Laag spiermassa in COPD

Transcriptie

1 F Fo dcon Scientific food consultancy Laag spiermassa in COPD Erica Rutten 12 januari 2017

2 COPD Chronisch bronchitis Emfyseem Het opgeven van sputum gedurende tenminste 3 maanden / jaar en gedurende ten minste 2 opeenvolgende jaren

3 COPD Chronisch bronchitis Emfyseem Het opgeven van sputum gedurende tenminste 3 maanden / jaar en gedurende ten minste 2 opeenvolgende jaren Een abnormale dilatatie van de luchthoudende holten distaal van de respiratoire bronchiolen geassocieerd aan een destructie van interalveolaire septa en bloedvaten

4 COPD Chronisch bronchitis Emfyseem Blue bloater no marked weight loss, except terminally Pink puffer thin in appearance with frequent history of major weight loss Filey et al. Am J Med, 1968

5 Co-morbiditeit in COPD Obesity Cachexia Schols et al. ERJ, 2014

6 Co-morbiditeit in COPD Normaal of overgewicht: 64%

7 Ondergewicht Van den Borst et al. Thorax 2011

8 Laag gewicht en ernst van COPD 100 % patients GOLD1 GOLD2 GOLD3 GOLD4 underweight overweight Steuten et al. Prim Care Respir J 2006

9 Ondergewicht effect op mortaliteit effect op inspanningstolerantie Rutten et al. ANM, 2013 Schols et al. Thorax, 1991

10 Celli et al, NEJM, 2004 Multi-dimensioneel instrument om de prognose in COPD te voorspellen B O D E BMI FEV 1 MRC 6MW D

11 Laag spiermassa in COPD Vanfleteren et al. AJRCCM 2013

12 Laag spiermassa Vet vrije massa is gerelateerd met: inspanningscapaciteit (6mWD) kwaliteit van leven mate van emfyseem Schols et al. Thorax, 1991

13 Laag spiermassa Vet vrije massa is gerelateerd met: inspanningscapaciteit (6mWD) kwaliteit van leven mate van emfyseem mortaliteit Schols et al. Thorax, 1991

14 Prevalentie van laag spiermassa in het ECLIPSE cohort Vestbo et al, ERJ 2008

15 Prevalentie van laag spiermassa in het ECLIPSE cohort matig tot ernstige COPD patiënten over > 20 landen rokende en niet rokende controles - Brede karakterisering van de proefpersonen, incl. lichaamssamenstelling - ~100 publicaties verschenen Vestbo et al, ERJ 2008

16 Prevalentie van laag spiermassa in het ECLIPSE cohort % laag spiermassa *& *& Rutten et al, ANM 2013

17 Plasma aminozuurprofiel bij COPD Plasma P<0.01 Leucine (umol/l) P<0.01 Engelen et al. Am J Clin Nutr, 2000

18 Metabolomics bij COPD Ubhi et al. ERJ & Mol Biology, 2012

19 Intramusculaire shift bij COPD < ± 5 mm >

20 Spier aminozuurprofiel bij COPD Muscle P<0.01 P<0.01 Leucine (umol/kg ww) ~ tussen plasma insuline en plasma/spier leucine (r=0.53) ~ tussen FFM en leucine (r=0.56) Engelen et al. Am J Clin Nutr, 2000

21 Co-morbiditeit in COPD Obesity Cachexia Schols et al. ERJ, 2014

22 Sarcopenie in COPD Abdominaal obesitas Sarcopenie Van de Bool et al, ERJ 2015

23 Sarcopenie in COPD Ook voor: maximale fietstest 6mWT submax Van de Bool et al, ERJ 2015

24 Ondergewicht en laag spiermassa bij COPD: Meer voorkomend bij COPD patiënten dan bij ouderen zonder COPD Prevalentie bij COPD patiënten ~20% Laag spiermassa is mogelijk ondanks normaal gewicht Consequenties voor inspanningscapaciteit, risico op overleiden Intramusculaire veranderingen in de spier van COPD patiënten Moet gediagnostiseerd en behandeld worden!

25 CASUS: Dhr Pols, 64 jaar

26 Aanmeldingsbrief Patiënt is opgenomen op de afdeling Longziekten Reden opname: exacerbatie COPD Voorgeschiedenis: 2008 diagnose COPD: FEV1 66%, FVC 98%, tiffeneau 67%, DLCO 60% 2010 opname COPD ivm longontsteking 2012 (1) opname COPD ivm exacerbatie 2012 (2) opname COPD ivm exacerbatie, dhr is 7 kg afgevallen in de afgelopen 3 maanden 2013 chronisch zuurstofgebruik wegens desaturatie en erg kortademig in rust 2014 verslechtering COPD 46%, FVC 88%, tiffeneau 52%, DLCO45%

27 Aanbevelingsbrief Patiënt is opgenomen op de afdeling Longziekten Reden opname: exacerbatie COPD Voorgeschiedenis: 2008 diagnose COPD: FEV1 66%, FVC 98%, tiffeneau 67%, DLCO 60% 2010 opname COPD ivm longontsteking 2012 (1) opname COPD ivm exacerbatie 2012 (2) opname COPD ivm exacerbatie, dhr is 7 kg afgevallen in de afgelopen 3 maanden 2013 chronisch zuurstofgebruik wegens desaturatie en erg kortademig in rust 2014 verslechtering COPD 46%, FVC 88%, tiffeneau 52%, DLCO45% Conclusie: man met ernstig COPD, emfyseem en recidiverende exacerbaties. Man heeft onvrijwillig gewichtsverlies dat hij niet onder controle krijgt. Beleid: man wordt doorverwezen voor revalidatie.

28 Lichaamssamenstelling Regionaal Dexa-scan: FM FFM BMD Romp, extremiteiten

29 Lichaamssamenstelling Meting Reference Lengte, m 1,75 Gewicht nuchter, kg 60 BMI, kg/m2 19, Middelomtrek, cm 70 80/94 Vetvrije massa, kg 41 Vetvrije massa index, kg/m 2 13,4 15/17 NHG standaard: voedingsinterventie is gewenst indien: Onvrijwillig gewichtsverlies: 5% in 1 mnd of 10%in 6 mnd BMI 21 kg/m 2 FFMI 16 of 15 kg/m 2

30 Lichaamssamenstelling

31 Voedingsinname Inname ADI Energie, kcal 2118 Koolhydraten, E% Vetten, E% Eiwit, g/kg BW 1,0 1,2-1,5 Vitamine C, mg Vitamine D, mcg 5 7,5 Vitamine A, mcg Vitamine E, mg 12 10,7 Calcium, mg

32 Metabole meting Level Reference CRP, mg/l 1,5 5 Glucose, mmol/l 3,5 5 Plasma triglyceride 1,5 level, 1,7 mmol/l Plasma HDL level, mmol/l 1,10 1,29 / 1,03 Vitamine D, mmol/l 45 50

33 Samenvatting 64 jarige man, bekend met zeer ernstig COPD, ernstig emfyseem, frequente ziekenhuisopnames i.v.m. exacerbaties waardoor gewichtsverlies Er is sprake van ernstig ondergewicht, onvrijwillig gewichtsverlies, zeer lage vetvrije massa, osteoporose Man heeft een westerse voedingsgewoonte met te veel vet, te weinig eiwit, te weinig vitamine D, A, en calcium

34 Beleidsplan start revalidatie Training: Krachttraining NMES Unsupported arm exercise Buiten wandelen Voeding: Energie- eiwitrijke voeding, richtlijnen gezonde voeding Indien nodig: suppletie (eiwit, VD) Psychologisch: Omgaan met de ziekte Maatschappelijk werk Ergotherapie: energiebesparende maatregelen

35 Weekes et al. Thorax 2009 Energie- eiwitrijke voeding Interventiegroep: Controlegroep: counseling + melkpoeder: +600Kcal/dag & 1.0 g/kg eiwit enkel flyer gezonde voeding Total energy intake P<0,02 Protein intake P<0,01

36 Weekes et al. Thorax 2009 Energie- eiwitrijke voeding Interventiegroep: Controlegroep: counseling + melkpoeder: +600Kcal/dag & 1.0 g/kg eiwit enkel flyer gezonde voeding - Functional status - Quality of life

37 Voedingspatronen en longfunctie COPD Geraffineerde granen, gebakken en rood vlees, desserts, patat Fruit, groenten, vis, vitamine E, volkoren granen Voedingspatroon Zheng et al. COPD 2015

38 Suppletie energie/eiwit

39 Ferreira et al. Cochrane 2012 Suppletie energie/eiwit Resultaten gelijk voor: vet vrije massa inspanningscapaciteit kwaliteit van leven

40 May et al. Am J Surg 2002 Suppletie HMB: opbouw spiermassa? Leucine ß-hydroxyl-ß-methylbutyraat (HMB) => evidentie dat HMB positief effect heeft op de spiermassa

41 Molfino et al. Amino Acids 2013 Suppletie HMB Experimentele studies (met kortdurende intragastric infusie van HMB) in patiënten op de IC: - HMB verlaagde inspanningsgeïnduceerde markers van spier schade in patiënten met COPD - HMB verbeterde herstel tijd na inspanning - HMB verbeterde kwaliteit van leven

42 Suppletie HMB Deutz et al. Clin Nutr 2016

43 Suppletie HMB Deutz et al. Clin Nutr 2016

44 Suppletie HMB Deutz et al. Clin Nutr 2016

45 Suppletie HMB Deutz et al. Clin Nutr 2016

46 Samenvatting COPD is een heterogene systeem ziekte Veranderingen aan de spiermassa komen vaak voor en zijn geassocieerd met negatieve functionele uitkomsten en verhoogd risico op overlijden Naast veranderingen in de spiermassa zijn er ook metabole veranderingen in de spier zoals aminozuren, butyraat

47 Samenvatting Behandeling van laag spiermassa of verlies van spiermassa kan op veel niveaus plaatsvinden: Optimalisatie voedingstoestand Richtlijnen gezonde voeding Suppletie van voedingsstoffen: Eiwit / Aminozuren 3HMB

48