De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose

Transcriptie

1 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Ik heb osteoporose. Wat nu? Osteoporose komt voor bij 7 op de 10 vrouwen boven de 80, bij de 50- plussers is dat al bij 4 op de 10. Mannen hebben minder last van osteoporose, al worden ook zij niet gespaard. Wat kunt u doen als de ziekte eenmaal is vastgesteld? Er bestaan geneesmiddelen tegen osteoporose Onze leefstijl bepaalt in grote mate of we al dan niet osteoporose krijgen. Daarom wordt er ook vaak gewezen op het belang van preventieve maatregelen. Maar er bestaan ook oplossingen voor mensen die al osteoporose hebben! De eerste remedie zijn geneesmiddelen. Om te weten hoe ze werken moeten we iets meer inzicht hebben in hoe onze botten werken. Onze botten vernieuwen zich namelijk ons hele leven lang onder invloed van de osteoblasten (jonge beenvormende cellen) en de osteoclasten (cellen die het bot afbreken en dat afvoeren). Met de jaren raakt dat mechanisme ontregeld en maken we niet meer zoveel nieuw bot aan. Sommige geneesmiddelen tegen osteoporose (bisfosfonaten, SERM's) gaan de werking van de osteoclasten tegen, waardoor het botverlies vertraagd of zelfs gestopt wordt. Andere geneesmiddelen zoals strontiumranelaat en teriparatide stimuleren de aanmaak van nieuw bot. Deze geneesmiddelen zijn allemaal verschillend. Uw arts zal uitmaken welke voor u geschikt zijn en daarbij rekening houden met uw persoonlijke risicofactoren, de bijwerkingen van het geneesmiddel en de eventuele contra-indicaties van de behandeling. Hormonen en osteoporose Bij vrouwen is de werking van de hormonen doorslaggevend voor het ontstaan van osteoporose. Daarom luidt de menopauze voor veel vrouwen het begin in van problemen met hun botten. De hormonale substitutietherapie helpt ook het botverlies te stoppen. Maar door de bijwerkingen wordt de therapie niet vaak aangeraden tegen osteoporose. Bij mannen ligt vaak een tekort aan testosteron aan de basis van osteoporose. In dat geval kan substitutie worden overwogen, maar enkel na controle van hormoonpeil. Ook met osteoporose gaat de preventie verder Behandeling is belangrijk als er eenmaal osteoporose is vastgesteld, maar ook dan blijven de maatregelen ter preventie van toepassing. Ze kunnen de osteoporose zelf wel niet voorkomen, maar ze kunnen wel botbreuken

2 pagina 2 van 2 voorkomen. Dit zijn de belangrijke tips: Doe een half uur per dag een of andere lichamelijke activiteit, welke is niet belangrijk. Het is van cruciaal belang voor de aanmaak van nieuw bot. Als u al osteoporose hebt, gaat u wel best eerst naar een arts voor u aan een nieuwe sport begint. Ook een calciumrijke voeding en dagelijkse blootstelling aan het daglicht (dat stimuleert de productie van vitamine D) zijn belangrijk. Deze tips blijven geldig ook als uw huisarts u voedingssupplementen zou voorschrijven. 15/12/2009 Marion Garteiser, gezondheidsjournaliste Source: Comprendre et traiter l'ostéoporose, Dr. Stefan Goemaere en Melissa Masschelin, uitgeverij ViVio, 2009

