Hoog-intensieve intervaltraining (HIT): hetzelfde effect in minder tijd?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoog-intensieve intervaltraining (HIT): hetzelfde effect in minder tijd?"

Transcriptie

1 4 punten kennistoets Hoog-intensieve intervaltraining (HIT): hetzelfde effect in minder tijd? Tim Takken Dr. T. Takken, medisch fysioloog, The Physiology Academy, Alphen aan den Rijn, physiology.academy@yahoo.com Samenvatting Bij intervaltraining is er sprake van een systematische afwisseling tussen arbeid (inspanning) en (on)volledig herstel. Deze afwisseling zorgt ervoor dat de skeletspieren, het hart en de bloedvaten een effectieve trainingsprikkel krijgen. Verschillende onderzoeken laten zien dat hoogintensieve intervaltraining (HIT) tot aanzienlijke fysiologische aanpassingen van het lichaam leidt. Deze aanpassingen zijn, ondanks een veel kortere trainingsduur, overeenkomstig met die van traditionele duurtraining. Het doel van dit artikel is om de effecten en mechanismen achter HIT te beschrijven en de toepassing bij patiënten en sporters te illustreren aan de hand van enkele voorbeelden van HIT-training. Leerdoelen Na het lezen van dit artikel: weet u dat HIT in een korter tijdsbestek vergelijkbare of betere resultaten geeft dan traditionele conditietraining; weet u dat de moleculaire mechanismen die ten grondslag liggen aan de effecten van HIT vergelijkbaar zijn met de effecten van traditionele duurtraining; weet u dat HIT geen maximaal inspanningsniveau vergt en dat ook minder intensieve training effectief kan zijn, zoals onder meer is aangetoond bij patiënten met diabetes type II en hartfalen. Inleiding Voorheen was de gedachte dat training voor snelheid, kracht of vermogen geen effect had op de aerobe condi- tie. Vanuit de wetenschap komt echter steeds meer bewijs waarmee wordt aangetoond dat deze veronderstelling onjuist is. Verschillende onderzoekers hebben aangetoond dat zogenoemde hoog-intensieve intervaltraining (HIT) tot aanzienlijke fysiologische aanpassingen van het lichaam leidt. 1,2 Ondanks een veel kortere trainingsduur komen deze aanpassingen overeen met de aanpassingen van traditionele duurtraining. Het meest intrigerende van deze bevindingen is dat bij HIT de trainingstijd meer dan 75 procent korter is dan bij duurtraining. Gebaseerd op deze bevindingen lijkt HIT een krachtige en tijdsefficiënte trainingsmethodiek om metabole aanpassingen van de skeletspieren en centrale adaptaties te bewerkstelligen die overeenkomen met de effecten van duurtraining. 3 Gezien het feit dat gebrek aan tijd de meest genoemde belemmering is voor het uitvoeren van regelmatige lichaamsbeweging, 4 lijkt HIT daarom een goed alternatief voor duurtraining om zodoende toch regelmatig aan lichaamsbeweging te doen. Het doel van dit artikel is om de mechanismen achter HIT te beschrijven en de klinische toepassing te illustreren aan de hand van enkele voorbeelden. Wat is HIT? Bij intervaltraining is er sprake van een systematische afwisseling tussen arbeid (inspanning) en (on)volledig) herstel. Bij HIT worden herhaalde sets van kortdu- 42 nummer 2 juni 213

2 rende inspanning uitgevoerd met een hoge intensiteit, waarbij het interval kan duren van enkele seconden tot wel enkele minuten. De intensieve intervallen worden afgewisseld met periodes van (actieve) rust met een lagere intensiteit voor herstel. De opbouw van de intervaltraining kan op vele manieren worden ingevuld, daarin zijn de mogelijkheden eigenlijk oneindig. Bij traditionele laag-intensieve intervaltraining ligt de intensiteit rond het niveau van de anaerobe drempel; bij hoog-intensieve intervaltraining zal de intensiteit ruim boven de anaerobe drempel liggen. Verderop in het artikel worden een aantal voorbeelden van HIT besproken. Fysiologie van HIT De afwisseling tussen intensieve arbeid en rust zorgt voor verschillende specifieke fysiologische en biochemische effecten. Ten eerste wordt het hart op een speciale manier belast. 5 Aan het begin van een arbeidsinterval zal de hartfrequentie sterk toenemen, terwijl de perifere weerstand in het vaatstelsel nog hoog is. Om deze perifere weerstand te overwinnen zal de contractiekracht van het hart groter moeten zijn dan in rust of tijdens een duurbelasting. Op de langere termijn zal deze vergrote contractiekracht als gevolg van herhaaldelijke intervaltraining leiden tot hypertrofie van de hartspier. Ten tweede zal de hartfrequentie gedurende de herstelfases sneller dalen dan de terugstroom van bloed naar het hart. Daardoor zal de vulling van het hart groter zijn dan normaal (volumebelasting), waardoor het slagvolume wordt vergroot. Juist het slagvolume is een belangrijke factor in het zuurstoftransportsysteem. Ten derde heeft HIT een belangrijk effect op de spierfunctie. Door de hoge intensiteit van de belasting zal er ondanks de korte tijdsperiode een effectieve trainingsprikkel worden toegediend aan de spieren. Ten slotte laat onderzoek op moleculair niveau zien dat HIT bij gezonde volwassenen via ingewikkelde veranderingsprocessen een positief effect heeft op de mitochondriële functie. 6 Onderzoek met behulp van spierbiopten heeft tevens aangetoond dat na vier Wingate-sprints (3 seconden all out fietsen op een ergometer, zie verderop), bepaalde eiwitten worden geactiveerd die van belang zijn als stimulans voor de aanmaak en het juist functioneren van de mitochondriën. Ontstaan van HIT HIT is begonnen doordat de anaerobe test van Wingate ook als trainingsstimulus werd toegepast. De Wingatetest is een maximale inspanningstest waarbij 3 seconden wordt gefietst op een speciale fietsergometer. Uit onderzoek is gebleken dat een eenmalige Wingate-test niet alleen een verhoging van de anaerobe stofwisseling induceert, maar tevens de aerobe stofwisseling verbetert. 7 Vooral tijdens de laatste 15 seconden van de Wingate-test is het aandeel van de aerobe stofwisseling aanzienlijk. De aerobe stofwisseling (via zuurstofopname) komt dus heel snel op gang bij hoog-intensieve inspanning. Daarom is het ook niet verwonderlijk dat er aanpassingen zijn in de aerobe stofwisseling ten gevolge van een anaerobe trainingsmethodiek zoals HIT. Trainingseffecten van HIT Burgomaster en collega s vergeleken de effecten van HIT met die van traditionele conditietraining bij gezonde proefpersonen. 1 De groep die alleen HIT uitvoerde, had een totale trainingsomvang van ongeveer 9 minuten per week, inclusief hersteltijd tussen de sprints. De training bestond uit vier tot zes Wingatesprints, afgewisseld met 4 minuten rustig uitfietsen met een lichte weerstand (zogenaamde actieve rust) per sessie, driemaal per week. De conditietrainingsgroep daarentegen trainde tot wel 4,5 uur per week: 4 tot 6 minuten per sessie, vijfmaal per week. Beide programma s duurden zes weken. Uit deze studie bleek dat ondanks het grote verschil in trainingstijd er geen grote verschillen waren in fysiologische en biochemische effecten, zoals de werking van de mitochondriën. Ook werd op het gebied van energiegebruik geen verschil in trainingseffect gevonden tussen HIT en duurtraining (1 uur fietsen op 65% van de maximale zuurstofopname of VO 2max ). Kortom, ondanks de grote verschillen in methodiek gaven beide trainingsvormen een aanzienlijke vooruitgang en waren de effecten tussen de twee groepen vergelijkbaar (zie figuur 1). 1 Ook andere uitkomstmaten voor gezondheid, zoals de functie van het endotheel en de bloedvaten (elasticiteit van de vaatwand van perifere arteriën), verbeteren na HIT. Het effect op deze uitkomstmaten is ook vergelijkbaar met het effect van duurtraining op de vaatfunctie. 8 Daarnaast wordt onder andere de insulinegevoeligheid van de spieren aanzienlijk verbeterd door slechts een nummer 2 juni

