LUTHER Teksten (Luther en het koor zingen in het Duits. De tolk vertaalt Luther in het Nederlands.) DEEL 1 LOBGESÄNGE. LUTHER Eisn d. Gott?

Transcriptie

1 Teksten (Luther en het koor zingen in het Duits. De tolk vertaalt Luther in het Nederlands.) DEEL 1 LOBGESÄNGE Eisn d [ΨΞ λϖϕ ϑφ Ω ϖ] Gott? Gott Ist? Ist Gross! Gross ist Gott! Jahwe. Auf mein Herz! Preise den Herrn! Ich will ihn loben mein Leben lang. Meinen Gott will ich singen so lange ich atme. Der Herr ist König. Jahwe. Herr, von ganzen Herzen will ich dir danken Deine machtvollen Taten allen verkünden, Über dich will ich jubeln und mich freuen. Jubelt Gott zu, aller Völker der Erde! Singt zur Ehre seines Namens, Rühmt ihn mit Lobgesang! Jubelt Gott zu unserem starken Beschützer! Stimmt den Lobgesang an. Herr es macht Freude, Dir zu preisen, Dich, den Höchsten, Mit Lieder zu preisen. 1

2 HYMNEN Singt dem Herrn ein neues Lied! Auf zu ihm, ihr Völker! Unterwerft euch seiner Macht! Ihr Völker alle, Begrüsst unseren Gott mit Freudengeschrei. Gott ist der Höchste. Er hat Nationen in unsere Gewalt gebracht, Seine Herrschaft umschliesst die ganze Welt. Denn er wird die Feinde zertreten Unterwerft euch seiner Macht! Gott ist Gross? Gott ist gross! Jahwe? Amen? Amen Amen Amen Amen Amen Thesen en Psalmen Luther zingt de stellingen in brabbelduits. Elke stelling eindigt hij met t kundut-h, (vertaal dit), waarop de tolk vertaalt. Zingt stelling 1 Als de Heer zegt; doet boete enz., dan bedoelt hij dat het hele leven van zijn gelovigen hier één gedurige boetedoening zijn moet. Moet zijn. Zingt stelling 2 Dit woord kan dus niet zó worden opgevat dat het betrekking zou hebben op de biecht, (het sacrament van de boete) Zingt stelling 3 Hij bedoelt hiermee niet alleen maar de innerlijke boete 2

3 Hervat niet alleen de innerlijke boete, want er is geen ware boete als zij niet allerlei kastijdingen van het vlees uitwerkt. Zingt stelling 94 Men moet de christenen vermanen dat zij zich er op toeleggen om hun hoofd Christus door straf, dood en hel heen te volgen. Psalm 130 Aus der Tiefe meiner Not, schreie ich zur dir, Herr Höre mich doch, sei nicht taub für meine Hilferuf! Wenn du Vergehen anrechnen wolltest, Herr, Wer könnte von dir bestehen? Aber bei dir finden wir Vergebung. Damit wir dich ehren und dir gehorchen. Zingt stelling 8 De kerkelijke bepalingen omtrent biecht en boete gelden alleen de levenden, niet de stervenden. Zingt stelling 10 Onverstandig doen die priesters die de stervenden tot in het vagevuur tot boetedoening verplichten. Zingt stelling 14 Onvolmaakte vroomheid of onvolmaakte liefde bij een stervende brengt onvermijdelijk grote vrees met zich mee; die vrees is des te groter naarmate de liefde geringer is. Zingt stelling 15 Op zichzelf zijn deze vrees en schrik, om van andere dingen maar te zwijgen, al voldoende om de straf van het vagevuur uit te maken, daar zij grenzen aan de verschrikkingen van de wanhoop. Es scheinen sich demnach Hölle, Fegefeuer und Himmel - t Komt mij voor dat hel, vagevuur en hemel - - in der gleiche Weise zu unterscheiden wie Verzweifelung, annäherende Verzweiflung und Sicherkeit. 3

