxima waar men in terecht komt. De stappen die volgen na een dergelijke argumentatie zijn dikwijls: Dergelijke systemen begrijpen dus niet waar ze mee bezig zijn (ze begrijpen eventueel nog wel wat ze zelf aan het doen zijn maar ze zijn zich niet bewust van wat wij interpeteren) en hebben dus geen intentionaliteit (of misschien wel een hele andere; misschien wel vergelijkbaar met het orakel van Delphi en haar interpreterende priesters of Johan Cruyff en voetbal minnend Nederland). Ok das een argument; maar niet iedereen is overtuig. Dat er wel degelijk mensen zijn die tegen dergelijke argumenten ten strijde trekken; met argumenten als wie heeft er dan wel intentionaliteit en hoe meet je eigenlijk wat iemand echt bedoeld? neemt niet weg dat het wel degelijk mogelijk is symbolen in agenten; meer betekenis te geven (voor de agent zelf) door de agent ze zelf betekenis te laten geven (Door de symbolen te vormen uit basisprincipes en ervaring). En zelfs door deze agent zelf de semantische categorieen samen te laten stellen. En dat is nou juist het idee achter grounding dat deze symbolen gekoppeld worden aan ervaringen; danwel opgebouwd zijn uit symbolen die gekoppeld zijn aan ervaringen. Als voorbeeld daarbij geeft Harnad (1990) de zebra; die veel mensen als symbool in hun hoofd hebben, zonder er ooit een gezien te hebben, als combinatie van de wel eerstegraads gegrounde begrippen paard en streep. Ok, koppelen aan sensorische input en dan? Zoals er in Chrisley s paper (2003) wordt opgemerkt zijn er AI-wetenschappers van het traditionele slag (of G.ood O.ld F.ashioned AI zoals Chrisley zegt) die zullen beweren dat dit al gebeurd. Ze hebben het dan over agenten die wel degelijk sensorische input nodig hebben bij hun symbolen. Ze hebben echter niet zoals christley zegt er ook echt rekening meegehouden en hun data en sensors daar ook op ontworpen. Wat belangrijk is, is dat je je beseft dat dit zo is; dat je geen symbolen toewijst bij sensorische input. Op die manier kom je namelijk weer op hetzelfde uit: Gehardcode symbolen met gehardcode links naar input. Wat hier bedoel wordt met grounding is dat je symbolen voorkomen uit die sensorische data, ontworpen zijn op
2 die sensorische data (het liefst door zo generiek mogelijke processen en dus niet door de ontwerper). Chrisley gaat hier nog wat verder in en draagt zelfs aan dat agenten soms ook gewoon fysieke eigenschappen moeten hebben om taken te volbrengen (embodiment). Zoals sprinkhanen met oren die zijn benen direct aansturen (comportment zou Sun dit noemen). En heb je daar nog voorbeelden van? Het laten ontstaan van betekenisvolle begrippen in agenten door perceptie (en communicatie wat een speciale vorm van perceptie is) is uitgebreid onderzocht. Een bekend voorbeeld daarvan is het onderzoek van Steels (1996), waarbij hij spontaan gegronde begrippen waarnam in een proefopstelling. Verder heeft Belpaeme (Simulating the formation of Color Categories) dit onderzoek nog uitgebreid met Communicatie tussen agenten, die uitgerust waren met hun eigen categorieën, waarbij spontaan gemeenschappelijk categorieën ontstonden. In de proefopstelling van Steels probeerden agent situaties van elkaar te onderscheiden; het enige Wat ze aangeboden kregen was sensorische input. De vraag daar bij was of deze agenten features aan die situaties zouden leren herkennen en gebruiken bij discriminatie. Bij het vervolg onderzoek lieten ze de agenten communiceren over situaties waarbij ze hun categorieën gebruikte om de situaties te omschrijven, wat er dan gebeurde was dat de agenten hun categorieën meer overeen lieten stemmen en de gemeenschappelijke namen ervoor leerden. Een ander voorbeeld is Clarion (Sun 1997, Sun & Peterson 1998 a b, and Sun et al (1998 a b 1999). Wat een model is wat handeld met zowel sub- als conceptuele verwerking. Clarion is dus ook een combinatie van een symbolische systeem en comportement. Het idee achter een systeem als Clarion is dat door de subconceptule verwerking van ervaringen (comportment) met daarbij aanwezig een systeem wat conceptueel kan redeneren; de concepten worden gevormd door de alledaagse omgang (de comportment). Systemen van netwerken met symbolische redenatie erboven op wordt besproken door mijn collega (Joukes 2004).
