De grootste uitdaging in de energietransitie Verduurzaming bestaande bouw: een case study

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De grootste uitdaging in de energietransitie Verduurzaming bestaande bouw: een case study"

Transcriptie

1 De grootste uitdaging in de energietransitie Verduurzaming bestaande bouw: een case study Kevin de Bont Joep van der Velden

2 DE GEBOUWDE OMGEVING IS VERANTWOORDELIJK VOOR circa 40% van het totale Europese energieverbruik (EU) circa 36% van de Europese CO2 emissies (EU) Industrie circa 25% van het totale Europese energieverbruik (EU-28) Transport circa 33% van het totale Europese energieverbruik (EU-28) 2

3 80% van de gebouwen in 2050 bestaat nu al! [CIBSE, 2011] 3 interior shell of the White House 1950 [ghostsofdc.org]

4 Energietransitie: impact wind 2030: 11-13GW op zee en 6-10GW op land Doelstelling Wind Energieakkoord (2013) NL opgesteld Elek. vermogen 2013, 31,5 GW (20,1 GW centraal) 2004: 6 GW Noord-Duitsland EOn wind Gemiddelde energiecentrale: 600MW (elk 37 min. 1 centrale!) 4

5 Energietransitie: impact Zon - PV Klimaatakkoord GWp NL ? Figuur: large.stanford.edu 5

6 Vraaggroei door elektrificatie Duck curve milj. EV milj. EV 6 Figuur: zonne-energie California (insideenergy.org)

7 Impact energietransitie is er NU al: 7 Bron: Energeia (14 juni 2018)

8 Verduurzaming bestaande bouw + Behoefte flexibiliteit Van de theorie naar de praktijk Living Lab Kantoor Breda 8

9 Smart-Grid Building Energy Management System Flexibele vraagsturing HVAC en voorspelling Hernieuwbare opwekking en voorspelling Elektrische opslag, statisch en rijdend 9

10 Smart-Grid Ready office Kropman Breda OFFICE Actieve participatie van gebouwen in het Elektriciteitsnet Besturing gebouw comfort en energie Communicatie Smart-Grid en het gebouw Gebouwautomatisering software toevoegen 10

11 Waarom Kantoor Breda? Een typisch Nederlands kantoor m 2 BVO Bouwjaar 1994 Standaard HVAC Saai, degelijk,. Komt veel voor! Door hard- en software intelligentie toevoegen 11

12 Fase 1: Gebruik thermische buffercapaciteit gebouw 5-27 kw 7-17 kw 8-12 kw 4-6 kw Grafiek: parameters flexibiliteit 12

13 Rebound effect to compensate downtime Case: koelmachine load shift 60min 13

14 Chiller load shifting experiment Case: koelmachine load shift (60min) 14

15 Fase 2: Flexibiliteit door additionele elektrische opslag 15

16 Smart-Grid Ready office Load shifting Flexible load shape 16 OFFICE

17 Hernieuwbare opwekking 17

18 Elektrische Opslag 18

19 Elektrische Opslag AC 400V (3fase) DC V Rated power: 33kW Rated current: 48A Efficiency: 96.1% 48 kwh: 40 packs (120 VDC / 10Ah / 3C) Max. cycle efficiency: 92% 19

20 BACnet, Modbus, etc. Smart-Grid Ready office: Een scenario API InsiteView Prijs voor service InsiteView of. 64kWh OCCP / OSCP API, SOAP, JSON, OSGP,.. 20 OFFICE

21 Voorspelling verwacht energie verbruik 21

22 22

23 23

24 23 kw max 15 november

25 15 november

26 23 kw max 13 kw max 15 november 2018 ΔP/Δt = ~10 kw/u => 12,5 GW/u in 2030! 26

27 Werkelijkheid gemeten: 15 november

28 RESUME Case study verduurzaming bestaand kantoorgebouw Breda Gebouw: Energieprofielen en flexibiliteit van bestaande installaties in kaart gebracht Uitbreiding met duurzame PV-opwek en opslag geeft extra mogelijkheden voor aanpassen energieprofiel gebouw en service aan het net Gebruik gebouwautomatisering-platform voor integratie en datacommunicatie is noodzakelijk; Noodzakelijk: Voorspelling PV-opwek en gebouwvraag (goede resultaten) Flexibilisering energieprofiel met behoud comfort is aangetoond 28