4 - hel, vagevuur en hemel, evenveel van elkaar verschillen als wanhopen, bijna wanhopen en zich geborgen weten. Zingt stelling 23 Kan er aan iemand werkelijk kwijtschelding van alle straffen gegeven worden, dan staat het vast dat zij slechts aan de allervolmaaksten wordt gegeven. ( ) Dat wil zeggen aan zeer weinigen. Zingt stelling 24 Dus kan het niet anders of het grootste deel van het volk wordt bedrogen door deze mooipraterij dat álle straf kwijtgescholden wordt. (wordt kwijtgescholden) Psalm 56 Gott, hab Erbarmen mit mir, denn man stellt mir nach, unaufhörlich werde ich bedrängt und angefeindet! Meine Feinde dringen ständig auf mich ein; viele kämpfen gegen mich, du Höchster. Ständig verdrehen sie meine Worte; alles, was sie planen, soll mir schaden. Sie liegen überall auf der Lauer, sie bespitzeln mich auf Schritt und Tritt, sie haben es auf mein Leben abgesehen. Zingt stelling 30 Niemand is er zeker van of zijn berouw oprecht is, nog veel minder kan hij er zeker van zijn of hij volkomen vergeving van zonden heeft ontvangen. Zingt stelling 35 Degenen die leren dat zij die zielen uit het vagevuur loskopen, geen berouw nodig hebben, prediken iets onchristelijks. Zingt stelling 40 Het ware berouw begeert straf en bemint straf. Psalm 32, Luther tolkt (in het Duits) Herr, erst wollte ich meine Schuld verschweigen; 4

5 doch davon wurde ich so krank, dass ich von früh bis spät nur stöhnen konnte. Ich spürte deine Hand bei Tag und Nacht; sie drückte mich zu Boden, ließ meine Lebenskraft entschwinden wie in der schlimmsten Sommerdürre. Darum entschloss ich mich, dir meine Verfehlungen zu bekennen. Was ich getan hatte, gestand ich dir; ich verschwieg dir meine Schuld nicht länger. Und du du hast mir alles vergeben! Zingt stelling 75 De mening dat de pauselijke schuldafbetaling zulk een kracht heeft dat hij iemand kan vrijspreken, zelfs wanneer hij, gesteld dat het mogelijk was, de moeder Gods zou hebben verkracht, is pure waanzin. Psalm 55 Gott, die Sorgen drücken mich nieder, ich finde keine Ruhe mehr; denn Feinde bedrohen mich und Schurken bedrängen mich; verfolgen mich mit wütendem Hass. Die Angst schnürt mir das Herz zusammen, tödlicher Schrecken hat mich überfallen, Furcht und Zittern haben mich gepackt und kaltes Grauen steigt in mir hoch. SOPRAAN Ich wollte, ich hatte Flügel Flügel wie ein Taub, dann konnt ich fliegen Psalm 17 Gott, du siehst meine Feinde, diese Verbrecher; sie kreisen mich ein, sie wollen mich vernichten! Ihr Herz ist ohne jedes Mitgefühl, ihr Mund führt vermessene Reden. Jetzt umzingeln sie mich; sie lauern darauf, mich niederzustrecken, wie gierige Löwen, zum Sprung bereit, lüstern auf Beute, um sie zu zerreißen. Nein, zerschmilzt in mir? Niemand sohnst kann mir? Bleibt nie so fern? So fernt! 5

6 Nein! Du bist doch sein Liebling? Zingt stelling 62 De ware schat van de kerk is het heilige evangelie. Hunde! Zingt stelling 65 De schat van het evangelie is het net waarmee men vroeger mensen ving; de rijken. Zingt stelling 66 De schat der aflaten is echter het net waarmee men nu dat geld zelf van de mensen vangt. Psalm 42 Luther probeert mee te zingen. Herr, wie ein Hirsch nach frischem Wasser lechzt, so sehne ich mich nach dir. Wann darf ich zu ihm kommen, wann darf ich ihn sehen? Tränen sind meine Nahrung bei Tag und Nacht, weil man mich ständig fragt: "Wo bleibt er denn, dein Gott?" Spreekt/ gilt de volgende stellingen; Stelling 82 vertaalt de koorteksten Waarom de paus niet dat héle vagevuur ontruimt, uit heilige liefde, daar hij immers wel ontelbare zielen verlost alleen maar om die kerk te kunnen bouwen. Stelling 86 En waarom hij, die rijker is dan Crassus, niet liever tenminste die ene Sint Pieterskerk van zijn éigen geld betaalt. (uit eigen zak betaalt) Stelling 90 Hun zeer ernstige bezwaren alleen maar met geweld het zwijgen op te leggen in plaats van ze in redelijkheid op te lossen, betekent de kerk prijs te geven aan de spot van hun vijanden en de christenen ongelukkig te maken. Stelling 92 6