3 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Voorkom osteoporose! De preventie van osteoporose is vooral gebaseerd op een kalkrijke voeding, want kalk is de bouwstof van onze botten. De preventie van osteoporose begint al in de puberteit De preventie van osteoporose moet al in de puberteit beginnen, want hoe hoger de tijdens de puberteit bereikte piekbotmassa (de maximale totale botmassa), hoe beter. Maar om dat doel te halen moet er ook voldoende kalk worden opgenomen. Deze preventieve aanpak is allesbehalve evident. Hoe kunnen pubers ertoe worden overgehaald om nu voldoende melkproducten te nuttigen zodanig dat ze 50 jaar later een stevig beendergestel hebben? We maken nog bot aan tot ons dertigste. Rond die leeftijd bereiken we ook onze piekbotmassa. Maar ook daarna blijft de opname van kalk belangrijk om de afbraak van het bot tegen te gaan. Lange tijd heeft de hormonale substitutietherapie vrouwen beschermd tegen osteoporose. Maar sinds ontdekt werd dat deze therapie het ontstaan van borstkanker in de hand zou kunnen werken, wordt ze nog zelden voorgeschreven. Kalk, onze belangrijkste partner in de strijd tegen osteoporose Pubers en jonge volwassenen hebben er alle belang bij om hun behoefte aan kalk te dekken of zelfs meer op te nemen dan de aanbevolen hoeveelheid. Volgens sommige studies kunnen we met 1500 mg kalk per dag het verlies van bot in de wervelkolom tussen 30 en 42 jaar voorkomen. Er hoort dus dagelijks bij elke maaltijd melk, yoghurt en kaas of kwark op het menu te staan, want alleen melkproducten leveren genoeg kalk. Als u de aanbevolen hoeveelheid niet haalt of een melkallergie hebt, neem dan zeker kalk bij. Dat kan in de vorm van voedingssupplementen. 2 potjes yoghurt of 300 g kwark of 30 g gruyère (of elke andere harde kaas van gekookte zuivel) of 40 g halfzachte kaas of 80 g camembert (of andere zachte kaas) leveren 300 mg kalk. Dat is 600 mg per dag als een van deze producten 's middags en 's avonds wordt gegeten. Een groot glas melk van 300 ml bij het ontbijt levert dan weer 375 mg kalk. Alles samen komt u zo ongeveer aan 1000 mg. De rest haalt u uit groenten en het drinkwater.

4 pagina 2 van 2 Drinkyoghurt, en die zijn bij pubers gelukkig in de mode, kunnen al heel veel goedmaken. Let er dus op dat er altijd genoeg van deze producten in de koelkast staan. En vergeet ook vitamine D niet! Vitamine D is cruciaal om de opname van kalk mogelijk te maken. De vitamine is dus al net zo belangrijk als kalk in de preventie van osteoporose. Er zijn helaas maar weinig levensmiddelen die genoeg vitamine D bevatten om onze behoefte te dekken. Om osteoporose doeltreffend te voorkomen hoeft u dan ook niet uw hele leven lang systematisch de zon te mijden (en al helemaal niet als u op "rijpe" leeftijd bent) of u in te smeren met een zonnecrème met UV-A en UV-B filter, omdat dat risico zou geven op huidkanker. Huidkanker wordt vooral veroorzaakt door een teveel aan zon. Eén of twee uur zon per dag, op redelijke tijdstippen, dat wil zeggen als ze niet op haar hoogst staat, is ongevaarlijk en u kunt ermee uw behoefte aan vitamine D dekken. Een zittend leven, levenshygiëne en osteoporose Heel wat studies tonen aan dat vrouwen die hun hele leven aan sport doen betere botten hebben dan vrouwen die niet of heel weinig sport hebben gedaan. Lichaamsbeweging speelt dus ook een belangrijke rol in de preventie van osteoporose. Dat kan wandelen zijn, zwemmen, fietsen of turnen... En het is nooit te laat om eraan te beginnen. Ook niet te mager willen zijn, niet roken en matig zijn met alcohol, melk in de koffie doen om er de schadelijke werking van te beperken zijn middeltjes die kunnen bijdragen tot de preventie van osteoporose. En tot slot nog het risico op overerving: dat bestaat misschien wel, maar staar u er niet op blind... Het is bovendien een reden te meer om alles te zetten op de andere factoren die u wel in de hand hebt! 09/11/2009 Paule Neyrat, diététicienne

