ZEEPKIST HOFFMAN BOVEN T MAAI- VELD UITGEHOLDE KOTTERVISSERIJ KRABBELT OP RESOURCE@WUR.NL CRISISSITUATIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZEEPKIST HOFFMAN BOVEN T MAAI- VELD UITGEHOLDE KOTTERVISSERIJ KRABBELT OP RESOURCE@WUR.NL CRISISSITUATIE"

Transcriptie

1 Spastische bodemfysicus promoveert met dank aan de sociale werkplaats Pag. 4 Op straat en in collegebanken, overal duikt de WUR-hoody op Pag. 8 Moeten we het eens zijn over het begrip duurzaamheid? Pag. 10 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 3E JAARGANG/ 15 JANUARI 2009 RESOURCE #13 PAG. 5 DLO WIL MEER UIT DE MARKT HALEN

2 2 ZEEPKIST HR HOFFMAN CRISISSITUATIE Henk van Ruitenbeek Afgelopen jaar weer te hard en te veel gewerkt. De winter is dan een mooie tijd om bij te komen en de verwaarloosde familiebanden weer aan te halen. Samen voor het haardvuur, spelletjes doen, zingen onder de kerstboom, glühwein erbij en veel sneeuw- en ijspret. Voor het beleven van al dit moois reed ik met vrouw en kroost afgelopen kerst naar Oostenrijk voor een echte sneeuwvakantie. Met de schoonfamilie. Gezellig. Middernacht vertrekken we in ons volgestouwde Opeltje. Voor vertrek is er de gebruikelijke chaos, maar al gauw schalt Jingle Bells luid door de auto. Om een lange reis kort te houden: veel files, vaak foeteren en een gestage stroom koek en zopie naar de achterbank voor de gewenste verzadigde roes van de kids. Weer en stemming verslechteren naar het eind. Het sneeuwt flink als we s avonds het laatste smalle bergweggetje inslaan. En daar gaat het mis. Glibberen, glad en te steil. Sneeuwkettingen om dus. Lang geleden, hoe was het ook al weer? Koplampen maar aan, dan zie ik nog iets. Het past niet. Rotdingen! Bevroren vingers. Vrouw uit de auto. Had onze vorige auto geen kleinere wielen? Een bebloed, opengekrabd kinderhoofd hangt krijsend uit het raam. Er is sprake van een heuse crisissituatie. Na een uur zitten ze erom. Schots en scheef, dat wel. Totaal verkleumd de auto weer in. Kritiek alom. Dat je dat van te voren niet oefent. Ik start de auto. Hoop ik. Enkele suffe hikken en dan is alles stil. Accu leeg. Daar staan we, in het pikkedonker, ruim duizend meter hoog op een supersteil bergweggetje en het blijft maar sneeuwen. Wie verzint dit? Verschillende reacties op de achterbank. Woest schuimende beugelbekkies, apathische blikken en een verlossende reactie die de ijzige stemming eventjes doorbreekt: zullen we Jingle Bells zingen? Je leert elkaar wel kennen in zo n crisissituatie. Eerlijk primitief gedrag. Ieder zijn sociale rol, van haantje tot struisvogel. De oplosser van de crisis komt vanachter het Oostenrijkse haardvuur: schoonpappa, die zijn winterse zaakjes wel strak voor elkaar had. Over mijn rol was de familie unaniem: de veroorzaker van de crisis. Het gesprek van de week, de niet zo ideale schoonzoon. / Marco Hoffman BOVEN T MAAI- VELD UITGEHOLDE KOTTERVISSERIJ KRABBELT OP Visserijeconoom Kees Taal van het LEI verwacht dat de Nederlandse kottervissers, na magere jaren, in 2009 weer meer winst gaan maken met de vangst van tong en schol, vertelde hij het ANP. Dat werd opgepikt door de Telegraaf en Nova. De uitgeholde kottervisserij sloot 2008 af met een schamele winst van 7 miljoen euro, op een omzet van 270 miljoen. De Telegraaf vergiste zich lelijk door te reppen over een winst van 7 miljard. Daar heb ik nog over gebeld, zegt Taal. Het was ze nog niet opgevallen. Door de verruiming van de vangstquota voor tong en schol in 2009 kan de inmiddels fors gesaneerde Nederlandse kottervloot het komende jaar naar hartelust vissen. De visbestanden in de Noordzee groeien weer dat is niet langer het belangrijkste probleem voor de kottervisserij, zegt Taal. Het belangrijkste probleem is dat de bedrijfstak is uitgehold. De huidige vloot bestaat merendeels uit oude boomkorkotters. En investeringen blijven de komende jaren waarschijnlijk uit, omdat de vissers onvoldoende eigen vermogen hebben, zegt de visserijeconoom. Die traditionele schepen kunnen het nog tien tot vijftien jaar uitzingen op zee, maar de vraag is: worden ze straks nog geaccepteerd? De sector moet investeren in duurzame technieken die de ecologie in zee minder aantasten. Ook de markt gaat om duurzamer gevangen vis vragen. De vissers hebben dus niet langer een vangstprobleem, maar een marktprobleem. De vraag is of ze de tijd krijgen om die omslag te maken. Er komt nu een project waarin 150 vissers met behulp van een accountantsbureau en het LEI een businessplan gaan opstellen. Dat gebeurde nooit; de banken vroegen er niet om, men kende elkaar. Maar nu komt er een omslag. Vissers moeten duidelijker op papier zetten hoe ze hun bedrijf willen ontwikkelen, maar ook hoe ze met duurzaamheid, knellende regelgeving en de marktvraag denken om te gaan. Voor veel vissers is dit nieuw. De consumentenvraag is vaak anders dan de vissers denken. Aan de hoge olieprijs kun je als visser niets doen, maar je kunt wel inspelen op de marktvraag. Een goed ondernemersplan moet de banken, die op dit moment huiverig zijn om kredieten te verstrekken, overtuigen om in de kottersector te investeren. / Albert Sikkema

3 15 JANUARI RESOURCE #13 Ik ben juist erg enthousiast over de toevoeging van de groene tintelingen POST OPINIE Brieven kunnen worden gericht aan resource@wur.nl. WEL EEN GROENE TINTELING I In Resource 12 van 8 januari 2009 wordt op de laatste pagina onomwonden geschreven dat vooralsnog niet één WURmedewerker bij wijze van kerstgeschenk een uitstapje naar een boerderij wil maken. Dit bericht verraste mij enigszins, temeer omdat ik enige weken geleden al mijn keuze heb gemaakt voor een picknick en fietstocht (dan wel peddeltocht) bij boerderij 't Geertje in Zoeterwoude. Sterker nog, ik heb de voucher voor deze vrijwillige vorm van bedrijfsbezoek al lang en breed thuis liggen. Het is dat de sloten bevroren zijn, en het te koud is voor een picknick in de buitenlucht, want anders hadden mijn vriendin en ik allang met een aan ADHD grenzend enthousiasme de fietsen gepakt om vanuit onze woonplaats Leiden via de beroemde Zoeterwoudse bierbrouwer naar 't Geertje te gaan. Nu realiseer ik me terdege dat die ene fris-groene Tinteling van ons evenmin zoden aan de dijk zet. Het gegeven dat wij met z'n tweeën in het voorjaar de lammetjes te eten zullen geven in Zoeterwoude zal de beschreven domper voor Aalt Dijkhuizen niet minder groot maken. Maar ach, begon de bacheloropleiding Economie en beleid ook niet een paar jaar geleden met drie man en een halve paardenkop? En zie hoe deze opleiding vandaag de dag tot een florerend geheel is uitgegroeid. / Martijn van der Heide, LEI WEL EEN GROENE TINTELING II Ik lees net op de achterpagina van Resource dat er niet één groene tinteling gekozen is. Dit klopt niet helemaal, want wij (ons gezinnetje) vonden het een schitterend kerstgeschenk, en hebben daarom ook voor een groene tinteling gekozen. Wij hopen in het voorjaar een keer naar de stadsboerderij in Almere te gaan. Hartelijk bedankt voor deze leuke tinteling. / Adrie van t Veer, leerstoelgroep Landschapsarchitectuur WEL EEN GROENE TINTELING III Ik zag op de achterkant van de Resource staan dat er niet één werknemer van de WUR was die een groene tinteling heeft besteld. Niet één, stond er met nadruk. Nu wil ik even kwijt dat zowel ik als mijn Eén van de groene tintelingen uit het boekje met kerstcadeaus voor medewerkers. partner (ook werkzaam bij Wageningen UR) gebruik heeft gemaakt van de groene tinteling en een uitstapje naar een boerderij heeft besteld. De berichtgeving klopt dus niet. Ik was zelf erg enthousiast over de toevoeging van de groene tintelingen, vandaar dat ik het jammer vind dat het initiatief in de Resource ontkracht wordt - gebaseerd op foute gegevens. Want ik hoopte nou juist dat Wageningen UR deze trend volgend jaar door zou zetten. / Suzanne Prak RECTIFICATIE Het artikel over de tintelingen in Resource 12 is inderdaad gebaseerd op onvolledige informatie. In het stuk staat ten onrechte dat er geen groene tintelingen zijn besteld. Op het moment dat het artikel werd geschreven waren er wel degelijk groene tintelingen gekozen, namelijk 27. Omdat (INGEZONDEN MEDEDELING) Design your future dit minder dat één procent van de totale bestellingen bedroeg, kwam het niet voor in de statistiek voor die voor het artikel is gebruikt. Dit geldt ook voor het energiepakket. Dat werd door 33 mensen besteld. / Nicolette Meerstadt HELEMAAL GEEN TINTELING Leuk stukje in Resource 12 over de tintelingen. Hebben jullie ook statistiek over het aantal mensen dat hun tinteling nooit ontvangen heeft? Ik bestelde begin december, kreeg nooit iets. Ik heb een vraag daarover geplaatst op de tintelingwebsite, maar heb daar nooit antwoord op gehad. Echt een tinteling. / Prof. Leo Stroosnijder, leerstoelgroep Erosie en bodem- en waterconservering Ambitious Wageningen E-day 2009 s focus will be employment and future careers of Wageningen students. Why do employers say: Wageningen alumni are driven, but modest employees? The Executive Board of Wageningen UR invites you for an active discussion on challenging programmes, ambitions, professional progress and future careers of Wageningen alumni. Dare to speak your highest ambition: I want to become Professor, CEO or (Prime) Minister and discuss with Wageningen's graduate and ultimate CEO, Aalt Dijkhuizen, the steps you and we have to take to reach your goal. Date: 28 January, 2009; Lecturer: Dr. Aalt A. Dijkhuizen, President of Wageningen UR; Time: ; Venue: Forum Building, room C222 DUURZAAM Op de Bornsesteeg, tussen gebouw 109 (Unifarm) en de groene brievenbus met nummer 48, ligt in het zand een rechthoekige put. Een onopvallend ding, maar zijn functie is opmerkelijk. Terwijl wij massaal op het ijs stonden, is met die put veel energie bespaard. In de put liggen grote pijpen die Forum en Atlas verbinden met grondwater op honderd meter diepte. Dat water is elf graden. Als de buitentemperatuur onder de zes graden is, wordt dat water opgepompt om Forum en Atlas te helpen verwarmen. En als het buiten boven de twaalf graden is, doet het grondwater dienst als koelwater. Sinds november wordt de energiebalans bijgehouden. Tamelijk marginaal, tot het begon te vriezen. Met de warmte-koudeopslag hebben Atlas en Forum in tien dagen maar liefst twintigduizend kuub gas bespaard. Dat is wat tien huishoudens in een jaar opmaken. En dat alleen maar met een paar pijpen in de grond en een waterpomp. Ik vind dat best duurzaam. Want voor mij is duurzaamheid synoniem aan het beperken van CO2-uitstoot. Anderen denken bij duurzaamheid echter aan biologische scharrelkippen of eerlijke koffie. De term duurzaamheid is een containerbegrip. Je kunt het overal wel voor gebruiken. Als iemand zegt zich bezig te houden met duurzaamheid, dan weet je eigenlijk nog niks. Pas duurzaamheid toe op de landbouw en twee van onze hoogleraren begrijpen elkaar niet meer. Voor Jan Douwe van der Ploeg is duurzame landbouw een gezonde toekomst voor kleinschalige boeren. Maar Rudy Rabbinge denkt eerder aan grootschalige voedselproductie. Van Dale geeft geen antwoord. Duurzaam staat voor bestendig, weinig vergankelijk en langaanhoudend. En slaat dus niet alleen op klimaat of welzijn. Als je het zo ruim neemt, wordt DLO ook duurzaam. DLO gaat actiever op zoek naar geld in de markt. En daarmee versterkt het haar eigen positie. En is daardoor bestendiger. Ergo: duurzaam. Zo was ik best goed bezig toen ik deze week in de wasstraat de pekel van mijn auto haalde. Dat maakte mijn auto minder vergankelijk. Hartstikke duurzaam! / GvC Omslagillustratie Karel Hulsteijn

4 4 IN T NIEUWS 8 JANUARI T/M 14 JANUARI 2009 HET GEVAL WESSELING PROMOVEERT Dr. Jan Wesseling (55) is constant in beweging. Hij heeft geen keus, want sinds zijn geboorte is hij spastisch. Deze week promoveert hij op de betrouwbaarheid van gegevens over bodemfysische eigenschappen en beschouwt hij Wageningen UR vanuit zijn rolstoel. Al dertig jaar werk ik voor Alterra en haar voorgangers. Ik ben niet in dienst, maar ik word via Permar ingehuurd, de vroegere sociale werkplaats. Op de normale manier werd ik niet aangenomen. Ik heb vijftien keer gesolliciteerd, waarvan zeven keer binnen Alterra. Al dertig jaar verdien ik mijn salaris terug met opdrachten en dat lukt me ruimschoots. De wereld is niet altijd vriendelijk als je spastisch bent. Ik heb eens te horen gekregen: bij een reorganisatie ben je de eerste die eruit vliegt. Ook heb ik een brief van een oud-leidinggevende waarin ik het geval Wesseling word genoemd. Wie Wesseling ziet, weet dat hij geen veldwerk kan doen. Maar daar zijn oplossingen voor. Ik werk in een geweldig team, zegt hij. Met een ideeënstimulator, een veldwerkman en een schrijver. Ik ben van de modellering. We vullen elkaar goed aan en zijn productief. Er wordt ook verschrikkelijk geouwehoerd. Wesseling is blij dat zijn promotieonderzoek erop zit, maar ziet het niet als een overwinning. Wel vindt hij de resultaten verrassend: Het blijkt dat er in de agrohydrologie en bodemfysica meer moet worden gemeten en minder gemodelleerd. Modeluitkomsten worden vaak als waarheid beschouwd. Jaren heb ik me daar schuldig aan gemaakt, maar mijn vertrouwen in modellen is sterk verminderd. Met mijn conclusie zaag is aan de poten van Alterra en dat wordt me niet altijd in dank afgenomen. Het plan was dat promovendus Jan Wesseling in de Aula het podium zou worden opgetild. Maar ik weeg 150 kilo. Inclusief stoel dan, hè? / foto BdG Door reorganisaties is Wesseling al zes keer van kantoor verhuisd. Er zijn van die stómme dingen. Atlas is foeilelijk en de oprit onpraktisch. Voor ik boven ben, ben ik drijfnat. Bij een beetje regen staat er vijf centimeter water op mijn parkeerplaats, dat in mijn autootje terechtkomt. Er is een speciale zij-ingang, maar die deur gaat niet automatisch open. Sta je daar. En Lumen is helemaal een kreng van een gebouw. Ik kan kiezen: ofwel me gek hobbelen door de binnentuin of een heel eind omrijden en door meerdere niet-automatische deuren moeten. Wesseling krijgt veel hulp van lokale medewerkers. Voor de promotieplechtigheid moest ik het podium op. Eerst was het plan dat ik zou worden opgetild. Ik zei: heeft u enig idee hoe zwaar ik ben? 150 kilo. Inclusief stoel dan, hè? Nu is er een verrijdbare lift, die later ook weer gebruikt kan worden. Erg zenuwachtig lijkt hij niet voor zijn promotieplechtigheid. Het zal op de normale manier gaan. Ik weet vast meer dan mijn opponenten. Zo niet, dan praat ik er wel omheen. Alleen komt de promotor naar mij toe met mijn bul. En ik ga niet in een zwart pak. Dat kruipt omhoog en gaat openstaan. / NM Jan Wesseling promoveerde op maandag 12 januari bij prof. Coen Ritsema, hoogleraar Fysische bodemkwaliteit, op het proefschrift Soil physical data and modeling soil moisture flow. REDACTIERAAD VOOR RESOURCE Een redactieraad ziet voortaan toe op uitvoering van het redactionele beleid van Resource. Zeventien kandidaten hebben zich aanvankelijk gemeld. Uitgever Viola Peulen, afgevaardigde Hans Bezuijen van de medezeggenschap en hoofdredacteur Gaby van Caulil hebben acht mensen geselecteerd en voorgedragen aan de raad van bestuur. Die heeft de redactieraad afgelopen maandag vastgesteld. De raad moet een afspiegeling vormen van Wageningen UR. Ze telt vier personeelsleden: Judit Zijlstra (VHL, directiesecretaresse), dr. Patrick Jansen (bosecoloog WU), dr. Ernst van den Ende (business unit manager PPO Bloembollen, Fruit en Bomen), prof. Cees van Woerkum (communicatiewetenschapper, WU). De studentenpopulatie wordt vertegenwoordigd door Mascha Rasenberg (MSc Internationaal land- en waterbeheer) en Marloes van de Kamp (BSc Internationaal land en waterbeheer). Er is nog een vacature voor een student van Van Hall Larenstein. Verder kent de raad twee externe leden: ir. Martijn de Groot (freelance journalist en communicatieadviseur) en ir. Marianne Heselmans (freelance wetenschapsjournalist). De redactieraad komt minimaal driemaal per jaar bijeen en bespreekt het redactionele beleid. Afspraken daarover zijn vastgelegd in een statuut dat op intranet staat onder organisation, organigram, corporate communication. Vooralsnog is Van den Ende benoemd tot voorzitter. Bij de eerste vergadering zal de redactieraad uit haar midden een voorzitter kiezen. De raad zal ook bijdragen aan de restyling van Resource. Die moet leiden tot een nieuwe website en nieuw blad in augustus / GvC DEEL WAGENINGEN INTERNATIONAL NAAR SSG De groep van Wageningen International die zich richt op korte cursussen en capaciteitsversterking in ontwikkelingslanden en Oost-Europa (CD&IC) is per 1 januari ondergebracht bij de Social Sciences Group (SSG). Een werkgroep gaat een plan opstellen voor de definitieve inbedding bij de kenniseenheid. De raad van bestuur heeft besloten om de uitvoerende tak af te splitsen van het front office van Wageningen International, dat de internationale activiteiten van Wageningen UR coördineert en ondersteunt. De uitvoerende tak krijgt onder de werktitel Wageningen Center for Innovation and Development een plek bij de kenniseenheid. De bemiddeling van internationale projecten enerzijds en de uitvoering daarvan anderzijds leidde soms tot vermeende belangenverstrengeling in de ogen van de kenniseenheden, en tot onvoldoende zichtbaarheid van het CD&IC, stelt directeur Bram Huijsman van Wageningen International. Ontkoppeling komt de profilering van het front office als neutrale bemiddelaar ten goede, stelt hij, terwijl de medewerkers van het CD&IC hun kennis over capaciteitsontwikkeling en veranderingsprocessen in de landbouw straks kunnen versterken in samenwerking met de maatschappijwetenschappers. Voor ons is dit een welkome aanvulling, zegt Rien Komen, directeur bedrijfsvoering van de Social Sciences Group. Want we willen de internationale kant versterken. Het CD&IC draait een omzet van zeven miljoen euro per jaar en telt 52 medewerkers. Zij zitten in het WICC in Wageningen en blijven daar voorlopig ook. / AS

