MICRO-ORGANISMEN B: Salmonella, Schimmels en Gisten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "MICRO-ORGANISMEN B: Salmonella, Schimmels en Gisten"

Transcriptie

1 Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN MICRO-ORGANISMEN B: Salmonella, Schimmels en Gisten INLEIDING De vorige les ging over bacteriën. Een bijzondere bacterie is de salmonella bacterie. Behalve aan salmonella besteden we in deze les ook aandacht aan gisten en schimmels. Vierde Salmonella-dode In verpleeghuis De Weezenlanden van de Isalaklinieken in Zwolle is opnieuw een bejaarde overleden aan een besmetting met de salmonellabacterie. Regelmatig staan dit soort berichten in de krant. In Nederland sterven jaarlijks 30 mensen aan een salmonellavergiftiging. Het aantal besmettingen ligt jaarlijks rond de mensen. Deze les gaat over salmonella. Hoe raak je besmet met deze bacterie en hoe kun je dat voorkomen? WAT IS SALMONELLA? Salmonella is een darmbacterie die via besmet voedsel ziektegevallen veroorzaakt. De salmonella bacterie is genoemd naar D.E. Salmon, een Amerikaans bacterioloog die naar de veroorzaker van de varkenspest zocht en per ongeluk de salmonella bacterie ontdekte. 1

2 GEVOLGEN VAN BESMETTING Na een besmetting tasten de bacteriën na het passeren van de maag de dunne darm aan, waar de bacterie een ontsteking veroorzaakt. Voedselvergiftiging door salmonella uit zich door diarree, buikkrampen, hoofdpijn, lichte koorts, rillingen, misselijkheid, slaperigheid en overgeven. Bij de meeste mensen houden deze verschijnselen twee tot drie dagen aan. Het helpt in normale gevallen niet om antibiotica te nemen hoewel dit bij ernstige ziektegevallen soms wel noodzakelijk is. Rust en voldoende drinken is over het algemeen het enige dat helpt. Soms dringt salmonella door in de bloedbaan waardoor organen, botten en gewrichten aangetast kunnen worden. Dit kan gewrichtsontstekingen of langdurige buikklachten zoals krampen, diarree of verstopping veroorzaken. Salmonella heeft een enkele keer hartproblemen, abcessen en botontsteking veroorzaakt. Besmetting met salmonella kan zelfs dodelijk zijn als de patiënt uitdroogt en de nierwerking stopt, maar ook in geval van bloedvergiftiging en shock kan de patiënt overlijden. Na de besmetting kan men zonder klachten te hebben nog maandenlang drager zijn van salmonella. Vooral jonge kinderen, zwangere vrouwen, hoogbejaarden en mensen die al lijden aan een andere ziekte, hebben minder weerstand. Het gevaar voor deze groepen is dat de ziekteverschijnselen leiden tot een vochttekort. Zo'n vochttekort kan zonder medische begeleiding levensbedreigend worden. WAAR KOMT SALMONELLA VANDAAN? Salmonella komt veel voor in dieren, vooral pluimvee en varkens. De bacterie leeft in principe in de darm van deze dieren maar kan via de ontlasting bijna overal voorkomen. Ook mensen kunnen drager zijn en bij onvoldoende hygiëne de besmetting overdragen op levensmiddelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat ongeveer: 25% van de besmettingen wordt veroorzaakt door varkens 11% door runderen 21% door kip 39% door eieren 4% door overige bronnen. 2

3 Groente die niet verhit wordt, kan door mest of verontreinigd water ook voor een besmetting zorgen. Risicoproducten zijn daarom ook kiemgroenten zoals alfalfa, klaverkiemen en ontkiemde zaden zoals taugé en waterkers die meestal niet voor gebruik worden verhit. Ze kunnen in een salade gemakkelijk een besmetting veroorzaken. Dit is te voorkomen door ze voor gebruik onder te dompelen in kokend water. Alfalfa Taugé tuinkers BESMETTING TIJDENS DE PRODUCTIE Vlees raakt tijdens de slacht besmet met bacteriën uit de darmen. De salmonella kan door kruisbesmetting ook op andere levensmiddelen terechtkomen. De bacterie kan overleven in de bodem, het water, op insecten en op vochtige keukenoppervlakken zoals het aanrecht. Hierdoor kan salmonella vrijwel elk ander levensmiddel besmetten. Bij voldoende warmte, vocht, voedsel en tijd groeit de bacterie snel uit. VOORKOMEN VAN SALMONELLA Het risico van besmetting met Salmonella wordt kleiner door voedsel zorgvuldig en hygiënisch te behandelen en kruisbesmetting te voorkomen. Ook is het belangrijk (gerechten met) pluimveevlees, varkensvlees en eieren goed gaar te maken. Vooral voor kwetsbare groepen zoals kinderen tot vijf jaar, ouderen, zieken en zwangere vrouwen zijn deze maatregelen erg belangrijk. Hoewel Salmonella nooit helemaal zal verdwijnen, moet het ook in Nederland mogelijk zijn de bacterie verder terug te dringen. Dat kan door effectieve hygiënemaatregelen, het testen van dieren op Salmonella en een verbod op de handel van eieren met salmonella. Daarmee kan in het productieproces worden voorkomen dat besmette producten in de winkel terechtkomen. 3