3 ::Introductie grounding en fonetiek:: Grounding in de phonetiek? In analogie met het onderzoek van Luc Steels (1996), zijn er in het veld van fonetiek ook categorieën van symbolen die gemeenschappelijk gebruikt worden. Ook hier ook hier is er dus de mogelijkheid dat deze symbolen niet zomaar arbitraire hoge level symbolen zijn die gehardcode zijn in ons (Chomsky & Halle 1968) en op grond daarvan eventueel gedoemd zijn betekenisloos te blijven voor agenten van een andere aard (Searle). Het is mogelijk dat er basis principes zijn waarlangs deze groepen worden aangelegd en vervolgens via communicatie aangepast (op de begrippen van anderen) en gemeenschappelijk gemaakt (zoals met kleurconcepten bij Steels en Belpaeme). Dit draagt niet alleen oplossingen aan voor de problemen van theoretici, die deze hebben met betekenis van de symbolen voor de formele systemen (namelijk dat ze betekenis voor ons hebben en dat slechts de vorm van de symbolen betekenis heeft voor de systemen), maar ook practische kanten zou kunnen hebben voor onderzoek en toepassingen. Ik zou dan ook graag willen aangeven wat volgens mij de meest praktische kanten zijn van grounding; naast dat het theorie dichter bij de practijk zou brengen. Wat ons brengt bij; Waarom grounding in de phonetiek? In het veld van AI staat de theorie niet zelden ver van de praktijk; zo niet anders bij fonetiek (praktisch gericht onderzoek) en fonologie (de theoretische kant die op zoek is naar algemeen geldende regels). Het grounden van fonemen in de fonetiek zou echter deze praktijk dichter bij de theorie kunnen brengen, zoals Hayes al betoogde (met zijn eigen grounding principe naast Optimality Theory). Daarnaast geeft een theorie die praktisch toepasbaar is ook mogelijkheden tot proefopstellingen waarmee onze eigen talen onderzocht en vergeleken kunnen worden. Praktijk onderzoek onderbouwd door theorie heeft dat meestal niet en hebben het voordeel van een beter ontwerp. Eventueel zou het mogelijk zijn om met een algoritmen zoals dat van Hayes agenten te ontwerpen die zonder geprogrammeerde fonemen talen kunnen leren synthetiseren; met praktische toepassingen als universele spraaksynthesizers of agenten die hun eigen optimale taal ontwikkelen. Laten we even kijken naar de huidige praktijk. Situatie Fonologie onder praktijk. Fonetiek zonder theorie. Fonologie zonder praktijk betekent in effect dat theoretische modellen, niet aan te tonen zijn met proefopstellingen; vergelijkbaar met de situatie van klassieke psychologie. Een situatie die bijdraagt aan het blabla imago van filosofie. Waarbij ik nog wil laten aantekenen dat het niet alleen jammer is van het imago, maar dat dit ook betekent dat veel onderzoek gewoon niet gebruikt wordt en dat is zonde. Terwijl fonetiek slechts alleen maar afhankelijk is van proefopstellingen kort door de bocht te vergelijken met het behaviorisme in de psychologie, waarbij in en output het enige is wat telt. De achterliggende systemen, waar AI juist onderzoek naar doet, worden buiten beschouwing gelaten. Een van de doelstellingen van AI zou juist moeten zijn om te achterhalen hoe het bij ons werkt en het zou zonde zijn om dit te laten varen. Een dergelijke aanpak van beginnen en vanuit een oogpunt dicht op zaken ad hoc oplossingen zoekn is vergelijkbaar met poor design in programmatuur; wat vaak leid tot locale optima en slechte schaalbaarheid (en niet zelden het verliezen van het overzicht en onnodig lange ontwikkeling). Een rol waarbij theoretische grondslaggelijke processen werden gemodelleerd en in de praktijk werden gebracht; waarop vervolgens nieuwe theorieën konden worden gebaseerd was al eerder weggelegd voor AI juist weer in het veld van psychologie. Bijv. Simulaties met communicerende agenten waarbij soortgelijke phonemen onstaan. Praktijk onderzoek (waar de resultaten vaak op steunen) lopen het gevaar hun theorieen te ontwikkelen door ze steeds aan te passen op de resultaten; wat lijkt op een soort hill-climbing. Het gevaar daarbij is dat je soms op locale maxima terecht komt. Waarbij nog komt dat, zoals elke programmeur weet, een dergelijke aanpak zelden leidt tot elegante oplossingen.
