RAPPORT KWALITEITSONDERZOEK NTC-PO. Stichting NTC in de Nedersaksische Grensregio (NTCN), ntc-po locatie Twist

Transcriptie

1 RAPPORT KWALITEITSONDERZOEK NTC-PO Stichting NTC in de Nedersaksische Grensregio (NTCN), ntc-po locatie Twist Plaats : Twist BRIN nummer : 29RE C12 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 19 november 2014 Datum vaststelling : 18 maart 2015

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht NTC-PO Stichting NTC in de Nedersaksische Grensregio (NTCN), locatie Twist te Duitsland in het kader van een kwaliteitsonderzoek (KO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde Toezichtkader PO/VO Bij dit kwaliteitsonderzoek doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, de voorwaarden voor kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit deze zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Doorgaans is dit alleen bij onafhankelijk onderzoek door derden het geval. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Wel is het activiteitenverslag van het schooljaar 2013/2014 toegestuurd, evenals de jaarplanning 2014/2015. de inspectie heeft deze informatie bij haar oordeelsvorming betrokken. De opzet van het onderzoek Het kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Pagina 5 van 15

6 Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in de betreffende lesgroep de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Gesprekken met de coördinator over de kwaliteit van de indicatoren. Gesprekken met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de coördinator en een vertegenwoordiging vanuit het bestuur. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 geeft de inspectie een beschouwing over de geconstateerde kwaliteit in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In de rapporten van schooljaar is hierin voor iedere bezochte ntcschool apart informatie opgenomen over de aanpak en de gevolgen van de bezuinigingen op het Nederlands onderwijs in het buitenland vanaf januari In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Pagina 6 van 15

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De met een * gemarkeerde indicatoren zijn bepalend voor de vaststelling van het vervolgtoezicht. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Opbrengsten * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. Leerstofaanbod * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. Tijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.3 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen blijft beperkt. Pagina 7 van 15

8 Schoolklimaat De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.5 De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Pagina 8 van 15

9 Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee N1B N2B N4A In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen In het schoolplan is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima Pagina 9 van 15

10 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het primair onderwijs op NTCN, locatie Twist en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken. Voor een goed begrip wordt eerst de uitgangssituatie beschreven. Uitgangssituatie Het onderwijs in de Nedersaksische grensregio is tot stand gekomen dankzij financiële ondersteuning van de Kreis Graftschaft Bentheim, de Euregio en de Nederlandse overheid, dit laatste middels een beperkte subsidieverstrekking vanuit de Stichting NOB. Inmiddels ondersteunen ook enkele lokale gemeenten het onderwijs aan de Nederlandse kinderen in de regio. Een deel van de oorspronkelijke financiële ondersteuning was tijdelijk, bedoeld om het onderwijs op te kunnen zetten. In de loop van 2013 werd duidelijk dat de bijdrage vanuit de Nederlandse overheid per 1 januari 2014 zou stoppen. In het voorjaar van 2014 bleek vervolgens dat de subsidie alsnog in beperkte mate gecontinueerd kon worden tot in elk geval januari 2017, zij het met bijna een halvering van het subsidiebedrag per leerling. Het bestuur heeft op de bezuinigingen gereageerd door de ouderbijdrage te verhogen tot 200,- à 220,- euro per leerling. Ook zijn met gemeenten afspraken gemaakt over aanvullende subsidie wanneer het leerlingenaantal op een bepaalde locatie onder een bepaalde grens zou komen. Doel van de Nederlandse taallessen is om de Nederlandse leerlingen die in Duitsland woonachtig zijn en daar naar school gaan, het contact met de Nederlandse taal en cultuur te laten onderhouden, zo niet uit te breiden. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat ook Duitse leerlingen van de Nederlandse taallessen zouden profiteren. Omdat het onderwijskundig te lastig was om zulke verschillende taalniveaus te combineren, worden inmiddels de Nederlandse taallessen aan Duitse leerlingen afzonderlijk gegeven, met subsidie van onder andere de Nederlandse Taalunie. Na een aanvankelijke pilotfase zijn de lessen onder de hoede van het bestuur, De NTCN, in het schooljaar daadwerkelijk van start gegaan op een zestal locaties. Het aantal locaties heeft sindsdien gevarieerd, het leerlingenaantal is geleidelijk afgenomen. Ten tijde van het inspectiebezoek bezoeken 64 leerlingen op zes locaties de lessen. Vorig schooljaar waren dit er nog ruim honderd, een aantal ouders heeft afgehaakt vanwege de hierboven vermelde verhoging van de ouderbijdrage. Daarbij komt dat het voor het Pagina 10 van 15