4 HYGIËNE EN SALMONELLA THUIS Thuis is een salmonellabesmetting te voorkomen met een aantal eenvoudige voorzorgsmaatregelen: 1. verhit vlees en rauwe (niet gepasteuriseerde) melk door en door. 2. vermijd kruisbesmetting, waarbij de bacteriën van rauwe op gekookte of gebakken producten worden overgebracht. 3. bak eieren of kook ze hard: het eiwit en de eierdooier moeten gestold zijn. 4. bewaar eieren in de koelkast en gebruik geen rauwe eieren voor bijvoorbeeld bavarois, mousse of zelfgemaakte mayonaise. 5. let erop dat het hele product goed gaar wordt. 6. neem een goede hygiëne in acht Vooral voor kwetsbare groepen zoals kinderen tot vijf jaar, ouderen, zieken en zwangere vrouwen is dit belangrijk! WARENWET Ter voorkoming van salmonellabesmettingen is de producent volgens de Warenwet verplicht de volgende waarschuwing op het etiket van pluimveevlees te zetten: "Let op, geef schadelijke bacteriën geen kans. Zorg daarom dat deze bacteriën niet via de verpakking, uw handen of het keukengerei in uw eten terechtkomen. Maak dit vlees door en door gaar om deze bacteriën uit te schakelen." Het is niet toegestaan pluimveevlees tijdens de slacht en verwerking te ontsmetten. De oplossing moet daarom vooral komen van salmonellavrije dieren, schoon voer en een zorgvuldige slacht en verwerking van het vlees. 4

5 THEORIEOPDRACHT Vraag 1 (a) Hoeveel ziektegevallen veroorzaakt salmonella jaarlijks? _ (b) Hoe kan het risico op een salmonellabesmetting verkleind worden? (c) Noem twee dieren waarin salmonella voorkomt. [1] [2] (d) Hoe kan salmonella overgebracht worden? Vraag 2 (a) Wat gebeurt er na besmetting met salmonella met de dunne darm? (b) Noem vier ziekteverschijnselen die een gevolg zijn van de salmonellabacterie (c) Wat is het belangrijkste gevaar bij baby s, zieken en bejaarden als ze een besmetting opgelopen hebben met een salmonellabacterie? _ 5

6 Vraag 3 Noem drie manieren waarop salmonella voor voedselvergiftiging kan zorgen? [1] [2] [3] Vraag 4 Noem twee redenen waarom mensen tijdens het barbecueën besmet kunnen raken? [1] [2] Vraag 5 Noem drie maatregelen die mensen kunnen nemen om besmetting te voorkomen. [1] [2] [3] 6

7 SCHIMMELS EN GISTEN Naast bacteriën bestaan er nog twee ander micro-organismen: schimmels en gisten. SCHIMMELS Schimmels zijn meercellige organismen. Een schimmel bestaat uit draden die zich vertakken en uitgroeien over de voedingsbodem (=substraat) waar de schimmel op groeit. Een moeilijk woord daarvoor is mycelium. Een soort draderige massa eigenlijk. Iedereen kent wel schimmels. Je ziet ze wel eens op oud brood of rotte sinaasappels. Ook schimmels in schimmelkazen zijn bekend. Tot slot behoren paddenstoelen in het bos, oesterzwammen en champignons tot de schimmels. Schimmels kunnen zich op twee manieren voortplanten: 1. Via voortplantingssporen. Deze sporen, te vergelijken met de sporen van paddenstoelen, zijn veel kwetsbaarder dan de sporen van bacteriën omdat hun celwand veel dunner is. Sporen verspreiden zich vaak door de lucht. 2. Doordat een stukje schimmeldraad op een andere plek terechtkomt en daar weer uitgroeit tot een nieuwe schimmel. 7

8 HET SCHIMMELRIJK Het schimmelrijk bestaat uit allerlei soorten schimmels; meer dan honderdduizend soorten. Ze hebben altijd een voedingsbodem nodig: iets waar ze hun bouwstoffen uit halen. Bij sommige is dat dood hout, bij andere dode bladeren, bij weer andere graan, kaas, behang, fruit, noten, brood of zelfs kruidenpoeder. En sommige groeien op mensen of dieren. Denk maar aan teenschimmels bijvoorbeeld. Een aantal schimmelsoorten staan hieronder genoemd: Penicilium Aspergillus Mucor GIFTIGE STOFFEN Schimmels kunnen giftige stoffen afgeven. Soms worden die stoffen gebruikt om andere micro-organismen te doden. Een voorbeeld van zo n stof is penicilline. Hiermee kan men levende micro-organismen in een lichaam bestrijden. Penicilline helpt tegen een groot aantal ziekteverwekkende bacteriën. Het middel doodt de bacterie rechtstreeks of belemmert de groei ervan. Penicilline is in 1928 door de Britse arts Alexander Fleming ontdekt. Fleming was bezig met een onderzoek naar stafylokokken (een bacteriesoort die ontstekingen veroorzaakt), toen hij op een van zijn voedingsbodems de schimmel Penicilium notatum aantrof en opmerkte dat rondom deze schimmel alle bacteriën verdwenen waren. Het bleek dus dat deze schimmel in staat was om een bacteriedodende stof af te scheiden. Fleming noemde deze stof penicilline. Geneesmiddelen zoals penicilline noemt met antibiotica. De productie van penicilline nam pas echt toe toen de Verenigde Staten betrokken raakten bij de Tweede Wereldoorlog. De Amerikaanse regering stak heel veel geld in de zaak en op D-Day (1944) was er voor elke gewonde soldaat genoeg penicilline beschikbaar. In 1945 kreeg Fleming de Nobelprijs voor Geneeskunde. 8

