Literatuur ALGEMEEN ONDERZOEK

Transcriptie

1 Literatuur ALGEMEEN Animation in education: its impact on learning, literacy and creativity / B. Pollmuller, M. Sercombe. - [S.l.] : Creative Partnerships, p. : ill. There are many good text books available explaining the techniques of animation, but little has been written which addresses the particular problems associated with teaching it in a classroom setting. Particular skills and approaches are needed to engage a class of children in a coordinated activity. This report offers a range of well tested, yet innovative models of practice. The preliminary research has shown that many teachers are unaware of the enormous potential animation holds for stimulating creative learning. The case studies therefore aim to encourage teachers and pupils to try things for themselves. The practical demonstrations debunk the myth that digital animation is too specialised and too technically demanding for the classroom. Film, politics & education : cinematic pedagogy across the disciplines / K.S. Sealey (redacteur), J. Broughton... [et al.]. - New York [etc.] : Peter Lang, VIII, 165 p. - Met lit.opg. en reg. - ISBN This book brings together the work of eight educators from a variety of academic backgrounds who collectively agree on the wisdom of pedagogic interface between elements of popular culture and teaching/learning strategies in the classroom. Collectively, the authors represented here are specifically enarmored with the power of film to transmit knowledge visually in a way that literature or oral transmission alone cannot, and with the depth, breadth, variety, and popularity of film as cause for its use in education. Visual communication : integrating media, art and science / R. Williams, J. Newton. - New York [etc.] : Lawrence Erlbaum Associates, XXI, 448 p. : fig., ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN This book advances a new understanding of how unconscious visual knowing drives thinking and behavior before and beyond reading. It also cultivates visual and media literacy from both consumption and production points of view and introduces students to the application of intuitive intelligence to a visual context. It provides an overview of advanced thinking and research about visual communication across a number of disciplines, teaching how to apply both theory and creative activities to enhance the understanding of and work with images professionally and in daily lives. This book is intended for students in visual literacy, journalism and communication, media literacy, and art courses. It can also be used in photojournalism courses and other coursework with visual or visual culture components. ONDERZOEK Film maken maakt school : effecten van de structurele integratie van film maken in het voortgezet onderwijs : verslag van het pilotproject; Scholieren FilmLab / G. Maassen (eindredacteur), M. Daniel (coördinator), J. de Jong (onderzoeker)... [et al.]. - Utrecht : NIF, p. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN Het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF) heeft in opdracht van het Ministerie van OCW en het Nederlands Fonds voor de Film het pilotproject Scholieren FilmLab (oorspronkelijke titel: Film maken in de Klas) ontwikkeld en uitgevoerd. Doel van het project was om film maken voor de duur van een schooljaar structureel te integreren in het lesprogramma van voortgezet onderwijs scholen. Scholieren Filmlab is uitgevoerd op twee middelbare scholen die te maken hebben met leerlingen in achterstandsituaties: een (zwarte) school in de Randstad en een school voor speciaal onderwijs. In het onderzoek zijn verschillende effecten van het project gemeten: de effecten met betrekking tot sociale cohesie en schoolbeleving; de effecten van twee bestaande benaderingen: Making Movies en AllAboutUs FilmFactory; de effecten met betrekking tot mediavaardigheden en mediawijsheid. Op basis van de onderzoeksresultaten kan worden geconcludeerd dat de structurele integratie van film maken in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs positieve effecten heeft op achterstandsleerlingen, hun zelfbeeld, begrip voor elkaar, bereidheid en vermogen tot samenwerken en beleving van school. Onderzoek naar de mogelijkheden voor de uitbouw van een educatieve werking voor jongeren van het secundair onderwijs bij Contour Mechelen / E. De Smet. - [S.l.] : [s.n.], p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. 1 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

2 Masterscriptie Universiteit Antwerpen. Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen. Master Cultuurmanagement Dit onderzoek behandelt de ontwikkeling van een educatief pakket voor jongeren van het secundair onderwijs (leeftijdsgroep 12 tot18 jaar) binnen Contour, een kunstorganisatie die zich toelegt op de creatie en presentatie van bewegend beeld (film, video en installaties). Dit onderzoek wil een aanzet geven tot de verdere ontwikkeling van educatief aanbod van Contour voor jongeren in het secundair onderwijs. De probleemstelling is drieledig. In eerste instantie is de scriptie een onderzoek naar relevante educatieve pakketten voor jongeren van het secundair onderwijs in de culturele sector, om te weten te komen in hoeverre Contour van een vergelijkbaar aanbod gebruik kan maken. Daarnaast wordt ook de vraag gesteld naar de haalbaarheid van educatief aanbod voor scholen binnen de organisatie en tenslotte wordt onderzocht welke stappen door Contour kunnen worden ondernomen om een dergelijk aanbod te organiseren en te implementeren. Special effects: the distinctiveness of learning outcomes in relation to moving image education projects : final report / P. Lord... [et al.]