INHOUDSTAFEL REGISTRATIERECHTEN

Transcriptie

1 INHOUDSTAFEL REGISTRATIERECHTEN INLEIDING 1 1. Wettelijke definitie 2. Definitie in de rechtsleer a. Principe: belasting op waardeverplaatsing 2 b. Uitbreiding van het toepassingsgebied 3. Nauwe aansluiting bij het burgerlijk recht 3 HOOFDSTUK I: SOORTEN VAN REGISTRATIERECHTEN AFDELING I: VASTE RECHTEN A. Het Algemeen vast recht en 4 Ontoepasselijkheid van de regel van de onafhankelijke bepalingen 5 Autonoom begrip B. Specifieke vaste rechten 1. Omschrijving 2. Enkele tarieven AFDELING II: EVENREDIGE RECHTEN 6 HOOFDSTUK II: VERPLICHTING TOT REGISTRATIE 7 AFDELING I: BEGINSELEN 1. Registratie is in principe facultatief 2. Vereiste van een geschrift 8 Mutatie- en akterechten AFDELING II: DE VERPLICHTING TOT REGISTRATIE A. Uiteraard te registreren rechtshandelingen 1. Overeenkomsten waarbij eigendom of vruchtgebruik van in België gelegen onroerende goederen wordt overgedragen of aangewezen (art. 19, 2, W.Reg.) 9 a. Overdragende of aanwijzende overeenkomsten Rechtsoverdragende overeenkomsten Rechtsaanwijzende overeenkomsten Zijn geen overdragende of aanwijzende overeenkomsten b. Eigendom of vruchtgebruik c. In België gelegen onroerende goederen 10

2 d. Opmerkingen 2. Openbare verkopingen van lichamelijke roerende goederen (artikelen 19, 4 en 226 t.e.m. 235 W.Reg) Situering Principe van verplichte registratie Inbreng van roerende of onroerende goederen in een Belgische vennootschap met rechtspersoonlijkheid (art. 19, 5, W.Reg.) B. Rechtshandelingen die moeten worden geregistreerd, wegens het bestaan van een scriptum dat ervan is opgemaakt 12 I. Het scriptum is een openbare akte II. Het scriptum is een in België of in het buitenland opgemaakte onderhandse akte 13 C. Indirecte verplichting tot registratie Aanhechting Neerlegging onder de minuten van een notaris Uitzonderingen 3. Hypotheken en voorrechten D. Verplichte registratie van verklaringen 16 Opmerking bij 1 tot 3 HOOFDSTUK III: WIE MOET DE AKTE TER REGISTRATIE AANBIEDEN EN DE DESBETREFFENDE RECHTEN EN BOETEN BETALEN? 18 VERPLICHTING A. Authentieke akten 1. Regel 2. Uitzonderingen 3. Algemeen probleem 19 B. Onderhandse akten die moeten worden geregistreerd C. In het buitenland verleden akten D. Voor verplicht te registreren verklaringen 20 E. Registratieplicht wegens gebruik VOORAFGAANDE BETALING PRINCIPE VAN DE ONDEELBAARHEID VAN DE REGISTRATIE a. Ondeelbaarheid ten opzichte van de registratieformaliteit b. Ondeelbaarheid ten aanzien van de betaling van de rechten 21 REGISTRATIE OP MINUUT, BREVET OF ORIGINEEL Minuut 22 Brevet Uitzonderingen op de verplichting tot voorlegging van het origineel