3 paar minuten HIT, zelfs al binnen een periode van twee weken. 9 Dit effect is ook na duurtraining te zien. De gewenste trainingsduur voor een optimaal effect is nog onbekend. Verbranding (KJ) SIT koolhydraatverbranding Figuur 1 Koolhydraat- en vetverbranding tijdens 1 uur inspanning op 65% van de VO 2max als test voor (pre) en na (post) zes weken hoog-intensieve intervaltraining (HIT) of zes weken duurtraining (ET). Zowel bij SIT als ET is na de trainingsperiode de koolhydraatverbranding afgenomen en de vetverbranding toegenomen, hetgeen een signaal is van efficiënter energieverbruik tijdens inspanning. 1 Klinische toepassing van HIT PRE POST* ET SIT ET vetverbranding Vanwege vragen over de veiligheid van maximale inspanning voor klinische groepen is er gezocht naar minder intensieve intervaltrainingsprotocollen waarmee dezelfde effecten bereikt worden als met het HIT-protocol gebaseerd op de Wingate-test. Daarnaast zijn er enkele praktische redenen waarom het Wingateprotocol niet de voorkeur geniet. Voor de Wingate-test zijn namelijk een speciale fietsergometer en speciale software nodig. Minder intensieve intervaltrainingsprotocollen kunnen wel op een standaard fietsergometer worden uitgevoerd en zijn bovendien beter te verdragen voor patiënten. Er is bij klinische populaties nog geen onderzoek gedaan waarin de effecten van HIT met de Wingate-methode vergeleken zijn met minder intensieve intervaltrainingsprotocollen. Er zijn wel gegevens over de effecten van minder intensieve intervaltrainingsprotocollen aan de hand van onderzoek bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en hartfalen. Diabetes mellitus type 2 Onderzoekers zijn bij patiënten met diabetes type 2 begonnen met een praktisch trainingsprotocol waarbij tien herhalingen van 1 minuut inspanning in een intensiteit van ongeveer 95% van de maximale hartfrequentie worden afgewisseld met 1 minuut rust. Dit is nog steeds een inspanning met hoge intensiteit, maar aanzienlijk minder intensief dan de Wingate-sprints. Een trainingsperiode van twee weken betekende een tijdsbesteding van ongeveer 1 uur per week. Op het vlak van de mitochondriële functie zijn naar aanleiding van dit trainingsprotocol aanzienlijke positieve aanpassingen gevonden, zelfs binnen dit korte tijdsbestek van twee weken. 1 Een andere studie bij patiënten met diabetes type 2 liet zien dat deze vorm van HIT, driemaal per week uitgevoerd in een periode van twee weken, voor hen goed uitvoerbaar was. De patiënten voerden de training uit op een semi-ligfiets omdat zij dit aangenamer vonden. Na de trainingsperiode vertoonde de bloedsuikerspiegel van deze patiënten in de loop van de dag veel minder grote fluctuaties dan voor de training, wat impliceert dat hun bloedsuikerspiegel beter gereguleerd werd. 11 Ook in deze studie werden positieve effecten gevonden van HIT op de mitochondriële functie. Ook Hood en collega s toonden bij volwassenen met overgewicht en een lage fitheid aan dat deze aanpak (1 herhalingen van 1 minuut inspanning afgewisseld met 1 minuut rust) onder meer een aanzienlijk verbeterde insulinegevoeligheid geeft. 12 Hartfalen De Duitse cardiologe Meyer heeft, gebaseerd op de theorie achter HIT, een trainingsprogramma ontwikkeld om in een korte periode een grote trainingswinst te boeken bij patiënten met (stabiel) hartfalen. 13,14 Hierbij werd gedurende drie weken vijfmaal per week getraind, waarbij tien sprints van 3 seconden werden uitgevoerd op 5 procent van het maximaal gefietste vermogen (de maximal short-time exercise capacity, MSEC) op de steep ramp-test. Daarnaast werd driemaal per week nog 1 minuten aerobe training op de loopband gedaan. Dit trainingsprogramma staat in trainingsprotocol 1. Meyer en collega s hebben vastgesteld dat de maximale zuurstofopname na het volgen van dit trainingsprogramma aanzienlijk verbeterd was: van 12,2 naar 14,6 ml/kg/min. De maximale belasting die werd gefietst op de steep ramp-test verbeterde van 144 Watt naar 44 nummer 2 juni 213