. - Slough : NFER [etc.], p. : fig., graf., tab. - Met lit.opg. I.s.m. BFI, British Film Institute This piece of research was designed to address a gap in the research specifically on the learning outcomes associated with moving image based work. This research was conceived as an attempt to address this concern (i.e. to examine the specific learning outcomes associated with moving image based work), and to complement existing understandings of the outcomes for young people in relation to arts education and arts-education projects. ONDERWIJS ALGEMEEN Dial F for film education : script voor succesvolle educatie in uw theater / A. Damen, G. Heijwegen, V. Breugem (redacteur). - Amsterdam : EYE, p. : fig., ill. Speciaal voor locatiemanagers, programmeurs en programmamedewerkers van bioscopen en filmtheaters heeft EYE Film Instituut Nederland een script voor succesvolle filmeducatie gemaakt. Deze brochure biedt een verzameling van nuttige informatie over educatie en film en laat daarmee zien dat educatie kansen biedt en ook leuk kan zijn om te organiseren. Het script beschrijft onder andere educatie voor kinderen, jongeren en volwassenen, mogelijkheden voor financiering en andere nuttige spelers in het veld. Kijkerscv [dvd] / N. ter Hall (samensteller)... [et al.]. - Hilversum : VPRO, 2006 Dvd met 57 korte films gemaakt door kunstenaars, filmers, regisseurs en een schaap over uiteenlopende thema's. Met de filmpjes leren kinderen kijken en hoe je vooral anders naar dingen kunt kijken. Bij ieder filmpje is een opdracht bedacht dat door de klas of individueel kan worden uitgewerkt. Opdrachten zijn geschikt voor muziek, tekenen, handvaardigheid of CKV. De filmpjes zijn gemaakt voor het VPRO programma Kijkers van Villa Achterwerk. Kinder, Kunst und Kino : Grundlagen zur Filmbildung aus der Filmpraxis / C. Wegener (redacteur), D. Wiedemann (redacteur). - München : Kopaed, p. : ill., graf. - Met lit.opg. - ISBN Dieses Buch stellt die Konzeption und die Inhalte der Kinderfilmuniversität dar und damit auch anderen Institutionen, Anbietern medienpädagogischer Filmarbeit, interessierten Lehrern und Eltern zu Verfügung. Dieses Buch kann somit als Vorlage in der Ausbildung dienen, aber auch denjenigen die Hand reichen, die sich in der Welt von Heute gefordert sehen, spielerisch, konstruktiv und informativ mit den Filminteressen von Kindern und Jugendlichen umzugehen. Das Buch gliedert sich in drei Abschnitte: im ersten Abschnitt stellen sich die beteiligten Veranstalter vor. Der zweite Abschnitt erläutert wissenschaftliche und medienpraktische Grundlagen, in deren Kontext die Konzeption der Kinderfilmuniversität zu sehen ist. Der dritte Abschnitt bildet den Hauptteil der Publikation und dokumentiert die Inhalte der Kinderfilmuniversität aus der Sicht der Dozenten. Die Publikation endet mit einem Glossar, das auch fachfremden Lesern Gelegenheit gibt, Fachbegriff der Filmsprache in die pädagogische Arbeit einzubeziehen. Kleifiguren spelen de hoofdrol : animatieworkshop in de klas / M-J. Kommers In: Kunstzone. Vol.8(2009)5(mei.38-39) In dit artikel aandacht voor een project voor het primair en voortgezet onderwijs, de animatieworkshop van beeldend kunstenaar Peter Jansen. Het doel is volgens de kunstenaar dat leerlingen zich door deze workshop realiseren dat ze veel creatiever met een computer kunnen omgaan dan dat ze normaal doen met bijvoor- 2 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

3 beeld MSN en games. Ook wil hij ze bewust maken van de hoeveelheid werk en concentratie die het maken van tekenfilms en animaties vergt. Mobile Bilder : Kinder und Jugendliche fotografieren und filmen mit dem Handy / O. Reuter. - München : Kopaed, p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN Basierend auf empirisch gewonnenen Erkenntnissen werden nach einer medienpädagogischen Positionierung Impulse für den Einsatz des Handys im Unterricht formuliert. Das Buch wendet sich an Lehrkräfte, die das Handy als Instrument zum Fotografieren und Filmen im Unterricht nutzen wollen. Net echt : over feit en fictie in films : lesmateriaal voor leerlingen jaar / M. Veerkamp. - [S.l.] : Stichting Filmset, [2006]. - [16 p.]+ dvd : ill. - Met bijlage voor docenten: antwoorden en hulpmiddelen Lesmateriaal voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs en klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. 'Net echt' bestaat uit een lesboekje met opdrachten en een dvd met filmfragmenten uit heden en verleden, waarmee leerlingen spelenderwijs leren wat het verschil tussen feit en fictie is. Ondertussen krijgen ze informatie over de geschiedenis van de cinema en ze leren wat het is om zelf een film te schrijven en regisseren. Proeve van een leerlijn audiovisuele media-educatie : uitgangspunten en invulling / W. Oud, J. Schoonenboom. - Amsterdam : SCO-Kohnstamm Instituut, p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van en in samenw. met het Nederlands Instituut voor Filmeducatie. - ISBN X Beschrijving van de uitgangspunten voor een doorlopende leerlijn audiovisuele media-educatie voor alle onderwijsniveaus, van primair onderwijs tot beroepsonderwijs. Het gaat erom te komen tot een samenhangend geheel van leerdoelen, werkvormen, materialen en activiteiten voor alle leeftijdsfasen en opleidingsniveaus in het onderwijs. Screen education : from film appreciation to media studies / T. Bolas. - Bristol [etc.] : Intellect, p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN This book provides the history of the development of film and television studies in Britain, from its origins as a grassroots movement to its current status as serious scholarship. The focus is on the United Kingdom, where the development mirrors that of film education in North America and Australia. Bolas's account describes the voluntary efforts of activists in the Society for Education