Acht tips voor een goede huiswijn. Stop met zoeken! "De pleister was groot genoeg om de wond mee af te dekken"

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Acht tips voor een goede huiswijn. Stop met zoeken! "De pleister was groot genoeg om de wond mee af te dekken""

Transcriptie

1 WAT IEDERE HOTELIER MOET WETEN Een uitgave van Uitgeverij PS: bv JAARGANG 22 - NR.5 - OKTOBER Exclusief: Lucas Petit, HOSCOM, over de SS Rotterdam "De pleister was groot genoeg om de wond mee af te dekken" Hotels opgepast: "Word niet alle tinten grijs" Hotel outsourcing Wat wel? Wat niet? Hotel van Dijk, Kampen: "Waarom zouden we meer willen?" Stop met zoeken! Acht tips voor een goede huiswijn

2 SCHRIJF JE DAN NU IN VOOR DE NIEUWSBRIEF! OOK VOOR HET LAATSTE HOTELNIEUWS EN ACHTERGRONDEN GA JE NAAR HOSPITALITY-MANAGEMENT.NL Een slimme ondernemer kiest voor het kwaliteitsbier van Makro

3 COLOFON VOORWOORD INHOUD HOSPITALITY M A N A G E M E N T WAT IEDERE HOTELIER MOET WETEN ISSN: HOSPITALITY MANAGEMENT Bezoek/postadres: Leijenseweg 111F 3721 BC Bilthoven tel. (030) fax (030) info@uitgeverijps.nl UITGEVER Paul Sprakel paul.sprakel@uitgeverijps.nl HOOFDREDACTEUR Frank Lindner frank.lindner@uitgeverijps.nl EINDREDACTEUR Jason van de Veltmaete BUREAUREDACTEUR Myrtille Vromans myrtille.vromans@uitgeverijps.nl ACCOUNTMANAGER BINNENDIENST Thijs Jacobs thijs.jacobs@uitgeverijps.nl STAGIAIRE Mariska van Gorp mariska.vangorp@uitgeverijps.nl AAN DEZE UITGAVE WERKTEN MEE: Sander Allegro, Marco van Bruggen, Charlotte Buijsman, Alex Dolphijn, Breghje van Eupen, Roland van Gessel, Ewout Hoogendoorn, Nanouck Schmeitz en Hans van Spronsen FOTOGRAFIE Odette Beekmans VORMGEVING BuroDaan grafische vormgeving, Markelo VOOR ABONNEMENTEN: tel. (030) Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Alle abonnementen zijn jaarabonnementen en worden automatisch verlengd, tenzij uiterlijk 2 maanden tevoren schriftelijk wordt opgezegd. De abonnementsprijs bedraagt 84,- excl. BTW (8 edities). Abonnementen buitenland: 109,- excl. BTW (8 edities). Abonnementsprijs vanaf 01/01/2013. COPYRIGHT Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enig andere wijze, in elke vorm, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De informatie in deze uitgave is met zorg samengesteld. Redactie en uitgever kunnen niet verantwoordelijk gehouden worden voor onverhoopte fouten of onjuistheden, noch voor onvolledigheid van de informatie. Zij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele gevolgen. Indien u foto s of ander beeldmateriaal en teksten ten behoeve van publicatie naar ons toestuurt, verklaart u daarmee dat het ons vrijstaat zonder enige beperking tot publicatie daarvan over te gaan en dat er geen rechten van derden zijn die zich daartegen verzetten. In voorkomend geval zult u Uitgeverij PS: bv vrijwaren van alle aanspraken van derden. Hospitality Management is een uitgave van Uitgeverij PS: bv. FRANK LINDNER HOOFDREDACTEUR Lege borden Langzaamaan wordt het weer tijd om na te gaan denken over de gezellige en feestelijke decembermaand. Speciale arrangementen organiseren en promoten, een toepasselijke lekkernij bij het koffieservies. Alles voor gastvrijheid, gezelligheid en de gast. Vraagje: Als verspilling van voedsel hoog op ieders agenda staat (Brussel heeft 2014 uitgeroepen tot 'jaar tegen de voedselverspilling' in de EU), mag u dan ook wat inzet van uw gasten verlangen? Hoe vaak zie je niet dat garnering op het bord blijft liggen? Slaatjes en bijgerechten die amper worden aangeraakt. Dat gasten met gemak eten en drinken laten staan, bewijst voor mij dat we in staat zijn om met een wereldbevolking van 7,2 miljard mensen voor 12 miljard aan voedsel te produceren. Altijd keuze en altijd overvloed. Je zegt niet tegen een gast, zoals als een ouder tegen een kind: "Eet je bord eens netjes leeg." Uit een recente peiling blijkt dat de helft van alle restaurants in Nederland wekelijks meer dan tien kilo voedsel weggooit. Dat de gast het eten domweg niet op krijgt, wordt als belangrijkste reden gegeven. Het zijn vooral salades en groenten die in de prullenbak verdwijnen. De tweede grote voedselstroom die richting de afvalbak gaat, betreft voorbereid, maar niet verkocht eten. Voedsel dat over de houdbaarheidsdatum is, wordt het minst weggegooid. Uit het onderzoek, gedaan in opdracht van de Horecava, blijkt verder dat de belangrijkste oorzaken voor voedselverspilling de onvoorspelbaarheid van het aantal gasten, de strenge wetgeving (wat betreft houdbaarheid en hergebruik) en het weer zijn. Opvallend is dat meer dan de helft van de onderzochte gelegenheden een 'doggybag' aanbiedt, maar dat slechts een handjevol gasten daar gebruik van maakt. Met duidelijke communicatie door het personeel kan al snel heel wat verspilling worden voorkomen. Wat me opvalt aan de gastenkant in de hotellerie en horeca, is dat de doorgaans heersende Nederlandse zuinigheid ineens kan worden ingeruild voor Mediterraans en Bourgondisch, wanneer het eten en drinken betreft. Voor een dubbeltje op de eerste rang. En doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Maar op het moment suprème van een banqueting lunch is het hemeltjelief als er iets te weinig zou zijn. Dat ziet de ineens Bourgondisch ingestelde Calvinist het als doodzonde van het hotelmanagement. Gevolg: half aangeraakte buffetten. Met een buiging richting de gasten moet de hotellerie zich noodgedwongen gedragen als Zonde & Waste B.V. Bij de feestmaand horen mooie wensen. Het duurt nog ruim een maand, maar laat ik de eerste van het land zijn, en mijn verlangen uitspreken dat er in 2014 werkelijk minder voedsel zal worden verspild. Met medewerking van uw gasten. Dat is niet alleen goed voor de planeet, maar door margeverbeteringen ook voor uw jaarbalans. Wist u dat zakenreizigers binnen Europa weer meer kiezen voor middenklasse- en luxehotels? In een onderzoek van Timetric geeft 46 procent van de ondervraagden aan het komende jaar - voor het werk - in een middenklassehotel te zullen verblijven. 31 procent kiest voor een hotel uit het luxe segment. In het begin van de economische crisis lagen deze percentages, vooral voor het luxesegment, beduidend lager. 16 Hotelketen 16 HOSCOM 27 Hotelformule 36 Hotel van Dijk, Kampen Columns 04 Voorwoord 13 Ewout G. Hoogendoorn 23 Sander Allegro 35 AF&BM, Pieter van Opheusden 57 Hans van Spronsen Economie 06 Cijferwerk 06 Hotel & Economie 06 Hospitality Monitor 32 Internationaal Nieuws 54 Geld, Personeel & Financiën Focus-artikelen 27 Hotel & Real Estate 46 Outsourcing Mensen 07 Topper 41 Hotelier Privé 52 Mensen 58 Personalia En verder Hotelnieuws in Beeld 12 Hotelplannen 22 Kort Nieuws 24 F&B Drinks 30 Hotelnieuws in Beeld 35 F&B Opinie 42 Kort Nieuws 50 Sector Hotels 56 Agenda 57 Gadgets & Gizmo s Hotelketen: HOSCOM Hoscom was de afgelopen tijd vaak in het nieuws. Hotels gingen en hotels kwamen. Er is een nieuwe bedrijfsstrategie gelanceerd waarin groei wordt gezocht in hotels met vastgoed. Het getouwtrek rondom hotelboot SS Rotterdam bevestigt de nieuwe koers. Lucas Petit, directeur en oprichter van het hotelbedrijf: "Mijn motto is, dat Hoscom eigenlijk niet bestaat." 27 Focus: Hotel & Real Estate Ondanks de recessie en de aanhoudende economische onzekerheid blijft onder vastgoedbeleggers veel belangstelling bestaan voor de Europese en Nederlandse hotelmarkt; vooral voor de betere hotels in Amsterdam en andere grote steden. Nederlandse hotels zijn als beleggingsobjecten weer volop in trek. 36 Hotelformule: Hotel van Dijk, Kampen De bar is het middelpunt van dit hotelbedrijf; daar staat hotelier Herman Wessels als herbergier par excellence zelf de drankjes te tappen en te schenken. De ruimte heeft wel iets van een gelagkamer - niet zo'n vreemde associatie in het oude Hanzestadje Kampen. Aan de bar drinken robuuste kerels een biertje; zij praten met Herman over voetbal. En dan is er nog de vrouw die binnenliep en nooit meer weg ging... POPULAIR ONLINE Payer general manager Waldorf Astoria Charme Hotels breidt uit in Groningen Klok hoteldirecteur NH Krasnapolsky Nu gratis horecavastgoed aanbieden! Culinair recensent Van Dam overleden Ethnic Foods Europe op Horecava SVH maakt doorstart in HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

4 HOTEL & ECONOMIE HOTEL & ECONOMIE TOPPERS Hospitality Management houdt bij welke hotels van eigenaar, keten of hotelgroep wisselen. In elke editie krijgt u een beeld voorgeschoteld van de meest in het oog springende mutaties binnen de levendige hotelmarkt. Actuele overnames vindt u op hospitality-management.nl GEOPEND/GERENOVEERD The Student Hotel In Amsterdam is in september de tweede vestiging van The Student Hotel geopend. In het voormalige Elseviergebouw kunnen 707 studenten, reizigers en academici hun intrek nemen. The Student Hotel is een concept van City Living. In Den Haag liggen ook plannen voor een The Student Hotel. Delta Hotel De hotelkamers van het Delta Hotel in Vlaardingen zijn na een renovatie opnieuw in gebruik genomen. Het markante gebouw aan de Nieuwe Maas met 54 hotelkamers werd afgelopen zomer gerenoveerd. Hampshire Hospitality Hampshire Hotel Fitland in Leiden is open. Het hotel is gevestigd in het nieuwe Levelgebouw, op de tiende en elfde verdieping. Hampshire Hotel Fitland beschikt over 120 kamers, twee restaurants, een sportcentrum en een wellnessresort. De Koepoort Hotel Restaurant De Koepoort in Enkhuizen is, na een renovatie van een aantal maanden, weer volop in bedrijf. Het hotel beschikt over 25 kamers, voorzien van moderne faciliteiten en kleurrijke kunst. Het restaurant en de bar met pooltafel zijn een ontmoetingsplek voor toeristen, zakelijke gasten en uiteraard de Enkhuizers zelf. Cijfers OVERNAMES Inntel Hotels De Nederlandse hotelgroep Inntel Hotels heeft het Best Western Art Hotel Eindhoven overgenomen. Zowel het vastgoed als de exploitatie van het hotel kwamen per 1 oktober in volledig eigendom van Inntel. Het hotel verkeerde op het moment van de overname in een faillissement. De samenwerking met Best Western blijft. IN ONTWIKKELING Waldorf Astoria Het eerste Waldorf Astoria hotel van Nederland krijgt steeds meer gestalte. Het elegante en statige hotel beschikt over 93 luxe kamers en suites, en is gevestigd aan de Herengracht , in zes grachtenpanden uit de 17e en 18e eeuw. Roberto Payer wordt er general manager. Het hotel opent in het voorjaar van IHG telt per 1 januari 2013 wereldwijd hotelkamers. Dat zijn er meer dan een jaar eerder. Nummer 2 dit jaar is Hilton Hotels met kamers. Op de derde plek staat Marriott International met Het Mercure Hotel Amersfoort Centre telt 142 kamers. Golden Tulip heeft onlangs haar 1 e mobiele applicatie gelanceerd. Bij Best Western zegt 86 procent van de hoteliers last van de crisis te hebben. Van de 408 gemeenten heeft 63 procent de belasting in de afgelopen 3 jaar minimaal één keer vermeerderd. Vorig jaar werd er in Duitsland voor 1,36 miljard euro aan hotels verhandeld. 8 van de 10 Europeanen geeft aan toiletruimtes in restaurants en hotels vies te vinden. De mobiele applicatie van Booking.com voor Android, ios, en Windows 8 toestellen is in drie jaar tijd meer dan 20 miljoen keer gedownload. King Kong In Rotterdam opent Boutique hostel King Kong in het eerste kwartaal van 2014 de deuren. In een vijf meter hoge 'loft' worden allerlei bijzondere slaapplekken gerealiseerd, van hutjes tussen de spanten tot hangmatten en knusse nissen. Er zullen ook twee-, vier- of zespersoonskamers komen. Het hostel krijgt in totaal 150 bedden. CPH Hotels CPH Hotels heeft Nederland in vizier. Het Duitse CPH Hotels heeft plannen om uit te breiden naar de Benelux. Ook in Nederland wil de groep voet aan de grond krijgen. De Nederlandse Hélène de Wolf, senior accountmanager Benelux CPH Hotelmarketing GmbH, voert momenteel verkennende gesprekken met potentiële partners in Nederland. De Wolf, al meer dan tien jaar werkzaam in Duitsland, richt zich in Nederland op zelfstandige, middelgrote, drie- en viersterrenhotels, zowel in de toeristische als de zakelijke markt. Een belangrijk punt van de coöperatiestructuur is het behoud van volledige zelfstandigheid, ook in de eigen uitstraling. De Wolf: De eigen identiteit van de hotels is een belangrijk onderdeel van de positionering. De kracht van CPH zit in de samenwerking op ooghoogte; een gelijkwaardige relatie, met als doel elkaar te versterken. BRANDING Charme Hotels Charme Hotels heeft Hotel Schimmelpennickhuys in Groningen toegevoegd aan de portfolio. Het hotel is eigendom van de familie Karistinos die Charme Hotels heeft aangesteld om het hotel te managen. Alex Kaminski is benoemd tot general manager van dit hotel. INTERNATIONAAL Qbic De Maastrichtse ondernemer Rino Soeters breidt het Qbic-concept uit naar Londen. Het nieuwe hotel maakt net als Qbic Hotel Amsterdam, Townhouse Designhotel Maastricht, Hip Hotel St. Martenslane en Grand Café Maastricht Soiron op het Vrijthof deel uit van La Bergère Group. Wyndham Wyndham Hotel Group heeft door het intensiveren van zijn alliantie met Grand City Hotels nog eens 17 hotels met meer dan kamers in Duitsland en Oostenrijk erbij gekregen. In totaal staan er 60 hotels en meer dan kamers, verdeeld over vier landen, op de rol. In de overeenkomst gaat het om hotels van de merken Wyndham Grand (7 hotels), Wyndham (6), Wyndham Garden (17), TRYP by Wyndham (21) en Days Inn (9). Toppers Jos en Marja Geerdink De Pluim, een gemeentelijke onderscheiding, is onlangs uitgereikt aan Jos en Marja Geerdink. Zij ontvingen deze prijs voor hun Hotel Restaurant Ruimzicht uit Zeddam. Ruimzicht startte in 1950 als klein pension met een enkele kamer. Inmiddels is het pension uitgegroeid tot een middelgroot hotel met 49 kamers. Met de pluim van de gemeente Montferland heeft het hotel voor de derde keer dit jaar een onderscheiding gekregen. Op 1 juli 2013 is Ruimzicht al uitgeroepen tot het Leukste hotel van Nederland en eerder kreeg het hotel de Zoover Highly Recommended Award. Dat Jos en Marja Geerdink zo n redelijk klein hotel zo op de kaart hebben kunnen zetten, maakt hen absoluut Toppers! HOSPITALITY MONITOR OKTOBER 2013 Bezettingsgraad met sprongen voorruit Na een teleurstellend eerste halfjaar, is de Nederlandse hotelmarkt sinds juli weer duidelijk begonnen aan een herstelperiode. De gemiddelde bezettingsgraad gaat met steeds grotere sprongen vooruit, en in augustus en september is ook de gemiddelde kamerprijs weer gestegen ten opzichte van vorig jaar. De RevPAR-ontwikkeling is hierdoor sinds juli weer positief, en behaalt in september zelfs de dubbele cijfers! Hospitality Monitor is een product van Horwath HTL. Deelnemende hotels ontvangen gedetailleerdere informatie van eigen benchmarkselecties. bron: OCC OCC OCC ARR ARR ARR RevPAR RevPAR RevPAR JULI AUGUSTUS JULI JULI AUGUSTUS SEPTEMBER AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER SEPTEMBER OKTOBER OKTOBER JULI AUGUSTUS JULI JULI AUGUSTUS SEPTEMBER AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER SEPTEMBER OKTOBER OKTOBER JULI AUGUSTUS JULI JULI AUGUSTUS SEPTEMBER AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER SEPTEMBER OKTOBER OKTOBER OCC OCC OCC OCC OCC OCC ARR ARR 2012 ARR ARR ARR 2011 ARR RevPAR 2012 RevPAR RevPAR RevPAR 2011 RevPAR RevPAR In de nieuwsbrief Hotelbouwplannen wordt in een vroeg stadium precies bijgehouden wie, wat, waar en wanneer gaat (ver)bouwen in de hotellerie. Hotelbouwplannen is dé bron voor leads. En nog voordelig ook. In 2012 signaleerde Hotelbouwplannen hotelkamers. Dat is nog geen 0,07 per hotelkamer. Voor 2013 staat de teller nu al op hotelkamers en we hebben nog twee edities te gaan. Die verschijnen in november en december. Wanneer u nu een jaarabonnement neemt ( 880,- per jaargang), krijgt u alle hotel(ver)bouwplannen van 2013 nog toegestuurd. De plannen hebben vaak een lange doorlooptijd. U kunt dus gelijk aan de slag. Wilt u zich abonneren? Bel Thijs Jacobs op (030) , of mail: thijs.jacobs@uitgeverijps.nl De aanbieding is geldig tot 30 november HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