5 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Ons botkapitaal: waarom hebben we eigenlijk vitamine D nodig? Het antwoord is simpel: voor ons beendergestel! Als we ons leven lang sterke botten willen houden, moeten we absoluut vitamine D innemen. Zonder deze vitamine kan de kalk zich niet aan onze beenderen hechten. De tweede voorwaarde voor een sterk beendergestel is... regelmatig bewegen! Hoe kweken we sterke botten en houden we ze ons hele leven sterk? Als we het woord 'botten' horen, denken we automatisch aan kalk. Dat element is inderdaad onmisbaar voor de aanmaak van bot. Maar we vergeten daarbij gemakkelijk dat er een vitamine nodig is opdat de kalk zich aan het bot kan hechten en die vitamine is vitamine D. Daarnaast is ook sporten belangrijk, want zonder regelmatige lichaamsbeweging zou ons beendergestel niet echt in conditie zijn. Waar vinden we vitamine D? In onze voeding We kunnen vitamine D uit onze voeding halen. Ze is vooral te vinden in lever van kabeljauw (heel lekker op een toast) en in vis, vooral dan zalm en paling. Andere zeevruchten die vitamine D bevatten, zijn sardines, tonijn, haring, schar, makreel, tong, ansjovis en oesters. In de zon Ons lichaam kan ook zelf vitamine D aanmaken. Maar daarvoor heeft het zon nodig. De productie van vitamine D gebeurt namelijk in de huid en onder invloed van de zonnestralen. Dat betekent nu niet dat u urenlang in de zon moet gaan liggen - op het gevaar af dat u huidkanker krijgt - om genoeg vitamine D te krijgen. Een tiental minuten per dag volstaan. Toch komen tekorten aan vitamine D heel veel voor, vooral 's winters als het zonlicht zwak is. Naar schatting vier op de vijf mensen zouden dan een tekort aan vitamine D hebben.

6 pagina 2 van 2 Hebt u te weinig vitamine D? Leg de vraag voor aan uw huisarts. Hij zal evalueren hoe het met uw vitaminepeil staat aan de hand van uw leefgewoonten en eventueel via een bloedstaal het gehalte aan vitamine D3 in uw bloed laten vaststellen. Als u inderdaad een tekort hebt, zal hij u mogelijk een voedingssupplement met vitamine D voorschrijven. Lichaamsbeweging, een bijkomende troef! Regelmatig sporten is een andere voorwaarde voor een gezond beendergestel. De sportdisciplines die voor uw botten het interessantst zijn, zijn sportvormen die een lichte druk uitoefenen op uw beenderen (zoals joggen) en bal- of racketsporten. 02/11/2009 Isabelle Eustache, gezondheidsjournaliste Source: National Institute of Health Osteoporosis & Related Bone Diseases National Resource Centre,

7 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Krachttraining tegen osteoporose Is spier- of krachttraining voorbehouden aan de playboys en andere stoere kerels die regelmatig naar een fitnesszaal gaan? Neen, uiteraard niet, krachttraining is zelfs goed tegen osteoporose, op voorwaarde dat men de oefeningen voorzichtig aanpakt. Hoe kunnen sterkere spieren helpen tegen osteoporose? Een goede spiermassa opbouwen en behouden is omwille van verschillende redenen zeer belangrijk voor de vrouwen die risico lopen op osteoporose of die door de aandoening getroffen zijn. De eerste reden is het voorkomen van valpartijen. Wie sterkere spieren heeft, loopt minder risico om te vallen en dus ook om botten te breken. Botten breken is inderdaad een permanent risico voor mensen met osteoporose. Sommige onderzoeken hebben bovendien aangetoond dat krachttraining een rechtstreekse positieve impact heeft op de botdichtheid. De belasting die spiertraining op de botten uitoefent, lijkt hun stevigheid ten goede te komen. Vanaf de menopauze kunnen vrouwen dus heel wat voordeel halen uit spiertraining. Spiertraining? Ja, maar niet om het even hoe Spiertraining is dus goed tegen osteoporose. Dat betekent echter niet dat u zomaar mag beginnen gewichten te heffen zonder voorzorgsmaatregelen te nemen. Krachttraining gaat inderdaad ook gepaard met sommige blessurerisico's (ten gevolge van een verkeerde beweging of van het heffen van een te zwaar gewicht). In geval van osteoporose moeten deze risico's zeker ernstig genomen worden. Pak de zaken in het begin dus rustig aan en beperk u tot lichte gewichten. Verhoog de moeilijkheidsgraad van de oefeningen pas wanneer u zich volledig in uw sas voelt en kies een veilige omgeving voor de praktijk van deze sport. Uiteraard moet u uw arts raadplegen alvorens te beginnen met eender welke sportactiviteit. De belangrijkste bewegingen zijn diegene die de spieren van de onderrug, het bekken en de heupen belasten. Deze spieren omringen zones die zeer onderhevig zijn aan osteoporose. Door deze spieren te verstevigen, zult u zich ook beter voelen in het dagelijkse leven. Tot slot moeten we nog vermelden dat spiertraining een impact heeft op lange tot zeer lange termijn, maar dat de gunstige effecten vervagen zodra men stopt met trainen... Andere oplossingen tegen osteoporose