in Film and Television and their relationship with British Film Institute's Education Department. Though much documentary evidence has been lost, Bolas's work incorporates personal archives and interviews with key figures, making this a critical record of the rise of cinema and television studies. The book opens in 1930, just after the introduction of sound cinema, examines the succeeding six decades and closes at a key moment in the 1990s when a major new area of academic enquiry - Media Studies - had become established at secondary, further and higher education levels in most of the UK. At the primary level interest was simultaneously developing in a broader curriculum engagement with media education. Subjektorientierte Filmbildung in der Hauptschule : theoretische Grundlegung und pädagogische Konzepte für die Unterrichtspraxis / B. Maurer. - München : Kopaed, p. : ill., fig., graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN Subjektorientierte Filmbildung beschränkt sich nicht auf die Vermittlung von Filmlesefähigkeit im Sinne einer audiovisuellen Bildung (Filmsprache, Filmanalyse), sondern beinhaltet darüber hinaus persönlichkeitsbildende Momente. Sie knüpft am Filmerleben, am filmbezogenen Erfahrungshintergrund der Individuen an, schafft Räume für das Entdecken und Vertiefen eigener Stärken und Interessen und ermöglicht verschiedene, adäquate Lernwege. Im Spannungsfeld von audiovisueller Bildung und Persönlichkeitsbildung wird in diesem Band ein subjektorientiertes Filmbildungskonzept für die Hauptschule entwickelt, das aktiv-produktive Ansätze mit rezeptiver Filmarbeit verbindet und zwischen den Polen Medium Film als Lerngegenstand und Film als Medium zur Unterstützung von inhaltsbezogenen Lernprozessen vermittelt. BASISONDERWIJS Avonturen in het donker : lessen over film / EYE Film Instituut Nederland. Educatie. - Amsterdam : EYE, Ongepag. : ill. Lespakket over film- en media-educatie voor het basisonderwijs. Het lespakket is niet gekoppeld aan een specifieke filmtitel en kan door leerkrachten naar eigen inzicht ingezet worden bij het kijken naar films of in 3 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

4 lessen over mediawijsheid. De opdrachten uit de map sluiten aan bij het landelijke educatieve filmprogramma Klassefilm. Het bevat algemene informatie over film en concrete lessen over basisthema's van film, zoals verhaal, montage, personages, camera en genres. De komende vier jaar verschijnt jaarlijks een nieuw themakatern, zodat leerkrachten over vijf jaar een complete reeks filmlessen tot hun beschikking hebben. Cinekid educatie : de leukste manier om kinderen mediawijs te maken / V. Pattipeilohy In: Mediacoach. - Vol.25(2009)5(24-26) Cinekid Educatie biedt verschillende activiteiten en materialen aan om kinderen binnen en buiten het onderwijs vaardiger te maken op het gebied van media. Een belangrijke doelstelling hierbij is het bevorderen van mediawijsheid. Activiteiten die door Cinekid Educatie ontwikkeld zijn: Cinekid Festival, Filmcompetentieprogramma, MediaLab, CinekidStudio en CinekidKlappers. Cinekid Studio.nl / Cinekid. - Amsterdam : Cinekid, Bevat: Handleiding, 3 stappenplannen, 8 lesbrieven en docenthandleidingen, informatieblad, webcam en microfoon Koffer met lesbrieven en docentenhandleidingen van programma's van CinekidStudio.nl inclusief handleiding en stappenplannen. CinekidStudio.nl is een website waar kinderen zelf filmpjes kunnen maken. Kinderen kunnen onder andere animaties, videoclips, muziek, nieuwsuitzendingen en games produceren. Zelfgemaakte filmpjes kunnen op de site worden gezet. In: Kunstzone. - Vol.7(2008)4(apr ) Beschrijving van een filmproject in Rotterdam. De leerlingen leren over datgene waar ze in het dagelijks leven het meest mee in aanraking komen, namelijk beeldtaal. Niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk leren zij van alles over film en zijn beeldtaal, door een echte film te maken. Ingebeeld / K. Crul... [et al.], J. Luyten (eindredacteur), D. Terryn (eindredacteur). - Brussel : CANON Cultuurcel, Losbl. + dvd : ill. - Het materiaal is opgeborgen in een doos Eerste deel van een lessenpakket dat kleuters, kinderen en jongeren helpt ontwikkelen tot kritische en bewuste kijkers, kijkers die vlot met audiovisuele media omgaan en spelen. Deel 1 is bedoeld voor kleuters en jonge kinderen (4 tot 8 jaar) en bevat zes boekjes met activiteiten, opdrachten en tips, prenten en een bijbehorende dvd met vijf korte animatiefilms. Ingebeeld 2 / K. Crul... [et al.], J. Luyten (eindredacteur), D. Terryn (eindredacteur). - Brussel : CANON Cultuurcel, Losbl. + dvd : ill. - Het materiaal is opgeborgen in een doos Tweede deel van een lespakket dat kleuters, kinderen en jongeren helpt te ontwikkelen tot kritische en bewuste kijkers, kijkers die vlot met audiovisuele media omgaan en spelen. Ingebeeld 2 is bedoeld voor kinderen vanaf 6 tot 14 jaar en bestaat uit drie onderdelen: fundament (handleiding), bouwstenen (onderbouw 6-10 jaar) en projecten (bovenbouw jaar). Met opdrachten, tips en bijbehorende dvd. Hand-out over audiovisuele (film en fotografie) en nieuwe media educatie voor cultuurcoördinatoren in het primair onderwijs in Amsterdam : voor primair onderwijs / M. Bakker. - Amsterdam : MOCCA, [2007] p. - Met bijl. In deze hand-out wordt geschetst hoe beeldgeletterdheid kan worden bereikt door zowel het kijken naar films en video's en daarover te leren en te praten (receptief) als door het maken van films, foto's en nieuwe mediaprojecten (actief). Hiermee ontwikkelen leerlingen inzicht en vaardigheden. De hand-out is vervaardigd naar aanleiding van kenniskringgesprekken en is bedoeld voor cultuurcoördinatoren in het primair onderwijs. Hollywood in de klas : als filmmaker leren over beeldtaal / S. van der Linden, 2008 Kinder machen Kunst mit Medien = Children making art with Media : ein/e Arbeits-bDuVchD : a work-bdovodk / N. Lüth (redacteur), C. Mörsch (redacteur). - München : Kopaed, p.+ dvd : ill. - Met lit.opg. - ISBN KünstlerInnen, GrundschülernInnen, LehrerInnen uind BegleitforscherInnen haben Texte und Bilder zusammengetragen, die Anregungen, Empfehlungen und 'Rezepte' für medienpädagogische Projekte in der Schule bieten. Im Rahmen des KuBiM-Modellversuchs 'Kinder machen Kunst mit Medien' wurden Projekterfahrungen an verschiedenen Berliner Grund-, Förder- und Integrationsschulen gesammelt und aufbereitet. Die Frage nach den besonderen Potentialen digitaler Medien für Schüler- Innen mit Förderbedarf war zentrales Thema der Projekte. Auch die Vorteile und Probleme der Kooperationen 4 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