5 BEDRIJFSPROFIEL HOTELEQUIP Van Afvalzakjes tot Zeepdispensers Prijsdoorbraak in de hotelkamer Gasten- en verbruiksartikelen bestellen voor het hele hotel. Als hotelier heeft u vooraf flinke uitgaven en dus kosten. Zie deze vervolgens maar terug te verdienen. Als een levering daarna binnenkomt, puilen de voorraadkasten uit. Vanaf nu kan dat anders. Hotelequip biedt een samenwerking die uitgaat van een compleet pakket gebaseerd op de kosten per verhuurde kamer; dé oplossing. Iedere hotelier wil een luxe kameruitstraling voor zijn gasten, maar niet voor de hoofdprijs. Bovendien moet de dagelijkse operatie van het hotel werkbaar zijn voor het personeel. Hotelequip, onderdeel van de totaalleverancier Hotelpartner, helpt hotels met een unieke propositie: gastenartikelen die volgens een prijs per bezette hotelkamers aan de hotelier worden berekend. Men maakt alleen kosten voor wat er daadwerkelijk is gebruikt en verbruikt. Over de meest slimme en simpele ideeën zegt men altijd: Heeft nog nooit iemand dat eerder bedacht?. De werkwijze van Hotelequip is daar een goed voorbeeld van. De leverancier beheert de voorraad, het transport en de vervanging van apparaten die mogelijk defect zijn geraakt. Het bedrijf kan werkelijk alles voor op de hotelkamer leveren. Van afvalzakjes tot zeepdispensers en van hotelcosmetica tot ijsemmers. Meerwaarde In Brugge is het viersterrenhotel Apollo Art Hotel sinds 1 september zelfstandig verder gegaan als Velotel Brugge. Het hotel telt 120 kamers en heeft zich gericht op een nichemarkt: de fietstoerist. Daarnaast zijn zakenreizigers een belangrijke doelgroep. De ondertitel van het hotel is dan ook: cycling leisure & business pleasure. Behalve een naamswijziging is op de kamers een upgrade doorgevoerd. Hotelequip heeft stijlvolle gastenartikelen en luxe hotelcosmetica op de hotelkamers geplaatst, waardoor er een meer luxe uitstraling is ontstaan. General manager Steve Vanbelle vertelt: Het bieden van goede kwaliteit aan de gast is heel belangrijk. Als hotelier wil je een constante dienst leveren, op een goed niveau. Over de samenwerking met de Nederlandse leverancier zegt de hotelmanager: Het totaalplan van Hotelequip is een concept waar je samen beter van wordt. Vroeger bestelde je als hotelier vaak teveel of juist te weinig van een item. Met drukke periodes zit je dan zonder voorraad, en in rustige periodes heb je overvolle voorraadruimtes. Tel daarbij de kosten die je vooraf maakt, en later moet terugverdienen. Ik ben positief over de toekomst en heb veel vertouwen in de relatie met Hotelequip als onze leverancier. Nooit meer uitpuilende voorraadkasten en hoge kosten vooraf Liselotte de Vries, sales & marketing manager bij Hotelequip vult aan: Ons moederbedrijf heet niet voor niets Hotelpartner. Dat laatste deel van de bedrijfsnaam komt duidelijk terug in de relatie die we aangaan met hoteliers. We denken met ze mee. Het Velotel Brugge is gericht op fietsers en ligt in een groene omgeving. Dit komt vervolgens terug in de lijn van gastenartikelen die we hier hebben geïnitieerd. Samen willen we meerwaarde creëren. Over Hotelequip Hotelequip is onderdeel van Hotelpartner. De hoofdonderneming kent drie pijlers. Hotelsource voor facilitaire hoteldiensten, Hotelpeople voor hotelpersoneel, en Hotelequip voor gastenartikelen, verbruiksartikelen en hardware. Het bedrijf is een facilitaire totaalaanbieder voor de hotelbranche. Hotelpartner is u tot dienst met kwaliteit, flexibiliteit en continuïteit. Via één aanspreekpunt kunt u van alle diensten gebruikmaken. Steve Vanbelle, general manager van het Velotel Brugge Geel, roze en groen Vanbelle: De producten passen bij het hotel en de sfeer. Hotelequip heeft goed opgelet op de kleuren die we gebruiken. Ze zijn anders dan anders, want het zijn kleuren die in de wielersport terugkomen. Geel, roze en groen. Dat we voor een nieuwe naam, afgebakende doelgroepen en een upgrade hebben gekozen, hebben we gedaan omdat hotelgasten dat van ons vroegen. Alle veranderingen en vernieuwingen worden heel goed ontvangen. Dat horen we van onze gasten en lezen we in de reviews op internet. Door de aanpassingen bieden we de gasten iets nieuws dat de klasse verhoogt, maar niet meer kost. Prettiger werken De Vries vertelt: Als hotelier moet je blijven veranderen. In de hotelbranche heb je als hotelondernemer nu eenmaal heel veel keuzes om te maken. Als meedenkende partner willen we graag helpen om het onderscheid te maken. Bij het Velotel hebben we een totaalconcept neergezet, maar hoteliers kunnen ook één enkel item uit de webshop bestellen. Een hotelier kan breed en op ieder detail veranderingen of upgrades doorvoeren. Afgezien van de kosten is het voor het hotelpersoneel prettiger werken in de nieuwe situatie. Qua werkbaarheid is er meer structuur en standaardisering voor de medewerkers van de afdeling housekeeping. Er is een betere herkenning van de producten. De kans dat iets wordt vergeten op de kamer is veel kleiner geworden, licht Vanbelle toe. De Vries: Ondanks dat er meer artikelen Liselotte de Vries van Hotelpartner en items op de kamers zijn gekomen, gaat dit niet ten koste van de structuur. Het systeem van het concept is heel flexibel en men kan snel schakelen. Bijvoorbeeld door per seizoen een badschuim te vervangen. Sinaasappel in de winter, bloemen in het voorjaar. Vanbelle vult aan: Of je kunt kiezen om voor een korte periode eens wat extra s op de kamers te doen. Zoals een klein kerstpakketje. In het Velotel Brugge is er altijd een maandvoorraad aan artikelen voorhanden. Is er meer nodig, dan bestelt men online via de webshop bij. Op dit moment werken er in Nederland en België vijf hotels met het totaalconcept van Hotelequip. Dat gaan er vast meer worden wanneer hoteliers realiseren dat er grote voordelen kunnen worden gerealiseerd op het gebied van voorraadbeheer en dat kosten pas gemaakt worden wanneer ze echt nodig zijn. Hotelpartner/Hotelequip Minervum ZK Breda T: (076) F: (076) I: 08 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

6 NIEUWS HOTEL IN BEELD Voetbaltenues in plaats van maatpakken De Hilton hoteliers verruilden voor één dag het maatpak met dasje voor een voetbaltenue. Negen teams van de Nederlandse en Belgische Hilton hotels hebben, gesteund door voetballer André Ooijer, hun krachten gebundeld voor het goede doel. Met een voetbaltoernooi werd euro opgehaald voor Stichting Heppie. Deze stichting zet zich in voor vergeten en anonieme kinderen in Nederland. Deze kinderen worden door de stichting uit de moeilijke dagelijkse situatie gehaald; zij krijgen volop aandacht. Area general manager Milan Arandelovic gaf samen met André Ooijer het startschot voor het sportieve evenement. Op de foto staan Sander van den Bosch, Stephan Damen, André Ooijer, Chris Stemerding, Jordi Slijp, Bjorn Olthof en Massimo Krekel. 10 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

7 HOTELPLANNEN COLUMN Hotel koppelt gasten aan personeel Holiday Inn Amsterdam introduceert het Experience Team. Hotelgasten die een passie, hobby of interesse delen met een hotelmedewerker, worden aan hem of haar gekoppeld. "Holiday Inn Amsterdam is ervan overtuigd dat de interactie tussen twee personen met dezelfde belangstelling bijdragen aan een oprecht persoonlijke en waardevolle communicatie", aldus Pascal Aartman, general manager van het hotel. Persoonlijke hobby De leden van het Experience Team zijn werkzaam binnen verschillende afdelingen van het hotel en beschikken over jarenlange hotelervaring op het gebied van service en gastvrijheid. De medewerkers hebben, naast hun hotelervaring, een liefhebberij die zij met passie beoefenen. Hotelmedewerkers en hotelgasten kunnen geestverwanten zijn 12 HOSPITALITY MANAGEMENT NR Denk aan auto's of motoren, shopping, musea, sport en activiteiten voor kinderen. Hun kennis, bezieling en ervaring willen zij delen met de hotelgasten. Intern nummer Wanneer een gast vragen heeft of informatie wil met betrekking tot een van de liefhebberijen of interesses, kan hij of zij door middel van een centraal intern telefoonnummer direct worden gekoppeld aan de medewerker die het meest een geestverwant is. HM Samenwerking Louvre Hotels Group en ARCUS De hotelketen Louvre Hotels Group gaat een samenwerking aan met de Duitse vastgoedgroep ARCUS Bauerrichtung GmbH en Redserve. Redserve is een Oostenrijks adviesbureau dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling van internationale vastgoedprojecten. Doel van deze samenwerking is het opleveren in 2020 van in totaal zesentwintig hotels, verspreid over Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. De prioriteit ligt in de beginfase vooral op het bouwen van hotels in grote steden als München, Wenen, Salzburg, Basel en Zürich. Het plan van de hotelketen en ARCUS is om hun ontwikkelingsstrategie in de komende zeven jaar uit te voeren. Ieder jaar zullen drie tot vijf nieuwe hotels worden geopend. Het eerste nieuwe hotel dat voortkomt uit deze samenwerking, is gevestigd in de Duitse stad Dachau. De verwachting is dat dit hotel in het vierde kwartaal van 2014 geopend zal worden. HM Hyatt Hotels heeft oog voor de vrouw Door extra rekening te houden met de behoeften van vrouwelijke hotelgasten wil Hyatt Hotels en Resorts zich onderscheiden van andere luxe hotels. De hotelketen heeft een achttien maanden durend onderzoek gedaan naar de wensen van hotelgasten. Hieruit bleek allereerst dat er een toename is van het aantal vrouwelijke reizigers. Vrouwen hebben andere wensen dan mannen. Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen er zeker van willen zijn dat de hotelkamer schoon is. Ook willen ze gebruik kunnen maken van spullen die zij zelf misschien vergeten zijn, zoals een oplader, haarkruller, yogamat of zelfs babyshampoo. Het onderzoek toont ook aan dat vrouwen het moeilijk vinden om gezonde eetgewoonten te handhaven tijdens het reizen. Dit komt omdat er veelal maar een beperkte keuze is. De porties van de maaltijden zijn te groot en bevatten te veel calorieën. Hyatt Hotels serveert dus gezonde menu s, in kleinere porties, met meer verse ingrediënten. De hotelketen heeft het experiment doorgevoerd in tien hotels. HM Start bouw Novotel Schiphol The Vincent Hotel Group en de gemeente Haarlemmermeer hebben een koopovereenkomst getekend voor een stuk grond in Hoofddorp. Hier komt een nieuw Novotel met 314 kamers, een fitness ruimte, vergaderfaciliteiten, lobby, bar en restaurant. Er wordt verwacht dat de bouw ongeveer veertien maanden zal duren. De leden van het Experience Team van Holiday Inn Amsterdam Gerecyclede content Met de komst van dit hotel komt het Novotel netwerk op vierhonderd hotels wereldwijd. Namens The Vincent Hotel Group tekende Bart van de Kamp (CEO) de overeenkomst. Het gebouw en het interieur van het hotel is ontworpen door Mulderblauw Architecten. Er is gekozen voor materialen met grote volumes gerecyclede content, producten met korte transportafstanden en eenvoudig te scheiden materialen. De grond waarop het hotel komt te staan, ligt tegenover het NS-station op Beukenhorst Zuid in Hoofddorp. HM EWOUT G.HOOGENDOORN HORWATH HTL, CONSULTANTS TO HOTEL, TOURISM AND LEISURE In Duitsland is het gras groener Dat is even wennen. Op de EXPO Real in München is de maandag altijd hoteldag. Daar spreken bankiers, investeerders en hoteliers over hun visies en hun plannen. In Duitsland zijn ze de crisis al helemaal vergeten, zo blijkt. Iedereen heeft er zin in; zelfs de banken durven ongegeneerd te stellen dat ze willen investeren. Sterker nog: ze geven aan dat ook Nederland hoog op het lijstje staat van interessante investeringslocaties.het is toch grappig om in het buitenland te moeten horen dat het bij ons best goed gaat. Dat weten we hier nog niet. Misschien dáárdoor zijn in de afgelopen decennia veel van de grotere hotels in Nederland door buitenlandse investeerders overgenomen. Op het moment dat wij ook in de gaten krijgen dat het in Nederland best goed gaat, en al die doemdenkerij allang achterhaald is, is de markt alweer over het hoogtepunt heen. Dan doen we er wellicht verstandig aan om niet meer te investeren. Om Nederland een beetje te vergelijken met Duitsland... Wij hebben ongeveer hotels met pak m beet kamers; alles meegeteld. Duitsland telt zo n hotels met circa kamers. Berlijn heeft grofweg kamers in 800 hotels; Amsterdam kamers in 300 hotels. In Duitsland zijn er vijf steden met minimaal hetzelfde aantal inwoners als in Amsterdam. Presentaties in Nederland zijn vrijwel altijd negatief, en als er al een positief geluid klinkt, dan wordt daar direct een komma geplaatst met een bijzin erachter waaruit onzekerheid blijkt. Of gewoon een soort cover Het is toch grappig om in het buitenland te moeten horen dat het bij ons best goed gaat your ass tekst, zoals: "Maar het kan ook anders uitpakken." Niet in Duitsland. Daar is het: de beuk erin. Het geld klotst er over de muren en tja, wel jammer dat er zo weinig echt goede projecten beschikbaar zijn. ABN AMRO presteert het om een rapport uit te brengen waarin staat dat er 1 miljard omzet gemist is in de hotellerie, en dat de cijfers van 2007 een heel ver verwijderd droombeeld zijn. Hoe dat werkt moet ik nog eens rustig uitzoeken. Een creatieve, doch sombere bankman heeft geloof ik bedacht dat, als hij één of ander enorm groeipercentage van 15 jaar geleden lineair zou doortrekken vanaf het meest beroerde moment in de crisis, er nu 1 miljard omzet meer moet zijn. En dan antwoordt de directeur van die bank, op de vraag of ze nog eens een keer krediet gaan verstrekken, dat ze "doen wat ze altijd al hebben gedaan". Ha ha! Ik begin nu ook langzaam te begrijpen waarom al die buitenlandse investeerders in hotels niet in Nederland bankieren, maar gewoon hun eigen bank meenemen. In Duitsland heerst in ieder geval de visie dat ze daar alweer op de cijfers van 2008 zitten, en uitgaan van verdere groei. Laat ik ophouden met de banken bekritiseren en Klaas Knot, directeur van De Nederlandsche Bank, aanhalen. Hij heeft er "het volste vertrouwen in" dat Nederland uit de recessie is, en dat het allemaal goed komt. Heerlijk, zo n man. Maar waar hij dat op baseert, zegt hij niet... HOSPITALITY MANAGEMENT NR