4 Trainingsprotocol 1: HIT-training volgens de methode-meyer Periode: 3 weken Frequentie: 5 keer per week Duur: 15 min. per sessie Intensiteit: interval 5% MSEC 3 sec, herstel 6 sec 15 Watt Additioneel: 3 keer per week 1 min. loopband (duurtraining): 6 s intensief (HF, ca. 4 km/uur) en 6 s op lage intensiteit (1,4 km/uur) Trainingsprotocol 2: intervaltraining volgens de methode-wisloff Periode: 12 weken Frequentie: 3 keer per week Duur: 38 min. per sessie Intensiteit: warming-up: 1 min op 5-6% van VO 2max (6-7% van HF max ) interval van 4 minuten op 9-95% HF max vier intervallen, afgewisseld met 3 min. actieve rust: wandelen op 5-7% van HF max 2 Watt. 13 Naast de gevonden positieve effecten op de maximale zuurstofopname en het gefietste wattage blijkt uit onderzoek van Meyer dat de cardiovasculaire en ventilatoire belasting (o.a. bloeddruk, ademhaling, hartfrequentie), de risicoparameters met betrekking tot dergelijke trainingsvormen, tijdens deze training minder hoog zijn dan tijdens een reguliere maximale inspanningstest. De onderzoekers vonden geen negatieve bijwerkingen van de HIT bij deze patiënten. Een ander hoog-intensief intervaltrainingsprotocol bij patiënten met hartfalen is toegepast door Wisloff en collega s. 5 Hierbij trainden de patiënten na een warming-up, viermaal 4 minuten op 9 tot 95 procent van hun maximale hartfrequentie, afgewisseld met 3 minuten rustig wandelen (zie trainingsprotocol 2). Ook deze trainingsvorm is bij deze groep patiënten veilig % Vooruitgang in VO 2peak (ml/kg/min) Controle Conditietraining Interval Training Groepen Figuur 2 Vooruitgang in VO 2max in de controlegroep, de aerobe conditietrainingsgroep en in de intervaltrainingsgroep. Deze studie werd uitgevoerd onder patiënten met hartfalen. 5 en effectief gebleken, en heeft de maximale zuurstofopname verbeterd (zie figuur 2). Tevens is van deze methode een positief effect op de vaatwandfunctie aangetoond. Sport Er is ook evidentie dat goed getrainde duursporters hun prestatie nog meer kunnen verbeteren door het uitvoeren van intervaltraining naast de standaard duurtraining. Ook hier zijn veel verschillende vormen van intervaltraining toe te passen. De meeste sporters willen altijd meer trainen, omdat minderen tegen hun gevoel indruist. Onderzoek van Hawley en collega s bij goed getrainde wielrenners laat echter zien dat zowel een maximale intervaltraining van 3 seconden als een inspanning van 4 minuten op 85 procent van de maximale zuurstofopname effectief lijkt te zijn om de tijdritprestatie te verbeteren. 15 Deze resultaten komen overeen met die van de eerder genoemde studies van Meyer (intervallen van 3 seconden) en Wisloff (intervallen van 4 minuten). Trainingsprotocol 3: HIT volgens de methode-tabata Periode: 6 weken Frequentie: 5 keer per week Duur: 4 min. (8 cycli) Intensiteit: sprints 2 seconden op een intensiteit van 17% VO2max (all out) gevolgd 1 s rust Additioneel: 1 keer per week duurtraining nummer 2 juni

5 Ook de Japanse fysioloog Tabata beschreef een intervaltraining voor gezonde getrainde sporters. 16 Hierbij moesten de sporters vijfmaal per week trainen, waarvan viermaal een intervaltraining volgens trainingsprotocol 3. Wat opvalt is de korte hersteltijd tussen de intervallen. Bij deze trainingsmethode werd slechts eenmaal per week duurtraining uitgevoerd. Na afloop van het programma was een aanzienlijke vooruitgang geboekt in zowel het anaerobe (sprinttijd, zie figuur 3) als het aerobe prestatievermogen (maximale zuurstofopname). Deze methode is in veel sportscholen populair geworden. Voor diverse mobiele telefoons is er een app te downloaden om deze zogenaamde Tabata-intervallen op een gemakkelijke wijze uit te voeren met behulp van start- en stoppiepjes. Anaerobe capaciteit (ml kg -1 ) Figuur 3 Vooruitgang in anaerobe capaciteit gedurende zes weken training. IT = intervaltraining, ET = duurtraining. 16 Ten slotte laat een studie bij zeer goed getrainde wielrenners zien dat een vorm van HIT (3 s maximale inspanning, afgewisseld met 2-3 min. rust) effectief is om de aanmaak en functie van de mitochondriën te verbeteren. 17 Dit kan verklaren waarom sporters ook vooruitgang kunnen boeken in maximale zuurstofopname wanneer zij voornamelijk anaeroob trainen. Conclusie IT ET # * ** 2 4 Trainingsduur (Week) 6 Diverse klinische en preklinische studies hebben laten zien dat HIT in een kort tijdsbestek klinisch relevante effecten kan opleveren. Ofschoon HIT nog veel onderzoek behoeft, is de huidige inspanningsfysiologische onderbouwing al zo sterk dat het zonde is om deze trainingsvorm niet toe te passen in de fysiotherapie. Literatuur 1 Burgomaster KA, Howarth KR, Phillips SM, et al. Similar metabolic adaptations during exercise after low volume sprint interval and traditional endurance training in humans. J Physiol 28;586(1): Gibala MJ, Little JP, Essen M van, et al. Short-term sprint interval versus traditional endurance training: similar initial adaptations in human skeletal muscle and exercise performance. J Physiol 26;575(Pt 3): Gibala MJ, McGee SL. Metabolic adaptations to short-term high-intensity interval training: a little pain for a lot of gain? Exerc Sport Sci Rev. 28;36(2): Godin G. Theories of reasoned action and planned behavior: usefulness for exercise promotion. Med Sci Sports Exerc 1994;26(11): Wisloff U, Ellingsen O, Kemi OJ. High-intensity interval training to maximize cardiac benefits of exercise training? Exerc Sport Sci Rev. 29;37(3): Little JP, Safdar A, Bishop D, Tarnopolsky MA, Gibala MJ. An acute bout of highintensity interval training increases the nuclear abundance of PGC-1alpha and activates mitochondrial biogenesis in human skeletal muscle. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 211;3(6):R Parolin ML, Chesley A, Matsos MP, et al. Regulation of skeletal muscle glycogen phosphorylase and PDH during maximal intermittent exercise. Am J Physiol 1999;277(5 Pt 1):E Rakobowchuk M, Tanguay S, Burgomaster KA, et al. Sprint interval and traditional endurance training induce similar improvements in peripheral arterial stiffness and flow-mediated dilation in healthy humans. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 28;295(1):R Sandvei M, Jeppesen PB, Stoen L, et al. Sprint interval running increases insulin sensitivity in young healthy subjects. Arch Physiol Biochem 212;118(3): Gillen JB, Little JP, Punthakee Z, et al. Acute high-intensity interval exercise reduces the postprandial glucose response and prevalence of hyperglycaemia in patients with type 2 diabetes. Diabetes Obes Metab 212;14(6): Little JP, Gillen JB, Percival ME, Safdar A, Tarnopolsky MA, Punthakee Z, Jung ME, Gibala MJ. Low-volume high-intensity interval training reduces hyperglycemia and increases muscle mitochondrial capacity in patients with type 2 diabetes. J Appl Physiol 211;111(6): Voor de volledige literatuurlijst wordt verwezen naar Relevante artikelen in het Physiosarchief Keizer HA. in de praktijk. Physios 21;2(1):4-1. Molinger J, Keizer HA. in de praktijk, deel 2 Inspanningstests. Physios 21;2(2):5-53. De volledige literatuurlijst 46 nummer 2 juni 213

Berekening hartslagzones

Berekening hartslagzones Berekening hartslagzones 1. Formule via maximale hartslag Een eenvoudige en snelle berekening (maar minst betrouwbare). MAN VROUW 220 minus leeftijd 226 minus leeftijd 2. Formule van KARVONEN via het verschil

Nadere informatie

Anaëroob a-lactisch Anaëroob lactisch Aërobe systeem

Anaëroob a-lactisch Anaëroob lactisch Aërobe systeem Anaëroob a-lactisch Afbraak ATP (voedsel van de spier) en creatinefosfaat. Waarbij geen zuurstof nodig is. Geen vorming van lactaat/melkzuur Maximale inspanning 20 seconde Ontwikkelen van veel snelheid

Nadere informatie

DWV Klein DWV Verzet Klein Trainen met een Trainen hartslagmeter met een Jasp Ree Ree lda 04-02-2009

DWV Klein DWV Verzet Klein Trainen met een Trainen hartslagmeter met een Jasp Ree Ree lda 04-02-2009 DWV Klein Verzet Trainen met een hartslagmeter Jasper Reenalda 04-02-20092009 Opzet clinic Theoretische introductie: Inspanningsfysiologie Meten van de inspanning Basisprincipes training Trainen met een

Nadere informatie

CLINIC PARELLOOP 2019 EFFECTIEF TRAINEN MET HARTSLAGMETER

CLINIC PARELLOOP 2019 EFFECTIEF TRAINEN MET HARTSLAGMETER CLINIC PARELLOOP 2019 EFFECTIEF TRAINEN MET HARTSLAGMETER ENERGIESYSTEMEN Fosfaatsysteem Melkzuursysteem Zuurstofsysteem FOSFAAT SYSTEEM Anaeroob (zonder zuurstof) Alactisch Duurt bij maximale sprint 14

Nadere informatie

Training Trainingsintensiteit:

Training Trainingsintensiteit: Training Niet de kwantiteit maar wel de kwaliteit van de trainingen zorgen voor resultaat. Iedere sporter heeft individuele eigenschappen qua aanpassingsvermogen en genetische kenmerken. Training is daarom

Nadere informatie

55 à 60% volgens de formule van Karvonen of 70à 75% van het omslagpunt.

55 à 60% volgens de formule van Karvonen of 70à 75% van het omslagpunt. Duurtrainingen A. De herstelduurtraining. Trainingseffect: Versnellen van het herstel. Vermoeidheid verdwijnt het snelst door het leveren van lichte inspanningen, waardoor afvalstoffen afgevoerd worden.

Nadere informatie

TRAINEN IN DE KLIMAATKAMER

TRAINEN IN DE KLIMAATKAMER TRAINEN IN DE KLIMAATKAMER GEEF JE LICHAAM EEN BOOST MET NIEUWE TRAININGSPRIKKELS Een trainingsstage of wedstrijd in een ander klimaat vereist voor atleten specifieke voorbereiding. In de klimaatkamer

Nadere informatie

Introductie. Inspanningsfysiologie Duursport. Guido Vroemen. Guido Vroemen Sportarts Medisch Bioloog Triathlon Trainer SMA MIDDEN NEDERLAND

Introductie. Inspanningsfysiologie Duursport. Guido Vroemen. Guido Vroemen Sportarts Medisch Bioloog Triathlon Trainer SMA MIDDEN NEDERLAND Introductie Sportarts Medisch Bioloog Triathlon Trainer SMA MIDDEN NEDERLAND Begeleiding: Roompot Oranje Peloton Team4Talent Bondsarts NTB Individuele atleten WWW.SPORTARTS.ORG Inspanningsfysiologie Duursport

Nadere informatie

Workshop Maximale inspanningstest: Uitvoer en interpretatie in het kader van instellen en beoordelen van trainingsinterventies FYSIOLOGIE

Workshop Maximale inspanningstest: Uitvoer en interpretatie in het kader van instellen en beoordelen van trainingsinterventies FYSIOLOGIE IBSCongres, 28 januari 2017, Hogeschool Utrecht, Utrecht Workshop Maximale inspanningstest: Uitvoer en interpretatie in het kader van instellen en beoordelen van trainingsinterventies FYSIOLOGIE Dr. M.S.

Nadere informatie

PrestatieTest. De eerste stappen naar betere prestaties.

PrestatieTest. De eerste stappen naar betere prestaties. PrestatieTest De eerste stappen naar betere prestaties. Naam: Mevrouw X Lengte: 172 cm Geboortedatum: 23-9-1987 Gewicht: 67,3 kg Geslacht: Vrouw Testdatum: 22-01-13 Standaard metingen Vetpercentage (%)

Nadere informatie

Testverslag. Jan Janssen 12-08- 14. Verslaglegging van de meetresultaten zoals gemeten tijdens de inspanningstest in het Robic Wielerlab.

Testverslag. Jan Janssen 12-08- 14. Verslaglegging van de meetresultaten zoals gemeten tijdens de inspanningstest in het Robic Wielerlab. Testverslag 12-08- 14 Jan Janssen Verslaglegging van de meetresultaten zoals gemeten tijdens de inspanningstest in het Robic Wielerlab. 1 Testverslag Algemene gegevens Naam Jan Janssen Datum 12-08- 14

Nadere informatie

Voorwoord 10. Inleiding 11. 1 Inleiding in de module inspanning 1 5

Voorwoord 10. Inleiding 11. 1 Inleiding in de module inspanning 1 5 Inhoud 5 Inhoud Voorwoord 10 Inleiding 11 module i aanpassen aan inspannen 1 Inleiding in de module inspanning 1 5 2 Energielevering bij inspanning 1 7 2.1 Bewegen kost energie 1 7 2.1.1 Energie, arbeid,

Nadere informatie

Laurens Lindeman Personal Training

Laurens Lindeman Personal Training Laurens Lindeman Personal Training HIIT Hoge intensiteit interval training of sprint interval training is een training strategie oftewel methodiek die bedoeld is om prestaties te verbeteren, met relatief

Nadere informatie

Voorbeeld veldrijden Fietstest 2

Voorbeeld veldrijden Fietstest 2 Voorbeeld veldrijden Fietstest 2 TEST 1 TEST 2 TEST 3 TEST 4 4-01-02 11-12-02 vermogen vermogen tijd Hf lactaat tijd Hf lactaat tijd Hf lactaat tijd Hf watt watt/kg min-sec,,,/min mmol min-sec,,,/min mmol

Nadere informatie

Wetenschap en praktijk verbinden. Marcel Schmitz. Inspanningsfysioloog / Bewegingswetenschapper (M.Sc.) - 2008: IC-verpleegkundige Roermond

Wetenschap en praktijk verbinden. Marcel Schmitz. Inspanningsfysioloog / Bewegingswetenschapper (M.Sc.) - 2008: IC-verpleegkundige Roermond Marcel Schmitz Inspanningsfysioloog / Bewegingswetenschapper (M.Sc.) - 2008: IC-verpleegkundige Roermond 2003 2007 Bewegingswetenschappen Universiteit Maastricht (thesis Rabobank ProCycling Team) SMI TopSupport

Nadere informatie

Fietstest met ademgasanalyse

Fietstest met ademgasanalyse Fietstest met ademgasanalyse U besteedt als duursporter veel tijd aan trainingen. Dan wilt u ook dat die trainingen optimaal effect hebben op uw prestaties. De afdeling Sportgeneeskunde van HMC (Haaglanden

Nadere informatie

Hardloopschema voor semi-gevorderden

Hardloopschema voor semi-gevorderden Hardloopschema voor semi-gevorderden Heb je je eerste tien trainingsweken erop zitten? Dan kun je de overstap maken naar het onderstaande schema voor semi-gevorderden. Dit hardloopschema is opgebouwd als

Nadere informatie

Methoden voor training van het uithoudingsvermogen

Methoden voor training van het uithoudingsvermogen Methoden voor training van het uithoudingsvermogen Deel 1 Algemeen In dit stuk worden verschillende trainingsmethodieken besproken die het duur uithoudingsvermogen en snelheid uithoudingsvermogen verbeteren.

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding HIIT, de nieuwe manier om sneller en efficiënter fit te worden Je hoort voortdurend om je heen dat de gemiddelde mens niet genoeg aan regelmatige lichaamsbeweging doet. En regelmatige beweging zorgt er

Nadere informatie

1. Trainingsleer. AWI opleiding Trainingsleer

1. Trainingsleer. AWI opleiding Trainingsleer 1. Trainingsleer AWI opleiding Trainingsleer Onderwerpen Algemene fysiologie Fysiologie en wandelen Energiesystemen Trainingswetten Fysiologie Algemene fysiologie Inspanning heeft direct invloed op: Bloedsomloop

Nadere informatie

Dutch Summary. (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken

Dutch Summary. (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken Dutch Summary (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken 9 In Hoofdstuk 1 wordt een inleiding gegeven over algemene fitheid en algehele gezondheid. Uit diverse studies blijkt dat er een relatie bestaat tussen

Nadere informatie

In dit proefschrift worden effecten van verschillende vormen van training op het

In dit proefschrift worden effecten van verschillende vormen van training op het SAMENVATTING 201 202 Samenvatting In dit proefschrift worden effecten van verschillende vormen van training op het prestatievermogen van paarden beschreven. De paarden warden op stal gehouden en getraind

Nadere informatie

Sprint interval training op hoogte: voordelig voor prestatie in teamsportcompetities?

Sprint interval training op hoogte: voordelig voor prestatie in teamsportcompetities? Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Sprint interval training op hoogte: voordelig voor prestatie in teamsportcompetities? AUTEURS DR. PUYPE J. REDACTEUR BLOEMEN

Nadere informatie

Workshop NTFU. 05 juni 2015 NTFU

Workshop NTFU. 05 juni 2015 NTFU Workshop NTFU 05 juni 2015 NTFU Programma Voorstellen: 2 kanten Verwachtingen & programma Geschiedenis van wielrentraining Tegen welke problemen loop je aan als schemamaken & -trainer? Korte geschiedenis

Nadere informatie

Trainen met een hartslagmeter.

Trainen met een hartslagmeter. Trainen met een hartslagmeter. Supercompensation model performance e capacity (au) 2 1 0-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8 time training load recovery supercompensation detraining Optimal training (balance between training

Nadere informatie

Juist trainen: een kunst! Bert Celie Inspanningsfysiologie

Juist trainen: een kunst! Bert Celie Inspanningsfysiologie Juist trainen: een kunst! Bert Celie Inspanningsfysiologie I. Training: Een exacte wetenschap? 2 sessies: Eerste sessie (Algemeen): Algemene fysiologische principes Algemene principes testing Algemene

Nadere informatie

Marc Lambert gsm : 0476/888799 fax : 016/608192 e-mail : Info@trimedico.be website : www.trimedico.be. Beste Gert,

Marc Lambert gsm : 0476/888799 fax : 016/608192 e-mail : Info@trimedico.be website : www.trimedico.be. Beste Gert, Beste Gert, Je hebt een inspanningstest gedaan ( Fieldtest ) met 4 stappen op 12/16/2007. De staplengte van de test is 2000.0 m. Met deze test kunnen we je individuele aërobe en je individuele anaërobe

Nadere informatie

Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training?

Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training? Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training? Looptraining is in de eerste plaats leren efficiënt met je energie omgaan. Dit betekent niet voor elke loper hetzelfde. Een sprinter zal zijn beschikbare

Nadere informatie

Loopbandtest met ademgasanalyse

Loopbandtest met ademgasanalyse Loopbandtest met ademgasanalyse U besteedt als duursporter veel tijd aan trainingen. Dan wilt u ook dat die trainingen optimaal effect hebben op uw prestaties. De afdeling Sportgeneeskunde van HMC (Haaglanden

Nadere informatie

Duurmethode. a. Duurloop 1 b. Duurloop 2 c. Duurloop 3

Duurmethode. a. Duurloop 1 b. Duurloop 2 c. Duurloop 3 Duurmethode Trainen volgens de duurmethode houdt in dat je looptraining niet wordt onderbroken door rustpauzes. De trainingsmiddelen in deze methode bestaan uit e doorlopen. Op basis van intensiteit kun

Nadere informatie

Energie systemen v/h lichaam. Door: Theo Baks, Hennie Lensink

Energie systemen v/h lichaam. Door: Theo Baks, Hennie Lensink Energie systemen v/h lichaam Door: Theo Baks, Hennie Lensink DATUM: 21-2-2014 Inleiding De bloedglucose van een gezond lichaam zit tussen 4/9 mmol/l lactaat. Net als vuur voor verbranding zuurstof nodig

Nadere informatie

Dr. H.J. (Erik) Hulzebos, Medisch Fysioloog (sport) Fysiotherapeut

Dr. H.J. (Erik) Hulzebos, Medisch Fysioloog (sport) Fysiotherapeut Sportmedisch Symposium Utrecht Marathon Dr. H.J. (Erik) Hulzebos Klinisch inspanningsfysioloog (sport)fysiotherapeut Universitair Medisch Centrum Utrecht h.hulzebos@umcutrecht.nl Dr. H.J. (Erik) Hulzebos,

Nadere informatie

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Fysiotherapie & Longfibrose Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Inhoud presentatie Belang van bewegen (algemeen) Bewegen bij acute en chronische ziekte Literatuur

Nadere informatie

Energiestofwisseling diagnose

Energiestofwisseling diagnose aerolution Straat Karolinenstrasse 108 blue man Stad 90763 Fürth info@aerolution.de Telefoon 0911 4775270 Energiestofwisseling diagnose 23.10.2013 Achternaam: Peter Vervoort Test methode: aeroscan Leeftijd:

Nadere informatie

Samenvatting 1.7 BSM Verbeteren van fitheid

Samenvatting 1.7 BSM Verbeteren van fitheid Samenvatting 1.7 BSM Verbeteren van fitheid Trainingsleer Tijdens het sporten vinden er perfect gecoördineerde processen plaats in het lichaam, waardoor er complexe bewegingen mogelijk zijn. Vroeger waren

Nadere informatie

Trainingsmethoden en -middelen

Trainingsmethoden en -middelen Trainingsmethoden en -middelen (inclusief tempotabellen) Bron: Cursusboek TLG (2007) Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Algemeen... 3 Basismethoden voor training... 3 2 Duurmethode... 3 Herstelduurloop

Nadere informatie

De termen aeroob en anaeroob worden door sporters veel gebruikt. Maar wat is aeroob en anaeroob? Welke energiesystemen heb je?

De termen aeroob en anaeroob worden door sporters veel gebruikt. Maar wat is aeroob en anaeroob? Welke energiesystemen heb je? Aeroob en anaeroob De termen aeroob en anaeroob worden door sporters veel gebruikt. Maar wat is aeroob en anaeroob? Welke energiesystemen heb je? Om maar met de deur in huis te vallen de vertalingen: "aeroob"

Nadere informatie

Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT)

Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT) Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT) Meer Lucht, Betere Prestaties.. @trainjelongen Agenda Ademspiertraining; Korte uitleg & ffecten Wetenschappelijk onderzoek Toepassing, Training, Periodisering

Nadere informatie

Een intensieve extensieve interval

Een intensieve extensieve interval Een intensieve extensieve interval Interval trainingen: Wat is het doel, hoe werkt het? Hoe pas je ze in je trainingsprogramma? 2 Wat gaan we doen? Energiesystemen: Welke kennen we? Wanneer gebruiken we

Nadere informatie

In de VP1 moet er ook een uitgebreide plaats voor krachttraining ingeruimd worden.

In de VP1 moet er ook een uitgebreide plaats voor krachttraining ingeruimd worden. Het Jaarplan 1. De voorbereidingsperiode A. De VP1 Deze begint meestal op één november. In deze periode dient vooral het ontwikkelen van het uithoudingsvermogen geaccentueerd te worden. Daarom is het ook

Nadere informatie

Sportgeneeskunde for dummies

Sportgeneeskunde for dummies Sportgeneeskunde for dummies Jan Vercammen JYZ-Ieper-Poperinge UZ-Gent Inleiding Effecten van sportbeoefening : Bloeddrukdaling Verbetering van vetprofiel Verbetering van het lichaamsgewicht Voorkomen

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

RCVRY RUN. Miranda Boonstra RCVRY RUN

RCVRY RUN. Miranda Boonstra RCVRY RUN Miranda Boonstra Borstkanker en hardlopen Exercise to be embedded as part of standard practice in cancer care and to be viewed as an adjunct therapy that helps counteract the adverse effects of cancer

Nadere informatie

Algemene Trainingsinformatie Handbike battle

Algemene Trainingsinformatie Handbike battle Algemene Trainingsinfortie Handbike battle Trainingsfrequentie: Om contie/kracht op te bouwen is 1x per week trainen onvolende. Met 2x per week kun je langam iets opbouwen en met 3x per week ben je in

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding VO2max verhogen, meer zuurstof en daardoor beter hardlopen Afgelopen zondag heb ik een training gedaan in de Drunense Duinen. Dat is een duingebied hier in de buurt met pittige heuvels en vooral veel zand.

Nadere informatie

TRAINEN MET HARTSLAGMETERS

TRAINEN MET HARTSLAGMETERS TRAINEN MET HARTSLAGMETERS Door Mette van der Ven In dit stuk worden redenen beschreven om te gaan sporten/trainen met een hartslagmeter. Verder wordt informatie gegeven over het hart, de sterkste spier

Nadere informatie

Inspanningstest Fietsen

Inspanningstest Fietsen Inspanningstest Fietsen Van Gysel Stefan 7/10/2013-1- www.energylab.be Identificatie Naam: Van Gysel Voornaam: Stefan E-mail: Leeftijd: 40,6 jaar Geslacht: Man Gestalte: 187,0 cm Gewicht: 91,8 kg BMI:

Nadere informatie

Wil je nog meer lezen over de hartslag? Dan verwijzen we je naar:

Wil je nog meer lezen over de hartslag? Dan verwijzen we je naar: Hartslag Onze hartslag, of ook wel polsslag genoemd, is één van de bruikbare indicaties voor diverse aspecten van onze gezondheid. Het is dan ook zeker interessant om iets meer te weten over onze rusthartslag

Nadere informatie

Hoe hard wil en kun je gaan??

Hoe hard wil en kun je gaan?? Hoe hard wil en kun je gaan?? Introductie BONDSARTS NTB TEAM ROOMPOT ORANJE PELOTON TEAM4TALENT TRIATHLON TRAINER SPORTARTS MEDISCH BIOLOOG SMA MIDDEN NEDERLAND AMERSFOORT Hoe hard wil en kun je gaan??

Nadere informatie

Het kwantificeren van bewegen

Het kwantificeren van bewegen 20 Geen calorieën, maar FIT-punten tellen Het kwantificeren van bewegen Tekst: Caroline Mangnus De eenvoudigste manier om gezondheid te bevorderen is door het uitvoeren van fysieke activiteiten in de juiste

Nadere informatie

WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN?

WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? HET EFFECT VAN BEWEGEN OP ONZE COGNITIEVE VERMOGENS Prof. Eric Kerckhofs Neurologische Revalidatie & Revalidatiepsychologie ekerckh@vub.be 28-11-17 1 DE CENTRALE VRAAGSTELLING

Nadere informatie

Train naar het piekmoment op de hele en halve marathon. Carel van Nisselroyl

Train naar het piekmoment op de hele en halve marathon. Carel van Nisselroyl Train naar het piekmoment op de hele en halve marathon Carel van Nisselroyl Inleiding Magie van de marathon: Olympisch, heroïsch, complex, geduld? Introductie 2 Inleiding Ervaringen en verwachtingen Wie

Nadere informatie

Voorstellen. Sportarts en Sportgeneeskunde Relatie sport en bewegen Grensvlak van Sporttechnisch en Sportmedisch domein

Voorstellen. Sportarts en Sportgeneeskunde Relatie sport en bewegen Grensvlak van Sporttechnisch en Sportmedisch domein Voorstellen Sportarts en Sportgeneeskunde Relatie sport en bewegen Grensvlak van Sporttechnisch en Sportmedisch domein Veel informatie! Theorie & Getallen ter illustratie! Presentatie wordt op site gepubliceerd!

Nadere informatie

Trainen op vermogen. Effectief of alleen wetenschap?

Trainen op vermogen. Effectief of alleen wetenschap? Trainen op vermogen Effectief of alleen wetenschap? Henk-Jan Zwolle Introductie Henk-Jan Zwolle Introductie Wattbike Wat kun je er mee? Wattbike Wat kun je er mee? Wedstrijdje roeiers tegen Teun Mulder

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal oktober 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

10/09/2015. Energy Lab Physical. Conditionele screening van recreatieve & competitieve atleten van korte & lange hardloopnummers.

10/09/2015. Energy Lab Physical. Conditionele screening van recreatieve & competitieve atleten van korte & lange hardloopnummers. Conditionele screening van recreatieve & competitieve atleten van korte & lange hardloopnummers van der Zweep Cees-Jan Energy Lab Physical Master Bewegingswetenschappen (Amsterdam) Ploegleider Argos-Shimano

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal april 2019

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal april 2019 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal april 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Betreft: dhr E Herber, geb. 22-04-1966. Amsterdam, 15 november 2007.

Betreft: dhr E Herber, geb. 22-04-1966. Amsterdam, 15 november 2007. Betreft: dhr E Herber, geb. 22-04-1966. Amsterdam, 15 november 2007. Geachte heer Herber, Naar aanleiding van de 15 november 2007 bij u gedane keuring kan ik het volgende melden: Vraagstelling: conditie

Nadere informatie

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal september 2017

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal september 2017 Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal september 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Algemeen trainingsschema scheidsrechters

Algemeen trainingsschema scheidsrechters Algemeen trainingsschema scheidsrechters Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, is het belangrijk het spel goed te kunnen volgen. Hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om je hierbij te helpen

Nadere informatie

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017 Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Trainen is het PLANMATIG toedienen van TRAININGSPRIKKELS, met als DOEL de sportprestaties te verbeteren

Trainen is het PLANMATIG toedienen van TRAININGSPRIKKELS, met als DOEL de sportprestaties te verbeteren Trainen is het PLANMATIG toedienen van TRAININGSPRIKKELS, met als DOEL de sportprestaties te verbeteren Progressiviteit en overload Principe van verminderde meeropbrengst Principe van de supercompensatie

Nadere informatie

De rol van sportvoeding bij herstel en trainingsadaptatie. Milou Beelen, SMC Zuid-Limburg / Maastricht University Milou Beelen

De rol van sportvoeding bij herstel en trainingsadaptatie. Milou Beelen, SMC Zuid-Limburg / Maastricht University Milou Beelen De rol van sportvoeding bij herstel en trainingsadaptatie Milou Beelen, SMC Zuid-Limburg / Maastricht University Milou Beelen Even voorstellen... Milou Beelen Sportarts SMC Zuid-Limburg en MUMC+ Post-doc

Nadere informatie

Inspanningsfysiologie Victor Niemeijer, sportarts

Inspanningsfysiologie Victor Niemeijer, sportarts Inspanningsfysiologie Victor Niemeijer, sportarts 18 e Grande Conference Verona 2012 Algemene veranderingen tijdens inspanning Binnen enkele seconden: Hartfrequentie neemt toe Ventilatie neemt toe Zuurstofopname

Nadere informatie

HOE BEREID IK ME VOOR?

HOE BEREID IK ME VOOR? HOE BEREID IK ME VOOR? Nando Liem sportarts Mediweert - SJG te Weert ploegarts Vacansoleil DCM lid expertgroep wielrennen VSG GESCHIEDENIS AD6 2006 66 deelnemers - 370.082 2012-2 dgn 8000-32.231.747 AD6

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit

Nadere informatie

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper DIABETES EN BEWEGEN Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als u regelmatig beweegt, verbetert uw conditie. Ook kan voldoende beweging voorkomen dat u te zwaar wordt, en het helpt bij afvallen. Bovendien

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal oktober 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit

Nadere informatie

OPBOUW 125 KM VLAK. Intensief Interval Kort (IIK)

OPBOUW 125 KM VLAK. Intensief Interval Kort (IIK) OPBOUW 125 KM VLAK In de schema's wordt gebruik gemaakt van trainingszones. De uitleg van de zones kan u hieronder terugvinden. Iedere trainingszone heeft specifieke In doelstellingen, de schema's het

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2018

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2018 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te bereiken

Nadere informatie

Inspanningstest Fietsen

Inspanningstest Fietsen Inspanningstest Fietsen Johan Hermie 21/02/2014-1- www.energylab.be Identificatie Naam: Johan Voornaam: Hermie E-mail: Leeftijd: 49,5 jaar Geslacht: Man Gestalte: 174,0 cm Gewicht: 99,3 kg BMI: 32,8 kg/m²

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2019

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2019 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2019

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2019 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te bereiken

Nadere informatie

Evaluatie van de effecten van sportvasten bij mannen met een leeftijd van jaar. Deel 2: Indicatoren van duurconditie en vetverbranding

Evaluatie van de effecten van sportvasten bij mannen met een leeftijd van jaar. Deel 2: Indicatoren van duurconditie en vetverbranding Evaluatie van de effecten van sportvasten bij mannen met een leeftijd van 20-50 jaar Deel 2: Indicatoren van duurconditie en vetverbranding Evaluatie van de effecten van sportvasten bij mannen met een

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst. Testen van een (top)sporter

Netwerkbijeenkomst. Testen van een (top)sporter Netwerkbijeenkomst Testen van een (top)sporter Wielrennen www.mspopleidingen.nl 1 Inhoud Testen om te testen of om te meten? Wat willen we weten? Fysieke testen (lab) ergometer (veld) vermogenstest Blessure

Nadere informatie

SENIOREN LOPEN HARD MET...

SENIOREN LOPEN HARD MET... SENIOREN LOPEN HARD MET... TJITTE KAMMINGA Datum: 10-11-2012 TJITTE KAMMINGA DOCENT FYSIOTHERAPIE HS LEIDEN FYSIOTHERAPEUT/MANUEEL THERAPEUT EX- TRAINER HARDLOPER WWW.TJITTEKAMMINGA.NL 2 INLEIDING VERANTWOORDING

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal april 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal april 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal april 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te

Nadere informatie

Inspanningstest Lopen

Inspanningstest Lopen Inspanningstest Lopen GHYS NAND 16/08/2012 www.energylab.be -1- Identificatie Naam: Voornaam: E-mail: Leeftijd: Geslacht: Gestalte: Gewicht: BMI: Rusthartslag: Sporttak: Afstand: Niveau: Personalia Ghys

Nadere informatie

Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications

Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Chapter 9 Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Obesitas (vetzucht) bij kinderen is gedurende de afgelopen decennia een groeiend en wereldwijd probleem geworden. De snel toenemende prevalentie

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal maart 2019

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal maart 2019 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal maart 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te

Nadere informatie

Auteur(s): M. Truijens Titel: Op naar de top! Trainen op hoogte Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): M. Truijens Titel: Op naar de top! Trainen op hoogte Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): M. Truijens Titel: Op naar de top! Trainen op hoogte Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 254-263 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal september 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal september 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal september 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2019

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2019 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal juli 2019

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal juli 2019 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal juli 2019 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te bereiken

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal augustus 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal december 2018

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal december 2018 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal december 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal december 2017

Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal december 2017 Trainingsschema assistent scheidsrechters amateur voetbal december 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal februari 2018

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal februari 2018 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal februari 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Vetverbranding in de Fat Burning Zone (=FBZ)?

Vetverbranding in de Fat Burning Zone (=FBZ)? Vetverbranding in de Fat Burning Zone (=FBZ)? Inleiding door dr. Jan A. Vos, Inspanningsfysioloog Met name in de Fitness industrie wordt graag reclame gemaakt om mensen over te halen om te komen fitnessen

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2018

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2018 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal mei 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te bereiken

Nadere informatie

Trainingsmiddelen en methoden

Trainingsmiddelen en methoden Trainingsmiddelen en methoden Inleiding De essentie van training is prestatieverbetering en op het juiste moment de gewenste topprestatie leveren. Voor het verkrijgen van een optimaal trainingseffect is

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2018

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2018 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal februari 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit

Nadere informatie

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal november 2018

Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal november 2018 Trainingsschema assistent-scheidsrechters amateur voetbal november 2018 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig.

Nadere informatie

Trainen met een hartslagmeter

Trainen met een hartslagmeter Trainen met een hartslagmeter Giel Hermans 11-2008 Dit artikelt is gemaakt ten behoeve van PVB3.4 (kennis vergaren) van de ST3 cursus van de KNSB. Inleiding In iedere sportwinkel zie je ze liggen. Hartslagmeters.

Nadere informatie

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017

Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017 Trainingsschema scheidsrechters amateur voetbal juli 2017 Om voetbalwedstrijden goed te kunnen leiden, dien je het spel goed te kunnen volgen en hiervoor heb je een optimale conditie nodig. Om dit te bereiken

Nadere informatie