5 mit außer (und inner-)schulischen PartnerInnen werden beleuchtet. gemiddelde bezoeker nooit te zien krijgt. Een korte beschrijving van het project. Het Klokhuis: animatie [ dvd ] / Y. Smits (regisseur), D. Leeuwin (verslaglegger), M. Witlox (redacteur). - [S.l.] : [NPS] [etc.], min. Wat is animatie precies en welke vormen heb je? Deze aflevering van 'Het Klokhuis' is gewijd aan de ateliers van 'Het Nederlands Instituut voor Animatie' (NIAF). Klokhuis presentatrice Dolores Leeuwin heeft haar eigen rap gemaakt waarin ze zelf de hoofdrol speelt. Zes animatoren van het NIAF hebben deze rap voor haar geanimeerd tot een bijzondere animatieclip. Door de verschillende technieken die zij gebruiken, komt de veelzijdigheid van animatie duidelijk naar voren. D: Out of the blue : samen werken aan een belevenisproject / M. Berendse In: Bulletin Cultuur & School. - Vol. 11(2008)53(jul ) Beschrijving van het project 'Zinzones: Out of the Blue' scholieren creëren in 8 leegstaande panden een wereld voor de virtuele figuur 'D'. Onderbouwscholieren van het vmbo, havo en vwo werken samen met professionele kunstenaars in zes verschillende workshops: percussie, film, dans, kledingontwerp, interieurontwerp of voertuig bouwen. De allerbeste creaties worden gehuldigd. Kort & krachtig brengt korte film in beeld / Y. van der Ree In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.13(2010)60(jan ) Een beschrijving van het project 'Kort & krachtig' ontwikkeld in opdracht van Kunstbalie (voorheen BisK). In het project mogen leerlingen van groep 7 en 8 als jury hun oordeel vellen over acht korte films. Het doel is om de leerlingen te laten kennismaken met het fenomeen korte film, de verschillende genres daarin en te leren kijken naar bijzondere films die zij niet zomaar tegenkomen. Wat is film? / M. de Graaff, H. Vroegindeweij, L. Oostendorp (redacteur)... [et al.]. - Amsterdam : Filmmuseum, dl. (20, 20 p.) : ill. Docentenhandleiding en leerlingenboek over film. Behandeld wordt: hoe film wordt gemaakt, film taal en de ontstaansgeschiedenis van de film. Inclusief diverse opdrachten. Bedoeld voor leerlingen van het primair onderwijs. VOORTGEZET ONDERWIJS Achter de schermen zie je meer / F. Pietersen, L. Bakker, M. Westerop In: Kunstzone. - Vol.9(2010) 9(sept.45) De combinatie van film en theater vindt een nieuwe vorm in het project 'Achter de schermen'. Theater aan het Spui en Digitaal Leren geven Haagse CKV-leerlingen de kans om een kant van het theater te zien die de Digitale media, kunst en cultuur? / R. Richardson In: Van twaalf tot achttien. Vol.(2009)8(okt.38-39) Digital Playground combineert media- en kunsteducatie in workshops waarbij jongeren zowel hun creativiteit als technische vaardigheden ontwikkelen. In Rotterdam werkt Digital Playground samen met onder andere Museum Boijmans van Beuningen, Kunsthal, Nederlands Architectuurinstituut en Historisch Museum Rotterdam. In workshops maken leerlingen zelf opnames voor een film of fotocollage om die vervolgens met speciaal ontwikkelde software geheel zelfstandig te monteren. Peer education, 'learning by doing' en aansluiting bij de belevingswereld van jongeren zijn de drie educatieve uitgangspunten van Digital Playground. Fanfare & Glas : Academy Award 1959 [dvd] / B. Haanstra (regisseur), J. Blokker (scenarioschrijver). - Utrecht : NIF, dl. (4, 4, 1, 1 p.) min. - Uitg. in opdr. van Overijssels Filmhuis Overleg i.s.m. Kunst en Cultuur Overijssel 'Fanfare' is een komische film die Haanstra in 1958 maakte. De film gaat over de ruzie tussen twee concurrerende caféhouders die allebei ook in de plaatselijke fanfare spelen. 'Fanfare' is in 2007 opgenomen in de Canon van de Nederlandse Film. 'Glas' is een korte documentaire over het maken van glas, op de ambachtelijke handmatige manier en in een fabriek. Deze twee manieren worden in de film beeldend tegenover elkaar gezet. Voor deze korte documentaire won Haanstra in 1959 een Oscar. Het bijbehorende lesmateriaal bestaat uit een docenten- en leerlingendeel met lessuggesties, achtergrondinformatie en verwerkingsopdrachten. 5 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