4 Enkele begrippen die tegen gaan komen Onderzoeken in de fonetiek komen vaak dat het vormen van fonemen en foneemgrammatica afhangt van restricties. Ook in de fonologie wordt gezocht naar theorieen met simpele en verklaarbare regels. Ik zal even twee verschijnsel opsommen die in de literatuur gebruikt worden als restricties: worden dus samengebracht in een regel die fonetieke regels opleveren. Steriade (1995, in progress) gebruikt de notie van distinctie ook als aanname; maar laat daar wel bij optekenen dat in sommige gevallen de plaats van een foneem niet alleen wordt bepaald door de distinctie. Want er is ook zoiets als; Distinctie van fonemen. Een van de eisen aan foneemgrammatica is dat fonemen van elkaar te onderscheiden zijn als je ze met elkaar we vergelijkt een-op-een of in sequentie. (Dit is onontbeerlijk voor communicatie). Dit betekend zowel dat sterk op elkaar lijkende fonemen niet in dezelfde set voormogen komen als dat fonemen grammaticaal niet voor zouden mogen komen daar waar ze niet meer te onderscheiden zijn. Sterk op elkaar lijkende fonemen zijn schwa s (stomme e s) in verschillende talen. Onderzoeken naar realisaties daarvan laten zien dat de grondtonen per taal verschillen. (voor een voorbeeld zie Padget 2001). Met niet te onderscheiden fonemen bedoel ik niet de stomme h van l hospitâl. Dat is namelijk een teken wat weliswaar wel opgeschreven wordt maar in het geheel niet gerealiseerd hoeft worden. Bepaalde fonemenparen verschillen minder waarneembaar van elkaar dan anderen. Deze notie wordt gebruikt in fonetiek om spraak herkenbaar te maken; onderzoek leverde duidelijke voorbeelden op dat dit principe ook gevolgen heeft voor echte talen Bijvoorbeeld; Onderzoek van Padget (2001) in Contrast Dispersion. Padget gaf in dit paper een voorbeelden van klinkers en hun gepalataliseerde tegenhanger. Ze merkte hierbij op dat als een taal onderscheid maakt tussen het minst verschillende paar (i > ji) de taal dan ook onderscheid maakt tussen alle meer verschillende paren (resp. je ja jo ju), maar niet per se andersom. Zoals in het engels als voorbeeld van een taal waarbij alle paren als verschillend behandeld worden; met voorbeeld als east/yeast, ale/yale & on & yon. En Spaans waarbij de i en ji klank niet onderscheiden wordt maar waarbij el/jel wel wordt onderscheden en alle klanken daarboven ook weer. Het feit dat i en ji niet voldoende verschillen in sommige talen is dus een regel in de fonetiek, maar niet in de fonologie omdat het niet in alle talen geldt; wat wel geldt is dat als ji een apart foneem is de meer distincte paren ook onderscheden worden (dit is (of kan wel gebruikt worden in) een fonologische regel). Fonetiek en fonologie Gemak van fonemen. Hayes verdiept zich ook in het gemak van realisatie van fonemen. Het eerste deel van zijn Inductive Grounding algorithme, draait hier zelfs op. Daarbij beschrijft hij dat een taal lerende agent voor zichzelf allerlei configuraties kan uitproberen om zo inzicht te krijgen in fonetieke restricties. Vergelijkbaar met de agenten van Luc Steels die eerst zelf kleur categorieën gaan bepalen voor zichzelf en dan later gaan communiceren. Ook hiervoor geldt dat dit principe op te merken is talen, maar dat dat dan weer fonetieke verschijnselen zijn. Variatie per taal die te rechtvaardigen valt door locale maxima bij het zoeken van realisaties. Zo heb je bijvoorbeeld tjechen die met gemak medeklinker na medeklinker plakken of aziatische talen waar men moeite heeft met het realiseren van de rollende r. Het zou dan ook waardevol kunnen zijn precies hetzelfde onderzoek uit te voeren maar dan met luisterende agenten; en deze dan vergelijken met actiefsynthetiserende agenten (om te staven of Hayes claim van het voordeel van actief participeren blijft staan). Onderzoek van Hayes geeft aan dat de manier waarop talen hun fonemen realiseren graviteren naar de gemakkelijkste punten (locale maxima) van zijn model (van een menselijk spreekorgaan). Wat niet alleen een verklaring voor bestaande verschillen geeft; maar ook een model waarop men voorspellingen kan maken van wat men tegen kan komen in een veld als spraakherkenning. ::Aanpak van grounding:: In de fonologie wordt dikwijls aangenomen dat er principale restricties zijn die fonemen en foneemgrammatica bepalen. Volgens Hayes hamert Steriade op het belang van distinctie in foneemgrammatica; ze beweerd dus dat grammaticas een voorkeur hebben klanken daar te laten voorkomen waar ze ook het best gehoord kunnen worden. En Hayes laat daar bij aantekenen dat sommige klanken het grootste deel van hun hoorbaarheid danken aan de omringende klanken. Optimality Theorie noemt hij daarbij als een theorie die die markedness in grammaticas kan verklaren doordat in deze theorie markedness en