7 Daarom weg met al die profeten die het volk roepen; vrede, vrede, en het is helemaal geen vrede! Leve de profeten die zeggen; kruis, kruis, en het is geen kruis! EN Psalm 97 Der Herr ist König! Jubeln soll die ganze Erde, freuen sollen sich die fernsten Länder! Sein Thron ist gegründet auf Recht und Gerechtigkeit. Feuer läuft vor ihm her und verzehrt alle seine Feinde. Seine Blitze erhellen die ganze Welt, die Erde sieht es und zittert. Die Berge zerfließen wie Wachs vor dem Herrn, dem Herrscher der ganzen Erde. Der Himmel bezeugt seine Treue. Warum hast du nein, nein! Liebe, Liebe Wenn ich schreie, ich schreie! Hunde brüllen mich an wie Gott Ich zerfliesse! Meine Knochen fallen auseinander die Zunge klebt mir meine Kehle Knochen, Hunde, nein, nein! Mein Gott! Liebe, ich sehe mich schon im Grab. Psalm 82 Greif ein, Gott, regiere die Welt; denn dir gehören alle Völker! ORGELMUZIEK (concertant intermezzo) DEEL 2 Paradoxen Stelling 17 Der Mensch kann von Natur aus nicht wollen, das Gott Gott ist. (De mens kan van nature niet willen, dat God God is- hij wil uit zichzelf niet, dat de Heer zijn God is, maar dat hijzelf god is.) Stelling 18 Gottt von Natur aus über alles zu lieben, ist ein erdichteter Begriff wie eine Chimäre. Uit eigen natuurlijke kracht God liefhebben is een fictief doel, een fabel, een spookbeeld najagen. 7

8 Stelling 95 Gott lieben heisst sich selbst hassen und ausser Gott nichts kennen. God liefhebben is zichzelf haten en buiten God om niets kennen. (2x) Stelling 40 Nicht indem wir gerecht handeln, werden wir gerecht, sondern gerecht gewórden, handeln wir recht. Gegen die Philosophen. Men wordt niet rechtvaardig door goed te zijn, maar wie rechtvaardig gemáákt Is. Stelling 54 Een driehoek. Die menschliche Natur ist ein Dreieck; die Vernunft der Gute Wille, das Fleisch der böse Wille und der Wille, der frei wählen kann; so stinkt die Philosphie faul aus dem Mund! Het verstand dat goed wil, het vlees dat kwaad wil en de Wil die kiezen kan; zo stinkt ons de filosofie uit de mond. Stelling 4 Ein dreieck! Es ist also die Wahrheit, dass der Mensch, der ein Schlechter Baum geworden ist, nur Schlechtes wollen und tun kann. (De waarheid is dat de mens tot een kwade boom is geworden, die niet anders kan dan het kwade willen en doen) Stelling 6 Es ist unwahr dass der Wille sich von Natur aus nach der richtigen Anweisung der Vernunft und guten Willen ausrichten könne. Hij kan zich zonder genade- van God- zich niet richten naar het juiste voorschrift van het verstand- een goede wil- hij zich van nature niet richten kan- naar het juiste voorschrift van het verstand- noch naar een goede wil. Stelling 54 Und das Fleisch ist nicht nur Teil von ihm, nein, er ist ganz und gar aus Fleisch! Im Fleische erkennt der sündige Mensch sich selbst. En het vlees, néén, is geen onderdeel van hem. Hij is zelf helemaal vlees! stelling 85 Der Wille eines jeden wollte lieber dass es kein Gesetz gäbe, und er gänzlich frei wäre. De wil van een mens is zo gericht, dat men liever geen enkele wet zou willen, vrij zou willen zijn. 8