8 ARRANGEMENT SAMENSTELLEN? Verbeeld de identiteit van uw hotel Decoratie op maat - Persoonlijke benadering Exclusief gemaakt - Binnen uw budget R E H OT E L I E WA T I E D E R EN MOET WET White penatepnekarlender 2014 Arrangem :25 7 oad HM_2014.indd Covers Downl Geniet van uw Europese steden trip! Wara heeft voor het 3 sterren hotel Europa 92 in Amsterdam decoraties ontworpen van belangrijke Europese steden. De klant die een kamer boekt in dit hotel geniet van een steden trip in de Rome, Madrid of Londen kamer. De kleuren die gebruikt zijn in de decoraties, zijn aangepast aan de accent kleuren die in de kamers gebruikt zijn. Wara Project Framing Europe BV De Trompet DB HEEMSKERK THE NETHERLANDS T. +31(0) F. +31(0) E. info@wara-deko.nl DOWNLOAD de Arrangementenkalender 2014 e t i h W r e p a p a K met de Nederlandse, n e t n e Belgische, Duitse m e g en Franse feestdagen. rran A

9 HOTELKETEN HOSCOM Nooit meer een hotelexpl oitatie zonder vastgoed Hoscom was de afgelopen tijd vaak in het nieuws. Hotels gingen en hotels kwamen. Er is een nieuwe bedrijfsstrategie gelanceerd waarin groei wordt gezocht in hotels met vastgoed. Het getouwtrek rondom hotelboot SS Rotterdam bevestigt de nieuwe koers. Hospitality Management sprak exclusief met Lucas Petit, directeur en oprichter. TEKST FRANK LINDNER Iedereen kent de naam Hoscom; toch zegt Petit: Mijn motto is, dat Hoscom eigenlijk niet bestaat. Op het moment dat je een groep bedrijven hebt, ontstaat immers al snel iets hoofdkantoorachtigs. Wij doen juist onze uiterste best om dat niet te laten gebeuren. Een aantal zaken, zoals administratie en verzekeringen worden centraal geregeld. Maar hét gebeurt feitelijk in de hotels. Tegendraads Petit vervolgt: We doen er alles aan om de visie en sales in de hotels te laten plaatsvinden, zodat daar een volwaardige eigen onderneming ontstaat. Hoscom is niet de volwaardige onderneming; dat zijn de hotels. Dat is heel anders dan menig hotelgroep het toepast. Op school is ons ook geleerd dat efficiëntie inbrengen, repeteren en schaalvergroting goed zijn. Ik denk daar heel anders over. Ik geloof in netwerkorganisaties. Dat doen wij al van begin af aan. Toen we ons tweede hotel erbij kregen (na het Delta Hotel in Vlaardingen kwam het Badhotel Rockanje, red.) hebben we dat tot een zelfstandig hotel gemaakt. Hoscom doe ik samen met Erwin Schröder (business development) en Niek Rietveld (financiën). Wij zijn het oliemannetje dat er- Hoscom (Hospitality Company) Omzet (2012): 28 miljoen euro (waarvan 55% uit F&B) Werknemers totaal (2012): 450 Delta Hotel Vlaardingen Badhotel Rockanje Landgoed de Holtweijde Grand Hotel Opduin Texel Grand Hotel Post Plaza Leeuwarden Het afgelopen jaar afgestoten: Landgoed Avegoor Cruise Hotel/SS Rotterdam Stroom Rotterdam (78 kamers) (67 kamers) (83 kamers) (96 kamers) (40 kamers) (73 kamers) (254 kamers) (21 kamers) voor zorgt dat men in de hotels optimaal kan ondernemen. Als er kansen ontstaan op het gebied van kennisoverdracht of inkoopvoordelen, deelt men dat met elkaar. Als we onze resultaten vergelijken met de benchmark, zien we dat we het gewoon heel goed doen. Maar belangrijker vind ik dat mijn mensen blij zijn. Dat klinkt soft, maar die blijheid is ongelooflijk belangrijk. We sturen heel erg op de motivatie van de mensen die in de hotels aan het ondernemen zijn. Zij moeten zich vrij voelen en niet gehinderd worden door allerlei richtlijnen van een overkoepelende entiteit, holding, hoofdkantoor, of een ander ongrijpbaar groot iets. Zielloos Over merkbewustheid onder hotelgasten zegt Petit: Wat koop ik nou als ik voor een merk kies? Er zijn ketens die een goed verhaal hebben en dit ook goed vertellen en hier consequent in zijn. Dat vind ik goed; daar is ook een markt voor. Maar je ziet dat gasten mans genoeg zijn om zelf te kiezen. Zij hebben alle middelen tot hun beschikking om zelf een goed doordachte keuze te kunnen maken. Het is momenteel de trend dat een hotelgast zich niets op de mouw laat spelden door een keten of merk. Hij of zij bepaalt zelf wel wat goed is. Natuurlijk bestaat in deze wereld behoefte aan bedrijven die een commodity op een goede professionele manier invullen. Het is altijd beschikbaar en het is altijd goed. Maar repeterende producten ontberen een ziel. En gasten zijn op zoek naar een ziel in een bedrijf. Dat geldt ook voor hotels. Een hotel is een weerspiegeling van wie je bent. Als je kiest voor een bepaald hotel, dan vertelt dat aan je omgeving wie je bent. Identiteit Mensen kiezen volgens Petit naast identiteit voor professionaliteit. Als telkens de houder van de douchekop inzakt, dan is dat niet goed. Alles moet goed geregeld zijn. Je ziet, godzijdank, dat in de hotellerie en de gastvrijheidbranche de afgelopen decennia een enorme kwaliteitsslag is gemaakt. Kleinschalige hotels en restaurants leveren dikwijls een beter product dan de grote internationale bedrijven. Dat vind ik leuk en daar krijg ik energie van. Ik zie dat het niet alleen bij gasten zo werkt, maar ook bij het personeel. En dan krijg je een vonk. Dat drijft ons. Een goed voorbeeld is de meest recente overname: het Grand Hotel Post Plaza in Leeuwarden werd vorige maand aan de portefeuille van Hoscom toegevoegd. Oprichter en eigenaar Jan Boomsma stichtte het hotel in 2008; in een oud bankgebouw en voormalig postkantoor. Het hotel had meteen een eigen identiteit en een eigen verhaal. Wegens gezondheidsredenen doet Boomsma een stap terug en heeft hij het hotel overgedragen. Als nieuwe eigenaar zal Hoscom ervoor zorgen dat het verhaal verteld blijft worden en het individuele karakter behouden blijft. In de toekomst zal het hotel verder uitgebreid worden. Petit vertelt: Identiteit vind ik belangrijker dan locatie, maar eigenlijk moeten de locatie, Een blokkendoos op een industrieterrein is geen hotel maar een commodity 16 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

10 HOTELKETEN HOSCOM het gebouw én het product identiteit hebben. Een blokkendoos op een industrieterrein zonder identiteit, waar je toevallig kunt slapen, is geen hotel, maar een commodity. Dat is ook goed, daar is ook een Een hotel waar nul cash uit komt, is nul waard markt voor, maar dat is niet ons ding. De combinatie van bezieling en professionaliteit; dat moet je kunnen. Rentmeesters Vooralsnog richt Hoscom de uitbreidingsplannen op Nederland. Wij zijn een relatief kleine groep. Op het moment dat je één product hebt en je perst dat in de markt, dan is het gewoon execute en maakt het niet uit in welk land je zit. We zijn zelf actief op zoek naar uitbreiding. Heel selectief benaderen we van tijd tot tijd een hotelier. Mensen die hun hotelbedrijf willen overdragen willen vaak dat de overnemende partij het in dezelfde geest voortzet. Veel hoteliers beseffen dat een hotel langer meegaat dan de oorspronkelijke hotelier. Dat is het mooie van ons vak: we zijn rentmeesters van het hotel. Je wilt dan graag een nieuwe rentmeester die snapt wat je hebt opgebouwd. Het is natuurlijk ook een zakelijke transactie. De verkoper wil een goede prijs voor zijn hotel, en wij willen een gezonde prijs betalen, waarmee we het hotel in de toekomst goed kunnen laten draaien. Altijd vastgoed Over de nieuwe bedrijfsstrategie zegt Petit: We drukken constant op de refresh-knop. Doen we het nog wel goed? We willen een integraal hotelbedrijf zijn. Het vastgoed is een belangrijk onderdeel van het hotelproduct. Wij investeren dan ook veel in het vastgoed. Van de hotels waarvan Hoscom het vastgoed niet in eigendom had, is het afgelopen jaar afscheid genomen. Bij Landgoed Avegoor was het vastgoed in handen van Green Real Estate en werd de exploitatie verkocht aan Jaap Venendaal. Van het 21 kamers tellende hotel Stroom in Rotterdam liep het huurcontract met de gemeente af en werd het hotel te klein bevonden naar de nieuwe Hoscom-maatstaf van een minimale jaaromzet van twee miljoen euro. Stroom is overgenomen door Jantiene Berg (voorheen general manager van onder meer Hotel New York in Rotterdam, Hotel Arena en Banks Mansion in Amsterdam) en Edwin van der Meijde (eigenaar van Suite Hotel Pincoffs in Rotterdam). Van de SS Rotterdam, volgens Petit een mooi voorbeeld van wat hij bezielende hotellerie noemt, is noodgedwongen afscheid genomen. Doordat je telkens blijft verversen en je jezelf vragen blijft stellen, worden keuzes steeds duidelijker. De zakelijke structuur waarin je een hotelonderneming giet, moet de doelen kunnen ondersteunen. Voor ons is dat bezielende hotellerie met een eigen identiteit. Dat is niet iets waar je zomaar overheen kunt stappen. Het is niet een stukje boekhouding, of dat je kunt zeggen dat lossen we later nog wel even op. Daarom kiezen we nu voor nieuwe hotelprojecten om ook het vastgoed er altijd bij te betrekken. Organisch groeien Op de lange termijn is het hotelvastgoed ook een belegging, maar nuanceert Petit: De waarde van het vastgoed wordt bepaald door de kracht van de exploitatie. Een hotel waar nul cash uit komt, is nul waard, ook al staan er wel eens iets andere bedragen op de balans voor de financiers. Met eigten vastgoed heb je een degelijke financiële basis en ben je veel flexibeler in je onderneming. Crisis? Ja natuurlijk, we hebben ook te maken met teruglopende vraag. Maar ons bedrijf is hartstikke gezond. Daar ben ik best trots op. Hoscom zal de komende jaren groeien, maar er is geen harde doelstelling op papier gezet wat betreft het aantal hotels. Het groeit organisch, we hebben wel echt de ambitie om er een grotere club van te maken. We kijken wel waar de gast naartoe gaat. Het kan in de stad zijn, maar ook daarbuiten. Wat voor ons belangrijk is, is dat gasten zakelijk en privé naar een hotel gaan, omdat die plek hen aanstaat. Intensieve jaren De afgelopen jaren hadden kranten, nieuwsuitzendingen en vakmedia geen moeite om hun kolommen en items te vullen met nieuws over de SS Rotterdam. Maar wat heeft het met Petit gedaan als ondernemer en privépersoon? Ik kan je vertellen dat het een heel intensief proces is geweest", zegt hij. "Wij zitten natuurlijk in dat hotel. Aan boord gegaan als founder, samen met de Jaarbeurs Utrecht en het Al- Lucas Petit Petit (1962, Breda) studeerde in de jaren tachtig aan de Hoge Hotelschool Maastricht. Het samen iets maken en een doel kunnen realiseren vond Petit het meest waardevol aan zijn studie. Hij is getrouwd met Anneke en heeft drie zonen. De oudste heeft zijn zinnen ook op de hotelschool gezet. Hij houdt van wintersport (skiën), maar is verder 24 uur per dag met hotels bezig. Petit heeft veel bewondering voor het Amerikaanse Joie de Vivre Hotels van Chip Conley. Hij zou in de toekomst ook gerust nog eens in loondienst kunnen werken. Hij rijdt kilometer per jaar. Het leukste aan Hoscom zijn volgens hem de mensen in de hotels; bijeenkomsten van de managementteams geven hem energie. Petit vindt het niet leuk dat hij het feitelijke hotelierschap heeft moeten inleveren om hotelondernemer te kunnen zijn. De grote hoeveelheid wet- en regelgeving in Nederland is een bron van ergernis. Hij is een voorstander van horizontale bedrijfsrelaties en netwerkdenken: geen gesloten ketens, maar kennis en kunde delen, ook met leveranciers, financiers, et cetera. Ketenbedrijven vragen hem dikwijls hoe het Hoscom lukt om, op medewerkerniveau, op alle posities ondernemers te kweken. beda College. We werkten nauw en prettig samen om van de SS Rotterdam een mooie opleidingsplek te maken voor leerlingen, maar ook om de belevenis aan boord van het schip zo te maken tot wat het nu is. Er kwamen vorig jaar mensen en we hebben haast 9 miljoen euro omgezet. Allemaal koffie, slapen, eten. Als je dan ziet dat de stip aan de horizon niet meer jouw stip is, dan moet je wel even schakelen. Ik vond dat heel erg en heb het daar lange tijd echt moeilijk mee gehad. Je kunt je dan nog wel in allerlei bochten gaan wringen om maar te zorgen dat je die stip zult blijven, maar dat zou voor het schip en de medewerkers niet goed zijn. Politiek Dat Woonbron van het ministerie de opdracht had gekregen om het schip te verkopen, was geen verrassing. Het was wél een verrassing dat ze het hadden verkocht aan een hotelbedrijf dat bovendien bedongen had dat ook onze exploitatie verkocht zou worden. We lazen in een persbericht dat onze exploitatie was verkocht. We zijn er volledig buiten gehouden. Normaal ga je met elkaar in gesprek, of is er over dat onderdeel consensus, voordat je ermee naar buiten gaat. In dit geval zijn er kennelijk politieke belangen geweest. We hadden er mee te dealen. Ik had boos in het vooronder kunnen gaan zitten. Ik hecht erg aan transparantie en wist dat we een contract hadden voor de exploitatie tot We hadden inmiddels ook iets uit te leggen aan onze gasten. Er waren al zakelijke klanten die WestCord gingen bellen om met hen nieuwe afspraken te maken, omdat ze in de krant hadden gelezen dat WestCord de nieuwe eigenaar was geworden. Hetzelfde gold voor onze medewerkers. Die zeiden: Lucas, leg eens uit, wat gebeurt hier?. Terugkijken De overname is Petit niet in de koude kleren gaan zitten. Hoteliers die in soortgelijke situaties terecht zijn gekomen, geeft hij dit advies: Blijf heel dicht bij jezelf. Wat mij erg geholpen heeft, is dat ik mij niet vastgeklampt heb aan een toekomst zoals ik mij die had voorgesteld. Als je dat wel doet, doe je jezelf geen plezier. Je moet terugkijken. Wat er wél staat. Hoteliers hebben de neiging om te denken: Ik ben iets kwijt. Maar je moet beseffen dat je iets heel moois hebt gekregen. In Rotterdam ligt nu een prachtig schip. En daar heb ik mijn bijdrage aan geleverd. Dat gaat niet meer weg. Daar ben ik heel erg trots op. Dat we dat met 200 man personeel voor elkaar hebben gebokst. De lakens, de decoratie, het plezier van de gasten, alle details. Het staat allemaal; dat kan ik bijschrijven. De toekomst is nou eenmaal anders, en ik ben zelf niet groter dan mijn omgeving. Ik kijk terug naar wat ik heb kunnen bijdragen. Voorkennis Een gewetensvraag tot slot. Was Petit aan boord gegaan als hij in 2007 een briefje met de hele gang van zaken tot en met 12 juni 2013 toegespeeld zou hebben gekregen? Lachend: Koop een hotel, en je weet zeker dat je een boeiend leven krijgt. Koop een hotel als de SS Rotterdam en je leven wordt nog veel boeiender! Ik heb echt wel We zijn er uiteindelijk met alle partijen op een zakelijke manier uitgekomen. De pleister was groot genoeg om de wond mee af te dekken. heel veel nachten wakker gelegen van het hele spektakel. Ook omdat ik de verantwoordelijkheid heb naar mijn mensen, de toekomst en de investeringen die gedaan zijn. Er gebeurden allerlei dingen in mijn omgeving waar ik geen vat op had, maar die ik zo goed mogelijk moest proberen te managen. Het is natuurlijk een ervaring en een leerschool geweest, omdat ik betrokken was bij een uniek project. De hele renovatie voor heel veel geld en het permanent afmeren van het schip; het is een soort maanlanding geweest. De SS Rotterdam is fantastisch voor de stad en voor Nederland. Het was heel hard werken, samen met alle betrokken personen. Dat had ik niet willen missen. En ondanks alle negatieve publiciteit... Er mag ook wel eens worden gezegd dat Woonbron z n nek heeft uitgestoken en de Rotterdam van de ondergang heeft weten te redden. Hij ligt er mooi wel. We zijn er uiteindelijk met alle partijen op een zakelijke manier uitgekomen. De pleister was groot genoeg om de wond mee af te dekken. HM 18 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