5 weergave tegen elkaar af worden gewogen met behulp van prioriteiten. Hayes zet daarnaast een in zijn paper beter besproken, en misschien daarom attractievere, aanpak uit; zijn inductive grounding algorithm. Inductive Grounding Algorithme Het inductive grounden waar Hayes zijn theorie op baseerd gaat erin de beginne vanuit dat een taal lerende agent beschikking heeft een map heeft van met phonemen en de moeite die het kost om ze te realiseren. Daar wil ik even bij optekenen dat babies zo map kunnen maken door te oefenen (brabbelen). Voor zijn agenten gaf ie ze gemodeleerde vocal tracts en daar konden ze door beredeneren wat de map zou moeten worden. Als realisaties voldoen (er zijn meerdere realisaties gevonden die voldoen qua informatie overdracht) dan kan er op de map gezocht worden naar een goede restrcitie (een goed restrictie is die restrictie die de moeilijkste realisatie uitsluit). De effectiviteit van de restrictie kan dan volgens Hayes worden uitgedrukt door: Effectiveness = Correct Predictions/(Correct Predictions + Error) De beste effectiviteit is dus 1 omdat de restrictie dan perfect is (alle moeilijkere realisaties vallen af). Tot op zo ver kunnen we dan constraints vinden die effectief zijn zonder dat wij dat als programmeurs hoeven aan te geven. Het grounden Hayes vind dat een een dergelijke set van constraines niet voldoende is hij noemt dat nog niet geground. Hayes betoogt dat je weliswaar wel alle perfecte regels kan kiezen maar dat dat complexe regels opleverd en teveel riekt naar opgelegde constraints. Daarvoor is zijn inductie grounding algorithme opgezet wat hij daartna doet is de gevonden constraints naast elkaar zetten en effectiveness vergelijken. Hij wil dan alleen die constraints overhouden dieeffectiver zijn dan hun buren. Buren zijn constraints die simpeler dan wel even simpel zijn als de constraint in beschouwing. Daarmee bedoel hij dat een constraint een mutatie weg mag liggen. Voorbeeld de Constraint [LAB, -voice] heeft als buren met dezelfde of minder groote complexiteit [LAB,+ voice], [LAB,+ voice], [COR,-voice], [DORS,-voice], [LAB], [- voice]. [LAB, -voice] is overigens bijvoorbeeld een p het is een phoneem zonder stem waarbij men de lippen gebruikt. Nu houd men dus een set van regels over van wat voor fonemen wanneer toepasbaar zijn. En deze set is gebaseerd op de fonemen die gerealiseerd moeten worden (die dus goede info overdracht hebben) en hoe makkelijk dis is om te doen. Daar zijn ze dus op gegrond. Wat Dan? Je kunt deze constraints gaan rangschikken, daarvor draagt Hayes een algorithme aan (Tesar Smolensky 1993, 1995) En Hayes incorporeerd dan nog wat constraints die niet hun origine vinden in het realiseren van fonemen. ::Conclusie:: Hayes heeft een systeem bedacht wat in staat is opzich zelf regels te bedenken voor zoiets complex als fonemen. Niet veel anders dan bij Steels is het systeem in staat zijn eigen concepten te bedenken; aan de hand van sensorische data. Verschil is hierbij dat deze data ook over het fysiek van de robot gaat (hier komt dus een stuk embodiment om de hoek kijken). Het zou een mooi vervolg onderzoek zijn om robots over hun fonemen te laten communiceren in analogie van het onderzoek van Belpaeme. Systemen die met simpele regels (informatie overdracht en haalbaarheid) zelf ingewikkelde concepten en grammaticas voor die concepten ontwikkelen; dat riekt al minder naar [begrip voor symbolen die slechts in ons hoofd worden uitgelegd]. En als die concepten informatie overdracht en haalbaarheid ook weer kunnen uitgelegd zouden werkende proefopstellingen ons verder kunnen brengen in begrip over onszelf. Wat levert dat op? Wat niet alleen verklarende modellen voor de eigen taal oplevert, lerende systemen,maar ook onderzoeks opstellingen. Je zou bijvoorbeeld na kunnen denken over optimale (betere dan de huidige) talen; denk daarbij aan een project als esperanto. Maar ook aan talen voor agenten die samen moeten werken, met andere synthesizer-eigenschappen of in andere media (wat distinctie kan beinvloeden). Of Spraakgestuurde systemen die zichzelf kunnen programmeren, zodat ze opgelost kunnen worden voor meerder talen en zelfs veranderende talen.