9 Stelling 71 Das Gesetz und der Wille sind ohne die Genade Gottes zwei unversöhnliche Gegner. Wet en Wil- zonder genade Gods- staan zonder de genade Gods onverzoenlijk tegenover elkaar. Stelling 89 Die Genade ist als Mittlerin notwendig, die das Gesetz dem Willen annehmbar macht. Er moet een bemiddelende genade komen die de wet en de menselijke wil met elkaar verzoent. Stelling 72 Was das Gesetz will, will der Wille stets nicht, er sei denn, er heuchle aus Furcht oder Liebe, dass er wolle. Wat de wet wil, wil de Wil niet, tenzij zij door angst of liefde gedreven doet alsof. DER BAUCHREDNER (waanzinaria Luther) Wucher, Trunkenheit, Mord und Totschlag und so weiter, das sind Sünden,ja Aber die Vernunft ist des Teufels Braut. Die schöne Hure tritt herein und gibt sich vernünftig, dass man glauben könnte, dass es die Worte des Heiligen Geists sind. Aber sie ist die höchste Hure, die der Teufel hat! Achtet darauf, dass Ihr die Vernunft im Zaume haltet, folgt ihr nicht, schmeisst ihr Scheisse in die Fresse. Tretet die Vernunft samt ihrer Weisheit mit Füssen. Du, verfluchte Hure, willst mich verführen, dass ich für den Teufel einen Ehebruch begehe? (Wenn die Hurerei dich überfallt, schlage sie tot und tue dasselbe mit der geistlichen Hurerei, denn nur wer auf solche Weise spricht, kann die Vernunft mit Gottes Wort reinigen und befreien.) Woeker, dronkenschap, moord en doodslag etc, dat zijn zonden, ja Maar die bruid van de duivel, het verstand, die mooie slet, komt binnen en wil verstandig zijn, men meent dat wat hij zegt van de Heilige Geest is. Maar zij is de hoogste hoer van de duivel! Let erop dat u het verstand in bedwang houdt, volg haar niet, gooi poep in haar smoel. Treedt het verstand met haar wijsheid met voeten. Jij, vervloekte hoer, wil jij mij verleiden dat ik met de duivel overspel pleeg? (Als de hoererij u aanvliegt, sla haar dood en doe dat vooral met deze geestelijke hoererij, want alleen door zo te spreken wordt het verstand door het Woord Gods gereinigd en bevrijd.) ARIA, ORGEL EN KERKKLOKKEN Psalm 22 9

10 Warum bist du so fern? Warum hilfst du nicht wenn ich schreie? Antwortest nicht, schenkst mir keine Ruhe? Wenn ich schreie. Seit dem ersten Atemzug stehe ich unter deinem Schutz, von Geburt an bist du mein Gott. Bleib jetzt nicht fern, denn ich bin in Not! Viele Feinde umsingeln mich, kreisen mich an wie wilde Stiere, sie reissen ihre Mäuler auf, brüllen mich an wie hungrigen Löwe. Ich zerfliesse wie ausgeschüttetes Wasser, meine Knochen fallen auseinander, mein Herz zerschmilzt in mir wie Wachs, meine Kehle ist ausgedörrt, die Zunge klebt mir am Gaumen. Ich sehe mich schon im Grab liegen. Ich bin kaum noch ein Mensch, ich bin ein Wurm. EPILOOG ; Gott- ist- gross! gross! gross! A Ineens wist ik het: Ik schrijf een roman En ik schreef een roman Een roman over een meisje Waarom een meisje? Omdat jongens volgens mij te ongeduldig zijn En dat meisje ging weg van huis Daar was al moed voor nodig Je zult maar een katholiek meisje zijn Zij piepte m Ze liep haar dorp uit Ze liep door weilanden Door bossen Ze sprong over sloten Ze zwom door rivieren Ze trok door woestijnen Ze werd aangevallen door wilde dieren Ze werd verkracht En bijna vermoord En ze werd ook nog verliefd Maar dat bleek een misverstand 10

11 Verliefd is altijd een misverstand Zoals God ook altijd een misverstand is Hoop ik Maar ze bleef gewoon altijd maar doorlopen Verliefd of niet Zwanger of niet Ze was zwanger En ze kreeg een heel leuk babietje Dat nooit honger had En alleen maar lachte En ineens dood bleek Gestikt of zo Maakt het uit God of niet Gewoon! Rechtuit! B Ik was zijn tolk Wanneer onze Heer en Meester Jezus Christus zegt: doet boete, dan bedoelt Hij dat het hele leven van zijn gelovigen op aarde één gedurige boetedoening moest zijn Ik bedoel Zo dachten mensen in die tijd Daar kon ik nog wel mee leven Er is geen ware boete als zij niet allerlei kastijdingen van het vlees uitwerkt Gods straffe duurt dan ook al de tijd Dat de mens mishagen aan zichzelf heeft Dus net zo lang als de ware innerlijke boete Tot wij het koninkrijk der hemelen ingaan T kundut-h Interesseerde me niks Maar kon ik nog wel in mee gaan Hoewel Ik stond er eigenlijk niet bij stil Had immers een baantje Ik was zijn tolk Hoefde niet in de bijstand Alleen moest ik altijd van hem lachen Als ik dat zei Over Dat koninkrijk der hemelen En dat kon ik niet Begeistert!, beval hij dan kon ik eigenlijk niet lachen maar deed ik wel speelde ik ik ben acteur C Ik was zijn tolk 11