5 15 JANUARI RESOURCE #13 Gerard Nieuwenhuis: We hebben de complexiteit van organisatie onderschat KAMELEON KOMT ER DAN TOCH Alle informatie over klanten en projecten in één systeem, waarmee je de verschillende systemen bij de kenniseenheden in één klap vervangt. Dat was de ambitie van de makers van Kameleon. Maar het project liep veel vertraging op. Na drie jaar vallen en opstaan gaat het systeem nu draaien bij Wageningen Imares. Onderzoekers die een project uitvoeren voor een externe opdrachtgever, moeten de voortgang nu nog vastleggen in een relatiebeheerssysteem, een systeem om de uitvoering bij te houden en een boekhoudsysteem. Dat moest simpeler, aldus het programma van eisen in We wilden als eerste organisatie een geïntegreerd systeem op basis van twee standaard modules van Microsoft, vertelt Gerard Nieuwenhuis, sinds voorjaar 2007 projectleider van Kameleon. We zouden in 2007 live gaan. Dat viel tegen. Toen we met het systeem een maand gingen draaien bij AFSG, bleek het te ingewikkeld, te gebruikersonvriendelijk, vertelt Nieuwenhuis. Beide pakketten bevatten veel functionaliteit : De agrarische hogeschool Stoas wil zijn lerarenopleidingen in 2010 verhuizen van Den Bosch en Dronten naar Wageningen. Dat meldt collegevoorzitter Henk Verwey in De Gelderlander. Stoas wil zich vestigen op de campus. Een verzoek tot nieuwbouw is nog niet binnengekomen bij Wageningen UR. Wageningen UR en Stoas werken al enige knopjes die je aan en uit kunt zetten om dingen in detail bij te houden. De makers ontdekten dat twee van dergelijke complexe softwarepakketten moeizaam met elkaar communiceren. En niet alleen het relatiebeheer- en projectdeel van Kameleon moesten onderling worden afgesteld, ook de koppeling van Kameleon met het boekhoud- en personeelsinformatiesysteem moest in orde worden gemaakt. Wageningen UR is een complexe organisatie, we hebben bijvoorbeeld zo n tien verschillende tarieven die gevolgen hebben voor de budgettering van een project, zegt Nieuwenhuis. Die complexiteit hebben we onderschat. De noodzakelijke vereenvoudiging van het systeem kostte een jaar. In 2008 volgde een nieuwe test bij AFSG. Toen bleek het systeem technisch nog niet stabiel. Het boeken van de materiële kosten, ofwel de prijs van een meetopstelling of kas, was bijvoorbeeld een lastig punt. Maarten van der Zee van het projectteam Kameleon, die de test uitvoerde: We moesten eerst oude gegevens verwijderen voor we aangepaste HOGESCHOOL STOAS WIL NAAR WAGENINGEN informatie konden invoeren. Knullig. Een andere kwestie die tijdens de test opdoemde was de rolverdeling tussen de gebruikers. Bij het beheer kun je veel vinkjes aanzetten. Het ligt gevoelig wie wat mag doen, en wie welke gegevens mag inzien, zegt Nieuwenhuis. Een ander punt is dat de managers van de business units straks alle projecten digitaal autoriseren. Als dat niet goed is geregeld, loopt een project vast. In december volgde de laatste, succesvolle testronde bij Wageningen Imares. Kameleon doet nu wat de gebruikers willen dat hij doet, op een paar kleine dingetjes na, zegt Nieuwenhuis. Daarom wordt het systeem eind januari ingevoerd bij het mariene instituut. Als je nu een offerte voor een onderzoek uitbrengt, maak je gelijktijdig een digitaal projectdossier aan, zodat je alle informatie met de manager en collega s kunt delen. Die faciliteit heeft nog geen enkel instituut. Van der Zee: Daar zijn de onderzoekers nog aan het improviseren met folders op de algemene schijf. / AS jaren samen, waarbij Stoas voornamelijk didactische expertise inbrengt en de universiteit vakinhoudelijke kennis. Stoas is nu bezig met een nieuwe master, Learning & Innovation, en heeft daarvoor in december toestemming gekregen van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie. Een klein deel van het onderwijs wordt gegeven door de leerstoelgroep Educatie- en competentiestudies van prof. Martin Mulder. Woordvoerder van Wageningen UR Simon Vink noemt de komst van Stoas een goede ontwikkeling. Daarmee wordt het groene hogerberoepsonderwijs, het wetenschappelijk onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek gebundeld in één stad. Dat versterkt het onderwijsklimaat en de sfeer in de stad. / GvC ALLEEN/ Moederziel alleen zit receptioniste Lia Draijer in de ontvangsthal van Radix, het nieuwe onderkomen van de plantenwetenschappers. De receptie ging begin deze week als eerste over naar de nieuwbouw. Vrijdag volgen de andere medewerkers van PSG Facility Services. Over vier weken trekken de opleiding Plantenwetenschappen en de leerstoelgroep Bioinformatica in Radix. Daarna volgt de rest. De verhuizing moet eind augustus zijn afgerond. / AS, foto GA DLO WIL MEER UIT DE MARKT HALEN DLO gaat op zoek naar thema s, om zijn marktpositie te versterken. We willen de DLO-activiteit robuuster maken om minder gevoelig te worden voor schommelingen in de markt. Dat meldt bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen, verantwoordelijk voor de Langetermijnpositionering DLO, een van de speerpunten uit het beleidsplan In december is het perspectief van DLO wat concreter geworden. De concernraad en de raad van bestuur hebben zes zogeheten marktvelden benoemd. Eerst zijn daarvoor de belangrijkste competenties van DLO benoemd, dat waren er meer dan vijftig. Vervolgens is de markt voor DLO in kaart gebracht, door 150 zogenoemde product-marktcombinaties aan te wijzen. Dat resulteerde in zes gebieden waarin DLO sterk is en die een grotere omzet kunnen leveren: vanaf 2015 minimaal 50 miljoen euro per jaar. Dijkhuizen: Het gaat om toepassing van genomics voor plant, dier en mens, voedselproductie in de eenentwintigste eeuw, biobased, voeding en gezondheid, beheer en kwaliteit van zoet water, en landschap en ruimte. Voor eind februari wordt ieder thema uitgewerkt in een businessplan. En het kan natuurlijk ook nog zijn dat mensen andere veelbelovende velden zien dan wij hebben geïdentificeerd. Die sluiten we niet uit. Volgens universiteitshoogleraar Rudy Rabbinge moeten we ervoor waken dat DLO niet loskomt van de universiteit. Wageningen UR is nu succesvol, dankzij de integratie van DLO en universiteit. Bedrijven willen samenwerken met hoogleraren die cutting edge zijn. Dat zie je bij Pierre de Wit of Jan Bakker, zij excelleren met fundamenteel en toegepast onderzoek. Bij de kenniseenheden waar die twee zijn geïntegreerd boeken we de grootste successen: Plant en Maatschappijwetenschappen. Volgens Dijkhuizen is van zo n tegenstelling geen sprake. De marktvelden voor DLO zijn niet bedoeld om DLO los te weken van of een andere kant op te laten gaan dan de universiteit. Integendeel. Het gaat erom dat we binnen het brede DLO-terrein op een aantal velden mogelijke extra kansen pakken om onze marktpositie te vergroten en te versterken. Daarbij zal op elk veld juist heel intensief met de universiteit moeten worden samengewerkt, anders redden we het nooit zo'n omzet bij DLO te realiseren. / GvC

6 UIT T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP 6 Volgens een oude mythe gaf de Romeinse veldheer Drusus de aanzet tot het ontstaan van de IJssel. / foto RS IJSSELMYTHE WEERLEGD De IJssel is heel veel jonger dan altijd is aangenomen. Wageningse onderzoekers hebben de geboorte van de Gelderse rivier vastgesteld tussen 600 en 950 jaar na Christus. Daarmee is een oude mythe ontzenuwd. Die wil dat de Romeinse veldheer Drusus de aanzet tot de rivier gaf door een kanaal te graven. De Romeinse historicus Tacitus (55-120) maakt melding van zo n kanaal, onder supervisie van Drusus gegraven in het jaar 12 voor Christus, ter ondersteuning van een militaire campagne. Waar dat kanaal exact heeft gelegen is niet bekend. Er zijn geen archeologische bewijzen voor. Dat het heeft bestaan, lijdt volgens Alterra-onderzoeker dr. Bart Makaske geen twijfel. Tacitus was geen koekenbakker. Maar het kanaal heeft volgens hem niets van doen met het ontstaan van de IJssel. En daarvoor heeft hij nu als eerste harde Hoe ongezond is het om te leven op met cadmium vervuilde grond? Tot nu toe was veel en langdurig onderzoek nodig om die vraag te beantwoorden. Onderzoekers van RIKILT en Alterra maakten een handig stuk gereedschap om de opname van het metaal door de mens snel te berekenen. Aanleiding voor het model is de sterk met cadmium vervuilde bodem in de Nederlandse en Belgische Kempen, rondom de voormalige zinkfabriek in Budel. In een eeuw tijd is naar schatting mogelijk 178 ton cadmium in de omgeving terechtgekomen. Een gebied met een omvang van bewijzen geleverd, blijkt uit een artikel in het Netherlands Journal of Geosciences. Over de ouderdom van de IJssel is al heel lang discussie. Diverse radiokoolstofdateringen uit het verleden laten zeer uiteenlopende resultaten zien. Die dateringen zijn gedaan langs de bovenloop van de rivier, ter hoogte van Westervoort. En daar zit m meteen de kneep. Volgens Makaske heb je op die plek te maken met afzettingen van diverse andere riviertakken. Dat maakt interpretatie moeilijk. De kans dat je daar een fout maakt is vrij groot. Dat is ook zeker gebeurd, want de daar uitgevoerde bepalingen lopen sterk uiteen. Methodologisch is het beter om langs de benedenloop van de rivier te meten. Makaske en zijn collega s Gilbert Maas (Alterra) en Dirk van Smeerdijk (BIAX Consult) vonden stroomafwaarts twee geschikte locaties in de buurt van Zwolle. Daarbij gaat het om veenpakketten direct 350 vierkante kilometer is daardoor verontreinigd. Het schoonmaken kost vele tientallen miljoenen euro s. Een deel van dat geld wordt besteed aan onderzoek. Voedselveiligheidinstituut RIKILT en Alterra richtten zich daarbij vooral op de vraag of mensen cadmium binnenkrijgen. Dat geldt in elk geval voor mensen in de Kempen die groente eten van eigen bodem of vlees van dieren die voer uit de Kempen hebben gegeten. Ons idee was om de rol van die bodem expliciet te maken in de risico s, legt dr. Paul Römkens van Alterra uit. Römkens en Eelco Franz (RIKILT) ontwikkelden een model dat de blootstelling berekent aan de hand van het cadmium- onder de oudste kleilaag. De leeftijd van dat veen markeert de geboorte van de rivier. Koolstofdatering laat zien dat die geboorte rond 950 na Christus plaatsvond. Dat wil zeggen: in de buurt van Zwolle. Maar het proces van riviervorming begon natuurlijk stroomopwaarts. De IJssel baande zich langzaam maar zeker een weg van de Rijn naar de Zuiderzee. Volgens Makaske deed de rivier daar 350 jaar over. Ergens tussen 600 en 950 jaar na Christus, in de vroege Middeleeuwen is de IJssel dus ontstaan. Makaske is niet heel erg verbaasd over de jonge leeftijd van de rivier. We hadden al het gevoel dat ie jonger zou zijn. Het verhaal van Drusus is mooi, maar er waren al langer feiten bekend die daar niet mee in overeenstemming waren. Het is altijd wat speculatief geweest. Ik denk dat wij nu veel hardere data hebben. / RK KAN JE ANDIJVIE VAN CADMIUMBODEM ETEN? gehalte en de zuurgraad van de bodem. Dat model wordt beschreven in het jongste nummer van het Journal of Food Protection. Daarin staat ook dat mensen in de Kempen redelijk gerust kunnen zijn. Gemiddeld genomen krijgen ze minder dan de maximaal toegestane hoeveelheid cadmium binnen. Maar er zit wel een addertje onder het gras. Hoe zuurder de bodem, des te hoger de blootstelling aan cadmium, vat Römkens samen. Stel dat je alleen uit eigen moestuin eet en je bekalkt de bodem niet. Dan is er een grote kans dat je boven de norm uit komt. Maar gemiddeld voor het hele gebied is dat zeker niet zo. VEREDELAARS WILLEN WILDE PREI Dr. Chris Kik gaat komende zomer zaad van wilde prei verzamelen in Griekenland. Aanleiding is het feit dat genenbanken weinig wilde varianten bezitten. Die zijn nodig om rassen te maken die bestand zijn tegen ziekten. De expeditie wordt medegefinancierd door veredelingsbedrijven. De ziekteresistentie van groente wordt steeds belangrijker, omdat de Europese Commissie over enkele jaren een hele serie bestrijdingsmiddelen wil verbieden. En om resistentie in te kruisen, hebben veredelingsbedrijven wilde varianten nodig. Kik, hoofdcurator bij het Centrum Genetische Bronnen Nederland (CGN), bracht afgelopen jaar in kaart hoeveel herkomsten van ui, prei en knoflook alle van het geslacht Allium de Europese genenbanken in bezit hebben. Voor knoflook kwam hij uit op drieduizend, voor ui op een veelvoud. Mooie aantallen, maar het probleem is dat er weinig wilde verwanten bij zitten. De curator heeft zelf vijftien jaar ervaring met veredeling van Allium bij Plant Research International, en kent de beperkingen. Uientelers moeten bijvoorbeeld veel spuiten tegen valse meeldauw. Nu is er maar één variant bekend in genenbanken die daar resistent tegen is. Dat zaad is een vermogen waard, want er worden miljoenen euro s uitgegeven aan de bestrijding van valse meeldauw. Na zestien jaar veredelen is nu het eerste resistente gewas op de markt. Maar de genetische basis is smal. Je zou meer resistentiegenen willen hebben. Kik kan moeilijk in cijfers uitdrukken hoe beperkt het genetische reservoir van de collectie uien, knoflook en prei van CGN is. Je weet niet wat je niet hebt. Om daar een beeld van te krijgen, loopt nu een Europees project waarbij genenbanken hun materiaal meer inzichtelijk voor elkaar maken. Maar naast dit nuttige werk zal het altijd nodig zijn om te blijven verzamelen, want dat is de basis. Afgelopen jaar was Kik al in Centraal- Azië om wilde spinazie te zoeken. / AS De mensen in de Kempen weten inmiddels hoe ze met dit risico moeten omgaan. Ze kalken hun tuintjes en eten niet te veel van eigen grond. Opname van cadmium in het lichaam hangt ook af van wat je precies eet. Sla en andijvie nemen meer cadmium op dan tomaten of bonen. Het model rekent dat precies uit. Met die gegevens worden kaarten gemaakt voor het gebied, die aangeven waar welke groente beter wel of niet kan worden geteeld. Het model heeft inmiddels zijn succes bewezen. Alterra past het op dit moment toe in onder meer Duitsland, China en Taiwan. / RK

7 15 JANUARI RESOURCE #13 Frans Kampers: Koolstofnanodeeltjes kunnen bij ratten door de bloed-hersenbarrière WEINIG KENNIS OVER NANOGEVAAR IN VOEDING Nanodeeltjes komen al decennia lang voor in voeding. Maar waar komen ze uiteindelijk terecht? Volgens Hans Bouwmeester weten we nog niet in hoeverre ze door de mens worden opgenomen, en hoe schadelijk ze zijn. RIKILT gaat een meetmethode ontwikkelen. Door hun maat kunnen nanodeeltjes makkelijk cellen binnendringen. Ook hebben ze een relatief groot oppervlak, wat ze erg reactief maakt. Dr. Frans Kampers, coördinator Bionanotechnologie bij het Laboratorium voor Organische chemie, schetst een beeld van de grote rol die nanodeeltjes in het dagelijks leven spelen. Al decennia worden ze gebruikt als drager voor vitamines en als antiklontermiddel in koffiepoeder. Nanozilver zit in verpakkingsmateriaal en heeft een antibacteriële werking. De meeste deeltjes zijn chemisch gezien niet toxisch. Toch kunnen ze blijven bestaan, eventueel een cel binnendringen en misschien zelfs DNA-mutaties veroorzaken. Koolstofnanodeeltjes bijvoorbeeld kunnen bij ratten door de bloed-hersenbarrière. Dan komen de deeltjes in de hersenen terecht, waarschijnlijk via de neus. Voor zover we kunnen zien richten ze daar geen schade aan. Wat interessant is, is dat het heel moeilijk is om iets in de hersenen terecht te laten komen. Nanodeeltjes kunnen zo de basis zijn voor nieuwe medicijnen. Het RIKILT is een van de vele onderzoeksinstellingen in de wereld die een deel van de vragen rond nanotechnologie proberen te beantwoorden. Dr. Hans Bouwmeester bestudeert de risico s van nanodeeltjes in voedingsmiddelen. Hij publiceerde deze week een online artikel in Regulatory Toxicology and Pharmacology. Samen met onderzoekers van het RIVM zet hij daarin vooral uiteen waar de gaten in kennis zitten. Het risico voor de mens wordt bepaald door het gevaar van een nanodeeltje maal de mate waarin mensen zijn blootgesteld aan zulke deeltjes. Beide factoren moeten verder onderzocht worden, legt Bouwmeester uit. Het eerste dat ons te doen staat is te kijken hoe nanodeeltjes in voeding zich gedragen. Daarbij moet je zowel letten op de kinetiek, dus of en hoe de deeltjes opgenomen worden door de mens, én op toxiciteit, dus mogelijke schadelijke effecten na opname. Een van de problemen hierbij is de huidige manier van testen, omdat het onduidelijk is of de testen wel voldoen. Hoe moet je kijken naar zo n nieuw fenomeen? Als je bepaalde celsystemen test en je ziet geen effect, dan sluit je nog niet alles uit. Je moet eerst goed weten of de gebruikte test gevoelig is voor specifieke effecten, en wellicht moet je een nieuwe soort test ontwikkelen. Wij willen breder kijken dan tot op heden werd gedaan, om uiteindelijk een betrouwbare risicobeoordeling te kunnen uitvoeren. Bouwmeester stipt nog aan dat er een beter beeld moet komen van de blootstelling van consumenten aan nanodeeltjes. Maar: het is moeilijk de deeltjes te meten in voeding. Daarom is RIKILT ook bezig om hiervoor meetmethodes op te zetten. / NM SLUIPWESP ONTHOUDT GEUR NA BELONING Een sluipwesp kan een geur onthouden als die gekoppeld is aan iets leuks. Dat schrijven Wageningse entomologen in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. De minuscule sluipwesp Trichogramma brassicae lift mee met bevruchte vrouwtjes van het grote koolwitje, naar de koolplant waarin ze haar eieren legt. Op die eieren legt de sluipwesp haar eieren, die de nakomelingen van de vlinder vervolgens doden. Daarom worden sluipwespen gebruikt voor biologische plaagbestrijding. De parasiterende sluipwesp kan een geurstof die bevruchte vlindervrouwtjes afscheiden leren herkennen. Het gaat om de geurstof benzylcyanide, die mannelijke vlinders tijdens de paring aan hun partners overdragen om concurrenten af te schrikken. De sluipwespen kunnen vlindervrouwtjes herkennen aan deze antiseksgeur. Bij T. brassicae is dat aangeboren gedrag, maar dat geldt niet voor zijn nauwe verwant Trichogramma evanescens. Die parasiteert de eieren van het grote koolwitje ook, maar herkent bevruchte vlinders niet instinctief. Een onderzoeksteam onder leiding van dr. Ties Huigens heeft nu aangetoond dat deze wespen dat wel kunnen leren. Als ze één keer met een bevrucht vrouwtje zijn meegelift en de vlindereieren hebben geparasiteerd, klimmen ze daarna wel bij voorkeur op bevruchte vlindervrouwtjes. Zelfs na een dag wist T. evanescens de geur van de vrouwtjes nog te associëren met de eerder verkregen beloning. Dit duidt op langetermijngeheugen, aldus de entomologen. Ze toonden dit aan door de sluipwespen geheugenremmers te geven en de test te herhalen. In dat geval reageerden de sluipwespen een dag na succesvol meeliften en parasiteren niet op de antiseksgeur van de vrouwelijke vlinders. Er konden blijkbaar geen eiwit- Een liftende sluipwesp klampt zich vast aan het oog van een koolwitje. / foto Nina Fatouros ten worden geproduceerd die nodig zijn voor het ontwikkelen van het langetermijngeheugen, aldus de onderzoekers. Het bezitten van geheugen is belangrijk voor deze kleine sluipwespen, omdat ze gedurende hun korte leven van een tiental dagen maar een paar keer de kans krijgen om met gepaarde vlindervrouwtjes mee te liften. / AS