Geest, brein en cognitie
Geest, brein en cognitie Filosofie van de geest en Grondslagen van de cognitiewetenschap Fred Keijzer 1 Overzicht: Wat is filosofie en waarom is dit relevant voor cognitiewetenschap en kunstmatige intelligentie?
Nadere informatieDe relevantie van het Symbolic Grounding Problem voor simulatie van menselijke cognitieve ontwikkeling
De relevantie van het Symbolic Grounding Problem voor simulatie van menselijke cognitieve ontwikkeling Jeroen Joukes Afstudeerproject Bachelor Kunstmatige Intelligentie, Universiteit van Amsterdam. Inleiding
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieHoe ga ik dit verwerken? (Begrip maken) Dit volume is goed, dit moet ik zo houden.
Wie Citaat feedback Wat? (Interpreteren) Hoe ga ik dit verwerken? (Begrip maken) Wat & waarom? (Vervolg vraag) Goed volume in je stem. Het volume van mijn stem is zodanig dat de informatie goed te horen
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieRESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D
RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDe Syntax-Semantiekredenering van Searle
De Syntax-Semantiekredenering van Searle Seminar AI Eline Spauwen 22 mei 2007 Searles kritiek op Harde KI Inleiding Ik Mijn afstudeeronderzoek: Student-assistentschappen Searles kritiek op KI Filosofie
Nadere informatieOriëntatie Kunstmatige Intelligentie. Inleidend College Niels Taatgen
Oriëntatie Kunstmatige Intelligentie Inleidend College Niels Taatgen Inhoud vandaag! Wat is kunstmatige intelligentie?! Vakgebieden die bijdragen aan de AI! Kunnen computers denken?! Hoe denken mensen
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatieOver Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten
1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor
Nadere informatieWELKOM BIJ BOMBERBOT! LES 1: WAT IS PROGRAMMEREN LES 1: WAT IS PROGRAMMEREN WAAR GAAT DEZE LES OVER? INTRODUCTIE
WELKOM BIJ BOMBERBOT! Bij onze lessen horen ook nog een online game, waarin de leerlingen de concepten die ze geleerd krijgen direct moeten toepassen, en een online platform, waarin u de voortgang van
Nadere informatieogen en oren open! Luister je wel?
ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak
Nadere informatieART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT
ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT Gwen Bergers G&I1A 3009429 19.11.15 Project docenten: Saskia Freeke, Sonja van Vuuren, Martin Lacet & John Hennequin Art/Media & Me Autobiotic Selfie Voor de lessen
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieLeerplanschema Minor Psychologie
Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?