11 HOTELKETEN SS ROTTERDAM Wie zegt dat de zee woelig is? Op het vasteland kan het eveneens stormen. Een waslijst aan BV s en oplopende rekeningen rondom de bekendste hotelboot van Nederland. Hospitality Management zet het nieuwsoverzicht rondom SS Rotterdam voor u op een rijtje. Schrootwaarde: 5 miljoen euro Opgeknapt voor 257 miljoen euro 2000 Toenmalig eigenaar van de SS Rotterdam, het Amerikaanse Premier Cruises, komt in de financiële problemen. Een Amerikaanse investeringsbank laat het schip aan de ketting le ggen De Rotterdam wordt uit de vaart genomen na 42 jaar de wereldzeeën te hebben bevaren De 'Stichting Behoud Stoomschip Rotterdam' wordt opgericht. Deze club maakt zich hard voor het behoud van het schip als maritiem erfgoed Het schip wordt in mei overgenomen door RDM BV, een vennootschap van zakenman Joep van den Nieuwenhuyzen. Hij brengt het schip onder in een afzonderlijke bedrijfsentiteit SS Rotterdam BV. Kosten? De (schroot)waarde van het schip is 5 miljoen euro en wordt voorgeschoten door het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam (GHR) Woonbron koopt in juni van dit jaar het schip voor 1,8 miljoen euro. Behalve Woonbron zitten Eurobalance BV (later trekt deze investeringsmaatschappij zich terug), Woondrechtconsult (onderdeel van Woonbron), het Albeda College en Hogeschool Inholland in het schuitje. Het schip wordt ondergebracht onder De Rotterdam BV. De bestemming wordt nu: congrescentrum, hotel, restaurant en opleidingscentrum, permanent afgemeerd Na restauratiewerken (waaronder asbestverwijdering, inclusief juridische problemen) in Gibraltar, Cádiz en Gdansk komt de Rotterdam medio augustus van dat jaar terug in Nederland. Aan de totale renovatie van het schip hangt inmiddels een prijskaartje van 175 miljoen euro. De rekening zal verder oplopen tot 257 miljoen euro Hoscom wordt aan boord gehaald voor de exploitatie van het hotel en F&B van het schip. De logiesafdeling gaat Cruise Hotel heten. De Stichting Woonbron verkeert inmiddels in financiële en bestuurlijke problemen. Toenmalig minister Eberhard van der Laan stelt toezichthouders aan om op de verkoop van het probleemschip toe te zien Woonbron neemt een verlies van 120 miljoen euro en later dit jaar nog eens 38 miljoen op het project. De SS Rotterdam staat voor 81 miljoen euro in de boeken. Men hoopt op een koper, maar wacht voorlopig af totdat de exploitatie geld in het laatje gaat brengen. Behalve de uit de spuigaten gelopen kosten is er ook vertraging opgetreden. In plaats van medio 2009, gaat het schip open voor het publiek op 15 februari Cruise Hotel exploiteert met 220 medewerkers de 254 hotelkamers en 2 restaurants aan boord Woonbron waardeert de SS Rotterdam verder af naar 75 miljoen euro, onder de noemer reguliere afschrijvingskosten. 2 oktober 2012 Hospitality Management bericht dat er interesse is voor de SS Rotterdam uit Oman. Men hoopt nog op een Nederlandse partij om het schip voor Rotterdam en Nederland te behouden, maar het winnende bod lijkt uit het Midden- Oosten te komen. Alle activiteiten aan boord genereren dit jaar een bedrijfsresultaat van 9 miljoen euro. Woonbron maakt sinds 2009 jaarlijks wel 3,8 miljoen euro over voor de huur van het schip aan het eigen dochterbedrijf Rederij De Rotterdam. 2 november 2012 Woonbron heeft overeenstemming bereikt over de verkoop van het schip met WestCord Hotels van Harry en Jennifer Westers voor het bedrag van 29,9 miljoen euro. In de deal heeft Woonbron de exploitatie van het hotel en de horeca toegezegd aan WestCord. 3 november 2012 Lucas Petit heeft met verbazing kennisgenomen van de berichtgeving van Woonbron rondom de verkoop met exploitatie aan WestCord. Hij zegt niet te willen vertrekken en wijst op de contractuele bepalingen die de exploitatie garanderen tot november 2012 Als het aan Woonbron ligt, stapt Petit snel van boord ten faveure van WestCord. De corporatie zou uitkoopgesprekken voeren. Petit ontkent dat er gesprekken zijn. Er speelt inmiddels nog een andere kwestie: Christian Westers, zoon van Harry Westers en stiefzoon van Jennifer Westers, en Peter Versluis blijken (handelend voor scheepsbouwer VeKa Group en Westwind Holding) ook in de running om de Rotterdam te kopen (voor 42 miljoen euro). VeKa beweert in oktober al een deal te hebben gemaakt met Woonbron. Er wordt door VeKa beslag gelegd op de aandelen van het schip. Vader en zoon Westers zouden niet van elkaar weten dat ze allebei in de running zijn. 19 december 2013 Een eerder kort geding bij de voorzieningsrechter wijst uit dat het beslag door VeKa rechtsgeldig is. De verkoop van Woonbron aan WestCord gaat (nog) niet door. Woonbron buigt zich over het vonnis. 7 mei 2013 Het Hof in Den Haag oordeelt dat het beslag van VeKa op de aandelen van het schip toch niet geldig is. De club van Christian Westers ziet de Rotterdam aan zich voorbij trekken. WestCord laat bij monde van een woordvoerder weten dat de kwestie tussen Hoscom en Woonbron eerst uit de wereld moet zijn, voordat tot de definitieve verkoop aan WestCord wordt overgegaan. 12 juni 2013 De kogel is door de kerk: WestCord Hotels heeft de hotel- en restaurantonderneming overgenomen van Hoscom. Petit laat weten: In de gesprekken hebben voor mij de continuïteit van de onderneming, en een goede toekomst voor onze medewerkers en gasten, steeds voorop gestaan. Die hebben we door deze verkoop goed gewaarborgd. Harry Westers: Wij zetten een streep onder het verleden en storten ons met het hele team met groot enthousiasme op de exploitatie van dit unieke schip. HM 20 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

12 KORT NIEUWS COLUMN Designroosters voor de doucheput Geef de badkamer extra allure met Geberit designroosters. Deze roosters zijn eenvoudig te plaatsen op de basisunit van de doucheput. De rvs designroosters zijn er in zes verschillende stijlen, ook los verkrijgbaar. Het standaardrooster is tevens beschikbaar in een vandaalbestendige uitvoering die met schroeven kan worden bevestigd. In het rooster is een haarzeef geplaatst die er eenvoudig uitgenomen kan worden voor het reinigen. Zo worden voorstoppingen van de afvoer en afvalwaterleidingen voorkomen. 22 HOSPITALITY MANAGEMENT NR Meer ruimte in de badkamer Meer ruimte en bewegingsvrijheid in de badkamer? Dat kan met de douchewand Twistline van Artweger. De wand heeft als kenmerk pendeldeuren die zowel naar binnen als naar buiten geopend kunnen worden, waardoor meer ruimte gecreëerd wordt. Bij het openen wordt de pendeldeur opgetild. Het VARIO dichtingsysteem zorgt voor volledige waterdichtheid. Met de optie ARTCLEAN heeft u minder last van kalkvorming. Twistline is verkrijgbaar in vele varianten. Tot 30 november krijgt u een gratis ARTCLEAN bij bestelling van een TWISTLINE. TWISTLINE, GEBERIT DESIGNROOSTERS, Nieuw: Minibarbox Holland Minibarbox Holland is een take-away minibar in oud-hollandse stijl en bevat de ingrediënten voor de traditionele kopstoot : een aluminium Star Bottle en een miniatuurflesje Ketel 1 jenever, aangevuld met Goudse-Kaaskoekjes. Behalve voor gebruik op de hotelkamer kan de Minibarbox Holland ook als souvenir ingezet worden. Er zijn ook andere varianten verkrijgbaar, zoals Gin & Tonic en Red & Grey. In Nederland verkrijgbaar via 2FOOD. MINIBARBOX, Gerecycled garen in nieuwe schoonlooptapijten Bij een aantal van de zes nieuwe series schoonlooptapijten is het nieuwe ECONYL-garen toegepast. Dit nieuwe garen bestaat uit 100% gerecycled materiaal. De nieuwe serie DIALOG heeft een constructie van getuft velours. Het tapijt is zowel haaks als parallel aan de looprichting toepasbaar. Het draagmateriaal is van polyester vezelvlies. De rugcoating is een zware coating. De serie is leverbaar in de kleuren antraciet, grijs, bruin, beige, blauw en rood. EMCO BENELUX B.V., Van Staalduinen Automatisering is al ruim 15 jaar een professionele en betrouwbare automatiseringspartner voor de hotelbranche. Met onze automatiseringsdiensten bieden wij gemak, veiligheid en zekerheid. Laat techniek voor u werken Boek nu het Servers & computers Netwerken Private cloud Telefonie / VoIP T: +31 (0) Bespaar op bel- en beheerkosten Ontdek de voordelen van VoIP telefonie... VSA VoIP telefonie arrangement Ervaar meer vrijheid en de extra mogelijkheden. VoIP is hard op weg de traditionele telefonie te vervangen omdat het simpelweg meer flexibiliteit en mogelijkheden biedt en, niet onbelangrijk, veelal goedkoper is. Remote management Online backup Netwerkbeveiliging Systeembeheer Van Staalduinen Automatisering bv Raadhuisplein 9, Vries, T: +31 (0) , SANDER ALLEGRO ALLEGRO INN-OVATIONS, AMSTERDAM ALLEGRO@INN-OVATIONS.COM De stoepier Heeft u nog een stoepier in dienst? Een piccolo dan? Of een valet? Ook al niet? Ooit waren het eerzame beroepen in het mooie horecavak. De stoepier praatte de gasten naar binnen. In toeristenlanden rond de Middellandse Zee kun je ze nog in actie zien, maar in de hotellerie zijn ze verdwenen. De piccolo is wegbezuinigd; de gasten moeten het in de lift stellen met zelfbediening en een luister-spreekverbinding in geval van nood. De valet - ook wel kamerheer genoemd - is met het stijgen van de loonkosten eveneens in de vergetelheid geraakt. Doorgaans moet een gast zijn eigen koffer in- en uitpakken. De vraag is, welke van de huidige hotelberoepen de toekomst niet zal halen. Maar nóg interessanter: welke erbij zullen komen. Ik zet mijn geld op de ORM, de online reputation manager. Reviewsites en de sociale media houden de hotellerie immers flink bezig. Waar mensen zich beperken tot één-opééngesprekjes met betrekking tot een nieuwe auto of bankstel, is de honger naar het met velen delen van horecaervaringen schier onstilbaar. De vraag wie de onlangs overleden Johannes van Dam op moet volgen, is dan ook snel beantwoord: er staan een paar miljoen opvolgers in de startblokken. Net als met alle innovatie in de hotellerie, weten veel hotels zich geen raad. Ze kiezen ervoor om 'een stagiair die zo leuk kan facebooken' een plannetje te laten maken, of zij vragen het een handig neefje. Er zijn natuurlijk uitzonderingen. De grote ketens, maar ook enkele kleinere slimme ondernemers, storten zich vol overgave op het proces van het beheersen van de online reputatie. Daarbij weten ze zich gesteund door intelligente software van bedrijven als het Nederlandse Olery en het Amerikaanse Revinate, die niet alleen alle uitingen over een bedrijf verzamelen, maar ook analyseren en zelfs verbeterpunten eruit destilleren. Die informatie vormt een buitengewoon belangrijke managementinstrument, niet in de laatste plaats om het revenu management te optimaliseren. Wie er namelijk in slaagt een goede ranking te krijgen op reviewsites, ziet niet alleen zijn ADR, maar ook zijn direct geboekte omzet stijgen. Tel uit je winst. En daar houdt het niet op. Door slim gebruik te maken van tevredenheidsonderzoekjes tijdens het verblijf, kan een hotelier eventuele problemen al gemeld krijgen als ze nog oplosbaar zijn. En dat moet zich vertalen in een betere beoordeling. Hoe krijg je nu een gast zo gek om feedback te geven? Vooral door hem of haar serieus te nemen, dus door geen ellenlange domme vragen te stellen, maar één of twee goede. En je kunt hem er ook voor belonen. Wat dacht u van gratis wifi in ruil voor feedback? Online reputation management staat nog in de kinderschoenen, maar wordt een vak van formaat. En de online reputation manager? Die is eigenlijk de digitale stoepier. HOSPITALITY MANAGEMENT NR

13 F&B DRINKS Voordelen van geautomatiseerde tapinstallaties: Altijd dezelfde drankhoeveelheid Controle Meteen overzicht van de omzet Minder emballage, omdat de drank via systeem wordt aangeboden Nadelen van geautomatiseerde tapinstallaties: Vooral aantrekkelijk voor horecazaken met een grote drankomzet Ook onschuldige foutjes worden meteen geregistreerd Doseren is winst genereren Meten is weten. Een bekende spreuk waar menig f&bafdeling nog eens nauwkeurig naar moet kijken. Weet u precies welke marge u maakt op een bepaald drankje? Hoeveel u ervan op één avond verkoopt? Wat de piekmomenten zijn en de snelheid waarmee het personeel een drankje bereidt en serveert? Bent u op de hoogte van alle details rondom uw drankomzet? Ontdek hoe u meer rendement uit de fles en de tap kunt halen. TEKST MYRTILLE VROMANS Beleving... Het is een veelgebruikt woord. Uiteraard wilt u uw gasten optimale gastvrijheid laten zien en streeft u naar de perfecte beleving van uw hotel, maar u blijft ondernemer. En dat betekent geld verdienen en omzet genereren. Heeft u al eens gedacht aan het gebruik van apparatuur die de precieze hoeveelheid verkochte drank registreert? Het aantal verkochte drankjes maal de verkoopprijs minus de gemaakte kosten en u heeft zicht op de drankomzet. Maar de kritische vraag is, weet u exact wat de kosten zijn? Niet iedere barman schenkt immers dezelfde hoeveelheid wijn in de glazen. En de ene medewerker is scheutiger met dat dure bestanddeel van een cocktail dan de andere. Tapinstallaties die precies registreren hoeveel drank wordt verkocht geven meer inzicht in de gemaakte kosten. Installaties waarbij u zelf de 'porties' kunt aangeven, zorgen voor minder verspilling. Met een tapinstallatie wordt iedere druppel drank geregistreerd. Het verkochte drankje wordt meteen genoteerd in het kassasysteem; dat geeft u als ondernemer inzicht in de voorraad. U heeft in één oogopslag zicht op de hardlopers en de drankomzet per medewerker. Worden drankjes niet aangeslagen, of is er te weinig geld in de kassa, dan geeft dit systeem zekerheid over de gang van zaken. Tapinstallaties kunnen afzonderlijk worden geïnstalleerd en later worden aangesloten op de kassasystemen. Kies de tapinstallatie die het beste past bij uw drankomzet en uw kaart. Kijk kritisch naar de drankvolumes die u per jaar verkoopt. Besluit dan of het aantrekkelijk is om te investeren in een tapinstallatie. Tapbier of fles AbInbev geeft de rekensom: bij pils tap je vanaf 25 hectoliter (2500 liter) per jaar het beste met een fustenkast en vanaf 100 hectoliter met een kelderbierinstallatie (met tanks van 500 of 1000 liter). Bij speciaalbier tap je al vanaf 10 hectoliter met een fustenkast. HM Cappuccinodrinker is een 'controlfreak' De manier waarop iemand zijn koffie drinkt, zegt iets over de persoonlijkheid. Zo is een cappuccinodrinker veeleisend en controlerend. Gasten die hun koffie het liefst zwart drinken, zijn rechtdoorzee; de latte macchiato wordt gedronken door de trendsetters. Dit blijkt uit een onderzoek van psycholoog Ramani Durvasula, verbonden aan de State University Los Angeles, onder ruim duizend respondenten. Zij onderzocht of de voorkeur voor een type koffie iets zegt over de persoonlijkheid. Ze bestudeerde de koffiedrinkers en keek daarbij naar de persoonlijkheden. Oploskoffie wordt graag gedronken door mensen die houden van uitstel. Acht tips voor een goede huiswijn Het 'Huiswijn-debat' op de horecavakbeurs Gastvrij Rotterdam leverde acht praktische tips op voor het aanbieden van een goede huiswijn. Uit een kort onderzoek in opdracht van Pays d Oc IGP onder restaurantpubliek bleek dat 90 procent van de ondervraagden 0,50 cent meer wil betalen voor een goed glas wijn in de horeca. 1. Training Een medewerker die niet weet uit welk land of streek de huiswijn komt, of welk druivenras gebruikt is, is nog niet klaar voor het vak. Zorg dat uw personeel de basis onder de knie heeft. Inclusief hoe een fles geopend dient te worden en hoe men een wijnglas behoort vast te houden. 2. Seizoensinvloeden Ieder eetcafé of restaurant moet minimaal twee keer per jaar een andere huiswijn op de kaart zetten. De stemming van de gasten is in juli anders dan in februari. 3. Meerdere wijnen Bied minimaal twee huiswijnen of open wijnen aan. Dit geldt voor zowel wit als rood. 4. Het glaswerk Het glaswerk draagt bij aan de wijnbeleving. Een groter en luxer glas moet de standaard zijn. Deze investering en de grotere hoeveelheid wijn in een glas verdient zichzelf terug. 5. Draagvlak Proef en selecteer de huiswijn met het hele team, niet alleen met de koks of enkel met de mensen van de bediening. Dit levert een evenwichtiger keuze op. 6. Alcoholgehalte Huiswijnen moeten toegankelijk, dus soepel zijn. Wijnen die een zeer uitgesproken karakter hebben, of een hoog alcoholgehalte, zijn niet geschikt als huiswijn. 7. Leverancier of bierbrouwer Laat de keuze van de huiswijn nooit alleen van uw leverancier afhangen. Proef hem na het bezoek van de leverancier nog een keer rustig met het team. 8. Waardering gast Als de tijd en de gelegenheid het toelaten, laat de gast dan weten dat er meer wijnen open staan. Laat hem of haar proeven en zelf beslissen. Dat levert waardering op. 24 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