29 RESUME Case study verduurzaming bestaand kantoorgebouw Breda Voor elektriciteitsnet: Verduurzaming vergroot sterke behoefte aan energieflexibiliteit Energieflexibiliteit vanuit gebouwde omgeving (alles achter de meter) is waardevol voor balans vraag en aanbod Smart-Grid. l Elektrische opslag geeft extra oplossing, statisch of rijdend (EV) EV is geen probleem, maar een oplossing! 64 kwh Lokale duck-curve kan aangetoond opgelost worden door elektrische opslag Stilvallen wind: service door centraal en snel regelbare decentrale flexibiliteit (werktijd) + inzet opslag zodat niemand in de toekomst in het donker zit tijdens kerst! 29 3 Miljoen EVs in 2030!

30 Vragen?

31 Voor meer informatie : Kevin de Bont Engineer Ontwerp en Techniek Hondiuslaan AB UTRECHT Joep van der Velden Landelijk manager gebouwautomatisering Lagelandseweg CG NIJMEGEN Postbus GE NIJMEGEN M kevin.de.bont@kropman.nl T M joep.van.der.velden@kropman.nl T

Een elektrisch opslag systeem voor PV panelen op een kantoor

Een elektrisch opslag systeem voor PV panelen op een kantoor Een elektrisch opslag systeem voor PV panelen op een kantoor Case study: Kantoor Kropman Breda KIEN Technodag Energieopslag Energiebeurs 8 okt. 2015 Kevin de Bont MSc Student Building Services TU Eindhoven

Nadere informatie

Lang leven het Smart Grid! Nu het gebouw nog! Wim Zeiler

Lang leven het Smart Grid! Nu het gebouw nog! Wim Zeiler Lang leven het Smart Grid! Nu het gebouw nog! Wim Zeiler Context 40% van alle energie wordt in de westerse wereld gebruikt in gebouwen [1] Elektriciteit is een duurzame energie drager Een nieuw type elektriciteitsnet

Nadere informatie

Inleiding in de wereld van energieopslag

Inleiding in de wereld van energieopslag FME-CWM themamiddag energieopslag Jasper Groenewegen Duurzame lokale opwekking verschuift de balans 2 Duitse elektriciteitsprijs volgt nu al de PV productie 3 met extremen tot gevolg! 4 Kortom, we live

Nadere informatie

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Energy Solutions Center Joris IJzermans Achtergrond: Energievoorziening Business

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Slimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander

Slimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Slimme Netten Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Netbeheer Nederland (1) Netbeheer Nederland brancheorganisatie van alle elektriciteit-

Nadere informatie

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,

Nadere informatie

EOS DEMOS Project Smart Storage Een flexibel net met decentrale opslag

EOS DEMOS Project Smart Storage Een flexibel net met decentrale opslag EOS DEMOS Project Smart Storage Een flexibel net met decentrale opslag Ir. A.J.M. Schouwenaar Dinsdag 8 oktober 2013 Innovator Asset Management Enexis B.V. 1 Enexis kerncijfers 2 Enexis heeft een faciliterende

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

IS ENERGIEOPSLAG HET ANTWOORD?

IS ENERGIEOPSLAG HET ANTWOORD? IS ENERGIEOPSLAG HET ANTWOORD? JA! DE VOLGENDE STAP NAAR MEER ONAFHANKELIJKHEID WAAROM? 1. Eigen energie voorziening Geen impact meer van prijsstijgen en zelf in controle van je eigen elektriciteit, dag

Nadere informatie

De rol van elektrisch rijden en de laadpaal in de energietransitie. ELaadNL/ RAI Vereniging 19 april 2017, Willem Alting Siberg, Wout Benning

De rol van elektrisch rijden en de laadpaal in de energietransitie. ELaadNL/ RAI Vereniging 19 april 2017, Willem Alting Siberg, Wout Benning De rol van elektrisch rijden en de laadpaal in de energietransitie ELaadNL/ RAI Vereniging 19 april 2017, Willem Alting Siberg, Wout Benning Willem & Wout Mobiliteitstransitie & energietransitie Wat doet

Nadere informatie

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016 De ontwikkeling van Smart grids Our common future Prof.dr.ir. Han Slootweg 30 september 2016 Agenda Het energiesysteem Verduurzaming van het energiesysteem De energietransitie Smart Grids 2 Energievoorziening

Nadere informatie

Het is deze verduurzaming van de elektriciteitsproductie die afspraken aan de andere tafels van het Klimaatakkoord mogelijk maakt.