Nadere informatieAlgemene instructies voor de strategie: Vragen stellen. Introductiefase bij de eerste les:
Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen "Welkom,." Introductiefase bij de eerste les: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie
Nadere informatieInformatie voor de leerkracht Introductie nieuw concept (pagina 1) Programmeren met Bomberbot (pagina 1)
Leerlingen herkennen dat de moderne technologie om ons heen geprogrammeerd is door mensen. Leerlingen begrijpen dat een computer-programma bestaat uit een set instructies die een computer uitvoert en dat
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieCausale Kunst: Fotografie
Causale Kunst: Fotografie Bram Poels, 3868788 Van vele (moderne) kunstwerken kunnen we ons afvragen of het wel kunst is. Als onderdeel van deze grote vraag over de kunst als geheel, kunnen we ons verder
Nadere informatieWat is realiteit? (interactie: vraagstelling wie er niet gelooft en wie wel)
Wat is realiteit? De realiteit is de wereld waarin we verblijven met alles wat er is. Deze realiteit is perfect. Iedere mogelijkheid die we als mens hebben wordt door de realiteit bepaald. Is het er, dan
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieThema. Kernelementen. Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips
Thema Kernelementen Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips Tips voor de trainer: Doseer je informatie: less is more. Beoordeel wat je gymnasten doen, niet wie ze
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieMinicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert
Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haar, Sita Minke ter Title: Birds and babies : a comparison of the early development
Nadere informatieOpgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Nadere informatieSTOP MAAR MET FEEDBACK GEVEN. HET HEEFT GEEN ZIN
E-blog STOP MAAR MET FEEDBACK GEVEN. HET HEEFT GEEN ZIN In samenwerken Het is tijd voor een next level feedback geven; gewoon kijken naar het resultaat i.p.v. het gedrag. In dit blog 5 gedachtenkronkels
Nadere informatieAnomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme
Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme Wouter Bouvy 3079171 October 15, 2006 Abstract Dit artikel behandelt Mental Events van Donald Davidson. In Mental Events beschrijft Davidson
Nadere informatie10 onderdelen die niet mogen ontbreken in een online briefing
Een goede online briefing past op één A4 [+ checklist] Auteur: Ronald Heijkens, Sabel Online Je wilt een nieuwe website, intranet, online magazine of app. Maar omdat je de expertise zelf niet in huis hebt,
Nadere informatieRapportgegevens Kerntyperingtest
Rapportgegevens Kerntyperingtest Respondent: Jill Voorbeeld Email: voorbeeld@testingtalents.nl Geslacht: vrouw Leeftijd: 33 Opleidingsniveau: hbo Vergelijkingsgroep: De Nederlandse beroepsbevolking Testdatum:
Nadere informatieVan huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie
Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,
Nadere informatieInhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht...
Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Tijd (duur)... 2 Locatie... 2 Materiaal...
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieNieuwsbrief 3 De Vreedzame School
Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten
Nadere informatieFebruari 2012 Workshop Eviont
Het Brein heeft een doel nodig! Februari 2012 Workshop Eviont Het Brein heeft een doel nodig! Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE...2 LEESWIJZER...3 INLEIDING...4 STAP 1: HET KADER...5 STAP 2: STATE, GEDRAG EN
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatie3. Principes ophalen en groeperen: wat is voor de groep dus effectief samenwerken?
FCE / Stichting Opleidingskunde 2007 Een groep interviewen met de waarderende methode Bijvoorbeeld over samenwerken... 1. Thema scherp (het gaat in dit voorbeeld over effectief samenwerken ) 2. In kleine
Nadere informatieJuf ik weet het niet meer
Juf ik weet het niet meer Voorbeelden uit de praktijk Wijnand Dekker Praktijk Dekker & Dooyeweerd, Ede www.dekkerdooyeweerd.nl info@dekkerdooyeweerd.nl Wat vertellen kinderen ons?! Je eigen naam schrijven,
Nadere informatie1 Inleiding in Functioneel Programmeren
1 Inleiding in Functioneel Programmeren door Elroy Jumpertz 1.1 Inleiding Aangezien Informatica een populaire minor is voor wiskundestudenten, leek het mij nuttig om een stukje te schrijven over een onderwerp
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Nadere informatieDoorontwikkeling kiesbeter.nl Het verbeteren van de kwaliteitsinformatie voor patiënten en burgers
Doorontwikkeling kiesbeter.nl Het verbeteren van de kwaliteitsinformatie voor patiënten en burgers Michelle Hendriks 22 september 2014 Onderzoeksforum ZiNL Kiezende patiënt: wat is er bekend? Mensen kiezen
Nadere informatieOnderzoek naar de informatiehuishouding. Twee vragenlijsten vergeleken
Onderzoek naar de informatiehuishouding Twee vragenlijsten vergeleken Wat zijn de verschillen tussen een informatie audit vragenlijst en een e-discovery checklist en maak je een keuze of kunnen ze elkaar
Nadere informatieTechnische Functies - hoe ontwerpmethodologie filosofische analyse tart
Technische Functies - hoe ontwerpmethodologie filosofische analyse tart 14 mei 2014 Pieter E. Vermaas Sectie Filosofie, Technische Universiteit Delft Mijn presentatie Functie is een fundamenteel begrip
Nadere informatie> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE
TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieWIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN. Verwerkingsboek. Philippe Boekstal DAMON. WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08
WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN Verwerkingsboek Philippe Boekstal DAMON WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08 VOORWOORD Dit verwerkingsboek bevat teksten en opdrachten die aansluiten bij
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatie6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector
6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector Hoe kun je dienstverleners het beste betrekken bij klantonderzoek? Ik ben de afgelopen jaren onder de indruk geraakt van een specifieke vorm van 3 e generatie
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatie(VIDEO) Review ZEEF Wat is ZEEF en wat kan je hiermee?