8 ACHTERGROND 8 DE HOODY Liepen eerst alleen sukkelige studenten in een shirt van de universiteit, sinds kort duiken ze overal op. In de collegebanken, op straat, op het ijs, in de kroeg. Vooral de WUR-sweater is hot. Die hoody betekende voor mij een duidelijke start van mijn nieuwe leven hier. Toen rector Martin Kropff eind 2005 trots de eerste shirts van Wageningen Universiteit presenteerde, werd er vooral besmuikt gegiecheld. Ze waren vormeloos en veel te groot, en de opdruk Wageningen No.1 University wekte gêne in plaats van trots. Goed, de shirts werden massaal afgehaald, maar ze waren dan ook gratis en konden dienstdoen als sportkleding of pyjama. Hoe anders vergaat het de nieuwe kledinglijn van Wageningen University. Voor de goedpassende nieuwe T-shirts ook verkrijgbaar in getailleerde damesuitvoering leggen studenten graag 12,50 neer. En de bedrukte sweater met capuchon prijs: 34,95 is helemaal populair. Er zijn dit jaar al meer dan vijfduizend kledingstukken over zijn toonbank gegaan, vertelt Steven ter Velde, uitbater van de WUR-shop op de begane grond van Forum. In vele kleuren, maar allemaal met de karakteristieke opdruk Wageningen University Est. MCMXVIII. Dat laatste is het jaartal 1918, het jaar waarin de universiteit werd opgericht. Ter gelegenheid van het negentigjarig bestaan van Wageningen Universiteit mochten alle studenten in maart vorig jaar een gratis shirt uitzoeken in de shop. Dat was de aanzet voor het succes, denkt Ter Velde. We zien nu dat nieuwe studenten er ook één willen. Behalve de shirts en de sweaters zijn ook de WUR-petten en tassen behoorlijk populair. Ter Velde heeft er al enkele honderden van verkocht. De drinkflessen gaan minder hard, net als de Amerikaanse afstudeerbeertjes, compleet met kwastjeshoed. LEKKER WARM De artikelen zijn populair onder buitenlandse studenten. Zij kopen vaak een shirt of tas als aandenken aan hun Wageningse tijd. Maar ook Nederlandse studenten worden steeds vaker in WUR-outfit gesignaleerd. Het zijn best wel mooie truien, en ze zijn lekker warm, verklaart Anneloes Dijkstra. Ze is pas overgestapt van Wageningen Universiteit naar Van Hall Larenstein, maar draagt nog vaak haar WUR-hoody. Zij denkt dat de merchandise zo populair is omdat studenten trots zijn op hun universiteit. Marrit van den Akker, eerstejaars biologiestudent, is het met haar eens. Ik heb mijn swea-

9 15 JANUARI RESOURCE #13 IS HOT ter meteen gekocht toen ik hier kwam studeren. Ik heb bewust voor Wageningen gekozen, en niet voor een universiteit in een grote stad. Die hoody betekende voor mij een duidelijke start van mijn nieuwe leven hier. Haar huisgenoot Tim van der Step, tweedejaars biologiestudent, kocht zijn hoody omdat de winter er aan kwam en omdat het hem lekker warm leek. Ik heb niet zoveel gevoel voor mode, maar ik vind het gewoon een erg mooie trui. Ik draag hem vooral als ik studeer. Ik vind het geen trui om mee te gaan stappen. Daar denken sommigen anders over. Want de WUR-trui is ook doorgedrongen tot de kroegen van Wageningen. Medewerkster Nadja Schmiemann van het International Office denkt dat de opleving van de universiteitskleding te maken heeft met het internationale karakter van Wageningen. Het is een trend in de wereld. Alle universiteiten hebben dit. Die trend pikken studenten ook hier op. KINDERKLEDING Eén van de buitenlandse studenten die vaak in WURtrui lopen, is de Maleisische Azlim Kahn. Hij studeert sinds vorig jaar Geo-information Science in Wageningen. In Maleisië is het zo n 33 graden, dus Azlim moest erg wennen aan het Hollandse klimaat. Ik droeg heel veel lagen kleding over elkaar om een beetje warm te blijven, vertelt Azlim. Een thermisch shirt, dan een sportshirt, daarover een shirt met lange mouwen en daarover nog een trui. En nog had ik het koud. Studiegenoot Paul Link had met hem te doen en kocht in Forum een sweater voor hem. Het is zijn favoriete kledingstuk geworden. Dit is de enige trui waar ik het lekker warm in heb. En nu hoef ik gelukkig niet meer zoveel lagen over elkaar aan. Azlim wil graag ook zo n warme sweater kopen voor zijn vrouw, die net als hij in Rhenen woont. Hij wacht nog op een uitverkoop. Helaas voor Azlim ligt die de komende maanden niet in het verschiet. Wel kunnen klanten van de WUR-shop sinds kort kiezen uit nieuwe producten zoals kinderkleding, paraplu s en luxe pennen. En hogeschool Van Hall Larenstein heeft inmiddels zijn eigen merchandising. Er zijn sweaters en T-shirts te koop met witte Van Hall Larenstein opdruk. De modellen en prijzen zijn hetzelde als bij de universiteit, maar de VHL-kleding is alleen te bestellen via wurshop.fb@wur.nl. Tegen betaling van portokosten wordt je trui of shirt dan thuisbezorgd. / Alice van Ginkel, foto s Bart de Gouw en Guy Ackermans

10 OPINIE 10 Lettinga ergert zich aan de Wageningse onenigheid over het begrip duurzame landbouw, schrijft hij in een ingezonden brief in Resource 12. Aanleiding is het artikel De boer is terug (NRC, 20 december), waarin Jan Douwe van der Ploeg betoogt dat de wereldvoedselvoorziening meer gebaat is bij boeren dan bij multinationals. Rudy Rabbinge vertelt in hetzelfde stuk een heel ander verhaal. M.I.Gatze Verwarrend en schadelijk, meent Lettinga. Heeft hij gelijk? MET ÉÉN MOND SPREKEN OVER DUURZAAMHEID door JORIS TIELENS, illustratie ANNEMARIE ROOS Prof. Gatze Lettinga, emeritus hoogleraar Milieutechnologie, in zijn ingezonden brief Het is triest dat publiekelijk nog steeds zo n verwarring op dit cruciale terrein wordt geëtaleerd; een universiteit van life sciences zou minimaal moeten probéren de gezichten één kant op te krijgen. (...) Over tal van aspecten zullen we het toch met elkaar eens moeten kunnen zijn. Bijvoorbeeld dat aan het bestaan van arme boeren in onze wereld een eind zou moeten komen, maar ook dat alle boeren een Triest dat er verwarring wordt geëtaleerd goede opleiding moeten krijgen. (...) Er ligt voor Wageningen UR een geweldig uitdagende taak: de gezichten met betrekking tot de interpretatie van het begrip duurzaamheid moeten dezelfde kant op, aan de verkokering van het begrip moet een eind komen. Prof. Jan Douwe van der Ploeg, hoogleraar Rurale sociologie Het zou niet goed zijn als een universiteit met slechts één geluid naar buiten treedt over omstreden zaken en visies, zoals duurzame ontwikkeling. Een goede universiteit moet pluralistisch zijn. Het is juist zorgelijk dat sommigen proberen het debat af te kappen door te streven naar één geluid, bijvoorbeeld door als universiteit te streven naar één corporate identity. Of door bij voorbaat het standpunt van anderen te ridiculiseren. Dan neem je het debat niet serieus. Dat Rabbinge zegt dat ik de boerenlandbouw idealiseer of romantiseer, of dat mijn analyses niet wetenschappelijk zijn, laat ik voor zijn rekening. Dergelijke kwalificaties zijn niet echt een uitnodiging voor Een goede universiteit moet pluralistisch zijn een debat. Hoe hij aan die keuterboeren komt is me evenmin duidelijk. Mijn laatste boek The New Peasantries laat zien dat boerenlandbouw stabieler is dan ondernemerslandbouw en veelal meer inkomen oplevert, mede omdat de boerenlandbouw niet als een windvaan op de markt reageert. Om die analyse romantiek te noemen is een verwijt dat niet thuishoort in een wetenschappelijk debat. Verder deel ik de stellingen van Lettinga: die gaan over de boerenlandbouw en hoe die kan worden versterkt. Prof. Rudy Rabbinge, universiteitshoogleraar Wageningen Universiteit Het is helemaal niet nodig dat we het eens worden over wat duurzame ontwikkeling van de landbouw precies moet zijn. Het is zelfs heel goed dat dat niet zo is. Het is een politiek begrip dat verschillende mensen verschillend omschrijven en waarin ze verschillende doelen met verschillende gewichten opnemen. Dat is goed, want daardoor komt er debat en dat resulteert in politieke keuzes. Duurzame ontwikkeling is daarmee niet het begin maar het resultaat van politieke discussie. Over wetenschappelijke begrippen moet wel overeenstemming bereikt worden. Zoals over wetenschappelijke concepten, methodieken, diagnoses en analyses. Maar je hoeft het niet eens te worden over politieke keuzes en opinies. Het is wel nodig dat de deelnemers aan het debat hun doeleinden expliciet maken. Met sommige politieke uitgangspunten van Lettinga ben ik het wel eens, zoals het politieke doel om een einde te maken aan het bestaan van arme boeren in de Je hoeft het niet eens te worden over politieke keuzes wereld. Jan Douwe van der Ploeg is het daar duidelijk niet mee eens, want hij blijft vasthouden aan een geïdealiseerd beeld van de kleinschalige landbouw, die ondermijnd zou worden door de ondernemerslandbouw. Hij verheerlijkt daarmee de keuterboeren, terwijl dat toch echt geen aangenaam bestaan is. Ik denk dat dat toch wel romantiek en nostalgie is, en geen wetenschappelijke analyse. Van der Ploeg maakt ook onvoldoende expliciet op basis van welke analyse hij tot zijn mening komt. In zijn opvatting over duurzame ontwikkeling komt onvoldoende de politieke voorkeur en de wetenschappelijke analyse of diagnose tot uiting. In feite bevestigt hij zijn vooroordelen door gegevens op een bepaalde manier te presenteren. En haalt hij daarmee meningen en wetenschap door elkaar. Dat neemt niet weg dat ik een aantal gevoelens en ideeën van Van der Ploeg deel. Gertjan Bexc, voorzitter van RUW, een kritische studentenorganisatie over milieu, landschap en landbouw Onze ervaring met de activiteiten die we organiseren rondom duurzame landbouw leert steeds weer dat het onmogelijk is om consensus te bereiken over wat duurzaamheid is. Het lijkt me ook onmogelijk voor een instelling als Wageningen UR om dat te hebben. Duurzaamheid van de landbouw is een heel breed begrip en kan veel verschillende dingen betekenen, afhankelijk van de doelen die je stelt. Een landbouwbedrijf dat gaat verbreden door een camping te beginnen kan duurzaam zijn als je kijkt naar het voortbestaan van het bedrijf en de boer. Maar het is niet Nogmaals Gatze Lettinga De betekenis van duurzaamheid hangt af van je doelen duurzaam als je kijkt naar het wereldvoedselprobleem, omdat er minder geproduceerd wordt op hetzelfde aantal hectares. Het is niet erg als iedereen iets anders verstaat onder duurzaamheid, zolang je in de discussie maar duidelijk maakt wat je ermee bedoelt. Het heeft dus zeker zin om over duurzaamheid te praten, juist omdat het debat de onduidelijkheden weg kan halen. Iedereen misbruikt het begrip voor eigen doeleinden Ik blijf vinden dat we het tenminste eens moeten kunnen worden over de betekenis van het begrip duurzaamheid. Duurzaamheid gaat om het welzijn van de mensheid. Over de wegen die daartoe moeten worden gevolgd, zullen en mogen de meningen drastisch verschillen. Het is superholistisch en geen specialist heeft de wijsheid in pacht. Er moet daarover door alle mogelijke wetenschappers, politici, ondernemers, maar ook burgers juist heel goed overleg worden gevoerd. Zodra echter verkokering van het begrip in het spel is - en dat is op beschamende wijze het geval - spelen bij leidinggevenden uit bedrijfsleven, politiek, samenleving en wetenschap de kortetermijnbelangen een doorslaggevende rol. Precies zoals Rabbinge en Van der Ploeg het voorstellen, gebruikt of misbruikt iedereen het begrip voor eigen doeleinden. Dat is dodelijk. Daardoor wordt het debat één grote kakofonie en luistert er niemand meer naar iemand.

11 15 JANUARY RESOURCE #13 Peace in Palestine: Let the Children Play PARTIES FOR PALESTINE AND DEBATES The violence in the Gaza strip has prompted some Wageningen students to collect money for Palestinian children, while others are setting up an action platform. Five hundred Euros were collected during a benefit night at Droevendaal on Sunday 11 January. There were four bands, a poet and three DJs to entertain the partygoers. Food Not Bombs provided free organic snacks, and outside in the snow people could warm themselves at a fire. The party was organized by MSc students Harmen Riphagen and Erik Koenen, together with the Nijmegen Party for Peace. A friend of the students, Trude den Burger, is working in Palestine in the project Let the Children Play. Half way through the party they managed to contact her on the internet. She told us what she s experiencing there and how she tries to support the children by playing with them. She also tries to inspire people to opt for peaceful means, Harmen says. Twelve other students, among them Anne Doeksen, want to do more than party for Palestine. They have set up a platform to organize lectures, debates and other events. What unites us is a great sense of injustice, and of dissatisfaction about the way we are represented in this conflict, both by the Dutch government and by the EU, says Anne Doeksen. She calls on students and staff of Wageningen UR to support the initiative. If you are interested, get in touch with student.in.actie@gmail.com. / AB WE ARRIVE ON FOOT, NOT IN A JEEP German student Alexandra Höhne has been studying Management of Agroecological knowledge and Social Change in Wageningen for just six months now. But she already has several years experience of helping to set up and run a project in Africa, together with Rwandan student Ephrem Rukundos. Rwanda has stolen Alexandra s heart. This small, densely populated East African country is green and fertile, yet life expectancy there is only 50 years. The Rwanda Village Concept Project (VCP), set up in 2002, is unusual in that it is entirely run by volunteer students, who offer their time and knowledge to help raise the standard of living in the village of Mpungwe. Mpungwe looks a bit like a Dutch polder town: all straight lines and planned. It only came into existence after the genocide of 1994, when the government built new villages to replace those that had been destroyed. These new villages lacked facilities such as clean drinking water, electricity and sanitation. And this caused many problems, including high infant mortality. Students of the University of Rwanda are responsible for the day-to-day running of the project. Ephrem Rukundo is one of them, and he visits the village regularly to listen to the villagers problems and look for solutions with them. The project started small-scale and focused mainly on health. A water pump was installed in the village and toilets were built at the school. Of course, mistakes were made along the way. For example when a widows rabbit rearing cooperative was started by the students, the widows would not take care of the animals, who then died. The women actually wanted cows, we later found out. It was simply a failure of communication, and we have learned a lot from it, Ephrem explains. Since then, the project has worked bottom-up as much as possible. By talking to people you can find out what they need. One villager told Ephrem, Your ideas are all very well, like these toilets, but we can never afford them. So a new workgroup Thanks to a student-run development project, 85 percent of the households in Mpungwe village are now using a mosquito net to prevent malaria. /photo VCP was set up to increase the villagers income. One project aims to increase the income generated by the coffee plantations, another has launched beekeeping and a third has set up a dancing troupe that can be hired for parties and functions. There are some international students involved in the project too. They do the fundraising and the PR, and can often offer additional knowledge on, for example, facilitating meetings or conducting feasibility studies. They are all volunteers, and pay for their own trip to Rwanda. Alexandra has been involved in the project since 2003, and is the international coordinator. She enjoys the work and learns a lot from it. Rwanda-VCP has sparked my interest in development work and I have gained many practical skills through it, for example writing proposals or giving presentations.. There is still much to be done, successful as the project has been. Or perhaps because of the successes: When people see that the new toilets really work, they want a lot more. Sometimes more that the students can provide. There s a shortage of money, training material and time. Students are busy and it s never easy to find enough committed student volunteers. The danger with a project in Africa is that as soon as mzungus (whites) appear on the scene, people expect dollars, and they stop taking initiatives themselves. We try to prevent this by making clear that we are students and are not rich. We show this by arriving in the village on foot and not in a jeep. And most important of all; we work alongside the villagers. Because no matter what good ideas we might have, it s their village. Wageningen UR s role in the project has so far been limited, and Alexandra still works mainly with a university in Frankfurt. But she does see scope, particularly across the border in Burundi, where the Village Concept Project still needs to be established something that requires knowledge and, above all, hard work by students. Wageningen students, if it s up to Alexandra. / AvG If you would like to know more about the Village Concept Project, contact Alexandra Höhne: asb.hoehne@gmail.com PART OF WAGENINGEN INTERNATIONAL JOINS SSG The Wageningen International group which offers short courses and support for capacity development and institutional change in the South and in Eastern Europe (CD&IC) was merged with the Social Sciences group (SSG) from 1 January. A working group will make plans for integrating the CD&IC group into the knowledge unit. The Executive Board decided to separate the CD&IC branch of Wageningen International from the Front Office, which coordinates and supports the international activities of the WUR. In the SSG, the CD&IC group will have the working title of Wageningen Centre for Innovation and Development. With the same organization brokering international projects on the one hand, and implementing them on the other, there was sometimes a conflict of interests in the eyes of the knowledge units. And it also meant that the work of the CD&IC group was not visible enough, says Bram Huijsman, director of Wageningen International. Huijsman thinks this separation will be good for the front office s standing as a neutral broker, while the CD&IC group will be able to further expand its knowledge base in the fields of capacity development and change processes in agriculture, in collaboration with the social scientists. For us, this is a welcome addition because we want to strengthen our international side, says Rien Komen, operations manager of the Social Sciences group. With 52 staff, the CD&IC programme has a turnover of seven million euros a year. The group is housed in the WICC in Wageningen, and will stay there for the foreseeable future. / AS