3 HOOFDSTUK IV: REGELEN TOT EISBAARHEID VAN EVENREDIGE EN VAN SPECIFIEKE VASTE RECHTEN 24 EERSTE REGEL: TARIFERING a. Uitlegging van het tarief Toepassing 25 b. Uitlegging van de rechtshandeling Burgerlijk recht Werkelijke juridische aard van de rechtshandeling Mutatie- en akterechten Onvolledige akte 28 Samenvatting 1. Louter kwalificatieprobleem en Veinzing of simulatie De veinzing of simulatie heeft in het fiscaal recht geen andere betekenis dan in het burgerlijk recht Klassieke voorbeelden 30 Verkoop voorgesteld als inbreng Driehoeksverkoop Schenking voorgesteld als verkoop Schenking onder de vorm van schulderkentenis Fictieve kwijting Herkwalificatie op grond van antimisbruikbepaling Bibliografie 33 TWEEDE REGEL: VOLMAAKTHEID A. VOLMAAKTE RECHTSHANDELING a. Niet-bestaande rechtshandelingen Voornaamste toepassingsgebied: aanbod Ander belangrijk toepassingsgebied: optie 34 b. Nietige rechtshandelingen 35 Heersende mening Volledigheidshalve één nuance Beperkingen B. VOLMAAKT INSTRUMENTUM Het instrumentum moet ondertekend zijn Begrip ondertekening Wie moet ondertekenen? Bijzonderheid bij onderhandse akten 37 Bijzonderheid bij notariële akten

4 2. In het instrumentum moeten niet noodzakelijk alle gegevens omschreven zijn Het instrumentum moet ondertekend zijn met de bedoeling titel te verlenen Akten Brieven Vermeldingen en 39 Vermelding van een uitgevoerde rechtshandeling 40 C. BIJZONDER PROBLEEM VAN VOLMAAKTHEID: STERKMAKING en Fiscale ontleding DERDE REGEL: ACTUALITEIT 41 a. Rechtshandelingen onder opschortende voorwaarde (art B.W.) Artikel 16, al.1 W.Reg. Opschortende voorwaarde tegenover tijdsbepaling en van opschortende voorwaarden 42 Wordt niet als opschortende voorwaarde beschouwd Opschortende voorwaarde tegenover onzekerheid over een wezenlijk bestanddeel 43 Rechtshandelingen zonder opschortend effect Inbreng in vennootschap met volkomen rechtspersoonlijkheid Beperking tot evenredige rechten Onmogelijke, onwettige of ongeoorloofde voorwaarde 44 Afwijkingen van het gemeen recht en Afwikkeling van de voorwaarde 45 Onafhankelijke bepalingen Verbreking van de overeenkomst 46 b. Rechtshandelingen onder ontbindende voorwaarde Verkoopcompromissen Vlaams Gewest 47 Compromissen Waals Gewest Recht van terugkeer 48 c. Alternatieve verbintenissen Toepassing op het voorbeeld 49 d. Facultatieve verbintenissen Toepassing op het voorbeeld e. Verbintenissen met tijdsbepaling 50

5 f. Verbintenissen met strafbeding g. Bedingen van aanwas en terugvalling en tontines Omschrijving 51 Regeling Vereisten Aard van de overdracht bij vervulling van de voorwaarde 52 Opmerking: vruchtgebruik 53 h. Erfstelling over de hand 54 i. Preconstitutieve verrichtingen 55 Overname in de voorwaarden van artikel 60 W.Venn. Laattijdige overname VIERDE REGEL: NON BIS IN IDEM 56 A. Er bestaan van één rechtshandeling (negotium) verscheidene scripta (instrumenta) 1. Terzelfdertijd aangeboden Achtereenvolgens aangeboden Duplicaten Bekrachtiging, bevestiging, uitvoering, aanvulling en voltrekking Hermaakte rechtshandeling B. Er bestaat één scriptum met verscheidene negotia Wederzijds afhankelijke bepalingen en Wanneer zijn bepalingen afhankelijk? Wederzijds onafhankelijke bepalingen HOOFDSTUK V: DE EVENREDIGE RECHTEN OVERDRACHTEN ONDER BEZWARENDE TITEL VAN IN BELGIE GELEGEN ONROERENDE GOEDEREN A. PRINCIPIEEL RECHT a. Tarief en belastbaar feit Federaal tarief Vlaams tarief 1. Het moet gaan om overeenkomsten 61 Geen verkrijging uit kracht van de wet Probleem: vervroegde beëindiging recht van opstal of erfpacht 2. Het moet gaan om een overeenkomst onder bezwarende titel 62 en Bijzonderheid: inbreng in vennootschap 3. Het moet gaan om een overdragende overeenkomst

