De volgende bodemonderzoeken zijn in deze bijlage opgenomen: - Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 (kenmerk , d.d.

Transcriptie

1 De volgende bodemonderzoeken zijn in deze bijlage opgenomen: - Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 (kenmerk , d.d. november 2007) uitgevoerd door Oranjewoud; - Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 (kenmerk , d.d. 11 maart 2008), uitgevoerd door Oranjewoud; - Saneringsevaluatie van de Brinkenweg 87 (kenmerk eval, d.d. 22 mei 2008), uitgevoerd door Oranjewoud.

2

3

4 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Inhoud Blz. 1 Inleiding 2 2 Vooronderzoek Algemeen Terreinbeschrijving Historische informatie Bodemopbouw en geohydrologie Conclusie vooronderzoek en onderzoeksopzet 4 3 Verrichte werkzaamheden Veldwerkzaamheden Laboratoriumonderzoek 6 4 Onderzoeksresultaten Lokale bodemopbouw en veldwaarnemingen Analyseresultaten Toetsingskader Grond Grondwater Asbest 9 5 Conclusies 10 Bijlagen 1. Profielbeschrijvingen en veldwaarnemingen 2. Analyseresultaten grondmonsters met overschrijding toetsingswaarden 3. Analyseresultaten grondwatermonsters met overschrijding toetsingswaarden 4. Toelichting op streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering 5. Analysecertificaten grond en grondwater 6. Analysecertificaten asbest 7. Kwaliteitsaspecten van het onderzoek en de toegepaste methoden en strategieën Tekeningen S-1 Situatie met boringen en peilbuizen blad 1 van 11 Milieu & Veiligheid

5 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 1 Inleiding In opdracht van de heer Bleumink is door Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. in de periode oktober-november 2007 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van het erf aan de Brinkenweg 87 te Klarenbeek. Aanleiding De aanleiding voor het verkennend bodemonderzoek is de voorgenomen transactie. Doel Het doel van het verkennend bodemonderzoek is de bodemkwaliteit vast te leggen om in het kader van de voorgenomen transactie de gebruiksmogelijkheden van het terrein te bepalen. Onderzoeksstrategie en kwaliteit Het bodemonderzoek is gebaseerd op de richtlijnen uit de NEN 5740 (Onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek, NNI, 1999). Het veldwerk is uitgevoerd conform de BRL SIKB 2000 (Beoordelingsrichtlijn voor het SIKB-procescertificaat voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek). Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. is volgens dit SIKB-procescertificaat gecertificeerd. Eventuele afwijkingen van de beoordelingsrichtlijn zijn in hoofdstuk 3 vermeld. Met betrekking tot de kwaliteitsaspecten en toegepaste methoden van het onderzoek wordt verwezen naar bijlage 7. In dit rapport wordt verslag gedaan van de uitgevoerde werkzaamheden en worden de resultaten van het onderzoek beschreven. Betrouwbaarheid/garanties Bodemonderzoek wordt in zijn algemeenheid uitgevoerd door het steekproefsgewijs bemonsteren van al dan niet verdachte bodemlagen. Hoewel Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. conform de toepasselijke en van kracht zijnde regelgeving handelt, is het juist deze steekproefsgewijze benadering die het onmogelijk maakt garanties ten aanzien van de verontreinigingssituatie af te geven op basis van de resultaten van een bodemonderzoek. Het vorenstaande betekent dat Oranjewoud op voorhand geen aansprakelijkheid accepteert ten aanzien van mogelijke beslissingen die de opdrachtgever naar aanleiding van het door Oranjewoud uitgevoerde bodemonderzoek neemt. In een voorkomend geval adviseren wij u altijd contact op te nemen met uw aanspreekpunt binnen Oranjewoud. In dit kader kan ook worden opgemerkt dat de voor het historisch onderzoek geraadpleegde bronnen niet altijd zonder fouten en volledig zijn. Voor het verkrijgen van historische informatie is Oranjewoud wel afhankelijk van deze bronnen, waardoor Oranjewoud niet kan instaan voor de juistheid en volledigheid van de verzamelde historische informatie. Verklaring inzake onafhankelijkheid (eis uit BRL 2000): de onderzochte locatie is niet in eigendom van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. of gerelateerde zusterbedrijven. blad 2 van 11 Milieu & Veiligheid

6 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 2 Vooronderzoek 2.1 Algemeen Bij toepassing van de NEN 5740 moet een hypothese worden opgesteld omtrent de aan-/ afwezigheid, de aard en de ruimtelijke verdeling van eventuele verontreinigingen. Ten behoeve van het opstellen van een hypothese dient een vooronderzoek te worden uitgevoerd overeenkomstig de NVN 5725 (Leidraad bij het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend, oriënterend en nader onderzoek, NNI, oktober 1999). Het historisch onderzoek is uitgevoerd op basisniveau. Derhalve is informatie verzameld over het historisch en huidige gebruik, bodemopbouw en geohydrologie. Per onderdeel zijn één of meerdere informatiebronnen geraadpleegd. De verzamelde informatie is weergegeven in de volgende paragrafen. 2.2 Terreinbeschrijving De onderzoekslocatie betreft het erf aan de Brinkenweg 87 te Klarenbeek en heeft een oppervlakte van circa 0,5 ha. Het perceel staat kadastraal bekend onder: gemeente Beekbergen, sectie A, sectienummer 7106 (gedeeltellijk). Op het erf zijn een woning en diverse opstallen aanwezig. De opstallen bestaan onder meer uit een tractorwerkplaats en twee werktuigbergingen. Een groot aantal opstallen bevatten asbestverdacht dakbeschot. Tussen de woning en de opstallen is een puinpad aanwezig. Ten noordoosten van het woonhuis bevindt zich een zinkput. De Brinkenweg bevindt zich ten zuiden van de onderzoekslocatie. Aan de noord- en oostzijde wordt de onderzoekslocatie begrensd door agrarische percelen. Aan de westzijde bevindt zich een agrarisch bedrijf. De beschreven terreinindeling is weergegeven op tekening S-1. blad 3 van 11 Milieu & Veiligheid