11 bestuur lastig is gebleken continuïteit en voldoende kwaliteit van de lessen te garanderen. Er hebben veel personele wisselingen plaatsgevonden, zowel in de onderwijskundige aansturing als bij de leraren. De inspectie is naar aanleiding van het laatste bezoek dat in het voorjaar van 2011 plaatsvond, overgegaan op een vorm van geïntensiveerd toezicht. In 2012 heeft in dat kader een vervolggesprek over de voortgang van het kwaliteitsverbeteringstraject met het bestuur plaatsgevonden, waarbij is afgesproken de locaties in het najaar van 2013 opnieuw te bezoeken. Dit bezoek is vervolgens uitgesteld tot het voorjaar van 2014, omdat onduidelijk was of het bestuur überhaupt met het Nederlandse onderwijs in de Euregio zou doorgaan, vanwege het stopzetten van de subsidie vanuit de Nederlandse overheid. Pas in de late zomer van 2014 is definitief duidelijk geworden op welke locaties het Nederlandse onderwijs gecontinueerd kon worden en met hoeveel leerlingen. Dat is de reden dat de inspectie pas in november 2014 het geïntensiveerde toezicht heeft kunnen continueren. Zoals gezegd wordt ten tijde van het inspectiebezoek op een zestal locaties lesgegeven, dat wil zeggen ongeveer 9 tot 12 leerlingen per locatie. Het gaat om de locaties Twist (die nieuw is), Emlichheim, Rhede, Laar, Uelsen en Veldhausen. Op drie locaties zijn nieuwe leraren benoemd. Nadat de school in het schooljaar een tijd zonder coördinator heeft gefunctioneerd, is in de zomer van 2014 een nieuwe coördinator benoemd voor de onderwijskundige aansturing. Omdat het zich liet aanzien dat het Nederlandse onderwijs zou stoppen, is in het laatste schooljaar nauwelijks gewerkt aan kwaliteitsverbetering en zijn op sommige locaties ook gaten gevallen in de voortgang van het onderwijsleerproces, bijvoorbeeld bij de toetsafnames. Al met al betekent dit dat het Nederlandse onderwijs in de regio Nedersaksen in een kwetsbare positie verkeert. Zowel de kwaliteit als de continuïteit van het onderwijs ligt onder vuur. Algemeen beeld Het is in het licht van de hierboven geschetste context niet verwonderlijk dat de inspectie heeft geconstateerd dat de onderwijskundige kwaliteit op een aantal locaties nog te wensen overlaat, dan wel nog niet goed beoordeeld kan worden omdat de leraar nog maar net voor de groep staat ten tijde van het inspectiebezoek. Omdat er op deze locaties enige aanzetten tot verbetering zichtbaar zijn, zal de inspectie in het voorjaar van 2015 een voortgangsonderzoek verrichten op deze locaties. Daarbij zal ook gekeken worden naar de voortgang van de onderwijskundige aansturing. Voor de locatie Twist geldt dit niet: de inspectie beoordeelt het onderwijs op de locatie Twist als voldoende. Het didactisch proces en de pedagogische Pagina 11 van 15

12 benadering zijn op orde en de school kan bovendien aantonen dat de leerlingen voldoende vooruitgang boeken. De locatie Twist krijgt daarom een vorm van basistoezicht, dat wil zeggen dat de inspectie over vier jaar opnieuw een kwaliteitsonderzoek zal verrichten. Toelichting Opbrengsten De vorderingen en resultaten van de leerlingen blijken uit de scores op de methodegebonden toetsen en de CITO-toetsen. Op grond van deze gegevens concludeert de inspectie dat de leerlingen presteren op het niveau dat mag worden verwacht met de onderstaande kanttekeningen. Het Duitse (lees)onderwijs begint pas in groep 3 van het Nederlandse onderwijssysteem. Op de kleuterschool wordt niet gedaan aan letterkennis, auditieve synthese/analyse e.d. In Twist zijn twee leerlingen in de leeftijd van groep 1 of 2, maar de meeste leerlingen komen pas in groep 3 in aanraking met Nederlands onderwijs. Dit betekent een enorme achterstand, wat terug te zien is in de CITO-toetsresultaten. Pas aan het eind van groep 4 tot halverwege groep 5 is er een behoorlijke inhaalslag gemaakt en zijn de CITO-resultaten reële waarden te noemen. Door huiswerkdruk van de dagschool mag er eigenlijk geen NTC-huiswerk opgegeven worden en dat betekent dat de verwerkingsopdrachten voornamelijk plaatsvinden op de twee lesmomenten in de week. Doelscores voor de CITO-eindtoetsen zijn per leerling op de te onderscheiden taaldomeinen geformuleerd. Op alle onderdelen hebben leerlingen meer of minder achterstand. De ervaring van de leerkracht is dat de echt goede leerlingen in staat zijn de achterstand in te halen, maar dat wordt vooral ook beïnvloed door de betrokkenheid en begeleiding door de ouders. De inspectie oordeelt dat de leerlingen tot en met groep 6 resultaten behalen die verwacht mogen worden. Onderwijspraktijk Feitelijk is er sprake van individueel onderwijs met de beperking dat de leerkracht haar aandacht moet verdelen over de verschillende leerjaren die deze lesgroep vormen in een lokaal van de Duitse Grundschule. Dat vergt een goede planning van inhoud en verloop van de les, waarbij instructie, zelfstandig werken aan verwerkingsopdrachten, vrije activiteiten en gezamenlijke momenten elkaar afwisselen. De verschillende leergroepen krijgen individuele instructie. De opdrachten/taken zijn aangegeven op het bord of op hun taakbriefje en de leerlingen gaan zelfstandig aan het werk in de betreffende methoden. Op maandag krijgt de Pagina 12 van 15