12 Hij was gedreven, absoluut Hij was begeistert, absoluut Hij was gul, gastvrij Hield van leven in de brouwerij Hij vrat, hij zoop Was altijd in voor een practical joke Hij lulde honderduit Over zijn missie, zijn opdracht Hij roddelde over collega s Over vorsten, kardinalen en de paus Was verbazend openhartig over zijn dromen Zijn visioenen En hij zweette Hij zweette genadeloos Nu zweet ik ook Natuurlijk Iedereen zweet op zijn tijd Maar hij zweette anders Hij zweette doodsangst Doodsangst droop over zijn gezicht Want hij was doodsbang Voor het laatste oordeel Voor de Apocalyps D Stel dat hij het niet bij het rechte eind had gehad? Enerzijds was hij overtuigd van zijn gelijk Anderzijds had hij toch ook zijn twijfels Niets menselijks was hem vreemd Stel dat die Roomsen? Dat was immers de norm In zijn tijd Stel dat die Rooms Katholieke kerk Het zweet brak hem uit Bij de gedachte Dat hij door zijn rebellie Gedoemd was tot Alleen al bij de gedachte aan de sauna in de hel Brak het zweet hem uit Depressies diende zich aan Aambeien ook Hoge bloeddruk Angina Pectoris Benauwdheid Alsof iemand God? De duivel Hem wilde wurgen En toen werd hij rabiaat In doodsangst begon hij om zich heen te slaan Tegen alles En vooral tegen alles wat bij voorbaat weerloos was Redetwist niet teveel met de Joden over de artikelen des geloofs 12

13 zij zijn van hun jeugd af met gif en wrok tegen onze Heer opgevoed dat er geen hoop voor ze is tot ze te eniger tijd door hun ellende murw zijn geworden en gedwongen om te bekennen, dat de Messias reeds gekomen is en onze Heer Jezus Christus is ja, overigens is het voorbarig ja, zelfs vergeefs met hen te disputeren deed ik vertaalde ik Begeistert! Corrigeerde hij dan Beval hij dan Begeistert! Speelde ik dus Vertaalde ik; Ze laten winden braden peren eten, drinken, leven goed en aangenaam van het door ons verdiende goed hoeden ons en onze goederen gevangen door hun vervloekte woeker Ik was zijn tolk Ik vertaalde wat hij zei Begeistert! zogenaamd E Hij was ook een tolk Zei hij Hij vertaalde de tekst De enige die er toe deed Zei hij De bijbel Gods woord Hij krabbelde wat in de kantlijn Hij voegde er wat voetnoten aan toe Streepte andere door Zette de wereld in brand De wereld voor zover hem bekend En toen bedacht hij Dat zij Die oude Schriftgeleerden Die tekst misschien wel veel beter begrepen Dan hij Omdat ze Hebreeuws kenden En dat wat zij in de kantlijn krabbelden Er aan voetnoten aan toevoegden Misschien wel veel beter was Dan wat hij bij elkaar prutste Stel dat zij het beter wisten Beter nog dan die papen? En uit paniek propte hij zich vol 13

14 Hij vrat Hij zoop Hij raasde en tierde Hij blies zichzelf op Toen hij ineens dood bleef Die nacht van 18 februari 1546 (en een plotselinge dood werd in die tijd beschouwd als een straf van God) hebben ze hem na zijn dood nog een klisma gegeven in de hoop hem weer te laten leven Hem op te laten staan uit de dood Net als zijn grote voorbeeld Zijn idool Zijn held Het enige resultaat Was een pandemonium, een kakofonie, een Apocalyps Van scheten, stront, drek en giftige sappen Vind ik dit nog interessant? Dacht ik Maar wie ben ik? Dacht ik Behalve zijn tolk En toen dacht ik: Ik ben geen tolk Ik ben misschien ook geen acteur Begeistert! F Ik doe het niet meer Ik ben zijn tolk niet langer Vertaal zijn woorden niet meer Vanaf nu zijn de enige woorden Die ik misschien nog vertrouw Mijn eigen woorden Ik ben een schrijver Ik heb ook zelf iets te vertellen En toen dacht ik; Ik schrijf een roman En die roman ging over dat meisje Dat m piepte Werd verkracht Bijna vermoord Verliefd werd Zwaner Een leuk babietje kreeg Dat alleen maar lachte En ineens dood bleek En twintig jaar later kwam ze weer thuis En niemand herkende haar Niemand had haar gemist Dat was mijn roman 14