7 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 2.3 Historische informatie De historische informatie is geleverd door gemeente Apeldoorn. Aanvullend heeft Oranjewoud een archiefonderzoek uitgevoerd op 17 oktober Gemeente Apeldoorn meldt dat van de onderzoekslocatie geen relevante bodemgegevens bekend zijn. Wel zijn van de locatie milieuvergunningen in het gemeentelijk milieuarchief aanwezig. Uit de milieuvergunningen blijkt dat ter plaatse van de tractorwerkplaats in het verleden diesel- en motorolieopslag heeft plaats gevonden. Deze opslag was ten tijde van de eerste milieucontrole van de gemeente Apeldoorn (8 oktober 1998) niet voorzien van een vloeistofdichte voorziening. In een later stadium (18 oktober 1999) is de opslag voorzien van een lekbak. Tijdens de locatie-inspectie bleek dat de tank reeds verwijderd is. 2.4 Bodemopbouw en geohydrologie Voor de plaatselijke bodemopbouw wordt verwezen naar paragraaf 4.1. Ten aanzien van de geohydrologie kan het volgende worden vermeld: - freatische grondwaterstand: 0,9 à 1,3 m mv. - regionale grondwaterstroming in het eerste watervoerend pakket: oostelijk - voorkomen van oppervlaktewater in de directe omgeving: ja, enkele perceelssloten - voorkomen van brak/zout grondwater: nee - ligging binnen een grondwaterbeschermingsgebied: nee 2.5 Conclusie vooronderzoek en onderzoeksopzet Op basis van het vooronderzoek is het onderzoek uitgevoerd conform NEN 5740 waarbij voor het erf de strategie 'onverdacht' (ONV) is gehanteerd. De locatie van de diesel- en motorolieopslag is verdacht op de aanwezigheid van minerale oliecomponenten en wordt onderzocht als (VEP-BO). Er zijn geen specifieke gegevens bekend over het gebruik van de zinkput. Aanvullend wordt ter plaatse van de zinkput een extra peilbuis geplaatst. In enkele opstallen is asbest verwerkt. Tijdens het veldwerk wordt het maaiveld en de bodem beoordeeld op het voorkomen van asbestverdacht materiaal. blad 4 van 11 Milieu & Veiligheid

8 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 3 Verrichte werkzaamheden 3.1 Veldwerkzaamheden De veldwerkzaamheden zijn conform de VKB-protocollen 2001 en 2002 en eventuele aanvullende NEN-/NPR-normen uitgevoerd in oktober Voorafgaand aan de werkzaamheden is het maaiveld visueel geïnspecteerd op de aanwezigheid van asbestverdacht materiaal. Erf Met behulp van de edelmanboor zijn 10 boringen tot 0,5 m -mv. (boring 1, 4, 6, 8 t/m 13 en 16) geplaatst. Drie boringen zijn doorgezet tot grondwaterniveau (boring 3, 5 en 7). Zinkput Ter plaatse van de zinkput is 1 boring geplaatst tot grondwaterniveau en afgewerkt tot peilbuis (nummer 2). Voormalige diesel- en olieopslag Ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag is 1 boring geplaatst tot 0,5 m -mv. (boring 15) en 1 peilbuis (nummer 14). In het veld is de opgeboorde grond zintuiglijk beoordeeld, waarbij géén actieve geurwaarnemingen zijn gedaan. Indien het in het veld relevant werd geacht om bepaalde bodemlagen te onderzoeken op de aanwezigheid van olie-achtige verbindingen en vluchtige verbindingen is gebruik gemaakt van olie-water-testen en/of PID-metingen (PID: foto-ionisatie-detector). Tijdens de terreininspectie binnen het onderzoeksgebied en bij het uitvoeren van de boringen is aandacht geschonken aan de aanwezigheid van asbestverdachte materialen op het maaiveld of in het opgeboorde materiaal. Aansluitend is de grond beschreven en bemonsterd en zijn de te analyseren (meng)monsters geselecteerd. De peilbuizen zijn direct na plaatsing goed afgepompt en vervolgens is het elektrischegeleidingsvermogen bepaald. Circa één week later, na nogmaals goed afpompen, is het grondwater bemonsterd voor laboratoriumonderzoek. Voorafgaand aan de bemonstering is de grondwaterstand opgenomen en is de zuurgraad (ph) van het grondwater bepaald. Het bemonsterde grondwater is in het veld, voor zover noodzakelijk, gefiltreerd en geconserveerd. De locaties van de boringen en de peilbuizen zijn weergegeven op situatietekening S-1. Afwijkingen op BRL SIKB 2000 Bij de uitvoering van de veldwerkzaamheden is niet of niet noemenswaardig afgeweken van de BRL SIKB 2000 c.q. de VKB-protocollen 2001 en blad 5 van 11 Milieu & Veiligheid

9 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 3.2 Laboratoriumonderzoek In de volgende tabelen is een overzicht gegeven van de uitgevoerde analyses. Tabel 3.1: Laboratoriumonderzoek Erf (Meng) 2) Monsterbeschrijving NENgrond monster 1) Humus/ lutum Tabel 3.2: Laboratoriumonderzoek Voormalige diesel- en olieopslag NENwater 1) Asbest Minerale Olie Bovengrond MM01-BG Verdachte locaties X X MM02-BG Onverdachte locaties X X Ondergrond MM03-OG Zand erf X X Grondwater 002 zinkput - - X - - Asbest verdacht plaatmateriaal A 001 Tussen melklokaal en X - hooiberging A 002 Ter plaatse van de X - tractorwerkplaats A 003 Ten noorden van de X - schapenstalling A 004 Ten noorden van de X - werktuigberging A 005 Ten zuiden van de hooiberging X - (Meng) 2) monster Monsterbeschrijving NENgrond Grond 014 visueel verontreinigde grondlaag (0,5-0,9 m -mv.) Grondwater 001 locatie voormalig diesel- en olieopslag Humus/ lutum NENwater 1) Asbest Minerale Olie X - - X - - 1) NEN-grond: zware metalen (8 stuks), extraheerbare organohalogeenverbindingen (EOX), polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK 10 VROM), minerale olie (GC) NEN-grondwater: zware metalen (8 stuks), vluchtige aromaten, (BTEXN), vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen, minerale olie (GC) 2) Voor de specificatie van de monstersamenstelling wordt verwezen naar bijlage 1 De analyses zijn uitgevoerd door het door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerde laboratorium van ACMAA B.V. blad 6 van 11 Milieu & Veiligheid