Het is deze verduurzaming van de elektriciteitsproductie die afspraken aan de andere tafels van het Klimaatakkoord mogelijk maakt. Notitie vereniging van energienetbeheerders in Nederland Aan Tafel Elektriciteit - Klimaatakkoord Van Marc van der Linden Datum 27 maart 2018 Onderwerp Inbreng Netbeheer Nederland voor de Tafel Elektriciteit

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework

Nadere informatie

SMART GRID ALBERT MOLDERINK

SMART GRID ALBERT MOLDERINK SMART GRID ALBERT MOLDERINK WIE BEN IK Albert Molderink (http://www.utwente.nl/ctit/energy/people/molderink_a.php) www.utwente.nl www.ipsumenergy.com Computer Architectures for Embedded Systems Discrete

Nadere informatie

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven foto: KNMI 222 196 187 2015 2014 113 11 Bron: EBN infographic 2016 CO 2 emissies in Nederland

Nadere informatie

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in

Nadere informatie

Route naar een Duurzame Energievoorziening

Route naar een Duurzame Energievoorziening Route naar een Duurzame Energievoorziening Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel Bijeenkomst: 25 november 2013, Power Lab 5 / USI & KIVI-NIRIA Inhoud Energie-transitie Energieakkoord voor duurzame groei

Nadere informatie

WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING. vandorp.eu

WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING. vandorp.eu WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING vandorp.eu OVERZICHT WETGEVING ENERGIEBESPARING Introductie De besparing op energie wordt weleens gezien als een opgelegde bezigheid die als gevolg van allerlei

Nadere informatie

Is flexibiliteit het nieuwe goud?

Is flexibiliteit het nieuwe goud? Is flexibiliteit het nieuwe goud? Presentatie Congres Duurzaam Gebouwd 13 november 2014 Enexis Elektriciteit: 2,7 miljoen aangeslotenen 135,000 km MS / LS 53,000 stations Gas: 2,1 miljoen aangeslotenen

Nadere informatie

Adapter les bâtiments à leur utilisation réelle: le Continuous Monitoring, plus de confort avec moins d énergie

Adapter les bâtiments à leur utilisation réelle: le Continuous Monitoring, plus de confort avec moins d énergie Adapter les bâtiments à leur utilisation réelle: le Continuous Monitoring, plus de confort avec moins d énergie Gebouwen aan hun reëel gebruik aanpassen: Continuous Monitoring, meer comfort met minder

Nadere informatie

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen - Power Quality metingen - Trillingsmetingen Power Quality Analyse Gestart in 1985 Research UK USA Werkt o.a. samen met - Scottish Power= Green power - National Grid UK, - PQE Ltd., 2009 Award Innovative

Nadere informatie

Omvormers. Aanbod Kwaliteit Performance

Omvormers. Aanbod Kwaliteit Performance Omvormers Aanbod Kwaliteit Performance Bart van den Bosch Sinds 1997 zonne energie Bij toon aangevende fabrikant van omvormers net gekoppelde zonne energie systemen autonome energie voorziening systemen

Nadere informatie

IWT TETRA-PROJECT NANOGRIDS IN DE PRAKTIJK. Startvergadering 25/03/2013 15u Geel

IWT TETRA-PROJECT NANOGRIDS IN DE PRAKTIJK. Startvergadering 25/03/2013 15u Geel IWT TETRA-PROJECT NANOGRIDS IN DE PRAKTIJK Startvergadering 25/03/2013 15u Geel Eestermans Bart Lector - Onderzoeker Thomas More Kempen Kenniscentrum Energie 1 Smart Grid Microgrid Nanogrid WHAT'S IN A

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

Dr. J.M.H. Huynen. Dr. J.M.H. Huynen KIVI-EL Utrecht, 22 januari

Dr. J.M.H. Huynen. Dr. J.M.H. Huynen KIVI-EL Utrecht, 22 januari KIVI-EL Utrecht, 22 januari 2019 1 Overzicht Introductie en historie Energiebeleid Grootschalige opslag Pumped Hydro Storage: O-PAC Financiële aspecten Socio-economische effecten Actualiteit 2 Coo Trois