9 GISTEN Een aparte groep schimmels onderscheidt zich doordat ze uit 1 cel bestaan, dit zijn de gisten. Gisten bezitten een kern met daarin de chromosomen en zijn ongeveer 5 X zo groot als een bacteriecel. De belangrijkste gistsoorten zijn: Bakkersgisten Biergisten Wijngisten Gisten leven van suikers. Als afvalproducten produceren ze alcohol + koolzuurgas + aromastoffen. Gisten gebruik je bijvoorbeeld om brood mee te bakken. Het gist zorgt dan voor een luchtig eindproduct door het koolzuurgas dat wordt geproduceerd. Ook kun je met behulp van gisten wijn en bier maken. Suikers worden dan door het gist omgezet in alcohol. Gisten planten zich voort door middel van knopvorming. A = Oudercel, B = Knopvorming C, = Knopvorming, D = Dochtercel 9

10 Opdracht: Beantwoord nu de volgende vragen 1-> Leg in je eigen woorden uit wat penicilline is. 2-> Noem drie schimmelsoorten. [1] [2] [3] 3-> Wat is een mycelium? 4-> Noem twee soorten substraten (voedingsbodems) waarop een schimmel kan groeien? [1] [2] 5) Welk gas zorgt ervoor dat gistbrood gaat rijzen? 6) Wat is een antibioticum precies? 10

11 7) Wat is het grote verschil tussen overlevingssporen bij bacteriën en voortplantingssporen bij schimmels? 8) Hoe planten de volgende micro-organismen zich voort? Bacteriën: Gisten: Schimmels: 9) Welke drie afvalproducten maakt gist? 10) Leg uit waarom de afvalproducten van gist nuttig kunnen zijn. 11

LES 12 Leerjaar 3: MICRO-ORGANISMEN: D VOEDSELVERGIFTIGING EN SALMONELLA Quiche Lorraine maken

LES 12 Leerjaar 3: MICRO-ORGANISMEN: D VOEDSELVERGIFTIGING EN SALMONELLA Quiche Lorraine maken [1] VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 12 Leerjaar 3: MICRO-ORGANISMEN: D VOEDSELVERGIFTIGING EN SALMONELLA Quiche Lorraine maken INLEIDING Vierde Salmonella-dode In verpleeghuis De Weezenlanden van

Nadere informatie

LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken

LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken INLEIDING De vorige les ging over verschillende vormen en soorten bacteriën. In deze les staan

Nadere informatie

PRAKTISCH Salmonellose

PRAKTISCH Salmonellose PRAKTISCH Salmonellose l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Salmonellose of paratyfus is een besmettelijke darmziekte die wordt

Nadere informatie

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen? Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6.

inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6. Paddenstoelen inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 8 6. Schimmelweetjes 11 7. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN

MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken we ook

Nadere informatie

Getsie...bedorven! Bederf. Micro-organismen en hygiëne. Kies de juiste namen bij de tekeningen

Getsie...bedorven! Bederf. Micro-organismen en hygiëne. Kies de juiste namen bij de tekeningen Getsie...bedorven! Bederf Laat enkele producten bederven. Dit zijn: vochtig sneetje brood op een schoteltje onder een bekerglas een beetje melk in een open bekertje in het lokaal een stukje vlees op een

Nadere informatie

Herhaling leerstof / maatwerk. Les Voeding en vertering (Voedselproductie, bacteriën en schimmels Etiketten en achtergrondinformatie)

Herhaling leerstof / maatwerk. Les Voeding en vertering (Voedselproductie, bacteriën en schimmels Etiketten en achtergrondinformatie) Herhaling leerstof / maatwerk Les Voeding en vertering (Voedselproductie, bacteriën en schimmels Etiketten en achtergrondinformatie) Algemeen: Lees onderstaande tekst en uitleg door en beantwoord de vragen

Nadere informatie

Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken.

Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Thema 4 Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Opdracht 2 1. bacteriën schimmels planten dieren 2. Kenmerken van cellen, namelijk of de organismen cellen hebben met celkernen,

Nadere informatie

Boekverslag door O. 810 woorden 28 juni keer beoordeeld. Verslag Praktische Opdracht Ordening

Boekverslag door O. 810 woorden 28 juni keer beoordeeld. Verslag Praktische Opdracht Ordening Boekverslag door O. 810 woorden 28 juni 2016 0 keer beoordeeld Vak Biologie Verslag Praktische Opdracht Ordening Naam: Bregje Coremans Klas: M3b docent: Mr. Vissenberg datum: https://www.scholieren.com/verslag/96899

Nadere informatie

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Gezondheid: 1.17-1.19 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Het thema Verspreiding

Nadere informatie

Quintet. gevaren. gevaren Quintet. Bakkerij. Bakkerij. mijn. mijn

Quintet. gevaren. gevaren Quintet. Bakkerij. Bakkerij. mijn. mijn gevaren Quintet Bakkerij mijn mijn Bakkerij gevaren Quintet Microbiologisch 1 SALMONELLA SPP Typische darmbacterie op eischaal, in melkproducten, chocolade, bloem Overleeft pasteurisatie niet. Groeit niet

Nadere informatie

1. In welke 4 rijken worden organismen ingedeeld? 3. wat is de functie van de celkern in een cel?

1. In welke 4 rijken worden organismen ingedeeld? 3. wat is de functie van de celkern in een cel? Antwoorden door een scholier 1487 woorden 13 januari 2013 6 184 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Thema 4 Ordenen 1 t/m 5 Opdracht 2 1. In welke 4 rijken worden organismen

Nadere informatie

klimaatstad herfst Paddenstoelen klimaatstad

klimaatstad herfst Paddenstoelen klimaatstad herfst Paddenstoelen Schrijf hier je naam... Stad Gent Milieudienst Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen 2014 Driepikkelstraat 32 9030 Mariakerke ( 09 226 15 01 7 bourgoyen.educatie@gent.be geen gezwam...

Nadere informatie

Hygiëne en voedselveiligheid. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedselveiligheid

Hygiëne en voedselveiligheid. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedselveiligheid Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat in op de onderwerpen: voedselbederf; voedselbesmetting; voedselinfectie; voedselvergiftiging. Verder gaat de kaart in op de mogelijkheden om deze ongewenste verschijnselen

Nadere informatie

Veilig eten voorkom een voedselinfectie

Veilig eten voorkom een voedselinfectie Veilig eten voorkom een voedselinfectie Elke dag lopen 2.000 Nederlanders een voedselinfectie op. Slechte hygiëne is meestal de oorzaak. Je kunt er flink ziek van worden: denk aan diarree, braken en koorts.

Nadere informatie

DIARREE A P O T H E E K. N L

DIARREE A P O T H E E K. N L DIARREE WAT IS DIARREE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN OP VAKANTIE: DIARREE VOORKOMEN APOTHEEK.NL D I A R R E E Iedereen heeft weleens last

Nadere informatie

Diarree is een verstoring van het normale ontlastingpatroon. De ontlasting bevat meer water dan gewoonlijk en u moet vaker naar het toilet.

Diarree is een verstoring van het normale ontlastingpatroon. De ontlasting bevat meer water dan gewoonlijk en u moet vaker naar het toilet. DIARREE In het dagelijks leven noemen we het liever buikgriep of voedselvergiftiging. Voor het woord diarree schamen we ons een beetje. Toch heeft iedereen er wel eens last van. Op vakantie of gewoon thuis.

Nadere informatie

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt dat niet alle

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt dat niet alle Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 & 1.2 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt

Nadere informatie

VOORKOMEN VAN LISTERIA-INFECTIE

VOORKOMEN VAN LISTERIA-INFECTIE VOORKOMEN VAN LISTERIA-INFECTIE Via deze folder willen u graag informeren over de infectieziekte Listeriose. Daarnaast geven wij ook enkele aanbevelingen omtrent voeding die u kan ondernemen om de ziekte

Nadere informatie

Fastservice Hygiëne en voedselveiligheid - 1

Fastservice Hygiëne en voedselveiligheid - 1 Fastservice Hygiëne en voedselveiligheid - 1 Voedselveiligheid Als je thuis of op je werk voedsel klaarmaakt, moet je weten of het voedsel nog wel goed is. Het kan bedorven of besmet zijn. Als voedsel

Nadere informatie

Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën

Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk ESBL-drager bent. In deze folder kunt u lezen meer over ESBL zoals wat het is, hoe het wordt

Nadere informatie

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen: IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.

Nadere informatie

Aantekeningen Hoofdstuk 1: Vier rijken Vergelijken KGT

Aantekeningen Hoofdstuk 1: Vier rijken Vergelijken KGT Aantekeningen Hoofdstuk 1: Vier rijken Vergelijken KGT 1.1 De tuin 1 Wat leeft er in een tuin? Organismen: dit zijn levende wezens zoals, planten, dieren, mensen, bacteriën en schimmels. Levenskenmerken:

Nadere informatie

Micro-organismen. organismen

Micro-organismen. organismen Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)

Nadere informatie

Veiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind

Veiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind Veiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind Zijn groente en fruit nog wel gezond ondanks alle bestrijdingsmiddelen? Op nederlands groente en fruit valt het het gelukkig nog mee. Daar moet wel bij vermeld

Nadere informatie

Ik ben zwanger. Wat kan ik doen om geen infecties te krijgen?

Ik ben zwanger. Wat kan ik doen om geen infecties te krijgen? . Wat kan ik doen om geen infecties te krijgen? U bent zwanger. Het is daarom belangrijk dat u goed voor uzelf en uw ongeboren kind zorgt. U moet infecties voorkomen. Sommige infecties zijn slecht voor

Nadere informatie

Voedsel. kweek, productie en vertering. mbo

Voedsel. kweek, productie en vertering. mbo Voedsel kweek, productie en vertering mbo Microben en voedsel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de landbouw worden voedselgewassen constant bedreigd door ziekteverwekkers. Maar zonder microben

Nadere informatie

Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken

Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Wat zijn voedingsstoffen Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om te lopen, te denken enz. Er zijn 6 soorten voedingsstoffen. 1. eiwitten (vlees, peulvruchten.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL 2004

Bijlage VMBO-GL en TL 2004 Bijlage VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL BIOLOGIE VBO-MAVO-D Deze bijlage bevat informatie. 400009-1-586-543b BIOTECHNOLOGIE INFORMATIE 1 OUDE TECHNIEKEN Al eeuwen gebruiken mensen organismen

Nadere informatie

DEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën

DEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën DEEL 7 VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten Bacteriën Een bacterie is eigenlijk het kleinste levende wezentje op aarde. Ze zijn verschrikkelijk klein: een duizendste van een millimeter groot.

Nadere informatie

Horeca, voeding of voedingsindustrie

Horeca, voeding of voedingsindustrie Economie en handel Horeca, voeding of voedingsindustrie Deel 4 van 4 Maakt (werk)ruimten, gereedschappen en machines schoon Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Nadere informatie

PRAKTISCH Toxoplasmose

PRAKTISCH Toxoplasmose PRAKTISCH Toxoplasmose l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Toxoplasmose is een belangrijke zoönose. Dat betekent dat deze ziekte

Nadere informatie

Het rijk van de schimmels

Het rijk van de schimmels 4 BASISSTOF 1 vwo gymnasium Het rijk van de schimmels thema 4 Ordening opdracht 10 Beantwoord de volgende vragen. 1 Heeft de gist die roos veroorzaakt (zie afbeelding 19) een celkern en een celwand? Gistcellen

Nadere informatie

Nodig: bos paastakken, kleine kaartjes, werkblad een ei hoort erbij, werkblad woordzoeker

Nodig: bos paastakken, kleine kaartjes, werkblad een ei hoort erbij, werkblad woordzoeker Themales ei instructie Nodig: bos paastakken, kleine kaartjes, werkblad een ei hoort erbij, werkblad woordzoeker Opwarming: zet de takken in een vaas op tafel en leg de kaartjes klaar. Begin met de vraag:

Nadere informatie

LES 9 MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Wraps maken

LES 9 MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Wraps maken VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 9 MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Wraps maken INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken

Nadere informatie

Bijlage. Micro-organismen

Bijlage. Micro-organismen Bijlage Micro-organismen 1 Bijlage: Micro-organismen In deze bijlage vindt u vrijblijvend meer specifieke informatie over enkele belangrijke micro-organismen en de producten waarin ze vaak worden teruggevonden.

Nadere informatie

In deze folder leest u wanneer u zonder problemen voor uzelf kunt zorgen en wanneer u beter naar een huisarts kunt gaan.

In deze folder leest u wanneer u zonder problemen voor uzelf kunt zorgen en wanneer u beter naar een huisarts kunt gaan. Diarree In het dagelijks leven noemen we het liever buikgriep of voedselvergiftiging. Voor het woord diarree schamen we ons een beetje. Toch heeft iedereen er wel eens last van. Op vakantie of gewoon thuis.

Nadere informatie

Hygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie

Hygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie Hygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 1097 Inleiding U krijgt een intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Natuurlijke ordening

Praktische opdracht Biologie Natuurlijke ordening Praktische opdracht Biologie Natuurlijke ordeni Praktische-opdracht door een scholier 1103 woorden 28 juni 2016 0 keer beoordeeld Vak Biologie Opdracht agar-agar voorwerp Verwachte Vorm Kleur Geschatte

Nadere informatie

HYGIËNISCHE VOEDINGSRICHTLIJN HEMATOLOGIE TIJDENS AMBULANT TRAJECT

HYGIËNISCHE VOEDINGSRICHTLIJN HEMATOLOGIE TIJDENS AMBULANT TRAJECT HYGIËNISCHE VOEDINGSRICHTLIJN HEMATOLOGIE TIJDENS AMBULANT TRAJECT 1065 Inleiding U heeft het advies gekregen om hygiënische voedingsrichtlijnen te volgen. Deze folder informeert u welke voedingsmiddelen

Nadere informatie

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten In hoofdstuk 1.1 Inleiding maken de leerlingen

Nadere informatie

Protocol overdracht ziektekiemen

Protocol overdracht ziektekiemen Protocol overdracht ziektekiemen Aanleren hoest- en niesdiscipline Ziektekiemen uit de neus, mond en keel kunnen zich op verschillende manieren verspreiden. Om risico's te beperken zijn de volgende zaken

Nadere informatie

Voorkom voedselvergiftiging als u een verminderde weerstand heeft

Voorkom voedselvergiftiging als u een verminderde weerstand heeft Voorkom voedselvergiftiging als u een verminderde weerstand heeft Albert Schweitzer ziekenhuis december 2013 pavo 0562 Inleiding De arts heeft met u besproken dat u een verminderde weerstand heeft. Een

Nadere informatie

1. Belang Hygiënecode

1. Belang Hygiënecode 1. Belang Hygiënecode 1. Waarom wordt er in de slagerij met een Hygiënecode gewerkt? Om op een structurele manier hygiënisch en veilig met voedsel te werken. Om mensen te leren om gezonder en gevarieerder

Nadere informatie

Schimmels. http://www.soortenbank.nl/soorten.php?menuentry=quiz&soortengroep=paddenstoelen

Schimmels. http://www.soortenbank.nl/soorten.php?menuentry=quiz&soortengroep=paddenstoelen Schimmels Waar zouden we zijn zonder de schimmel. Geen brood, bier, brie, champignons of penicilline. Ook ruimen ze planten- en dierenresten op (detritivoren). Jammer dat ze al aan planten en dieren beginnen

Nadere informatie

Niet altijd treden ziekteverschijnselen op. Als er ziekteverschijnselen optreden, gebeurt dat meestal 3-4 dagen na de besmetting.

Niet altijd treden ziekteverschijnselen op. Als er ziekteverschijnselen optreden, gebeurt dat meestal 3-4 dagen na de besmetting. E. coli infecties (EHEC = Enterohemorragische Escherichia coli ) 1 Wat is het De E-coli bacterie is meestal een onschuldige darmbewoner bij de mens. Er zijn echter ook E.coli bacteriën waarvan je ziek

Nadere informatie

WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE?

WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE? SPREEKBEURT OF WERKSTUK WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE? Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over genetische modificatie. De informatie is ingedeeld in stappen. Dit zijn de verschillende

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Examen

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Examen Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Examen Samenvatting door een scholier 1780 woorden 5 maart 2007 7,6 47 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Vier rijken vergelijken Samenvatting 1.1 1) Wat leeft

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

Hygiënische Voedingsrichtlijn Hematologie

Hygiënische Voedingsrichtlijn Hematologie Hygiënische Voedingsrichtlijn Hematologie U heeft het advies gekregen om de hygiënische voedingsrichtlijn te volgen. Deze brochure informeert u welke voedingsmiddelen afgeraden worden om voedingsinfectie

Nadere informatie

Voedsel en vertering. havo 5

Voedsel en vertering. havo 5 Voedsel en vertering havo 5 Bij onze spijsvertering, voedselproductie en voedselkweek spelen microben een belangrijke rol. Microben in onze darmen helpen met het verteren van voedsel. Veel van ons eten

Nadere informatie

1. Geheimen. 2. Zwammen

1. Geheimen. 2. Zwammen 1. Geheimen 'Geen plant en geen dier' Een paddestoel is zeker geen dier, maar een plant is het ook niet. Ze hebben geen groene bladeren om zonlicht op te vangen. Bovendien groeien paddestoelen in het donker.

Nadere informatie

De keuken. Hygiëne. Micro-organismen

De keuken. Hygiëne. Micro-organismen Hoofdstuk 1 De keuken. Hygiëne. Micro-organismen 1. Uitleggen hoe we koken. 2. Opsommen wat ze elke les moeten bijhebben. 3. Verklaren wat hygiëne is. 4. Uitleggen wat micro organismen zijn. 5. Uitleggen

Nadere informatie

Schimmels eten A B C A B C

Schimmels eten A B C A B C Schimmels eten we iedere dag. Dit betekent niet dat ons eten altijd beschimmeld is zoals de nectarines hieronder, want die hebben hun beste tijd gehad. Maar om brood, bier of wijn te maken hebben we schimmels

Nadere informatie

1. Lesbegin: video: diabetes

1. Lesbegin: video: diabetes LESONDERWERP: insuline + penicilline ALGEMENE VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES: LEERPLANDOEL(EN): LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. Lesbegin: video: diabetes 6 min 2. Lesuitwerking: onderwijsleergesprek

Nadere informatie

Spoelwormen leven in de darmen van honden en katten.

Spoelwormen leven in de darmen van honden en katten. Darmparasieten komen zowel bij honden als bij katten zeer regelmatig voor. De vaakst voorkomende besmettingen zijn die met spoelwormen en lintwormen. Af en toe zien we ook infecties met giardia. Ook aan

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf Inhoudsopgave Oorzaken van voedselbederf... 2 Chemische omzetting... 3 Micro-organismen... 4 Fysische besmetting... 5 Oorzaken van voedselbederf Chemische omzetting Hiermee wordt de situatie bedoeld dat

Nadere informatie

Groepsopdracht Van Boerderij tot bord

Groepsopdracht Van Boerderij tot bord Groepsopdracht Van Boerderij tot bord Interessante Internet pagina s over voedsel en microbiële voedselveiligheid http://www.voedsel.net/ Informatieve site over voedsel en voeding met mogelijkheid om vragen

Nadere informatie

Hygiënische voedingsrichtlijn Hematologie

Hygiënische voedingsrichtlijn Hematologie Diëtetiek Hygiënische voedingsrichtlijn Hematologie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Hematologische aandoeningen (bloedziekten) worden met hoog gedoseerde chemotherapie en/of bestraling

Nadere informatie

Informatie over het norovirus

Informatie over het norovirus Informatie over het norovirus 2 Net als in andere Nederlandse ziekenhuizen en zorginstellingen komt er in het Ommelander Ziekenhuis Groningen af en toe buikgriep onder patiënten voor. Vaak is het norovirus

Nadere informatie

Clostridium Difficile Associated Diarrhoea (CDAD)

Clostridium Difficile Associated Diarrhoea (CDAD) Clostridium Difficile Associated Diarrhoea (CDAD) s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) Informatiebrochure e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be 2

Nadere informatie

Bloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Bloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Bloedvergiftiging Informatie voor patiënten F0907-1225 juni 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

H.40009.1115. Bloedvergiftiging (Sepsis)

H.40009.1115. Bloedvergiftiging (Sepsis) H.40009.1115 Bloedvergiftiging (Sepsis) Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe

Nadere informatie

Als je buiten op de grond valt en je hebt een diepe wond, wat moet je dan doen? A) Niks B) Een pleister er op plakken C) Naar de dokter gaan

Als je buiten op de grond valt en je hebt een diepe wond, wat moet je dan doen? A) Niks B) Een pleister er op plakken C) Naar de dokter gaan Van welk dier kan je de gekkekoeienziekte krijgen? A) Stieren en koeien B) Schapen C) Allebei Als je buiten op de grond valt en je hebt een diepe wond, wat moet je dan doen? A) Niks B) Een pleister er

Nadere informatie

Bacteriën als hulpje. Yoghurt maken. Benodigdheden. Werkwijze

Bacteriën als hulpje. Yoghurt maken. Benodigdheden. Werkwijze Bacteriën als hulpje Yoghurt maken Je gaat in deze opdracht zelf yoghurt maken. Benodigdheden schone pan thermometer warmwaterbad eetlepel yoghurt 0,5l. melk klein flesje van 0,5l. aluminium en elastiekjes

Nadere informatie

Verpakken Conserveren VW41

Verpakken Conserveren VW41 Verpakken Conserveren VW41 Vorige keer Wat hebben we al gedaan? Deze week Soorten bederf Voedselinfectie en voedselvergiftiging Pathogene micro-organsimen Conserveringstechnieken Verpakkingsproces Als

Nadere informatie

EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid

EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid Fermenteren = Voedsel te laten verbeteren door micro-organismen (bacteriën, schimmels). Wilde

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden

Nadere informatie

Tips om uw reis naar het buitenland voor te bereiden

Tips om uw reis naar het buitenland voor te bereiden Tips om uw reis naar het buitenland voor te bereiden Wat is dat? U kunt last krijgen van reizigersdiarree als u naar exotische landen reist. Typisch is veelvuldige vloeibare stoelgang drie keer per dag

Nadere informatie

Antibiotica VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL

Antibiotica VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL Antibiotica HOE GEBRUIKT U ANTIBIOTICA COMBINATIE MET ANDERE MIDDELEN BIJWERKINGEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN GEBRUIK TIJDENS ZWANGERSCHAP EN BORSTVOEDING RESISTENTIE TEGEN ANTIBIOTICA VRAAG OVER

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie

PATIËNTEN INFORMATIE. Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie PATIËNTEN INFORMATIE Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie 2 Hygiënemaatregelen Als gevolg van de chemotherapie, immunotherapie of bestraling neemt het aantal bloedcellen

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 1703 woorden 22 juni keer beoordeeld. Verzorging. Spelregels voor gezonde voeding.

5,9. Werkstuk door een scholier 1703 woorden 22 juni keer beoordeeld. Verzorging. Spelregels voor gezonde voeding. Werkstuk door een scholier 1703 woorden 22 juni 2004 5,9 162 keer beoordeeld Vak Verzorging Spelregels voor gezonde voeding Inhoudsopgave: Ziekte, allergie Gezond eten Gezond eten, hygiëne Gewicht, dieet,

Nadere informatie

Opstel door B woorden 6 maart keer beoordeeld. Inleiding. Wat is biotechnologie?

Opstel door B woorden 6 maart keer beoordeeld. Inleiding. Wat is biotechnologie? Opstel door B. 1149 woorden 6 maart 2013 8 2 keer beoordeeld Vak Methode ANW ANW Actief Inleiding Wat is biotechnologie? Het begrip biotechnologie omvat alle methodes waarbij organismen gebruikt worden

Nadere informatie

Champignon teelt. afrekenen met bacteriën, virussen + schimmels

Champignon teelt. afrekenen met bacteriën, virussen + schimmels Champignon teelt Champignonteelt Hoewel champignons zelf schimmels zijn stimuleert het gebruik van Vires5 Food de groei en de ontwikkeling van de champignons. Vires5 Food staat garant voor een constante

Nadere informatie

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne WAAROM? Voor VEILIGHEID van de consument Jaarlijks 1.5 miljoen vergiftigingen in Nederland 1993 Duitsland: > 1000 mensen ziek na eten van chips (salmonella) 1996 15- jarige jongen sterft door botulisme

Nadere informatie

Van in de wei tot op je bord

Van in de wei tot op je bord Vlees Van in de wei tot op je bord Hallo daar! Ik ben Maud Kippenbout. Welk vlees eet jij graag tussen je boterham? 1 e graad Welk vlees lust jij het liefst bij de warme maaltijd? lager onderwijs DD6493/304111

Nadere informatie

antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8)

antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) onzichtbaar leven In dit document vindt u de vragen uit het Micropia-opdrachtenboekje voor de bovenbouw van het primair

Nadere informatie

Gezond zwanger... 2. Medicijnen... 4 Orgaanvlees... 4 Rauwemelkse producten... 4 Rauwe eieren... 4 Rauw vlees en kattenontlasting...

Gezond zwanger... 2. Medicijnen... 4 Orgaanvlees... 4 Rauwemelkse producten... 4 Rauwe eieren... 4 Rauw vlees en kattenontlasting... Contents Gezond zwanger... 2 DOEN!... 2 Drink veel vocht.... 2 Eet elke dag verse groenten en fruit.... 2 Slik dagelijks foliumzuur.... 2 Slik een multivitamine speciaal voor zwangeren.... 2 Zorg voor

Nadere informatie

Geschreven door Diernet Team woensdag, 12 januari 2011 00:00 - Laatst aangepast woensdag, 12 januari 2011 23:21

Geschreven door Diernet Team woensdag, 12 januari 2011 00:00 - Laatst aangepast woensdag, 12 januari 2011 23:21 Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Een infectie met parvovirus is een acute (plotselinge en hevige) generaliseerde (systemische) ziekte bij honden. De aandoening

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing leerdagboek

Gebruiksaanwijzing leerdagboek Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Sporen van schimmels Afdrukken pagina 2-21 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77 Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding

Nadere informatie

Georgie Dom. Veilig eten. Kopen, koken en bewaren

Georgie Dom. Veilig eten. Kopen, koken en bewaren Georgie Dom Veilig eten Kopen, koken en bewaren 1 e druk, juli 2011 Copyright 2011 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen Consumentenbond

Nadere informatie

Moeten mensen er echt mee leren leven of... zou het ook aan onze voeding kunnen liggen?

Moeten mensen er echt mee leren leven of... zou het ook aan onze voeding kunnen liggen? Darmklachten zijn een steeds vaker voorkomend probleem. Ondanks de toename van het aantal klachten is er nog steeds geen passende oplossing gevonden voor het probleem. In mijn praktijk Detoxenzo kloppen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen

Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen Samenvatting door M. 721 woorden 15 januari 2014 7,1 28 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Organismen Organismen is een levend wezen:

Nadere informatie

Voeding bij streng beschermende isolatie

Voeding bij streng beschermende isolatie Deze folder geeft informatie over voeding bij in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL). De aanwijzingen zijn van belang voor de patiënt en zijn familie. U als patiënt moet zich aan bepaalde regels met betrekking

Nadere informatie

Infectie bij een prothese

Infectie bij een prothese Infectie bij een prothese U bent nu opgenomen op de verpleegafdeling Orthopedie omdat er mogelijk sprake is van een infectie bij uw prothese. In deze folder vindt u informatie over een infectie en de

Nadere informatie

5,4. Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari keer beoordeeld. Basisstof 1; voedselproductie

5,4. Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari keer beoordeeld. Basisstof 1; voedselproductie Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari 2003 5,4 145 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; voedselproductie Opdr1 1. Door bacteriën wordt de melk zuur. 2. In de koelkast planten bacteriën

Nadere informatie

Maatregelen bij mogelijke dragers

Maatregelen bij mogelijke dragers Maatregelen bij mogelijke dragers van MRSA Omdat u mogelijk drager bent van een bijzondere bacterie (MRSA-bacterie), gelden voor u isolatiemaatregelen. In deze brochure kunt u meer lezen over deze bacterie

Nadere informatie

Biotechnologie vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Biotechnologie vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73574 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Reizigersdiarree. Preventie en behandeling

Reizigersdiarree. Preventie en behandeling Reizigersdiarree Preventie en behandeling Reizigersdiarree Plotseling opkomende diarree komt onder reizigers vaak voor. Reizigersdiarree verloopt in het algemeen mild, gaat vanzelf over en duurt 3 tot

Nadere informatie

33Hygiënecodes in instellingen

33Hygiënecodes in instellingen DC 33Hygiënecodes in instellingen 1 Inleiding Als je niet hygiënisch met voedsel omgaat, kunnen jij en anderen daar ziek van worden. Daarom is elke organisatie en elke werknemer verplicht hygiënisch te

Nadere informatie

Diarree. Waar komt het vandaan en wat doe je eraan? Met nuttige preventietips!

Diarree. Waar komt het vandaan en wat doe je eraan? Met nuttige preventietips! Diarree Waar komt het vandaan en wat doe je eraan? Met nuttige preventietips! 2 Wat is diarree? Diarree is een symptoom van een ontregelde spijsvertering: je darmen slaan op hol. Normaal gezien schuift

Nadere informatie

Bijzonder Resistent Micro-Organisme

Bijzonder Resistent Micro-Organisme Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over

Nadere informatie

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës)

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Rabiës oftewel hondsdolheid is één van de bekendste zoönosen

Nadere informatie

Organen, Cellen en Ordening

Organen, Cellen en Ordening Examen VMBO-GL en TL Organen, Cellen en Ordening biologie CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 10 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 18 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Hier toch enkele nuttige inlichtingen over voedsel: Geurverwekkend voedsel - ajuin - look - vis - sommige specerijen - paprika

Hier toch enkele nuttige inlichtingen over voedsel: Geurverwekkend voedsel - ajuin - look - vis - sommige specerijen - paprika Na de heelkundige ingreep moet u geen speciaal dieet volgen, want een stoma hebben is geen ziekte. Alleen diegenen die om de een of andere reden reeds voor de operatie op dieet stonden (bvb. diabetes,

Nadere informatie

Infofiche 1. Veilig voedsel. Doelstellingen. De leerlingen zien in dat het belangrijk is om veilig met voedsel om te gaan.

Infofiche 1. Veilig voedsel. Doelstellingen. De leerlingen zien in dat het belangrijk is om veilig met voedsel om te gaan. Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen zien in dat het belangrijk is om veilig met voedsel om te gaan. De leerlingen weten hoe ze in de keuken en met voedsel in het algemeen hygiënisch te werk moeten

Nadere informatie