6 Probleem: Beding van uitgestelde eigendomsoverdracht 63 Hoe zit het met de nieuwe contractvormen? Bijkomende opmerkingen 4. Onroerende goederen b. Maatstaf van heffing ALGEMENE FEDERALE REGELING 1. Verkopingen 2. Ruilingen Inbrengen in vennootschap 4. Andere overdragende overeenkomsten 65 Bijzonderheid in het Waals Gewest m.b.t. de lasten Minimummaatstaf van heffing 66 Belang van die minimummaatstaf verkoopwaarde Wat is de toestand van de notaris hierbij? Vruchtgebruik en blote eigendom FORFAITAIRE VERMINDERING VAN DE GRONDSLAG IN HET VLAAMSE GEWEST VOOR HOOFDVERBLIJFPLAATS 67 Belang Voorwaarden 68 Sancties Teruggavemogelijkheid Verhoging wegens hypotheekvestiging RENOVATIE-ABATTEMENT IN HET VLAAMSE GEWEST 69 FORFAITAIRE VERMINDERING VAN DE GRONDSLAG IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST VOOR HOOFDVERBLIJFPLAATS B. VERMINDERINGEN Verkopingen aan bouwmaatschappijen tot nut van het algemeen (art. 51 W.Reg.) 2. Verkopingen van kleine landeigendommen en bescheiden woningen (art. 53 e.v. W.Reg.) a. Kleine landeigendommen (art. 53, 1 W.Reg.) 71 b. Bescheiden woningen (art. 53, 2 W.Reg.) Gemeenschappelijke voorwaarden van a en b Uitsluitingsregel Maximum KI 72 Vorm- en grondvoorwaarden c. Gronden die tot bouwplaats van een bescheiden woning moeten dienen (art. 57 W.Reg.) Verkopingen aan vastgoedhandelaars 4. Verkopingen aan met regeringspremie begunstigde kopers (art. 52 W.Reg.) Ruiling van onbebouwde landeigendommen (art. 72 e.v. W.Reg.) Voorwaarden

7 6. Vrijstellingen van het evenredig recht en heffing van het algemeen vast recht (art. 159 W.Reg.) 7. Kosteloze registratie (art. 161 W.Reg.) 75 C. MEENEEMBAARHEID IN VLAANDEREN BIJ VERVANGING VAN DE HOOFDVERBLIJFPLAATS 1. Meeneembaarheid door verrekening Belang 76 Voorwaarden Meeneembaarheid door teruggave Belang 78 Voorwaarden Europees recht D. AFZONDERLIJKE VERKRIJGINGEN VAN DE GROND EN VAN DE OPSTAL 79 Artikel 74 W.Reg. Opmerkingen Artikel 75 W.Reg. 80 Opmerkingen 2. OPENBARE VERKOPINGEN VAN LICHAMELIJKE ROERENDE GOEDEREN A. Principieel tarief a) Evenredig recht van 5% Twee uitzonderingen 81 b) Maatstaf van heffing B. Algemeen vast recht Artikel 80 W.Reg.: vrijstellingen 3. HUUROVEREENKOMSTEN VAN IN BELGIE GELEGEN ONROERENDE GOEDEREN 82 A. Tarief 1. Principieel tarief Opmerkingen Verhoogd tarief 3. Algemeen vast recht 4. Kosteloze registratie Dienstverstrekkingen die aan BTW onderworpen zijn B. Maatstaf van heffing 85 a. Verhuringen en onderverhuringen 1. Overeenkomsten voor bepaalde of beperkte duur en Moeten ook buiten beschouwing blijven Problemen met de bepaling van de huurprijs 86