Nadere informatie

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

Slimme energieoplossingen. EV-laden - Energieopslag - Smart grids

Slimme energieoplossingen. EV-laden - Energieopslag - Smart grids Slimme energieoplossingen EV-laden - Energieopslag - Smart grids EV-laden AC laadoplossingen voor elektrische voertuigen Sinds 2008 ontwikkelt Alfen slimme oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Onze

Nadere informatie

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN

DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN DUURZAME ENERGIETRANSITIE WATERSCHAPPEN Energie afspraken, laatste ontwikkelingen, kansen en uitdagingen Rafaël Lazaroms Coördinator Team Energie Unie van Waterschappen KLIMAATTOP PARIJS 2015 MONDIAAL

Nadere informatie

Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014

Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014 1 Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014 Inhoud 2 1. Innovatietafel aanloop naar TKI Switch2SmartGrids 2. Actieplan Duurzame Energievoorziening link naar E-akkoord 3. Toekomstbeelden

Nadere informatie

Smart Heat Pumps vs. Smart Grids

Smart Heat Pumps vs. Smart Grids Smart Heat Pumps vs. Smart Grids Laurent Vercruysse Technical Director Energie toekomst =? Verwarming - Elektriciteit Blz. 3 September 2013 Energie toekomst =? We zullen ons nieuwe vragen moeten stellen

Nadere informatie

Powered by the Sun. ontwikkeling van een slimme duurzame snellaadstation met PV en batterij opslag

Powered by the Sun. ontwikkeling van een slimme duurzame snellaadstation met PV en batterij opslag Powered by the Sun ontwikkeling van een slimme duurzame snellaadstation met PV en batterij opslag Korte video snellaadlocatie onderwerpen Partners Hoofdlijnen project Korte video over het snellaadstation

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

Hoe helpt data om steden te verduurzamen? Ben Laevens, Min EZK/ CBS Lydia Dijkshoorn, RVO Bart Buelens, VITO

Hoe helpt data om steden te verduurzamen? Ben Laevens, Min EZK/ CBS Lydia Dijkshoorn, RVO Bart Buelens, VITO Hoe helpt data om steden te verduurzamen? Ben Laevens, Min EZK/ CBS Lydia Dijkshoorn, RVO Bart Buelens, VITO Real-time zonnestroom opbrengst voor NL Olav ten Bosch, Alex Priem en Ben Laevens Energietransitie:

Nadere informatie

Uitdagingen voor het distributienet. Frederik Hindryckx Energik decentrale elektriciteitsproductie 23/05/2013

Uitdagingen voor het distributienet. Frederik Hindryckx Energik decentrale elektriciteitsproductie 23/05/2013 Uitdagingen voor het distributienet Frederik Hindryckx Energik decentrale elektriciteitsproductie 23/05/2013 Situering Eandis in energiemarkt CREG / VREG Producenten elektriciteit Invoerders aardgas Elia

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst

Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst Thomas Decamps Startevent Smart Energy Solutions 4 december 2012 Het energiebeleid bij Colruyt Group WE POWER Het energiebeleid bij Colruyt

Nadere informatie

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor

Nadere informatie

26-11-2010. In balans met Smart Grids Willem Kooiman 29 november 2010. Team Smart Grids. Stelling! Inhoud. Wat is Smart Grid

26-11-2010. In balans met Smart Grids Willem Kooiman 29 november 2010. Team Smart Grids. Stelling! Inhoud. Wat is Smart Grid Team s John v.d. Ven, DLV GE Marco Polet Priva Sjoerd Leij Yacht Maarten Pennings NXP Marc Vlemmings NXP In balans met s Willem Kooiman 29 november 2010 Johan Hugh Egbert Irin Hans Euson Maaskant Bouwhuis

Nadere informatie

INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H

INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI 2011 1400-1430H Presentatie EVEN VOORSTELLEN WAT DOET INNAX LINK NAAR HET ENDIS CONCEPT ENERGIE MANAGEMENT DUURZAME ENERGIE VOORZIENING Even voorstellen PHILIP BLAAUW

Nadere informatie

Binnen klimaat verbeteren & Energie besparen. HVAC met Zelflerende software die 24 uur vooruitdenkt en ingrijpt