10 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 4 Onderzoeksresultaten 4.1 Lokale bodemopbouw en veldwaarnemingen De profielbeschrijvingen van de verrichte boringen met de bijbehorende veldwaarnemingen zijn opgenomen in bijlage 1. Uit de profielbeschrijvingen blijkt dat de bodem tot overwegen uit matig fijn tot matig grof zand bestaat. Plaatselijk is de bovengrond geroerd. Op een diepte van 1,5 à 3,1 is een humeuze leemlaag aangetroffen met daaronder een veenlaag. Tot de maximaal geboorde diepte van 3,7 m -mv. is matig fijn tot zeer fijn zand aangetroffen. Ter plaatse van boringen 10, 12 en 16 blijkt de toplaag (0,2 meter) matig tot volledig puinhoudend te zijn. Bij de voormalige diesel- en olieopslag is ter plaatse van boring 14 een zwakke olie-water reactie waargenomen in de bodemlaag 0,0-1,6 m -mv. Op vijf locaties (A 001 t/m A 005) is op het maaiveld asbestverdacht materiaal aangetroffen. Bij boring 16 is in de toplaag (0,0-0,5 m -mv.) visueel asbestverdacht materiaal aangetroffen (monster A 001). In het opgeboorde materiaal van de overige boringen is visueel geen asbestverdacht materiaal aangetroffen. De vijf locaties waarbij asbestverdacht materiaal op het maaiveld is aangetroffen zijn weergegeven op tekening S-1. Ter plaatse van de zinkput is geen bodemvreemd materiaal aangetroffen. 4.2 Analyseresultaten De analyseresultaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn weergegeven in respectievelijk bijlage 2 en bijlage 3. Een toelichting op het toetsingskader is opgenomen in bijlage 4. De analysecertificaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn toegevoegd in bijlage 5. De analysecertificaten van het onderzochte asbestverdachte materiaal zijn toegevoegd in bijlage Toetsingskader Wet Bodembescherming (Wbb) De resultaten zijn conform het huidige overheidsbeleid getoetst aan de streef- en interventiewaarden uit de circulaire 'Streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering' van 4 februari De analyseresultaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn weergegeven in respectievelijk bijlage 2 en bijlage 3. In bijlage 6 zijn de analysecertificaten opgenomen. blad 7 van 11 Milieu & Veiligheid

11 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek De resultaten zijn conform het huidige overheidsbeleid getoetst aan de streef- en interventiewaarden uit de circulaire 'Streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering' van 4 februari De streef- en interventiewaarden, die voor de grond afhankelijk zijn van het humus- en lutumgehalte, zijn opgenomen in bijlage 4. Een toelichting op het toetsingskader is opgenomen in bijlage 5. In de tekst zal de term 'licht verhoogd' worden gebruikt bij gehalten hoger dan de streefwaarden en lager dan de tussenwaarden. De term 'matig verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de tussenwaarden en lager dan de interventiewaarden. De term 'sterk verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de interventiewaarden Grond In de volgende tabel zijn de parameters weergegeven, die de betreffende streef-, tussen- of interventiewaarde overschrijden. Tabel 4.1: Overschrijdingstabel grond (Meng)monster Veldwaarneming Parameters Erf Bovengrond > streefwaarde < tussenwaarde (licht verontreinigd) Parameters > tussenwaarde < interventiewaarde (matig verontreinigde) Parameters > interventiewaarde (sterk verontreinigd) MM01-BG MM02-BG puin Ondergrond MM03-OG Voormalige diesel- en olieopslag MO (5.000 mg/kg ds) - : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde MO : Minerale olie Grondwater In de tabel 4.2. zijn de parameters weergegeven, die de betreffende streef-, tussen- of interventiewaarde overschrijden. Tevens zijn de grondwaterstand (GWS) de zuurgraad (ph) en de elektrische-geleidingsvermogen (EC) weergegeven. blad 8 van 11 Milieu & Veiligheid

12 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Tabel 4.2: Overschrijdingstabel grondwater Peilbuis met filterdiepte (m mv.) Erf GWS (m-mv) ph Ec (ms/cm) Parameters > streefwaarde Parameters > tussenwaarde 002 (2,7-3,7) 1,28 7,8 3,19 Cr As - Voormalige diesel- en olieopslag 014 (0,3-2,3) 0,92 6,9 0,74 Cr, Hg, X, N, MO : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde Cr : Chroom As : Arseen Hg : Kwik X : xylenen MO : Minerale olie N : naftaleen Parameters > interventiewaarde De zuurgraad van het grondwater (peilbuis 002) uit watermonsters is licht verhoogd ten opzichte van een natuurlijke situatie. Het elektrisch geleidingsvermogen komt eveneens verhoogd voor. De zuurgraad en het elektrische-geleidingsvermogen van het grondwater uit peilbuis 014 zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie Asbest In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de analyseresultaten van het geanalyseerde asbestverdachte materiaal. Monster Totaal gemeten gehalten Gehalte serpentijnasbest (mg) Gehalte amfiboolasbest (mg) A A A A A Totaal gehalte asbest (mg) blad 9 van 11 Milieu & Veiligheid

13 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 5 Conclusies In het uitgevoerde bodemonderzoek is overeenkomstig de NEN 5740 de milieuhygiënische bodemkwaliteit ter plaatse van de onderzoekslocatie vastgesteld. Erf In de zowel de boven- als in de ondergrond zijn geen verhoogde gehalten aan de onderzochte componenten aangetoond. Het grondwater ter plaatse van de zinkput bevat een matig verhoogde concentratie aan arseen en een licht verhoogde concentratie aan chroom. Voormalige diesel- olieopslag In de grond in de tractorwerkplaats is ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag bij boring 14 (0,5-0,9 m -mv.) een sterk verhoogd gehalte aan minerale olie gemeten. Tijdens de veldwerkzaamheden is in de laag boven (0-0,50 m-mv.) als in de laag onder het geanalyseerde monster (0,9-1,6 m-mv) eveneens een olie-water reactie waargenomen. Het grondwater ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag bevat licht verhoogde gehalten aan chroom, kwik, xylenen, naftaleen en minerale olie. Asbest Op het erf zijn 5 asbestverdachte stukjes plaatsmateriaal aangetroffen (A 001 t/m A 005). Uit de materiaalanalyse blijkt dat deze stukjes asbest bevatten. Toetsing hypothese De vooraf opgestelde hypothese onverdachte locatie wordt verworpen vanwege de licht tot matig verhoogde gehaltes in het grondwater, de sterk verhoogde concentratie minerale olie in de grond en de aanwezigheid van asbesthoudend plaatmateriaal op de locatie. Grond De onderzoeksresultaten geven aanleiding tot het uitvoeren van een nader bodemonderzoek naar de aard en omvang van de verontreiniging met minerale olie, omdat het gehalte aan minerale olie de betreffende interventiewaarde overschrijdt. De gemeten verhogingen met minerale olie is te relateren aan de voormalige aanwezigheid van de diesel- en olieopslag. Tevens dient een nader onderzoek te worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van asbest in de bodem. Het vervolgonderzoek dient uitsluitsel te geven over de mate en omvang van de verontreiniging en de aanwezigheid van risicos. Grondwater Arseen komt van nature voor in het grondwater en heeft vermoedelijk een natuurlijke oorsprong. Aanvullend onderzoek wordt hier niet noodzakelijk geacht. blad 10 van 11 Milieu & Veiligheid

14 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Tot Slot De puinverharding is met dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. Gezien de aanwezigheid van asbest op het maaiveld adviseren wij om de puinlaag eveneens te onderzoeken conform NEN 5740 en NEN Voornoemde conclusies zijn gebaseerd op het vooronderzoek, de zintuiglijke waarnemingen en analyseresultaten van dit onderzoek. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Deventer, november 2007 blad 11 van 11 Milieu & Veiligheid

15 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 1: Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen Milieu & Veiligheid

16

17

18

19 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 2: Analyseresultaten grondmonsters met overschrijding toetsingswaarden Milieu & Veiligheid

20

21

22

23

24 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 3: Analyseresultaten grondwatermonsters met overschrijding toetsingswaarden Milieu & Veiligheid

25

26

27 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 4: Toelichting op streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering Hieronder wordt uitgebreider op de begrippen streef- en interventiewaarden en hun betekenis ingegaan. De streefwaarde (S) geeft het concentratieniveau in de grond, waterbodem of grondwater aan waarboven wèl en waaronder géén sprake is van een aantoonbare verontreiniging. Bodems waarin geen streefwaarde-overschrijdingen zijn aangetroffen of waarin de gehalten de streefwaarden door natuurlijke oorzaak overschrijden, gelden als multifunctioneel. De interventiewaarde (I) geeft het concentratieniveau in de grond, waterbodem of grondwater aan waarboven de functionele eigenschappen die de bodem voor mens, plant en dier heeft, in ernstige mate kunnen zijn verminderd. In het overheidsbeleid wordt gesproken van een geval van ernstige bodemverontreiniging, indien de gemiddelde concentratie aan één stof de interventiewaarde overschrijdt in tenminste 25 m 3 grond/slib of voor het grondwater in tenminste 100 m 3 bodemvolume. Over de hoeveelheid grond/slib of grondwater waarop een eventuele overschrijding van de interventiewaarde zich voordoet kan in een eerste onderzoek meestal nog geen betrouwbare uitspraak worden gedaan. Daarom kunnen op basis van de resultaten van dit eerste onderzoek dan ook geen conclusies worden getrokken ten aanzien van het wel of niet ernstig zijn van het verontreinigingsgeval. Een geval van ernstige bodemverontreiniging kan zich ook voordoen zonder dat de interventiewaarden worden overschreden. Als een verontreiniging zich zodanig in een ander milieucompartiment (bijv. het grondwater) of objecten (bijv. consumptiegewassen) verspreidt dat daar schadelijke effecten kunnen optreden, is er sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging. Ook als het bij puntbronnen van verontreinigingen (bijv. op grond van berekeningen) waarschijnlijk is dat zonder maatregelen op korte termijn (binnen maximaal enkele maanden) een verontreiniging van genoemde 25 of 100 m 3 bodemvolume kan optreden, is er sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging. De ernst en saneringsurgentie van het geval wordt vastgesteld in een nader onderzoek. Een nader onderzoek kan worden uitgevoerd als er een duidelijke indicatie bestaat dat sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. In het overheidsbeleid wordt als criterium voor het uitvoeren van een nader onderzoek, afhankelijk van de omstandigheden, uitgegaan van een concentratie die ligt boven het gemiddelde van de interventie- en streefwaarde (T-waarde = (S+I)/2). De streef- en interventiewaarden van de stoffen in de grond zijn om uiteenlopende redenen gedeeltelijk afhankelijk gesteld van de samenstelling van de grond, nl. het gehalte lutum (bodemdeeltjes < 2 µm) en/of het gehalte organisch stof (humus). In bijlage 5 zijn deze streef- en interventiewaarden berekend aan de hand van geanalyseerde of geschatte gehalten organisch stof en lutum. Milieu & Veiligheid

28 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 5 : Analysecertificaten grond en grondwater Milieu & Veiligheid

29

30

31

32

33

34

35

36 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 6: Analysecertificaten asbest Milieu & Veiligheid

37

38

39

40

41

42 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Bijlage 7: Kwaliteitsaspecten van het onderzoek en de toegepaste methoden en strategieën Certificatie/accreditatie Ingenieursbureau Oranjewoud is gecertificeerd volgens NEN-ISO Ons bureau is lid van de Vereniging Kwaliteitsborging Bodemonderzoek (VKB). Voor het uitvoeren van veldwerk bij bodemonderzoek is Ingenieursbureau Oranjewoud gecertificeerd conform de BRL SIKB 2000 (Beoordelingsrichtlijn voor het SIKBprocescertificaat voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek). De naleving van de kwaliteitseisen en -procedures wordt periodiek getoetst door interne auditors en externe auditors, onder toezicht van de Raad voor Accreditatie. De in het bodemonderzoek benodigde analyses van grond en grondwater laat Oranjewoud verrichten door een door de RvA geaccrediteerd laboratorium. Deze accreditatie garandeert dat bij de analyses consequent de juiste en vastgelegde procedures worden gehanteerd zodat de analyseresultaten een hoge betrouwbaarheid hebben. Normen en richtlijnen De veldwerkzaamheden worden uitgevoerd volgens de VKB-protocollen 2001 en 2002 en eventuele aanvullende NPR/NEN-normen. Deze protocollen en richtlijnen zijn opgenomen en uitgewerkt in het Handboek Veldwerk Bodem van Oranjewoud. Veldwerk- en analyseprogramma in het kader van door Oranjewoud verricht verkennend bodemonderzoek worden, tenzij anders vermeld, gebaseerd op de NEN 5740 'Onderzoeksstrategie bij verkennend bodemonderzoek' (NNI, oktober 1999). Veldwerk- en analyseprogramma in het kader van door Oranjewoud verricht waterbodemonderzoek worden, tenzij anders vermeld, gebaseerd op de NVN 5720 'Onderzoeksstrategie bij verkennend waterbodemonderzoek' (NNI, maart 2000). Veldwerk- en analyseprogramma in het kader van door Oranjewoud verricht nader bodemonderzoek worden, tenzij anders vermeld, gebaseerd op het Protocol voor het Nader onderzoek deel 1' (Sdu Uitgeverij, maart 1994) of op de 'Richtlijn nader onderzoek deel 1' (Sdu Uitgeverij, september 1995). Toepassing grond Het bodemonderzoek geeft inzicht in de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem in het kader van het gebruik en/of de bestemming van de onderzochte locatie. Indien echter grond van de locatie wordt afgevoerd voor toepassing elders, volstaan de resultaten van het verrichte bodemonderzoek niet. Grond is in dat geval een (secundaire) bouwstof. Voor toepassing van een bouwstof dient formeel een bouwstoffenonderzoek te worden verricht conform het Bouwstoffenbesluit. In een dergelijk onderzoek wordt ingegaan op het gebruik en/of de bestemming van de grond (bouwstof). Asbest In de Beleidsbrief asbest in bodem, grond en puin(granulaat)' van de staatssecretaris van VROM (3 maart 2004, kamerstuk en , nr. 15) wordt het sinds 1 januari 2003 geldende interim-beleid definitief verankerd. In de beleidsbrief stelt de staatssecretaris van VROM definitief vast: Milieu & Veiligheid

43 projectnr november 2007, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek - een interventiewaarde voor asbest in bodem, grond en baggerspecie van 100 mg/kg gewogen (serpentijnasbestconcentratie vermeerderd met 10 maal de amfiboolasbestconcentratie); - een restconcentratienorm voor de toepassing en het hergebruik van alle asbestbevattende materialen (inclusief grond, baggerspecie en puin-(granulaat)) van 100 mg/kg gewogen (serpentijnasbestconcentratie vermeerderd met 10 maal de amfiboolasbestconcentratie). Op basis van het recent verschenen Milieuhygiënische Saneringscriterium bodem, protocol asbest (van toepassing indien de interventiewaarde wordt overschreden) kan worden bepaald of er bij een bepaald bodemgebruik sprake is van locatiespecifieke risicos. De systematiek maakt onderscheid in 3 categorieën: - geen/geringe risicos - meer kans op risicos - onacceptabele risico's Milieu & Veiligheid

44

45

46

47

48

49

50 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Inhoud Blz. 1 Inleiding 2 2 Bekende gegevens Terreinbeschrijving Historische informatie Voorgaand onderzoek 4 3 Onderzoeksopzet 5 4 Verrichte werkzaamheden Veldwerkzaamheden Laboratoriumonderzoek 8 5 Onderzoeksresultaten Veldresultaten Analyseresultaten Toetsingskader Grond Grondwater Asbest Interpretatie bodem- en asbestonderzoek 13 6 Conclusies 15 Bijlagen 1. Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen 2. Analyseresultaten grondmonsters met overschrijding toetsingswaarden 3. Analyseresultaten grondwatermonsters met overschrijding toetsingswaarden 4. Toelichting op streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering 5. Analysecertificaten grondmonsters en grondwatermonsters 6. Analysecertificaten asbest 7. Berekening asbestgehalte 8. Toelichting asbestbeleid 9. Veldwerkformulier 10. Kwaliteitsaspecten, toegepaste methoden en strategieën en betrouwbaarheid/garanties van het onderzoek Tekeningen S S-2 Situatie met boringen Situatie met sleuven blad 1 van 16 Milieu & Veiligheid

51 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 1 Inleiding In opdracht van de heer Bleumink is door Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. in de periode december 2007 tot en met februari 2008 een nader bodem- en asbestonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de Brinkenweg 87 te Klarenbeek. Aanleiding Aanleiding voor het onderhavig onderzoek is de in het eerder uitgevoerde verkennend bodemonderzoek (Oranjewoud, datum 16 november 2007, projectnummer ) vastgestelde verontreiniging met olie in de grond. De omvang van de verontreiniging is niet vastgesteld en dient nader onderzocht te worden. Tevens is de locatie asbestverdacht en dient de aard en omvang in de grond en puinverharding te worden vastgelegd. Doel Het doel van het onderzoek is driedelig, te weten: - Het bepalen van de bron van de verontreiniging met minerale olie en asbest; - Indien een bron aanwezig is, het vaststellen van de omvang van de verontreiniging; - Indien nodig het bepalen van de (milieuhygiënische) risico's en het vaststellen van de spoedeisendheid van het geval van bodemverontreiniging. Onderzoeksstrategie en kwaliteit Het asbestonderzoek is gebaseerd op de richtlijnen uit de NEN 5897 (Monsterneming en analyse van asbest in onbewerkt bouw- en sloopafval en recyclinggranulaat) en NEN 5707 (Inspectie, monsterneming en analyse van asbest in bodem). Het nader bodemonderzoek is gebaseerd op de voorschriften en richtlijnen van het protocol 'nader onderzoek deel 1 (SDU, 1995)'. Het veldwerk is uitgevoerd conform de BRL SIKB 2000 (Beoordelingsrichtlijn voor het SIKB-procescertificaat voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek). Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. is volgens dit SIKB-procescertificaat gecertificeerd. Eventuele afwijkingen van de beoordelingsrichtlijn zijn in hoofdstuk 3 vermeld. Met betrekking tot de kwaliteitsaspecten, toegepaste methoden en betrouwbaarheid/garanties van het onderzoek wordt verwezen naar de bijlagen 9 en 10. In dit rapport wordt verslag gedaan van de uitgevoerde werkzaamheden en worden de resultaten van het onderzoek beschreven. blad 2 van 16 Milieu & Veiligheid

52 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 2 Bekende gegevens 2.1 Terreinbeschrijving De onderzoekslocatie betreft het erf aan de Brinkenweg 87 te Klarenbeek en heeft een oppervlakte van circa m 2. Het perceel staat kadastraal bekend onder: gemeente Beekbergen, sectie A, sectienummer 7106 (gedeeltellijk). Op het erf zijn een woning en diverse opstallen aanwezig. De opstallen bestaan onder meer uit een tractorwerkplaats en twee werktuigbergingen. Een groot aantal opstallen bevatten asbestverdacht dakbeschot. Tussen de woning en de opstallen is een puinpad aanwezig. Het overige terreindeel is braakliggend. Ten noordoosten van het woonhuis bevindt zich een zinkput. De Brinkenweg bevindt zich ten zuiden van de onderzoekslocatie. Aan de noord- en oostzijde wordt de onderzoekslocatie begrensd door agrarische percelen. Aan de westzijde bevindt zich een agrarisch bedrijf. De beschreven terreinindeling is weergegeven op tekening S Historische informatie De historische informatie is geleverd door gemeente Apeldoorn. Oranjewoud heeft aanvullend een archiefonderzoek uitgevoerd op 17 oktober Gemeente Apeldoorn meldt dat van de onderzoekslocatie geen relevante bodemgegevens bekend zijn. Wel zijn milieuvergunningen in het gemeentelijk milieuarchief aanwezig. Uit de milieuvergunningen blijkt dat ter plaatse van de tractorwerkplaats in het verleden diesel- en motorolieopslag heeft plaats gevonden. Deze opslag was ten tijde van de eerste milieucontrole van de gemeente Apeldoorn (8 oktober 1998) niet voorzien van een vloeistofdichte voorziening. In een later stadium (18 oktober 1999) is de opslag voorzien van een lekbak. Tijdens de locatie-inspectie bleek dat de tank reeds verwijderd is. blad 3 van 16 Milieu & Veiligheid

53 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 2.3 Voorgaand onderzoek In de periode oktober-november 2007 is in opdracht van de heer Bleumink op het onderzoeksterrein een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd (Verkennend bodemonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek; Oranjewoud; projectnummer ; d.d. 16 november 2007). De onderzoeksresultaten zijn als volgt samengevat: Erf In zowel de boven- als in de ondergrond zijn geen verhoogde gehalten aan de onderzochte componenten aangetoond. Het grondwater ter plaatse van de zinkput bevat een matig verhoogde concentratie aan arseen en een licht verhoogde concentratie aan chroom. Verspreid over het erf zijn 5 asbestverdachte stukjes plaatsmateriaal op het maaiveld aangetroffen (A 001 t/m A 005). Uit de materiaalanalyse blijkt dat deze stukjes asbest bevatten. Voormalige diesel- olieopslag In de grond in de tractorwerkplaats is ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag bij boring 14 (0,5-0,9 m -mv.) een sterk verhoogd gehalte aan minerale olie gemeten. Tijdens de veldwerkzaamheden is in de laag boven (0-0,50 m-mv.) als in de laag onder het geanalyseerde monster (0,9-1,6 m-mv) eveneens een olie-water reactie waargenomen. Het grondwater ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag bevat licht verhoogde gehalten aan chroom, kwik, xylenen, naftaleen en minerale olie. Conclusie Grond De onderzoeksresultaten geven aanleiding tot het uitvoeren van een nader bodemonderzoek naar de aard en omvang van de verontreiniging met minerale olie, omdat het gehalte aan minerale olie de betreffende interventiewaarde overschrijdt. De gemeten verhogingen met minerale olie is te relateren aan de voormalige aanwezigheid van de diesel- en olieopslag. Tevens dient een nader onderzoek te worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van asbest in de bodem. Grondwater Arseen komt van nature voor in het grondwater en heeft vermoedelijk een natuurlijke oorsprong. Aanvullend onderzoek wordt hier niet noodzakelijk geacht. Puinverharding De puinverharding is met dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. Gezien de aanwezigheid van asbest op het maaiveld wordt geadviseerd om de puinlaag eveneens te onderzoeken conform NEN 5740 en NEN blad 4 van 16 Milieu & Veiligheid

54 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 3 Onderzoeksopzet De tijdens het verkennend bodemonderzoek aangetroffen asbest- en minerale olieverontreiniging geven aanleiding tot het uitvoeren van een nader bodem- en asbestonderzoek. Het onderhavig onderzoek richt zich op het gehele erf. Hieronder vallen de puinverhardingen en de aangrenzende onverharde terreindelen ter plaatse van het erf. Op basis hiervan worden hiervoor de volgende uitgangspunten gehanteerd: totale oppervlakte erf ca m 2 ; oppervlakte puinverharding circa 350 m 2 oppervlakte onverharde terreindeel oost circa 900 m 2 oppervlakte onverharde terreindeel west circa 850 m 2 gemiddelde dikte puinhoudende laag van 0,2 meter; hoeveelheid puinhoudend materiaal circa 70 m 3 ; massapercentage bodemvreemd materiaal is groter dan 20%. Uitgaande van het bovenstaande wordt de het asbestonderzoek uitgevoerd conform de NEN 5897 en NEN 5707 uitgaande van drie verdachte ruimtelijke eenheden van elk maximaal m 2 en maximaal 500 m 3. Het bodemonderzoek is erop gericht om de omvang van de in het voorgaande bodemonderzoek aangetoonde minerale olieverontreiniging ter plaatse van de voormalige diesel- olieopslag in kaart te brengen. Op basis van de gegevens wordt bepaald of er sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. De invulling van de onderzoeksopzet is gerelateerd aan het protocol voor nader bodemonderzoek. Tijdens het onderhavig bodem- en asbestonderzoek is ter plaatse van boring 111 in de bovengrond tot 0,3 m -mv. een waarneming gedaan die duidt op de aanwezigheid van olieverontreiniging. Om een indruk te krijgen van de omvang van de verontreiniging is ter plaatse aanvullende 3 boringen tot 0,3 m -mv. verricht en is de grond geanalyseerd op de aanwezigheid van minerale olie en aromaten. blad 5 van 16 Milieu & Veiligheid

55 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 4 Verrichte werkzaamheden 4.1 Veldwerkzaamheden De veldwerkzaamheden zijn conform de VKB-protocollen 2001 en 2002 en eventuele aanvullende NEN-/NPR-normen uitgevoerd in december Veiligheid De onderzoekswerkzaamheden zijn volgens de herziene uitgave van de CROW 132 (oktober 2002) uitgevoerd onder het regiem van de veiligheidsklasse 3T. Dit houdt onder andere in dat de daarvoor geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen zijn gebruikt en dat er tijdens de veldwerkzaamheden een decontaminatie-unit ten behoeve van de werkzaamheden op de locatie aanwezig was. Bodemonderzoek Verspreid over de onderzoekslocatie zijn geplaatst: Voormalige diesel- olieopslag - 8 boringen tot 1,2 m -mv. (nummers 101 t/m 103, 105, 106 en 108 t/m 110) - 2 peilbuizen (nummers 104 en 107). Oliespot - 3 boringen tot 0,3 m -mv. (nummers 112 t/m 114) - 1 peilbuis (nummer 111). In het veld is de opgeboorde grond zintuiglijk beoordeeld, waarbij géén actieve geurwaarnemingen zijn gedaan. Indien het in het veld relevant werd geacht om bepaalde bodemlagen te onderzoeken op de aanwezigheid van olie-achtige verbindingen en vluchtige verbindingen is gebruik gemaakt van olie-water-testen en/of PID-metingen (PID: foto-ionisatie-detector). Tijdens de terreininspectie binnen het onderzoeksgebied en bij het uitvoeren van de boringen is aandacht geschonken aan de aanwezigheid van asbestverdachte materialen op het maaiveld of in het opgeboorde materiaal. Aansluitend is de grond beschreven en bemonsterd en zijn de te analyseren (meng)monsters geselecteerd. De peilbuizen zijn direct na plaatsing goed afgepompt en vervolgens is het elektrischegeleidingsvermogen bepaald. Circa één week later, na nogmaals goed afpompen, is het grondwater bemonsterd voor laboratoriumonderzoek. Voorafgaand aan de bemonstering is de grondwaterstand opgenomen en is de zuurgraad (ph) van het grondwater bepaald. Het bemonsterde grondwater is in het veld, voor zover noodzakelijk, gefiltreerd en geconserveerd. De boorlocaties zijn weergegeven op situatietekening S-1. blad 6 van 16 Milieu & Veiligheid

56 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Asbestonderzoek Visuele inspectie maaiveld Een maaiveldinspectie en een visuele beoordeling van het materiaal zijn tijdens het voorgaande onderzoek uitgevoerd. Inspectie en monsterneming opgegraven materiaal Het onderzoeksterrein is opgedeeld in drie ruimtelijke eenheden (RE01, RE02 en RE-puin). RE01: Deze ruimtelijke eenheid bevindt zich ten oosten van de puinverharding en omvat het oostelijk deel van het erf. In deze RE zijn vijf sleuven gegraven (S1 t/m S5). RE02: Deze ruimtelijke eenheid bevindt zich ten westen van de puinverharding en omvat het westelijk deel van het erf. In deze RE zijn vijf sleuven gegraven (S6 t/m S10). RE-puin: Deze ruimtelijk eenheid beslaat de puinverharding gelegen midden op het erf. In deze RE zijn vijf sleuven gegraven (S11 t/m S15). De sleuven zijn doorgezet tot in de visueel niet- verdachte bodemlagen. De lengte en breedte van iedere sleuf bedraagt minimaal de voorgeschreven 0,3 bij 2,0 meter. De sleuven zijn gegraven met behulp van een hydraulische kraan met overdrukcabine. Iedere sleuf is ingemeten en beschreven. Het opgegraven materiaal is visueel beoordeeld op de aanwezigheid van asbestverdacht materiaal. Hierbij is gebruik gemaakt van een hark en handzeef (maaswijdte 16 mm). Op basis van de maximale deeltjesgrootte is de minimale greepgrootte en de monstergrootte bepaald. Vervolgens zijn binnen iedere RE een mengmonster samengesteld van de verdachte puinlaag en bovengrond. Voor grond is uitgegaan van een minimale monstergrootte van 10 kg en voor puin van 25kg. Na monstername is het opgegraven materiaal teruggebracht in de sleuf en aangevuld. De graaflocaties zijn weergegeven op situatietekening S2. blad 7 van 16 Milieu & Veiligheid

57 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 4.2 Laboratoriumonderzoek In de volgende tabel is een overzicht gegeven van de uitgevoerde analyses. Tabel: Laboratoriumonderzoek (Meng)monster 1) Monsterdiepte (m- mv.) Asbest puin (25 kg) Asbest grond (10 kg) Verzamelmonster asbestverdacht plaatmateriaal Minerale olie + aromaten Bodemonderzoek Voormalige diesel- olieopslag Grond 102 (20-70) 0,20-0, X 104 (55-100) 0,55-1, X 106 (75-120) 0,75-1, X 108 (25-75) 0,25-0, X Grondwater ,10-1, X ,00-2, X Oliespot Grond 111 (0-30) 0,00-0, X Grondwater ,20-1, X Asbestonderzoek RE 01 RE 1 0,00-0,50 - X X - RE 02 RE 2 0,00-0,50 - X X - RE-puin RE-puin 0,00-0,20 X - X - 1) Voor de specificatie van de monstersamenstelling wordt verwezen naar bijlage 1 De analyses zijn uitgevoerd door het door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerde laboratorium van Acmaa B.V. blad 8 van 16 Milieu & Veiligheid

58 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 5 Onderzoeksresultaten 5.1 Veldresultaten De profielbeschrijvingen van de verrichte boringen en sleuven met de bijbehorende veldwaarnemingen zijn opgenomen in bijlage 1. Bodemonderzoek Algemeen Uit de profielbeschrijvingen blijkt dat de bodem overwegend uit matig fijn tot matig grof zand bestaat met lokaal in de ondergrond humeuze leemlagen. De bovengrond is tot 0,7 m -mv. zwak tot matig humeus. Voormalige diesel- olieopslag Ter plaatse van de voormalige diesel- en olieopslag is de toplaag tot 0, 2 m -mv. overwegend zwak tot volledig puinhoudend. Ter plaatse van boring 14 is tijdens het voorgaande verkennend bodemonderzoek een olieverontreiniging aangetroffen. Om een verdere indruk van de omvang van de verontreiniging te verkrijgen, zijn rondom boring 14 boringen 101 t/m 110 geplaatst. In tabel 4.1 is aangeven welke veldwaarnemingen waar zijn gedaan. Tabel 4.1: Veldwaarnemingen Boring Einddiepte Veldwaarnemingen Grondsoort (m -mv.) Diepte (m -mv.) Waarneming 14 2,30 0,00-1,60 zwakke olie/water-reactie matig fijn zand 101/103/105/ 1,70 0,00-1,70 geen olie/water-reactie matig fijn zand/zwak zandig leem 107 t/m ,10 0,20-0,70 matige olie/water-reactie matig fijn zand 104 1,70 0,55-1,00 zwakke olie/water-reactie matig fijn zand 106 1,20 0,75-1,20 zwakke olie/water-reactie matig fijn zand Oliespot Ter plaatse van boring 111 is tijdens het onderhavig onderzoek waarnemingen gedaan die duiden op olieverontreiniging. Om een verdere indruk van de omvang van de verontreiniging te verkrijgen, zijn rondom boring 111 boringen 112 t/m 114 geplaatst. In tabel 4.2 is aangeven welke veldwaarnemingen waar zijn gedaan. Tabel 4.2: Veldwaarnemingen Boring Einddiepte Veldwaarnemingen Grondsoort (m -mv.) Diepte (m -mv.) Waarneming 111 1,10 0,00-0,30 sterke olie/water-reactie matig grof zand 112 0,30 0,00-0,30 zwakke olie/water-reactie matig grof zand 113/114 0,30 0,00-0,30 geen olie/water-reactie matig grof zand blad 9 van 16 Milieu & Veiligheid

59 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Asbestonderzoek RE1 en RE2 Ten oosten en westen van de puinverharding (RE 01 en RE 02) wordt nagenoeg geen puin aangetroffen. Uit de profielbeschrijving blijkt dat de bodem tot de maximaal gegraven diepte van 0, 5 m -mv. overwegend uit matig humeus zand bestaat met lokaal sporen puin. Visueel is tijdens het huidig onderzoek in de sleuven S3, S4 en S6 een drietal stukjes asbest verdacht plaatmateriaal aangetroffen. Elders binnen de ruimtelijke eenheden RE1 en RE2 zijn visueel geen asbestverdachte materialen aangetroffen. RE-puin Uit de profielbeschrijvingen blijkt dat de grind-/puinverharding (RE-puin) een dikte heeft van 0,2 meter. Vervolgens bestaat de bodem tot 0,4 m -mv. uit matig fijn zand met een matige puinbijmenging. Van 0,4 tot 0,5 m -mv. bestaat de bodem uit matig fijn zand zonder puinbijmenging. Het puin heeft een homogeen karakter, bestaande uit bouwafval en bakstenen. Visueel is tijdens het onderzoek in de puinlaag van de sleuven S11, S12, en S14 enkele tot vele stukjes asbest verdacht plaatmateriaal aangetroffen. In de grondlaag onder de puinverharding van de verdachte sleuven en elders binnen de ruimtelijke eenheid RE-puin zijn visueel geen asbestverdachte materialen aangetroffen. De maximale grootte van de aangetroffen puindelen bedraagt 5 cm. (enkele bakstenen uitgezonderd). De greepgrootte bedraagt zodoende maximaal 3 kg. De inspectieefficiëntie is 100 %. Van iedere puin-/bodemlaag is een zeeftest uitgevoerd. In de onderstaande tabel zijn deze zeeftesten uitgewerkt: Locatie Diepte (m -mv.) % > 16 mm % < 16 mm RE 01: sleuf S1 t/m S5 0,0-0, RE 02: sleuf S6 t/m S10 0,0-0, RE-puin: sleuf S11 t/m S15 0,0-0, RE-puin: sleuf S11 t/m S15 0,2-0, Deze percentages worden als representatief beschouwd voor de gehele puin-/bodemlaag in de betreffende ruimtelijke eenheid en toegepast in de asbestberekeningen in bijlage 7. blad 10 van 16 Milieu & Veiligheid

60 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek 5.2 Analyseresultaten Toetsingskader Asbest De analysecertificaten van de onderzochte asbestmonsters zijn toegevoegd in bijlage 6. In de Beleidsbrief asbest in bodem, grond en puin(granulaat)' van de staatssecretaris van VROM (3 maart 2004, kamerstuk en , nr. 15) is het sinds 1 januari 2003 geldende interim-beleid definitief verankerd. In de beleidsbrief stelt de staatssecretaris van VROM definitief vast: - een interventiewaarde voor asbest in bodem, grond en baggerspecie van 100 mg/kg gewogen (serpentijnasbestconcentratie vermeerderd met 10 maal de amfiboolasbestconcentratie). - een restconcentratienorm voor de toepassing en het hergebruik van alle asbestbevattende materialen (inclusief grond, baggerspecie en puin-(granulaat)) van 100 mg/kg gewogen (serpentijnasbestconcentratie vermeerderd met 10 maal de amfiboolasbestconcentratie). Het asbestgehalten wordt berekend op basis van de veldwerkresultaten gecombineerd met de analyseresultaten. In bijlage 7 is deze berekening weergegeven. Een toelichting op het toetsingskader is opgenomen in bijlage 8. Op basis van het recent verschenen Milieuhygiënische Saneringscriterium bodem, protocol asbest (van toepassing op historische verontreinigingen met asbest in (water)bodem, grond en baggerspecie indien de interventiewaarde wordt overschreden) kan worden bepaald of er bij een bepaald bodemgebruik in de huidige situatie sprake is van locatiespecifieke risicos. De systematiek maakt onderscheid in 3 categorieën: - geen/geringe risicos; - meer kans op risico's; - onacceptabele risico's. Grond en grondwater De analyseresultaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn weergegeven in respectievelijk bijlage 2 en bijlage 3. Een toelichting op het toetsingskader is opgenomen in bijlage 4. De analysecertificaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn toegevoegd in bijlage 5. De resultaten zijn conform het huidige overheidsbeleid getoetst aan de streef- en interventiewaarden uit de circulaire 'Streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering' van 4 februari In de tekst zal de term 'licht verhoogd' worden gebruikt bij gehalten hoger dan de streefwaarden en lager dan de tussenwaarden. De term 'matig verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de tussenwaarden en lager dan de interventiewaarden. De term 'sterk verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de interventiewaarden. blad 11 van 16 Milieu & Veiligheid

61 projectnr maart 2008, revisie 00 De heer E.D. Bleumink Nader bodem- en asbestonderzoek Brinkenweg 87 te Klarenbeek Grond In de volgende tabel zijn de parameters weergegeven, die de betreffende streef-, tussen- of interventiewaarde overschrijden. Tabel 4.2: Overschrijdingstabel grond Monster (diepte cm -mv.) Veldwaarneming Verkennend bodemonderzoek Parameters > streefwaarde < tussenwaarde (licht verontreinigd) Parameters > tussenwaarde < interventiewaarde (matig verontreinigde) Parameters > interventiewaarde (sterk verontreinigd) 014 (50-90) zwakke olie/water-reactie - - MO (5.000 mg/kg ds) Nader bodemonderzoek Voormalige diesel- olieopslag 102 (20-70) matig olie/water-reactie - - MO (2.300 mg/kg ds) 104 (55-100) zwakke olie/water-reactie (75-120) zwakke olie/water-reactie (25-75) geen olie/water-reactie Oliespot 111 (0-30) sterke olie/water-reactie MO (91 mg/kg ds) : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde MO : Minerale olie (GC) Grondwater In de volgende tabel zijn de parameters weergegeven, die de betreffende streef-, tussen- of interventiewaarde overschrijden. Tevens zijn de grondwaterstand (GWS) de zuurgraad (ph) en de elektrische-geleidingsvermogen (EC) weergegeven. Tabel 4.2: Overschrijdingstabel grondwater Peilbuis met filterdiepte (m mv.) GWS (m-mv) Verkennend bodemonderzoek ph Ec (ms/cm) Parameters > streefwaarde 014 (0,3-2,3) 0,92 6,9 0,74 Cr (11 µg/l) Nader bodemonderzoek Voormalige diesel- olieopslag Hg (0,06 µg/l) X (0,53 µg/l) N (1,2 µg/l) MO (230 µg/l) Parameters > tussenwaarde (0,10-1,70) 0,19 6,54 0,71 X (0,44 µg/l) (0,00-2,00) 0,26 6,85 0, Oliespot 211 (0,20-1,20) 0,29 5,98 0, : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde Cr : Chroom Hg : Kwik X : xylenen MO : Minerale olie N : naftaleen Parameters > interventiewaarde De zuurgraad en het elektrische-geleidingsvermogen van het grondwater is niet afwijkend ten opzichte van een natuurlijke situatie. blad 12 van 16 Milieu & Veiligheid