8 Veranderlijke huurprijs Indexclausule 2. Overeenkomsten voor onbepaalde of onbeperkte duur 3. Levenslange duur Opmerkingen b. Overdracht van huur 87 Overeenkomst van verhoging van de huurprijs 4. HYPOTHEEKVESTIGING, INPANDGEVING VAN EEN HANDELSZAAK EN VESTIGING VAN EEN LANDBOUWVOORRECHT A. Tarieven a. Hypotheek op onroerend goed: 1 procent b. De rest: 0,50 procent 88 Principe Uitzonderingen 89 B. Maatstaf van heffing 90 C. Vrijstellingen en verminderingen 5. VERDELINGEN 91 A. TARIEF EN BELASTBAAR FEIT Verdelingen en afstanden van onverdeelde delen Omzetting van vruchtgebruik langstlevende echtgenoot A.1. VOORAFBESTAAN VAN EEN ONVERDEELDHEID a. Huwelijksgoederenrecht Beding van vooruitmaking 2. Beding van verblijving van het gehele gemeenschappelijk vermogen (art e.v. B.W.) 3. Keuzebeding onder last 4. Vergoedingsrekeningen Laattijdige wederbelegging 6. Vervroegde wederbelegging 7. Wijziging huwelijksvermogensstelsel 94 b. Erfelijke of testamentaire devolutie 1. Legaten van roerende en van onroerende goederen 2. Legaat met opdracht tot verkopen 3. Aanwijzing door lottotrekking c. Inbreng van schenkingen d. Inkorting van schenkingen 95 e. Gebouwen tijdens de onverdeeldheid opgericht 96 f. Overgang van gewone naar gedwongen onverdeeldheid g. Ascendentenverdelingen 97

9 Techniek van de dubbele akte A.2. OVEREENKOMST ONDER BEZWARENDE TITEL 98 en B. MAATSTAF VAN HEFFING 1. Verdeling en afstand van onverdeelde delen 2. Omzetting vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot C. VRIJSTELLINGEN 100 D. BEPALINGEN MET HET DOEL MISBRUIKEN TE VERMIJDEN 1. Combinaties of misbruiken 2. Regel 3. Uitzondering Opmerkingen 6. BURGERLIJKE EN HANDELSVENNOOTSCHAPPEN 102 AFDELING 1: INBRENG IN BELGISCHE VENNOOTSCHAPPEN Principe Art. 115 W.Reg. Art. 115bis W.Reg. 103 Uitzondering Wat is een Belgische vennootschap? 2. Belastbaar feit: inbreng Verplichting tot registratie a. Belgische vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid 106 Samenvatting b. Belgische vennootschappen met rechtspersoonlijkheid Vrijstelling voor inbreng van universaliteit of bedrijfstak door vennootschap 4.a. Inbreng van universaliteit door vennootschap Voorwaarden: art. 117, 1, al.2 W.Reg. 4.b. Bedrijfstakken 108 Voorwaarden door de Koning bepaald: K.B. van 18 juli c. Opmerkingen 109 Inbreng handelszaak door natuurlijk persoon komt niet in aanmerking voor toepassing van art. 117 W.Reg. B.T.W. Komt geruisloze fusie in aanmerking voor toepassing van art. 117 W.Reg.? Klassieke visie