Binnen klimaat verbeteren & Energie besparen. HVAC met Zelflerende software die 24 uur vooruitdenkt en ingrijpt Binnen klimaat verbeteren & Energie besparen HVAC met Zelflerende software die 24 uur vooruitdenkt en ingrijpt Energietransitie Fossiele brandstoffen uit faseren CO 2 -footprint verkleinen Energie besparen

Nadere informatie

Integratie van grootschalig windvermogen in het Nederlandse elektriciteitssysteem

Integratie van grootschalig windvermogen in het Nederlandse elektriciteitssysteem Integratie van grootschalig windvermogen in het Nederlandse elektriciteitssysteem Consequenties voor de balanshandhaving en oplossingsrichtingen Engbert Pelgrum, TenneT TSO B.V. Symposium Cogen Nederland

Nadere informatie

Beheersing piekverbruik

Beheersing piekverbruik Beheersing piekverbruik Cis Vansteenberge Smart Building Congres 5 maart 2015 Beheersing piekverbruik 5/3/2015 1 Inhoud Inleiding Congestie Windprofiel Profiel zonne-energie Oplossingen DSM Opslag Besluit

Nadere informatie

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Enexis: energie in goede banen Even if you doubt the evidence, providing incentives for energy-efficiency and clean energy are the right thing to do

Nadere informatie

Innovatieagenda. Topsector Energie. Wind op Zee. Gas en groen gas. Energiebesparing in de Gebouwde Omgeving. Energiebesparing in de industrie

Innovatieagenda. Topsector Energie. Wind op Zee. Gas en groen gas. Energiebesparing in de Gebouwde Omgeving. Energiebesparing in de industrie op Zee B de Industrie De Nederlandse industrie is relatief energie-intensief en levert een belangrijke bijdrage aan ons Bruto Nationaal Product en de werkgelegenheid. op Zee Reductie van energieverbruik

Nadere informatie

Huidige gebouwdata kan slimmer gebruikt worden dan je denkt. Erik Groen 12 Oktober 2017

Huidige gebouwdata kan slimmer gebruikt worden dan je denkt. Erik Groen 12 Oktober 2017 Huidige gebouwdata kan slimmer gebruikt worden dan je denkt Erik Groen 12 Oktober 2017 ENGIE Nederland Onze ambitie Wij spelen een leidende rol in de energietransitie. Als marktleider in duurzame technische

Nadere informatie

Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen

Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen SMART CITY UTRECHT Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen Brigitte Hulscher Program Manager Smart Cities, Marketing & Innovation Utrecht Jong en hoog opgeleid 334.862 inwoners, 20 % < 17, 18% 18-26,

Nadere informatie

Enphase Micro omvormers in een snel veranderende wereld. Frank Berets Country Manager NL April 2015

Enphase Micro omvormers in een snel veranderende wereld. Frank Berets Country Manager NL April 2015 Enphase Micro omvormers in een snel veranderende wereld Frank Berets Country Manager NL April 2015 Solar Power verandert Stand alone Geintegreerd 2 2 Solar Power verandert Stand alone Geïsoleerde systemen

Nadere informatie

SOPRA lokale opslag systemen in de elektriciteits-voorziening

SOPRA lokale opslag systemen in de elektriciteits-voorziening SOPRA lokale opslag systemen in de elektriciteits-voorziening onderwerpen Alfen Elektriciteitsvoorziening van de toekomst Alfen s rol in verschillende innovatie projecten ICU laadoplossingen Solar PV projecten

Nadere informatie

It s all Electric 2018 Slimme laadoplossingen

It s all Electric 2018 Slimme laadoplossingen It s all Electric 2018 Slimme laadoplossingen Amsterdam 4 december 2018 NKL Jeroen Kroonen Programmaleider strategische opgaven NKL jkroonen@nklnederland.nl Sinds 1993 afgestudeerd op EV 2 Versnellen groei

Nadere informatie

Regelgeving: een jungle?

Regelgeving: een jungle? Elektriciteitswet 1998 Gefundeerd op het traditionele systeem Grootschalige productie, transport naar passieve consumenten Kosten van transport collectief gemaakt Project Stroom: - integratie gas en elektriciteitswet

Nadere informatie

Zonne-Energie voor Utrecht 2050

Zonne-Energie voor Utrecht 2050 20-06-2019 Zonne-Energie voor Utrecht 2050 Atse Louwen Met dank aan Wilfried van Sark, Eelke Bontekoe, Nico Brinkel Postdoctoral Researcher at the Copernicus Institute of Sustainable Development a.louwen@uu.nl

Nadere informatie

UPS en batterij Meer en meer commodity of een hybride oplossing in een smart grid?

UPS en batterij Meer en meer commodity of een hybride oplossing in een smart grid? UPS en batterij Meer en meer commodity of een hybride oplossing in een smart grid? Socomec GNB Industrial Power Dennis Klein - Raf Bruggeman Our expertises: Socomec High quality power supply Ensuring the

Nadere informatie

SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring. Bereid u voor op de energie van de toekomst!

SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring. Bereid u voor op de energie van de toekomst! SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring Bereid u voor op de energie van de toekomst! 1 ACTIVITEITEN SOLARCLARITY ENERGIE MANAGEMENT OPLOSSINGEN WARMTE POMPEN INTELLIGENTE PV SYSTEMEN

Nadere informatie

Fontys Hogescholen Elise Ritzen Junior projectmanager Marlie Dix Communicatie adviseur

Fontys Hogescholen Elise Ritzen Junior projectmanager Marlie Dix Communicatie adviseur Fontys Hogescholen 30.05.2018 Elise Ritzen Junior projectmanager e.ritzen@mijnwater.com Marlie Dix Communicatie adviseur m.dix@mijnwater.com 1 Mijnwater BV 2012 Programma 14.00: aankomst Heerlen 14.05:

Nadere informatie

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Martine Uyterlinde, Ruud van den Brink, ECN Sven Stremke, WUR Martine Uyterlinde/ECN Sven Stremke/WUR John van Roosmalen/ECN Wim Sinke/ECN Adri

Nadere informatie

Technisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015

Technisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015 Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Structuurvisie Energie

Structuurvisie Energie Energietransitie en landschap Voor welkeplan-m.e.r opgave staan we? Structuurvisie Energie Pondera Consult Gemeente Enschede Oplossingen voor energie, klimaat en duurzaamheid 19 januari 2017 14 juni 2018

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Wat is VITO. » Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek. » Vision on Technology 01/10/2013 2 2013, VITO NV

Wat is VITO. » Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek. » Vision on Technology 01/10/2013 2 2013, VITO NV Wim Cardinaels Wat is VITO» Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek» Vision on Technology 01/10/2013 2 2013, VITO NV Onderzoek op maatschappelijke uitdagingen Minder afhankelijk fossiele brandstoffen

Nadere informatie

Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein

Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Gert Jan Kramer Politiek Café Energietransitie, Nieuwegein, 5 juni 2019 Inhoud / onderwerpen Het Klimaat; Energie en Klimaat Het Politieke Klimaat rond

Nadere informatie

Vrije koeling versus hergebruik restwarmte, waar plukt u de vruchten van? APAC Airconditioning B.V., Martijn Kolk

Vrije koeling versus hergebruik restwarmte, waar plukt u de vruchten van? APAC Airconditioning B.V., Martijn Kolk Vrije koeling versus hergebruik restwarmte, waar plukt u de vruchten van? APAC Airconditioning B.V., Martijn Kolk APAC Airconditioning B.V. is de specialist op het gebied van koeling voor Datacenters en

Nadere informatie

Het net ligt er al april 2018

Het net ligt er al april 2018 Het net ligt er al... 26 april 2018 1 Er ligt al een net! 26 april 2018 2 Ruimte voor infrastructuur De transitie naar een duurzaam energiesysteem vraagt ruimte. Voor de opwekinstallaties zelf én voor

Nadere informatie

Samen maken we Nederland aardgasvrij

Samen maken we Nederland aardgasvrij Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below

Nadere informatie

Opslag en technische vereisten voor het net van de toekomst

Opslag en technische vereisten voor het net van de toekomst Opslag en technische vereisten voor het net van de toekomst Prof. dr. ir. Jan Desmet Hoogleraar - Manager Lemcko Smart Grid School - Opslag en technische vereisten voor het net van de toekomst - 14/10/2015

Nadere informatie

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten

Nadere informatie

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail

Nadere informatie

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek Toekomst volgens TenneT Klaas Hommes Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:

Nadere informatie

DC OR NOT DC EEN VISIE OP DE TOEKOMST VAN GELIJKSPANNING IN DE GEBOUWDE OMGEVING WORKSHOP KNX OVER IP EN DC-TECHNOLOGIE MAARSSEN, 16 MAART 2017

DC OR NOT DC EEN VISIE OP DE TOEKOMST VAN GELIJKSPANNING IN DE GEBOUWDE OMGEVING WORKSHOP KNX OVER IP EN DC-TECHNOLOGIE MAARSSEN, 16 MAART 2017 DC OR NOT DC EEN VISIE OP DE TOEKOMST VAN GELIJKSPANNING IN DE GEBOUWDE OMGEVING WORKSHOP KNX OVER IP EN DC-TECHNOLOGIE MAARSSEN, 16 MAART 2017 EVEN VOORSTELLEN Koos Kerstholt STAPPENPLAN Trends en ontwikkelingen

Nadere informatie

Waterstofstroom - Agenda

Waterstofstroom - Agenda Rol van waterstof bij energietransitie Rob van der Sluis Waterstofstroom - Agenda Introductie MTSA Brandstofcel principe Waterstof en Energietransitie Het 2 MW project een fotoreportage 1 MTSA Technopower

Nadere informatie

Verdienmodellenin de Circulaire Economie

Verdienmodellenin de Circulaire Economie Verdienmodellenin de Circulaire Economie 7 de Recyclingsymposium 21.11.2018 (Gorcum) Met dank aan BRBS, FHGen ENVAQUA Jan Jonker Nijmegen School of Management Radboud Universiteit Nijmegen Re-think Wat

Nadere informatie

ALUMNI CAUSERIE Andries Gryffroy

ALUMNI CAUSERIE Andries Gryffroy ALUMNI CAUSERIE Politici begrijpen er niets van Vrijdag 2 december 2016, 19 uur Aula VERWELKOMING Prof. em. Guido Vercammen Voorzitter alumniwerking Campus Groep T POLITICI BEGRIJPEN ER NIETS VAN Vlaams

Nadere informatie

Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers

Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Groeiend aandeel hernieuwbaar Doel NL en overige EU-landen: in 2020 14% >> 16% in NL, gemiddeld EU 20% Politieke wensen (regeerakkoord): meer,

Nadere informatie

Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief

Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief Vakbeurs Energie, oktober 2018 Jaap Baarsma, voorzitter Holland Solar E Arthur van Schendelstraat 550 3511 MH Utrecht +31 (0)30 232 8008 www.hollandsolar.nl

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit

Nadere informatie

De snelste route naar aardgasvrije wijken

De snelste route naar aardgasvrije wijken De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik

Nadere informatie

Samenvatting. Een Ecovat INFRASTRUKTUUR is een plug and play :

Samenvatting. Een Ecovat INFRASTRUKTUUR is een plug and play : Introductie Aris de Groot Energie-, Installatie- en Bouw BV Postbus 2 5400 AA Uden Ing. A.W. (Aris) de Groot. Directeur/eigenaar Bezoekadres: Loopkantstraat 7a Uden Mobiel 0651.386511 Samenvatting Een

Nadere informatie

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het

Nadere informatie

Peter Wagener Voorzitter

Peter Wagener Voorzitter Peter Wagener Voorzitter Duurzame energie, omdat U de wereld niet heeft geёrfd van uw ouders, maar geleend van mijn generatie. 1/37 2 1 Dat van dat erven en lenen weet u nu dus wel, maar: Wat gaat U daar

Nadere informatie

De slimme woning wordt werkelijkheid?

De slimme woning wordt werkelijkheid? De slimme woning wordt werkelijkheid? Dominic Ectors Onderzoeker VITO/EnergyVille 1 VITO, KU Leuven, imec Onderzoek naar duurzame energie en intelligente energiesystemen 200 tal onderzoekers www.energyville.be

Nadere informatie

EEN VISIE OP DC INSPIRATIESESSIE DCGO ELST, 8 FEBRUARI 2017

EEN VISIE OP DC INSPIRATIESESSIE DCGO ELST, 8 FEBRUARI 2017 EEN VISIE OP DC INSPIRATIESESSIE DCGO ELST, 8 FEBRUARI 2017 INHOUD Het proces tot deze bijeenkomsten Opkomst Gelijkspanning Trends & ontwikkelingen Wat kan DC ons brengen Basis voor DC-Roadmap Doelstelling

Nadere informatie

Hoe connectivity leidt tot energie-efficiëntie

Hoe connectivity leidt tot energie-efficiëntie Hoe connectivity leidt tot energie-efficiëntie Is het mogelijk om alle gebouwen en woningen in Nederland slim te maken en ze zelf volledig in hun energiebehoefte te laten voorzien? Ja, ABB denkt van wel.

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! SMA Solar Technology AG

Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! SMA Solar Technology AG Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! Inhoud 1 Motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag in het netwerk 3 Oplossingen van SMA 2 Inhoud 1 Motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag

Nadere informatie

Enexis. De veranderende rol van de netbeheerder. Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis. 12 november 2015

Enexis. De veranderende rol van de netbeheerder. Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis. 12 november 2015 Enexis De veranderende rol van de netbeheerder Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis 12 november 2015 Rol Enexis in de elektriciteitsketen Elektriciteitscentrale voor de opwek van elektriciteit

Nadere informatie

Waterstof. Waterstof en Utrecht. Waterstof in Utrecht?

Waterstof. Waterstof en Utrecht. Waterstof in Utrecht? Copernicus Institute of Sustainable Development Waterstof. Waterstof en Utrecht. Waterstof in Utrecht? Gert Jan Kramer Energie U, ANNE, 20 juni 2019 Copernicus Institute of Sustainable Development From

Nadere informatie

IPIN Proeftuin Lochem

IPIN Proeftuin Lochem IPIN Proeftuin Lochem Inleiding, samenwerking, uitdaging Oktober 2013 Ben Tubben Opzet programma IN4Energy Het consortium IN4Energy maakt het mogelijk dat deelnemers aan de proeftuin daadwerkelijk richting

Nadere informatie

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Innovatieprogramma Intelligente Netten - IPIN Presentatie geleerde lessen: 1. Vanuit proeftuinen en IPIN programma 2. Voor het innovatiesysteem

Nadere informatie

Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie

Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie Elektrificatie in de Industrie en uitkomst studie nettarieven en Flexibiliteit Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie 5 oktober 2016 B. den Ouden, Berenschot b.denouden@berenschot.nl Elektrificatie

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Stichting Limburg Elektrisch

Stichting Limburg Elektrisch Edward Bongers Stichting Limburg Elektrisch Wereldrecord e-laden tijdens Floriade 2012 (43 e-auto s) Groene Rally met alleen elektrische voertuigen (2013) 25 Proefprojecten e-rijden met 1000 deelnemers

Nadere informatie

Smart Grids & Elektrisch vervoer. Innovatie workshop. Delft, 7 januari 2011. Joris Knigge Innovatie Asset Management

Smart Grids & Elektrisch vervoer. Innovatie workshop. Delft, 7 januari 2011. Joris Knigge Innovatie Asset Management Smart Grids & Elektrisch vervoer Innovatie workshop Delft, 7 januari 2011 Joris Knigge Innovatie Asset Management Inhoud Inleiding Energietransitie en Elektrisch vervoer (mobile) Smart Grids Praktische

Nadere informatie

Lokale productie en opslag: een realiteit! SMA Solar Technology AG

Lokale productie en opslag: een realiteit! SMA Solar Technology AG Lokale productie en opslag: een realiteit! Inhoud 1 Marktverwachtingen en motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag in het netwerk 3 Oplossingen van SMA 2 Inhoud 1 Marktverwachtingen en motivatie 2 Lokaal

Nadere informatie

Transformatorstations

Transformatorstations Transformatorstations Alfen Transformatorstations Vertrouwde partij op het middenspanningsnet Transformatorstations en gerelateerde projecten zijn dé specialiteit van Alfen. In de jaren 60 bouwden wij

Nadere informatie

Workshop EVSE and Charging

Workshop EVSE and Charging Workshop EVSE and Charging Wie ben ik? Wido den Hollander (1986) Mede-eigenaar van hosting bedrijf Fan van elektrisch rijden (Model S sinds 26 Sept) Ontwikkelaar van Open Source software Werk tegenwoordig

Nadere informatie

Duurzame energie in balans

Duurzame energie in balans Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag

Nadere informatie