14 HOTEL & REAL ESTATE Lage kosten, snelle afhandeling en optimale resultaten Optimaal behandeld beddengoed, handdoeken en badjassen zijn een belangrijk onderdeel van het visitekaartje van uw hotel, pension of B&B. Met de juiste geur, zachtheid en kwaliteit bevordert u het wellnessgevoel van uw gasten. Meer kwaliteit. Minder slijtage van het wasgoed. Minder kosten. Laag water-, energie- en zeepverbruik en geen dure transportkosten. Meer service. Wasgoed sneller beschikbaar. Wij analyseren kosteloos uw wassituatie, maak een vrijblijvende afspraak via onderstaand telefoonnummer. Typisch Miele. Voor meer informatie: Telefoon: (0347) Hotelvastgoed is (weer) hot zorgeloos genieten Gek genoeg zijn onze producten bijna onzichtbaar! Ze zijn er wel, maar vallen niet op. Want een haardroger of een veilig deurslot hoort toch thuis in elke hotelkamer... Hotek levert deze kwaliteitsproducten. Uw gasten kunnen zorgeloos genieten! Hotek is een full service hospitality leverancier voor innovatieve beveiliging en comfort oplossingen. Bekijk ons volledige aanbod op: Ondanks de recessie en de aanhoudende economische onzekerheid blijft er vanuit vastgoedbeleggers veel belangstelling bestaan voor de Europese en Nederlandse hotelmarkt, vooral voor kwaliteitshotels in Amsterdam en andere grote steden. Het internationale sentiment volgende, zijn Nederlandse hotels als beleggingsobject weer volop in trek. TEKST - FRANK LINDNER Het beleggingsvolume op de hotelmarkt bedroeg vorig jaar in heel Nederland 200 miljoen euro. Naar verwachting zal dat volume dit jaar ruim substantieel worden overschreden. Vooral Duitse fondsen en institutionele beleggers die zoeken naar diversificatie zijn sterk gericht op stabiele hotelmarkten, zoals in ons land. Grote recente hoteltransacties betroffen het Holiday Inn in Eindhoven, het ss Rotterdam Cruise Hotel, het Hampshire American Hotel Amsterdam, en The Convent Hotel Amsterdam. Sinds afgelopen zomer werden nog meer bekende hotels in Amsterdam verkocht, waaronder het NH Grand Hotel Krasnapolsky voor 157 miljoen euro, het Park Hotel voor 75 miljoen euro, en het Pulitzer Hotel voor 57,9 miljoen (exclusief parkeerplekken en aanpalende panden). Verder staat op moment van schrijven van dit artikel het InterContinental Amstel Hotel (opnieuw) in de etalage, alsook het Radisson Blu hotel. Stabiele bezoekersaantallen Nederland laat sinds 2009 een stabiele groei zien van het aantal hotelbezoekers. In 2012 kwam het aantal uit op 31,4 miljoen: een groei van 2,3 procent ten opzichte van Hoewel Nederland populairder is geworden bij buitenlandse toeristen (een recordaantal van 11,7 miljoen toeristen deed ons land in 2012 aan), is bijna 70 procent van de overnachtingen te danken aan Nederlanders. Buitenlandse hotelgasten zijn voornamelijk afkomstig uit Duitsland, België, Groot-Brittannië en Frankrijk. Er is een sterke groei van gasten afkomstig uit opkomende economieën, zoals China, Brazilië en Rusland. Adres Argon XC - Oud Gastel - Nederland Telefoon +31 (0) Fax +31 (0) info@hotek.nl HOSPITALITY MANAGEMENT NR

15 FOCUS Vooral fondsen en institutionele beleggers die diversificatie zoeken In 2012 bereikte het aantal Amsterdamse hotelbezoekers met 5,34 miljoen en 9,80 miljoen overnachtingen een nieuw record. Dit jaar staat de MICE-markt (meetings, incentives, conferences en exhibitions) in Amsterdam onder druk, onder andere door de afwezigheid van de AutoRAI en als gevolg van het economische klimaat. Desondanks blijft het aantal hotelbezoekers naar verwachting op peil. Dit komt onder meer door culturele activiteiten en de heropening van diverse musea. Hoofdstad is brandpunt De Amsterdamse hotelmarkt bestond begin 2013 uit 398 hotels met ongeveer hotelkamers. De markt wordt gedomineerd door drie- en viersterrenhotels die samen bijna 70 procent van de totale hotelmarkt omvatten. Ondanks de economische crisis blijft de Amsterdamse hotelmarkt ook de komende jaren groeien. De verwachting is dat er zowel in 2013 als in 2014 ruim hotelkamers bij zullen komen, voor 2015 staan op dit moment ruim 700 nieuwe hotelkamers gepland. Ook een aantal nieuwe ketens vestigt zich de komende jaren in Amsterdam. PPHE opende deze zomer nog een art otel. Dit lifestyle hotel is gevestigd aan de Prins Hendrikkade, dicht in de buurt van het Centraal Station, en heeft ruim 100 kamers. Het eerste Europese Hyatt Place Hotel opent eind 2013 op Schiphol met 330 kamers. Volgend jaar opent het eerste Waldorf Astoria Amsterdam de deuren. In 2015 opent Motel One zijn eerste Nederlandse hotel op de Zuidas met 280 kamers. Uit onderzoek van Jones Lang LaSalle onder vier- en vijfsterrenhotels in Amsterdam ( kamers) blijkt dat op dit moment ruim de helft van de eigenaren afkomstig is uit Europa. Vooral Duitse beleggers zijn actief op de Amsterdamse hotelmarkt. Union Investment kocht in 2011 het recent geopende Crowne Plaza Amsterdam Zuid (207 kamers) en Deka Immobolien kocht het American Hotel. Ruim 25 procent van de Amsterdamse hotels in het hogere segment is in bezit van Nederlandse eigenaren, 20 procent van de eige- naren is afkomstig uit de Verenigde Staten en 5 procent uit Azië. Bijna de helft van de Amsterdamse vier- en vijfsterrenhotels is in het bezit van hotelketens. Horen we daar een positieve ondertoon? Onlangs vond het vierde Hotel Investment Seminar 2013 (HIS 2013) plaats. In het Hilton Rotterdam troffen hoteliers, ontwikkelaars, investeerders en vastgoedexperts elkaar om te praten over de toekomst van hotelvastgoed en investeringen. Jaarlijks organiseren Hilton Worldwide, CBRE, DLA Piper, en Full House Hospitality Management dit seminar. Alle sprekers gaven deze dag aan dat het onderliggende marktsentiment gematigd positief is. Er zijn - na de crisisjaren - duidelijk te onderscheiden lichtpuntjes. Maar het herstel wordt niet overal in gelijke mate ervaren. Europa herstelt, maar blijft achter bij de rest van de wereld. In Nederland gaat het goed; dat wil zeggen, in Amsterdam en de andere grote(re) steden. Daarbuiten hebben hotels het moeilijk. Internationaal Wereldwijd neemt het investeringsvolume in hotelobjecten toe. Uit cijfers van Jones Lang LaSalle Hotels & Hospitality over het eerste halfjaar van 2013, blijkt dat het volume de helft hoger ligt dan in de eerste zes maanden van Halverwege 2013 is er wereldwijd in totaal 21 miljard dollar geïnvesteerd in hotelvastgoed. De meeste investeringsgelden kwamen in de VS terecht. Hier werd voor 10,8 miljard geïnvesteerd. De EMEA-regio volgt met 7,4 miljard. Azië is goed voor 3 miljard dollar. In laatstgenoemde regio is met een stijgingspercentage van 80 procent wel de meeste groei geregistreerd. In Europa is Groot- Brittannië koploper, gemeten naar investeringsvolume. Hier werd voor 3 miljard dollar aan hotelvastgoed verhandeld. Frankrijk is goed voor 1,7 miljard en Duitsland voor 840 miljoen. Deze drie landen zijn samen goed voor 74 procent in de hele EMEA-regio. HM Kansen Jan Roersma van Full House Hospitality Management gaf in zijn presentatie aan dat er in Amsterdam en omstreken nog flink wat nieuwe hotels zullen worden ontwikkeld. Internationale zakenreizen nemen toe en ook de binnenlandse leisuremarkt trekt meer en meer aan. De hoofdstad moet wel wat doen aan het binnenhalen en houden van grote congressen en internationale evenementen. Er moeten meer kwaliteitsrestaurants komen. Immers, hotelgasten die niet in hun hotel (kunnen) eten, moeten ergens anders terecht kunnen. Voor hotels in Nederland in zijn algemeenheid ziet Roersma uitdagingen wat betreft het binnenhalen van zakelijke gasten en het genereren van toegevoegde waarde in het hotel. De kansen liggen bij nationale evenementen. Hotel is hotel Frank Lindner van Hospitality Management gaf in zijn 'kick-off' voor de eerste 'keynote speaker' aan dat hotels het beter doen dan andere sectoren waarmee vastgoed is gemoeid. Bovendien stelde hij: Een hotel is een hotel. Wanneer een hotel wordt gebouwd. Nu, in het verleden of in de toekomst, het blijft in verreweg de meeste gevallen een hotel, wat voordelen met zich meebrengt voor alle betrokken partijen. Andere vastgoedsectoren, zoals de kantorenmarkt, retail en de woningmarkt zijn, volgens hem, slechter af. Meten is weten David Bailey van CBRE Hotels gaf inzicht in de marktontwikkelingen van de belangrijkste regio s en steden. Amsterdam hoort bij de beste drie regio s en moet op basis van een vergelijking met RevPAR, ADR en bezettingsgraag alleen Parijs en Londen voor zich dulden. De belangrijkste boodschap van Bailey was dat alleen naar RevPAR kijken - iets wat hoteliers en marktpartijen graag doen - niet voldoende is. Er kan beter worden gekeken naar de TrevPAR (total revenue per available room) en de GopPAR (gross operating profit per available room). Voor de toekomst voorziet de man van CBRE kansen voor het segment dat hij affordable luxury noemt. Denk daarbij aan hotelmerken als Yotel, citizenm, en Moxi van Marriott en IKEA. Alle hoteliers in de zaal geeft Bailey dan ook mee hun best te blijven doen om relevant te blijven voor de gast. Nieuwe juridische vormen In hun presentatie namens DLA Piper spraken Rutger Oranje en Hans-Mark Giezen vanuit juridisch oogpunt over de toekomst van de hotellerie. De branche 'versnelt'; er komen steeds meer flexibele contractvormen en hybride vormen van contracten. Van traditionele leasecontracten wordt overgestapt op managementcontracten. Daarbinnen is er steeds meer aandacht voor flexibele juridische clausules. Denk daarbij aan een prestatieclausule op basis van de RevPAR, renovatietoezeggingen en clausules omtrent het meedelen van financiële gegevens over de prestaties van een hotel. Belangrijkste les is om alles vooraf goed vast te laten leggen tussen eigenaar, uitbater en (eventueel) merkbedrijf van een hotel. Buitenlandse spelers Ad Buisman van EY gaf toelichting op de stand van zaken wat betreft hotelinvesteringen. Als investeringsklasse wordt hotelvastgoed op de lange termijn als een solide investeringsoptie gezien. Hotelvastgoed binnen Europa doet het goed en het gaat beter, maar loopt qua hersteltempo achter op Amerika en Azië. München, Parijs, Rome en Londen zijn volgens Buisman de belangrijkste hotelsteden op het moment. Hij ziet Dublin, Milaan en Madrid als nieuwe hotspots. Opvallende kopers die zich HOTEL & REAL ESTATE Een hotel is en blijft een hotel; dat is bij ander vastgoed vaak anders Op de foto: Ad Buisman (EY), Hans-Mark Giezen (DLA Piper), Frank Lindner (Hospitality Management), Taco van Heusden (Hanson Asset Management), Rutger Oranje (DLA Piper), Jan Roersma (Full House Hospitality Management), Gijsbrecht Brouwer (trendwatcher), Jacques Baars (CBRE) en David Bailey (CBRE Hotels). meer dan in het verleden in Europa en Nederland roeren, zijn investeringsfondsen van vermogende overheden. Vooral die uit het Midden-Oosten en Azië waren in Europa in de eerste jaarhelft van 2013 veel actiever dan voorheen. Grootste investeerders zijn en blijven investeringsfondsen en private equity partijen. Ook redelijk actief zijn vastgoedinvesteringsfondsen. Alle tinten grijs Taco van Heusden van Hanson Asset Management herkent de gematigde positieve ondertoon, maar ziet als vastgoedinvesteerder ook moeilijkheden bij hotels. In zijn ogen zijn veel hotels van buiten betonnen dozen en qua interieur en aanbod is het maar moeilijk om onderscheid te maken tussen merk X en merk Y. Hotels moeten oppassen dat ze niet all shades of grey worden. Hotels moeten blijven werken aan een eigen identiteit en aan innovatie. Dit maakt het voor investeerders ook makkelijker om voor hen te kiezen als beleggingsobject. Op het gebied van duurzaamheid en milieuvriendelijkheid is er ook nog een vingerwijzing. Ten opzichte van andere branches heeft de hotellerie volgens Van Heusden nog wel wat werk te verzetten. HM 28 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

16 NIEUWS HOTELNIEUWS IN BEELD Pier toch nog niet naar de haaien? Is het een slimme marketingstunt, of domweg kansen ruiken en gedurfd ondernemerschap? DanZep, de masterfranchisenemer van easyhotel Benelux, en VolkerWesselsdochter KonderWessels zijn in ieder geval een samenwerking aangegaan voor de herontwikkeling van De Pier in Scheveningen. Het uiteindelijke doel is om het bouwwerk aan het Scheveningse strand te kopen. Menno Kooistra Architects is aangesteld als hoofdarchitect van het project. Het plan is om naast een hotel ook recreatiewoningen, koopwoningen en horeca te realiseren. Dan Metcalfe van DanZep zegt over het project: We zijn erg verheugd over de strategische samenwerking met KonderWessels Vastgoed. Hierdoor komt de realisatie van een easyhotel op de Scheveningse Pier nu echt een stap dichterbij. Op korte termijn zal men gaan praten met de curator en de gemeente Den Haag om de plannen te delen. Artist impression Scheveningse Pier Menno Kooistra Architects 30 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