12 INTERNATIONAL 12 Make the technology make the farmer BIOTECHNOLOGY DOWN ON THE FARM Don t make the farmer fit the technology; make the technology fit the farmer. That is the idea behind alternative applications of biotechnology in developing countries that Professor Guido Ruivenkamp has recorded in four documentaries, accompanied by a theoretical book. There has been a heated debate between the advocates and the opponents of biotechnology. One bone of contention is the fact that many biotechnological innovations are designed by the research departments of multinationals, whose aim is not to aid development but, for example, to increase their own sales of pesticides. They take no notice of local conditions, but make standard products such as seed that is resistant to the company s own pesticide. Farmers who buy this seed become dependent on that company for pesticides. But this is not a reason to dismiss all biotechnology out of hand, thinks Professor Guido Ruivenkamp of the Critical Technology Construction research unit. The problem is not the technology itself but the organization around it. And Ruivenkamp s four documentaries, set in India, Cuba, Equador and Ghana, show how that organization can be done differently. Ruivenkamp and his cameraman went to projects where scientists and farmers are developing technologies that fit local practices. In Andhra Pradesh, for example, farmers make compost from garbage. Researchers developed a method of using this compost to breed seedlings using tissue culture, bringing this technique out of the lab and onto the farm, and making it much more affordable for the farmers. Local scientists also developed a local variant of Bacillus thuriengiensis, which makes crops resistant to insects. The film shows how small labs in the countryside sometimes in farmers own homes can bring appropriate technology within their reach. Another example was the creation of a pesticide from an extract of the seeds of the Neem tree. The collaboration does demand quite a change of attitude, says Ruivenkamp. But that is not stopping increasing numbers of farmers and local researchers from joining forces. / JT Biotechnology in development Experiences from the south. Guido Ruivenkamp. Book and dvd 40, ISBN Wageningen Academic Publishers, WUR SWEATER IS HOT At first, university T-shirts may have been only for nerds, but now you see them everywhere in lecture halls, on the ice, in the pub. The WUR sweater, in particular, is hot. For one first-year student, This hoody marked the clear start of my new life here. When rector Martin Kropff proudly presented the first Wageningen University shirts at the end of 2005, they were mainly greeted with a snigger. They were shapeless, much too big, and the print that said Wageningen No. 1 University inspired more embarrassment than pride. But the shirts were ordered wholesale and after all, they were free and you could always use them as sportswear or pyjamas. It s a different story for the latest Wageningen clothing line, and students are happily paying Euros for the well-cut T-shirts, now also available in a fitted women s version. And the hooded sweater, priced at Euros, is a runaway success. More than fifty thousand garments have been sold this year, says Steven ter Velde, who runs the WUR shop on the ground floor of the forum. They come in all sorts of colours, but they all proclaim, Wageningen University Est. MCMXVIII The University was founded in 1918, and to celebrate its ninetieth anniversary, all students were invited to choose a free T- shirt from the shop last year. That was what led to this success thinks Ter Velde. New students want one too now. Besides the shirts and sweaters, WUR caps and bags are also quite popular and have sold in their hundreds. The drinking bottles are not selling as fast, and nor are the American graduation teddy bears, complete with mortar board. The merchandise is popular with overseas students, who often buy a shirt or a bag as a memento of their time in Wageningen. But more and more Dutch students can be spotted in a WUR outfit, too. They re perfectly good sweaters, and they re nice and warm too, says Anneloes Dijkstra. She has recently transferred from the university to Van Hall Larenstein, but she is still wearing her university hoody. She thinks the merchandise is popular because students are proud of their university. Marrit van den Akker, a first year biology student, agrees: I bought my sweater as soon as I got here. I made a conscious choice to come to Wageningen rather than a university in a big city. For me, my hoody meant a clear start to my new life here. Nadja Schiemann, who works at the International Office, thinks that the revival of interest in university clothes is to do with Wageningen s increasingly international character. It s a global trend that you see Azlim Khan from Malaysia keeps warm in his WUR sweater. / Photo BdG in all the universities, and the students here are picking up on it. One of the overseas students who often sports a WUR sweater is Azlim Kahn from Malaysia, who has been studying Geo Information Science here since last year. In Malaysia it can be 33 degrees Celcius, so Azlim found it hard to adapt to the Dutch climate. I wore lots of layers of clothing just to keep a bit warm, Azlim says. A thermal vest, then a sports shirt, then a long-sleeved shirt and then a sweater. And I was still cold. His fellow student Paul Link felt sorry for him and bought him a sweater from the Forum. It is now his favourite garment. It s the only sweater I really feel warm in, and now I don t have to wear so many layers, luckily. Azlim hopes to buy a sweater in the sale for his wife, who lives with him in Rhenen. Unfortunately for Azlim, there is no sign of a sale at the WUR shop in the near future. There are a number of new products on offer, however, such as children s clothing, umbrellas and quality pens. And Van Hall Larenstein now has its own sweaters and T-shirts, with Van Hall Larenstein printed in white. The designs and prizes are the same as the university s, but the VHL clothing is only available by order from wurshop.fb@wur.nl For a price including postage costs, your sweater or shirt can be delivered to your door. /AvG

13 15 JANUARY RESOURCE #13 SNAPPED WHO? Sanaz Yahyanejad, Master s student of Medical Biotechnology, from Iran. I ve just arrived and I m going to stay for two years. WHY DID YOU CHOOSE HOLLAND FOR YOUR MASTER S COURSE? There were a few countries I could choose from, but Holland offered me the best deal financially. WHAT STRUCK YOU MOST WHEN YOU ARRIVED HERE? The warm welcome at the university! I didn t expect much, arriving half way through the academic year. But everyone was very nice to me. ANYTHING ELSE? The extremely cold temperatures! And it s hard to get around by bicycle. I bought a bike and within an hour the police had fined me! / MvdA AN EDITORIAL BOARD FOR RESOURCE From now on, an editorial board will oversee the implementation of editorial policy at Resource. The board will include four Wageningen UR staff, two students and two external members. Initially, seventeen candidates made themselves known, eight of whom were selected and proposed to the Executive Board by an Advisory Committee made up of publisher Viola Peulen, Executive Board representative Hans Bezuijen, and Editorin-chief Gaby van Caulil. The Executive Board announced the editorial board last Monday. The board is intended to reflect the breadth of the WUR, with as staff members: Judit Zijlstra (VHL, secretary to the management), Dr. Patrick Jansen (forest ecologist at the university), Dr. Ernst van den Ende (business unit manager of PPO Bloembollen, Fruit en Bomen), and Professor Cees van Woerkum (communication scientist at the University). The student population is represented by Mascha Rasenberg (MSc International land and water management) and Marloes van de Kamp (BSc International land and water management). There is still a vacancy for a student from Van Hall Larenstein. The board also includes two external members: Martijn de Groot (freelance journalist and communications adviser) and Marianne Heselmans (freelance science journalist). The editorial board will meet at least three times a year to discuss the current editorial policy. This is laid down in a statute that can be found on the Intranet under organization, organigram, corporate communication. For the time being, Ernst van den Ende has been appointed chairperson, and at the first meeting the board will elect a chairperson. The board will also contribute to the restyling of Resource, which is intended to lead to a new website and a new paper being launched in August / GvC PLANT RESEARCHERS TEACH AT VHL Horticulture students at Van Hall Larenstein were taught by plant researchers from Wageningen UR last semester. A success with all parties. It is valuable to go deeper into the theory and to know about where the recent progress in technology lies, said fourth year student Ma Yuanqing. There is a need for horticultural researchers, and graduates of the VHL Bachelor s in International Horticulture & Management (IHM) are welcome on the Master s in Plant Sciences. The small team of teachers on the IHM course were quick to approach the WUR researchers about teaching the module on plant breeding, which gave the fourth year group an idea of both the theory and the latest developments. The researchers can go deeper than we can, said VHL teacher Albertien Kijne, and this is also better for recruitment, as students can see whether plant breeding interests them, and meet the university teachers. One of the researchers, Sjaak van Heusden, has taught such courses before, but he was pleased with his colleagues readiness to join in. The collaboration with VHL went very smoothly too, he said. Is this an example of the added value of having VHL and the university under one roof? Kijne says, It wasn t imposed from above, and maybe that s why it worked so well. An initial evaluation showed that the students, who come from China and Thailand, were enthusiastic too. Wang Shuhang had done an internship at Plant Breeding. I had worked in it, but now I gained more knowledge in the lectures and understood the reasons for things. She hopes to go on to do the Master s in Plant Sciences. There are lots of experiments and in commercial plant breeding companies the work is mainly practical. I am a doer so that is what I like. The highly specialized lectures were not always easy. Take somatic embryogenesis, for example. Ma Yuangqing, who wants to go into business, says, You don t need to master all this knowledge to understand how a sustainable horticulture business can benefit from new developments. Van Heusden agrees with him: Students don t have to understand everything, as long as they think That s interesting I d like to know more about that. Van Heusden gave an introduction to tomato breeding in which students had to isolate their own DNA by chewing on chewing gum and then using a chemical reaction to produce a sex marker. Markers in DNA are used a lot in plant breeding, that s why we did this test, explains Van Heusden. The test was very predictable, although everyone was getting nervous before we got the results! joked Wang Shuhang. / AB VHL students of Horticulture doing a DNA isolation test with Sjaak van Heusden, tomato breeding researcher. / Photo GA DEAREST WISH: KEEP THE LEEUWENBORGH LIBRARY Wageningen University students dearest wish is for the Leeuwenborgh library to stay open. This came out of the Sinterklaas wish campaign run by the Progressive Student Party (PSF). Martin Kropff is not going to grant that wish, he said at the student council s New Year drinks party. At the end of last year, 206 students sent their Sinterklaas wishes in to the PSF party on the Wageningen student council. Besides the top wish, to keep the Leeuwenborgh library, students also wished for a more sustainable university, and cheaper and better food in the canteen. Responding to the wishes at the Student Council s New Year party on 7 January, Rector Martin Kropff said that he still has no intention of granting the wish to keep the library. But the PFS will keep on pressing for the granting of the other wishes, such as a good price-quality deal for students when a new contract is signed with the caterer Albron something the student council doesn t really have any say over, unfortunately PSF chairperson Harriët Tienstra. So the PSF has made a list of workable wishes, which include a non-slippery bridge outside the Forum, more case studies from outside the Netherlands, class discussions in English, and a better integration of the IT system. At the moment we ve got both Eduweb and Blackboard, and teachers use whichever they prefer. It can be confusing, explains Harriët. / AB TOP 5 SINTERKLAAS WISHES: 1. Keep Leeuwenborgh library open 2. Sustainable university 3. Cheaper food in the canteen 4. More computer work stations 5. Better food quality in the canteen 5. Better integration / international university

14 SERVICE 14 SWITCH Vacatures zijn voor interne en externe kandidaten. Interne kandidaten hebben voorrang, zie intranet/people/arbeidsvoorwaarden. De volledige vacaturetekst staat op Aanleveren: woensdag in de week voorafgaand aan verschijnen van Resource. Voor informatie, bel Corporate HRM: (0317-4) MEDEWERKER GEODESK V/M (1.0) Alterra, Centrum Geo-Informatie, Wageningen Vacaturenummer: AT ALT-08-GIS- 53-R Je werkt bij de GeoDesk van het CGI en ondersteunt gebruikers bij het toepassen van geo-informatie in hun werkproces. Daarnaast lever je een bijdrage aan het technisch beheer van de geo-infrastructuur van het CGI en het ontwikkelen en inrichten van geo-services. Je hebt een opleiding op hbo-niveau en beschikt over operationele kennis van GIS-software (ArcGIS, Geodatabase, geoportalen en webservices) en hebt ervaring met het inrichten van de noodzakelijke hard- en software. Je hebt kennis van metadata-beheer en Open GIS Standaarden. Affiniteit met actuele thema s in het werkveld van het CGI is een pré. Je bent een teamspeler en beschikt over uitstekende contactuele en communicatieve vaardigheden. Verhuizing receptie Radix Op woensdag 14 januari is de definitieve hoofdingang van de nieuwbouw van Radix (gebouw 107) in gebruik genomen. De personeelsingang, die tijdelijk als hoofdingang fungeerde, is afgesloten en is alleen nog als nooduitgang beschikbaar. Personeel kan ook via de achterdeuren het gebouw binnen komen. De binnendoorgangen vanuit de receptie naar Radix West zullen tijdelijk worden afgesloten. Voorlopig blijft de huidige fietsenstalling vóór het gebouw gehandhaafd. Fietsen die voor de hoofdingang worden geplaatst zullen de eerste week worden verplaatst naar die fietsenstalling. Daarna zullen de fietsen worden verwijderd. De receptiemedewerkers zullen mensen die hun fiets vóór de hoofdingang neerzetten indien mogelijk hierop attenderen. De bestrating voor de nieuwe hoofdingang is als gevolg van de winterse weersomstandigheden nog niet geheel gereed. Er zullen tijdelijke maatregelen worden genomen om het gebouw wel goed bereikbaar te maken. Vrijdag 16 januari zal de afdeling Facility Services Plant uit gebouw 122 naar Radix Midden (gebouw 107) verhuizen, inclusief de FacilityDeskPlant. De FDP is vanaf dat moment achter de receptiebalie gehuisvest en bereikbaar onder het bekende telefoonnummer PHD STUDENT NPC2 PROJECT M/V (1.0) AFSG, Laboratory of Biochemistry, Wageningen Vacancy number: AFSG One of the novel immediate targets of the plant steroid signaling pathway mediated by plasma membrane receptors is a transcriptional regulator. This suggests an unusually short branch of the steroid signal transduction pathway. The aim of this project is to use both proteomics and fluorescence spectroscopy approaches to determine the transport dynamics of the transcriptional regulator from the site of activation at the plasma membrane into the nucleus. In addition genetic approaches will be used to identify genes that modulate the steroid-dependent nuclear import of the transcriptional regulator. The candidate should possess an MSc in biochemistry, molecular biology, or molecular cell biology. PHD STUDENT CBSG2012 PROJECT M/V (1.0) AFSG, Laboratory of Biochemistry, Wageningen Vacancy number: AFSG Plants use the same receptors for steroid hormone signaling and for immunity against bacterial pathogens. The aim of this project is to identify the control points that plant cells use to distinguish the two signaling pathways. For this a combination of biochemical approaches aimed at identification of the signaling complexes involved followed by verification of the protein interactions found using mutational analysis. Determination of the distribution of the different proteins at cellular level using fluorescence spectroscopy will be employed. In addition the corresponding genes in Brassica and Solanum crop species will be identified. The candidate should possess an MSc in biochemistry, molecular biology, or molecular cell biology. Voor meer informatie zie: NAMEN IN MEMORIAM Truus Kosmeijer-Schuil Afgelopen week bereikte ons het droeve bericht van het plotselinge overlijden op 6 januari van Truus Kosmeijer-Schuil. Truus is slechts 55 jaar oud geworden. We kunnen ons nog nauwelijks voorstellen dat we Truus niet meer door de gang zien lopen, dat ze niet meer druk bezig is op haar lab, dat we haar niet meer bij de koffie zullen treffen. Truus kwam op 1 januari 1981 werken als analiste bij de afdeling Humane Voeding van de toenmalige Landbouwhogeschool. Ze was afkomstig van een research laboratorium in Duiven en ging ook bij onze afdeling werken aan onderzoek, binnen het chemisch voedingsmiddelenlaboratorium. Truus heeft zich jarenlang verdienstelijk gemaakt op een breed terrein van de chemische analyse van voedingsmiddelen en andere materialen. Dat deed ze de laatste jaren met toenemend plezier en grote inzet. Ze had een uitstekende vaardigheid om systematisch en zelfstandig research werkzaamheden uit te voeren en hierover te rapporteren. Ze was een kei in de chromatografie van vetzuren. Het opzetten van analysemethoden was een van de dingen die ze het liefste deed. Onderwerpen waarin zij haar sporen heeft verdiend zijn bijvoorbeeld de ontwikkeling van methoden voor het meten van diterpenen in koffieolie, van vetzuren in een breed scala van voedingsmiddelen en biologische materialen en van de analyse van diverse nutriënten in een groot aantal zeer uiteenlopende voedingsmiddelen. De resultaten van haar werkzaamheden zijn vastgelegd in veel interne labrapporten en voorschriften. Maar ook bij veel wetenschappelijke publicaties was zij als co-auteur (ADVERTENTIES) Ja, ik wil een baantje en ik ben handig met computers betrokken. Zij werkte hierin samen met onder andere Martijn Katan, Clive West, Peter van de Bovenkamp en Paul Hulshof, met collega-analisten binnen het laboratorium en met diverse promovendi van de afdeling. De laatste paar jaar genoot ze steeds meer van het delen van haar kennis en vaardigheden met studenten Voeding en Gezondheid, binnen het vak Food en Health. Truus had haar hart liggen bij het werken op het lab. Ze heeft daarnaast enkele jaren in het dagelijks bestuur van de vakgroep zitting gehad. Daar leerden we haar kennen als een persoon die streefde naar heldere en duidelijke communicatie naar de mensen aan de basis. Truus is een niet weg te denken persoon binnen het lab, die een heel eigen positie innam. Ze was kritisch, opbouwend, en niet altijd gemakkelijk voor haar collega s. De lat werd altijd hoog gelegd, voor haarzelf en voor haar omgeving. We kenden Truus als een bekwaam, betrouwbaar, en loyaal persoon; een harde werker en een emotioneel mens. Boven haar bureau hangt de spreuk te laat komen is een eigenschap; op tijd komen is een keuze. Op tijd komen was voor Truus: elke ochtend om zes uur beginnen; en om één uur s middags had ze er al een volle dag opzitten. En dan was er s middags genoeg thuis te doen, voor de korfbalbond en met name de laatste jaren in toenemende mate de zorgtaken voor haar ouders. Truus was ook een fijnproever. Tijdens de schaarse momenten dat ze zichzelf pauze gunde, nam ze collega s al verhalend mee naar de beste restaurants in de regio en ver daarbuiten. Ze wist wie, waar en met welke ster er gekookt werd. En lang niet allemaal konden ze de kritische smaak van Truus doorstaan. We zullen haar missen als collega, ieder op zijn of haar eigen wijze. Bert en haar ouders zullen moeten leven met het gemis aan een dierbare en toegewijde echtgenote en dochter. We wensen ieder daarbij erg veel sterkte toe. Namens de collega s van de afdeling Humane Voeding Ir. Paul Hulshof, hoofd chemisch laboratorium, en prof dr Frans Kok, hoofd afdeling Humane Voeding Bij OGD werken ruim 500 studenten en afgestudeerden. Solliciteer online of bel voor een (bij)baan in de ICT. Bel in Wageningen info@ogd.nl Delft Amsterdam Utrecht Eindhoven Enschede AGENDA Mail agendaberichten uiterlijk maandag uur naar resource@wur.nl, met als onderwerp Agenda. De lengte is hooguit 60 woorden. Promoties 16 januari uur promotie mw. S.B. Krumova: The role of lipids in the global organization of thylakoid membranes of higher plants. Promotor prof.dr. H. van Amerongen, co-promotor dr. Gyözö Garab (Hungarian Academy of Sciences, Szeged, Hongarije) uur promotie dhr. ing. H.P. Ritzema: Drain for gain. Making water management worth its salt. Promotoren prof.dr. E. Schultz en prof.dr. W.P. Cofino. 19 januari uur promotie dhr. ir. M.G.L. Henquet: N-glycosylation in plants: science and application. Promotor prof.dr. L.H.W. van der Plas en prof.dr. H.J. Bosch, co-promotor dr.ir. A.R. van der Krol uur promotie dhr. G.N. Francesconi: Cooperation for Competition. Linking Ethiopian Farmers to Markets. Promotor prof.dr. A. Kuyvenhoven en prof.dr. R. Ruben (RUN), co-promotor dr. N.B.M. Heerink. 20 januari uur promotie dhr. P.S. Hofs: Colloids from oppositely charged polymers; reversibility and surface activity. Promotor prof.dr. M.A. Cohen Stuart, co-promotor dr. A. de Keizer. 21 januari uur promotie dhr.ir. P.G. van de Nieuwegiessen: Welfare of African Catfish. Effects of stocking density. Promotor prof.dr. J.A.J. Verreth, co-promotor dr.ir. J.W. Schrama. 23 januari uur promotie dhr.drs. S. Bosmans: On the evolution of pesticide resistance in Phytophthora infestans. An experimental evolution approach. Promotor prof.dr. R.F. Hoekstra, co-promotoren dr.ir. A.J.M. Debets en dr. J.A.G.M. de Visser. 26 januari uur promotie dhr. M.A. Islam: Shiga toxin-producing Escherichia coli in humans and the food chain in Bangladesh. Promotor prof.dr.ir. M.H. Zwietering, co-promotor dr.ir. A.E. Heuvelink (VWa, Zutphen) uur promotie dhr.ir. M.H. Batterink: Profiting from external knowledge. How firms use different knowledge acquisition strategies to improve their innovation performance. Promotor prof.dr. S.W.F. Omta, co-promotor dr. E.F.M. Wubben. Cursussen 9, 10 en 11 februari 2009 Cursus Procesarchitectuur van interactieve processen, voor afgestudeerden die in hun beroepspraktijk in aanraking komen met interactieve processen en zich de methode eigen willen maken. Cursusleiding Brendan Hickling en Rolf A. Müller. Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 19 januari) via 11 en 12 en 13 februari Cursus EU-beleid voor landbouw, voedsel en groen, over samenhang en de complexe verhoudingen van de beleidsterreinen landbouw, voedsel en groen in de Europese Unie, bezien vanuit de meest recente (beleids)ontwikkelingen. Cursusleiding prof.dr.ir. G. Meester (LNV) en prof.dr.ir. A.J. Oskam (Wageningen UR). Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 16 januari) via 11 en 12 februari en 3-5 maart Cursus Product- en procesontwerp van voedingsmiddelen, wat elke marketeer en manager zou moeten weten en ervaren, voor marketeers, managers en andere niet-technologen op hbo- en woniveau, werkzaam in de levensmiddelenindustrie, die hun kennis en inzicht willen vergroten om de samenwerking met hun R&D afdeling te versterken. Cursusleiding dr. Karin Schroën, Leerstoelgroep Levensmiddelenproceskunde, Wageningen UR. Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 16 januari) op 11 en 12 maart en 17 april Cursus Werken met netwerken, voor mensen die meer willen weten over hun rol als begeleider in het netwerk en die zich daarin willen professionaliseren. Cursusleider Eelke Wielinga (LEI). Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 16 februari) op 24 en 25 maart Cursus Pluimveevoeding en management. Recente ontwikkelingen op het gebied van de voeding in relatie tot gezondheid en welzijn worden behandeld. Aandacht zal worden besteed aan de samenstelling van het voer en de relatie met managementfactoren, zaken die zeer belangrijk zijn voor de economische modellering van voerstrategieën voor pluimvee. Cursusleiding prof.dr. E. Decuypere (KU Leuven), dr.ir. R.P. Kwakkel (Wageningen UR), dr.ir. P.C.M. Simons (WPSA). Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 10 maart) op 26 en 27 maart Cursus Biomassa en energie. Kernbegrippen en toelichtingen, gericht op het verkrijgen van een breed inzicht in de biomassaketen van bron tot verwerking naar energie (warmte, elektriciteit, transportbrandstoffen) en chemicaliën en producten. Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 6 maart) via 31 maart, 1, 2 en 3 april Cursus Advances in Feed Evaluation Science, voor veevoedingsdeskundigen, adviseurs, managers, onderzoekers, onderwijzers en andere professionals die werkzaam zijn in de veevoedingsindustrie. Cursusleiders prof. J.L. Black (University of Sydney, Australia), prof. W.H. Hendriks, prof. P.J. Moughan (Massey University, New Zealand) en prof. C.F.M. de Lange (University of Guelph, Canada). Informatie en inschrijven (tot 3 maart) op