10 Nieuwe rechtspraak Vrijstelling van aandelenfusies Geleidelijk bereiken van de 75 %-drempel 111 Voorwaarden: art. 117, 3, al.3-4 W.Reg. 6. Maatstaf van heffing Inbreng van geldspecie (irrelevant geworden) Uitgiftepremies Coöperatieve vennootschappen Inbreng in natura 2.1. Zuivere inbreng Opmerkingen Gemengde inbreng 2.2.a. Gedeelte van de vergelding dat bestaat in het toekennen van maatschappelijke rechten: art. 119, al.1 W.Reg b. Gedeelte dat anders wordt vergolden dan door maatschappelijke rechten: art. 120 W.Reg. en Toepassing van art. 120 W.Reg. bij verschil tussen overeengekomen waarde van het onroerend goed en verkoopwaarde 116 Bijzondere regels inzake gemengde inbreng Inbreng van onroerende (art. 115bis W.Reg.) en andere goederen: art. 120, al.2 W.Reg. Uitzondering Art. 120, al.2 W.Reg. is niet toepasselijk op andere dan onroerende goederen 118 Art. 120, al.2 W.Reg. is niet van toepassing ingeval van inbreng van woningen door natuurlijke personen Inbreng van de universaliteit van haar goederen of van bedrijfstakken door een vennootschap: art. 120, al.3 W.Reg. 120 Regel Voorwaarden 121 a. Universaliteit van de goederen: art. 117, 1 W.Reg. b. Bedrijfstak: art. 117, 2 W.Reg. en K.B. van 18 juli 1972

11 Inbreng handelszaak door natuurlijk persoon komt niet in aanmerking voor toepassing van art. 120, al.3 W.Reg. 122 Partiële splitsing 3. Andere inbreng dan in geldspecie of goederen in natura (niet meer relevant) Met oprichting van nieuwe vennootschappen of met inbreng gelijkgestelde handelingen (art. 118 W.Reg.) 8. Van het recht van inbreng vrijgestelde verrichtingen 124 a. Omzetting, wijziging van voorwerp en overbrenging van de zetel der werkelijke leiding b. Verlenging 125 c. Sommige maatschappijen (art. 122 W.Reg.) (niet meer relevant) d. Economische expansie 126 e. Tewerkstellingszones en coördinatiecentra 127 f. Reconversiezones en innovatievennootschappen g. Beursgenoteerde KMO-vennootschappen (niet meer relevant) AFDELING 2: VERMEERDERING VAN HET STATUTAIRE KAPITAAL ZONDER NIEUWE INBRENG IN BELGISCHE VENNOOTSCHAPPEN 1. Beginsel 2. Uitzonderingen 128 AFDELING 3: INBRENG IN ANDERE DAN BELGISCHE OF IN VREEMDE VENNOOTSCHAPPEN AFDELING 4: VERKRIJGING DOOR VENNOTEN VAN IN BELGIE GELEGEN ONROERENDE GOEDEREN VAN HUN VENNOOTSCHAP MET RECHTSPERSOONLIJKHEID 129 Beginsel Achtergrond 1. Personenvennootschappen, andere dan coöperatieve vennootschappen131 a. Regel b. Afwijkingen b.1. Uitstel van de regeling b.2. Uitzonderingen 132 Gevolg c. Vennootschappen op aandelen en coöperatieve vennootschappen133 Ontwijkingspraktijk ADDENDUM 134 Beding van terugkeer bij ontbinding van een VZW of stichting AFDELING 5: AFSTAND ONDER BEZWARENDE TITEL VAN AANDELEN OF DEELBEWIJZEN VAN VENNOOTSCHAPPEN

12 7. SCHENKINGEN 135 Lokalisatiecriterium I. ALGEMENE BEPALINGEN A. Aan schenkingsrecht onderhevige rechtshandelingen Toepassingsgebied Begrip schenking a. Schenking onder de levenden van tegenwoordige goederen b. Verrichting om niet 137 c. Vermogensoverdracht d. Akte die geldt als titel 138 Onrechtstreekse schenking 2. Verplichting tot registratie 139 Onroerende goederen Handgiften 140 Bewijsprobleem B. Tarief 141 Vlaams Gewest 142 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 143 Waals Gewest C. Gunstregelingen 144 Federale regeling Vlaams Gewest 145 Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest 146 D. Maatstaf van heffing 147 Principe Federale regeling Vlaams Gewest 148 Andere Gewesten Afwijkingen van de verkoopwaarde Federale regeling Vlaams Gewest 149 Progressievoorbehoud Federale regeling Vlaams, Brussels Hoofdstedelijk en Waals Gewest II. BIJZONDERE BEPALINGEN VOOR SCHENKINGEN VAN ONDERNEMINGEN 150 KRACHTLIJNEN VLAAMSE REGELING 1. Toepassingsgebied a. Familiale onderneming (niet-geïncorporeerd) 151 Begrippen familiale onderneming en samenwonende Opmerkingen

