Ce document contient les notes de la part des participants.

Transcriptie

1 BIJLAGE 2 bij het Actieplan ehealth (Standpunten Deelnemers) ANNEXE 2 du Plan d Action (Positions de Participants) pag 2. pag 4. pag 8. pag 11. pag 13. pag 14. pag 17. pag 21. pag 26. pag 27. pag 30. pag 32. pag 39. pag 42. pag 44. pag 45. pag 47. Bijlage MyCarenet: Bestaande Diensten Bijlage 1: VOORBEREIDING RONDE TAFEL ehealth (VPP & LUSS) Annexe 2 : Remarques Clinique St Jean, Bruxelles Bijlage 3: GEGEVENS IN DE AUTHENTIEKE BRON GENEESMIDDELEN Bijlage 4: Over Vitalink en zijn evolutie Bijlage 5: CEBAM 2012 Annexe 6: Echange d informations entre FMP et autres acteurs du secteur des soins de santé Bijlage 7 : Elektronisch verzenden en delen van informatie tussen zorgverleners en zorginstellingen Bijlage 8: Standpunt ICT Commissie Domus Medica Bijlage 9: Standpunt TestAankoop Bijlage 10: Onderliggende visie van het WIV- ISP Bijlage 11: Medische terminologie België Bijlage 12: 10 Actiepunten Zorgnet Vlaanderen Bijlage 13: 10 Belangrijkste actiepunten: APB & OPHACO Annexe 14: Position du RSW par rapport au Plan d Action Bijlage 15: Standpunt VZA (Vereniging Ziekenhuisapothekers) Annexe 16: Points d Action APB OPHACO VAN (NB: Enige versie, gemengd NL & FR / Version unique, mixte FR & NL) Dit document bevat de ingezonden nota s van de deelnemers. Ce document contient les notes de la part des participants. 1

2 Bijlage MyCarenet: Bestaande Diensten I. Administratieve vereenvoudiging dankzij MyCareNet MyCareNet is een centraal dienstenplatform dat gebruikt kan worden door individuele zorgverleners en instellingen om op een eenvoudige, betrouwbare en beveiligde manier informatie uit te wisselen met de ziekenfondsen. De nagestreefde doelstellingen Vereenvoudiging van de administratieve procedures. Modernisering van de informatie- uitwisselingen tussen de professionelen van de gezondheidszorg en de ziekenfondsen. Creatie van nieuwe meerwaarden, zowel voor de zorgverlener/instelling als voor de begunstigde. De huidige en geplande diensten kunnen ingedeeld worden in 3 groepen: facturatie, verzekerbaarheid (=rechten patiënt) en Medische akkoorden De zorgverlener kan MyCareNet op twee manieren gebruiken : ofwel via zijn businesstoepassing die door zijn softwareleverancier werd aangepast om de verschillende MyCareNet- diensten op te roepen die beschikbaar zijn voor zijn sector, ofwel via het MyCareNet portaal. Facturatie Door de facturatiedienst kan elke instelling of zorgverstrekker op elektronische wijze via het netwerk het facturatiebestand, opgesteld in het kader van het derde betaler, overmaken. Volgende groepen zorgverstrekkers maken hiervan momenteel gebruik: Thuisverpleging (100%, verplicht sinds 1/7/2012) Labo s (nog niet volledig uitgerold) RVT & ROB (nog niet volledig uitgerold) Verzekerbaarheid/rechten van de patiënt De dienst verzekerbaarheid geeft de toelating aan elke instelling of zorgverstrekker om de informatie (verzekerbaarheid en afgeleide rechten) van de zorgbegunstigde raad te plegen om een correcte facturering in het kader van de derdebetaler te kunnen uitvoeren. Volgende groepen zorgverstrekkers maken hiervan momenteel gebruik: Thuisverpleging (100%) Labo s (nog niet volledig uitgerold) RVT & ROB (nog niet volledig uitgerold) Tariferingsdiensten voor de apotheken (100%) Apotheken (nog niet volledig uitgerold) Medische akkoorden De medisch- administratieve dienst biedt zorgverleners en VI's de mogelijkheid om op elektronische en beveiligde wijze "medisch- administratieve" informatie uit te wisselen. Volgende groepen zorgverstrekkers maken hiervan momenteel gebruik: Thuisverpleging (nog niet volledig uitgerold) II. Integratie van MyCareNet met andere systemen integratie van MyCareNet met Recip- e Het Recip- e project heeft tot doel de medische voorschriften in elektronische vorm in te voeren Het systeem kan alle soorten medische voorschriften ondersteunen, maar in eerste instantie is gestart met de medicatievoorschriften en wel voornamelijk van voorschrijvende huisarts naar afleverende apotheker, later volgen onder andere thuisverpleging en kine. In het project is voorzien om bij de raadpleging van het voorschrift door de zorgverstrekker meteen ook de verzekerbaarheid van de patiënt aan te geven. Hiervoor is orchestratie met de MyCareNet dienst verzekerbaarheid/rechten van de patiënt voorzien Volgende groepen zorgverstrekkers maken hiervan momenteel gebruik: Apotheken (nog niet volledig uitgerold) 2

3 III. Ontsluiting van informatie via KSZ A052: Multifunctionele aangifte van de werkgevers aan de RSZ Deze stroom komt voort uit het overkoepelend project Multifunctionele aangifte van de werkgevers aan de RSZ waarbij de oorspronkelijke aangifte wordt gereduceerd tot die gegevens waarvoor de werkgever als authentieke bron wordt aangeduid. Hierdoor werden andere complementaire gegevensstromen vanuit en naar andere instellingen van het netwerk van de sociale zekerheid noodzakelijk. Bij de A052 gaat het over de complementaire gegevensstromen vanuit de verzekeringsinstellingen (VI s) m.b.t. de gegevens waarvan de VI s als authentieke bron worden bestempeld. De VI s dragen op die manier bij tot het proces van rationalisering en informatisering van de sociale zekerheid. A020: Attest arbeidsongeschiktheid en moederschapsrust Het elektronisch attest A020 wordt door het ziekenfonds aangemaakt in de volgende gevallen: - bij het begin van een periode arbeidsongeschiktheid of moederschapsbescherming (er wordt gewacht tot de eerste vergoedbare dag gekend is); - bij het einde van een periode arbeidsongeschiktheid of moederschapsbescherming; - bij het voortduren van de periode van arbeidsongeschiktheid of moederschapsbescherming op het einde van de vorige maand, dus alle nog lopende periodes op het einde van de vorige maand; - bij correctie van reeds doorgegeven informatie (begindatum, eerste vergoedbare dag, einddatum, uitkeringscode). L500: sociaal risico in de sector van de uitkeringen Deze gegevensstroom kadert in de aangifte van een sociaal risico in de sector van de uitkeringen van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. In de sector uitkeringen dient een aangifte van een sociaal risico verricht te worden wanneer zich een sociaal risico voordoet dat aanleiding geeft tot uitkeringen verschuldigd in uitvoering van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen en de moederschapsverzekering of in het raam van een vaderschapsverlof of adoptieverlof. 3

4 Bijlage 1: VOORBEREIDING RONDE TAFEL ehealth 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 Annexe 2 : Remarques Clinique St Jean, Bruxelles 1. Structures des données à «partager». Deux types de données existent déjà : (1) Les données non structurées (qui existeront toujours) : notes en texte libre mais surtout tous les courriers et protocoles. Elles sont mises à disposition pour les Hub- MétaHub et sont intégrables dans les dossiers via la messagerie électronique. Elles sont fondamentales pour le suivi du patient ; (2) Les données structurées : laboratoire données cliniques diagnostics +/- procédures par contact antécédents, facteurs de risque, allergies, comorbidités (données assez stables) historique des traitements historique des conclusions / contact. Ces données pourraient alimenter un dossier structuré unique le format des données doit être standardisé et imposés à tous les software. A partir de ces données, et à la demande, une «vue» des données structurées pourrait être créée (Sumehr) selon le profil du demandeur (le médecin, le kiné, l infirmier(e), le patient - le médecin traita serait seul habilité à décider ce qui peut être montré ou non au patient) ou selon le contexte (trajet de soins ). Des programmes d intelligence artificielle pourraient y être greffés. Un historique avec traçabilité (qui quand pourquoi) des Sumehr doit être conservé. Les différents demandeurs, selon leur profil, pourraient alimenter ce dossier structuré. Où conserver ce dossier structuré? La question reste ouverte. 2. L aspect financier et l aspect responsabilité professionnelle. Les Finances : dans 2 circonstances différentes : le partage des informations et la télémédecine : - Le partage d informations : il est évident que le partage d informations va entraîner une perte financière pour les prestataires, essentiellement médico- techniques, qu ils soient isolés ou en milieu hospitalier. En milieu hospitalier, cette perte financière touchera les prestataires mais aussi le gestionnaire. Une compensation financière doit être proposée, permettant à la fois aux pouvoirs publics de diminuer les dépenses mais compensant partiellement la perte financière pour les prestataires et les gestionnaires hospitaliers. Cette perte est accentuée par le fait que le matériel technique parfois très couteux sera «rentabilisé» moins efficacement, et donc sur de plus longues périodes, alors que la recherche de la qualité des soins impose un suivi des progrès technologiques. Un code pour la «confirmation du diagnostic» pourrait être une piste (acte intellectuel). - La télémédecine : le prestataire qui donne un avis diagnostique et/ou thérapeutique dans le cadre de la télémédecine prend des responsabilités et preste un acte intellectuel. Une rémunération est indispensable : inférieure à la rémunération complète (économie pour les pouvoirs publics) mais réelle (acte intellectuel et responsabilité des prestataires). La responsabilité professionnelle : d un bout à l autre de la chaîne du partage des informations interviennent des humains et des machines. Ni les humains ni les machines ne sont à 100% fiables. Que se passera- t- il en termes de responsabilité professionnelle si le «prestataire final» n a pas eu accès à un résultat? Les causes sont multiples : résultat non publié résultat non transmis accès au résultat impossible absence de recherche du résultat par le «prestataire final» - etc Il est impossible de tout tracer et de tout démontrer. Dr G. Hanique Directeur de l Informatique et de l Information Clinique St Jean Bruxelles - ghanique@clstjean.be 10

11 Bijlage 3: GEGEVENS IN DE AUTHENTIEKE BRON GENEESMIDDELEN EN IN DE REFERENTIEDATABANK GENEESMIDDELEN (BIJLAGE ) 1. AUTHENTIEKE BRON GENEESMIDDELEN Wettelijke en/of gevalideerde gegevens Aard van de bron Bron, granulariteit, kwaliteit Naam geneesmiddel FAGG Aanwezig in Extra Naam aktief(ve) bestandde(e)l(en) FAGG Aanwezig in Extra, deels latijn, nu Engelse INN Concentratie FAGG Dosage is aanwezig in Extra. De eenheid zit in een apart veld. Verpakkingsgrootte(n) FAGG Aanwezig in Mesea, enkel voor nationale en MRP registraties, niet voor CEP, niet voor veterinaire geneesmiddelen,. In Mesea echter niet als authentieke bron Farmaceutische vorm FAGG Aanwezig in Extra plus, in 4 talen, gecodeerd volgens een aangepaste EDQM lijst Toedieningsweg FAGG Route (niet steeds EDQM) is genormaliseerd aanwezig in Extra Samenvatting van de Kenmerken van het Product (SKP) en Patiëntenbijsluiter FAGG Aanwezig in Mesea, echter enkel voor nationale en MRP registraties, voor zover de MAH een dossier ingediend heeft en dit niet in de backlog zit Houder van de vergunning voor het in de handel brengen (VHB) FAGG Aanwezig in Extra, genormaliseerde lijst Verdeler FAGG Aanwezig in Mesea, genormaliseerd Verantwoordelijke voor de voorlichting FAGG Niet aanwezig Nummer van de vergunning voor het in de FAGG Aanwezig in Extra plus handel brengen (VHB) Afleveringswijze FAGG Aanwezig in Extra plus, in genormalisseerde lijst Publieksprijzen FOD Economie Vergoedingsbases RIZIV Statuut referentieterugbetalingssysteem RIZIV Vergoedingsvoorwaarden RIZIV Aanvraagformulieren (reglementair) RIZIV Derdebetalersregeling RIZIV Beschikbaarheid van het geneesmiddel FAGG/RIZIV (werkgroep Onbeschikbaarheid) Hulpstoffen met erkende werking (EU lijst) FAGG Benaming van de VOS- clusters FAGG 11

12 2. REFERENTIEDATABANK GENEESMIDDELEN Overige gegevens CNK - CODE MPP - Label VOS- cluster (in CNKs) VOS- Cluster code (CNK) VOS- Cluster label Mineure specificaties ATC - Code ATC - Road DDD DDU DDP Functionele varianten farmaceutische vorm Functionele varianten toedieningsvorm Functionele varianten sterkte Functionele varianten verpakkingsgrootte Doping- en verslavingsbepalingen Aanvraagformulieren voor terugbetaling (standaard) Beschikbaarheid van de verpakking Gebruikelijke posologie Teksten BCFI Aard van de bron APB/RIZIV (hospitaal) BCFI BCFI APB BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI BCFI WADA/BCFI BCFI/RIZIV BCFI BCFI BCFI Structuur Tabellen FAGG (extra) Het FAGG gaat in de extra db en de bijhorende SQL server uit van een gegevensmodel dat gebaseerd is op de AMM (vergunning voor het in de handel te brengen): Per geneesmiddel in een bepaalde strength en farmaceutische vorm heeft men een AMM en per AMM heeft men een record in de full_table. De primary key is het CTI nummer. In full table detailed heeft men een denormalisatie waarbij de actieve ingredients en hun dosering (met eenheid) zijn opgenomen per AMM. Hulpstoffen ontbreken. Recent is het statisch registratienummer ingevoerd dat bestaat uit het prefix (BE) en het CTI nummer. Voor veterinaire geneesmiddelen is de prefix BE- V. Op de Sql server bevindt zich ook een tabel, met primary key het CTI nummer met gegevens rond commercialisatie en farmaceutische vorm. De relatie bestaat uit een 1-1 relatie, i.e. elke AMM heeft er 1 record. De farmaceutische vorm is genormaliseerd, een thesaurus in 4 talen is beschikbaar. 12

13 Bijlage 4: Over Vitalink en zijn evolutie Vlaanderen wil bouwen aan een platform voor gegevensdeling, Vitalink, en streven naar integratie met de ICT- toepassingen van de actoren. Vitalink moet zorgverleners toelaten om actuele gegevens uit een medisch- of zorgdossier die belangrijk zijn voor de zorg van hun patiënt/cliënt, veilig elektronisch te delen met andere zorgverleners (van huisarts tot thuisverpleger). Zo kan de behandelende zorgverlener accurater beslissen over diagnose en behandeling. Ook de patiënt zelf zal toegang hebben tot zijn gegevens. Vitalink moet op die manier leiden tot meer en betere samenwerking en minder administratie. En dus op termijn tot een betere zorg voor de patiënt. De eerste Vitalink- applicatie die op het platform zal draaien en die de effectiviteit ervan zal testen, is het medicatieschema. Een dergelijk schema geeft een overzicht van alle medicatie die een patiënt op een bepaald moment neemt. Met het delen van die kennis vermijdt men niet alleen dat conflicterende medicatie wordt voorgeschreven of verkocht, het leert de zorgverlener meteen ook iets over de medische toestand van die patiënt. Bovendien is het medicatieschema geschikt om verschillende zorgverleners te laten samenwerken. In november 2012 wordt het Vitalink- medicatieschema in 4 pilootregio s actief en start het eigenlijke proefdraaien voor een periode van zes maanden. Naast huisartsen, apothekers, verpleegkundigen en verzorgers worden ook de patiënt zelf, of zijn vertegenwoordiger, en softwarebedrijven nauw betrokken bij de pilootprojecten. In april 2013 zal duidelijk zijn of Vitalink op dit vlak werkt en of het inderdaad de meerwaarde biedt die zorgverleners en patiënten ervan mogen verwachten. Is het een succes, dan wordt het systeem verder uitgerold in Vlaanderen. Op termijn zullen er ook andere gegevens veilig gedeeld kunnen worden. Zo onderzoeken we of Vitalink gekoppeld kan worden aan het federale meta- hub project dat gegevensdeling met de tweede (en derde) lijn mogelijk maakt. Ook het delen van (een samenvatting van) het medisch dossier van de huisarts, uitwisseling met de residentiële zorgsector behoren tot de mogelijkheden die nu onderzocht worden. De werkgroep ICT van het Samenwerkingsplatform Eerstelijnsgezondheidszorg zal op basis van de onderzoeksresultaten de prioriteiten bepalen. Vitalink kan zo ook eventueel de industrie inspireren om nieuwe applicaties te bouwen. Een goede samenwerking en afstemming met de andere overheden is in deze gevallen een belangrijke sleutel tot succes. Meer informatie: 13

14 Bijlage 5: CEBAM 2012 Elke patiënt heeft het recht om op de meest adequate manier behandeld te worden en elke arts heeft de plicht een patiënt te behandelen conform de stand van de wetenschap en met inachtname van de middelen die hiervoor door de gemeenschap ter beschikking gesteld worden. CEBAM, het Belgisch Centre for Evidence- Based Medicine, werd 10 jaar geleden opgericht als een onafhankelijk, interuniversitair en multidisciplinair wetenschappelijk centrum dat tot doel heeft het EBM gedachtegoed te verspreiden. CEBAM wil bijdragen tot een continue verbetering van de kwaliteit van de gezondheidszorg en richt zich tot alle zorgverstrekkers, patiënten en de algemene bevolking. De kernopdrachten van CEBAM zijn het verspreiden en onderwijzen van Evidence Based Practice, het valideren van klinische EB praktijkrichtlijnen, het Internationaal ondersteunen van Cochrane reviews (Belgian Branch of the Dutch Cochrane Collaboration en het aansturen van de CEBAM digital Library for Health (CDLH). CEBAM heeft het initiatief genomen om EBMPracticeNET op te richten, onder supervisie van het RIZIV en samen met alle partijen die EBM ondersteunen en wetenschappelijke organisaties die Evidence- Based richtlijnen maken. Meer dan 1000 zorgverleners volgden reeds de driedaagse van CEBAM, net zoals 1000 verpleegkundigen de cursus EBN volgden. Met lezingen over het hele land werden nog eens meer dan mensen bereikt. CEBAM vertegenwoordigt ook de Cochrane Collaboration in België. Deze wereldwijde organisatie heeft tot doel onderzoekers methodologisch te ondersteunen bij het opstellen van systematische literatuuroverzichten. Cochrane Systematic Reviews hebben dankzij hun strikte methodologie een hoge kwaliteit, en worden wereldwijd als dé referentie beschouwd inzake wetenschappelijke onderbouwing van de medische praktijk en hun integratie in richtlijnen. De CDLH wordt actief gebruikt door meer dan 3600 Belgische zorgverstrekkers zoals huisartsen, arts- specialisten, apothekers, vroedvrouwen, verpleegkundigen, kinesisten. Kwaliteit van zorg 1-2 Kwaliteit van zorg en veiligheid voor patiënten is meer dan ooit de topprioriteit van onze gezondheidszorg. Kwaliteit van zorg wordt ook omschreven als verantwoorde zorg en omvat verschillende dimensies. Deze zorg moet doeltreffend en veilig zijn (evidence based professioneel), doelmatig (efficient gebruik van middelen- organisatie), patiëntgericht (participatie) en moreel verantwoord. Het verbeteren van de kwaliteit van zorg vereist het continu doorlopen van een kwaliteitscyclus. De Plan- Do- Check- Act (PDCA) cyclus 3 staat voor een diagnostische fase (meten en analyseren) en een behandelfase (verbeteren van de kwaliteit) die continu wordt bijgesteld. Het meten gebeurt met procesindicatoren (professioneel), structuurindicatoren (organisatie en randvoorwaarden) en outcome indicatoren (patient) 4. Er is geen hiërarchie tussen deze domeinen die soms door elkaar lopen. Het uitgangspunt blijft wel het centraal stellen van de patiënt bij elk medisch handelen. Het verbeteren van de kwaliteit van zorg gebeurt door het implementeren van veranderstrategieën op het micro (individu), meso (praktijk, instelling) en macro niveau (overheid). Professioneel gedrag van zorgverleners bestaat uit evidence- based handelen, reflectie over het eigen functioneren, het afleggen van verantwoording en continue professionele vorming. De moderne gezondheidszorg bestaat uit een verregaande specialisatie en het samenwerken van multiprofessionele teams die zorg dragen voor een grote groep mensen met comorbiditeit wordt steeds belangrijker. De complexiteit van zorg vereist een meer planmatige aanpak die ook een duidelijke coördinatie van zorg vereist. Informatie en communicatietechnologie (ICT) speelt een belangrijke ondersteunende rol bij het verbeteren van de kwaliteit van zorg. ICT kan de doelmatigheid verhogen door een efficiënt beheer van de middelen en een administratieve vereenvoudiging. Maar ICT speelt ook een cruciale rol in het doeltreffend gebruik van behandelingen en de veiligheid van de patiënt (evidence- based handelen), bevordert de participatie van de patiënt en kan zorgen voor een betere continue ontwikkeling en bijscholing van de zorgverlener. Het cruciale element is het gebruik van trefwoorden door verschillende zorgverleners, die een onderliggende gestandaardiseerde code bevatten vanuit verschillende niveau s van het EMD 14

15 (diagnoses, labo- resultaten, functionele status, medicatie, persoonsgebonden gegevens, ). Elke zorgverlener is hiertoe in staat. Eens deze gegevens op een dergelijke manier zijn ingevoerd kunnen er vier belangrijke elementen vanuit de kwaliteit van zorg gekoppeld worden. 1. doeltreffende zorg: het linken van EBM richtlijnen binnen het medisch dossier en zelfs een decision support systeem en het aanbieden van permanente navorming gebaseerd op blinde vlekken in combinatie met een portfolio. 2. veilige zorg: het gebruik van decision support voor het ontdekken van bijwerkingen van medicaties of interacties met labotesten 3. doelmatige zorg: het leveren van AUDITs om een populatie in kaart te brengen en gerichte preventieve zorg te leveren 4. patiëntgerichte zorg: door het linken van EBM richtlijnen aan patiënteninformatie Dit gebeurt door twee ontwikkelingen: EBMPracticeNET en een nieuw systeem voor Continue Professionele Vorming. Er is duidelijk bewijs dat het implementeren van evidence en richtlijnen op het niveau van het EMD via decison support systemen de kwaliteit van zorg voor de patënt verbetert 5-6 en dat sterke incentives voor de implementatie van deze systemen de weerstand voor het gebruik vermindert 7. - microniveau: de zorgverlener beschikt over een goed EMD dat het mogelijk maakt om snel te registreren met trefwoorden, waarachter deze codes verborgen zijn. Hierdoor kan hij zijn eigen praktijk in kaart brengen (AUDITs) maken, patiënten oproepen voor screeningsprogramma s, krijgt hij een duidelijk beeld over de nieuwste ontwikkelingen van een bepaalde diagnose, kan hij aangeven wat hij op dit moment niet goed beheerst en dus een bijscholing voor wil volgen, krijgt hij in real time informatie over bijwerkingen of interacties van medicatie of behandelingen. De patient krijgt van de zorgverlener uitleg over diagnoses, behandelingen of bijwerkingen, krijgt informatie opgestuurd die conform is met de richtlijnen, kan video s bekijken van operatieve technieken die worden aangeleverd door plaatselijke ziekenhuizen - mesoniveau: EBMPracticeNET: verzameling van alle EBM- organisaties die ervoor zorg dragen dat er Evidence- Based richtlijnen beschikbaar zijn, die door CEBAM gevalideerd worden met het AGREE instrument. De verschillende disciplines zijn verantwoordelijk voor het aanleveren van de inhoud en het aanleveren van patiënteninformatie. EBMPracticeNET is verantwoordelijk voor de coördinatie en disseminatie. Accrediteringscommissie en NRKP behandelt de aanvragen van de verschillende disciplines, neemt deze op in de gecodeerde nascholingsagenda met link naar EMD, en controleert de kwaliteit van deze navorming. - Macroniveau: De overheid zorgt voor een platform waar deze interactie kan gebeuren (E- Health), zorgt voor een gewaarborgde privacy van het gegevensverkeer, biedt een server aan waar deze content kan geplaatst worden en zorgt voor een taal die het mogelijk maakt om te registreren met trefwoorden. Tevens wordt een systeem operationeel gesteld dat het mogelijk maakt om bijscholingen te koppelen aan het EMD en inschrijvingen en registratie binnen de RIZIV website mogelijk te maken. Bert Aertgeerts 1,2,3, Hans Van Brabandt 1, Ann Roex 3, Stijn van de Velde 1,2. 1CEBAM, 2 EBMPracticeNET, 3 Department of Public Health and Primary Care KU Leuven 15

16 Referenties 1. Wollersheim e.a. Kwaliteit en veiligheid in patiëntenzorg. Bohn Stafleu Van Loghum Decreet van 17 oktober 2003 betreffende de kwaliteit van gezondheids- en welzijnsvoorzieningen. 3. William Edwards Deming 4. Avedis Donabedian 5. Lugtenberg M, Burgers JS, Westert GP. Effects of evidence- based clinical practice guidelines on quality of care: a systematic review. Qual Saf Health Care 2009;18: Roshanov PS et al. Can Computerized clinical decision support systems improve practitioners diagnosis ordering behavior? A decision- maker- researcher partnership systematic review. Implementation Science 2011;6:88 7. Timbie JW, Schneider EC, Van Busum K, Fox DS. Five reasons that many comparative effectiveness studies fail to change patient care and clinical practice. Health Affairs 2012;31(10): Voorstelling EBMPracticeNet EBMPracticeNet is een consortium van Belgische organisaties die Evidence- Based Medicine (EBM) hoog in het vaandel dragen. Onze missie is de uitbouw van een elektronisch platform in de vorm van een gratis online kennisdatabank ( met praktijkrichtlijnen en algemene EBM- informatie. Deze wetenschappelijke gegevens worden vanuit een Elektronisch Medisch Dossier (EMD) rechtstreeks toegankelijk. Ebmpracticenet.be is vlot doorzoekbaar en helpt de zorgverlener om at the point- of- care op eenvoudige en efficiënte wijze de juiste informatie te vinden in het brede EBM- aanbod. Iedere zorgverlener wordt geacht om op basis van een wetenschappelijk onderbouwde diagnose, in overleg met zijn patiënt, te kiezen voor een behandeling met bewezen effect. Hiervoor kan hij terugvallen op een schat van EBM- informatie, geproduceerd door tal van (Belgische) organisaties. De toepassing van al deze EBM- informatie in de klinische praktijk moet de kwaliteit van ons geneeskundig handelen verhogen. Helaas wordt niet alle informatie op dezelfde manier aangeboden, wat de zoektocht en raadpleging voor de zorgverlener bemoeilijkt. Daarom ijvert EBMPracticeNet om al deze kennis op een systematische wijze bij elkaar te plaatsen en op een gebruiksvriendelijke en intuïtieve manier te ontsluiten. De digitale bibliotheek van CEBAM ( CEBAM Digital Library for Health ) is een eerste aanzet geweest om wetenschappelijke literatuur tot bij de zorgverlener te brengen. Met de financiële steun van het Riziv wil ebmpracticenet.be nu vanuit de verschillende disciplines evidence aanbieden en zo uitgroeien tot een state- of- the- art online databank op vlak van EBM. Bovendien willen we dat deze informatie met één muisklik vanuit een EMD toegankelijk wordt. Voor wie Ons EBM- aanbod is multidisciplinair opgevat maar voorlopig is de focus gericht op huisartsen. Op langere termijn komt meer info beschikbaar voor andere disciplines zoals verpleegkundigen, kinesitherapeuten, apothekers en specialisten. Daarnaast zullen ook patiënten gratis nuttige EBM- info op maat kunnen raadplegen. Hoe gebruiken De website is vrij toegankelijk. De Evidence Linker, die voorzien is in de software pakketten voor Huisartsen, voorziet in een link tussen een gecodeerde diagnose in het EMD en de bestaande richtlijnen. Het systeem voor elektronische beslissingsondersteuning (Electronic Clinical Decision Support System) waarmee zonder bijkomende zoekbewerkingen tips worden aangeboden op maat van de patiënt en tijdens de consultatie ( point- of- care ) worden momenteel getest in een beperkt aantal software pakketten. Voor diegenen die meer willen weten: info@ebmpracticenet.be 16

17 Annexe 6: Echange d informations entre FMP et autres acteurs du secteur des soins de santé Nous avons regroupé ci- dessous les différents échanges d informations que nous envisageons de mettre en place au travers de E- Health. Pour la facilité, nous les avons regroupés par interlocuteur (acteur) principal. Médecine du travail (Services externes / internes de Prévention et de Protection au travail - SEPP/SIPP) Il s agit d un interlocuteur privilégié du FMP dans sa mission de prévention. Le FMP utilise actuellement des flux papiers pour remplir sa mission en collaboration avec la médecine du travail. E- Health deviendrait donc le vecteur des échanges électroniques du FMP avec la médecine du travail. Les données échangées ont toutes un caractère +/- médical. Exposition du travailleur aux poussières de bois (surveillance prolongée de la santé) Finalité Données Acteurs Services Timing Obtenir une déclaration systématique par le médecin du travail pour les travailleurs qui sont dans les conditions de cette surveillance prolongée et pouvoir ensuite suivre ces travailleurs dès leur sortie du risque. Automatiser la récupération des données et l action qui en découle. Exposition au risque Médecine du travail, FMP E- Health Box Janv Suivi femmes enceintes Finalité Données Acteurs Services Timing Faire un suivi de l écartement prophylactique de la travailleuse et répondre aux besoins de données statistiques à ce propos en croisant les données émanant de la Médecine du travail avec celles des OA. Automatiser la récupération des données. Exposition aux risques Médecin du travail (ou employeur), FMP Formulaire électronique au travers des services de chiffrement d E- Health Déc Déclaration maladies professionnelles Finalité Données Acteurs Services Timing Formulaire électronique de déclaration de maladie professionnelle dont une copie doit parvenir au SPF Emploi. Un formulaire de demande adhoc est ensuite envoyé au citoyen concerné. Médicales, Exposition au risque Médecin du travail, FMP, SPF Emploi et Travail E- Health Box / Chiffrement E- Health, SNOMED Vaccins Finalité Données Acteurs Services Timing Facturation détaillée pour la vaccination du personnel de soins Exposition au risque, facturation Médecine du travail, FMP E- Health Box / Chiffrement E- Health Stagiaires 17

18 Finalité Données Acteurs Services Timing Facturation détaillée de l examen médical dans le cadre de la surveillance de santé des stagiaires Exposition au risque, facturation Médecin du travail, FMP E- Health Box / Chiffrement E- Health Prévention dos Finalité Données Acteurs Services Timing Formulaire électronique de demande de participation au programme «Prévention dos» Médicales, Exposition au risque Médecine du Travail, FMP E- Health Box Médecins conseils OA Information médicales Finalité Consolider les informations dont dispose le FMP concernant un travailleur auprès de son OA afin de pouvoir émettre un avis circonstancié sur la demande. Rendre cet échange d informations électronique. Données Médicales : périodes d incapacité, texte, documents Acteurs Médecins conseil des OA, FMP Services E- Health Box, Hub/MetaHub (???), SNOMED Timing Médecins généralistes Formulaire médical (503) Finalité Données Acteurs Services Timing Version électronique du formulaire 503 du FMP à destination du médecin traitant de la victime. Médicales Médecins généralistes, FMP. Ce formulaire peut aussi être complété par un médecin spécialiste ou un médecin du travail. E- Health Box, Chiffrement E- Health, SNOMED Complément d informations Finalité Données Acteurs Services Timing Consolider les informations dont dispose le FMP concernant un travailleur auprès de son médecin traitant afin de pouvoir émettre un avis circonstancié sur la demande. Rendre cet échange d informations électronique. Médicales : texte, documents Médecins généralistes, FMP E- Health Box, Hub/MetaHub 18

19 Médecins spécialistes Expertise externe Finalité Données Acteurs Services Timing Demande d avis externe sur base des pièces en notre possession concernant une demande maladie professionnelle en vue de pouvoir émettre un avis circonstancié. Médicales : texte, documents Médecins spécialistes, FMP E- Health Box, Hub/MetaHub, SNOMED Examen Finalité Données Acteurs Services Timing Hôpitaux Examens Finalité Données Acteurs Services Timing Demande d examen médical spécifique d une victime ayant introduit une demande maladie professionnelle. Médicales : rendez- vous, détails demande, résultats, documents Médecins spécialistes, FMP E- Health Box, Hub/MetaHub, SNOMED Demande d examen médical spécifique d une victime ayant introduit une demande maladie professionnelle. Médicales : rendez- vous, détails demande, résultats, documents Médecins (secrétariat médical), FMP E- Health Box, Hub/MetaHub, SNOMED Imagerie Finalité Données Acteurs Services Timing Laboratoires Analyses Finalité Données Acteurs Services Timing Accès aux images concernant une victime ayant introduit une demande de maladie professionnelle. Et mise à disposition d images médicales prises par le FMP. Images médicales Hôpital, FMP. Les images médicales pourraient également émaner de médecins spécialistes ou de centres médicaux. Hub/MetaHub Demande d analyses diverses dans le cadre d une demande maladie professionnelle Médicales : détails demande Laboratoires, FMP E- Health Box, Chiffrement E- Health 19

20 Résultats Finalité Données Acteurs Services Timing Récupération électronique des résultats d analyse Médicales : fichiers de résultat, documents Laboratoires, FMP E- Health Box, Chiffrement E- Health Fonds des maladies professionnels Diagnostic Finalité Données Acteurs Services Timing Echange d informations médicales de diagnostic au travers d une nomenclature commune Médicales FMP, acteurs du secteur des soins de santé SNOMED (cf. document annexe du Dr Vandeweerdt) Dossier médical Finalité Données Acteurs Services Timing Accès au dossier médical FMP Médicales FMP, acteurs du secteur des soins de santé Hub/Meta hub, Chiffrement E- Health 20

21 Bijlage 7 : Elektronisch verzenden en delen van informatie tussen zorgverleners en zorginstellingen Doelstelling 1: Elke erkende zorgverlener (of de organisatie waarin deze werkzaam is) beschikt op over beveiligd communicatiesysteem waarmee geadresseerd gestructureerde boodschappen kunnen verstuurd worden naar elke andere erkende zorgverlener van uit zijn gehomologeerd elektronisch dossier. Alle beschikbare communicatiesystemen zorgen ervoor dat elke verstuurde informatie bij elke bestemmeling toekomt. Preconditie: Er is een online kadaster beschikbaar van alle zorgverleners en zorginstellingen dat administratieve gegevens en zoekmogelijkheden bevat om deze communicatie mogelijk te maken. Dit kadaster bevat een uniek elektronisch loket voor de aangifte, wijziging en beheer van gegevens door de erkende zorgverlener. De ehealth basisdiensten zijn beschikbaar voor alle erkende zorgverleners en zorgorganisaties en kunnen deze onderling onderscheiden. Er zijn standaarden inzake klinische informatie, verwijs-, verslag- en voorschriftcommunicatie en het zorgproces en de verzekerbaarheid ervan. Elk erkende zorgverlener beschikt over de keuze voor een gehomologeerd elektronisch dossier om gestructureerd patiëntengegevens op te slaan, te verwerken en uit te wisselen. Alle zorgorganisaties (wachtpost, woonzorgcentrum, ziekenhuis, ) beschikken over een erkenning als instelling met een eigen ehealthbox waardoor e berichten kunnen ontvangen en versturen. Er wordt ondersteuning geboden bij het realiseren van deze wijzigingen in de praktijk: er moeten financiële en personele middelen ingezet worden die de zorgverleners ondersteunen in deze gedragsverandering Hefbomen: Erkenning van zorgverleners, labeling van elektronische dossiers, basisdiensten ehealth, standaarden voor gestructureerde communicatie, single sign on voor alle applicaties in gezondheidszorg, verplichte elektronische communicatie met overheid en verzekeringsinstellingen, accreditering Fasering: 1) 2013: CoBRHA Kadaster wordt ontsloten via De SEL s /GDT s staan in voor het beheer en verrijking van de gegevens & er is een uniek digitaal loket beschikbaar voor het aanpassen van gegevens in de COBRHA databank. 2) 2013: Er wordt ondersteuning geboden bij het realiseren van deze wijzigingen in de praktijk: er moeten financiële en personele middelen ingezet worden die de zorgverleners ondersteunen in deze gedragsverandering: a. Installatie van ehealthcertficaten b. Verwerven van Informed Consent van de patiënt c. Installatie & gebruik van een elektronisch dossier d. Registratie en rapportage van gegevens met een elektronisch dossier e. Verzenden en delen van informatie met een elektronisch dossier 3) 2014: De overheid legt in samenspraak met patiëntenorganisaties en verenigingen van zorgverstrekkers universele confidentialiteitsniveaus vast voor alle dossiersystemen binnen de gezondheidszorg. 4) 2016: Elk technisch onderzoek is beschikbaar en raadpleegbaar in gestructureerd formaat voor andere zorgverleners met toegangsrechten vanuit het elektronisch dossier van de erkende zorgverlener of zorgorganisatie (semantische interoperabiliteit). Er zijn standaarden rond: a. Diagnose b. Behandelingen c. Medicatieschema d. Allergie 21

22 e. Intoleranties f. Technische onderzoeken & Labo g. Beeldvorming h. Blootstelling 5) 2017: Alle erkende zorgverleners beschikken over een gehomologeerd elektronisch dossier om gestructureerd patiëntengegevens op te slaan, te verwerken en uit te wisselen ( geconnecteerd ) a. Artsen b. Apothekers c. (Thuis)Verpleegkundigen d. Ziekenhuizen e. Woonzorgcentra f. Paramedici & tandartsen 6) 2018: Alle erkende zorgverleners en zorgorganisaties verplichten elektronisch te gegevens te delen (met elkaar) Doelstelling 2: Vanaf is elke erkende zorgverlener en erkende zorgorganisatie verplicht om een deel van het elektronisch dossier niet geadresseerd te beschikbaar te maken via een beveiligd hub- metahub systeem of een kluis. Zowel de HUB s als de kluizen zijn met elkaar intra- en inter- geconnecteerd, zodat gemeenschapsgebonden initiatieven in gans het land zonder onderscheid aangesproken kunnen worden door het gehomologeerd elektronisch medisch dossier. Preconditie: Elk technisch onderzoek is beschikbaar en consulteerbaar in tekstformaat en/of gestructureerd formaat voor andere zorgverleners met toegangsrechten vanuit het elektronisch dossier van de erkende zorgverlener of zorgorganisatie. Er is een online kadaster beschikbaar van alle zorgverleners en zorginstellingen dat administratieve gegevens en zoekmogelijkheden bevat om deze communicatie mogelijk te maken. Dit kadaster bevat een uniek elektronisch loket voor de aangifte, wijziging en beheer van gegevens door de erkende zorgverlener. De ehealth basisdiensten zijn beschikbaar voor alle erkende zorgverleners en zorgorganisaties en kunnen deze onderling onderscheiden. Er zijn standaarden inzake klinische informatie, verwijs-, verslag- en voorschriftcommunicatie, het zorgproces en de verzekerbaarheid ervan. Deze semantische interoperabiliteit moet ervoor zorgen dat een gegeven slechts éénmaal geregistreerd moet worden en nadien beschikbaar wordt voor hergebruik door erkende zorgverleners (sematische interoperabiliteit). Elk erkende zorgverlener en zorgorganisaties beschikt over de keuze voor een gehomologeerd elektronisch dossier om gestructureerd patiëntengegevens op te slaan, te verwerken en uit te wisselen. Alle gehomologeerde pakketten moeten via ehealth basisdiensten met alle HUB en kluisinitiatieven verbonden worden (noot: de mogelijkheid op zich is onvoldoende: Brusselse zorgverleners en zorginstellingen moeten verbonden worden met alle kluizen. Dit is een problematiek die kan uitgebreid worden naar alle zorgverleners en zorginstellingen die op de grens met een gemeenschap functioneren.) Alle zorgorganisaties (wachtpost, woonzorgcentrum, ziekenhuis, ) beschikken over een erkenning als instelling met een eigen ehealthbox waardoor e berichten kunnen ontvangen en versturen. Hefbomen: Erkenning van zorgverleners, labeling van elektronische dossiers, basisdiensten ehealth, standaarden voor gestructureerde communicatie, single sign on voor alle applicaties in gezondheidszorg, verplichte elektronische communicatie met overheid en verzekeringsinstellingen Fasering: 22

23 1) 2013: CoBRHA Kadaster wordt ontsloten De SEL s /GDT s staan in voor het beheer en verrijking van de gegevens. 2) 2013: Er wordt ondersteuning geboden bij het realiseren van deze wijzigingen in de praktijk: er moeten financiële en personele middelen ingezet worden die de zorgverleners ondersteunen in deze gedragsverandering: a. Installatie van ehealthcertficaten b. Verwerven van Informed Consent van de patiënt c. Installatie & gebruik van een elektronisch dossier d. Registratie en rapportage van gegevens met een elektronisch dossier e. Verzenden en delen van informatie met een elektronisch dossier 3) 2014: De overheid legt in samenspraak met patiëntenorganisaties en verenigingen van zorgverstrekkers universele confidentialiteitsniveaus vast voor alle dossiersystemen binnen de gezondheidszorg. 4) 2016: Elk technisch onderzoek is beschikbaar en raadpleegbaar in gestructureerd formaat voor andere zorgverleners met toegangsrechten vanuit het elektronisch dossier van de erkende zorgverlener of zorgorganisatie (semantische interoperabiliteit). Er zijn standaarden rond: a. Diagnose b. Behandelingen c. Medicatieschema d. Allergie e. Intoleranties f. Technische onderzoeken & Labo g. Beeldvorming h. Blootstelling 5) 2017: Alle erkende zorgverleners beschikken over een gehomologeerd elektronisch dossier om gestructureerd patiëntengegevens op te slaan, te verwerken en uit te wisselen ( geconnecteerd ) a. Artsen b. Apothekers c. (Thuis)Verpleegkundigen d. Ziekenhuizen e. Woonzorgcentra f. Paramedici & tandartsen 6) 2018: Alle erkende zorgverleners en zorgorganisaties verplichten elektronisch te gegevens te delen (met elkaar) Quick Wins voor elektronisch verzenden en delen van informatie Vanaf wordt de COBRHA databank ontsloten en verrijkt via en is er een uniek elektronisch loket beschikbaar voor de aanpassing van de gegevens die in de COBHRA databank zijn opgenomen. De SEL s /GDT s staan in voor het beheer en verrijking van de gegevens. 2014: De SEL s, GDT s en LMN s krijgen de expliciete opdracht om het zorgaanbod in hun regio te beheren en te verrijken via : De SEL s, GDT s en LMN s krijgen de expliciete opdracht om de zorgverleners bij te staan bij het verwerven van competenties rond de elektronische registratie, communicatie en gegevensdeling via de ehealthkanalen. Vanaf verlaat een patiënt het ziekenhuis nadat een ontslagbrief elektronisch doorgestuurd werd naar de huisarts/wzc en beschikbaar is in het hub- metahub systeem. Alle technische onderzoeken en beeldvorming, interne verslagen worden apart en gestructureerd doorgestuurd naar de huisarts (is dit iets voor Recip- e? moet dit er ook niet bij?) 23

24 Vanaf wordt een patiënt pas in het ziekenhuis opgenomen nadat een verwijsbrief elektronisch doorgestuurd werd door de huisarts/wzc of deze beschikbaar is in het hub- metahub systeem. Alle technische onderzoeken en beeldvorming, interne verslagen worden apart en gestructureerd doorgestuurd door de huisarts/wzc. Vanaf wordt de accreditering van artsen uitgebreid met een rubriek voor ICT- EMD- navorming Vanaf wordt de EMD- premie gebaseerd op het gebruik ipv het bezit van een softwareprogramma. Op beschikt iedereen met een GMD over een elektronisch toegankelijke Sumehr en gestructureerde medicatiefiche. Het afsluiten van een GMD vereist de informed consent van de patiënt.voor het delen van het informatie met andere zorgverleners. Vanaf is het wettelijk mogelijk om aanvragen voor technische onderzoeken elektronisch te versturen. (is dit iets voor Recip- e? moet dit er ook niet bij?) 2015: De Vitalink en Intermed projecten worden gekoppeld aan het elektronisch dossier van de betrokken zorgverleners en aan het Hub MetaHUB systeem. 2015: Het is mogelijk om via elke courant gebruikte device eenvoudig en in alle situaties te connecteren met het ehealth platform en is er een single sign- on geïmplementeerd voor alle applicaties binnen de gezondheidszorg. 2015: Elk RVT\WZC beschikt over een intramuraal dossier met een administratief luik, een zorgdossier en een CRA- module. Het zorgdossier laat toe geadresseerd en niet- geadresseerd elektronisch te communiceren. Elektronische communicatie met ziekenfondsen en overheden (of hun instellingen) Doelstelling 3: Op gebeurt de communicatie tussen zorgverleners en zorginstellingen enerzijds en ziekenfondsen en overheden anderzijds volledig elektronisch en op basis van het principe geen dubbele registratie : elk gegeven dat al eens werd doorgegeven, kan niet meer worden opgevraagd. Preconditie: 7) 2013: CoBRHA Kadaster wordt ontsloten De SEL s /GDT s staan in voor het beheer en verrijking van de gegevens. 8) 2013: Er wordt ondersteuning geboden bij het realiseren van deze wijzigingen in de praktijk: er moeten financiële en personele middelen ingezet worden die de zorgverleners ondersteunen in deze gedragsverandering: f. Installatie van ehealthcertficaten g. Verwerven van Informed Consent van de patiënt h. Installatie & gebruik van een elektronisch dossier i. Registratie en rapportage van gegevens met een elektronisch dossier j. Verzenden en delen van informatie met een elektronisch dossier 9) 2014: De overheid legt in samenspraak met patiëntenorganisaties en verenigingen van zorgverstrekkers universele confidentialiteitsniveaus vast voor alle dossiersystemen binnen de gezondheidszorg. 10) 2016: Elk technisch onderzoek is beschikbaar en raadpleegbaar in gestructureerd formaat voor andere zorgverleners met toegangsrechten vanuit het elektronisch dossier van de erkende zorgverlener of zorgorganisatie (semantische interoperabiliteit). Er zijn standaarden rond: a. Diagnose b. Behandelingen c. Medicatieschema 24

25 d. Allergie e. Intoleranties f. Technische onderzoeken & Labo g. Beeldvorming h. Blootstelling 11) 2017: Alle erkende zorgverleners beschikken over een gehomologeerd elektronisch dossier om gestructureerd patiëntengegevens op te slaan, te verwerken en uit te wisselen ( geconnecteerd ) g. Artsen h. Apothekers i. (Thuis)Verpleegkundigen j. Ziekenhuizen k. Woonzorgcentra l. Paramedici & tandartsen 12) 2018: Alle erkende zorgverleners en zorgorganisaties verplichten elektronisch te gegevens te delen (met elkaar) Hefbomen: Erkenning van zorgverleners, labeling van elektronische dossiers, basisdiensten ehealth, standaarden voor gestructureerde communicatie, single sign on voor alle applicaties in gezondheidszorg, verplichte elektronische communicatie met overheid en verzekeringsinstellingen Fasering: 1) Vanaf is de verzekerheidstatus en alle bijkomende gegevens (GMD, zorgtraject, palliatief forfait, diabetespas, ) van elke verzekerde elektronisch beschikbaar voor alle zorgverleners met een therapeutische relatie: Quid 2) Vanaf is het mogelijk elektronische berichten te versturen naar de medische adviseur van de mutualiteiten 3) Vanaf laat Mycarenet derde betaler toe voor huisartsen 4) Vanaf is en een uniek loket voor alle aanvragen voor sociale en welzijn toelagen 5) Vanaf is de BelRai gestructureerd met veralgemeende parameters die tevens beschikbaar zijn in het elektronisch dossier zodat geautomatiseerde upload mogelijk wordt 6) Vanaf is er een uniek loket voor alle attesten van werkonbekwaamheid, zowel voor mutualiteiten als werkgevers. 7) De registratie van zorgzwaarte (belrai, MZG), implantaten, hulpmiddelen, en zorgtrajecten gebeurt vanuit het elektronisch dossier van de zorgverlener of zorgorganisatie HoofdstukIV Voorschriften verpleegkunde, kinesitherapie, dieet Verwachten artsen ook iets terug van de ziekenfondsen (profielencommissie, accreditering, fiscale fiches, aanpassingen RIZIV - nummer )? 25

26 Bijlage 8: Standpunt ICT Commissie Domus Medica Alle berichten moeten kunnen vertrekken en alle verstuurde berichten moeten toekomen welk systeem men ook gebruikt Alle systemen die aangeboden worden voor de communicatie binnen het EMD moeten van bij de aanvang bidirectioneel zijn. Dit betekent dat elk systeem de huisarts moet toelaten om zowel berichten te ontvangen als te versturen naar andere zorgvertrekkers. Alle systemen moeten een oplossing aanbieden zowel voor de solo- arts als voor de artsen die werken op een server binnen een groeps- of samenwerkingspraktijk. Als lid van een groepspraktijk moet elke arts de module kunnen gebruiken in persoonlijke naam. De systemen moeten ook de wachtposten ondersteunen zowel in het ontvangen als versturen. De huisartsen moeten vrij kunnen kiezen wie we als "provider" gebruiken. Het is niet aanvaardbaar dat de verzender van de 2 e of 3 e lijn bepaalt welk systeem de ontvanger dient te gebruiken. De huisarts moet vanuit zijn eigen configuratie met elke andere verzender van berichten kunnen communiceren(interconnectiviteit van alle systemen). Alle systemen moeten inter- operabel zijn zoals te telefoniesystemen (Proximus, Base, Telenet). Elk systeem moet bijdragen aan een veilige transfer van gegevens. De huisarts is niet gebaat met systemen die mekaar blokkeren en hinderen. Indien dit niet op korte termijn bereikt wordt vragen we aan de overheid om hier regels en standaarden op te leggen 26

27 Bijlage 9: Standpunt TestAankoop ACTIEPUNTEN TEST- AANKOOP RONDE TAFEL E- HEALTH Algemene inleiding Uit een bevraging van Test- Aankoop 1 over elektronische uitwisseling van medische gegevens bij 930 Belgen (representatief voor de Belgische bevolking wat geslacht, leeftijd, provincie en opleidingsniveau betreft), blijkt dat niet minder dan 60% van de Belgen bezorgd is over de veiligheid en vertrouwelijkheid van gegevens die uitgewisseld worden via elektronische weg. Het is duidelijk dat de burger zelf de nodige controle en barrières wil inbouwen bij deze gegevensuitwisseling: 61% wil op elk moment kunnen beslissen of bepaalde gegevens gedeeld kunnen worden, 70% wil de toegang tot bepaalde delen van het medisch dossier kunnen afschermen en 89% wil kunnen weten wie het medisch dossier heeft ingekeken. De burger wil ook een actieve rol opnemen: 95% wil zijn medisch dossier kunnen inkijken, 53% wil informatie kunnen toevoegen en 18% wil bepaalde informatie kunnen verwijderen. Het vertrouwen van de burger is dus geen evident gegeven, maar wel essentieel opdat deze hieraan zou willen participeren. Het is dus belangrijk rekening te houden met deze bezorgdheden en er moet dus voldoende aandacht besteed worden aan een écht geïnformeerde toestemming, aan informatieveiligheid en transparantie. Een voldoende structurele verankering van patiënten- en burgerparticipatie is hierbij ook essentieel. 1. Transparantie Het is belangrijk voor de burger te weten wie zijn/haar dossier ingekeken heeft. Deze informatie moet op een laagdrempelige manier beschikbaar zijn, omdat transparantie het vertrouwen vergroot en dit een controlemechanisme op eventuele misbruiken is. De burger moet dus via inloggen op het patiëntenportaal kunnen nagaan wie in zijn/haar dossier gekeken heeft. Sommige Hubs bieden deze mogelijkheid, andere Hubs en het e- health platform bieden deze mogelijkheid (nog) niet. Actiepunt 1 De patiënt kan op niveau van de Hubs en de Metahub op een eenvoudige manier nagaan wie in haar/zijn dossier gekeken heeft, door deze logins transparant te maken via het patiëntenportaal van alle Hubs en het e- health platform. 2. Bescherming van de privacy In het informed consent formulier, goedgekeurd in het kader van het e- health platform wordt vermeld: alleen zorgverleners met wie ik daadwerkelijk een zorgrelatie heb, kunnen toegang krijgen tot mijn gezondheidsgegevens en een zorgverlener heeft slechts toegang heeft tot de gezondheidsgegevens die voor hem relevant zijn in het kader van de zorg voor mijn gezondheid. Het bewijs van het concept therapeutische relatie op niveau van een zorginstelling werd zeer breed gedefinieerd binnen het e- health platform, en kan geleverd worden via het aanmelden van de patiënt via zijn SIS- kaart binnen een ziekenhuis. Weliswaar mogen in principe alleen zorgverstrekkers die een behandelrelatie hebben met de patiënt diens dossier inkijken. Een dergelijke ruime definitie vraagt een streng reglement voor toegang tot patiëntengegevens binnen elk ziekenhuis. 1 Enquête relatie arts-patiënt, Test Gezondheid 99, oktober

28 De vraag is of er in de huidige praktijk voldoende garanties bestaan binnen elk ziekenhuis om dit inderdaad te garanderen, gezien de interne regels en de aandacht die hieraan besteed wordt binnen elk ziekenhuis wellicht (erg) verschillend zijn. Daarnaast hebben verschillende types zorgverstrekkers toegang tot medische gegevens over de patiënt, binnen de setting van het ziekenhuis, maar (in de toekomst) ook buiten de context van het ziekenhuis. In dit kader moet bepaald worden welke zorgverstrekkers toegang krijgen tot welke gegevens, met een adequaat evenwicht tussen de mogelijkheid kwaliteitsvolle zorgen te verlenen en het respect voor de privacy van de patiënt. Actiepunt 2 De patiëntendossiers laten een modulaire opbouw toe, waarbij gegevens opgedeeld en geregistreerd worden volgens bepaalde categorieën, waardoor een differentiatie van toegang tot de gegevens kan gebeuren naar verschillende groepen van zorgverstrekkers, of minstens op eenvoudige wijze barrières ingebouwd kunnen worden om bepaalde gevoeligere gegevens te consulteren. Actiepunt 3 en 4 - Er gebeurt een vergelijking van de geldende verschillende reglementen binnen de ziekenhuizen voor toegang tot gegevens van patiënten, waarbij bij voorkeur een standaard overeengekomen en/of opgelegd wordt, en minstens een opwaardering gebeurt van de zwakkere systemen. Een degelijk beleid in dit kader bevat voldoende responsabiliserende maatregelen (zoals bijvoorbeeld het opnemen van alle logins in het patiëntendossier) en gaat alleszins gepaard met controles en sancties. - Dit reglement moet verplicht transparant gemaakt worden voor de burger op de website van het ziekenhuis. Actiepunt 5 Er komt een ruim maatschappelijk debat over welke zorgverstrekkers toegang moeten krijgen tot welke gegevens, waarbij de vraag van toegang tot bepaalde gegevens door een bepaalde beroepsgroep wetenschappelijk onderbouwd en proportioneel is. 3. Een echte geïnformeerde toestemming De toestemming van de patiënt voor elektronische uitwisseling van gegevens over haar/zijn gezondheid is essentieel. Deze toestemming moet gegeven worden op basis van volledige, correcte en begrijpelijke informatie over de voor- en nadelen van het systeem. De toestemming van de burger kan ook verschillen afhankelijk van het type zorgverstrekker: patiënten kunnen het bijvoorbeeld wel wenselijk vinden dat artsen hun dossier kunnen raadplegen, maar niet dat de apotheker dit doet. Er werd binnen het kader van het e- health platform beslist dat de toestemming van de patiënt geen ondertekening vereist van een specifiek informed consent document, wellicht omwille van praktische overwegingen. We willen echter vermijden dat patiënten hun toestemming geven zonder te beseffen waarvoor ze zich engageren. De informatie die de burger krijgt over de elektronische uitwisseling van gegevens en de modaliteiten hiervan, zal wellicht zeer variabel zijn en afhankelijk van de context. Actiepunt 6 Er wordt een informatiecampagne georganiseerd via de algemene media om de burger te informeren over elektronische uitwisseling van gegevens. Actiepunt 7 28

29 De (bestaande) websites van de hubs en het e- health platform ontwikkelen (verder) een gebruiksvriendelijk patiëntenportaal met voldoende en begrijpelijke informatie (voor meer details over welke informatie: zie nota VPP en LUSS). Actiepunt 8 Burgers die hun toestemming geven via een zorgverstrekker, zorginstelling of mutualiteit krijgen automatisch een bevestigingsbrief toegezonden met betrekking tot hun toestemming, met inbegrip van een verwijzing naar de website/contactpersoon waar ze terecht kunnen voor meer informatie en het wijzigen van hun toestemming. Actiepunt 9 Voor nieuwe uitwisselingsprojecten is de geïnformeerde toestemming van de burger noodzakelijk. 4. Inzage en aanvulling van het eigen dossier door de patiënt Volgens de wet op de patiëntenrechten heeft de patiënt recht van inzage in zijn eigen dossier. Hierbij is het eveneens essentieel dat hij aanvullingen kan aanbrengen, in het kader van patiëntenparticipatie en een betere zorg. Actiepunt 10 Er moet voorzien worden in een laagdrempelige toegang voor de burger tot zijn patiëntendossier via een patiëntenportaal, evenals in de mogelijkheid voor de patiënt om toevoegingen en bemerkingen te geven op de gegevens in zijn dossier. 5. Beslissings- en toezichtsorganen met vertegenwoordiging van de burger Tot nog toe werden veel beslissingen met betrekking tot de elektronische uitwisseling van gegevens genomen binnen de beperkte kring van de G19 en het Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid, waar onvoldoende vertegenwoordiging van de burger en patiënt is. De huidige werkgroepen zijn een eerste stap in een ruimer debat over elektronische uitwisseling van gegevens. Deze trend moet verdergezet en structureel verankerd worden. Actiepunt 11 Binnen het e- health platform wordt vertegenwoordiging van de burger en patiënten voorzien binnen het Beheerscomité, en een ruimere vertegenwoordiging van burger en patiënten binnen het Overlegcomité. Hetzelfde geldt voor het Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid. 6. Follow- up van de doelstellingen De elektronische uitwisseling van gegevens over gezondheid biedt theoretisch een aantal mogelijkheden met betrekking tot een betere kwaliteit van gezondheidszorg, met inbegrip van empowerment en participatie van de patiënt, en een efficiëntere gezondheidszorg (besparingen). Anderzijds houdt dergelijke uitwisseling een aantal potentiele risico s in, meer bepaald met betrekking tot het schenden van de privacy van patiënten, en vraagt dit aanzienlijke financiële investeringen. Actiepunt 12 Er gebeurt een follow- up van het project/projecten aan de hand van kwaliteitsindicatoren en een evaluatie van de beoogde doelstellingen, met inbegrip van een bevraging van patiënten. 29

30 Bijlage 10: Onderliggende visie van het WIV- ISP Op 22 oktober ll. lanceerde de Federale Overheid in samenwerking met de Gemeenschappen en de Gewesten een roadmap rond de informatisering van de gezondheidszorg. We kunnen dit initiatief alleen maar toejuichen. Vanuit de specifieke opdrachten van het WIV- ISP zien wij een duidelijke betrokkenheid bij verschillende van de geformuleerde kerndoelstellingen, meer in het bijzonder bij deze rond de opvolging van kwaliteit van zorgen en het verzamelen van relevante beleidsinformatie. We denken mbt de informatisering van de gezondheidszorg aan 3 niveaus: Het micro- niveau van de individuele patiënt, met de in het kader van een multidisciplinaire zorg, noodzakelijke gegevensuitwisseling tussen de betrokken zorgverleners. Dit niveau is uitgebreid aan bod gekomen in de use cases en is ontegensprekelijk belangrijk in het kader van de enorm groeiende vraag naar multidisciplinaire chronische zorg. Het meso- niveau van de huisartspraktijk, een ziekenhuis(afdeling), een lokaal multidisciplinair netwerk, enz. Dit niveau is volgens ons even belangrijk, maar komt niet expliciet aan bod bij de use cases. Het is voor een huisarts of een ziekenhuis(afdeling) noodzakelijk om niet alleen naar de individuele patiënt en zijn zorg te kijken, maar om een hele groep patiënten (geïdentificeerd op basis van bv diagnose, labo- bevindingen, medicatie) op te volgen in termen van proces en uitkomsten. Alleen op deze manier kan een praktijk of ziekenhuis(afdeling) zijn handelen meten, opvolgen en bijsturen. Alleen deze benadering laat een proactief handelen toe, wat een wezenlijk onderdeel is bij chronische zorg. De zorgverleners op het meso- niveau leren denken en de EMD- gegevens hiervoor gebruiken is een belangrijke uitdaging. Het macro- niveau is het niveau waarop de meeste van de opdrachten van het WIV- ISP zich situeren. Het gaat hierbij bv om het identificeren van signalen in real time, om het in kaart brengen van alle patiënten of subgroepen in België met bepaalde diagnosen/labo- bevindingen/interventies/medicatie en om het bestuderen van de impact van de zorg voor deze patiënten op hun uitkomsten. Dit niveau is zeer belangrijk om het beleid te ondersteunen. Onze activiteiten kaderen in het uitbouwen van verschillende registers, in het monitoren van bepaalde groepen patiënten enz. Niet alleen deze groepen beschrijven behoort tot onze taak (bv het % vaccinatie coverage per leeftijdsgroep), maar ook de zorg voor deze patiënten opvolgen in termen van proces en uitkomst op macro- en op meso- niveau (evt via feedback met benchmarking met betrekking tot praktijkvoering, tot kwaliteit of met betrekking tot gezondheidsuitkomsten) is een essentieel onderdeel van onze opdrachten. In bijlage 1 wordt een overzicht gegeven van alle lopende en geplande e- data collecties vanuit de OD Volksgezondheid en Surveillance en de OD Expertise, Dienstverlening en Klantenrelaties. In het kader van de ontwikkeling van HealthData (bijlage 2).be zullen ook andere al bestaande registers onder de bevoegdheid van het WIV komen: bv SAFE, Orthopride en de verschillende Qermid- registers. Alhoewel de workshops rond use cases vooral betrekking hadden op de uitwisseling van gegevens in het kader van de zorgverlening zijn vele van de geformuleerde actiepunten ook een noodzakelijke eerste voorwaarde om onze specifieke hierboven genoemde opdrachten mogelijk te maken. Hierbij denken we aan het in kaart brengen van (sub)groepen patiënten met een bepaald gezondheidsprobleem/interventie/behandeling/labo- bevindingen en hun karakteristieken, bv het aantal diabetes patiënten in een zorgtraject. Het opvolgen van de kwaliteit van zorg voor specifieke patiëntengroepen (bv mucoviscidose, zorgtrajectpatiënten, ) en de uitkomsten van deze zorg voor de patiënten. Om deze opdrachten te kunnen invullen via electronische gegevens is het noodzakelijk om deze patiënten te kunnen definiëren in het EMD in de huisartspraktijk en in ziekenhuizen en ook de zorg voor deze patiënten en de uitkomsten voor deze patiënten via electronische gegevens te kunnen bestuderen. Hiervoor is informatie nodig onder de vorm van internationaal aanvaarde standaardcodes rond diagnoses, labo- bevindingen (klinisch biologisch en microbiologisch), interventies, medicatie enz. Deze verschillende aandachtspunten sluiten aan bij reeds geformuleerde 30

31 actiepunten en U vindt hierboven de actiepunten waaraan het WIV- ISP zijn actieve medewerking wil verlenen. Daarnaast heeft het WIV- ISP een variabel aantal ad hoc onderzoeksprojecten waarbij gebruik werd of wordt gemaakt van één of meerdere ehealth diensten. Voorbeelden zijn o.a. de intellectuele en psychomotorisch ontwikkelingen van kinderen (leeftijd 4 jaar) in relatie met de TSH waarden bij de geboorten of de link tussen gegevens van de gezondheidsenquête en het gebruik van zorg of medicatie in het kader van onderzoek rond toegankelijkheid van zorg. Naast deze beschouwingen wil het WIV- ISP ook nog de aandacht vestigen op volgende punten. Het is van groot belang om de volledigheid en de correctheid van de electronische gegevens in het EMD te bewaken. Uit eigen onderzoek blijkt dat op dit ogenblik diagnostische informatie in het EMD van de huisarts erg onvolledig is en ook niet altijd correct. Hiervoor dienen methodes te worden ontwikkeld, zoals het gebruik maken van tracers (combinaties van medicatie en de betreffende diagnostische codes, zo zouden personen met insuline steeds een diabetes diagnostische code moeten hebben). De informatie moet kunnen worden gehaald bij de zorgverstrekkers zelf (bv. : laboratorium). Afhankelijk van het surveillance systeem, kan de opvolging longitudinaal of periodisch zijn. Een andere bekommernis van het WIV- ISP is het inzamelen van informatie rond risico- gedrag vanuit het EMD. De informatie over rookstatus, fysieke activiteit, eetgewoonten naast bv seksueel risico- gedrag, zijn parameters die in vele van onze studies worden opgenomen, maar die nog niet op een gestandaardiseerde manier in het EMD aanwezig zijn en/of waarbij het om gevoelige informatie gaat. We stellen ons bovendien de vraag hoe we patiënten die niet over een NISS code beschikken zullen kunnen uniek identificeren in onze registraties. Een andere bekommernis van het WIV- ISP is de noodzakelijke fasering van de tegemoetkoming aan de vereisten van ehealth en de Privacy Commissie bij het uitvoeren van zijn verschillende surveillance activiteiten zodat deze opdrachten vanuit de gezondheidsautoriteiten zelf nooit in het gedrang komen. 31

32 BIJLAGE 11: Medische terminologie België Achtergrond De federale en regionale overheden van ons land (Volksgezondheid, Sociale Zekerheid, ehealth) én de zorgactoren in het veld zijn het over eens dat oplossingen voor medische terminologie van groot belang zijn voor het welslagen van het gezondheidsbeleid in het algemeen en het ehealth gebeuren in het bijzonder. Daarom is het van groot belang om de juiste keuzes te maken bij de uitbouw van een terminologieserver, maar ook van een terminologiecentrum, waarmee deze server wordt beheerd. De terminologie server zelf is een enkel interactief platform voor het gebruik van specifieke applicaties én van het ter beschikbaar stellen van terminologische kennisbanken. De applicaties moeten de functionaliteiten waar maken. De terminologische kennisbanken zijn nodig om de applicaties goed te laten draaien. Er zijn in ons meertalig land meer dan voldoende academische centra met linguistische en terminologische expertise om een sterk consortium te maken die deze uitdaging aan kan, voor een prijs die budgetair haalbaar is. 2. Probleemstelling Een terminologieserver moet voor de zorgverlener drie basisfunctionaliteiten verzorgen : ondersteunen van een professionele medische registratie van de zorghandelingen in het elektronisch medisch dossier voor de zorgverlener én zijn/haar team ondersteunen van een professionele zoektocht naar informatie voor kwaliteitsvol medisch handelen ondersteunen van soepele en ergonomische administratieve processen, epidemiologisch gebruik van de gegevens voor wetenschappelijke doelstellingen, professionele beslissingsondersteuning én kwaliteitsverzekering Het probleem is dat voor elk van deze functionaliteiten (én voor elk van de disciplines) verschillende systemen bestaan, elk met hun eigen woordenschat of gecontroleerd vocabularium. Dit geldt ook voor de internationale systemen, die allen in het Engels zijn opgesteld. Dat maakt het opzetten van een multifunctionele, multidisciplinaire en multilinguale terminogieserver tot een zware opdracht. Huisartsen, specialisten, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten en andere zorgverleners spreken wel ongeveer dezelfde taal maar gebruiken andere classificatiesystemen, en andere stukken van groter nomenclatuursystemen. Mensentaal is rijk, gevariëerd, met vele betekenissen voor één woord en veel synoniemen voor één betekenis. Machinetaal daarentegen is strak, met duidelijk gedefiniëerde concepten, verbonden in een afgelijnde ontologie, met slechts één etiket voor elk concept. Ook internationaal raadt men aan om bij de uitbouw van terminolgiesystemen te vertrekken van de woorden en betekenissen die door de gebruikers worden gehanteerd. De classificaties en nomenclaturen die internationaal gelden zijn in het Engels opgesteld en dat betekent dus voor onze Nederlands en Frans sprekende zorgverstrekkers een extra opgave om ze te gebruiken. 3. Krachtlijnen voor een oplossing Governance In een governance groep zullen de beslissingsmakers (overheid, ehealth, zorgverstrekkers, zorgverzekeraars), in nauw contact met de eindgebruikers (zorgverstrekkers, softwarehuizen, en patiënten) het hele gebeuren rond Medische Terminologie kunnen volgen en sturen. Terminologiecentrum De opdracht om een editeerplatform voor een terminologieserver uit te bouwen kan best worden toevertrouwd aan een professioneel terminologiecentrum, dat stevig in het Belgisch academisch milieu is verankerd. Dit centrum kan de eigen financiering ook via (inter)nationale 32

33 onderzoeksopdrachten aanvullen. Het kan kleinere deelopdrachten uitbesteden aan andere, ook industriële partners. Het principe moet wel zijn dat de applicaties die uitgewerkt worden zoveel mogelijk Open Source zijn en dat de terminologische kennisdabanken beschikbaar zijn via Creative Common Licences. De eigenlijke plaatsing in productie van de terminologieserver gebeurt op het ehealth platform, in nauwe integratie met de andere applicaties. Ontwikkelen van een interface terminologie die mensentaal én machinetaal combineert. Om communicatie tussen zorgverstrekkers onderling en met patienten te bevorderen, moeten we terugkeren naar wat hen bindt, namelijk de taal. Daarom moet een interface terminologie (die tussen mens en machine staat) bestaan uit een tweeledige structuur, namelijk een lexicon en een referentie terminologie. In het lexicale deel van de interface terminologie worden de meest frequent gebruikte en meest gedeelde woorden, in hun belangrijkste betekenis verzameld. Een verzameling van goed gekozen lemma's zal wellicht meer dan voldoende zijn en is een goed compromis tussen doenbaarheid en voldoende detail. Naast de linguistische componente komt er ook een referentie terminologie, die meer gericht is op machinetaal, waarin de overeenkomstige concepten als uitgangspunt dienen. De linguistische componente (één voor elke taal ) kan gebruikt worden om de koppeling te maken met bestaande linguistische bronnen, zoals de 3BT thesaurus (een medische woordenschat), of andere taalkundige bronnen van Natural Language Processing. Dit om de rijkdom van de taal te vatten met betrekking tot polysemie (meerdere betekenissen voor één woord) en synoniemen (meerdere woorden voor één betekenis). De referentieterminologie (meertalig van nature) zal gebruikt worden om de koppeling te maken naar niet één maar vele internationale classificaties. Eén daarvan zal uiteraard SNOMED zijn (met zijn subsets voor huisartsgeneeskunde en andere discplinies). Maar ook koppelingen naar UMLS en ICD, en mappen naar grofmazige classificaties zoals ICPC moeten meegenomen worden. Tot slot zal in een eerste fase ook aan links met ATC, LOINC, NANDA, ICF gewerkt worden. Pragmatische beperking Om deze terminologische kennisbanken te bouwen en te kunnen blijven onderhouden is het belangrijk onder de ingangen (lemma's) te blijven in de kern. Deze pragmatische aanpak moet het betaalbaar houden. Het zoeken naar bijkomend detail in de codering moet een uitzondering blijven. Toch zal dit voor bepaalde informatienoden af en toe nodig zijn. Dat kan dan gebeuren via de juiste koppeling naar de voor die bepaalde informatienood juiste classificatie. De taal van de gezondheidsprofessioneel en de taal van de patient Met deze aanpak is het ook mogelijk afdoende oplossingen uit te werken voor de dialoog tussen professioneel en leek, tussen arts en patiënt. Als men daar in lukt wordt dit een zeer belangrijk argument voor de aanvaarding van het systeem. Koppeling met lokale classificaties Belangrijk is het ook om oog te hebben voor de lokale nomenclaturen (bv. Van het RIZIV) en deze te integreren in het systeem, zowel wat de aanbreng van taalkundige lemma's betreft als het koppelen van de interface terminologie aan de lokale nomenclatuur. Verstandig gebruik van bestaande mappings tussen internationale classisficaties en hun interne ontologiën. Het is ook belangrijk zeer handig gebruik te maken van de internationaal uitgewerkte mappings tussen de internationale terminologiesystemen onderling (ICD- ICPC, SNOMED- ICPC, Snomed- ICD, enz.). Hiervoor kan bestaande buitenlandse expertise worden aangetrokken. Binnen elk van deze terminologiën wordt in toenemende mate de interne ontologie geformaliseerd. Ook dat hoeft niet herhaald te worden in de Belgische oplossingen maar wat er al bestaat in het buitenland kan maximaal geëxploiteerd worden. Gebruik van internationale terminologische standaarden en erkende, geavanceerde semantische technologiën.. 33

34 Voor de interface terminologie wordt gebruikt zowel gemaakt van de internationale normen voor terminologiesystemen, zowel deze voor lexicale terminologiën als deze voor conceptuele terminologiën. Het betreft hier twee standaarden die best gerestecteerd worden (LMF ISO standard for Natural Language Processing (NLP) lexicons and Machine Readable Dictionaries (MRD, en TMF ISO standard Terminological Markup Framework voor conceptueel gerichte terminologiën. Bij de bouw van terminologische kennisbanken kan gebruikt gemaakt worden van deze normen, en de uitbouw en het onderhoud kan verzekerd worden via het maken van een toepassing van Semantic Media Wiki, een open source applicatie om dergelijke kennisbanken interactief via het web te maken én te onderhouden. Dit maakt ook de publicatie van de gegevens mogelijk als de taal van het semantische web (triplets in RDF en OWL) en publiceeerbaar als Linked Open Data voor Web Concrete antwoorden op vragen Welke functionaliteiten moet de terminologieserver minimaal hebben? De terminologieserver moet de zorgverstrekker toelaten soepel en correct termen in te voeren voor de beschrijving van het medisch handelen, zonder dat het achterliggend codeersysteem moet gebruikt worden. Die zoekmodulele moet context- gevoelig zijn, zowel syntactische als semantische varianten aangeven, die een snel maar correct suggestie voor de juiste term bieden in meer dan 95% van de situaties. Wanneer de gebruiker niet tevreden is met de granulariteit van de aangeboden termen, moet hij de kans krijgen het achterliggend classificatiesysteem open te maken en op de juiste plaats in het systeem een korte maar productieve zoektocht te voeren naar een preciesere term binnen die classificatie. Wat ook de ingangstaal is (Nederlands of Frans) de correcte vertaling naar de andere landstaal en naar het Engels moet minimaal verzekerd zijn. De terminologieserver moet elke discipline toelaten de basiswoordenschat in het systeem aan te vullen en te verfijnen (binnen de pragmatische limieten) en te kiezen voor de classificatiesystemen waar binnen de eigen discipline routinegewijs naar verwezen wordt. Indien termen gebruikt worden buiten de basiswoordenschat, zal gezorgd worden voor specifieke vertalingen binnen de eigen beroepsclassificatie (bv. NANDA voor de verpleegkundigen) en koppelingen naar classificaties van andere disciplines (waar mogelijk). De terminologieserver moet applicaties aanbieden die vanuit het medisch dossier het opzoeken van betrouwbare informatie verbeteren. Dat betekent zowel evidence- linkers naar internationale richtlinen, naar het EBMPracticeNetplatform, naar de informatieproducten van de producenten van IBM- informatie in ons land en internationaal, al dan niet via de Digitale bibiotheek en Medline. De kwaliteit van de registratie moet zo goed zijn dat de data bruikbaar zijn voor correcte administratieve processen, wetenschappelijk epidemiologisch onderzoek, beslissingsondersteuning, kwaliteitsverzekering en voortgezet medisch onderwijs. Hoeveel termen moeten er bij benadering inzitten? De basisverzameling moet zich beperken tot een linguistische collectie van lemma's (woorden in hun belangrijkste betekenis) en evenveel bijbehorende concepten in machine taal. Deze basisverzameling zal voor de eerste lijnsgeneeskunde beperkt worden tot een 8000 woorden, en moet voor de huisartsen gelinkt zijn aan de 1200 codes van ICPC, aan 9000 ICD- ICPC koppels voor meer granulareit, én de Primary Care Subset van SNOMED (6000 concepten, waar mogelijk). Taalkundig kan de basisverzameling (via automatische procedures) gelinkt worden aan de lemma's van de Belgian Bicoded Bilingual Thesaurus (3BT) en aan nog uitgebreidere NLP systemen (bv. Wordnet). Voor de Verpleegkundige en para- medische disciplines kan via termextractie een basisverzameling van woorden geselecteerd worden, die dan gelinkt worden aan een subset van NANDA. Voor diagnostische procedures kunnen subsets van LOINC en de RIZIV nomenclatuur worden gemaakt. Per discipline kan gestart worden met de opbouw van gespecialeerde collecties lemma's (beperkt van 300 extra lemma's per discipline) samengaand met de keuze voor gespecialiseerde classisficaties voor verdere granulariteit. 34

35 Wat is de volgorde waarmee we werken? Er wordt gestart met de eerste lijn (ICPC, ICD, subset SNOMED) (7000 termen), voortwerkend op de ervaring van de Belgische terminologenwerkgroep, en het project MERITERM. Om dit te voltooien zijn 18 maanden nodig. Parallel kan de functionele analyse starten voor de para- medische beroepen en voor de uiteenlopende specialisten. Deze zouden eind 2013 af moeten zijn. Parallel kan ook de functionele analyse gemaakt worden voor de koppeling aan lokale nomenclaturen voor medische diagnostische en therapeutische prestaties tegen midden De terminologieserver moet het in de toekomst mogelijk maken applicaties aan te bieden die episode- gerichte registratie mogelijk maken, maar zal zich in eerste instantie richten op use- cases rond de productie en interpretatie van SUMEHRs (cross- sectioneel resumé van het medische dossier). Dat is ook de meest functionele keuze voor projecten zoals Vitalink. Het is belangrijk dat de bestaande thesaurus 3BT snel een opfrisbeurt krijgt, omdat dit het enige werkbare alternatief in afwachting van de terminologieserver is. 3BT zal ook na het uitbouwen van een terminologieserver zijn waarde zal behouden (zie hoger). Deze opfrisbeurt kan afgerond worden tegen midden 2013, en vraagt een beperkt budget ( EUR). Wat is het engagement van de zorgverstrekkers om dat geleidelijk aan te gebruiken? De zorgverstrekkers zijn vragende partij om naast 3BT een nieuw en performanter systeem te gaan gebruiken dat meer geschikt is om de registratie te ondersteunen, dat aan meer classificatiesystemen is verbonden, en dat hen niet dwingt om hun werktaal te vervangen door een anderstalig en gewoontevreemd termencomplex. Naar welke exhaustieve lijst van codeersystemen moet de vertaalslag van de termen gebeuren? Door in het basissysteem ééntalige lexicons te koppelen aan een multilinguale referentieterminologie, kan er tabulair gewerkt worden, taal per taal. Minimaal moet er in het begin een Franstalig en Nederlandstalig lexicon zijn, en moet de referentie terminologie in het Engels, Frans, Nederlands en Duits zijn uitgewerkt. Om de continuiteit met de bestaande registratie te verzekeren en omwille van functionele eisen en internationale verplichtingen moet zeker de huidige link naar ICPC en ICD behouden blijven. Daarnaast is een koppeling naar een subset van SNOMED noodzakelijk gezien de nieuwe internationale tendenzen op het vlak van semantische inter- operationaliteit. SNOMED zal echter niet in het komende decennium de andere internationale classificaties vervangen en ook niet een lexico- ontologische terminologie voor de eindgebruiker overbodig maken. Koppelingen aan ATC, LOINC, NANDA, ICF zijn essentieel voor de farmacologie, de laboratoria, de verpleegkunde, en de kinesitherapeuten en ergotherapeuten. Koppeling met MeSH (medical subject Heading) en UMLS (Unified Medical Language System), zijn technisch makkelijk te realiseren en zullen de functionaliteit van het systeem gevoelig vergroten voor het opzoeken van informatie. Tot slot lijkt het belangrijk om alle door de overheid gebruikte codeersystemen en nomenclaturen te koppelen aan de interface terminologie, in een volgorde die de overheid zal zal bepalen. Vanaf wanneer zullen de overheden aanvaarden om alleen nog die codeersystemen te gebruiken voor beleidsondersteuning en financiering? Wanneer de overheid investeert in de uitbouw van goed gestructureerde nomenclaturen die goed gelinkt zijn aan de interface terminologie en dus ook aan de bestaande internationale classificaties dan wordt het antwoord op deze vraag overbodig. Als de link tussen de lokale nomenclaturen en de terminologieserver parallel wordt uitgewerkt dan kan deze functionaliteit operationeel zijn wanneer de referentieterminologie is afgewerkt. 35

36 Timing Januari 2013 Aanvaarding van het actieplan en vastlegging van het budget Oproep tot consortia met verzoek tot uitgewerkt plan van aanpak Lente 2013 Keuze van consortia Oprichting van de governance groep Stichting Terminologie Centrum en aanwerving personeel en tijdelijke medewerkers Zomer 2013 Vastleggen van de prioriteiten Opfrissen 3BT Opstart uitbouw interface terminologie Verder uitwerken koppeling aan internationale classificaties Opstart koppeling lokale nomenclaturen Functionele analyse per discipline (priortiteiten, basisconcepten, classificaties) Uitbouw van editeerplatform en productieplatform van de terminologieserver Ter beschikking stellen van eerste applicaties en terminologische kennisbanken 36

37 Terminologie server aanvullend standpunt (UZLeuven) Onderstaande punten hebben als voornaamste doel op korte termijn toe te laten dat medische dossiers meer gecodeerde gegevens bevatten. 1. Gebruik SNOMED als centrale referentieterminologie SNOMED is zeker niet ideaal, maar het is het enige systeem dat zeer breed is van scope en internationaal aanvaard. Ik zou 3BT niet als centrale terminologie hanteren: dit zal ons verplichten dit ten eeuwigen dagen te onderhouden en nodeloze kosten met zich meebrengen. (Zelfde redenering als voor de IBUI.) SNOMED zal door de internationale gemeenschap onderhouden worden, we maken hier best maximaal gebruik van. Indien gewenst kan 3BT ook aan SNOMED gekoppeld worden als één van de coderingen. 2. Maak de mapping naar ICD-10-CM voor alle termen nodig voor MKG Vermits de MKG codering vermoedelijk nog een tijd verplicht via ICD- 10- CM zal moeten verlopen is een mapping SNOMED ICD- 10- CM van cruciaal belang om hercoderen te vermijden. Door deze mapping kan er bespaard worden op de MKG registratiekosten, wat een belangrijk incentief zal zijn voor de ziekenhuizen om dit in te voeren. a. Koppeling naar RIZIV nomenclatuur Naar analogie met bovenstaande zou een koppeling met de RIZIV nomenclatuur ook nuttig kunnen zijn omdat ze zou toelaten op een meer medisch verantwoorde manier prestaties gestructureerd in het dossier op te nemen met als additioneel voordeel al de links die SNOMED voorziet zonder dat er gehercodeerd moet worden voor facturatiedoeleinden. Ook dit kan een incentief vormen voor ziekenhuizen om dit in te voeren. 3. Prioriteiten Terminologie server software a. Beheer van de mappings Prioriteit nr 1 zou het beheer van de mappings moeten zijn. Dit moet een instrument worden voor de terminologisten om de mappings aan te maken en te beheren. Ook beheer van synoniemen, vertalingen, gebeurt hier. Ook de eventuele Belgische uitbreidingen moeten hier aangemaakt worden alsook latere opname ervan in de internationale versie wanneer mogelijk. Hiervoor moet een client ontwikkeld worden die louter door de medewerkers van het terminologiecentrum moet gebruikt worden. b. Distributie van de mappings De mappings moeten gedistribueerd worden naar ziekenhuizen en software leveranciers. Er moet een distributiesysteem ontwikkeld worden dat toelaat volledige mappings, alleen de wijzigingen, delen van een mapping, etc down te loaden. Hiervoor moet een distributie standaard ontwikkeld worden die in de tijd zo constant mogelijk gehouden wordt om aanpassingen in de verschillende client systemen zo beperkt mogelijk te houden. c. Natural Language (NLP), semantic web e.a. als research beschouwen Onvermijdelijk komen in deze context meer academische onderwerpen naar boven als NLP en semantic web (OWL, RDF). Deze zijn meestal nog in de research fase en projecten die hiervan gebruik maken moeten bij extensie ook als research beschouwd worden. We moeten vermijden dat een project waarvan een duidelijke outcome op korte termijn verwacht wordt, afhankelijk is van een technologie die nog niet op punt staat. Indien dergelijke projecten goedgekeurd en bekostigd zouden worden moeten ze duidelijk afgescheiden worden van bovenstaande core projecten, zowel financiëel als qua outcome. 4. Mappings naar andere codeersystemen Hoewel SNOMED deze terreinen ook afdekt zijn er voor medicatie (ATC) en labotesten (LOINC) twee andere standaarden die dermate succesvol zijn dat een mapping naar SNOMED voorzien onvermijdelijk is. Te veel internationale databases en standaarden maken reeds gebruik van LOINC en ATC zodat deze incontournable zijn. Vermoedelijk bestaan er reeds eerder gemaakte mappings die (als vertreksbasis) kunnen dienen. 37

38 Terminologie server Serveur de terminologie Ajout: Point de vue RSW Je remercie mes collègues néérlandophones pour leurs propositions. Nous connaissons cette même dualité de vision en Wallonie. La position du RSW est qu'il faudrait trouver un compromis entre l'approche UZLeuven et celle du CEBAM. Pour les hôpitaux, le RSW partage l'avis de UZLeuven avec les remarques suivantes : - Nous confirmons l'importance pour les hôpitaux du mapping SNOMED vers ICD10 et INAMI. - Nous pensons que les autorités doivent montrer l'exemple; et que tous les registres (ecare, smureg, ebirth, kanker,...) devraient obligatoirement être mappés sur SNOMED. - Nous pensons que le mapping ICPC- SNOMED (éventuellement via 3BT) est utile pour que les données du sumehr soient réutilisables en milieu hospitalier et que les généralistes puissent bénéficier de diagnostics codés par les hôpitaux. - C'est au groupe qui sera chargé du travail de mapping de décider si une nomenclature locale (3BT) est nécessaire/utile pour atteindre l'objectif - Nous partageons l'idée de travailler par phases. Le pôle généraliste du RSW soutient le projet du CEBAM. Néanmoins, celui- ci devrait être phasé avec des objectifs précis. Il est impératif qu'un groupe d'experts soit chargé de définir une stratégie qui tienne compte de l'ensemble du secteur de la santé et propose un plan d'action qui sera ensuite avalisé par les grands acteurs de terrain (via le comité de concertation ehealth par exemple). Terminologie server aanvullend standpunt Domus Medica DM sluit zich hierbij aan, maar benadrukt dat de noden en de invulling ook ingevuld moeten worden vanuit de zorgverleners zelf. Een gefaseerde aanpak mag niet betekenen dat bepaalde terreinen op de langere baan geschoven worden. Naast diagnoses/behandelingen hebben de gebruikers bijvoorbeeld hoge nood aan gestandaardiseerde parameters. 38

39 Bijlage 12: 10 actiepunten voor een performante en duurzame informatisering Een kader van meaningful use Informatisering gebeurt steeds ter ondersteuning van processen. Een roadmap voor informatisering gaat dan ook uit van de meerwaarden die men in de zorg wenst te realiseren met behulp van IT en welke stadia dient men daarvoor dient te doorlopen. Actiepunt: De verdere uitwerking van de resultaten van de Rondetafel ehealth naar een geïntegreerd kader op basis van meaningful use (zorgmeerwaarde), met inbegrip van strategische doelstellingen, kwantitatieve objectieven en incentive- mechanismes. 2. Kiezen voor projecten Informatisering komt tot stand door het collectief realiseren van een reeks projecten waarvan de doelstellingen en proceskenmerken vastliggen. Dit laat een incrementele benadering toe waarbij de selectie van de projecten rekening houdt met de meerwaarde (aard en omvang van de impact op de zorg) die kan worden gerealiseerd enerzijds en met de haalbaarheid. De betrokken partijen kunnen ook afspraken maken rond de financiering van het project enerzijds en van de verdere procesondersteuning anderzijds. Actiepunt: Het hanteren van een project- benadering voor de verbetering van zorgprocessen door informatisering en het formuleren van drie concrete projecten voor de periode Nieuwe governance structuren Het in de praktijk brengen van de roadmap zoals geformuleerd door de Rondetafel zal een goede, gestructureerde en aangehouden dialoog vergen tussen alle stakeholders. De specifieke context van de verschillende sectoren dient hierbij in rekening te worden gebracht. Actiepunt: het opzetten van een formele governance structuur voor de implementatie van de conclusies van de Rondetafel, de invulling van het meaningful use kader en het beheer van de voormelde projecten, met respect voor de specificiteit van de verschillende sectoren, in Q Maximale uitwisselbaarheid van gegevens De maximale uitwisselbaarheid geeft een optimale onderbouw voor het geschetste kader en de beoogde projecten. Deze is te realiseren door verstrekkende afspraken te maken rond - - Datastructuur: messaging Codering: semantiek De ziekenhuizen pleiten daarom voor een goede aansluiting bij de internationale standaarden rond beide en ondersteunen de oprichting van een Belgische IHE chapter ( Actiepunt: het formuleren van een strategie voor maximale uitwisselbaarheid (datastructuur en codering) tussen de verschillende stakeholders, rekening houdend met de beoogde zorgobjectieven, voor eind

40 Actiepunt: het realiseren van een uniek patiëntennummer voor Belgische patiënten op basis van het RR nummer tegen eind 2014 en in tweede instantie het oplossen van de problematiek voor buitenlandse en illegale patiënten 5. Een goede marktwerking voor essentiële software Het aantal leveranciers waarop de voorzieningen kunnen terugvallen is beperkt als het gaat om sectorspecifieke applicaties. Oorzaak daarvan is hoofdzakelijk de beperkte omvang van de Belgische markt, maar ook de hoge aanpassingskosten per klant van de software aan de Belgische context en de beperkte financiële mogelijkheden van een groot aantal voorzieningen zijn problematisch. Actiepunt: het formuleren van de vereisten waaraan leveranciers voor essentiële software dienen te voldoen en mogelijke overheidsmaatregelen ter versterking van de markstructuur, voor eind Registratie: een doorgedreven vereenvoudiging als belangrijke motivatie Vereenvoudiging kan worden gerealiseerd door: het rationaliseren van de gegevensstromen: Welke gegevens zijn echt nodig? Waarvoor worden ze gebruikt? Het inzetten op systeem- tot- systeem communicatie. Eénduidige afspraken rond terminologie en richtlijnen (conversie gegevens naar informatie) Het creëren van een kader om dergelijke afspraken te maken. Betrokken partijen zijn het ehealth platform, de FOD Volksgezondheid, de Vlaamse overheid, het RIZIV, de mutualiteiten en de voorzieningen Actiepunt: het identificeren van opportuniteiten voor vereenvoudiging in de registratie door middel van informatisering, voor medio 2013, met inbegrip van het aanbrengen van prioriteiten, de uitwerking van de respectievelijke projectplannen en het opzetten van een stuurgroep ter opvolging. 7. Hervorming van het tarificatie en facturatie systeem Ook met betrekking tot tarificatie en facturatie is de stilaan onbeheersbare complexiteit in de regelgeving een zeer grote uitdaging mbt informatisering en voor de ziekenhuizen van structureel belang gezien de link met de financiering. Daarenboven genereert het geen meerwaarde voor de patiënt en is het een grote kost voor de voorziening. Een oplossing hiervoor is dringend nodig gezien de huidige softwaremarkt, zijnde de beschikbare pakketten en de marktstructuur, belangrijke systemische risico s in zich draagt. Actiepunt: het realiseren van een doorgedreven vereenvoudiging voor tarificatie en facturatie om aldus een systemisch risico te vermijden en het software- aanbod te verbeteren, met een sluitend plan voor dergelijke vereenvoudiging voor eind Een goede afstemming tussen de beleidsniveaus De ziekenhuizen wensen geen politiek standpunt te formuleren en spreken zich dus niet uit over het beleidsniveau waarop de zaken dienen te worden georganiseerd. Wel pleiten we voor het streven naar de meest optimale oplossingen en een goede samenwerking tussen de verschillende beleidsniveaus teneinde deze oplossing mogelijk te maken. Het feit dat de gemeenschappen zijn uitgenodigd om input te leveren voor de Rondetafel is zeer positief. Actiepunt: alle overheden betrekken in de relevante beheersstructuren binnen ehealth en bij de verdere implementatie van de resultaten van de Rondetafel voor medio Een adequate financiering De eerder vermelde aanpak die een raamwerk voor meaningful use en uitwisselbaarheid combineert met de uitrol van concrete projecten laat toe de financiering gradueel te wijzigen volgens aangetoonde meerwaarde en terugverdieneffecten. Deze situeren zich wellicht grotendeels in verbeterde processen dan wel in het vermijden van redundantie binnen het gezondheidssysteem. 40

41 Een bijkomende bemerking in dit verband is dat noch de vooruitstrevende ziekenhuizen noch de ziekenhuizen met een informatiserings- achterstand mogen gepenaliseerd worden. Actiepunt: het ontwikkelen van een gepast incentive programma (financiering) voor verdere informatisering volgens het principe van meaningful use en op basis van te realiseren meerwaarde door procesverbetering voor eind Opleiding en informatieverstrekking De ontwikkelingen op het vlak van ehealth zullen zich de komende jaren in snel opvolgen. Als we kiezen voor de juiste ontwikkelingen zullen deze een grote impact hebben op de werkprocessen binnen de ziekenhuizen en dus op de werking van het personeel. Actiepunt: een stappenplan uitwerken voor informatie en opleiding voor eind

42 Bijlage 13: Belangrijkste actiepunten: APB - OPHACO 1. Uitwisseling van gegevens rond afgeleverde medicatie die het mogelijk maken om door de officina- apotheker aan alle patiënten een Simple Medication Review te bieden: Creëren van de authentieke bron van alle afgeleverde medicatie door in het Gedeeld Farmaceutisch Dossier alle afleveringen in de officina- apotheken te registreren De patiëntendossiers rond de farmaceutische zorg delen voor specifieke doelgroep (e.g. gedefinieerde zorgtrajecten) van patiënten binnen de eerstelijn en bij opname en ontslag van het ziekenhuis Uniforme beveiligde kwaliteitsvolle gegevenscollectie vanuit de officina- apotheken Verdere informatisering en uniformiseren van kwaliteitsvolle analyse ondersteunende middelen Gegevensregistratie en de verwerking van de farmaceutische zorgacties en kwaliteitsindicatoren Meten: Aantal officina- apotheken aangesloten aan TIP, GFD- DPP / Aantal registraties in de Authentieke bron van de afleveringen / Aantal patiënten met farmaceutisch zorgdossier bij opname en ontslag van het ziekenhuis / Indicatoren van de Simple Medication Reviews / Aantal woonzorgcentra met actieve gegevensdelen naar de apotheken Timing: 2013 GFD- DPP als Authentieke bron van de afleveringen TIP voor het GFD- DPP TIP voor het bewaren van elektronische voorschriften TIP voor het bewaren van de registers 2014 Delen patiëntendossiers farmaceutische zorg Registratie van interventies rond en delen van gegevens rond de farmaceutische zorg Implementatie van een gestandaardiseerd formaat voor gegevensdeling tussen woonzorgcentra en apotheken Veralgemeende toepassing van een gestandaardiseerd medicatieschema 2. De uitwisseling van gegevens complementeren met de uitwisseling van zorgtaken en klinische gegevens om doorgedreven medicatiebegeleiding en medicatiebeoordeling aan te bieden aan daartoe behoevende patiënten Uitbreiding van het elektronisch voorschrijfsysteem met het introduceren van zorgvoorschriften voor de officina- apothekers Verrijkte patiëntendossiers rond de farmaceutische zorg delen voor specifieke doelgroep (e.g. gedefinieerde zorgtrajecten) van patiënten ten behoeve van de medication check en de medicatiebeoordeling Verdere informatisering en uniformiseren van kwaliteitsvolle analyse ondersteunende middelen Gegevensregistratie en de verwerking van de farmaceutische zorgacties en kwaliteitsindicatoren Consulteren van de medische gegevens ter ondersteuning van de farmaceutische zorg Meetbaar 42

43 Aantal zorgvoorschiften Aantal patiëntendossiers rond de farmaceutische zorg Indicatoren van de Intermediate and Advanced Medication Reviews Registratie van het aantal substituties ten behoeve van de medicatieveiligheid en de farmaceutische zorg Meten: Aantal zorgvoorschiften / Aantal patiëntendossiers rond de farmaceutische zorg / Indicatoren van de Intermediate and Advanced Medication Reviews / Registratie van het aantal substituties ten behoeve van de medicatieveiligheid en de farmaceutische zorg 3. Globale derdebetalersoplossing voor alle patiënten Geconsolideerd Kadaster van de officina- apotheken De officina- apotheker zou in real- time zijn administratieve gegevens moeten kunnen beheren. Voor elke officina- apotheek zou de administratieve gegevens rond de apotheker- titularis moeten kunnen beheerd worden. Dit geconsolideerd kadaster is het uniek loket die de versnipperde administratie eigen aan de regionale en federale instanties weg moet werken. Ontsluiting van de verzekerbaarheidsgegevens voor terugbetaling van geneesmiddelen Ontsluiting van verzekerbaarheidsgegevens van patiënten in het kader van de derde betalersregel voor farmaceutische verstrekkingen via MyCareNet, met name: Mutualiteit / Categorie / Goedkeuring tot terugbetaling van geneesmiddelen met a priori controle (Hoofdstuk IV) / Zorgtrajecten (diabetes en chronische nierinsuficiëntie) / Conventies (diabetes en zuurstof) / Palliatief statuut Ontsluiting van verzekerbaarheidsgevens voor terugbetaling van geneesmiddelen andere dan de verplichte ziekteverzekering via MyCareNet. Federale Politie en Militaire Medische Dienst Nationaal instituut voor Oorlogsinvaliden (NIOO) NMBS Meten: Enkel de officina- apotheken die een systeem- certificaat hebben verkregen zijn opgenomen in het kadaster / Alle verzekerbaarheidsgegevens kunnen voor elke patiënt opgevraagd worden op moment van afgifte van medicatie of zorg in de officina- apotheek Timing: 2013 Gevalideerde authentieke bron van de apotheken Uniek loket voor de registratie en beheer van de titularis Rationalisering van de administratieve gegevens van de officina- apotheken in regionale en federale instanties Opvraging verzekerbaarheidsgegevens (Mutualiteit, Categorie; HIV) 2014 Uniek loket uitgebreid voor de registratie van administratieve gegevens Apothekers zijn mede- beheerder rond het gebruik van het kadaster Opvraging verzekerbaarheidsgegevens bijkomende verzekeringen (privé) raadpleegbaar 2015 Opvraging verzekerbaarheidsgegevens (Zorgtrajecten, Conventies, Palliatief statuut) Opvraging verzekerbaarheidsgegevens Federale Politie, Militaire Medische Dienst en NIOOO raadpleegbaar uniforme terugbetalingscriteria OCMW 2017 Opvraging verzekerbaarheidsgegevens OCMW raadpleegbaar 43

44 POSITION DU RSW PAR RAPPORT AU PLAN D ACTION DE LA TABLE RONDE EHEALTH Dr André Vandenberghe, Dr Philippe Jongen, 12/12/2012 La FRATEM, pilote du Réseau Santé Wallon, estime que le problème majeur du ehealth belge est une gouvernance défaillante. Il y a trop de projets disparates qui se développent sans vision globale concertée. Trop de projets, trop d instances de pilotage, pas assez de transparence ni d adhésion des utilisateurs. Pas de cohérence, pas de convergence. 1. Mettre en place une concertation effective : Il faut réduire le nombre d organes de concertation et de réunions afin que les acteurs de terrain puissent effectivement s y impliquer. Nous souhaitons que cela soit organisé autour du comité de concertation de la plate- forme ehealth. SMART : Mettre le comité de concertation en place en janvier 2013 et y organiser de vrais échanges entre les grands projets ehealth belges. (Ministre, Janvier 2013, planning des réunions) 2. Concentrer les efforts sur quelques projets ciblés Il faut définir quelques projets prioritaires et les finaliser. Nous proposons : hub- meta- hub, Vitalink / Inter- Med, Recip- e, dossier pharmaceutique et MyCarenet. Il faut soutenir ces projets par des incitants financiers et réglementaires. La priorité doit être donnée aux projets qui apportent une réelle plus- value à la prise en charge médicale des patients. SMART : Il faut identifier quelques projets prioritaires, définir des objectifs de résultats et décider les incitants pour les atteindre. (Comité de gestion sur base d un avis du comité de concertation, timing Q1 2013, décision du comité de gestion) 3. Définir une architecture de référence Il faut définir les principes d une architecture commune pour les projets prioritaires afin de garantir leur convergence : single sign on (connecteur identique pour tous), uniformisation des interfaces (services web), définition des modalités de partage du consentement et des liens thérapeutiques (via hub- meta- hub), officialiser le partage des rôles. SMART : Il faut publier un cadre de référence technique standardisé dans lequel les projets prioritaires doivent se développer. (Comité de gestion sur base d un avis du comité de concertation, timing Q1 2013, document résumant les choix techniques opérés) 4. Adopter une nomenclature de référence Il faut définir une stratégie de nomenclatures médicales qui transcende les clivages 1ère/2ème lignes, soit axée sur la clinique et permette secondairement la réutilisation des données dans les contextes administratifs et scientifiques. Les autorités doivent cesser d imposer des codifications incohérentes au travers des multiples registres. SMART : Confier à un groupe d experts, la définition d une stratégie en la matière. (Comité de gestion sur base d un avis du comité de concertation, timing Q1 2013, proposition à débattre au comité de concertation) 5. Lever les obstacles administratifs Les administrations (inami, mutuelles) doivent cesser d imposer l usage de documents papier et autoriser leur alternative électronique. Les lois doivent être adaptées pour garantir la protection des patients face aux pressions éventuelles d employeurs ou d assureurs. SMART : Des échéances doivent être définies au plus tôt pour lever ces obstacles juridiques et réglementaires. (Comité de gestion sur base d un avis du comité de concertation, timing Q1 2013, plan d action proposé par le comité de gestion) 44

45 Vereniging voor ziekenhuisapothekers Aanvullingen na de consolidatievergadering van 12/12/12 Digitalisering van de Gezondheidszorg 1. Actiepunten toe te voegen - U 26/U28: essentieel actiepunt 2.2.1: de sumehr moet worden gezien als één van de basismodule - naast het medicatieschema - van het Globaal Medisch Dossier (GMD. Het GMD is modulair van opbouw, maar globaal raadpleegbaar door elke door de patiënt gemachtigde zorgverstrekker. Naast de sumehr zijn er andere modules, waaronder bv het medicatieschema. Het GMD hoort meer dan een concept voor de toekomst te zijn, en verdient nu al geconcretiseerd te worden. Modulair van opbouw, maar globaal raadpleegbaar door elke door de patiënt gemachtigde zorgverstrekker. De modulaire opbouw houdt in dat de sumehr één van de modules is, daarnaast ook het medicatieschema (module farmaceutische zorg), de labo- uitslagen, etc. Dat geeft meteen een goede structuur aan het dossier (in de huidig bestaande medische dossiers loopt alles door elkaar). Als elke zorgverstrekker verantwoordelijk is voor zijn module, en modules geïntegreerd worden in een globaal dossier, reduceer je de administratieve last voor de huisarts en laat je ook de emulatie zijn effect uitoefenen. Uiteraard dienen de incentives dan ook verdeeld te worden over de betrokken zorgverstrekkers. Ter zijde: volgens eenzelfde logica zou ook het EPD moeten worden herschikt. - U41/U42: een snelle aanpassing van de beraadslaging van het sectoraal comité SCSZG/12/291 dringt zich op te einde van het gedeeld farmaceutisch dossier een werkinstrument voor Transmurale Farmaceutische Zorg te maken: In het gehele document dient de term "officina- apotheker" te worden vervangen door "officina- apotheker of ziekenhuisapotheker" en onder 6.3 moeten de gebruikers worden opengetrokken naar "uitsluitend gebruikers aangesloten bij APB en OPHACO en VZA of AFPHB - dat zijn de Vlaamse ziekenhuisapothekers en uiteraard ook de Franstalige ziekenhuisapothekers. - U31:EPD en ontslagmedicatie: ontslagmedicatie hoort in de module Farmaceutische Zorg, één van de modules van het EPD, dat ook als basismodule terug te vinden is in het Globaal Medisch Dossier. De module Farmaceutische Zorg moet in het ziekenhuis eveneens als module deel uitmaken van het EPD, zodat eenvoudige transpositie van EPD naar GMD mogelijk is. Farmaceutische zorg valt onder de bevoegdheid van de apotheker en de behandelende arts (gedeelde bevoegdheid en verantwoordelijkheid). De doelstellingen voor voor de lopende FOD- projecten Klinische Farmacie geven overigens duidelijk het belang aan van Transmurale Farmaceutische Zorg. - U6: audit van de volledige wetgeving: een gedigitaliseerde, multidisciplinaire gezondheidszorg vergt een scherper wettelijk kader waarin de bevoegdheden, verantwoordelijkheden en plichten van elke zorgverstrekker duidelijk zijn omschreven. Het wettelijk kader waarin zorgverstrekkers hun beroep uitoefenen moet worden aangescherpt en aangepast ifv de nieuwe noden. De verantwoordelijkheden, plichten en bevoegdheden van de verschillende zorgverstrekkers dienen duidelijk te worden geformuleerd. Zo moet farmaceutische zorg preferentieel worden verstrekt door apothekers. 2. Actiepunten: veranderingen en opmerkingen. - U117: essentieel actiepunt 4: SNOMED- CT moet ook toelaten niet- CNK gecodeerde farmaceutische producten (fytotherapie, buitenlandse specialiteiten, studiemedicatie, compassionate use, ) te encoderen alsook de verstrekte farmaceutische zorg (dosisaanpassing, interactiescreening, eerste aflevering, screening op dubbelgebruik,etc.). - U25: ambiguïteit in de tekst: de arts kan voorschrijven via Recip- e of, indien het een voorschrift betreft voor een patiënt opgenomen in het ziekenhuis, in het EVS (opgelet: niet elk ziekenhuis heeft op dit moment EVS: misschien moet hier ook een deadline worden afgesproken?) - U23: parate kennis en inzicht in e- gezondheid vergroten; U 12, U13: basisopleiding en navorming: Het basisprincipe voor het inzamelen van medische gegevens blijft tot op heden dat je gegevens preferentieel haalt bij de patiënt. Bij gegevensuitwisseling onder zorgverstrekkers geldt ook een informatieplicht naar de patiënt die toch verder gaat dan een campagne in de media. De wet op de privacy lijkt mij de achillespees van het digitaliseringsprogramma. Er zijn wel oplossingen mogelijk, natuurlijk. Face- to- face informeren bv (zorgverstrekker- patiënt, en niet enkel overheid- patiënt of zorginstelling- patiënt). Dat vergt een bijkomende opleiding in e- gezondheid voor de zorgverstrekker, die niet enkel nieuwe technische vaardigheden moet verwerven, maar ook, en vooral, moet opgeleid worden ten einde zijn patiënt correct en conform de criteria ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Opleiding dient voorzien te worden in alle accrediteringssystemen (artsen, ziekenhuisapothekers, ) - U5: in het kader van het KLINA/KAVA project Transmurale Farmaceutische Zorg is voor het opstellen van 45

46 medicatieschema s door de officina- apotheker reeds een pseudo- CNK- code ontwikkeld door KAVA: daarmee kan via de tar/fac dienst worden nagetrokken hoeveel schema s zijn opgesteld en door welke officina- apotheker. Een concrete, kant- en- klare indicator. Verdere indicatoren mbt tot de farmaceutische zorg in ziekenhuizen kunnen worden gezocht bij de 54 FOD- gesubsidieerde projecten Klinische Farmacie, waarbij indicatoren moeten worden verwerkt in de jaarlijkse eindrapportering. Reeds in ontwikkeling, dus. - U11: incentives moeten worden herverdeeld over alle zorgverstrekkers ifv de meaningful use en oo retroactief aan de officina- apothekers die 100/100 beschikken over een elektronisch farmaceutisch dossier. Ook ziekenhuisapothekers die het EVS implementeerden in hun ziekenhuis moeten worden beloond via het BFM. De reeds geleverde prestaties mogen niet onbeloond blijven, wil men zorgverstrekkers aanmoedigen verdere stappen in de digitalisering te ondernemen. - U25: commentaar bij de vraag of er op zeer korte termijn naar 10 miljoen sumehrs moet gegaan worden: officina- apothekers leverden reeds deze prestatie voor het farmaceutisch dossier Sumehrs enkel voor bepaalde risico- patiënten aanleggen, is uiterst gevaarlijk in de vensterperiode waar nog niet elke risico- patiënt over een sumehr zal beschikken: komt een patiënt op spoed waarvan geen sumehr terug te vinden is, dan is de conclusie snel getrokken dat hij geen risico- patiënt is, terwijl het evengoed kan dat er op dat ogenblik nog geen sumehr is opgesteld. - U28: sumehr modulair maken: een modulaire sumehr is een contradictio in terminis: de sumehr is op zich een module van het Globaal Medisch Dossier. - U37: de gestandardiseerde verwijsbrief, indien lean opgesteld, mag geen overlap vertonen met de module farmaceutische zorg waarin het medicatieschema is opgenomen. Een link naar het medicatieschema kan uiteraard wel. - U38: de basis ontslagbrief:voor de medicatiegegevens dient men te verwijzen naar de module Farmaceutische Zorg waarin het medicatieschema is opgenomen. Dit om de medicatiegegevens lean te managen en overzichtelijk te houden voor alle betrokken zorgverstrekkers. - U42 b. voor artsen die werken binnen het ziekenhuis moet worden vervangen door voor zorgverstrekkers die werken binnen het ziekenhuis - U73: télémédecine: de term moet ruimer worden gekozen, ook farmaceutisch advies kan via teleconsultatie verstrekt worden. Binnen het kader van het Ziekenhuis Apotheek Service Punt zou dit een ideale tool zijn. Ziekenhuisapothekers leveren een toenemend aantal geneesmiddelen af aan hun loket (geneesmiddelen die niet verkrijgbaar zijn bij de officina- apotheker) en zijn momenteel onvoldoende voorzien op de situatie om goed onderbouwd farmaceutisch advies te verstrekken. Overleggroepen buigen zich momenteel hierover. 3. Algemene opmerkingen - Samenstelling werkgroepen: er is nood aan veldwerkers om het beleid te kunnen aftoetsen aan de concrete werksituatie, maar veldwerkers kunnen onmogelijk alle vergaderingen, zittingen, meetings, volgen. Om de daaruit volgende lacunes op te vangen, is het zinvol binnen zeer korte termijn verslagen bij de downloads te plaatsen, alsook eventuele opnames. Ondanks de hoge tijdsdruk op de digitalisering, moeten vooropgestelde deadlines voor veldwerkers zo realistisch mogelijk blijven. - Wanneer gezondheidsgegevens over een patiënt worden gestuurd naar overheidsinstanties of mutualiteiten, komt het probleem van de therapeutische relaie boven drijven. In een aantal welomschreven gevallen mag de overheid gegevens verzamelen (art 7, wet van 8 december 1992), oa wanneer de gegevens noodzakelijk zijn voor de toepassing van de sociale zekerheid. De patiënt moet hierover wel geïnformeerd worden, hij heeft het recht te weten naar wie zijn gegevens worden doorgestuurd. Er bestaan op dit moment initiatieven waarbij de mutualiteitsmedewerker van een patiënt wordt aangesteld als de beheerder van zijn zorgdossier (een dossier dat ook medische en farmaceutische informatie bevat) omdat hij het dichtst bij de patiënt zou staan. Dit zijn situaties die moeten worden vermeden. - er bestaan reeds standaard medicatieschema s voor officina- apothekers, opgesteld, binnen het kader van het KLINA/KAVA project, door de denktank van KAVA waarbij ziekenhuisapothekers, prfessoren farmaceutische zorg en kringverantwoordelijken van de officina- apotheken betrokken waren. Voor ontslagmedicatieschema s bestaan drafts opgesteld in het Handboek Medicatieveiligheid (VZA). De criteria aan dewelke zij voldoen kunnen geëxtrapoleerd worden naar de digitale setting. - Binnen het kader van de FOD- projecten Klinische Farmacie werd al heel wat gerealiseerd op vlak van Transmurale Farmaceutische Zorg. De vergaarde know- how van de klinisch apothekers, hun multidisciplinaire aanpak, hun ziekenhuisbrede en vaak transmurale kijk op de gezondheidszorg maakt hen tot ideale partners om de digitalisering van de gezondheidszorg, via collectieve, concrete projecten verder uit te rollen op een reeds gelegde basis. Het Netwerk MFC beschikt over stevig onderbouwde gegevens om dit te illustreren. Contact: Apr. Catherine De Monie (catherine.demonie@klina.be) AZ KLINA, Augustijnslei 100, 2930 Brasschaat 46

47 RONDE TAFEL TABLE RONDE Het veralgemeend gebruik van de e-gezondheidsdiensten voor het bewaren en uitwisselen van gegevens van het patiëntendossier in de gezondheidszorg en de ziekteverzekering L utilisation généralisée de services de santé par voie électronique (e-- services) pour la conservation et l échange de données du dossier de patients en matière de soins de santé et d assurance maladie. Actiepunten Points d action opgesteld na overleg tussen Rédigé après concertation entre Last saved on woensdag 19 december 2012 Mardi 11 décembre 2012 Voorstel tot verder overleg. APB Marc.Buckens@apb.be

48 Ronde Tafel Table Ronde Page 2 A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n N o v e m b e r 2 5,

49 Ronde Tafel Table Ronde Contents A- Points d action... 5 A-1. Echange de données sur la médication délivrée permettant au pharmacien d officine d offrir à tous les patients une Simple Medication Review Page 3 A-2. Point d action A : Compléter l échange de données par un échange de tâches de soins et de données cliniques en vue de pouvoir offrir un accompagnement approfondi et une appréciation de la médication aux patients qui en ont le besoin A-3. Point d action B: système du tiers-payant pour tous les patients B- Besoins du secteur B-1. Rationalisation des sources authentiques dans le contexte des pharmacies d officine B-1.1. Cadastre consolidé des pharmacies d officine B Solution pragmatique pour une relation thérapeutique de la pharmacie dans une pharmacie ouverte au public B Solution pragmatique pour les exclusions dans le contexte de l autorisation générale qu un patient peut donner à une pharmacie ouverte au public B Transparence et implication en matière d enregistrement et de partage + utilisation B-2. Développement des soins pharmaceutiques B-2.1. Actions concretes / accompagnement de la délivrance B Développement de l informatisation et de l uniformisation des outils de qualité et d analyse dans le cadre des soins pharmaceutiques (de base et continus) B Elaboration d une plate-forme électronique de communication et d enregistrement pour les patients individuels dans le cadre de leur trajet de soins B Methadon compliance B-2.2. Actions concrètes au sein de l infrastructure B Dossier Pharmaceutique Partagé B Partage du schéma de médication actuel B La consultation de données médicales en vue de soutenir la dispensation de soins pharmaceutiques B Prescriptions de soins pour le pharmacien B Collecte de données de qualité, uniforme et sécurisée, à partir de l officine pharmaceutique.. 28 B Enregistrement des interventions et partage de données autour des soins pharmaceutiques B Perfectionnement SSO B-2.3. Actions concrètes en matière de connaissances et de savoir B Enregistrement en ligne automatisé des formations dans le cadre de la formation permanente obligatoire ou l accréditation B-2.4. Actions concrètes en soutien aux services patients B Application généralisée de la Préparation de Médication Individuelle (PMI) dans les maisons de repos et de soins à l aide d un homelink intégré B-3. Simplifications administratives B-3.1. Accès à des bases de données de référence standardisées (fichiers produits) pour toutes les parties prenantes B-3.2. Déverrouillage de données d assurabilité pour le remboursement de médicaments par les mutualités via MyCareNet N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

50 Ronde Tafel Table Ronde B-3.3. Déverrouillage de données d assurabilité pour le remboursement de médicaments autres que l assurance maladie obligatoire via MyCareNet Page 4 A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n N o v e m b e r 2 5,

51 Ronde Tafel Table Ronde Page 5 A- POINTS D ACTION Quelques unes des actions nécessaires au sein du corps pharmaceutique sont développées dans le présent document. La cohésion de ces initiatives les renforcera mutuellement et celles-ci entrent dans le cadre de l utilisation généralisée des services de santé en vue de la conservation et l échange des données du dossier patient dans les soins de santé et l assurance-maladie. N o v e m b e r 2 5, Nous avons dès lors compris que les mots-clés sont: échange, dossier patient et Assurance-maladie. En conjuguant les efforts au sein du corps pharmaceutique, nous ne nous sommes pas limités à dresser une liste des points d actions, mais nous tenons aussi à expliquer comment il est possible d arriver à une utilisation fructueuse au sein du corps pharmaceutique. Concrètement, nous voulons classer les actions nécessaires en trois points d action avec des actions spécifiques élaborées en fonction des critères SMART: spécifique, mesurable, acceptable, réaliste, lié au temps. Le corps pharmaceutique considère que trois points d action sont prioritaires: Point d action A: Echange de données sur la médication délivrée permettant au pharmacien d officine d offrir à tous les patients une Simple Medication Review. Point d action A : compléter l échange de données par un échange de tâches de soins et de données cliniques en vue de pouvoir offrir un accompagnement approfondi et une appréciation de la médication aux patients qui en ont le besoin. Point d action B: Régime de tiers-payant global pour tous les patients. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

52 Ronde Tafel Table Ronde A-1. Echange de données sur la médication délivrée permettant au pharmacien d officine d offrir à tous les patients une Simple Medication Review. Echange de données sur la médication délivrée permettant au pharmacien d officine d offrir à tous les patients une Simple Medication Review. Mots-clés: échange dossier patient Dans une première phase, nous comptons apporter les matériaux nécessaires pour l échange du dossier patient. Notre apport à ce niveau se situe dans le volet des données patient que nous gérons dans le cadre des soins pharmaceutiques. Une constante est la qualité. Ainsi, en pharmacie, nous visons à renforcer la qualité des soins par le développement de l informatisation et l uniformisation d outils de qualité et d analyse. La qualité des soins fournis augmente, ainsi que la qualité de ce que nous enregistrons dans le dossier pharmaceutique (cf. dossier patient dans l officine). En partageant cette information entre les officines, nous pouvons continuer à assurer cette qualité peu importe la pharmacie choisie par le patient. Le Dossier Pharmaceutique Partage et la Collection uniforme de données de qualité sécurisées constituent à ce niveau des actions d infrastructure cruciales. Simple Medication Review Based on the medication history in the pharmacy factual impact : alle patiënten Page 6 N o v e m b e r 2 5, Pour plus de détails à ce sujet, cf. chapitre B2 Développement des soins pharmaceutiques. Echange de données sur la médication délivrée permettant au pharmacien d officine d offrir à tous les patients une Simple Medication Review Specifique Création de la source authentique de toutes les médications délivrées en enregistrant toutes les délivrances des officines dans le dossier pharmaceutique partagé. Partage des dossiers patient de soins pharmaceutiques avec le groupe-cible spécifique (trajets de soins définis) de patients de la première ligne et lors de l admission et la sortie d hôpital. Collecte de données uniforme, sécurisée et de qualité au niveau des officines Développement de l informatisation et de l uniformisation des outils de qualité et d analyse. Enregistrement et traitement des données des actions de soins pharmaceutiques et des indicateurs de qualité. Mesurable Nombre de pharmacies d officine affiliées au TIP, GFD-DPP Nombre d enregistrements dans la source authentique des délivrances Nombre de patients avec un dossier de soins pharmaceutiques lors de leur admission à l hôpital et lors de leur sortie. Indicateurs des Simple Medication Reviews Nombre de maisons de repos et de soins procédant à un partage actif des données avec les pharmacies. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Acceptable Oui Réaliste Oui Lié au temps 2013

53 Ronde Tafel Table Ronde o o o o 2014 o o o GFD-DPP en tant que source authentique des délivrances TIP pour le GFD-DPP TIP pour la conservation des prescriptions électroniques TIP pour la conservation des registres. Partage des dossiers patient soins pharmaceutiques Enregistrement des interventions liées au partage de données relatives aux soins pharmaceutiques. Implémentation d un format standardisé de partage de données entre les maisons de soins et de repos et les pharmacies o Application généralisée d un schéma de médication standardisé Page 7 N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

54 Ronde Tafel Table Ronde A-2. Point d action A : Compléter l échange de données par un échange de tâches de soins et de données cliniques en vue de pouvoir offrir un accompagnement approfondi et une appréciation de la médication aux patients qui en ont le besoin. Page 8 Compléter l échange de données par un échange de tâches de soins et de données cliniques en vue de pouvoir offrir un accompagnement approfondi et une appréciation de la médication aux patients qui en ont le besoin Mots clés: échange dossier patient Durant une seconde phase, nous pouvons davantage concrétiser notre rôle de prestataire de soins. Des services pharmaceutiques spécifiques tels que la rédaction, l adaptation et la gestion du schéma de médication actuel, la carte de posologie, la médication active peuvent être fournis de manière fiable à nos confrères prestataires de soins. Le Partage du schéma de médication actuel et une extension du Dossier Pharmaceutique Partagé constituent des points d action concrets. Le développement de l échange des données dans le cadre de l application généralisée de la Préparation de la Médication individuelle dans les maisons de repos et de soins à l aide d un homelink intégré sont des actions axées sur le patient. Un élément important dans cette phase est aussi l introduction des prescriptions de soins pour le pharmacien et l élaboration d un système en vue de l enregistrement des interventions et le partage des données liées aux soins pharmaceutiques. Sur base de la prescription de soins, les tâches adéquates seront attribuées au pharmacien d officine. Les actions entreprises et l échange de résultat donnent une image transparente au pharmacien-dispensateur, d une part, et aux décideurs politiques, d autre part. Un suivi objectif par les parties concernées constitue la clé d un développement transparent des soins pharmaceutiques. Cette réorientation permanente est cependant liée à une formation spécifique. Pour le suivi de cette formation, un enregistrement automatique en ligne des formations continues obligatoires ou de l accréditation est indispensable. Dans une phase ultérieure, nous visons une concrétisation plus approfondie des soins pharmaceutiques. Durant cette phase, il est important de consulter les données médicales à titre de support de la tâche de soins pharmaceutiques. Sur base d une analyse structurée des données dans le dossier pharmaceutique (partagé), d une enquête auprès du patient et du dossier médical (indications et paramètres cliniques), nous pouvons soutenir le patient grâce à un traitement (médicamenteux) ciblé et optimalisé. Intermediate Medication Review Based on the medication history + patient interview personalized introductie medicatie check impact: specifieke patiëntengroep, alle patiënten die dit kunnen gebruiken (opname en ontslag, polymedicatie, leeftijd ), alle patiënten met een vaststelling of een vermoeden van een probleem. Advanced Medication Review Based on the medication history + patient interview + clinical data clinical introductie medicatiebeoordeling impact: specifieke patiëntengroep met vastgesteld geneesmiddel gebonden probleem. (Drug Related Problems) N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

55 Ronde Tafel Table Ronde Dans cette évolution vers des soins pharmaceutiques approfondis, nous voulons arriver à une collaboration active avec nos confrères prestataires de soins. En premier lieu, le médecin-traitant. Nous sommes persuadés que le développement des soins pharmaceutiques a besoin d une concertation ciblée afin de concilie les informations adéquates et les processus afférents aux groupes de patients spécifiques et leurs spécificités régionales. Comme dernier point d action ou plutôt comme premier point d action nous souhaitons, dans ce contexte de table ronde, mesurer les points d actions proposés à l impact sur les soins pharmaceutiques. Pour plus de détails à ce sujet, cf. chapitre B2 Développement des soins pharmaceutiques. Compléter l échange de données par un échange de tâches de soins et de données cliniques en vue de pouvoir offrir un accompagnement approfondi et une appréciation de la médication aux patients qui en ont le besoin. Specifique Extension du système de prescription électronique par l introduction de prescriptions de soins pour les pharmaciens d officine. Partager les dossiers patient enrichis sur les soins pharmaceutiques pour le groupe-cible spécifique (trajets de soins définis) de patients au profit du contrôle médical et de l évaluation médicale. Un développement de l informatisation et de l uniformisation de moyens de qualité et d analyse. Enregistrement des données et transformation des actions de soins pharmaceutiques en indicateurs de qualité. Consulter les données médicales pour renforcer les soins pharmaceutiques. Mesurable Nombre de prescriptions de soins Nombre de dossiers patient relatifs aux soins pharmaceutiques. Indicateurs des Intermediate and Advanced Medication Reviews Enregistrement du nombre de substitutions en faveur de la sécurité de la médication et des soins pharmaceutiques. Acceptable OUI Réaliste OUI Lié au temps 2014 o 2015 o o o o Développement de la prescription électronique en mentionnant l indication de la prescription. Application généralisée d un schéma de médication standardisé Concrétisation des prescriptions de soins Echange des instructions de soins électroniques via la prescription de soins entre le médecin et le pharmacien de famille. Echange d une image active de la médication entre les pharmaciens et [hôpital, médecin traitant,...] Lancement de la prescription de soins électronique admission programmée Enregistrement d interventions concernant le partage de données sur les soins pharmaceutiques pour un trajet de soins connu du patient accent mis sur le diabète et le CNI. Accès généralisé au SUMEHR en ce qui concerne l indication. Page 9 N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

56 Ronde Tafel Table Ronde o Lancement de la prescription de soins medication review o Accès généralisé au SUMEHR en ce qui concerne les paramètres cliniques o Extension de la prescription de soins en y mentionnant des informations sur un trajet de soins spécifique. o Enregistrement des interventions liées au partage de données sur les soins pharmaceutiques autour d un trajet de soins spécifique du patient extension à d autres pathologies chroniques. Page 10 N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

57 Ronde Tafel Table Ronde A-3. Point d action B: système du tiers-payant pour tous les patients Système global du tiers-payant pour tous les patients Mots clés: échange & Assurance-maladie Au cours d une première phase, nous devons veiller à ce que le corps pharmaceutique se connecte. A cet effet, nous référons en priorité à la rationalisation des sources authentiques, le perfectionnement du Single Sign- On [SSO] afin de pouvoir consulter finalement les services disponibles en ligne, comme MyCareNet. Les simplifications administratives peuvent alors être réalisées sans problème. De manière globale, nous atteignons alors une amélioration de l efficacité dans le contexte de l assurance-maladie liée à la délivrance des médicaments. Pour plus de détails à ce sujet, cf. chapitre B-1 Rationalisation des sources authentiques et chapitre B-3 simplifications administratives. Page 11 N o v e m b e r 2 5, Spécifique Système global du tiers-payant pour tous les patients Un cadastre consolidé des pharmacies d officine Le pharmacien d officine devrait pouvoir gérer ses données administratives en temps réel. Pour chaque pharmacien d officine, les données administratives relatives au pharmacien titulaire devraient pouvoir être gérées. Ce cadastre consolidé constitue le guichet unique devant résoudre l administration morcelée entre les instances régionales et fédérales. Mesurable Développement des données d assurabilité relatives au remboursement des médicaments Déverrouillage des données d assurabilité des patients dans le cadre du régime du tiers-payant pour les prestations pharmaceutiques via MyCareNet, à savoir: 1. Mutualité 2. Catégorie 3. Approbation du remboursement de médicaments avec un contrôle a priori (chapitre IV). 4. Trajets de soins (diabète et insuffisance rénale chronique). 5. Conventions (diabète et oxygène) 6. Statut palliatif Déverrouillage de données d assurabilité pour le remboursement de médicaments non couverts par l assurance-maladie via MyCareNet. 1. Police fédérale et Service Médical militaire 2. Institut National des Invalides de Guerre (INIG) 3. SNCB Seules les pharmacies ayant obtenu un certificat-système sont reprises dans le cadastre. Toutes les données d assurabilité peuvent être consultées pour chaque patient au moment de la remise de la médication ou des soins en pharmacie. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Acceptable OUI

58 Ronde Tafel Table Ronde Réaliste OUI Lié au temps a. Source authentique validée des pharmacies b. Guichet unique pour l enregistrement et la gestion du titulaire c. Rationalisation des données administratives du pharmacien d officine au niveau des instances régionales et fédérales. d. Consultation des données d assurabilité (mutualité, catégorie, HIV) a. Guichet unique 1 étendu pour l enregistrement des données administratives b. Les pharmaciens sont les co-gestionnaires pour l utilisation du cadastre. c. Consultation des données d assurabilité des assurances complémentaires (privé) a. Consultation des données d assurabilité (trajets de soins, conventions, statut palliatif). b. Consultation des données d assurabilité, Police fédérale, Service médical militaire, INIG a. Critères de remboursement uniforme CPAS a. Consultation des données d assurabilité CPAS Page 12 N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n 1 Par unique, on entend qu il n y a qu un seul point de contact pour l enregistrement et la consultation des données administratives relatives à l officine.

59 Ronde Tafel Table Ronde Page 13 B- BESOINS DU SECTEUR Dans le cadre de l utilisation généralisée des services d e-santé pour la conservation et l échange de données du dossier patient dans le secteur des soins de santé et de l assurance-maladie. N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

60 Ronde Tafel Table Ronde B-1. Rationalisation des sources authentiques dans le contexte des pharmacies d officine En vue de maîtriser l enregistrement et l échange d informations sensibles relatives à la santé du patient, un système est élaboré sur base du consentement général, la relation thérapeutique et les procurations afférentes du comité sectoriel. Compte tenu du contexte spécifique dans la relation patient-pharmacie, les besoins suivants existent : Un cadastre consolidé des pharmacies d officine Une solution pragmatique pour une relation thérapeutique dans une pharmacie ouverte au public. Une solution pragmatique pour les exclusions dans le contexte du consentement général que le patient peut avancer dans une officine ouverte au public. Page 14 N o v e m b e r 2 5, Transparence et implication en matière de partage des données et leur utilisation. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

61 Ronde Tafel Table Ronde B-1.1. Cadastre consolidé des pharmacies d officine Implémentation d une source de données consultable en temps réel pouvant être consultée par le patient pour identifier les pharmacies d officine spécifiques pour lesquelles il accorde un déverrouillage du consentement général. Dans ce contexte, le cadastre doit être géré en ligne. Le pharmacien d officine devrait pouvoir gérer ses données administratives en temps réel. Pour chaque pharmacie d officine, les données administratives liées au pharmacien titulaire devraient pouvoir être gérées. Ce cadastre consolidé est le guichet unique devant résoudre le morcellement propre aux instances régionales et fédérales. Dans le cadre de la traçabilité, le pharmacien d officine sera informé des services faisant appel à cette information et si nécessaire pouvoir vérifier qui a effectivement demandé cette information. Page 15 N o v e m b e r 2 5, Autrement dit, les pharmaciens d officine sont des collaborateurs actifs du cadastre dans tous ses aspects. Specifique Mesurable OUI Cadastre consolidé des pharmacies d officine Plus d enregistrement morcelé auprès des instances régionales et fédérales Seules les pharmacies d officine ayant obtenu un certificat-ystème sont reprises dans le cadastre. Les titulaires authentifiés peuvent enregistrer leur responsabilité de titulaire d un seul environnement de pharmacie Seuls les services approuvés en concertation peuvent faire usage de cette information. Acceptable OUI Réaliste OUI Lié au temps a. Source authentique validée des pharmacies b. Guichet unique pour l enregistrement et la gestion du titulaire c. Rationalisation des données administratives des pharmacies d officine au niveau des instances régionales et fédérales a. Guichet unique 2 étendu pour l enregistrement des données administratives b. Les pharmaciens sont co-gestionnaire de l utilisation du cadastre. B Solution pragmatique pour une relation thérapeutique de la pharmacie dans une pharmacie ouverte au public Implémentation d une solution pragmatique pour apporter les preuves d une relation thérapeutique pour les pharmaciens dans une pharmacie ouverte au public comme décrit dans la note e-health sur les preuves A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n 2 Par unique, on entend qu il n y a qu un seul point de contact central pour l enregistrement et la consultation des données administratives relatives à l officine.

62 Ronde Tafel Table Ronde électroniques d une relation thérapeutique ou d une relation de soins du 13/09/2011 avant la concrétisation généralisée des projets ICT de partage des données, tels que Vitalink et le dossier pharmaceutique partagé, à la mi Concrètement, il y a lieu de distinguer: Fixation d une approche cohérente concernant 1) les justificatifs de la relation thérapeutique et 2) les exclusions possibles qu un patient peut avancer au niveau des pharmacies ouvertes au public. Enregistrement centralisé des justificatifs de la relation thérapeutique en faisant usage des webservices commandés à partir d un système chargé de la collecte des données uniforme, sécurisée et de qualité à partir de la pharmacie d officine. Rendre consultables les justificatifs enregistrés de manière centrale de la relation thérapeutique via des webservices. Solution pragmatique pour une relation thérapeutique de la pharmacie dans une pharmacie ouverte au public Spécifique OUI Mesurable Nombre de pharmacies d officine uniques qui enregistrent la relation thérapeutique Caractéristiques techniques de la consultation de la relation thérapeutique o # consultations pour lesquelles aucune relation thérapeutique n est connue. o Temps de réponse lors de la consultation o # patients uniques qui ont une ou plusieurs relations thérapeutiques avec les pharmacies d officine avec une vue supplémentaire sur la validité consolidée par mois. Acceptable OUI Réaliste A partir des pharmacies d officine, il est indiqué qu une solution pragmatique est cruciale pour répondre aux directives générales en matière de partage de données, comme élaboré par la plate-forme ehealth. Lié au temps a. Fixation d une approche cohérente b. Rendre consultables les justificatifs enregistrés de manière centrale de la relation thérapeutique a. Enregistrement base sur le webservice des justificatifs thérapeutiques via la collecte de données uniforme, sécurisée et de qualité à partir de la pharmacie d officine. B Solution pragmatique pour les exclusions dans le contexte de l autorisation générale qu un patient peut donner à une pharmacie ouverte au public. Implémentation d une solution pragmatique où le patient doit indiquer que ses données de santé ne peuvent pas être consultées (exclusion) par une pharmacie ouverte au public spécifique. Page 16 N o v e m b e r 2 5, A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Distinction à faire concrètement: Fixation d une approche cohérente en matière d exclusions qu un patient peut donner à une pharmacie ouverte au public.

63 Ronde Tafel Table Ronde Enregistrement central des exclusions par rapport aux pharmacies ouvertes au public. Rendre consultables les exclusions enregistrées de manière centrale via les webservices. Solution pragmatique pour les exclusions dans le contexte de l autorisation générale qu un patient peut donner à une pharmacie ouverte au public Spécifique OUI Mesurable Consultation online via les webservices Acceptable OUI Réaliste OUI Lié au temps a. Fixation d une approche cohérente b. Rendre consultables les justificatifs enregistrés de manière centrale des exclusions. B Transparence et implication en matière d enregistrement et de partage + utilisation Page 17 N o v e m b e r 2 5, Les pharmaciens d officine représentés ou non par leurs unions professionnelles sont activement impliqués dans la prise de décisions relatives à 1) le partage des données enregistrées dans la pharmacie d officine et 2) l identification des données nécessaires pouvant être partagées en vue de renforcer la professionnalisation des soins pharmaceutiques. Pour les campagnes d information ciblées et les explications du partage des données, des moyens sont libérés pour assister les pharmaciens d officine. Transparence et implication en matière d enregistrement et de partage des données + leur utilisation Spécifique OUI Mesurable Liste reconnue de l enregistrement et du partage des données Acceptable OUI Réaliste OUI Lié au temps a. Aperçu de l utilisation des données enregistrées par les pharmaciens d officine b. Elaboration de l approche de la Governance concernant l utilisation des données enregistrées par les pharmaciens d officine. B-2. Développement des soins pharmaceutiques Le développement de la profession de pharmacien d officine, où les soins pharmaceutiques axés sur le patient occupent une place centrale, constitue une mission constante pour le pharmacien d officine. Bien que le concept du Pharmaceutical care ne soit pas encore très clair dans tous les pays, nous constatons tout de même que l AR du 21 janvier 2009 portant instructions pour les pharmaciens en Belgique décrit clairement le cadre des actes de soins pharmaceutiques dans l exercice de la profession de pharmacien d officine. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Cet arrêté royal est le résultat d un processus de réflexion et de concertation ayant pour but la création d un cadre légal pour le pharmacien prestataire de soins et expert en médicaments conformément aux attentes et aux besoins de la société de manière générale et du patient en particulier.

64 Ronde Tafel Table Ronde La base pour ce cadre légal se trouve à l article 4, 2bis de l AR n 78 du 10 novembre 1967 sur l exercice des professions de santé. Cette disposition introduite dans la législation en 2006 décrit la notion de soins pharmaceutiques comme suit: De farmaceutische handelingen in de uitoefening van de functie van de apotheker inzake de verstrekking van farmaceutische zorg omvatten de verantwoorde aflevering van voorgeschreven geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift kunnen afgeleverd worden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de patiënt, het bereiken van algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het identificeren, en het oplossen van problemen verbonden aan het geneesmiddelengebruik. Les soins pharmaceutiques vise à améliorer la consommation des médicaments de manière continue et à préserver ou améliorer la santé du patient. La concertation interprofessionelle comprend e. a. le renvoi éventuel chez un médecin ou l information du médecin-traitant. A cette fin, le Roi fixe les principes et les directives pour les bonnes pratiques pharmaceutiques qui comprennent les actes pharmaceutiques que le pharmacien pose dans le cadre de l exercice de sa profession. Dans l arrêté royal précité portant instructions pour les pharmaciens, le roi fixe les principes et les directives pour les bonnes pratiques pharmaceutiques parmi lesquelles figurent aussi les actes pharmaceutiques. Ces principes et ces directives prévoient dans une première phase l implémentation d une base de soins pharmaceutiques et ensuite, un suivi de la base de soins pharmaceutiques, appelé le suivi pharmaceutique. De cette manière, le législateur souhaitait donner au pharmacien le temps nécessaire pour se familiariser avec son nouveau rôle et l accomplir. Page 18 N o v e m b e r 2 5, La société évolue très vite et nous devons sans cesse remettre en question la place que nous y occupons et les modalités qui l encadrent. En quelques décennies, le rôle du pharmacien a évolué de préparateur de médicaments à fournisseur de spécialités et finalement à prestataire de soins à part entière. L attention du pharmacien s est déplacée du produit vers le patient. Depuis le , le pharmacien est reconnu en Belgique comme prestataire de soins, sa rémunération qui uniquement liée au produit jusqu au 1 er avril 2010 a évolué vers un système essentiellement basé sur des honoraires pour des services et des actes pharmaceutiques avancés. Afin de pouvoir revendiquer une rémunération des nouveaux services pharmaceutiques avancés qui forment une véritable opportunité pour la profession, le corps pharmaceutique se focalise en priorité sur les principes de base de la profession. Comme c est le cas dans un nombre croissant d hôpitaux, la pratique de la pharmacie clinique doit devenir une réalité dans chaque officine du pays et devenir une étape obligatoire d analyse et de décision pour tous les actes pharmaceutiques. Un tool intéressant peut être le schéma de médication. Le schéma de médication, la préparation de la médication individuelle, le medication-review pour n en citer que quelques uns sont des actes de soins pharmaceutiques qui entrent dans le cadre du trajet de soins global d un patient qui est intégralement accompagné par son équipe de soins pendant la prévention, le diagnostic, le traitement, le suivi et l adaptation. Cela nécessite une vision à long terme sur les soins de santé du patient individuel et une collaboration durable entre le patient et les prestataires de soins de son équipe de soins, d une part, et entre les prestataires de soins de son équipe de soins, d autre part. La maîtrise des maladies chroniques qui détermine de plus en plus la mission des soins de santé force les prestataires de santé à considérer leurs interventions comme faisant partie d un processus visant la promotion de la santé et la qualité de vie. Cela nous amène à la constatation qu un progrès doit encore être réalisé à différents niveaux. Le soutien au pharmacien d officine dans la livraison de soins pharmaceutiques repose sur un ensemble de différentes initiatives qui se renforcent l une l autre. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

65 Ronde Tafel Table Ronde Le développement de nouveaux médicaments coûteux de haute technologie, le vieillissement de la population, la demande croissante de soins et la répartition inévitable de tâches entre les prestataires de soins de la première ligne renforceront la nécessité d une livraison complète et justifiée. L implication du corps pharmaceutique dans le développement des initiatives ehealth est donc très important. Les initiatives ehealth signifient pour le pharmacien un moyen concret pour arriver à un échange de données plus large et plus effectif. Notre offre au sein de l initiative ehealth consiste à axer davantage l échange de données sur le soutien des soins pharmaceutiques. Sans avoir l ambition d être complets, nous pouvons classer les différentes initiatives sous 4 grands piliers: Accompagnement et surveillance de la médication Infrastructure Connaissances et savoir Services ciblés Les soins pharmaceutiques sont basés sur un ensemble d initiatives différentes qui se renforcent mutuellement Services ciblés Analyse et Accompagne ment de la médication Soins Pharmaceutique Analyse du produit Analyse du contexte Infrastructure MyQA DelphiCare GFD-DPP Schéma de médication Page 19 N o v e m b e r 2 5, Accompagnement et surveillance de la médication : les services offerts par le pharmacien aux patients telles que la «Medication review», l intégration dans les trajets de soins et de façon plus générale dans les réseaux multidisciplinaires locaux Connaissances et savoir sont des services pour lesquels la formation et l expertise du pharmacien peuvent être utilisées de façon optimale dans le vaste contexte de la surveillance des soins de santé. La surveillance de la médication fait partie des soins pharmaceutiques où le pharmacien donne des informations au patient sur son médicament dans le but d une consommation correcte et une compliance thérapeutique optimale. Ainsi, le pharmacien expliquera en langage compréhensible à quoi sert le médicament, comment il doit être utilisé, quels sont les éventuels effets secondaires, etc. La première livraison (càd le début du traitement) et la seconde constituent un moment par excellence pour informer le patient. Le second pilier des soins pharmaceutiques est la surveillance de la médication : le pharmacien exerce un contrôle sur les surdosages et les sous-dosages, les contre-indications, les allergies et les intolérances, les interactions, la compliance thérapeutique. Le dossier pharmaceutique constitue dans ce cadre un moyen indispensable pour prouver les actions entreprises par le pharmacien. A l occasion des livraisons suivantes, le pharmacien consultera le dossier pharmaceutique et suivra les points d action en concertation avec le patient. A ce sujet, nous souhaitons notamment attirer l attention sur les actions concrètes suivantes : Développement de l informatisation et de l uniformisation des moyens d analyse de qualité dans le cadre des soins pharmaceutiques (de base et de suivi). Elaboration d une plate-forme électronique pour la communication et l enregistrement des patients individuels dans le cadre de leur trajet de soins. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

66 Ronde Tafel Table Ronde Infrastructure : moyens pour soutenir le pharmacien. Parmi ceux-ci, citons le GDF-DPP, MyQualityAssistant, les sources authentiques, l introduction des fiches de pesage, l alimentation et l entretien des schémas de médication, etc. Dossier Pharmaceutique Partagé Consultation des données médicales pour compléter la tâche de soins pharmaceutiques Prescriptions de soins pour le pharmacien Collection de données de qualité uniforme et sécurisée à partir de la pharmacie d officine Enregistrement des interventions liées aux données sur les soins pharmaceutiques et partage de ces données Perfectionnement SSO. Connaissances et savoir: Il s agit tout simplement d un processus de formation continu des pharmaciens lié à une étude scientifique. A ce sujet, nous tenons à attirer l attention sur les actions concrètes suivantes : Page 20 N o v e m b e r 2 5, Enregistrement online automatisé des formations dans le cadre de la formation continue ou de l accréditation. Services patients: services offerts par le pharmacien aux patients. Des initiatives comme le Medication review, le soutien apporté aux trajets de soins, les équipes de soins, sont des services faisant optimalement appel à la formation et à l expertise du pharmacien dans le sens large de la surveillance des soins. A ce sujet, nous tenons e.a. attirer l attention sur les actions concrètes suivantes : Application généralisée de la Préparation de la Médication Individuelle (PMI) dans les maisons de repos et de soins avec le homelink intégré. B-2.1. Actions concretes / accompagnement de la délivrance B Développement de l informatisation et de l uniformisation des outils de qualité et d analyse dans le cadre des soins pharmaceutiques (de base et continus) Une mauvaise utilisation des médicaments constitue une cause importante d échec de la thérapie, avec comme conséquences par exemple des difficultés pratiques lors des préparations à inhaler, une compliance thérapeutique peu claire et un arrêt du traitement. Cela entraîne des résultats sous-optimaux pour le traitement, des coûts médicaux inutiles. Au moment du diagnostic et de l instauration du traitement, le patient est bien souvent inondé de données. Un bon usage étant précédé de suffisamment de connaissances sur les médicaments, ce n est pas un luxe superflu de donner des informations qui ont déjà été données dans le cabinet médical au moment de la délivrance de la médication en pharmacie. Le patient a besoin de directives pratiques de soutien. Il importe de donner au patient des informations orales et écrites de manière structurée et uniforme lors de la première et seconde délivrance d un médicament. Il faut aussi enregistrer les soins pharmaceutiques dispensés en vue de garantir une continuité lors des prochaines délivrances. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Les outils de support de l analyse (Delphicare, ViaNova,...) constituent le point de départ de soins uniformes en pharmacie. En combinaison avec la formation des pharmaciens, ils offrent la possibilité de dispenser les soins pharmaceutiques au bon moment et de les enregistrer par la suite.

67 Ronde Tafel Table Ronde Ces outils de support de l analyse doivent être constamment enrichis via une adaptation continue des sources de données, y compris l information de base sur les médicaments (N code national, forme galénique, taille du conditionnement, classification ATC, caractéristiques morphologiques, ) et des informations complémentaires (dosages indicatifs, effets secondaires, contre-indications, ), des informations spécifiques sur les soins pharmaceutiques (indications et instructions d utilisation, matériel patient, prescription DCI ) et des informations scientifiques sur des spécialités étrangères. Page 21 Développement de l informatisation et de l uniformisation des outils de qualité et d analyse dans le cadre des soins pharmaceutiques (de base et continus Specifique Mesurable Acceptable Réaliste Lié au temps Dans le cadre de l initiative ehealth: axer davantage l information sur les médicaments sur le soutien aux soins pharmaceutiques. Parallèlement aux initiatives liées au BCFI d une part et la spécificité des actes de soins pharmaceutiques, d autre part, nous voulons activer élaborer des solutions pour mettre à la disposition des officines les informations sur les soins pharmaceutiques relatifs aux produits. Minutie de la source de données par officine Dans le contexte de l enregistrement des actions de soins: In de context van de registratie van de zorgacties opnemen o S il a été fait appel à cette analyse lors de la délivrance o Quel matériel patient a été délivré/expliqué. o... OUI OUI 2013 enregistrement de la minutie de la source de données par officine 2014 développement du mécanisme d enregistrement des actions de soins affinement vers des actions de soins plus spécifiques axées sur un trajet de soins connu du patient; conformément à l évolution du medication review. N o v e m b e r 2 5, B Elaboration d une plate-forme électronique de communication et d enregistrement pour les patients individuels dans le cadre de leur trajet de soins. Dans le cadre des soins chroniques, une collaboration durable entre les patients et leur équipe de soins est nécessaire. La communication et une concertation structurée au sein de l équipe de soins peuvent être facilitées par des outils électroniques sécurisés, tels que le plan de soins électronique et l e-healthbox. Des conventions formelles notamment à des fins thérapeutiques, une répartition des tâches et des plans de soins peuvent être documentés digitalement. A cet effet, les trajets de soins diabète et insuffisance rénale chronique, comme stipulé par l INAMI, doivent être revus et étendus en concertation avec le secteur des soins et les représentants des patients. Concrètement, nous visons le développement d une plate-forme électronique pour la communication et l enregistrement des patients individuels dans le cadre de leur trajet de soins. Des initiatives existantes, comme l e-health Box et le plan de soins électronique doivent être intégrés. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n Elaboration d une plate-forme électronique de communication et d enregistrement pour les patients individuels dans le cadre de leur trajet de soins. Spécifique Réforme et extension des trajets de soins en concertation avec les prestataires de soins et les représentants des patients + développement d une plate-forme électronique

68 Ronde Tafel Table Ronde Mesurable Acceptable Nombre de trajets de soins lancés Augmentation des soins chroniques / promotion de la santé et augmentation de la qualité de vie Réaliste Lié au temps B Methadon compliance Evaluation de l expérience en cours 2013: Evaluation des trajets de soins + concertation 2014: Développement de la plate-forme électronique + pilote 2015: implémentation du diabète et CNI : extension graduelle à d autres pathologies chroniques Pour se faire une image correcte de l utilisation de la méthadone, un programme de désaccoutumance à la méthadone est lancé par le médecin. A cet effet, le médecin utilise la prescription électronique pour enrayer les fraudes avec les prescriptions. Le pharmacien reçoit cette prescription de soins et peut, sur base d un aperçu global de la médication délivrée du patient (GDF-DPP) vérifier la compliance thérapeutique et/ou détecter tout abus. Les actes nécessaires en cas d anomalies peuvent être développés. On peut ainsi envisager l élaboration d un aperçu global rendu anonyme de la problématique de la méthadone en Belgique. Des analyses spécifiques à ce sujet se font sur base d une collecte de données uniforme et sécurisée à partir de la pharmacie d officine. Page 22 N o v e m b e r 2 5, B-2.2. Actions concrètes au sein de l infrastructure B Dossier Pharmaceutique Partagé En 2010, le Dossier Pharmaceutique a été lancé en officine. Cette initiative cadre dans les Soins Pharmaceutiques de Base. Dans ce système, les informations indispensables concernant la médication du patient sont prises en considération pendant la délivrance d un médicament. Le dossier pharmaceutique est consulté et s inscrit dans le cadre de notre tâche de pharmacien d assurer les soins pharmaceutiques, telle que décrit dans la loi. Concrètement, nous parlons de l accompagnement à la délivrance. Souvent, on utilise aussi des logiciels de soutien en matière d analyses d interactions et de contre-indications. Le Dossier Pharmaceutique Partagé s insère également intégralement dans les soins pharmaceutiques. Dans une première phase, nous avons besoin d une image claire de ce qui est précisément délivré au patient, indépendamment du lieu de délivrance. Partant d un mouvement commun envers toutes les officines ouvertes au public, une source authentique s axant sur les délivrances est développée. A cet effet, nous visons la réalisation d un aperçu de qualité et donc représentatif des délivrances au sein de toute la première ligne. Le Dossier Pharmaceutique Partagé est un élément essentiel et indispensable au développement des soins pharmaceutiques, la base de notre profession. C est un outil essentiel : à la sécurité du patient ; à la réduction de l iatrogénie médicamenteuse ; A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n à l amélioration du suivi pharmaceutique.

69 Ronde Tafel Table Ronde La surconsommation ou l abus de certains médicaments est un aspect de l iatrogénie médicamenteuse qui mérite une attention particulière. Il ne s agit certainement pas seulement de stupéfiants. Il existe des cas d'abus avec des somnifères, médicaments contre l impuissance, laxatifs, analgésiques, décongestionnants locaux (non soumis à prescription),. Aujourd hui, un patient peut toujours se faire traiter par 3 combinaisons pharmacien-médecin, et par conséquent se procurer des quantités importantes de médicaments en toute légalité. Page 23 Nous pouvons prévenir ce phénomène en utilisant une plateforme qui enregistre et partage en temps réel les délivrances : le DPP. Ceci implique toutefois que le législateur impose une obligation de partage d information pour certaines catégories de médicaments et/ou patients (par exemple, le pharmacien serait alors obligé de vérifier l historique avant de passer à la délivrance). La prévention de ce genre d abus mérite la plus haute priorité, certainement au vu de sa fréquence et des conséquences désastreuses pour le patient. En ce qui concerne le pharmacien, cette évolution vers une gestion commune de la médication délivrée s inscrit dans sa tâche de prestataire de soins. Plus spécifiquement, il est possible d organiser un suivi plus précis à grande échelle de la compliance thérapeutique sur base de la médication délivrée. Sans oublier, par exemple, le fait qu on pourra également analyser l impact sur une posologie changeante, la substitution de médicaments urgents, la formulation d avis précis aux prestataires de soins concernés. N o v e m b e r 2 5, En dehors du corps pharmaceutique, le dossier pharmaceutique offre une valeur-ajoutée indéniable pour la filière de soins. Nous évoluons de plus en plus vers des prescriptions DCI ; le dossier pharmaceutique partagé reprend de façon univoque ce qui a été délivré. On peut également retrouver de la médication non prescrite. Le DPP présente une vue intégrale de la médication délivrée à un patient, que le prescripteur soit détenteur ou non du DMG. Le corps infirmier, les équipes de soins, ont besoin d un plan de soins actualisé. La carte de posologie ou le schéma de médication en sont un élément. Le schéma de médication reflète l usage actif de la médication et soutient en outre l équipe de soins ambulante en offrant par exemple un schéma posologique. Par exemple, afin d établir un schéma de médication efficace, on pourrait utiliser les données concernant la médication délivrée et l utilisation effective de celle-ci. La médication délivrée peut encore être peaufinée davantage pour avoir la médication dite active ; un instantané de la médication que le patient utilise au moment. Des processus de gestion appropriés, en sus de cette médication active, donneront forme au schéma de médication en tant que tel. Le dossier pharmaceutique partagé joue un rôle crucial en cela. La médication a été délivrée au patient. La délivrance a été accompagnée de soins pharmaceutiques ; les problèmes d interactions ont été analysés, les contre-indications identifiées. Si nous devions à présent puiser les informations concernant la médication du dossier pharmaceutique partagé, nous aurions sans aucun doute un point de départ efficace et qualitatif pour l élaboration de la médication active d un patient. Des accords de coopération appropriés entre médecins et pharmaciens peuvent renforcer les soins au patient. Nous pensons ainsi à la synergie judicieuse qui met cet historique médicamenteux consolidé en relation avec l indication, permettant ainsi de mieux traiter les problèmes additionnels, comme les contre-indications. A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n

70 FD DP FD DP FD DP FD DP VFD DSP VFD DSP VFD DSP FD DP VFD DSP FD DP FD DP VFD DSP Ronde Tafel Table Ronde En dernier lieu, nous considérons ce schéma de médication comme un outil indispensable en cas d hospitalisation. Ce partage de données devra selon nous avoir lieu au moment de l hospitalisation et du renvoi. Au niveau technologique, le DPP-GFD prévoit différentes formes d échange qui peuvent être concrétisées au travers d une configuration spécifique du Rules Based Engine, à la suite d une concertation appropriée avec les collègues prestataires de soins. Sur base de la métainformation disponible liée à un stockage encrypté, le set de données pourra être ouvert ou non aux collègues prestataires de soins. Gedeeld Dossier Voortgezette Farmaceutische Zorg Dossier de Suivi Pharmaceutique Partagé VFD DSP H Farmaceutisch Dossier Dossier Pharmaceutique FD DP VFD DSP H Gedeeld Farmaceutisch Dossier Dossier Pharmaceutique Partagé DVFZ DSP Dossier Voortgezette Farmaceutisch Zorg Dossier de Suivi Pharmaceutique Page 24 N o v e m b e r 2 5, La stratégie actuelle concernant le partage d informations de soins pharmaceutiques repose sur le partage de l historique de médication entre les pharmaciens d officine, qui est considéré comme un outil pour soutenir leur accompagnement à la délivrance offrant un aperçu exhaustif de l information délivrée, indépendamment de l officine choisie par le patient. Les dossiers pour le suivi des soins peuvent être partagés dans le contexte d une concertation médicopharmaceutique appropriée, même dans le cadre d un contexte étendu. En cas d hospitalisation urgente, un médecin hospitalier pourra consulter l historique de médication disponible pour se faire une idée des informations médicamenteuses liées au patient. Au minimum, un historique de médication est disponible, avec la possibilité d également avoir des données supplémentaires dans le cadre du suivi des soins pharmaceutiques (schéma de médication actif, SUMEHR, ). Au niveau schématique, le partage entre les pharmaciens d officine est réalisé par le DPP-GFD. Le partage de dossiers cadrant dans le suivi des soins pharmaceutiques se fait via le DSPP. Nous retrouvons l application technique concrète du DSPP dans le projet VITALINK. Nous remarquons que le stockage et la consultation de dossiers de suivi de soins pharmaceutiques sont également prévus dans le projet DPP-GFD par le fait qu on a tenu compte de la possibilité d enregistrer et de consulter d autres types d informations. DMG GMD A c t i e p u n t e n P o i n t s d a c t i o n