Inhoud Inleiding Voor Wie is ZEEF? Wat kan ik op ZEEF vinden? Hoe werkt ZEEF voor een bezoeker? Hoe werkt ZEEF voor een expert? Voordelen ZEEF Nadelen ZEEF Conclusie ZEEF Eigen ervaringen met ZEEF Bronnen
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatieSpeel het spel. stimulansen
Speel het spel In een mix van hints, pictionary, ganzenbord en spijker slaan staan we stil bij belevingsgericht werken. In twee teams strijden we om de eer: wie is het meest belevingsgericht? Hierbij moeten
Nadere informatie1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule
Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze
Nadere informatiePATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen
PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen Door Annelies Verkest Verpleegkundig specialist Kliniek Sint-Jozef Pittem Inhoud van de presentatie 1. Totstandkoming 2.
Nadere informatieDesign Document If This Then That. HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art
Design Document If This Then That HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art Concept Iedereen ervaart wel eens stress of een drukke ruimte die ze even teveel wordt waar ze even weg van moeten gaan om tot
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatie8. Afasie [1/2] Bedenk tenminste drie verschillende problemen die je met taal zou kunnen hebben (drie soorten afasie).
8. Afasie [1/] 1 Afasie De term afasie wordt gebruikt om problemen met taal te beschrijven die het gevolg zijn van een hersenbeschadiging. Meestal is de oorzaak van afasie een beroerte. Het woord afasie
Nadere informatieLean management vaardigheden
Lean management vaardigheden Lean management : meer dan tools Je gaat met Lean aan de slag of je bent er al mee bezig. Je ziet dat Lean over een set prachtige tools beschikt en je beseft dat het ook een
Nadere informatieKan ik het wel of kan ik het niet?
1 Kan ik het wel of kan ik het niet? Hieronder staan een aantal zogenaamde kan ik het wel, kan ik het niet-schalen. Deze hebben betrekking op uw taalvaardigheid in zowel het Nederlands als het Engels.
Nadere informatieKern De leerlingen bedenken welke 'eigenschappen' ze voor hun eigen klas belangrijk vinden.
[ volgende > ] 'Joepie, lief heeft gewonnen!' Kern De leerlingen bedenken welke 'eigenschappen' ze voor hun eigen klas belangrijk vinden. OPMERKING Dit is een vervolg op de les 'eigen kwaliteiten' en /
Nadere informatieHoud bij het beantwoorden van de vragen steeds je werk in gedachten. Ga na welk antwoord het meest bij je past. Volg je intuïtie!
Voorbij je eigen wijze: Effectief communiceren met metaprogramma s in professionele relaties. Een mooie uitdaging. We willen je als lezer daartoe graag de gelegenheid geven, door middels een zelfonderzoek
Nadere informatieSamenvatting (Dutch)
Samenvatting (Dutch) 162 Hier zal een korte samenvatting gegeven worden van de resultaten van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift. Affect, Gemoedstoestand en Informatieverwerking Om te overleven
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieEffectief Communiceren NPZ-NRZ
Hand-out Workshop Effectief Communiceren NPZ-NRZ De kracht van aandacht 10 mei 2011 Nu vind ik mezelf wel aardig Als je eenmaal ziet dat het zelfbeeld van een kind positiever wordt, zul je al gauw zien
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen
DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan
Nadere informatieF A B S C H O L K I D S
F A B S C O H O L K I D S Over FabSchool Kids In Fabschool Kids staat zelf dingen maken, creativiteit en samenwerken centraal. In hands-on workshops in het Fablab Amsterdam leren kinderen alles over digitale
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieSamenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal
Nadere informatieHet belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van
Samenvatting Het is niet eenvoudig om te leren spellen. Om een woord te kunnen spellen moet een ingewikkeld proces worden doorlopen. Als een kind een bepaald woord nooit eerder gelezen of gespeld heeft,
Nadere informatieEMOTIONELE INTELLIGENTIE
EMOTIONELE INTELLIGENTIE drs. S. van den Eshof 1 SITUATIE Wat zijn emoties en welke invloed hebben ze op ons leven? Sommige mensen worden bestempeld als over-emotioneel, terwijl anderen van zichzelf vinden
Nadere informatieIndividueel procesverslag
Individueel procesverslag Een weergave van mijn werkzaamheden binnen het G-Blok. Afdeling : Academie voor ICT & Media, Informatica Schooljaar : 2009 Blok : G Datum : 30 10-2009 Plaats : Honselersdijk Naam:
Nadere informatieCultuur in de Spiegel
Cultuur in de Spiegel Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs Barend van Heusden Afdeling Kunsten, Cultuur en Media 14 september 2011 Aanleiding Vragen vanuit het werkveld over: Inhoud cultuureducatie
Nadere informatieJuridische medewerker
28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...