17 INTERNATIONAAL HOTELNIEUWS INTERNATIONAAL HOTELNIEUWS TEL AVIV IHG opent hotel in Tel Aviv InterContinental Hotel Group (IHG) kondigt de opening aan van Hotel Indigo Tel Aviv. Dit hotel ligt in het hartje van de Diamantwijk. De stad heeft hiermee zijn eerste IHG boutique hotel. Hotel Indigo telt elf hotels in Europa. Voor de komende drie tot vijf jaar worden er nog eens veertien verwacht. De keten werd oorspronkelijk gelanceerd in de VS, in LONDEN Qbic-concept rolt uit naar Londen De Maastrichtse ondernemer Rino Soeters breidt het Qbic-concept uit naar Londen. Qbic London City maakt net als Qbic Hotel Amsterdam, Townhouse Designhotel Maastricht, Hip Hotel St. Martenslane en Grand Café Maastricht Soiron op het Vrijthof, deel uit van La Bergère Group. Deze groep focust op het exploiteren en creëren van innovatieve hospitalityconcepten. Vorig jaar breidde Soeters het Qbicconcept al verder uit in Amsterdam. In de C-toren van het World Trade Center van de hoofdstad opende hij zevenentwintig nieuwe hotelkamers; het lowbudget designhotel telt nu tweeëntachtig kamers. KRAKAU Krakau biedt lekkerste maaltijd aan De Poolse stad Krakau is de beste bestemming voor liefhebbers van lekker eten. Dit blijkt uit onderzoek van StedenTripper.com, dat ruim drie miljoen reviews van beoordelingssites TripAdvisor en Yelp analyseerde. Zagreb en Istanbul volgen op de tweede en derde plaats, Amsterdam staat op de tiende plek in de lijst. Waar de restaurants in Krakau gemiddeld met een 8,5 worden beoordeeld, krijgen de Milanese chef-koks minder lof. In Milaan haalt 30 procent van de restaurants een 8 of hoger. Ook de restaurants in Toulouse (Frankrijk) en Malmö (Zweden) zijn niet om over naar huis te schrijven. Hospitality Management kijkt uiteraard verder dan onze landsgrenzen. Iedere editie wordt in deze rubriek het belangrijkste en meest opvallende internationale hotelnieuws gemeld. Dagelijks op de hoogte blijven van de wereldwijde brancheontwikkelingen? Bezoek Hospitality-Management.nl en schrijf u in voor onze nieuwsbrief. CHINA Starwood bouwt met Westin in China Starwood Hotels & Resorts opent van hotelmerk Westin vier nieuwe hotels in China. Het gaat in totaal om nieuwe hotelkamers. De nieuwe hotels moeten de komende jaren worden gebouwd. De hotels luisteren naar de namen The Westin Sanya Haitang Bay Resort (het eerste Westin strandresort in China), The Westin Haikou, The Westin Qingdao en The Westin Chongqing Liberation Square. In 2014 wordt volgens plan het 200e Westin-hotel wereldwijd geopend. LONDEN Britse hoofdstad verslaat New York In de eerste helft van 2013 was Londen de best bezochte buitenlandse hotelbestemming onder Nederlandse reizigers. Dit blijkt uit de Hotel Price Index (HPI) van Hotels.com. Vorig jaar stond de Britse hoofdstad nog op nummer 4. Voor Nederlandse hotelgasten is Europa de populairste regio. In de top van de lijst staan dertien Europese bestemmingen en zes Amerikaanse steden. Dubai is de enige bestemming buiten Europa en de VS. Londen verdrong New York en Parijs naar de tweede en derde plaats tijdens de eerste helft van dit jaar. LIBANON Golden Tulip wil ontwikkeling in Libanon Golden Tulip heeft onlangs een nieuw hotel in het Jiyeh Marina Resort complex geopend. Het vijfsterrenhotel biedt zowel woon- als toeristische accommodaties aan en is gelegen in de badplaats Jiyeh in Libanon. Amine Moukarzel, verantwoordelijk voor Golden Tulip in de regio Midden-Oosten en Noord-Afrika, heeft plannen voor de verdere ontwikkeling in Libanon. Moukarzel: De grootste uitdaging voor hotelexploitanten is nog steeds het zorgen voor veiligheid en welzijn, twee basiscriteria voor iedere toerist. Ik ben van mening dat de hotelsector verantwoordelijk moet zijn voor een belangrijk deel van de inkomsten van Libanon. Ik hoop dat we terug gaan naar het niveau van 2008 en 2009, de beste jaren voor onze hotels in dit land. ORLANDO Hyatt koopt hotel Waar veel hotelbedrijven hotelpanden afstoten om ze daarna terug te huren, heeft Hyatt Hotels juist een groot hotel aangekocht. Het gaat om het kamers tellende The Peabody Orlando hotel in de VS. Een dochterbedrijf van de hotelreus legt omgerekend 542 miljoen euro voor het congreshotel neer. Het hotel gaat verder onder de naam Hyatt Regency Orlando Convention Center. Hyatt verwacht dat het hotel in het laatste kwartaal al zo'n 7,5 miljoen euro (vóór belastingen en rentebetalingen) aan het bedrijfsresultaat zal bijdragen. Voor 2014 wordt een bijdrage verwacht van 41,6 miljoen euro. CHINA Chinese hotelgast laat geld rollen China is Duitsland en de VS voorbijgestreefd als het land met de inwoners die wereldwijd het meest spenderen aan reizen. Chinese reizigers besteedden in 2012 zo n 102 miljard dollar aan internationale reizen, een stijging van ruim 40 procent ten opzichte van Dit blijkt uit de tweede editie van de jaarlijkse Chinese International Travel Monitor (CITM), gepubliceerd door boekingsite Hotels.com. De monitor onthult belangrijke aspecten van het veranderende gedrag van Chinese reizigers, en de wijze waarop de wereldwijde hotel- en gastvrijheidindustrie daarop inspeelt. OSLO Scandinavische hotelketen verbiedt seksfilm Geen pornofilms meer in de Scandinavische hotelketen Nordic Choice Hotels. Vanaf nu zijn er geen films voor volwassen meer te bestellen via de hoteltelevisies in de 171 vestigingen van de groep. Eigenaar Petter Stordalen wil niet langer meewerken aan een product uit een industrie waarin mensenhandel en uitbuiting voorkomt. In het nieuw geopende vlaggenschip van de keten, hotel The Thief in Oslo, wordt het vrijgekomen kanaal benut voor art on demand. Hotelgasten kunnen via hun interactieve televisie moderne videokunst selecteren. WiFi - Internet voor gasten SBit Hospitality Services zorgt ervoor dat uw gasten gebruik kunnen maken van veilig, snel en probleemloos werkend WiFi en bekabeld internet. De oplossingen die wij hiervoor bieden kunnen we geheel op uw situatie aanpassen. Zo kan de gast toegang krijgen tot internet via een voucher, via PMS-koppeling, via Facebook login, via adres en naam of volledig vrij. WiFi - Internet voor gasten IP Telefonie Hotel TV oplossingen Guest Portal Products ICT Diensten sbithospitality Services Oostbaan ML Moordrecht The Netherlands T sales@s-bit.nl Voor gasten die geen notebook of tablet bij zich hebben, maar toch gebruik willen maken van internet, bieden wij de Lobby PC aan. De Lobby PC is leverbaar in diverse uitvoeringen, maar altijd inclusief speciale beveiligingssoftware. Uw gasten een printopdracht laten sturen naar een centrale printer vanaf hun notebook, tablet of smartphone? De SBit PrintConnect oplossing maakt het mogelijk! Bel ons voor meer informatie of een afspraak. Diamantstraat 8/241 B-2200 Herentals Belgium T HOSPITALITY MANAGEMENT NR

18 FOOD & BEVERAGE HOTEL (ver)kopen? PIETER VAN OPHEUSDEN - MANAGER BRASSERIE BEL AMI (BUSSUM) Foodservice: kansen en bedreigingen voor de horeca De foodservicemarkt is al een tijd behoorlijk in beweging. De duidelijke scheidslijn tussen retail en horeca lijkt zo langzamerhand te zijn verdwenen. De 'nieuwe horeca' is ontstaan, met goed omlijnde concepten die inspelen op de kernbehoeften van de gasten; concepten die steeds vaker vanuit de retail worden bedacht en geëxploiteerd. La Place is hier een uitstekend voorbeeld van. Retail en horeca zijn dus naar elkaar toe gegroeid. Warenhuizen die driegangendiners verkopen en restaurants waarvan je het meubilair kunt kopen; je kunt het zo gek niet bedenken. Vooral de retail ziet kansen, maar hoe denkt de horeca erover? De bakker heeft een terrasje waar men kan lunchen; warenhuizen en tankstations bieden een ontbijt aan... De horeca heeft er jarenlang tegen geageerd. Niet in de laatste plaats omdat de weten regelgeving de retail leek te bevoordelen. Toch heeft de horeca de fase van 'zeuren en mineuren' achter zich gelaten. Het wordt steeds duidelijker dat een tweeledige verkoop van de producten mogelijk is. Waarmee ook handig gebruik gemaakt kan worden van de verschuiving van de behoefte aan massaproducten naar meer authentieke producten. Want waarom zou je de eigengemaakte pasta die de gast zo goed gesmaakt heeft, of die heerlijke olijfolie, ook niet via een webwinkel verkopen? Waarom zou je dat stukje ambiance en authenticiteit niet voor thuisgebruik aanbieden? De creatieve geest vindt vast nog meer ruimte voor samenwerking tussen horeca en retail. De wijze les: dat waar je ooit niets van wilde weten, kan uiteindelijk voordelig uitpakken. De traditionele horeca verandert de laatste jaren al langzaam en kan zich blijven onderscheiden ten overstaan van de retail, met een sterke eigen identiteit, een hoge kwaliteitsperceptie en constante kwaliteit. De AF&BM speelt in op dit thema tijdens bijeenkomsten. Daarnaast natuurlijk veel andere thema's, zoals financieel management, ontbijt & topsport,... Ben je nog geen lid, maar heb je wel interesse om een bijeenkomst bij te wonen, kijk dan op of stuur een mail naar info@afbm.nl FOOD & BEVERAGE OPINIE Stelling: Hotelrestaurants kunnen niet meer zonder kortingacties via externe partijen. Christophe en Jean-Marc Beaumont - BEAUMONT hotel restaurant, Maastricht Hotelrestaurants moeten (!) zonder externe kortingacties gaan werken om te kunnen blijven bestaan. Waarom zou een hotelier zijn eigen ruiten ingooien? Je levert een product tegen een eerlijke prijs, waarvoor de gasten een mooie ervaring krijgen, en de onderneming verdient eraan. Een derde partij ertussen zetten is volledig overbodig en on-ondernemend. Martin Hoed Palace Hotel Noordwijk aan Zee "Restaurants in hotels kunnen heel goed zonder kortingacties van externe partijen. Die partijen hebben immers een ander belang dan de hotelrestaurants. Je moet jezelf goed afvragen waarom je met een externe partij zou willen samenwerken; wat je wilt bereiken. Kunnen zij dat bieden? Als je bijvoorbeeld een nieuw publiek wilt aanspreken of je regionale bekendheid wilt vergroten, kun je ook je eigen kortingacties bedenken, al dan niet met restaurants uit de omgeving. Tegenwoordig zijn de sociale media prima geschikt om dit uit te dragen. Wij hebben vorig jaar mee gedaan aan een actie '2 for1' (twee menu s voor de prijs van één), geïnitieerd door de lokale organisatie Noordwijk Marketing. Daar kwamen veel gasten op af. Het was een prettige manier voor gasten uit de regio om kennis te maken met ons restaurant. Zonder deze actie was het lastiger geweest om deze groep gasten te bereiken. De kans is groot dat de actie dit jaar herhaald wordt; dan doen wij zeker weer mee." Iris den Dekker Hilton Rotterdam "Nog steeds is de drempel van een hotelrestaurant voor veel gasten hoog. Velen denken dat eten in een hotelrestaurant duur of 'te chique' is. Eenmaal binnen worden zij menigmaal aangenaam verrast. Over het algemeen kan men hier juist terecht voor een breed aanbod aan gerechten en een frequent wisselende menukaart; de vaste hotelgasten hebben daar immers behoefte aan. Door op een creatieve manier 'partnerships' aan te gaan met locale bedrijven, zoals theaters, concertgebouwen en kantoren, hoeven hotelrestaurants niet in zee te gaan met externe partijen als Groupon en veilingsites. Dit kan bijvoorbeeld door theaterarrangementen aan te bieden voor de voorstelling. Op deze manier haal je een nieuwe doelgroep binnen op een gunstig tijdstip. Mocht je als hotelrestaurant toch een kortingactie willen organiseren, samen met een externe partij, dan kan dat ook op een ludieke manier, zoals bijvoorbeeld een dagje meelopen in de keuken." HOSPITALITY MANAGEMENT NR

19 HOTELFORMULE HOTEL VAN DIJK Het is een bijna iconisch, zo niet ontologisch verhaal uit de hotellerie: een vrouw loopt een hotel binnen en... gaat nooit meer weg. Jawel, dat doet denken aan een detectiveroman van Agatha Christie, maar in ons verhaal loopt alles goed af: de vrouw en de hotelier trouwen, en hun hotel wordt een toonbeeld van gastvrijheid. TEKST - JASON VAN DE VELTMAETE ten. "Dit stadje is aanlokkelijk voor dagjesmensen, maar we hebben toch vooral zakelijke gasten", onthult Irma. "En van alle nationaliteiten; van Cuba tot Libanon tot Japan." Het gevoel van vertrouwdheid binnen dit hotel blijft niet beperkt tot de naam: al het personeel staat op de loonlijst, dus het is uitgesloten dat een oproepkracht, door nonchalance of onwennigheid, een verkeerde indruk achterlaat bij de gasten. "We hebben een hartstikke leuk team", benadrukt Irma. "Drie kamermeisjes voor onze achttien kamers, en twee dames voor bardiensten en het ontbijt. Dit is een hotel garni, dus we hebben geen medewerkers nodig voor de lands, noch in het plaatselijke dialect. De ongedwongen, vertrouwelijke atmosfeer is beslist een 'unique selling point' van dit bedrijf. Onderzoek Van het Duits naar 'ben ik van Duytschen bloed' en de lokale Oranjevereniging is een kleine stap. Die vereniging maakt gebruik van de multifunctionele zaal in Hotel van Dijk, net zoals de Kampense afdelingen van politieke partijen, diverse clubs en natuurlijk talloze particuliere feestvierders. "Desgewenst zorgen we voor catering", zegt Irma, "maar we hadden laatst ook iemand die zelfgemaakte stamppot wilde "Waarom zou je meer willen, als je het goed hebt?" De bar is het middelpunt van dit hotelbedrijf; daar staat hotelier Herman Wessels als herbergier par excellence zelf de drankjes te tappen en te schenken. Deze ruimte heeft wel iets van een gelagkamer - niet zo'n vreemde associatie in het oude Hanzestadje Kampen. Aan de bar drinken robuuste kerels een biertje; zij praten met Herman over voetbal. Aan de tafeltjes zitten mensen van wie niet duidelijk is of zij al dan niet hotelgasten zijn. Immers: een deel van het sociale leven in Kampen speelt zich af in dit benedenvertrek én in de ernaast gelegen zaal, waar het ontbijtbuffet, vergaderingen en feestelijke bijeenkomsten elkaar afwisselen. Continuïteit Hotel van Dijk stamt uit 1964; de ouders van Herman Wessels huurden het vanaf 1991 van de familie Van Dijk. Twee jaar later stapte Herman in het bedrijf; hij werd de baas toen zijn ouders in 2007 met pensioen gingen. Irma was toen al ten tonele verschenen, dus hij stond er niet alleen voor. In 2009 werd het hotel door Herman en Irma gekocht, maar de vertrouwde naam bleef op de gevel staan. "De reputatie van het hotel was dik in orde", vertelt Herman. Zelfgemaakte stamppot meenemen? Geen probleem. "Een goede naam moet je nooit veranderen. Tijdens de huurperiode kwam een naamsverandering sowieso 'nicht in Frage', omdat de familie Van Dijk dat niet wilde." Bovendien: het hotel ligt aan de IJsselkade, in het verlengde van de IJsseldijk, dus de connectie met deze mooie rivier is snel gelegd. Dat Hotel van Dijk veel fietsers en wandelaars trekt, zal - gezien de omgeving - niemand verbazen, en dat zo nu en dan een kano of kajak aanlegt, mag ook niet als verrassend aangemerkt worden. Verder krijgen Herman en Irma veel gasten uit de glas- en tuinbouw over de vloer; een flink aantal Kampense bedrijven behoort tot de categorie vaste klan- keuken of het restaurant." In de Duitse omschrijving van 'hotel garni' op Wikipedia treffen we deze zin aan: Besonders charakteristisch ist bei vielen Hotels dieses Typs, trotz aller Professionalität, eine gewisse familiäre Atmosphäre. We hadden het niet mooier kunnen zeggen; niet in het algemeen beschaafd Neder- meenemen. Het kan allemaal. En regelmatig bieden we live muziek." Van het ontbijt, dat 's ochtends in die zaal de hotelgasten begroet, wordt veel werk gemaakt: aardbeien van de plaatselijke kwekerij, eieren van de kinderboerderij, yoghurt van de zuivelboerderij, krentenwegge, verschillende soorten brood... Alles in aanmerking genomen, zou dit driesterrenhotel best een vierde ster mogen hebben. Ware het niet dat de nachtportier ontbreekt. Irma: "We wonen weliswaar boven, maar op een gegeven moment moet het wel klaar wezen. Herman en ik moeten immers in alle vroegte weer paraat staan. De afgelopen crisisjaren zou een vierde ster trouwens niet gunstig geweest zijn, want vooral in dat segment vielen de klappen. Ook een hotelrestaurant is voor dit Hotel van Dijk, drie sterren Kamers: 18 (1p. 2p. 3p. 4p.) Sweet Dreams Sleep Experience, lcd-tv Alle kamers rookvrij Gratis WiFi bar, terras vergader-/feestzaal wasserij bruidssuite autoverhuur, fietsverhuur Fietsenstalling binnen 36 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