15 15 JANUARI RESOURCE #13 22 en 23 april Tweedaagse intensieve training Opgeruimd denken en presenteren in samenwerking met Your Point. De cursus is opgezet voor onderzoekers en beleidsmakers op het brede terrein van agro en groen. Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 3 maart) op 22, 23 en 24 april Cursus Maatschappelijk innoveren van Transitieopgave naar Resultaat. Inzicht en houvast voor mensen die het verschil willen maken. Cursusleiding prof. dr. ir. K. Termeer (Wageningen UR) en dr. ir. H. Smit (WING). Voor programmamanagers en projectleiders, beleidsmedewerkers en adviseurs die in de dagelijkse praktijk betrokken zijn bij het realiseren van innovaties en veranderingen, in het bijzonder op de terreinen landbouw, voedsel en de groene leefomgeving. Informatie en mogelijkheid tot inschrijven (tot 3 april) op Diversen tot 30 januari uur Expositie Climate Change Himalayas in de centrale hal van Forum. Inl: eddy.moors@wur.nl. 15 januari uur Wageningse Studenten Kampioenschappen Indoor Roeien in Sportcentrum De Bongerd. Wedstrijdroeiers roeien 2 km. op de ergometer, anderen starten de 500 m. Inl: uur Open Podium in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Piano, bas, drums, percussie en zanginstallatie aanwezig. Inl: 16 januari uur Open leesclub met Chantal van Dam, auteur van De lucht van zout en teer, bij boekhandel Kniphorst in Wageningen uur Start Wagenings Bluesfestival met lokale bluesgroepen in Loburg (Moos Blues), Meijer (Blue Turns to Grey), Doctor (Jan & Jimmie), Poorthuijs (Dirty Minds Blues Band) en XL (Van Holland). Inl: 17 januari uur Blueskroegentocht in het kader van het Wagenings Bluesfestival met bands op dertien locaties in Wageningen. Inl: uur Swingnight in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Inl: 18 januari uur Afsluiting Wagenings Bluesfestival bij bluesclub XXL imet de Belgische formatie Ligtnin Guy and the Mighty Gators en om uur Afterblues Jamsessie met Gazarie, de Dirty Mind Bluesband en Moos Blues. In café XL. Inl: 20 januari uur Academia Honora serie How to understand the financial crisis: You, Me and Us in LA13, Wageningen. Organisatie:j Studium Generale. Ook op 27 januari, 3 en 10 februari. Inl: contact: Angela.Lewis@wur.nl. 21 januari uur Ondernemersmarkt in de aula van Hogeschool Van Hall-Larenstein te Velp met stands, bemand door tweedejaars studenten Bos- & Natuurbeheer. Presentatie ondernemingsplannen voor zelfbedachte ondernemingen, variërend van innovatieve recreatiebedrijven tot groene handelsondernemingen. Randvoorwaarde aan de opdracht was dat de bedrijven maatschappelijk verantwoord moesten ondernemen uur Concert Apotheose van de schoonheid door het ensemble Musica ad Rhenum in de Cunerakerk, Rhenen. Op het programma Pariser Quartette van Telemann en composities van Couperin. 21, 22 en 23 januari Audities Nederlands Studenten Kamerorkest (Nesko). Inl: tel en 23 januari uur De Batavia, toneelvoorstelling in Junushoff, Wageningen, onderdeel van het SG-Theaterprogramma met korting voor BSc-, MSc- en PhD-studenten. 25 januari uur G-Live in Hof van Wageningen (voorheen WICC), pop, soul en blues met Jimmy Glasmacher. Inl: 26 januari uur Debat Duurzaamheid in tijden van crisis, eerste in de zesdelige debatserie Op het scherpst van de snede. Organisatie: KLV, Schuttelaar & Partners, Wageningen UR en CineMec. De toegang is gratis, inschrijving is echter verplicht. Inl: ook voor inschrijfformulier. 27, 28, 29 en 30 januari MSc/doctoraal-uitslagen. Aula Wageningen Universiteit. 29 januari uur FND-Day, organised by The Food and Nutrition Delta Programme organises the first FND-Day, at Burger's Zoo in Arnhem, in close cooperation with SenterNovem, with the aim to present to a broader audience the hunt for scientific food knowledge, food innovation, possibilities and opportunities. For the complete program please visit EDUCATION Mail onderwijsberichten uiterlijk maandag uur naar resource@wur.nl, met als onderwerp Education. De lengte is hooguit 100 woorden. Submit education announcements before Monday to resource@wur.nl, with header Education. The announcement doesn t exceed 100 words. Paul Sporken Prijs voor Gezondheidszorg en Ethiek Tijdens je studie gefascineerd geraakt door morele problemen in de gezondheidszorg? Je wel eens afgevraagd of alles wat technisch mogelijk is in de medische praktijk moet worden toegepast? Of aan het denken gezet over de zorg voor je dementerende oma? Verwoord je opvattingen over gezondheidszorg en ethiek in een essay en ding mee naar de Paul Sporken Prijs De prijs is uitgeschreven door het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek (TGE) en geldt voor studenten (universiteit of HBO) of net afgestudeerden (op 1 januari 2008 of daarna). De inzendingen worden beoordeeld door een deskundige jury. Het winnende essay wordt beloond met 1000 euro en in het TGE gepubliceerd. De deadline is 1 mei Het essay moet voldoen aan de auteursrichtlijnen van het TGE. Kijk voor meer informatie daarover en voor de voorwaarden op de website of neem contact op met drs Valesca Hulsman, eindredacteur TGE, (v.hulsman@iq.umcn.nl), UMC St Radboud, IQ Health Care (114), sectie Ethiek, Filosofie en Geschiedenis van de Geneeskunde, postbus 9101, 6500 HB Nijmegen, tel Website: en klik op het logo van het TGE. VSB Beurzenfonds voor onderwijs en onderzoek Heb je goede studieresultaten behaald en plannen om na je afstuderen nog een tijd in het buitenland te studeren of onderzoek te doen en zoek je nog naar financieringsmogelijkheden? Dan is het VSB Beurzenfonds misschien een aantrekkelijke mogelijkheid. In 2009 stelt het VSB-fonds namelijk weer een aantal beurzen beschikbaar voor WU Master studenten, die afstuderen in de periode 1 maart december Het betreft beurzen van maximaal of euro (bij 2-jarige opleiding) in de vorm van een gift. Onze ervaring is dat meestal het (ADVERTENTIES) Studenten 50% korting maximale bedrag wordt toegekend. VSB beurzen kunnen worden aangevraagd voor een verdiepende of verbredende vervolgstudie of -onderzoek aan een erkende buitenlandse instelling. Je kunt hierbij denken aan het volgen van een studie t.b.v. je verdere (internationale) carrièreplanning, voorbereiding op een mogelijke PhD, het verdiepen of verbreden van je kennis van een interessant onderwerp waar je tijdens je masteropleiding mee in aanraking bent gekomen en niet in je studieprogramma hebt kunnen opnemen, het opdoen van de nieuwste specialistische kennis op je vakgebied bij een gerenommeerde instelling etc. Uitgebreide informatie over aanvragen, voorwaarden en criteria vind je op beurzen. Aanvragen kunnen worden ingediend bij WU Student Services, Postbus 414, 6700 AK Wageningen of student1.csa@wur.nl en dienen uiterlijk 1 maart 2009 binnen te zijn. Een WU selectiecommissie zal de ingediende aanvragen beoordelen en een selectie maken welke aan de VSB wordt toegestuurd. De VSB kent vervolgens de beurzen toe (15 mei 2009). Environmental sciences Forest and Nature Conservation Policy Neem een abonnement Surf naar volkskrant.nl/studenten (dit aanbod geldt alleen voor uitwonende studenten t/m 27 jaar) MSc-thesis Information Meeting FNP On Thursday 22 January 2009 an MSc-thesis Information Meeting will be organized for students that are interested in doing an MScthesis project with the Forest and Nature Conservation Policy Group. During the meeting students will be informed about thesis topics and themes offered by FNP and how to get started. Staff members will be present and afterwards additional information can be received in personal conversations. Time: hours, location: Gaia (building no. 101), Droevendaalsesteeg 3, Room Gaia 1. volkskrant.nl/studenten Land Dynamics Group LAD Geology and Landscapes of the World The course Geology and Landscapes of the World (LAD-33306), will be given in the fifth period, weeks 34 to 38, including lectures on global geology, soils and geomorphology and practicals on soils, minerals, stones, air photo and modelling. In weeks 36 and 37 there is full inclusive excursion through land-, soil- and geoscapes of Germany and France. Please register a.s.a.p. at CSA EduWeb. Registration is only possible till 30th of March 2009 (logistics of the excursion). Note that free choice students (BIL, BLP, BBN, MEA or other MSc s) can also participate although extra costs will be involved. Check for more info your EduWeb or contact LAD dr. J.M. Schoorl. e- mail: jeroen.schoorl@wur.nl, tel: LAD Field Training Land Science (Spain) The course Field Training Land Science in Spain (LAD-31806) will be given in the fifth period weeks 39 to 42, practical starts Monday morning June 1st 2009 in Alora (Malaga, Spain). Travelling to and from Alora should be planned on the last weekends of May and June. This course is compulsory for MSS and Land Science specialisations, though interesting for any other BSc or MSc student who followed the Geology and Landscape courses, although extra costs will be involved. Please register on CSA EduWeb and contact J.M. Schoorl. Registration is only possible till 24th of April Check for more info your EduWeb or contact LAD dr. J.M. Schoorl. jeroen.schoorl@wur.nl, tel: Hydrology and quantitative water management Colloquium Richard Peerboom: Neerslag-afvoer modellering van stroomgebied de Eyserbeek. Toepassing en kalibratie van het HBV-model op dit stroomgebied van Waterschap Roer en Overmaas en een gevoeligheidsanalyse voor een bestaand HBV-model van de Roode Beek. Datum: 26 februari 2009, uur, C45 (A109) Atlasgebouw, Droevendaalsesteeg 4, Wageningen. Plant sciences Thesis Walking behaviour of ground beetles Chair groups involved: BFS, ENT and CWE. Insect pests in field crops can be suppressed by natural enemies. The mechanisms behind such biological control are still poorly understood, making application risky. We investigate how carabid beetles disperse in the landscape, starting from detailed observations on walking behaviour in the greenhouse and modelling. We invite Master students to do a Thesis within this project. Opportunities exist for both greenhouse experiments and field work. Techniques to be used are automated behaviour observations using cameras and mark-releaserecapture. For more information contact: bas.allema@wur.nl or walter.rossing@wur.nl. Entomology Colloquium Bram Winkelman: The mapping of a resistance gene in the flea beetle Phyllotreta nemorum. Date: Tuesday, 27 January Time: hrs. Venue: Large Lecture room C19, Building 511, Binnenhaven 7. Plant Production Systems Thesis subject Climate change and impacts on crop phenology To carry out impact assessments of climate change on European agriculture, crop growth models can be used. Lengths of growing seasons and locations of suitable areas to grow crops are important input parameters for those models, both are strongly influenced by changes in climatic conditions. Unfortunately, at scales as large as Europe information concerning length of growing seasons and suitability is often lacking for many areas. The aim of this research is to develop a general method to estimate, based on climate data, lengths of growing cycles and suitability of areas for crop growth for various crops. During this MSc thesis you will carry out literature research, analyze climate data in relation to observed phenological data and apply the developed method to assess effects of climate change on European agriculture. Info: lenny.vanbussel@wur.nl. Move reception desk Radix From Wednesday 14 January the definitive main entrance of the new building of Radix (building 107) becomes operational. The staff entrance, which has been in temporary use as main entrance, is closed and can only be used as emergency exit. Staff can also enter the building via the backdoor. The indoor passageways from the reception desk to Radix West will temporarily be closed. The current bike shed in front of the building will remain for the time being. Bikes placed in front of the main entrance will be moved to the bike shed during the first week. After that period bikes will be removed. Where possible, reception staff will point this out to those who place their bike in front of the main entrance. Due to the wintery weather conditions it has not been possible to complete the pavement in front of the new main entrance. Temporary measures will be taken to ensure good access to the building. The department Facility Services Plant, including Facility- DeskPlant (FDP) will move from building 122 to Radix Central (107) on Friday 16 January. FDP is housed behind the reception desk from that moment, and can be reached via the well-known telephone number

16 SERVICE 16 COLOFON VERENIGINGEN Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is het weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR. Uitgever/ Wagenuingen UR. ISSN/ Redactieadres/ Bornsesteeg 47, 6708PD Wageningen, tel , secretariaat Thea Agba-Kuijpers. Redactieraad/ dr. ir. Ernst van den Ende (voorzitter), ir. Martijn de Groot, ir. Marianne Heselmans, dr. Patrick Jansen, Marloes van de Kamp, Mascha Rasenberg, prof.dr. Cees van Woerkum en Judit Zijlstra Redactie/ Gaby van Caulil (hoofdredacteur), tel , Lieke de Kwant (eindredactie), tel , Alexandra Branderhorst (VHL, studentennieuws, organisatie), tel ; Roelof Kleis (economie, omgeving, ecologie, maatschappij), tel ; Nicolette Meerstad (voe- WOONRUIMTE A postdoc from Sweden with family is looking for a house or an apartment (minimum 3 rooms) for the period March 1, 2009 to March 1, Please contact maria@viketoft.se" DIVERSEN Lezing Janet Ossebaard, zaterdag 31 januari: Graancirkels, een bijzonder fenomeen. Van tot 22 uur bij Itaka, Industrieweg 46 te Wageningen. Entree 14,. Graag opgeven per bij welkom@itaka.nl of telefoon ding), tel ; Albert Sikkema (plant, dier), tel : Hans Weggen (service), tel Studentredacteuren: Marrit van den Akker, Anneloes Dijkstra, Stijn van Gils, Christoph Janzing, Emily Parry, Tom Rijntjes, Barbara Tielemans. Freelance medewerkers: Wim Bras (VHL), René Didde, Alice van Ginkel, Yvonne de Hilster, Laurien Holtjer, Hanneke Marcelis (website), Clare McGregor (international pages), Rik Nijland, Joris Tielens. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau. Foto's/ Guy Ackermans, bvbeeld, Bart de Gouw, Hoge Noorden, Lineair, Ruben Smit, Theo Tangelder, Martijn Weterings. Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen (basisvormgeving OfD, Loek Kemming). Druk/ Dijkman Offset BV. Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en perso- PUBLICATIES KLEINTJES Te koop Dames- en herenfietsen vanaf 70, per stuk. Tel neel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren. Abonnementsprijs Nederland 58,00 (buitenland 131,50) per jaar. Inl: tel Een abonnement wordt automatisch verlengd tenzij uiterlijk een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode schriftelijk is opgezegd. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen gereduceerd tarief adverteren in Resource. Inl: tel Kleintjes is de rubriek voor nietcommerciële advertenties en dienen contant te worden betaald (gebouw 116, kamer W.0.31). Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: Mail nieuwe publicaties in reeksen van instituten en eenheden uiterlijk maandag uur naar hans.weggen@wur.nl. De lengte is hooguit 60 woorden. Alterra Bodemkundig-hydrologisch onderzoek in de westelijke randzone van het Fochteloërveen. J.W.J. van der Gaast en E. Kiestra. Alterrarapport Te bestellen via /rapportenservice. Veel rapporten zijn ook te downloaden vanaf (publicaties). LEI Risk management instruments in agriculture; An assessment of efficacy and distortions. W.H.M. Baltussen, M.A.P.M. van Asseldonk (IRMA), H.A.B. van der Meulen, M.P.M. Meuwissen (IRMA), N.I. Valeeva, H.C.J. Vrolijk, R.C.D. Berndsen (Berenschot), M.B. Kort (Berenschot), R.J.M. van Lanen (Berenschot), K.J.Poppe. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 15 Innovatie in de agrarische sector; We kunnen er niet genoeg van krijgen! M. van Galen en J. Verstegen. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 15,50 Bedrijfsuitkomsten in de Nederlandse particuliere bosbouw over E.P. Berger, J. Luijt en M.J. Voskuilen. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 14 Visserij in Cijfers C. Taal, H. Bartelings, R. Beukers, A. van Duijn, A. J. Klok, J.A.E. van Oostenbrugge, J.P.G. Smit. LEI-rapport ; Prijs 17,50 Actuele ontwikkeling van resultaten en inkomens in de land- en tuinbouw, C.J.A.M. de Bont, W.H. van Everdingen en A. van der Knijff. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 26,50 Energiemonitor van de Nederlandse glastuinbouw N.J.A. van der Velden en P.X. Smit. LEIrapport ; ISBN ; Prijs 15 Raakt de kredietcrisis de agrosector? Kees de Bont, met medewerking van Jan Bolhuis, Koen Boone, Nico de Groot, Jan Luijt, Harold van der Meulen, Hans van Oostenbrugge en Bram Pronk. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 10 Gevolgen van de ontkoppeling van slachtpremies voor de vleeskalversector. N. Bondt, G.B.C. Backus, J. Bolhuis, C.J.A.M. de Bont, F.H.J. Bunte, H. Prins en J.H. Wisman. LEI-rapport ; ISBN /EAN ; Prijs 15,50 Towards sustainable soy; An assessment of opportunities and risks for soybean production based on a case study Brazil. S. van Berkum en P.S. Bindraban (eds.). LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 15,50 Concurrentiemonitor levend vee; De Nederlandse concurrentiepositie in de handel van varkens en biggen. M.A. de Winter, G.M.L. Tacken en L.F. Puister-Jansen. LEI-rapport ; ISBN ; Prijs 18 Te bestellen door overschrijving van het bedrag op rekening van het LEI te Den Haag o.v.v. het rapportnummer. Rapporten zijn ook te downloaden vanaf (producten, publicaties, rapporten). Berichten uit de categorie Gevraagd en Aangeboden, voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Lever het bericht voor maandag uur in bij het redactiesecretariaat van Resource, gebouw 116, kamer 0.31, en betaal contant. Tarief is 3,50 euro per dertig woorden, de lengte is hooguit 60 woorden. (ADVERTENTIES) Mondriaanlaan 130, Noordwest Wageningen. BRUILOFTEN, FEESTEN, BORRELS, BARBECUES, ZAKENLUNCHES, PROMOTIES, ETC. Sfeervolle ambiance! (ook terras) Ook voor party- en cateringservice (bekend om hoge kwaliteit en verscheidenheid) Dennis en Carla Klos Costerweg 5, 6702 AA Wageningen, telefoon AIESEC Internationale studentenorganisatie, Lawickse Allee 13, open , tel , aiesec@wur.nl, Gratis ticket naar een onvergetelijke zomer?! Het AIESEC Ambassadeursprogramma is een project voor eersteen tweedejaars universitair studenten. Ieder jaar krijgen twintig studenten de kans om in tien verschillende AIESEC-landen, gedurende zes tot acht weken in de zomer, kennis te maken met een andere cultuur. Als ambassadeur kun je Nederland vertegenwoordigen in Brazilië, India, Peru, Maleisië, Mexico, Ghana, Roemenie, Tunesië, Turkije en de Filippijnen. Je vliegticket wordt gesponsord. In deze landen maak je samen met een collega-ambassadeur een reis langs verschillende lokale AIESEC vestigingen en zal hen helpen met verschillende AIESEC projecten (bedrijven bezoeken, evenementen organiseren, meehelpen aan lokale projecten en trainingen, humanitaire projecten). In het land zelf word je als ambassadeur opgevangen door AIESEC-studenten die o.a. de accommodatie regelen en waarmee je diverse activiteiten onderneemt. Naast de activiteiten voor AIESEC heb je de mogelijkheid om te reizen en op een andere manier het land te leren kennen. Kortom, het ambassadeursprogramma biedt een wereld aan mogelijkheden én een zomer om nooit te vergeten. De selectie bestaat uit drie rondes. Een lokale ronde (5 februari in Wageningen), een nationale ronde op het Ministerie van Buitenlandse Zaken en finalegesprekken. En je mag naar een trainingsdag bij KPN als je door de lokale ronde komt. Schrijf je dan vóór 23 januari in via Voor meer informatie kun je ook mailen: ambassadors@aiesec.net. Which international traineeship is there on your wishlist? Whether you want to go to Australia, Guatamala, Cambodja or Nigeria... And whether you want to work in logistics, development, corporate world, education or health/nutrition... AIESEC has the right internship for you! AIESEC has more than traineeships in their database in more than 100 countries worldwide. The one that's on your wishlist might be among them, so don't hesitate and pop by the AIESEC office at Lawickse Allee 13, or send an to aiesec@wur.nl. AIESEC; it's up to you. Boerengroep Stichting Boerengroep, Lawickse Allee 13, tel , st.boerengroep@wur.nl, De brug tussen landbouwpraktijk en landbouwstudies De Boerengroep strijdt al meer dan 30 jaar voor boerenlandbouw. Onder boerenlandbouw verstaan wij landbouw die in handen is van boeren zelf. Woorden die hierbij horen zijn verder onder andere zelfbeschikkingsrecht en (voedsel)soevereiniteit. In het begin van de boerengroep werd er veel actie gevoerd en onderzoek gedaan met en voor boeren. Tegenwoordig richten we ons meer op de studenten en mensen verbonden aan de Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR). We proberen studenten en andere mensen in onze omgeving te informeren over (de misstanden in) de landbouw en bij hen een kritische houding te stimuleren. Dit doen we onder meer door het doen van onderzoek het uitbrengen van nieuwsbrieven en het organiseren van lezingen, discussies, excursies. EDUsupport tel. (4)88888 of EDUsupport@wur.nl. Begeleiden op afstand Lunchworkshop op 29 januari in Zodiac, Zaal A, van uur. Wat maakt een begeleiding op afstand zo succesvol? Welke instrumenten heb ik tot mijn beschikking bij deze begeleiding? Wat zijn de randvoorwaarden waaronder ik ze kan gebruiken? Dit zijn de vragen die aan de orde komen tijdens deze lunchworkshop. Deelname is kosteloos; de lunch krijgt u (bij tijdige aanmelding) aangeboden. Aanmelden via EDUsupport.wur.nl. Klik op 'Cursussen en begeleiding'. Integrand Bemiddelingsorganisatie voor studenten en recent afgestudeerden, wageningen@integrand.nl, tel Integrand Wil je reageren op onze stages? Als je bent ingeschreven bij Integrand kun je reageren door in te loggen op de website. Sta je niet ingeschreven, mail dan naar wageningen@integrand.nl. Op de website vind je alle stages van Integrand. Foodstep: Onderzoek naar eten, drinken en slapen. Code: Afstudeerstage of Meeloopstage. Foodstep wil graag met jou als student een opdracht formuleren. De opdracht zal afhankelijk zijn van waar op dat moment behoefte aan is en wat jij als student voor mogelijkheden ziet. De opdracht zal zelfstandig worden uitgevoerd door de student maar met begeleiding vanuit bedrijf. The Greenery: Innovatieonderzoek houdbaarheidsindicatoren Code: Afstudeerstage. Wij zoeken vanaf februari 2009 een gemotiveerde stagiair. Deze stagiair zal een onderzoek gaan uitvoeren naar de beschikbaarheid, bruikbaarheid, haalbaarheid en effectiviteit van houdbaarheidsindicatoren voor gebruik op consumentenverpakkingen. Tijdens dit onderzoek zullen de volgende vragen centraal staan: Welke mogelijkheden zijn er om door middel van een indicatie de consument te informeren of een product rijp is voor directe consumptie? Zijn deze mogelijkheden bruikbaar en zo ja, op welke wijze? Welke mogelijkheid (of mogelijkheden) is voor ons bedrijf het meest geschikt om aan te kunnen bieden aan onze klanten? Praktijkstage Marketing bij The Walt Disney Company Code Meeloopstage. De stage bestaat uit het ondersteunen van het marketingteam waarbij je volledig betrokken wordt bij het reilen en zeilen van de afdeling. Je hebt daarbij contact met alle stakeholders zowel binnen de organisatie (afdelingen operations/ finance/sales/marketing) als daarbuiten (PR bureaus/reclamebureau/media). Movie W Filmhuis Movie W, Lawickse Allee 13, tel (ook voor reserveren), Lake Tahoe van Fernando Eimbcke (Mexico 2008) De zestienjarige Juan krijgt in the middle of nowhere autopech. In een nabijgelegen stadje gaat hij op zoek naar hulp en vooral naar een nieuwe verdeelkap. Daar ontmoet hij verschillende mensen, onder wie de oude mecaniciën Don Heber en diens hond, de jonge punkmoeder Lucia en autoonderdelenhandelaar én martialartsfanaat David. Hun credo: doe vooral rustig aan. Donderdag uur. Filmfestival MovieWeekend Dit jaar in het teken van de Western. Met een saloon avond, een Rotterdam filmfestival voorpremière, IDFA documentaires, een kinderfilm, live muziek en drie grote filmhits van het afgelopen jaar. Op het programma: Juno, le Maryaj Lenglensou (De Bloedbruiloft), Carmen meets Borat, Waltz with Bashir, Eldorado (IFFR voorpremière), Sigur Rós: Heima, The fox and the child, Lake Tahoe, Il y a longtemps que je t'aime, The Good, the Bad and the Ugly (re-release), De Prijs van Katoen, Jimmy Rosenberg - de vader, de zoon & het talent, Elle S'appelle Sabine, The 3 Rooms of Melancholia, Fairuz, we hielden zoveel van mekaar, The Proposition. Meer informatie op de website reserveren via tel Vrijdag t/m zondag, zowel s middags als s avonds. Waltz with Bashir van Ari Folman (Israël 2008) De Bashir in de titel slaat op de vermoorde leider van de christelijke Falangisten, die in 1982 in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila genocide hebben gepleegd. De verteller van het verhaal is een Israëliër die in zijn