Nadere informatieB a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1
B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen
Nadere informatieDia 1 Introductie max. 2 minuten!
1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut
Nadere informatieHet observatieplan. 1 Inleiding
DC 23 Het observatieplan 1 Inleiding bserveren kan je helpen bij het oplossen van problemen van een cliënt of in een groep. Het helpt je om juiste beslissingen te nemen. bserveren doe je niet zomaar. Je
Nadere informatieSummary in Dutch 179
Samenvatting Een belangrijke reden voor het uitvoeren van marktonderzoek is het proberen te achterhalen wat de wensen en ideeën van consumenten zijn met betrekking tot een produkt. De conjuncte analyse
Nadere informatieDe evolutie-sprong van management naar leiderschap
De evolutie-sprong van management naar leiderschap What got you here, won't get you there - Marshall Goldsmith Als ervaren manager heb je het allemaal al eerder gehoord Als effectief manager gebruik je
Nadere informatieVOORBEELD CASUS. Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven
VOORBEELD CASUS Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 1 1/2 uur, in 5 stappen. Voor
Nadere informatieLes 3 Vragenstellen Leestekst: De inbreker. 1. "Vandaag gaan we voor de derde keer een tekst lezen en daarbij vragen maken."
Les 3 Vragenstellen Leestekst: De inbreker "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we voor de derde keer een tekst lezen en daarbij vragen maken." 2. Vraag: "Welke vraag hebben we daarbij nodig?"
Nadere informatieUtrecht Business School
Cursus Persoonlijke Effectiviteit De cursus Persoonlijke Effectiviteit duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties
Nadere informatie28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101
Aantal geregistreerde deelnemers : 11 Periode evaluatie : 19 maart 01 t/m 6 april 01 Aantal evaluaties : 101 8% ingevuld niet ingevuld % 0% anoniem niet anoniem 0% RESULTATEN EVALUATIE ICT-PRAKTIJKDAG
Nadere informatieUiteindelijk gaat het om het openbreken van macht
Uiteindelijk gaat het om het openbreken van macht Als hoogleraar Publieke Innovatie aan de Universiteit Utrecht onderzoekt Albert Meijer vernieuwing in de publieke sector. Open Overheid en Open Data maken
Nadere informatie1 Delers 1. 3 Grootste gemene deler en kleinste gemene veelvoud 12
Katern 2 Getaltheorie Inhoudsopgave 1 Delers 1 2 Deelbaarheid door 2, 3, 5, 9 en 11 6 3 Grootste gemene deler en kleinste gemene veelvoud 12 1 Delers In Katern 1 heb je geleerd wat een deler van een getal
Nadere informatieEen waarderend gesprek voeren m.b.v. het AI- proces
Een waarderend gesprek voeren m.b.v. het AI- proces Het 5V- proces van Appreciative Inquiry is een uitstekend instrument voor het houden van een waarderend gesprek of interview. Je kunt de stappen in het
Nadere informatieCulture Shock -PIM. GROEP 7 ESRA ATESCELIK STUDENT NR: 1783262 JUNI 2009 Eak500@few.vu.nl. Esra Atescelik juni 2009 1
GROEP 7 ESRA ATESCELIK STUDENT NR: 1783262 JUNI 2009 Eak500@few.vu.nl Esra Atescelik juni 2009 1 Inhoudsopgave 1. Concept Culture Shock.3 1.1 Definitief concept 4 1.2 Interactief gedeelte van de film..4
Nadere informatieAchtergronden bij Simulaties van optreden bij een waterongeval
Achtergronden bij Simulaties van optreden bij een waterongeval Bewerking van een Engelse tekst gemaakt door Janet Castro (RLSS en lid internationale ILS Sportcommissie) over trainingsmodules voor SERC.
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatieCommuniceren met de achterban
1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk
Nadere informatieRapport. Datum: 26 maart 1998 Rapportnummer: 1998/092
Rapport Datum: 26 maart 1998 Rapportnummer: 1998/092 2 Klacht Op 26 juni 1997 ontving de Nationale ombudsman een verzoekschrift van mevrouw B. te Drachten, met een klacht over een gedraging van Gak Nederland
Nadere informatiePersoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling
PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatie