Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Nota Fietsstrategie

Transcriptie

1 v o o r d r a c h t 1 november 2016 Corr.nr , VV Nummer 77/2016 Zaaknr Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Nota Fietsstrategie Samenvatting Op 24 juni 2015 heeft u een motie van de D66, ChristenUnie en GroenLinks aangenomen waarin u ons heeft verzocht om: "Met alle relevante organisaties, overheden en betrokken inwoners een fietsstrategie te ontwikkelen voor de periode van tien jaar". Door middel van deze voordracht presenteren wij u de Fietsstrategie ter vaststelling. 2. Doel en wettelijke grondslag Doel van deze voordracht is het vaststellen van de Fietsstrategie Procesbeschrijving en planning Op 24 juni 2015 heeft u een motie van de D66, ChristenUnie en GroenLinks aangenomen waarin u ons heeft verzocht om: "Met alle relevante organisaties, overheden en betrokken inwoners een fietsstrategie te ontwikkelen voor de periode van tien jaar". Door middel van deze voordracht presenteren wij u de Fietsstrategie Begroting Met het besluit zijn geen kosten gemoeid. 5. Inspraak/participatie Om te komen tot een aantal goede speerpunten hebben wij naast de kennis die aanwezig is binnen onze eigen organisatie, vooral ook de kennis van gebruikers en relevante maatschappelijke organisaties gebruikt. Hiervoor hebben wij de volgende middelen ingezet: o Werksessies met relevante maatschappelijke organisaties en andere overheden, zoals de Fietsersbond, de Regio Groningen-Assen, de provincie Drenthe (klankbordgroep); o Werksessies met vertegenwoordigers van de gemeenten in onze provincie; o Een werksessie met verschillende groepen gebruikers (scholieren, studenten, ouderen, etc.); o Een enquête onder inwoners van de provincie (ingevuld door 766 inwoners); o Verschillende aparte overleggen met relevante partijen (RUG, Hanzehogeschool, HANNN, etc); o Informatiebijeenkomst (concept) Fietsstrategie voor Statenleden en betrokken organisaties. In de bijlage "Proces opstellen fietsstrategie" is een overzicht opgenomen met de doorlopen stappen in het proces voor het opstellen van de Fietsstrategie. 6. Nadere toelichting Zoals in paragraaf 5 'inspraak/participatie' geschetst hebben wij een uitgebreid proces met verschillende stakeholders doorlopen om te komen tot de Fietsstrategie zoals die nu voorligt. Uitgangspunten Uitgangspunt hierbij is dat de strategie - meer dan de Beleidsnota Fiets uit een strategie op hoofdlijnen is, die beter toegankelijk is voor de buitenwereld en die ook kansen biedt voor anderen (zoals gemeenten) om hierbij aan te sluiten. De Fietsstrategie is een uitwerking van de omgevingsvisie. De fiets kan volgens ons bijdragen aan de thema's bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid/gezondheid en duurzaamheid. Daarmee halen wij de fiets als het ware 'uit het verkeer en vervoer domein'. 77-1

2 Deels hebben wij bij de Fietsstrategie gebruik gemaakt van de informatie en thema's uit de huidige Beleidsnota Fiets. Daarnaast zijn er echter verschillende nieuwe ontwikkelingen die vragen om nieuw of geactualiseerd beleid, zoals een daling van het aantal fietsers in het buitengebied, een sterke toename van (eenzijdige) fietsongevallen, de opkomst van de elektrische fiets en het strekken van buslijnen. Vijf strategische lijnen Dit alles heeft geleid tot een strategie met vijf strategische lijnen: Een strategie die ingaat op slimme ketens. Op welke manier kunnen wij ons fietsnetwerk koppelen aan dat van het Openbaar Vervoer en de auto? Welke voorzieningen zijn daarvoor nodig? Welke behoefte hebben de gebruikers? Op welke manier kan dit bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid in onze provincie? Een strategie die ingaat op het fietsnetwerk. Hoe ziet het netwerk eruit? Waar willen wij nog Fietsroutes Plus? Hoe zorgen wij ervoor dat ons netwerk toekomstbestendig is (opkomst e-bikes, toename eenzijdige ongevallen, etc)? Welke behoefte hebben de gebruikers? Op welke manier kan duurzaamheid hier een plek in krijgen? Een strategie die ingaat op het verbeteren van de gezondheid door middel van fietsen. Hoe kunnen wij met de fiets bijdragen aan een betere gezondheid in onze provincie? Welke partijen zijn hier al mee bezig en hoe kunnen wij elkaar versterken? Een strategie die ingaat op het verbeteren van de verkeersveiligheid van fietsers. Moeten wij een meer proactieve aanpak kiezen? Wat kunnen wij aan ons fietsnetwerk doen? Op welke manier kunnen wij educatie nog effectiever inzetten? Een strategie die ingaat op het versterken van de samenwerking op het thema fiets. Hoe kunnen wij zorgen dat wij samen van onze provincie een mooie fietsprovincie maken? Hoe kunnen wij gemeenten ondersteunen om ook of meer aandacht te besteden aan de fiets? Zie voor meer informatie over de vijf strategieën de bijgevoegde strategie. Doelstellingen Met inzet op de vijf strategische lijnen willen we de volgende doelen bereiken: Het fietsgebruik van onze inwoners stijgt. Het aantal verplaatsingen per persoon en de afgelegde afstand per persoon stijgt met 10% ten opzichte van 2014 (dus van 0,85 naar 0,94 verplaatsingen per dag, en van 3,07 naar 3,37 kilometer per dag). De inwoners beoordelen onze Fietsroutes Plus minimaal met een 8 en onze Regionale hoofdfietsroutes minimaal met een 7,5. In 2020 is het aantal verkeersdoden maximaal 25 per jaar en het aantal ziekenhuisgewonden is maximaal 300 per jaar. Voor fietsers betekent dit dat het aantal doden met 47% en het aantal ziekenhuisgewonden met 34% moet zijn gedaald in 2020 ten opzichte van 2002 in de provincie Groningen. De vraag naar fietsenstallingen en deelfietsen bij een overstappunt wordt volledig gefaciliteerd. De inwoners beoordelen de fietsvoorzieningen bij overstappunten minimaal met een 7,5. Wel willen wij hierbij voor alle duidelijkheid opmerken dat de factoren die van invloed zijn op het behalen van deze doelstellingen soms binnen de beleidsinvloed van de provincie liggen maar vaak ook autonoom zijn en niet direct door de provincie te beïnvloeden. Daarnaast is het in sommige gevallen ook moeilijk te bepalen in hoeverre de ontwikkeling in de doelstelling louter het gevolg is van inspanningen (of het gebrek hieraan) van de provincie. Tenslotte weten wij dat het gedrag van weggebruikers, en dus ook van fietsers, maar moeilijk is te beïnvloeden. Een paar voorstellen uitgelicht Een paar nieuwe/opvallende zaken in de fietsstrategie lichten wij er hier even uit: Fietsnetwerk Gezondheid Ondersteuning gemeenten Ad 1. Fietsnetwerk Samen met de gemeenten hebben wij het regionale fietsnetwerk, dat wij in de Beleidsnota Fiets (opnieuw) hebben vastgesteld, tegen het licht gehouden. Hierbij is opnieuw gekeken naar de rollen en verantwoordelijkheden, zowel van ons als provincie, als van de gemeenten. 77-2

3 In de Fietsstrategie is een nieuwe categorie fietspad aan ons regionale fietsnetwerk toegevoegd: de hoofdfietsroute. Dit fietspad ligt qua kwaliteit tussen de Fietsroute Plus en het basisfietspad in. Wij hebben de ambitie om een aantal regionaal belangrijke kernen (zoals Winschoten, Veendam en Stadskanaal) door middel van deze hoofdfietsroutes te verbinden met omliggende kernen. Hierdoor creëren wij rondom deze kernen een lightversie van het netwerk aan Fietsroutes Plus rondom de stad Groningen. Daarnaast stellen wij voor om - gelet op de toenemende snelheidsverschillen op fietspaden en het toenemend aantal (eenzijdige) fietsongevallen - de kwaliteitseisen voor Fietsroutes Plus te verhogen. Dit betekent dat onze Fietsroutes Plus in de toekomst in principe 4 meter breed worden. Daarnaast willen wij hierbij meer aandacht hebben voor de thema's 'herkenbaarheid' en 'beleving'. Ad 2. Gezondheid Wij denken dat er veel kansen liggen om het thema fiets nog nadrukkelijker te verbinden met het thema gezondheid (en sport); immers fietsen is gezond (fietsende werknemers verzuimen bijvoorbeeld gemiddeld 1,3 dagen minder per jaar 1 )! Voor veel mensen is gezondheid/vitaliteit de belangrijkste reden om regelmatig de fiets te pakken. Hier kunnen wij volgens ons veel sterker op inspelen. Wij willen dit nadrukkelijk niet helemaal zelf gaan doen, maar stellen voor om de samenwerking op te zoeken met partijen die zich al bezig houden met gezondheid en sport. Denk hierbij aan het HANNN of het Huis voor de Sport. Ad 3. Ondersteuning gemeenten Speciale aandacht gaat uit naar de samenwerking met gemeenten. De provincie Groningen kenmerkt zich nu nog door veel kleine gemeenten, waar binnen de ambtelijke organisatie weinig tijd en/of prioriteit is om specifiek met de fiets aan de slag te gaan. Slechts een aantal gemeenten heeft specifiek fietsbeleid. Resultaat is weinig fietsgerichte projecten in de gemeenten. In sessies met gemeenten bemerken wij wel veel ideeën en enthousiasme om de fiets meer centraal te stellen. Vandaar dat wij voorstellen om (tijdelijk) een fietsmakelaar aan te stellen die de gemeenten een handje kan helpen. Niet door projecten of werk naar zich toe te trekken, maar door de gemeenten heel gericht te ondersteunen met kennis, inspiratie, praktische tools en "verbinding". Ambitie versus beschikbare middelen Het plan dat wij hebben uitgewerkt voor de komende 10 jaar is een zeer ambitieus plan, niet alleen inhoudelijk maar zeker ook in financiële zin. In augustus 2016 is een zeer grove inschatting gemaakt van de investeringskosten die gemoeid zijn met alle voorstellen die in de Fietsstrategie staan. Strategie Maatregelen Investering 1 Versterken samenwerking Samenwerkingsnetwerk 0,= opbouwen 2 Versterken samenwerking De fietsmakelaar ,= 3 Fiets in duurzame omgeving Fietsroutes Plus (4 stuks) ,= 4 Fiets in duurzame omgeving Hoofdfietsroutes (7 stuks) ,= 5 Fiets in duurzame omgeving Basisnetwerk (provincie) ( ,000,= ontbrekende schakels en verbreden fietspaden) 6 Fiets in duurzame omgeving Basisnetwerk (gemeenten) ,= 7 Fiets in duurzame omgeving Promotie Fietsroutes Plus ,= 8 Fiets in duurzame omgeving Nieuwe technieken/pilots ,= 9 Slimme ketens Fietsenstallingen, -kluizen en ,= deelfietsen 10 Slimme ketens Fietspaden naar knooppunten ,= (gemeente) 11 Gezondheid Algemene ,= fietsstimuleringscampagne 12 Verkeersveiligheid Fietsoversteken (rest: zie ,= basisnetwerk) 13 Verkeersveiligheid Vergevingsgezindheid ,= (belijning ca. 245 km) 14 Verkeersveiligheid CycleRAP ,= 15 Verkeersveiligheid Verkeerseducatie ,= 1 Bron: onderzoek 'Fietsen als medicijn'. Fietsersbond 77-3

4 16 Monitoring Telpunten en nieuwe technieken ,= ,= Totale investeringskosten: Investeringskosten per jaar: 80 mln (10 jaar) 8 miljoen De ambities in de Fietsstrategie en de bijbehorende doelstellingen voor de komende 10 jaar zijn, zoals eerder vermeld, zeer ambitieus, niet alleen inhoudelijk maar zeker ook in financiële zin. Kapitaal intensief is vooral de infrastructurele component. Juist de aanpak van bestaande fietsinfrastructuur en de aanleg van nieuwe fietsinfrastructuur, die in belangrijke mate randvoorwaardelijk is voor de uitvoering van de verschillende andere strategische lijnen zal dan ook de komende jaren om veel geld vragen. Wij zijn dus ook mede afhankelijk van zowel de financiële mogelijkheden binnen de DUVV als bij gemeenten en provincie. Uitgaande van de huidige financiële context kan dat niet anders dan betekenen dat wij stapsgewijs moeten inzetten op de implementatie van de Fietsstrategie. Daarvoor hebben wij drie ambitieniveaus gedefinieerd die wij hieronder kort toelichten. Laag (huidige 0,25 miljoen per jaar): vooral flankerend beleid en slechts een beperkte aanpak van de infrastructuur O.a. samenwerkingsnetwerk opbouwen (1), beperkte inzet promotie en educatie (7, 11, 15), oplossen van kleinschalige verkeersveiligheidsituaties (beperkt 12). Middel (ca. 3-4 miljoen per jaar): flankerend beleid en enige aanpak van de bestaande infrastructuur O.a. aanzienlijke verbetering verkeersveiligheid (12), inzet fietsmakelaar (2), aanpak hubs (9, 10), beperkte innovatie (8) en verbeteren fietsnetwerk (aanpak enkele fietsroutes plus/hoofdfietsroutes (3, 4)) Hoog (ca. 5-8 miljoen per jaar): flankerend beleid en de realisatie van nieuwe infrastructuur Grote verbetering verkeersveiligheid, inzet innovatie, optimaliseren fietsnetwerk (aanleg fietsroutes plus, hoofdfietsroutes en verbeteren basisnetwerk) Ambitieniveau Laag gaat er van uit dat er naast de jaarlijks beschikbare 0,25 miljoen geen extra financiële middelen beschikbaar komen voor de uitvoering van de Fietsstrategie. Gezien de ambities die wij hebben geformuleerd is dit niet het ambitieniveau dat wij willen nastreven. Ambitieniveau Hoog is dat uiteraard wel en daar willen wij met deze Fietsstrategie dan ook op insteken. In de praktijk zal dit echter, gegeven de financiële context, betekenen dat wij starten met ambitieniveau Middel en stapsgewijs, afhankelijk van de beschikbare middelen, doorschakelen naar ambitieniveau Hoog. Om de komende jaren een begin te kunnen maken met de uitvoering van dit ambitieniveau Middel zullen wij u als eerste stap bij de VJN 2017 voorstellen extra middelen beschikbaar te stellen bovenop de nu reeds beschikbare middelen voor het fietsbeleid. De exacte omvang van deze extra middelen kunnen wij op dit moment nog niet concreet maken maar wij denken aan een eerste impuls van enkele miljoenen euro's voor het uitvoeringsprogramma van de Fietsstrategie. Deze extra middelen willen wij vrijmaken binnen de sector Mobiliteit door herschikking binnen het RSP. Wij hebben u over herschikkingsruimte binnen de RSP-middelen in de Begroting 2016, waar het ging voor het realiseren van onze mobiliteitsambities, geïnformeerd. Wij zullen begin 2017, op basis van de herschikkingsruimte die dan beschikbaar is, ons voorstel voor de extra impuls concreet maken en, zoals aangegeven, onder brengen in de VJN Vervolg Op basis van de fietsstrategie kunnen wij vervolgens een eerste uitvoeringsprogramma voor de periode vaststellen. 7. Geheimhouding Niet van toepassing. 77-4

5 8. Voorstel Wij stellen u voor het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 1 november Gedeputeerde Staten van Groningen: F.J. Paas, voorzitter. H. Schrikkema, secretaris. Behandeld door : Iwan Kramer, Rolf Dijkstra en Haro van Dijk Telefoonnummer : 4725, 4163 en i.kramer@provinciegroningen.nl, r.dijkstra@provinciegroningen.nl en h.p.van.dijk@provinciegroningen.nl Bijlagen bij de voordracht Nr. Titel Soort bijlage 1 Proces opstellen fietsstrategie Notitie 2 Resultaten fietsenquête Rapport 77-5

6 Nr. 77/2016 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 1 november 2016, corr.nr , VV; Gelet op de tijdens de Statenvergadering van 24 juni 2015 aangenomen motie nr. 23 inzake de Fietsstrategie provincie Groningen. Besluiten: 1. Vast te stellen bijgevoegde Fietsstrategie , inclusief de hierbij behorende richtlijnen voor provinciale fietspaden; 2. Hierbij het ambitieniveau 'Hoog', zoals beschreven in de voordracht, na te streven. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. Bijlagen bij het besluit Nr. Titel Soort bijlage 1 Fietsstrategie Rapport 2 Fietsnetwerk Kaart (bijlage bij strategie) 3 Richtlijnen Fietsroutes plus 2016 Notitie (bijlage bij strategie) 4 Richtlijn Fietspaden Notitie (bijlage bij strategie) 77-6