13 b. Familiale vennootschap 152 Begrip familiale vennootschap Begrip aandelen 153 Begrip samenwonende Begrip familie Formaliteiten 3. Toepassingsvoorwaarden a. Schenking van een niet-geïncorporeerde familiale onderneming b. Schenking van familiale vennootschap Europees recht VONNISSEN EN ARRESTEN Bedoelde vonnissen en arresten Uitzonderingen Exequaturs en in het buitenland gewezen gerechtelijke beslissingen Het veroordelingsrecht a. Toepassingsvoorwaarden b. Tarief 159 c. Maatstaf van heffing d. Non bis in idem Artikel 144 W.Reg. Artikel 145 W.Reg Het titelrecht a. Beginsel b. Uitzonderingen Speciale toestanden Opmerkingen 161 Minnelijke vernietiging of ontbinding van een compromis van onroerende goederen in het Vlaamse Gewest 162 Eerste hypothese: de evenredige rechten zijn nog niet betaald (gezamenlijke aanbieding binnen de normale registratietermijn) Tweede hypothese: de rechten zijn al betaald (nietgezamenlijke aanbieding) 163 Derde hypothese: gezamenlijke aanbieding buiten de normale registratietermijn Minnelijke vernietiging of ontbinding van een compromis van onroerende goederen in het Waalse Gewest 164 HOOFDSTUK VI: AFWIJKINGEN EN GUNSTREGELINGEN ALGEMEEN VAST RECHT IN PLAATS VAN EVENREDIG RECHT 1. Commandverklaringen

14 2. Toewijzing n.a.v. rouwkoop of van prijsverhoging 166 a. Rouwkoop b. Prijsverhoging Eerste mogelijkheid: ontbindende voorwaarde Tweede mogelijkheid: opschortende voorwaarde Overdracht van vruchtgebruik op de blote eigenaar 4. Buitenslands gelegen onroerende goederen 5. Nieuwe gebouwen en bijhorende terreinen A.S.L.K. en landbouwkantoren Onroerende leasing 8. ESV en EESV 9. Inbreng van onroerende goederen in vreemde vennootschappen 2. REGISTRATIE IN DEBET 3. KOSTELOZE REGISTRATIE VRIJSTELLING VAN DE REGISTRATIEFORMALITEIT HOOFDSTUK VII: DE TERUGGAVE Algemene regel 2. Niet-regelmatig geheven rechten 3. Uitdrukkelijk door de wet geregelde terugbetalingen Vlaams Gewest 172 Waals Gewest Vlaams Gewest Waals Gewest Procedure 175 HOOFDSTUK VIII: VERJARINGEN Termijnen 2. Stuiting 3. Vaste datum HOOFDSTUK IX: DE FISCUS ALS DERDE IN DE REGISTRATIERECHTEN ALGEMEEN 1. Gemeen recht 2. Fiscaal recht a. Invordering van de belastingen 178 b. Vestiging van de belasting

15 3. Registratierechten Gevolgen Geen derde Wel derde DE THEORIE VAN DE SCHIJNBARE EIGENDOMSOVERGANG 180 TOEPASSING Minnelijke vernietiging en ontbinding Beperking Uitzonderingen Uitzondering in het Vlaamse Gewest Uitzondering in het Waalse Gewest 181