17 15 JANUARI RESOURCE #13 dienstplicht in Libanon gevochten heeft maar daar eigenlijk geen herinneringen aan heeft. Hij probeert het verleden terug te halen en komt daarbij verscheidene oude kameraden tegen. Samen proberen ze de hiaten in te vullen die over hun diensttijd bestaan. Dinsdag en woensdag uur. El Ovido van Heddy Honigmann (Peru 2008) Film over Lima, over de misstanden in Honigmanns geboortestad, over de levenslust van de bewoners, over het belang van de herinnering en de gunst van het vergeten. In de kleine winkels, de restaurants en de mondaine bars en op de vele pleinen zijn er mensen die met poëzie, met hun dromen en creativiteit weerstand bieden aan de vergetelheid en in opstand komen tegen diegenen die al eeuwenlang zweren dat zij van hun volk houden maar het in werkelijkheid verachten. Evenals de grote, pretentieloze dichters, kijken de personages in El Ovido (vergetelheid) met gevoel voor humor en ironie naar de geschiedenis en delen hun verhalen met ons Donderdag 22 januari uur. SPORT NSSK 2009 Het Nederlands Studenten Snowboard Kampioenschap, oftewel het NSSK wordt gehouden van 13 t/m 22 maart in La Joue du Loup. Er zijn vier wedstrijddagen waarin de beste snowboarders met elkaar concurreren, maar ook de rookies zijn van de partij en kunnen hele vette prijzen winnen. Verder worden er door hoofdsponsor Ripstar iedere dag clinics georganiseerd. Niets is verplicht, en na het boarden is het iedere avond mogelijk om al je spierpijn weg te feesten. Het NSSK 09 wordt georganiseerd door boardsportverenigingen SPIN, Avalanche en Plankenkoorts en is toegankelijk voor alle studenten aan een Nederlandse HBO of WO instelling. Als je voor 1 februari boekt kost de reis 299 euro en dat is inclusief zevendaagse skipas, reis, verblijf in 6-8 persoonsappartementen en deelname aan de wedstrijden. Inl: Otherwise Knowledge sharing for development, Lawickse Allee 13, otherwise@wur.nl, tel , DocuFilm Festival In April OtherWise will organise the yearly DocuFilm Festival. During the festival several documentaries will be shown in several places in Wageningen, like Movie-W, Droevendaal and Forum building. After each documentary we can decide to have a debate with an interesting speaker or a theater play. It is all about creativity. A possible theme of the DocuFilm Festival this year can be: Migration. Throughout the world yearly thousands of people move from one place to the other. Often migration is labour-driven and is closely related to hunger and poverty or conflict in the world. In this regard many film makers have been inspired to reflect on this topic. There are many different types of, and reasons for migration: from rural areas to cities; from conflict zones to politically stable countries; labour migration. What is it like for migrants to search for work in a Western country and how do these experiences shape their lifes?; how do you adapt to a new culture in a Western country if you are still tied to the traditions of your home country?; what is it like to move from a rural area to a big city in a Third World country?; what is the impact of remittances send home?; what does migration mean to the people left behind? How do mythes about a better world shape their views on life? These, and many more questions can be raised when it comes to migration. Does this theme inspire you? Would you like to think along with us about this theme or any other and find movies and speakers for the DocuFilm Festival in April? Then please contact us as soon as possible to join the Docu- Film Festival Team. Thank you. The OtherWise team 2008/2009: Elisa, Emma, Hansje, Michael, Pratik, Ramona and Rishi. RUW Law. Allee 13, tel , ruw@wur.nl, Groene schakel voor de student Wij zijn een kritische studentenorganisatie verbonden aan Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Wij bieden studenten en afgestudeerden een platform voor actuele onderwerpen binnen groene thema s waaronder milieu, landschap en landbouw. RUW levert een bijdrage aan het maatschappelijke debat door nieuwe concepten op een kritische en innovatieve manier onder de aandacht van studenten te brengen. Als student kan je aan onze activiteiten deelnemen. Bovendien kun je binnen RUW actief worden en meediscussiëren. Actief zijn binnen RUW zal zeker bijdragen aan verdieping en verbreding van je studie. Zie onze vacatures op Sempre Sereno Drood Musicalvereniging Sempre Sereno is met de repetities voor de nieuwe productie begonnen: De musical Drood is gebaseerd op het laatste, niet voltooide boek van Charles Dickens uit 1870: The Mystery of Edwin Drood. Er wordt een moord gepleegd, maar Dickens overleed voordat hij het boek af kon schrijven en het is niet bekend wie hij als moordenaar in gedachten had. In de musical is dat ingenieus opgelost: het publiek kiest wie zij de moordenaar vindt en bepaalt daarmee verloop en einde van het stuk. Een bijzonder project dit seizoen is het samen met De Woningstichting bouwen van een eigen decoren kledingopslagruimte, na antikraak-constructies en tijdelijke noodoplossingen een permanente oplossing. Alles wordt door de leden zelf gemaakt: kleding, decors en, sinds 1 november, de nieuwe website Vanaf 1 maart 2009 zijn via de nieuwe website ook de kaartjes te bestellen voor de voorstellingen van Drood op 13 t/m 16 mei a.s. StOC StOC, Gebouw achter de Aula, Gen. Foulkesweg 1a; stoc@wur.nl; Netwerkborrel Voor iedereen die interesse heeft in ondernemen organiseren we een netwerkborrel. De borrel zal ingeleid worden door een Wageningse studentondernemer. Hij zal vertellen over zijn ervaringen met het opstarten van zijn bedrijf. Donderdag 22 januari, uur. Locatie: Sociëteit van KSV Sint Franciscus Xaverius. Student Chaplaincy Student Chaplaincy Wageningen, Duivendaal 7, tel , student.chaplaincy@wur.nl Eucumenical church services in English. Sunday 18 January, hrs. Fr. Wiel Eggen, Duivendaal 7, Wageningen. Other activities Thursday January 15, hours: Preparation meeting / Bible study. Thursday January 22, hours: Crossroads. Studentenraad studentenraad@wur.nl Education Enhancement Committee As far as Student Council committees go, the Education Enhancement Committee is actually the only one that exists by the sole grace of the right of initiative of the Student Council. Of course, other committees also produce policy documents based on the Student Council s right of initiative, but the Education Enhancement Committee s main goal is to come up with suggestions (for policies) to improve education at Wageningen university. For example, the Education Enhancement Committee of the previous Student Council ( ) produced a proposal on student assistantship in the MSc (second-year MSc student mentoring first year MSc students); and a proposal to introduce a so-called honours programme at Wageningen University: an extracurricular programme aimed at extra motivated students to broaden their academic scope. This year, the Education Enhancement Committee started the preparations to write a proposal to sti- mulate transdisciplinary education (courses in which people from different disciplines, like social sciences and life sciences, take place: ACT for example); a proposal to counter the increase of school-driven education; and a proposal to reduce the overlap between BSc and MSc courses. For now, the only work being done is preparations: the committee needs to find out whether the plans it wants to propose are things that WUR students really want. Only after that has been done, the plans can be worked out in more detail. The Education Enhancement Committee also has some action points that require a more reactive approach: it investigates the details of proposals like towards flexibility, as to provide the Student Council with detailed information to better form an official opinion on such matters; the committee monitors the implementation of education policy proposals of previous Student Councils. Studium Generale tel Lezingen Studium Generale organiseert lezingen, workshops e.d. (in de avonduren, in LA13) over de wetenschappelijke en maatschappelijke actualiteit (zie ook de website). Een groot deel van het programma is in de Engelse taal. Op 14 januari start een serie over Bronnen van Geweld, door prof. Hans Achterhuis. January 20th a series starts entitled: How to Understand the World Financial Crisis, door dr. Piet Keizer. Certificaat en SG-beurs ( 500) voor BSc- en MSc-studenten Het deelnemen aan lezingen, workshops etc. van Studium Generale vraagt extra tijd en inspanning van je. Dit kan gehonoreerd worden met de uitreiking van het Certificaat Studium Generale Wageningen Universiteit ". Het is een teken voor jezelf en anderen, bijv. je (toekomstige) werkgever, dat jij je breed hebt georiënteerd op een verscheidenheid van actuele maatschappelijke en wetenschappelijke problemen en in staat bent daarover met anderen buiten je vakgebied te discussiëren. Uitreiking van dit certificaat vereist dat je in een periode van 2 jaar aan tenminste 20 lezingen, workshops etc. hebt deelgenomen. Voor studenten die tevens extra en aanvullende activiteiten willen uitvoeren is een beurs met een geldbedrag van 500 euro beschikbaar. Zie de website, bij news. Opgave (via info.sg@wur.nl) is verplicht, waarna je voor een kort intakegesprek wordt uitgenodigd. Inlichtingen: Rob van Haarlem, tel , rob.vanhaarlem@wur.nl. UNICEF tie van de Verenigde Naties, komt op voor de rechten van kinderen wereldwijd. In 155 landen voert de organisatie hulpprogramma's uit op het gebied van voeding, gezondheidszorg, onderwijs, wateren sanitaire voorzieningen en bescherming tegen geweld en uitbuiting. In steeds meer 'studentensteden' melden zich studenten die zich actief inzetten in studententeams van Unicef. Het studentennetwerk wil zich ook uitbreiden naar Wageningen. We zijn daarom op zoek naar nieuwe studentvrijwilligers. Activiteiten die worden georganiseerd variëren van het organiseren van een symposium over kinderrechten tot het organiseren van een feest waarvan de opbrengst naar Unicef gaat. De taken van de leden uit het studententeam bestaan uit coördinatie, communicatie, financiën, logistiek en de programmering en uitvoering van activiteiten. Meer informatie: WSO Wageningse Studenten Organisatie, Arion, Niemeijerstraat 6, tel , wso@wur.nl More powerful in your committee SC, WSO and OWI organize the first Student Support Course for all (future) student members of Programme Committees, OWI Board and other gremia on January 21, 2009, , in the Forum Building. One more repetition of the course in this academic year will be given on March 11, Topics: Advantages of being/becoming member of one of WU s co-management committees; About WU education and management structures; The role of the Programme Committee and its members; Modification of study programmes and quality assurance. All students and staff are welcome. Student associations and students and staff who are member of OWI Board or Programme Committees have received a personal invitation mail. The course will be given in English, unless only Dutch speaking participants are present. Subscribe marita.klefken@wur.nl. Interesting trainings for students (Free) From January onwards, WSO will try to organize at least two interesting trainings for students in each university period! Treasurers January 14th; especially for treasurers in (any kind of) student organisations! Effective meetings January 26th; Do you think meetings are boring? Do you find it difficult to reach consensus with many people? Would you like to be able to speed up your meetings a bit? Then this is the training for you! Both trainings: PM Niemeijerstraat 6 (Arion), registration required: wso@wur.nl. CheapShop and Forum Office with Second Hans Bookshop WSO has two shops. In our office in the Forum building (007, hallway behind CSA desk) you can buy and sell second hand books, and Generaal Foulkesweg 1a, Achter de Aula, gebouw alumni@wur.nl Hét netwerk voor iedereen die iets met Wageningen heeft. office.klv@wur.nl' Duurzaamheid in tijden van crisis 26 januari, uur, in Nieuwspoort Den Haag. Onderdeel van de 6-delige debatserie Op het scherpst van de snede die KLV tezamen met Schuttelaar & Partners, WUR en Cine- Mec in 2009 organiseert. In tijden van recessie verschuift de aandacht voor duurzame ontwikkeling vaak naar de achtergrond. Bedrijven korten op groene investeringen, maatschappelijk verantwoord ondernemen is plots minder hot. En consumenten beseffen opeens de meerprijs van eerlijke handel. Maar hoe verloopt de huidige financiële crisis? Volgt deze het patroon van de afgelopen decennia of biedt deze crisis juist een kans voor echte verduurzaming van onze samenleving? Info, aanmelding: Unicef zoekt studentvrijwilligers in Wageningen Unicef, de kinderrechtenorganisaalso get information about many study related issues. Opening hours: Mon-Fri In our main office the Arion (Niemeijerstraat 6) we have the CheapShop. Here members can buy very cheap organic and fair-trade food products (also chocolate and coffee) as well as condoms, guitar strings, cleaning products and more. Opening hours: Mon-Fri and Tue-Thu 5-6. Design your future E-day 2009 s focus will be employment and future careers of Wageningen students. Why do employers say: Wageningen alumni are driven, but modest employees? The Executive Board of Wageningen UR invites you for an active discussion on challenging programmes, ambitions, professional progress and future careers of Wageningen alumni. Dare to speak your highest ambition: I want to become Professor, CEO or (Prime) Minister and discuss with Wageningen graduate and ultimate CEO, Aalt Dijkhuizen, the steps you and we have to take to reach your goal. Date: 28 January, 2009; Lecturer: Dr. Aalt A. Dijkhuizen, President of Wageningen UR. Time: Venue: Forum Building; Room: C222. Join WSO! For only 11,50 euro a year you can be a member of WSO! Members get to buy nice products in our CheapShop (Niemeijerstraat 6), rent our tricycle at half the normal price and receive our nice Arion magazine once every university period. -> General. Also non-members are always welcome at WSO to share all their complaints/ideas/questions and to join our activities.

18 STUDENT 18 > I R I S Ben je ook zo onhandig met vrouwen? Misschien kun je dan vakken gaan volgen in het Duitse Potsdam. Daar is speciaal voor informaticastudenten een cursus flirten aan het vakkenpakket toegevoegd. Deelnemers leren hoe ze een sms of mailtje handig kunnen formuleren, om zo een leuke vertegenwoordiger van het andere geslacht te lokken. Daarna leren ze ook potentiële werkgevers te paaien om zodoende hun kans op een baan te vergroten. Een uitje van studentvoorlichters van hogeschool VHL is geëindigd op het politiebureau. De voorlichters uit Leeuwarden, Velp en Wageningen waren bij elkaar voor teambuilding. In twee groepen gingen ze de straat op om te golfen. Al snel werden ze door Wageningse agenten onderschept want die vonden het veel te gevaarlijk om te straatgolfen op straat. Een groepje moest mee naar het bureau. Na een waarschuwing werden de boefjes zonder borg vrijgelaten. MATROZENLIED VAN EEN STUDENTE Wij, studentes, zijn geen Opzij-feministen. Wij zijn vrouwen die nog niets zijn, maar nog van alles kunnen worden. Misschien zijn wij nog niet eens echte vrouwen, maar potentie is er zeker. Dat merk je aan alles. Op de feestjes waarop onze hemdjes aan onze ruggen plakken en waarop de jongens braakdoorslikkend aan de bar hangen, worden we aangesproken met hé hoerrrrr, laat je uiers zien!. We giechelen wat beschaamd. Wat moeten we anders? Deze gel-apen zullen hoogstwaarschijnlijk de vaders van onze kinderen worden. Een glas kotswijn dan maar. En een Marlboro light om het niet te proeven. Kijk uit! Op weg naar buiten gooit een stinkende jongen met zweetdruppeltjes op zijn bovenlip bier in ons décolleté. Geeft niets. Buiten staan we vernikkelend van de kou, ondanks de rauwe smaak van rook in onze mond, ontzettend vrouw te wezen. Want zo hoort dat. Goede borsten, fijne kont, maar niet te veel heup en buik. En als we later in onze memoires zullen schrijven over onze anorexia, zullen de critici zeggen: ach, wie had er geen eetprobleem in die periode? We hadden origineler verwacht van haar. Maar dat geeft niets. Daar gaan we dan niet zuur over lopen doen, wij zijn tenslotte geen zeikende heksen. De volgende ochtend vermijden we gesprekken met docenten over deadlines. Hoe kunnen we in de universiteitsbibliotheek artikelen lezen als die snotaap van gisteravond met al zijn muffigheid tegenover ons zit en viezig naar ons zit te lachen? We moeten ons concentreren op de juiste reactie zonder bittere ondertoon, want we willen per slot van rekening wel dat gekke coole wijf blijven. Na het zielig stuk ongeluk van ons af te hebben geschud, spenderen we de rest van de middag met het doorworstelen van Ana Karinena zodat we het tenminste daar met onze scriptiebegeleider over kunnen hebben. Hij moet niet denken dat wij ongeïnteresseerde meisjes zijn. Nee, ook wij zijn zo goed als vrouw. En dan wel vrouw van de wereld. Aan het einde van de middag kopen we van ons laatste geld in de min groene cowboylaarsjes. Dat zijn namelijk de enige laarsjes waarop we de volgende dag met rechtmatige trots de universiteit binnen kunnen stappen en laten zien dat we te veel van het leven houden om te geloven dat dit alles is. Wij moeten nog van alles worden! / Iris Roscam Abbing TAMTAM/ Djembéklanken nog niet al te swingend - vullen de hal van Forum. Met de workshop tijdens de lunchpauze op dinsdag 13 januari hoopt AIESEC Wageningen ambassadeurs te lokken. Eerste- en tweedejaarsstudenten kunnen zich inschrijven voor het ambassadeursprogramma, waarbij ze tijdens de zomer twee maanden naar het buitenland gaan. Eerst helpen ze een handje mee op een lokale AIESEC-afdeling in een studentenstad. Daarna werken de ambassadeurs bij een humanitair project. Bijvoorbeeld in een primitief dorp in de Filippijnen waar je lesgeeft aan jongeren en helpt met huisjes opknappen. Of in de sloppenwijken van Peru, vertelt Karin, student Internationale ontwikkelingsstudies. Haar studiegenoot Jet valt bij: Het is een mooie manier om verder te kijken en jezelf te ontwikkelen. En het is een gratis vakantie. Ze benadrukt dat het voor studenten van álle studies een interessante ervaring kan zijn. Overigens is djembéleraar Ayhan Algur uit Turkije een levend bewijs van het internationale karakter van de studentenorganisatie. Hij werkt als AIESEC-trainee voor een Wagenings bedrijf. / AB, foto GA ONDERZOEKERS GEVEN LES AAN HOGESCHOOL Tuinbouwstudenten van Van Hall Larenstein hebben de afgelopen studieperiode les gekregen van plantenonderzoekers van Wageningen UR. Dat is aan alle kanten goed bevallen. Het is goed om dieper op de theorie in te gaan en te weten waar de recente vooruitgang in de technologie ligt, aldus vierdejaarsstudent Ma Yuanqing. Er is behoefte aan onderzoekers op tuinbouwgebied. Instroom van studenten die de bacheloropleiding International Horticulture & Management (IHM) aan VHL Wageningen hebben afgerond, is dan ook welkom bij de master Plant Sciences. Voor het kleine docententeam van IHM was het puzzeltje snel gelegd en ze benaderden onderzoekers van Wageningen UR om de module plantenveredeling te geven. In twaalf colleges en practica kreeg de groep vierdejaars een idee van de theorie en de nieuwste ontwikkelingen. De onderzoekers kunnen er dieper op ingaan dan wijzelf, vertelt VHL-docente Albertien Kijne. Bovendien geeft dit een betere waarborg voor de doorstroom. Studenten kunnen kijken of veredeling hen ligt en leren de docenten aan de universiteit al een beetje kennen. Sjaak van Heusden, onderzoeker bij Wageningen UR Plant Breeding, geeft wel vaker cursussen over de praktische kanten van veredeling. Hij doet zelf onderzoek aan tomaten en zocht er collega s bij met specialisaties als bloemen, weefselkweek en kwekersrecht. Iedereen deed spontaan mee. Ook de samenwerking met de hogeschool verliep prettig. Is dit een voorbeeld van de meerwaarde van een hbo en een universiteit onder één dak? Het is niet van bovenaf geregisseerd. Misschien dat het daarom goed werkte, aldus Kijne. De groep studenten, uit China en Thailand, is ook enthousiast, blijkt uit de eerste evaluatie. Wang Shuhang kwam tijdens haar stages, waarvan een bij Plant Breeding, al in aanraking met plantenveredeling. Ik heb er al mee gewerkt, maar tijdens de colleges kreeg ik meer achtergrondkennis. Ze wil doorstromen naar de master Plant Sciences. De colleges waren niet altijd even makkelijk voor de hbo ers. Bijvoorbeeld bij onderwerpen als somatische embryogenese. Ma Yuanqing, die de kant van ondernemerschap op wil, zegt: Je hoeft de kennis niet volledig te beheersen om te kunnen zien hoe duurzame tuinbouwbedrijven voordeel hebben van nieuwe ontwikkelingen. Daar is Van Heusden het mee eens. De studenten hoeven niet alles te begrijpen. Als ze maar denken: leuk, daar wil ik meer van weten. / AB VAL NEKT VAN PAASSEN OP NK Het Nederlands Kampioenschap veldrijden op 10 januari is voor Sanne van Paassen niet geworden wat ze had gehoopt. Ik viel in de eerste ronde, en moest van fiets wisselen. Daarna werd het een inhaalrace. Het bevroren parcours vroeg veel techniek, en dat is niet haar sterke punt,. Uiteindelijk knokte Van Paassen zich van de zevende plek terug tot plaats vier. Bondscoach Johan Lammerts is wel overtuigd van haar kwaliteiten. Hij heeft de derdejaarsstudent Bedrijfs- en consumentenwetenschappen net als vorig jaar geselecteerd voor het wereldkampioenschap veldrijden, op zondag 1 februari in het Brabantse Hoogerheide. / YdH GROOTSTE WENS: BIEB OPEN Studenten van Wageningen Universiteit hebben als grootste wens dat de bibliotheek van de Leeuwenborch open blijft. Dat blijkt uit de Sinterklaaswensenactie van studentenfractie PSF. Martin Kropff gaat deze wens niet inwilligen, zei hij op de nieuwsjaarsborrel van de studentenraad. De overige wensen zijn: duurzame universiteit, goedkoper eten in de kantine, meer computerwerkplekken, betere voedselkwaliteit in de kantine en betere integratie. / AB

19 15 JANUARI RESOURCE #13 Zeshonderd gezonde rokers gezocht! In Maastricht loopt een onderzoek naar een antirookvaccin. Dat voorkomt dat nicotine in de hersenen belandt en bevrediging veroorzaakt. Genieten van een sigaret is er dan niet meer bij. Nieuw is dat er ook een middel wordt gebruikt dat nicotine imiteert. Hierdoor kan de inmiddels ex-roker toch weer genieten van zijn rush en heeft hij geen afkickverschijnselen. Hou je van blowen en draag je graag bij aan een betere maatschappij? Breng dan eens een bezoekje aan Daar kun je meedoen aan een studie over de effecten van blowen. Doel is een verband te vinden tussen je genen en je reactie op wiet. Als je meedoet kun je een Wii winnen. Heb je voortaan iets anders in handen. Harm van der Veen (39) uit Groningen gaat alsnog proberen zijn studie sociologie af te maken. Hij heeft destijds alles uit zijn studententijd gehaald wat erin zat, behalve m n diploma, zegt hij in universiteitskrant UK. Van der Veen pakt het studentenleven meteen weer goed op. Net als in 1994 zit hij in het bestuur van de Groninger Studentenbond. GEGREPEN DOOR VN-VIRUS Door Iran te vertegenwoordigen, begrijpt Hans Lenders het land beter. En Turkmenistan staat ook op zijn wereldkaart, sinds hij een Turkmeense ontmoette. In 2007 deed hij voor het eerst mee aan een VN-simulatie in Den Haag. Vervolgens reisde hij naar Bonn, Milaan, Sofia en Zagreb om ook daar VN etje te kunnen spelen. Afgelopen week zat Hans de Veiligheidsraad voor in de United Nations International Student Conference of Amsterdam (UNISCA), georganiseerd door de UvA. Bij andere simulaties vertegenwoordigde hij landen als Groot-Brittannië, Iran, Rusland, Peru en Zwitserland. Hans is bijna klaar met zijn master Environmental Studies in Wageningen. Wat als je het nu niet eens bent met je land? Wat ik zelf vind, is niet relevant. Soms moet je inderdaad dingen uitdragen waar je zelf niet achterstaat, bijvoorbeeld het oproepen tot de privatisering van drinkwaterbedrijven. Maar de echte uitdaging is overeenstemming vinden. Het is de kunst om je positie vast te houden en toch de speelruimte op te zoeken. Heb je een voorkeur voor een land of comité? Ik vind het leuk om landen een stem te geven. Over Iran wordt bijvoorbeeld zoveel gezegd. Maar door je in zo n land te verplaatsen, snap je beter waarom het een bepaalde positie inneemt. En ook door de contacten die je opdoet tijdens die conferenties krijg je een beeld bij dingen. Zo heb ik in Bonn een meisje uit Turkmenistan leren kennen. Daardoor staat zo n land dan ineens op de kaart. Word je er niet sceptischer door? Eerder realistischer. Het gaat om problemen die je niet zomaar even oplost. De verzamelde landen hebben allemaal hun eigen belangen, allianties en vijanden. Veel mensen zijn sceptisch over de VN. Maar er zitten wel 190 landen om de tafel. Is er een alternatief voor de dialoog? SPELREGELS VN-SIMULATIES Als deelnemer krijg je een land toegewezen en een comité. Je vertegenwoordigt de positie van dat land op een paar onderwerpen, bijvoorbeeld Afghanistan, klimaatsverandering of water en sanitatie. Je baseert je daarbij op de eerdere verklaringen van een land. Het doel is om met alle landen samen tot een resolutie te komen. Op Calendar staat informatie over VN-simulaties voor studenten. Deelname kost 100 tot 150 euro, inclusief accommodatie en een deel van de maaltijden. Zowel hbo- als universiteitsstudenten zijn welkom. Wat voor een soort mensen doen eraan mee? Mensen die niet onverschillig tegenover de wereld staan, met een eigen richting en oriëntatie. Je doet er heel leuke contacten op. Veel mensen studeren rechten, economie of internationale betrekkingen. Maar dat hoeft niet hoor, al studeer je voeding. De vaardigheden die je opdoet, zoals presenteren, argumenteren, luisteren en samenwerken, komen overal van pas. Waarom ben je zo gegrepen door de simulaties? Je leert over de VN en verdiept je in onderwerpen waar je anders niet zo gauw mee bezig zou zijn. En er is echt een deurtje opengegaan. Je komt ook op plaatsen waar je normaal niet komt. In Bonn zaten we in het oude Duitse parlement, in Milaan zijn we op heel chique plekken geweest. Er zit zoveel energie in de lucht tijdens de debatten. Heeft het je veranderd? Zelf ben ik er hierdoor achtergekomen dat ik graag wil werken op het gebied van internationaal beleid. En doordat je mensen hebt leren kennen in andere landen, worden dingen persoonlijker. Nu Rusland bijvoorbeeld de gaskraan naar Oekraïne heeft dichtgedraaid, hebben mensen in Bulgarije die ik ken het koud. / AB Hans Lenders strak in pak voor de VN-simulatie in Sofia. / privéfoto HET ECHTE WERK ZUID-AFRIKA IS NIET ENG Masterstudente Internationale ontwikkelingsstudies Teuntje de Glee vertrok eind augustus naar Zuid-Afrika. Voor de organisatie Dorcas Aid International ging ze onderzoek doen naar aidspreventie door lokale organisaties. Pas op voor overvallers en ga s avonds niet alleen op pad, was het blije advies dat ze meekreeg. Door de uitspraken die ik hoorde wanneer ik vertelde dat ik naar Zuid-Afrika ging, was ik al bang voor ik er aankwam. Maar ik heb me in die vier maanden nooit onveilig gevoeld. Behalve dan wanneer ik met een vaartje van 120 kilometer per uur plotseling voor koeien moest uitwijken. Ik ben op heel veel verschillende plaatsen geweest: Johannesburg, Pietermaritzburg, Lesotho, Zimbabwe. Ik bleef nooit langer dan twee weken op dezelfde plek en elke keer logeerde ik weer bij iemand anders. Ik heb ontzettend veel gastvrije, vriendelijke mensen ontmoet en gigantisch veel gezien. Wat ik heel verassend vond was dat een katholieke organisatie die ik bezocht demonstraties condoomgebruik gaf. Onder het oog van lokale bewoners schoof een medewerkster vol overtuiging condooms over een houten penis. Aidspreventie is echter nog niet wat het zou moeten zijn. Voor de meeste lokale organisaties is het van ondergeschikt belang. Ze realiseren zich wel dat het belangrijk is, maar hechten meer waarde aan zorg, steun en medicatie voor de zieken. Ze hebben goede intenties maar missen de strategie. Zo vertellen voorlichters eenmalig aan ouders dat ze open met hun kinderen over taboes als seks moeten praten, maar dat is niet genoeg. Ik zou bijvoorbeeld regelmatig bijeenkomsten met ouders en kinderen organiseren en rollenspelen doen. HIV discrimineert niet. Toch zie je dat HIV onder de zwarte bevolking meer voorkomt dan bij blanken. Dat komt doordat armoede het risico op besmetting vergroot. De apartheid is officieel afgeschaft maar bestaat eigenlijk nog steeds. Blanken hebben de betere banen en het meeste kapitaal. Blanke gezinnen hebben een zwarte tuinman en poetsvrouw. De verdeling van de welvaart is heel ongelijk. In Zuid-Afrika heb je grote supermarkten en luxueuze malls naast sloppenwijken. Ik vind het schrijnend dat er ontwikkelingsgeld van buitenaf moet komen terwijl er toch veel welvarende mensen in Zuid-Afrika zijn. Ik ben ook in Zimbabwe geweest. Daar heerst al jaren een economische crisis en de inflatie is enorm. Een brood kostte 1,2 miljoen dollar. Mensen moesten urenlang in de rij staan voor de bank waar ze per dag maximaal 500 duizend dollar konden afhalen. Dat is dus nog geen half brood. Het ziekenhuis in Harare was gesloten omdat het geschoolde personeel naar het buitenland was vertrokken om daar beter te verdienen. Ik heb een paar nachten in een bed and breakfast geslapen en moest betalen met een tas volgepropt met geld. / Christoph Janzing

20 STUDENT 20 RESOURCE #13 Wil je weten of je relatie perfect is? Bedenk dan eens of je op je partner lijkt. Volgens wetenschappers van de VU is dat belangrijk. Daarnaast is het fijn als de één eigenschappen heeft die de ander zou wíllen hebben. Zo kun je elkaar bevestiging geven en tegelijk naar je eigen ideaal toegroeien. Perfecte partners brengen dus het beste in elkaar naar boven. Helaas vermeldt de studie niet waar je zo n ideale partner kunt opduikelen. PRIKBORD In de Londense dierentuin Chessington World of Adventures is het dieet van de gorilla s aangepast nadat bezoekers klaagden over hinderlijke luchtjes. De dieren kregen dit jaar voor het eerst spruitjes, en vonden ze heerlijk. Helaas kregen ze ook last van de bijbehorende flatulentie. Voortaan staan spruitjes alleen nog op bezoekersvrije dagen op het menu. / NM stuur je foto s naar prikbord.resource@wur.nl < VUURWERK Jullie auto is helemaal uitgebrand! Met die mededeling begon het jaar voor Paul, lid van de Commissie Algemene Introductie Dagen (CAID). Een vriendin belde hem op 2 januari, nadat ze bij het bestuurscentrum van Wageningen UR de zwartgeblakerde wagen had zien staan. De brandweer is in de nacht van 1 januari nog uitgerukt om de auto te blussen, maar die ontplofte op het moment van aankomst. Of de CAID een nieuwe auto in bruikleen krijgt van de universiteit is nog niet bekend. De verzekeringsmaatschappij moet eerst de schade opnemen. Komende dinsdag stelt de nieuwe CAID zich met een borrel officieel voor. Hier alvast een voorproefje. Van links naar rechts: Moniek Lunenburg (voorzitter); Arthur Drost (penningmeester); Lisanne van Kamp (commissaris publiciteit); Bram de Vries (secretaris); Lindsay Bemelmans (commissaris mentoren en crew); en Paul Brinker (commissaris logistiek). STUDENT VERWEND IN EUROPEES PARLEMENT Het is maandag 5 januari en het vriest minstens vijf graden. We staan vlakbij de A15, onze tenen bevriezen en ik heb net een beker hete thee over mijn verkleumde handen laten vallen. We zijn op weg naar Europarlementariër Cornelis Visser. In november heeft hij ons na afloop van het Europadebat in Forum uitgenodigd voor een lunch in het Europees parlement in Brussel. Opeens klinkt er getoeter en iemand gebaart dat we op moeten schieten. Anneloes en ik springen in de auto die meteen, terwijl de achterdeur nog openstaat, met gierende banden vertrekt. We hebben een lift! Ik ben trouwens Nicolien, zegt de charmante bestuurster. Ik versta haar verkeerd en hoor: ik ben trouwens niet clean. Waarop ik zeg: dat maakt me niks uit hoor. Na uitleg van dat wonderlijke antwoord wordt het toch nog een gezellige reis. Ons een weg banend door tien centimeter sneeuw komen Anneloes en ik aan bij het Europees parlement. Bewakers met een streng gezicht verwijzen ons naar de receptie waar we een toegangspas met vers geschoten pasfoto krijgen. We worden gecontroleerd op bommen en wapens. Maar wij zijn clean. Cornelis staat ons strak in het pak op te wachten en brengt ons naar de lunchzaal. We weten niet wat we zien. Een zalm van minstens tien kilo siert samen met wel twintig andere gerechten het buffet. We lopen langs chicgeklede mensen en ettelijke champagnekoelers naar onze tafel. Tijdens een aangenaam gesprek verzadigen we ons tot de macht tien met rode wijn, zalm, salades, broodjes, tiramisu, chocolademousse, appeltaart en Spa rood. We bedanken Cornelis voor het maal en krijgen nog een privérondleiding van zijn assistente Daphne. Eigenlijk is het nu tijd voor Sonja Bakker, maar wat is een bezoek aan Brussel zonder een echte Brusselse wafel? We zitten stampvol en zijn nog net in staat om even naar Manneke Pis te waggelen. Waarna we voldaan terugkeren naar het land van kaas en klompen. / Christoph Janzing

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

Controller waar gaat gij heen?

Controller waar gaat gij heen? Controller waar gaat gij heen? Business partner? Of ook politieagent? Concerncontrol binnen de Gemeente Seminar de Reehorst Ede 15 maart 2018 rob@schapink.nl Achtergrond / aanleiding seminar Seminar concern

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm!

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm! ANT S KINGDOM Master NL EN Instructies Mierenboerderij Master Bedankt voor je bestelling van de Mierenboerderij Master. De beste keus! Installatie NL Naast de informatie die te lezen is in ons boekje

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

International Leiden Leadership Programme

International Leiden Leadership Programme International Leiden Leadership Programme Information Evening 1 November 2016 Universiteit Leiden.. LLP Programme team Menno Mennes Lucille Brakefield Janna van Helden Ratna Lachmansingh Programme Bij

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week 2016-2017 Beste studenten, Nu ik hier sta, met jullie, met al die studenten, dan denk ik terug aan 1974, toen ik zelf in Leiden

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten. Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017

Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten. Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017 Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017 Er is veel vraag naar nieuwe medicijnen voor zeldzame

Nadere informatie

Mark Frederiks. - a sustainable business development company

Mark Frederiks. - a sustainable business development company Mark Frederiks - a sustainable business development company Amped is een business development bedrijf dat ondernemingen bouwt over de lijn van duurzame keteninnovatie en -interventie, gericht op de consumenten-

Nadere informatie

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Krimpen ad IJsel 10-01-2016 Verdoold Installatiebedrijf Voorwoord Ik heb dit rapport geschreven naar aanleiding van een communicatieopdracht

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 1 Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 2 3 Summary of exploratory factor analysis for the immersion questionnaire. Ik voelde mij zoals de hoofdpersoon zich voelde. 0.85 0.23-0.03-0.05-0.13

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Taco Schallenberg Acorel

Taco Schallenberg Acorel Taco Schallenberg Acorel Inhoudsopgave Introductie Kies een Platform Get to Know the Jargon Strategie Bedrijfsproces Concurrenten User Experience Marketing Over Acorel Introductie THE JARGON THE JARGON

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder?

Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder? Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder? Paul Louis Iske Professor Open Innovation & Business Venturing, Maastricht University De wereld wordt steeds complexer Dit vraagt om

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Davide's Crown Caps Forum

Davide's Crown Caps Forum pagina 1 van 6 Davide's Crown Caps Forum A Forum for Crown Cap Collectors Zoeken Uitgebreid zoeken Zoeken Forumindex Crown Caps Unknown Caps Lettergrootte veranderen vriend Afdrukweergave Gebruikerspaneel

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

irregular verbs onregelmatige werkwoorden

irregular verbs onregelmatige werkwoorden SirPalsrok @meestergijs Wanneer je een zin maakt, zul je iets moeten doen met een werkwoord. Je kan tenslotte niet het hele werkwoord gebruiken bij elk onderwerp. Bijvoorbeeld: spelen Wij spelen volleybal.

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Jennifer Machielse I am Jennifer Machielse, spontaneous, self-conscious and a go-getter, that s me. I am a fourth-year student Marketing & Communication in Tourism

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Erasmus Project. September 2014 Juli Maths Paths in Europe

Erasmus Project. September 2014 Juli Maths Paths in Europe Erasmus Project September 2014 Juli 2016 Maths Paths in Europe Wij : Basisschool Sint-Hendrik Gelegen in Petegem-aan-de-Leie, een deelgemeente van Deinze. Onze partners Engeland (coördinator) Spanje Italië

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Identity & Access Management & Cloud Computing

Identity & Access Management & Cloud Computing Identity & Access Management & Cloud Computing Emanuël van der Hulst Edwin Sturrus KPMG IT Advisory 11 juni 2015 Cloud Architect Alliance Introductie Emanuël van der Hulst RE CRISC KPMG IT Advisory Information

Nadere informatie

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord.

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Listen a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Leo is a kid / a teenager / a grown-up. 2 Tina is a kid / a teenager / a grown-up. 3 Martin is a kid / a teenager

Nadere informatie

Speaking and Language Learning. 3rd February 2016

Speaking and Language Learning. 3rd February 2016 Speaking and Language Learning 3rd February 2016 Speaking: Yes!! Popular Communica7on Ques7on: Why do we not train speaking more o?en? Not important? Too difficult! Let s discuss both reac7ons.. a. Importance

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen.

Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen. Als je je richt op resultaten, dan zul je niet veranderen. Als je je richt op verandering, dan zul je resultaten behalen. Als alles tegenzit, bedenk dan dat een vliegtuig opstijgt bij tegenwind, niet met

Nadere informatie

Nieuwsbrief december 2016

Nieuwsbrief december 2016 Nieuwsbrief december 2016 Jong geleerd, oud gedaan Leuk om een verrassing te krijgen zo vlak voor Sinterklaas. Wij hadden Putu Ari en Komang gevraagd om een stukje te schrijven voor de nieuwsbrief over

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Resultaten. Harm Hospers

Resultaten. Harm Hospers Resultaten Harm Hospers Doelen? Gemotiveerde en getalenteerde internationale studenten interesseren en selecteren voor LAS Studenten een breed, open curriculum bieden, met bijzondere aandacht voor academische

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Als je zo'n zinnetje moet leren dan weet je best al wat woorden van dit zinnetje.

Als je zo'n zinnetje moet leren dan weet je best al wat woorden van dit zinnetje. ENGLISH, WE WILL DO BETTER! LESSON FIVE Beste leerling! Fijn dat je er nog steeds aan werkt om je kennis van de Engelse taal te verbeteren! Daar zul je straks in de brugklas veel voordeel van hebben! HOE

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

> hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is. bevestigend vragend ontkennend

> hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is. bevestigend vragend ontkennend PRESENT SIMPLE TENSE ( onvoltooid tegenwoordige tijd ) Hoe? > hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is!! als een werkwoord eindigt op een s-klank ( s,ch x) werkw. + es!! als een

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond.

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond. Opgaven in Nederlands. Alle opgaven hebben gelijk gewicht. Opgave 1 Gegeven is een kasstroom x = (x 0, x 1,, x n ). Veronderstel dat de contante waarde van deze kasstroom gegeven wordt door P. De bijbehorende

Nadere informatie

Business Architectuur vanuit de Business

Business Architectuur vanuit de Business Business Architectuur vanuit de Business CGI GROUP INC. All rights reserved Jaap Schekkerman _experience the commitment TM Organization Facilities Processes Business & Informatie Architectuur, kun je vanuit

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017 www.iuscommune.eu INVITATION Ius Commune Masterclass 22 June 2017 Amsterdam Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers,

Nadere informatie

NabijheidNU GymAround is my VIP pass to the most inspiring health clubs worldwide

NabijheidNU GymAround is my VIP pass to the most inspiring health clubs worldwide NabijheidNU GymAround is my VIP pass to the most inspiring health clubs worldwide GEEN GEMAKKELIJKE WOORDEN Voor veel mensen komt de dood te vroeg. Er is nog van alles te zeggen, nog zoveel te delen. Misschien

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin

Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin Een kwalitatief onderzoek naar de gepercipieerde (gezondheids)effecten van gezamenlijk tuinieren Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in

Nadere informatie

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ==> Download: ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF - Are you searching for Zo Gaat Dat In Rusland Books? Now, you will be happy that at this time Zo Gaat Dat

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Night news. Fact sheets. Worksheet

Night news. Fact sheets. Worksheet 1 Night news read Het liedje van Caro Emerald speelt zich s nachts af. Lees twee nieuwsberichten die met nacht te maken hebben. Nieuwsbericht 1 Nieuwsbericht 2 Clouds block view for meteor watchers Do

Nadere informatie

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition)

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

Welkom bij Brand instinct! In dit merkpaspoort leggen we uit wie wij zijn, wat we beloven, waarom wij doen wat we doen en waar wij voor staan.

Welkom bij Brand instinct! In dit merkpaspoort leggen we uit wie wij zijn, wat we beloven, waarom wij doen wat we doen en waar wij voor staan. merkpaspoort Welkom bij Brand instinct! In dit merkpaspoort leggen we uit wie wij zijn, wat we beloven, waarom wij doen wat we doen en waar wij voor staan. Dit paspoort is voor iedereen die op een of andere

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk

Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk Welkom in de CultuurWerkplaats Tarwewijk TARWEWIJK Sociaal Trek in een kopje koffie of thee? Zin om even te zitten en met je buren te kletsen? Behoefte aan een goed gesprek of heb je advies nodig? Kom

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept 7 juni 2012 KNX Professionals bijeenkomst Nieuwegein Annemieke van Dorland KNX trainingscentrum ABB Ede (in collaboration with KNX Association) 12/06/12 Folie 1 ETS

Nadere informatie

7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER)

7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER) E-blog 7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER) In leidinggeven Er zijn 7 interessante ingrediënten voor leidinggevenden om uit hun medewerkers te halen wat er in zit en hun talent

Nadere informatie

Nieuwsbrief 23 december Beste ouders/ verzorgers,

Nieuwsbrief 23 december Beste ouders/ verzorgers, Nieuwsbrief 23 december 2016 Beste ouders/ verzorgers, Uitgaan na de kerstvakantie Niet vergeten: na de kerstvakantie komen alle kinderen met hun groepsleerkracht naar buiten om 14.00 uur. Naschoolse activiteiten

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen IP/8/899 Brussel, 9 december 8 EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen Vanaf januari 9 zal de EU een nieuw programma voor een veiliger

Nadere informatie

Welkom. Digitale programma: #cmdag18. Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement.

Welkom. Digitale programma: #cmdag18. Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement. Welkom Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement Digitale programma: www.contractmanagementdag.nl #cmdag18 #cmdag18 Programma 09.45 Welkom door Prof. Dr. Arjan van Weele

Nadere informatie