6 Het lesmateriaal biedt tevens aanknopingspunten voor de inzet van de films binnen andere vakken dan CKV zoals geschiedenis en maatschappijleer. Het lesmateriaal is geschikt voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. leerlingen. Die verwachtingen blijken vaak haaks op elkaar te staan. Dit artikel wil CKV-docenten beter inzicht geven in hoe film en filmworkshops ingezet kunnen worden voor het vmbo. Film kreativ : Aktuelle Beiträge zur Filmbildung / H. Niesyto (redacteur). - München : Kopaed, p. : ill., tab., graf., fig. - Met lit.opg. - ISBN Filmkompetenz ist wesentlicher Teil einer übergreifenden Medienkompetenz. Filmbildung gehörte schon immer zu den Kernaufgaben der Medienpädagogik. Angesichts der großen Bedeutung, die heute audiovisuelle Medien für Kinder und Jugendliche haben, besteht insbesondere im schulischen Bereich ein Bedarf an konkreten Konzepten, um eine zeitgemäße Filmbildung in Zusammenarbeit mit außerschulischen Fachkräften und Einrichtungen voranzubringen. In den letzten Jahren wurden verschiedene Initiativen zur Förderung von Filmkultur und Filmkompetenz auf den Weg gebracht, insbesondere die Diskussion um einen 'Filmkanon'. Allerdings zeigt sich, dass diese Initiativen teilweise noch sehr stark an cineastischen Interessen ausgerichtet sind und zu wenig schülerbezogene und zielgruppenspezifische Arbeitsformen berücksichtigen. Gerade in Hauptschul- und Migrationsmilieus ist es notwendig, Filmbildung zu verstärken. Sinnvoll sind Konzepte, die subjektive Filmerfahrungen und filmbildnerische Impulse miteinander verbinden und einen deutlichen Schwerpunkt auf die Eigenproduktion von Filmen legen. Films leren lezen / U. Haase In: Leesgoed. - Vol.35(2008)2(43-44) Om films te begrijpen is het handig je te realiseren hoe ze gemaakt worden en welke begrippen daar bijhoren. Filmtalent in actie : wie maakt hem af? / A. Sturkenboom, J. Schrickx. - Arnhem : Lambo, dl. (67, 12 p.) + dvd 'Filmtalent in actie' is een lespakket over film voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Het lespakket is gemaakt rond de korte speelfilm 'Dajo' van 7 minuten. Op de dvd staan videofragmenten waarin problemen belicht worden, die de filmploeg tijdens het maken van Dajo tegenkwam. De leerlingen kiezen op de dvd voor oplossingen/antwoorden en maken zo zelf de film af. Met dit lespakket komen leerlingen te weten hoe een film gemaakt wordt; ze krijgen inzicht in de artistieke en productionele keuzes die daarbij gemaakt worden; door de oefeningen in het werkboek kunnen ze deze inzichten verder ontwikkelen en hun kennis testen over het gebruik van filmische middelen in de media; en met behulp van het 10-stappenplan kunnen leerlingen vaardigheden ontwikkelen door zelf een korte speelfilm te bedenken en te maken. Het pakket bestaat uit een interactieve dvd, een docentenhandleiding en een werkboek. Filmen met je mobiel : iedereen een filmkunstenaar : handleiding voor het maken van eigenzinnige pocketfilms / E. Heijnen, M. Koelink. Utrecht [etc.] : heijnenkoelink [etc.], Ongepag. : ill. - ISBN Tips en voorbeelden hoe je met een mobiel een film kunt maken die opvalt in de dagelijkse beeldenstroom. De website bevat voorbeelden en achtergrondinformatie. 'Filmen met je mobiel' is ook als lespakket voor vmbo, havo en vwo beschikbaar. Filmmaken voor het vmbo : makkelijker dan het lijkt! / J.J. Noomen In: Kunstzone. - Vol.4(2005)9(sept.13-15) Stichting Filmset heeft enige ervaring met het geven van workshops op vmbo-scholen. Aanleiding van dit artikel is de grote kloof tussen de verwachtingen van docenten en Hand-out naar aanleiding van de kenniskringgesprekken over film en nieuwe media : voor vmbo / M. Bakker, A. Smelik (medewerker). - Amsterdam : MOCCA, [2007] p. - Met lit.opg., webadressen en bijl. In deze hand-out wordt geschetst hoe beeldgeletterdheid kan worden bereikt door zowel het kijken naar films en video's en daarover te leren en te praten (receptief) als door het maken van films, foto's en nieuwe mediaprojecten (actief). Hiermee ontwikkelen leerlingen inzicht en vaardigheden. De hand-out is bedoeld voor (CKV)docenten en cultuurcoördinatoren voor de basisvorming vmbo. Hij is eveneens bestemd voor aanbieders op het gebied van film, fotografie (audiovisuele media) en nieuwe media. Bevat ook een essay, getiteld 'Extreme make-over: tussen feit en fictie' van Anneke Smelik, hoogleraar Visuele Cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen. 6 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

7 Jugend:Film:Kultur : Grundlagen und Praxishilfen für die Filmbildung / W. Barg (redacteur), H. Niesyto (redacteur), J. Schmolling (redacteur). - München : Kopaed, p. : ill. - Met lit.opg. en woordenlijst. - ISBN Das Handbuch bündelt pädagogische, psychologische und filmtheoretische Erkenntnisse und zeigt Chancen für eine Filmbildung mit Jugenlichen auf. Zugleich werden Konzepte zur Integration von Filmbildung in die Pädagogik-Ausbildung vorgestellt. Für den Praxisbereich in Schule und Jugendarbeit bietet das Buch Anregungen für unkonventionelle Methoden der Filmarbeit. Inhalt: Filmtheoretische und medienpädagogische Grundlagen; Filmbildung in der Lehrerbildung; Filmbildung in schulischen und außerschulischen Kontexten; Filmanalysen. Beigelegt ist eine von Studierenden der Deutschen Filmund Fernsehakademie Berlin erstellte DVD, die grundlegende Informationen zu Gestaltungsmitteln des Mediums Film enthält und diese an Filmbeispielen veranschaulicht. Making Movies leert jongeren samen films maken / A. Twaalfhoven In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.10(2007)46(mrt ) Het CKV-project Making Movies is ontwikkeld door het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF). Het doel van het project is leerlingen in het vmbo te leren samen een film te maken en hen kennis te laten maken met de wereld achter de film. Media in beeld [dvd] : werkelijkheid in het nieuws en documentaire; IDFA, International Documentary Filmfestival Amsterdam. - Amsterdam : IDFA, , 3 p. + docentenhandleiding en leerlingenmateriaal Hoe breng je de werkelijkheid in beeld? Aan de hand van de drie documentaires Outfoxed, Control Room en Ford Transit wordt bekeken hoe tv journalisten en documentairemakers bijdragen aan onze beeldvorming over de wereld waarin we leven. Outfoxed geeft een kritische analyse van de conservatieve Amerikaanse nieuwszender Fox News, die medewerkers vraagt rechtse standpunten uit te dragen. Control Room is een portret van televisiezender Al-Jazeera en het perscentrum van het Amerikaanse leger aan het begin van de Irakoorlog in In Ford Transit volgt regisseur Hany Abu-Assad de Palestijnse taxichauffeur Rajai en zijn passagiers langs wegblokkades en sluiproutes in Ramallah en Jeruzalem. Bij elke documentaire wordt in het lesmateriaal stilgestaan bij de inhoud, het productieproces en de thematiek van de documentaire. MovingMath / L. De Jaegher. - Antwerpen [etc.] : Garant, p. : fig., tab. - ISBN Met behulp van MovingMath ontdekken jongeren tussen jaar wiskundige begrippen via dans en beweging. Bovendien krijgen ze meer zelfvertrouwen in hun vermogen om wiskundig te denken. Dans en ritme, muziek en het creëren van eigen choreografieën staan hierbij centraal. Ook wordt stap voor stap uitgelegd hoe filmpjes van choreografieën met gratis software gemonteerd en verspreid kunnen worden via videoplatforms zoals YouTube. Scholieren FilmLab: hard werken aan een film, jezelf en elkaar / M. Berendse In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.11(2008)54(nov.6-8) In opdracht van voormalig minister van Onderwijs, Maria van der Hoeven, heeft het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF) een schooljaar lang de effecten onderzocht van film maken op scholen voor voortgezet onderwijs met probleemleerlingen. Onder de noemer Scholieren FilmLab werden twee bestaande benaderingen voor het werken met film, 'Making Movies' en 'All- AboutUs', getoetst als onderdeel van een schoolcurriculum. Het NIF onderzocht hoe leerlingen op twee deelnemende scholen uit de voeten konden met beide manieren van werken en met film als medium, waar het sociale cohesie en schoolbeleving betreft. Een terugblik met de betrokkenen en de eerste bevindingen. Study guides for 12 great films [ cd-rom ] / W.V. Costanzo. - Urbana, Ill. : NCTE, 2005 A study guide for twelve classics and contemporaryclassic films: Awakenings, The Birds, Citizen Kane, Do the Right Thing, The Graduate, The Grapes of Wrath, Modern Times, Mr. Smith Goes to Washington, On the Waterfront, Rebel without a Cause, Singin' in the Rain, and Sugar Cane Alley. Succes voor Nederlandse scholieren op internationaal filmfestival / Y. van Osch In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.13(2010)61(mrt.10-11) 7 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

8 Het festival Nationaal Film Festival voor Scholieren (NFFS), een initiatief van oud-docent Dorée de Kruijk en docent Sander Kocken van Scholengemeenschap Lelystad, werd vorig jaar voor de vijfde maal georganiseerd. Meer dan 500 leerlingen van het voortgezet onderwijs stuurden hun creaties in. Het publiek en een vakjury onder andere Johanna ter Steege en Eddy Terstall kozen de winnende films uit de categorieën: Animatie, Live action fictie (speelfilm), Non-Fictie documentaire) en 1-minuutfilm. De makers ervan dongen mee op het Europese Scholieren Filmfestival Camera Zizanio in Griekenland. In de categorie 'Live action fictie' kreeg de Nederlandse inzending de tweede prijs. Initiatiefnemers van het NFFS hopen dat door het festival film binnen de school meer kansen krijgt. Visueel geletterden bij elkaar : conferentie Visual literacy / beeldtaal in Amsterdam / J. van Wijk In: Kunstzone. - Vol.5(2006)12(dec. 6-7) Op 24 en 25 oktober 2006 vond in Amsterdam de internationale conferentie 'Encounter visual literacy / beeldtaal, een universele ontmoeting' plaats. De conferentie stond in het teken van de ontmoeting tussen buitenlandse en Nederlandse docenten in het voortgezet onderwijs die werken met film, video and andere media. Projecten die gepresenteerd zijn worden kort beschreven. Visuele geletterdheid : handleiding / G. Bollegraf... [et al.], E. Wervers (eindredacteur). - Enschede : SLO, p. : ill., tab. Deze publicatie bevat een beschrijving van een aanpak om leerlingen visueel geletterd te maken. Het eerste deel bevat de uitgangspunten die gehanteerd zijn voor het tweede deel, dat uit concrete lessen bestaat. Het kritisch leren kijken van leerlingen wordt onder meer op gang gebracht door vijf vragen te beantwoorden: 1. Van wie komt de boodschap?; 2. Hoe is het beeld gemaakt?; 3. Voor wie is het beeld gemaakt?; 4. Wat is de boodschap?; 5. Waarom wordt de boodschap verstuurd? Deze vragen worden in de tekst voor docenten behandeld en voorzien van lessuggesties en voorbeelden. Het tweede deel bestaat uit een handleiding bij de lessen (per vraag twee lessen). Xposure: film als onderdeel van het onderwijsprogramma / A. Aerts In: Dossier kennis en media. - Vol. 4(2005)3(71-73) Een beschrijving van het pilot-project Xposure. Xposure is een wedstrijd georganiseerd door SURFnet en Kennisnet met als doel het realiseren van gezamenlijke breedbandige educatieve internettoepassingen. Vijf scholen deden mee aan de pilot. Opdracht was het maken van een filmpje van vijf minuten. Leerlingen bedachten zelf een scenario en hadden een rol als acteur, cameraman, of regisseur en zorgden ook voor de montage. De cultuurprofielschool KSE (Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur) leverde het winnende filmpje. De auteur van dit artikel onderzoekt hoe leuk en leerzaam film als onderdeel van het onderwijsprogramma kan zijn. 8 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

9 Websites EYE educatie heeft als doel het vergroten van de belangstelling voor en kwaliteit van educatie over film en andere media door middel van coördinatie, advies, deskundigheidsbevordering, activiteiten en materialen. EYE educatie heeft een aantal websites, waaronder: landelijk educatief filmprogramma voor primair onderwijs landelijk educatief filmprogramma voor voortgezet onderwijs filmdatabase met honderden titels die door educatieve experts uit het Netwerk Filmeducatie zijn geselecteerd. De database helpt opvoeders, docenten, jeugd-, jongeren- en buurtwerkers en educatief medewerkers bij het vinden van een geschikte film voor kinderen in verschillende leeftijdscategorieën. Website met overzicht van activiteiten, materialen, lezingen en workshops, deskundigheid en advies op het gebied van filmeducatie. De site is ontwikkeld en wordt beheerd door EYE Film Instituut Nederland in samenwerking met het Netwerk Filmeducatie. Leden van het netwerk zijn: Africa in the Picture, Cinekid, Digital Playground, Dutch Directors Guild, Europese Stichting Joris Ivens, EYE Film Instituut Nederland, Film by the Sea, Holland Animation Film Festival, Impakt, International Documentary Film Festival Amsterdam, International Film Festival Rotterdam, Latin American Film Festival, Movies That Matter, Nederlands Film Festival, Nederlands Fonds voor de Film, Nederlands Instituut voor Animatiefilm, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Stavoren. Cultuurplein is de centrale plaats voor docenten, managers en culturele instellingen die actief zijn met cultuur op school. Het onderdeel lesideeën (zowel bij primair als bij voortgezet onderwijs) bundelt ideeën voor filmeducatie en een overzicht van tijdschriften, nieuwsbrieven, begrippen en links. Primair onderwijs: Voortgezet onderwijs (per onderwijstype): 9 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

10 Projecten Het projectloket cultuur op internet ( is een verzameling van projectbeschrijvingen op het gebied van cultuureducatie. Het projectloket wordt onderhouden door Cultuurnetwerk Nederland met ondersteuning van Erfgoed Nederland en Stichting Lezen. Het is mogelijk te zoeken op thema, doelgroep, niveau etc. Hieronder is een selectie opgenomen van actuele projecten op het gebied van filmeducatie. De selectie bevat korte samenvattingen van de projecten. Wilt u meer informatie over een project, dan kunt u in het projectloket naast de beschrijvingen ook informatie vinden over de vakken waarbij het project ingezet kan worden, bijbehorende materialen, tijdsduur, kosten, leerdoelen en adresgegevens. CLIPS VOOR VRIJHEID EN CLIPS VOOR DUURZAAMHEID HOLY.NL Clips voor Vrijheid biedt creatieve, leerzame en uitdagende workshops voor jongeren van alle niveaus tussen de 10 en 18 jaar. De deelnemers doen automatisch mee aan de landelijke Clips voor Vrijheid wedstrijd en krijgen zo de kans om hun clip aan een groot landelijk publiek te tonen. Tijdens de workshops, onder begeleiding van professionele kunstenaars, filmmakers en animatoren, maken jongeren met behulp van de Holy Animator - een laagdrempelig online animatieprogramma - clips met zelfgemaakt beeldmateriaal, teksten, muziek en raps. DIEREN IN DE STAD EYE FILM INSTITUUT NEDERLAND In EYE kunnen leerlingen uit groep 6 kijken naar het filmprogramma 'Dieren en de stad'. Het programma biedt een gevarieerde reis door de filmgeschiedenis. Er komen allerlei films voorbij met stadse dieren in de hoofdrol: fictie en non-fictie, kleur en zwart-wit, tekenfilm en speelfilm, stille film (met live begeleiding op de piano) en geluidsfilm. Aan de hand van de films kunnen de kinderen zien hoe de wereld en de bioscoopcultuur de afgelopen honderd jaar veranderd zijn. Om de leerlingen een idee te geven van hoe het vroeger was om naar de film te gaan worden de stille films live begeleid op de piano. Het filmprogramma wordt voorafgegaan door een inleiding. Het betreft een filmvoorstelling met inleiding en lesmateriaal. FIETSEN IN HET FILMMUSEUM EYE FILM INSTITUUT NEDERLAND Een door EYE verzorgde filmvoorstelling, met inleiding en lesmateriaal. Alle leerlingen krijgen de leerlingenfolder 'Wat is film?' uitgereikt. Docenten krijgen de beschikking over de gelijknamige docentenfolder. Leerlingen uit groep 7 en 8 kijken naar het filmprogramma 'Fietsen'. Het programma biedt een gevarieerde reis door de filmgeschiedenis en laat de kinderen kennismaken met diverse filmuitingen: speelfilm, documentaire, kleuren- en zwart-witfilm, stille film en geluidsfilm. Er komen allerlei films voorbij waarin fietsen een belangrijke rol spelen, zoals de klassieke slapstickkomedie L école des facteurs (Jacques Tati, 1947) - waarin Tati een stuntelige postbode speelt - en de animatiefilm Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000), die in 2001 een Oscar won. Aan de hand van de films kunnen de kinderen zien hoe de wereld de afgelopen honderd jaar veranderd is. Ook de bioscoopervaring was een hele andere; vroeger hadden films nog geen geluidsstrook en werden deze live van muzikale (piano)begeleiding voorzien, zo zullen de leerlingen ervaren. HET GEHEIM VAN - IJVER Een cast van 10 handpoppen met karakteromschrijvingen, een locatie en een functie in het verhaal voor je eigen scene zijn de voorwaardes waarin iedere groep zijn deel van één lange James Bondachtige film kunnen maken. Meerdere groepen van 25 leerlingen maken een scene van 1 film. Hoe maak ik een scene waar een volgende groep mee verder kan? Wat is de functie van mijn scène in het verhaal? Hoe maken mijn 7 shots mijn deel van het verhaal duidelijk? 10 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

11 Uiteindelijk moeten zowel alle scènes op hun plek vallen als ook alle onderdelen van de scène; geluid, set, acteerwerk, licht, muziek en script bovenal wordt het een grote heksenketel van set vasthoudende, met zaklampen belichtende, filmende, sprekende en musicerende 'filmmakers'. KORT & KRACHTIG - KUNSTBALIE Een filmfestival in de klas voor groepen 7 en 8 van het primair onderwijs. Leerlingen maken kennis met korte film. Ze leren de mogelijkheden van dit medium kennen en genres te onderscheiden (animatie, experimenteel, documentair en fictie). Het project bestaat uit een DVD met acht zeer uiteenlopende korte films, geselecteerd voor deze doelgroep. Zo is er een grappige animatiefilm over de keuze tussen geld of vrijheid, maar ook een korte documentaire over honden in Thailand of een dromerige muziekfilm waarin vissen door het beeld zwemmen. De leerlingen krijgen een eigen lesboekje waarin ze zelfstandig informatie lezen over korte films. Vervolgens lezen ze dat zij de jury zijn van een filmfestival en waar een jury zoal op dient te letten. Met deze informatie als achtergrond worden klassikaal de films bekeken in vier blokken van twee films. Per film vullen de leerlingen een werkblad in en komen hierop tot een eindoordeel over de betreffende film. Bij vier van de acht films zit een speciaal voor dit project gemaakt interview met de filmmaker waarin deze het verhaal, de thematiek of het maakproces uitlegt. Na het zien van het interview mogen de leerlingen hun oordeel nog wijzigen. Uiteindelijk komt uit de beoordelingen van de klas de winnende film, deze wordt nog eens vertoond. Daarnaast zijn bij dit project een drietal computerlessen gemaakt over filmgeluid, montage en camerawerk. Deze lessen kunnen door leerlingen zelfstandig achter de computer worden uitgevoerd, maar kunnen ook klassikaal behandeld worden. MORGEN IS ER WEER EEN DAG - IJVER Leerlingen maken een heuse soapserie met Barbies als hoofdpersonen. Iedere nieuwe groep maakt een aflevering en zo reist de Soap van school naar school. Door het werken met de uitdrukkingsloze Barbies wordt dramatiek bereikt via alle middelen die het medium film te bieden heeft behalve acteerwerk. Dus heel geconcentreerd rond de set staan, camerahoek kiezen, zorgen dat je handen niet in beeld komen, geluiden creëren, muziek en soms special effects gebruiken als lijmtranen. Kenmerkend voor deze workshop is dat het onderdeel uitmaakt van een steeds doorlopende serie. De aflevering eindigt met een goede cliffhanger zodat de aflevering daarna óók bekeken wordt. ONCE UPON A TIME IN - IJVER Once Upon A Time In... is een 'lifesize' uitgevoerde western, een Shoot-out verhaal over de verdeling van de opbrengst van een bankroof. Groepen van ongeveer 25 leerlingen maken in zo'n 3 uur hun verhaal over Billy, Luke, Dolly en Peggy en geven het op film gestalte. Het werken op grote schaal vereist veel grof bouwwerk: de sets zijn groot en worden door leerlingen zelf gemaakt. Er is al een soundtrack waar geluiden en spraak aan worden toegevoegd. Acteerwerk is belangrijk en moet worden geregisseerd. OUR DAILY BREAD EYE FILM INSTITUUT NEDERLAND Het educatiepakket rondom de documentaire Our Daily Bread biedt de leerling zowel inzicht in de inhoud van de film (de bio-industrie), als in de vorm van de film (een documentaire zonder voice-over en muziek). Doelstelling van het project is leerlingen inzicht te geven in datgene wat de film vertelt en de vorm waarin het verhaal wordt verteld. Op deze manier worden met dit lespakket verschillende vakgebieden aangeraakt. Zo wordt niet alleen aandacht besteed aan het medium film, maar ook aan vakken als Aardrijkskunde, Biologie, Nederlands en Maatschappijleer. VERDWENEN GELUIDEN LANDSCHAP ERFGOED UTRECHT Project voor 3 en 4 vmbo waarbij de geschiedenis van techniek tot leven komt. Leerlingen onderzoeken verdwenen omgevingen op het gebied van techniek, om inzicht te krijgen in de ontwikkelingen op hun vakgebied. Ze maken en monteren zelf geluid bij historische stomme films. 11 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE

12 Meerwaarde van het project: aanvulling op het curriculum, vakoverstijgend. Door de geschiedenis van techniek te belichten, kunnen de leerlingen het 'nu' beter begrijpen. WAT IS WAAR DE FRISSE BLIK Doel van het project is om jongeren kritisch naar televisie te leren kijken. Binnen een serie van lessen wordt met jongeren in discussie gegaan over het manipulatieve karakter van televisie en dan met name non-fictie. Dit gebeurt aan de hand van het analyseren en bekijken van diverse fragmenten. Aansluitend krijgen de leerlingen een praktijkopdracht waarbinnen zij zelf gaan filmen, interviewen en monteren. Met een groepje van vier wordt een straat in de buurt uitgekozen. Twee leerlingen belichten deze straat op een positieve manier en de andere twee laten zetten de straat juist in een negatief daglicht. Van a tot z ervaren zij de keuzes die je als filmmaker moet maken en die allen van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. WORKSHOP CAMERA: DOCUMENTAIRE STICHTING FILMSET Documentaire is een populair genre in Nederland. Iedereen weet wel zo'n beetje wat een documentaire is, maar wat is nu precies het verschil met reportages en fictiefilms? Hoe kiest de maker zijn onderwerp? En welke onderdelen van je eigen leven zouden misschien wel een mooie documentaire kunnen opleveren? Met behulp van een documentairemaker proberen leerlingen zelf hun eigen film samen te stellen en verkennen ze de grenzen van het genre. WORKSHOP CAMERA: SCENARIOSCHRIJVEN! STICHTING FILMSET Het scenario (ook wel script genoemd) is de basis van iedere film. Maar hoe ziet zo'n script eruit, en hoe schrijf je iets wat geschikt is voor film? Leerlingen gaan zelf schrijven en ontdekken zo, met behulp van filmfragmenten en door middel van het bewerken van bestaande verhalen, hoe je van woorden beelden maakt. Er kan ook een speciale workshop soapschrijven worden gegeven. Een filmmaker komt samen met de leerlingen werken. WORKSHOP SOAP STICHTING FILMSET Leerlingen bedenken en maken zelf een soapscene of soapaflevering. In minimaal 2 lesuren bedenken de leerlingen een verhaal voor een eigen soap(scene) en gaan dit vervolgens produceren en filmen. Ze moeten bedenken welke locaties geschikt zijn voor de soap. Ook leren ze wat camerastandpunten zijn en bedenken ze welke ze voor hun scènes willen gebruiken. Ze acteren en filmen alles zelf en leren daardoor in korte tijd keuzes te maken en compromissen te sluiten, bijvoorbeeld met lastige regisseurs of veeleisende acteurs- en met elkaar. 12 LITERATUUR, WEBSITES EN PROJECTEN BIJ ZICHT OP FILMEDUCATIE