13 combinatiegroep 2/3 les van een onderwijsassistent en kan de leerkracht meer aandacht geven aan de combinatiegroep 4/5. Leerlingen zijn in staat zelfstandig te werken en zijn taakgericht bezig. De lessen hebben een herkenbare opbouw, ze zijn goed voorbereid en verlopen ordelijk. De leerlingen gaan op een goede manier met elkaar om. De benadering van de leerlingen door de leerkracht is passend bij het niveau van de leerlingen. Er is een goede verstandhouding tussen leerkracht en leerlingen. Zij is in staat met afwisseling van activiteiten de leerlingen te stimuleren en te activeren. Ook de mondelinge taalvaardigheid krijgt aandacht. De school beschikt over passende leermiddelen. Het gebruik van ICT-middelen is beperkt. Het NTC-onderwijs gaat tot en met groep 6. Daarom is indicator 2.2 niet beoordeeld. Na groep 4 (is groep 6 van het Nederlandse onderwijs) verlaten de leerlingen de Grundschule en daarmee de school die een combinatie vormt met het NTC-onderwijs. De leerlingen gaan naar het Gymnasium of naar de Oberschule. Deze Oberschule is in hetzelfde gebouw als de Grundschule, maar heeft lestijden die combinatie met de NTC-groepen van de Grundschule niet mogelijk maakt. Dat betekent dat de verdere ontwikkeling van de Nederlandse taalvaardigheid afhankelijk is van de keuze van ouders. In feite betekent dat dat er geen verder aanbod Nederlandse taal meer is in schoolverband en dat de ontwikkeling van de Nederlandse taalvaardigheid niet meer is gewaarborgd. Het merendeel van de ouders zal niet terugkeren naar Nederland, dus een overstap naar het onderwijs in Nederland ligt voor hun kinderen ook niet in het verschiet. De optie om te gaan studeren in Nederland wordt wel opengehouden in de veronderstelling dat te zijner tijd een inhaalslag te maken is. Kwaliteitszorg Op geen van de locaties functioneert een werkend en cyclisch systeem van kwaliteitszorg. Er is geen sprake van systematische bevraging van klantgroepen op de geleverde kwaliteit, of van het in beeld brengen van de eigen onderwijskwaliteit. Ook leerlingenresultaten worden niet geanalyseerd. De NTCN stelt ook geen doelen voor te realiseren leerresultaten. Dit alles betekent dat het nog in hoge mate van de leraar afhankelijk is hoe het onderwijs wordt vormgegeven. Daardoor, en vanwege de beperkte beschikbaarheid van voldoende leermiddelen is de kwaliteit van het onderwijs kwetsbaar. Thans wordt door de coördinator vooral gestuurd op het verstrekken van formats van groeps- en handelingsplannen en op het verspreiden van methodegebonden toetsen op de belangrijkste taaldomeinen. Dat is een begin, maar belangrijker dan deze formats is de inrichting van de Nederlandse lessen zelf, bijvoorbeeld dat leraren op grond van de kenmerken van de Pagina 13 van 15

14 leerlingenpopulatie gerichte keuzes maken welke doelen gesteld worden en vervolgens keuzes maken aangaande de verdeling van de onderwijstijd en onderwijsinhouden over de taaldomeinen. De resultaten op de methodegebonden toetsen kunnen daarbij behulpzaam zijn en verder sturing geven aan dit proces. Essentieel is ook overleg en uitwisseling van ervaringen tussen de leraren en het afspreken van werkwijzen. Pagina 14 van 15

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit kwaliteitsonderzoek heeft de inspectie ook de naleving van een aantal wettelijke voorschriften over de door het bestuur vastgestelde schoolgids en het schoolplan onderzocht, zoals die voor scholen in Nederland gelden. Op basis hiervan concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit kwaliteitsonderzoek leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): de aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een kwaliteitsonderzoek. Pagina 15 van 15