20 HOTELRESTAURANT HOTEL VAN DIJK Herman & Irma Wessels Onze wethouders hebben pretenties die bij een supertoeristenstad horen kleine bedrijf geen optie. Uit onderzoek is gebleken dat slechts één op de acht hotelgasten wil eten in het hotel waar hij of zij overnacht. Ons restaurant zou moeten concurreren met allerlei leuke restaurantjes in de onmiddellijke nabijheid; het zou waarschijnlijk een sluimerend of marginaal bestaan leiden. Onze bar voorziet wél in een behoefte: motorrijders en wielrenners stappen bijna net zo makkelijk binnen als de Kampenaars. Kennelijk hebben we een lage drempel." Pluk de dag Ook in Kampen - waar niet tegenwoordig? - roepen de vroede vaderen dat er hotels bij moeten komen. Herman en Irma zijn een andere mening toegedaan. "Alles leuk en wel, maar ze moeten leren hun wensen te baseren op cijfers", spot Herman. "Ik weet welke bezettingscijfers wij hebben. Het probleem is, dat onze wethouders de pretenties hebben die bij een supertoeristenstad horen. In de zomer kan een mens zich hier prima vermaken, en op zo'n half uur rijden bevinden zich diverse attracties, zoals Walibi, Giethoorn en het Dolfinarium, maar buiten het seizoen is in Kampen weinig te beleven." Het toeval wil dat het monumentale pand naast het hotel te koop staat. Dus: een unieke gelegenheid voor uitbreiding dient zich aan. Toch zijn Herman en Irma niet van plan om zich in dat avontuur te storten. "Allereerst maakt de staat van dat gebouw hoge investeringen noodzakelijk", verklaart Irma. "Ten tweede hoeven we niet zo nodig. Waarom zouden we meer willen? We hebben een mooi bedrijf met prima medewerkers en prettige gasten. We hebben het goed zo. Ons motto is: Pluk de dag. We willen voldoende tijd en energie overhouden om leuke dingen te kunnen doen." Herman en Irma zijn respectievelijk 47 en 42 jaar oud. Herman houdt van voerbal en wielrennen; Irma's liefhebberijen zijn fotografie en ontwerpen. Hun zoontje (10) wordt nog niet klaargestoomd voor het hotelvak. Irma: "Kinderen moeten tegenwoordig al zo veel. We laten hem voorlopig zijn eigen ding doen; hij is nog veel te jong om te kiezen." De drie gezinsleden kijken graag gezamenlijk naar films. Herman komt uit een horecafamilie; hij heeft het vak geleerd in de praktijk, tot en met het fileren en flamberen aan tafel. Veel Kampenaars kennen hem nog vanuit de tijd dat hij kelner was in het bedrijf van zijn ouders. Irma is geboren in Rotterdam, en opgegroeid in 's-gravenzande. Zij werkte vroeger als directiesecretaresse. Zij heeft het diploma 'reservist van de politie' - dat was een betaalde hobby. Op aanraden van haar vader koos zij Kampen als vakantiedoel. "Dat is een mooie stad om te fotograferen", zei de goede man, niet vermoedend dat dit haar toekomst zou vastleggen. Irma: "Ik ben er op de bonnefooi naartoe gegaan, dus zonder ergens een hotelkamer te boeken. Op een gegeven moment besloot ik spontaan om Hotel van Dijk binnen te stappen. Ik heb bij Herman ingecheckt; dat was in 's Avonds was de koninginnerit van de Tour de France op tv; we zaten aan de bar te kijken. Herman en ik raakten aan de praat en zijn eigenlijk nooit meer opgehouden." We schrijven 24 juli 2002, de dag waarop Michael Boogerd zich na een lang solo-optreden Carlos Sastre en Lance Armstrong van het met doping gesterkte lijf wist te houden. Hij zegevierde op de top in La Plagne. Maar niet alleen doping overwint hoge bergtoppen. De fysieke afstand (twee uur rijden) tussen 's-gravenzande en Kampen werd een tijdlang overbrugt middels urenlange telefoongesprekken; hoewel Herman een gruwelijke hekel heeft aan telefoneren. Vrijdagmiddag sprong Irma in de auto, zodat zij het weekeinde samen konden zijn. De rest is geschiedenis. In een hotel van deze grootte kan de hotelier nog daadwerkelijk een gastheer zijn. Herman maakt graag een praatje met de gasten, en daarom ontkomt hij niet aan deze kanttekening: "Die smartphones en tablets hebben het er niet gezelliger op gemaakt. Iedereen zit tijdens het ontbijt naar zo'n ding te staren. Nederlandse toeristen zijn toch al niet de meest gezellige mensen van Europa!" Herman en Irma zijn fans van onze oosterburen. Daarin staan zij uiteraard niet alleen, want een recent BBC-onderzoek heeft uitgewezen dat de Duitsers het meest populaire volk van de wereld zijn. Als deze twee hoteliers zelf op vakantie gaan, ligt de bestemming steevast in Duitsland, ook al is Herman de WKfinale van 1974 niet vergeten. Variatie Waarin onderscheidt Hotel van Dijk zich? "Ons sterke punt is vooral dat we heel gastvrij zijn", benadrukt Irma. "Wij willen er echt voor zorgen dat de mensen zich hier thuis voelen. Herman is het visitekaartje; ik ben wat zakelijker ingesteld dan hij en doe dus de boekhouding." Irma is tevens verantwoordelijk voor de inrichting en aankleding van het hotel. Creativiteit is haar niet vreemd, want zij is al sinds jaar en dag een volleerd fotograaf. Bovendien heeft zij les gehad van een binnenhuisarchitect; daarna voltooide Irma een vervolgcursus. "Ik heb er wel een beetje kijk op", beweert zij met een bescheiden glimlach. Geen enkele kamer in dit hotel oogt hetzelfde; ook de badkamers hebben hun eigen uitstraling. Irma: "We hebben net zeven badkamers helemaal gerenoveerd; morgen beginnen we aan de volgende vijf. Dat de kamers en badkamers net allemaal een beetje anders zijn, is best belangrijk: ook zakelijke gasten willen variatie. Vaak wordt een specifieke kamer geboekt." Nieuwe badkamers, dus ook bidets? "Nee hoor", zegt zij lachend. "We hebben het onze gasten gevraagd, en voor hen hoeft het niet. Nederlanders zijn daar nog niet klaar voor." Deze twee hoteliers zijn niet teruggeschrokken voor investeringen in tijden van crisis. "Natuurlijk bood zich pas in 2009 de gelegenheid", legt Irma uit. "Toen we, na de huurperiode, het hotel kochten. Mijn vader kwam uit het bankwezen, en van hem heb ik een hoop geleerd. Herman en ik hebben twee banken gevonden die de renovatie wilden financieren. De afgelopen vier jaar is stapsgewijs enorm veel veranderd in dit hotel." Sociaal Hotel van Dijk werkt samen met één boekingsite: booking.com. "Maar we geven, vanwege de twaalf procent commissie, niet alle kamers aan hen", bekent Irma. "Ik heb dit advies voor de mensen die een hotelkamer willen boeken: als je geen datum aanklikt, krijg je alle hotels uit de regio; ga dan nog even op de websites van de hotels kijken of er kamers beschikbaar zijn. Negen van de tien keer is er nog een kamer vrij. Dat weten veel mensen niet." Op de website van Hotel van Dijk kan men in zeven talen terecht. En onlangs is, met behulp van een daarin gespecialiseerd bedrijf, de vindbaarheid verbeterd. Herman vindt het niks, al die internettoestanden en de sociale media, maar het sociale leven in Kampen is een ander verhaal. Vrijwilligerswerk voor Go Ahead, een cadeauactie voor de kinderen van de voedselbank in Kampen... Dit hotel staat midden in de gemeenschap. Herman en Irma betrekken ook zo veel mogelijk Kampense bedrijven We geven niet alles aan booking.com bij het reilen en zeilen van hun hotel. En enkele particulieren, zoals in het arrangement 'schilderen + overnachting' (in samenwerking met kunstschilder Juliët de Kinkelder) en het arrangement 'fotografie met Frits Felix', waarin de mooiste plekjes van Kampen bezocht worden. Samenwerking met andere hotels is er momenteel niet. "We waren ooit lid van Familiehotels, maar nadat die club verdwenen was, hebben we eigenlijk nooit meer aan een andere groep gedacht", zegt Herman. "We doen wel mee aan acties en evenementen, zoals Sail Kampen en het Dickens-festival." Want vergis u niet, Nederlanders. Dat oude Hanzestadje met circa inwoners, gelegen helemaal aan de benedenloop van de IJssel (bij rijnkilometer 995,5) is allerminst een verstild stadje. HM 38 HOSPITALITY MANAGEMENT NR HOSPITALITY MANAGEMENT NR

Horwath HTL Hotel Event 2013. De Kunst van Hotels

Horwath HTL Hotel Event 2013. De Kunst van Hotels Horwath HTL Hotel Event 2013 De Kunst van Hotels Programma Opening door Karin van Gilst, Stedelijk Museum Presentatie Ewout Hoogendoorn, Horwath HTL Presentatie Bart Lukaszewicz, Houthoff Buruma Presentatie

Nadere informatie

HOSTA 2013 The Benelux Hotel Industry

HOSTA 2013 The Benelux Hotel Industry HOSTA 2013 The Benelux Hotel Industry Ewout Hoogendoorn 5 juni 2013 HOSTA 2013 Resultaten 2012 Verwachtingen 2013 & 2014 Omzet, kosten en resultaat Vraag en aanbod Hotelvastgoed en contracten 2 Houdt het

Nadere informatie

Horwath HTL Hotel Event 2014

Horwath HTL Hotel Event 2014 Horwath HTL Hotel Event 2014 Investeren in hotels Ewout Hoogendoorn Programma Opening door Ralph Lange, ING Presentatie Ewout Hoogendoorn, Horwath HTL Presentatie Casper Banz, Houthoff Buruma Presentatie

Nadere informatie

HOSTA 2013. The Benelux Hotel Industry. 4 juni 2013

HOSTA 2013. The Benelux Hotel Industry. 4 juni 2013 HOSTA 2013 The Benelux Hotel Industry 4 juni 2013 Programma Opening door Geert van de Guchte, ING Inleiding Jan van der Doelen, ING Presentatie Ewout Hoogendoorn, Horwath HTL Presentatie Kim van den Wijngaard,

Nadere informatie

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over verkopen aan en adviseren van gasten in horecabedrijven. Oftewel: het verkoopadviesgeprek. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Sectorrapport Hotelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017

Sectorrapport Hotelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 Sectorrapport Hotelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 46 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Kantorenmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Nederland trekt meer hotelgasten:

Nadere informatie

Inhoudsopgave van de gehele gids:

Inhoudsopgave van de gehele gids: Inhoudsopgave van de gehele gids: 1. Inleiding 2. De rol van werk 3. Talent 3.1 Wat is talent en toptalent? 3.2 Hoe ontstaat een talent? 4. Talent ontdekking: Ontdek je talenten 4.1 Waaraan herken je een

Nadere informatie

Verover Europa via Amazon

Verover Europa via Amazon Verover Europa via Amazon Verover Europa via Amazon Zonder investeringen en taalbarrières verkopen over de grens. Het handboek dat precies vertelt hoe. Marco Coninx Verover Europa via Amazon Copyright

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

KIESWIJZER Ik kies, Ik koos, Ik heb gekozen! Van klas 1 naar klas 2

KIESWIJZER Ik kies, Ik koos, Ik heb gekozen! Van klas 1 naar klas 2 KIESWIJZER 2019 Ik kies, Ik koos, Ik heb gekozen! Van klas 1 naar klas 2 Inhoud Onderwerp Bladzijde Inleiding 3 De talenkeuze 4 Frans 4 Spaans 5 Duits 6 De kunst, media en techniek keuze 7 Kieswijzer St.

Nadere informatie

beleef het ZEEUWSE BINNEN & BUITEN

beleef het ZEEUWSE BINNEN & BUITEN beleef het ZEEUWSE BINNEN & BUITEN We willen u als gast graag een WOW-ervaring of beleving bezorgen. We doen dit door kennis te delen, kennis toe te voegen en aan te bieden. Maar ook door aan onze gasten

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak Willem Braak Maandag 15 oktober start Opleidingscentrum Granbeeuw met een fundraiser voor een nieuw initiatief: Vrienden van Opleidingscentrum Granbeeuw. Het bedrijfsleven zal benaderd en aangemoedigd

Nadere informatie

Geen tapas maar shapas het is Sherryweek

Geen tapas maar shapas het is Sherryweek Geen tapas maar shapas het is Sherryweek Inderdaad geen tapas, maar shapas het is Internationale sherryweek, zoals je in mijn oktober dagboek al kon lezen ben ik in oktober aangeschoven bij een taps lunch,

Nadere informatie

HOSTA 2012. The Benelux Hotel Industry. 5 juni 2012

HOSTA 2012. The Benelux Hotel Industry. 5 juni 2012 HOSTA 2012 The Benelux Hotel Industry 5 juni 2012 Programma Opening door Ralph Lange, ING Inleiding Jan van der Doelen, ING Presentatie Ewout Hoogendoorn, Horwath HTL Presentatie Michel Geurts, Inntel

Nadere informatie

Hotels. Rabobank Cijfers & Trends. Trends. Kansen en bedreigingen. Branche-informatie

Hotels. Rabobank Cijfers & Trends. Trends. Kansen en bedreigingen. Branche-informatie Hotels Hotels hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van logies. Logiesverstrekkers zonder sterclassificatie (dit loopt van één ster tot vijf sterren) mogen zich geen hotel noemen. Dit geldt bijvoorbeeld

Nadere informatie

Mogelijkheden zorgkapitaal vanuit een hotelperspectief

Mogelijkheden zorgkapitaal vanuit een hotelperspectief Mogelijkheden zorgkapitaal vanuit een hotelperspectief Agenda 1) Verschillen en gelijkenissen van hotels en zorginstellingen 2) Introductie hotelvastgoed 3) Investeerders in hotelvastgoed 4) Contractvormen

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Jouw avontuur met de Bijbel

Jouw avontuur met de Bijbel Nieske Selles-ten Brinke Jouw avontuur met de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties

Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties Inleiding Be good & sell it! Goed dat je dit e-book hebt gedownload! Hoe belangrijk is het voor jou om helder te communiceren

Nadere informatie

www.nexttalent.nl > Inkijkexemplaar

www.nexttalent.nl > Inkijkexemplaar > Inkijkexemplaar Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. De rol van werk in een leven 3. Wat ben je, wat kun je, wat wil je? 4. Waar vind je die baan? 5. Talentontwikkeling & Flow Copyright 2011, Martijn Leonard,

Nadere informatie

Provada 2015 Hotelmarkt Nederland / Den Haag

Provada 2015 Hotelmarkt Nederland / Den Haag Provada 2015 Hotelmarkt Nederland / Den Haag Ewout Hoogendoorn 3 juni 2015 Hotelmarkt Resultaten Prognoses Vraag en aanbod Transacties Hotelmarkt Den Haag 2 Bezettingsgraad: 69% 90 85 80 78 75 72,5 70

Nadere informatie

Brigade The White Room van Jacob Jan Boerma bekend

Brigade The White Room van Jacob Jan Boerma bekend Brigade The White Room van Jacob Jan Boerma bekend Arturo Dalhuisen en Richard Eerhardt aan de slag bij NH Collection Grand Hotel Krasnapolsky AMSTERDAM - 22 FEBRUARI 2016 - Chef de Cuisine Arturo Dalhuisen

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

LUNCH- EN DINERMOGELIJKHEDEN OP WEDSTRIJDDAGEN

LUNCH- EN DINERMOGELIJKHEDEN OP WEDSTRIJDDAGEN 1 LUNCH- EN DINERMOGELIJKHEDEN OP WEDSTRIJDDAGEN INHOUD Steaks & Salads (Business Club) 4 Burger vs Lobster (Business Club) 6 De Blauwe Lotus 8 Eetcafé De Verlenging 10 Dineren of lunchen in het Philips

Nadere informatie

Het jaar 2018. Niet alleen an-

Het jaar 2018. Niet alleen an- MECC meer Met rug tegen het MECC Maastricht wordt, als de raad akkoord gaat, weer volledig eigenaar van het MECC. De tijd met de RAI aan het roer werd eigenlijk nooit wat er vooraf van werd verwacht. Het

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

PRESENTATIE NML DESIGN, VT W ONEN&DESIGN BEURS. W aarom zou jij m oeten kiezen voor een interieurstylist?

PRESENTATIE NML DESIGN, VT W ONEN&DESIGN BEURS. W aarom zou jij m oeten kiezen voor een interieurstylist? PRESENTATIE NML DESIGN, VT W ONEN&DESIGN BEURS W aarom zou jij m oeten kiezen voor een interieurstylist? Ik ben Nathali Meurs-Pas, mijn bedrijf heet NML Design Interieurontwerp & Styling. Ik woon in Amsterdam,

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Doe de Booest Check Zet de 1e stappen om jouw praktijk te laten groeien en er een echte onderneming van te maken.

Doe de Booest Check Zet de 1e stappen om jouw praktijk te laten groeien en er een echte onderneming van te maken. Doe de Booest Check Zet de 1e stappen om jouw praktijk te laten groeien en er een echte onderneming van te maken. ü Yes ü No ü Yes ü No Krijg een contstante stroom klanten en verhoog je inkomen ü No Auteurs

Nadere informatie

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Hasmik Matevosyan, mode-onderzoekster Mode-industrie zonder verspilling Hasmik Matevosyan (1987) studeerde

Nadere informatie

Stageverslag Danique Beeks

Stageverslag Danique Beeks Stageverslag Danique Beeks Waarom deze stage en hoe zag de stage eruit? Ik heb via Mirthe informatie gekregen over deze stage. Haar achterneef is een van de eigenaren van dat bedrijf. Ze heeft mij deze

Nadere informatie

PRIJSLIJST 2015-2016

PRIJSLIJST 2015-2016 PRIJSLIJST 2015-2016 Jullie bruiloft is eigenzinnig, vol emotie en met oog voor detail. Jullie trouwen bij een locatie die iets met jullie doet, of dit nu een groot landgoed is of juist bij jullie ouders

Nadere informatie

Uw keuken en interieur Alles naar wens, een ultieme beleving

Uw keuken en interieur Alles naar wens, een ultieme beleving DEKKERS-FRANSEN Uw keuken en interieur Alles naar wens, een ultieme beleving Het juiste gevoel De keuken is vaak het hart van een woonhuis. Een belangrijke plek in uw leefomgeving. Daar wilt u zich thuis

Nadere informatie

Jan de Laat OVERSTAG

Jan de Laat OVERSTAG Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten

Nadere informatie

Vivian ter Huurne (Weddingplanner)

Vivian ter Huurne (Weddingplanner) PRIJSLIJST 2016 Jullie bruiloft is eigenzinnig, vol emotie en met oog voor detail. Jullie trouwen bij een locatie die iets met jullie doet, of dit nu een groot landgoed is of juist bij jullie ouders in

Nadere informatie

Hyves handleiding voor de Groenteman

Hyves handleiding voor de Groenteman Hyves handleiding voor de Groenteman In deze speciale Hyves handleiding voor de groenteman leest u informatie over wat dit sociale medium precies inhoudt en hoe u als groente en/of fruitspecialist Hyves

Nadere informatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie April 2012 Concrete tips voor effectieve interne communicatie Amsterdam, augustus 2012 Geloofwaardige interne communicatie Deze white

Nadere informatie

SECTORRAPPORT HOTELMARKT

SECTORRAPPORT HOTELMARKT SECTORRAPPORT HOTELMARKT AUGUSTUS 2017 www.colliers.nl 34 TOERISME IN NEDERLAND Nederland in trek bij toeristen: Na een record jaar in 2016 wist Nederland in het eerste kwartaal van 2017 opnieuw meer toeristen

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

SECTORRAPPORT HOTELMARKT

SECTORRAPPORT HOTELMARKT SECTORRAPPORT HOTELMARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 34 TOERISME IN NEDERLAND Nederland onverminderd populair: Na een groei in het aantal reizigers in het eerste kwartaal van 2017, laat het tweede

Nadere informatie

beste online marketing voor jouw kantoor.

beste online marketing voor jouw kantoor. Een review is de beste online marketing voor jouw kantoor. HOGERE OPBRENGSTEN LAGERE KOSTEN POSITIEVE EFFECTEN VOORWOORD INHOUD Je moet grondig je best doen om online goed gevonden te worden. Het internet

Nadere informatie

DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND

DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND Tussen JOU en MIJ SCHRIJF- EN DOEBOEK VOOR OUDER EN KIND Janneke van Bockel Tussen en Begonnen op 20 Herinneringen die je later wil hebben moet je NU maken 4 Ma-ham, luister je wel? zegt ze streng. Ja

Nadere informatie

DINEREN IN DE HOFTRAMMM

DINEREN IN DE HOFTRAMMM DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom

Nadere informatie

Ace! E-book. Ace! Management Partners Training Coaching Consulting Interim Management

Ace! E-book. Ace! Management Partners Training Coaching Consulting Interim Management Ace! Management Partners Training Coaching Consulting Interim Management Den Haag Amsterdam Den Bosch Rotterdam Zwolle Utrecht Arnhem Amersfoort Breda Eindhoven Maastricht Brussel Antwerpen Ace! E-book

Nadere informatie

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten 2015 Annie Massop Hart en Ziel Marketing - Alle rechten voorbehouden - 1 Inleiding Dit stappenplan sluit aan op de workshop Hoe je intuïtief

Nadere informatie

Wij timmeren aan de weg

Wij timmeren aan de weg Wij timmeren aan de weg Even voorstellen; Bouwkracht Vakpersoneel. Bouwkracht vakpersoneel B.V. is onderdeel van de LubronGroep en voortgekomen uit Lubron technisch intermediair. Onder de vlag van Lubron

Nadere informatie

Horwath HTL Hotel Event HOSTA 2015 rapport. Ewout Hoogendoorn

Horwath HTL Hotel Event HOSTA 2015 rapport. Ewout Hoogendoorn Horwath HTL Hotel Event HOSTA 2015 rapport Ewout Hoogendoorn 8 september 2015 HOSTA 2015 rapport Cijfers hotellerie Disruptors / Sharing economy 2 Cijfers hotellerie 3 Aanbod blijft groeien 100,000 90,000

Nadere informatie

Vernieuwd NH Utrecht gepresenteerd

Vernieuwd NH Utrecht gepresenteerd Vernieuwd NH Utrecht gepresenteerd Nieuw jasje voor meetingpoint in de Domstad UTRECHT - 29 januari 2016 - Gisteravond is het vernieuwde NH Utrecht aan het Jaarbeursplein gepresenteerd aan gasten en relaties.

Nadere informatie

NH Hotel Group maakt plannen bekend voor nhow London

NH Hotel Group maakt plannen bekend voor nhow London NH Hotel Group maakt plannen bekend voor nhow London Eerste nhow hotel in Verenigd Koninkrijk opent in 2019 LONDEN, 3 november 2015 NH Hotel Group breidt het merk nhow uit naar het Verenigd Koninkrijk.

Nadere informatie

Moeder worden, moeder zijn

Moeder worden, moeder zijn Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl

Nadere informatie

Het Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips

Het Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips Het Netwerk Boek Netwerk Boek Rob B. Tol Wie Wat Waar Waarom Hoe Zakelijk Netwerken Social Media Personal Branding Tips Success Stories Interviews Do s & Don ts Cases Voorbeelden Oefeningen Tests 3 Inhoud

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

NH Hotel Group voldoet met succes aan voorgenomen activarotatie, behoudt haar doel tot een groei in EBITDA en vervroegt haar schuldafbouw in 2018

NH Hotel Group voldoet met succes aan voorgenomen activarotatie, behoudt haar doel tot een groei in EBITDA en vervroegt haar schuldafbouw in 2018 NH Hotel Group voldoet met succes aan voorgenomen activarotatie, behoudt haar doel tot een groei in EBITDA en vervroegt haar schuldafbouw in 2018 NH Hotel Group heeft een akkoord bereikt met de Duitse

Nadere informatie

I Am One gaat horeca bij BounceSpace verzorgen

I Am One gaat horeca bij BounceSpace verzorgen I Am One gaat horeca bij BounceSpace verzorgen Milan Lenters (https://e52.nl/author/milan-lenters/) 28 mei 2015 (https://e52.nl/i-am-one-gaat-horeca-bij-bouncespace-verzorgen/) Reageer (https://e52.nl/i-am-one-gaat-horeca-bij-bouncespaceverzorgen/#respond)

Nadere informatie

https://insights.abnamro.nl/branche/hotels-2/ Laatste update:: 23 mei 2016

https://insights.abnamro.nl/branche/hotels-2/ Laatste update:: 23 mei 2016 Page 1 of 6 Laatste update:: 23 mei 2016 Page 2 of 6 Hotels Hotels bieden toeristen en zakenreizigers logies en ontbijt aan. Grotere partijen hebben vaak ook een restaurant voor lunch en diner. Binnen

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE

10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE 10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE Is uw website aan vernieuwing toe? Pas deze tips toe en haal meer uit je website De laatste jaren zien we grote veranderingen op het gebied van webdesign.

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties. Update 2016

Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties.   Update 2016 Be good & sell it! 10 tips voor heldere communicatie over duurzame locaties Inleiding Be good & sell it! Goed dat je dit e-book hebt gedownload! Hoe belangrijk is het voor jou om helder te communiceren

Nadere informatie

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:

Nadere informatie

Meer aandacht geven is ook een vorm van verwennen

Meer aandacht geven is ook een vorm van verwennen 30 KenD1001P28-33.indd 30 19-01-2010 10:43:17 DE STELLING Dat betaalt zich altijd terug in een goed idee. Ook de klant zit in een denkproces en de interactie tussen klant en keukenontwerper leidt uiteindelijk

Nadere informatie

Ondernemen is een vak... bij Hogeschool INHOLLAND Den Haag!

Ondernemen is een vak... bij Hogeschool INHOLLAND Den Haag! Ondernemen is een vak... bij Hogeschool INHOLLAND Den Haag! Ondernemen zie jij het al helemaal voor je? Droom jij van je eigen bedrijf? Of heeft je moeder een bedrijf en wil je dat graag overnemen? Misschien

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief

nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief 48 Sushi nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief 49 Een rood-actie, een sushibattle - zomaar enkele succesvolle socialmedia-acties van Japas in Ermelo. De tijd van strooien met

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Voorwoord Namens Stichting On Toer heten we iedereen welkom aan boord van de Mps Prins Willem Alexander. Wij vinden het leuk dat jullie keuze op onze bootvakantie

Nadere informatie

Bedrijfsprofiel. 1 & 2 sterrenhotels in beeld. Anders denken, anders doen. In dit profiel: Van Spronsen & Partners horeca-advies December 2006

Bedrijfsprofiel. 1 & 2 sterrenhotels in beeld. Anders denken, anders doen. In dit profiel: Van Spronsen & Partners horeca-advies December 2006 Bedrijfsprofiel 1 & 2 sterrenhotels in beeld Van Spronsen & Partners horeca-advies December 26 In dit profiel: Aanbod - - - - - - - - - - - - - - - -2 Ontwikkeling - - - - - - - - - - - - 3 Branche onder

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

Flexitarisch restaurant swych opent de deuren

Flexitarisch restaurant swych opent de deuren Flexitarisch restaurant swych opent de deuren Gastronomie aan de Amstel in NH Collection Doelen In het onlangs gerenoveerde hotel NH Collection Doelen kunnen liefhebbers van de flexitarische keuken vanaf

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

HET NIEUWE KANTOOR HNK.NL

HET NIEUWE KANTOOR HNK.NL HET NIEUWE KANTOOR HNK.NL Inhoudsopgave HNK-Formule pag. 3 Club HNK pag. 4 Flexwerken pag. 6 Vergaderen pag. 7 Managed office pag. 8 Kantoor op maat pag. 9 Locaties pag. 10 Download de HNK App 2 VERGADEREN

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Nieuwsbrief 17 Christus kwam ook voor jou!

Nieuwsbrief 17 Christus kwam ook voor jou! Nieuwsbrief 17 Christus kwam ook voor jou! Intro Het club- en verenigingseizoen is alweer in volle gang. We kijken met dankbaarheid terug naar de opening van het winterwerk. Verderop in deze nieuwsbrief

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

KLANTEN WERVEN IN 5 STAPPEN

KLANTEN WERVEN IN 5 STAPPEN KLANTEN WERVEN IN 5 STAPPEN In dit E-book help ik jou als zelfstandig ondernemer in vijf stappen meer klanten te werven. Niet door vage tips te geven, maar door je in vijf stappen naar een plan te leiden.

Nadere informatie

Het Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene

Het Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Nina José Verhoeven Elk kind dat oud genoeg is om van iemand te houden, is oud genoeg om te rouwen. Alan

Nadere informatie

Mijn dochter; boulimia en borderline

Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline E.M. van der Linden Schrijver: E.M. van der Linden Coverontwerp: via Brave New Books ISBN: 9789402130331 E.M. van der Linden Dit

Nadere informatie

Systeem Makelaardij - Wilhelminasingel 64-6221BK - Maastricht - 043 352 66 64 - info@systeemmakelaardij.nl

Systeem Makelaardij - Wilhelminasingel 64-6221BK - Maastricht - 043 352 66 64 - info@systeemmakelaardij.nl Systeem Makelaardij - Wilhelminasingel 64-6221BK - Maastricht - 043 352 66 64 - info@systeemmakelaardij.nl Veiling Voorwaarden Veiling Regels - Hoe Het Werkt... 3 Verkoop Voorwaarden.......... 5 Veel Gestelde

Nadere informatie

De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole

De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole Sociale media hebben individuen meer macht gegeven. De wereldwijde beschikbaarheid van gratis online netwerken, zoals Facebook,

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

LESPAKKET DE 9 LEVENS VAN VAN BOMMEL

LESPAKKET DE 9 LEVENS VAN VAN BOMMEL @ LESPAKKET DE 9 LEVENS VAN VAN BOMMEL ! inleiding ONDERNEMEN Voor het maken van deze opdrachten moet je eerst het stripboek De 9 levens van Van Bommel hebben gelezen. Om de onderneming zo succesvol mogelijk

Nadere informatie

41 december 2010. MAT Afbouw Zaltbommel. Ale van der Veen van Gerko Afbouw op het project Wave. MATinfo 1

41 december 2010. MAT Afbouw Zaltbommel. Ale van der Veen van Gerko Afbouw op het project Wave. MATinfo 1 MAT Afbouw Zaltbommel # 41 december 2010 Ale van der Veen van Gerko Afbouw op het project Wave #37 - januari 2009 Hotel Zwolle MATinfo 1 Ale van der Veen 26 jaar, lts, werken/leren als timmerman, bij MAT

Nadere informatie

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

La vita è bella! Het leven is mooi

La vita è bella! Het leven is mooi La vita è bella! Het leven is mooi Hier zien jullie een aantal foto s van vrienden en activiteiten die ik met vrienden heb gedaan. Links bovenin: Bezoeken van een AS Roma voetbalwedstrijd met collega s

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij UES030_brochureA5_06.indd 1 27/10/15 17:41 UES030_brochureA5_06.indd 2 27/10/15 17:41 Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders,

Nadere informatie

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Of je nu tot rust wilt komen tussen zakelijke beslommeringen door of je wilt met je geliefde

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Thema Op zoek naar werk

Thema Op zoek naar werk Thema Op zoek naar werk Lesbrief 8. Praten en bellen over een baantje Inleiding Deze les gaat verder over het zoeken naar werk. De vrouw,, gaat weer naar de winkel om over werk te praten. Ze wil de manager

Nadere informatie

Daling cafés zet door, maar stagneert

Daling cafés zet door, maar stagneert Cafésector in cijfers Na een zeer forse daling in 2008 en 2009, is het caféaanbod in 2010 slechts met 0,8% gedaald. Absoluut gezien hebben 74 cafés hun deuren gesloten. Dat blijkt uit een analyse van het

Nadere informatie