15 APPENDIX SOLO P t. Majhni octro cise. Lak Zap l. Tatá? vertaalt alt Wij zijn alleen in dit heelal dat we niet kennen. Alleen met elkaar Enastri, tsôh! Die we ook niet kennen Se lahko, v zank vri-e, mu, K doing, do se ga ôk, t Kundut-H. We zijn bang. We moeten opnieuw beginnen, maar we weten niet waar. Yôh nie, yôh da. Tsôh, mm. Ja, hier. Of hoe, ja, zo? Trakov se uprar skó cordoni, v t, v t, v t. We moeten alles opnieuw benoemen. Waarom? Omdat we bedrogen zijn en misleid. Dabi iz veni, dabi skladu, dabi dabi dei chei vratu. Wat we geloofden bleek een leugen, wat we wisten een illusie. Wat we zeiden begrepen we zelf niet. We liepen achter de woorden aan, Oskenske y na, nanamestite. Als honden achter een bal Blizino vrivri dei della prav takô, pravtlok. We liggen naakt in een wieg. 15

16 Niemand die zich over ons heen buigt, niemand die zich over ons ontfermt. Culle n sko, culle lahko, culle kenske e v rvie. Het wordt donker, het wordt licht. Het wordt warm, het wordt koud. Zij beeldt de slotzin van de tolk uit Is er iemand die van ons houdt. einde foyer-geroezemoes tijdens epiloog Welnee. Volgende keer. Gaat wel. Nooit meer. Mwah. Ernsthaft. Winkelhaak. Turquoiseachtig. Niet dat ik. Fabricage. In euro s dan. Voetnoten. Niemand toch. Te ongeduldig. Die roman. Ongehoord. Met melk ja. Geen pauze. Existentieel. Idioom. 20 jaar later. Angina pectoris. Contractbreuk. Reuss geen keus. Niet dat ik. Zei ik net. Experiment. Uitgestorven. Volgende keer. Ingrediënten. Visumkantoor. Lijn 17. Hutler. Zozo. Geef mij nou. Überhaupt. Mag ik ook eens. Nogal. Is dit nu. Unaufhörlich ja. Raad van bestuur. Roelofarendsveen. Lekker ja. Vielleicht. Mag dat. Dit nooit meer. Kippenvel. Koek&co. Wissenschaftlich. Heerlijk hoor. Te lang. Mijn pillen. Enig broekpak. Je zou ze toch. Uche uche. Me hoela. Waar zijn we nu. Jammer hoor. Hèhè. A-4tje. Erg apart zeg. Zeg het nu. Musica Blabla. Wil je dat niet meer. Voortaan samen. Het zou toch. Meerstemmigheid. Die Liebe. Zo eenzaam hè. Herkansing. Godsallemachtig zeg. Begeistert ja. Randstadkunst. Sauna. n Misverstand. Je ouders ook. Haha. Zangersexceem. Postcode. Had jij dat nou ook. Hoestcake. Stofallergie. Gott. Mag dit wel. Heb je zo gemist. GLORIA zeer fragmentarisch gemonteerd in de Epiloog Al Ehr und Lob sol Gottes sein Er ist und heisst der höchst allein. Sein Zorn auff erden hab ein end, Sein fried und gnad sich zu uns wend. Den menschen das gefalle wohl, Dafür man herzlich danken sol, Auch lieber Gott dich loben wir. Und preisen dir mit ganzen gir. Auch kniend wir anbeten dich, Dein ehr wir rhümen stefiglich. Wir danken dir zur aller zeit Um dein grosse Herrlichkeit. Herr Gott im Himel König du bist, Ein Vater der allmechtig ist. Du Gottes Son vom Vater bist, Einig geborn Herr Jesu Christ. Herr Gott du zartes Gottes Lamb, Ein son aus Got des Vaters stam. Der du der welt sünd trägst allein Wollst uns gnedig, barmhertzig sein. Du bist und bleibst Heilig allein. Las dir unser bitt gefellig sein. Der du gleich sitzt dem Vater dein. Wolst uns gnedig, barmhertzig sein. 16

17 Du bist und bleibst Heilig allein. Über alles der Herr allein. Der aller höchst allein du bist De lieber Heiland Jhesu Christ Sampf dem Vater und heilgen geist. In Göttlicher Maiestet leich. Amen/ das ist gewislich war Das bekent aller Engel schar. Und alle welt so weit und breit, Von anfang bis in ewigkeit. (M. Luther) 17