8 pagina 2 van 2 Spiertraining is nuttig, maar is niet de enige sport of activiteit die kan helpen tegen osteoporose. Valpartijen kunnen leiden tot breuken, die de mobiliteit, en soms ook het leven, in gevaar brengen. Om valpartijen te vermijden, is het dus even belangrijk om zijn lenigheid en evenwicht te ontwikkelen. Daarom zijn activiteiten als tai chi, yoga of dansen ten zeerste aanbevolen voor mensen met osteoporose. Uiteraard volstaat het niet aan sport te doen om te strijden tegen osteoporose. Het is zeker even belangrijk uw behandeling en het advies van uw arts nauwgezet op te volgen, alsook goed te letten op uw voeding om ervoor te zorgen dat u voldoende calcium inneemt. 19/10/2009 Marion Garteiser, gezondheidsjournaliste

9 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Osteoporose: laat uw botdichtheid meten! U bent ouder dan vijftig jaar en toch wil uw huisarts u meten... Geen reden om u ongerust over te maken: het is gewoon een nieuwe klinische parameter om uw risico op osteoporose te screenen. Na de menopauze verhoogt het risico op osteoporose Na de menopauze stijgt het risico op osteoporose geleidelijk. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een botbroosheid, die kan leiden tot soms invaliderende breuken. Nog te vaak wordt de diagnose van osteoporose pas gesteld nadat iemand iets gebroken heeft. Jammer, want er bestaan tegenwoordig doeltreffende preventieve behandelingen. Het komt er dus op aan de vrouwen met een hoog risico op osteoporose te screenen zodat ze van die preventieve behandelingen kunnen genieten. Risicofactoren van osteoporose Talrijke risicofactoren werden geïdentificeerd: een persoonlijk antecedent van een breuk, een familiaal antecedent van een osteoporotische breuk, een lage Body Mass Index (BMI), vroegtijdige menopauze, roken, borstkanker, hyperthyroïdie, inflammatoire ziekten (zoals reumatoïde polyartritis), het innemen van sommige geneesmiddelen (huidige of meer dan 3 maanden oude corticotherapie), antecedenten van stoornissen van het voedingsgedrag (anorexia), herhaalde strenge diëten, enz. Mensen die één of meer van deze risicofactoren vertonen, hebben er alle baat bij hun arts te raadplegen voor een osteodensitometrie. Dit is een radiografisch referentieonderzoek voor de diagnose van osteoporose, waarbij de botdichtheid gemeten wordt. Een aanwijzing van osteoporose: wanneer de tailleomtrek met 5 cm vermindert Er is nog een andere indicator die zeer gemakkelijk op te sporen is: een vermindering van de tailleomtrek met 5 cm, zoals bevestigd werd door een recent onderzoek. Om vrouwen op te sporen met een hoog risico op osteoporose, volstaat het dat de huisarts hun tailleomtrek meet en dat hij het resultaat vergelijkt met hun tailleomtrek toen ze 20 jaar oud waren. Getest door Franse

10 pagina 2 van 2 huisartsen bij vrouwen ouder dan 60 jaar, blijkt deze methode positieve resultaten op te leveren om pathologieën van de ruggengraat en wervelbreuken op te sporen, ongeacht of ze symptomatisch zijn of niet. De tailleomtrek meten van zestigjarige vrouwen en die waarde daarna vergelijken met hun tailleomtrek toen ze 20 jaar oud waren, is een doeltreffende methode, die bovendien gemakkelijk toe te passen is in vergelijking met een soms lang gesprek, dat onzekere resultaten oplevert. Wees dus niet verwonderd als uw arts tijdens de raadpleging uw tailleomtrek meet. Op deze manier kan hij mensen opsporen die een verhoogd risico op osteoporose hebben en die dus baat hebben om een osteodensitometrie te laten doen. Tevens kan dan begonnen worden met een preventieve behandeling. 30/03/2009 Isabelle Eustache, gezondheidsjournaliste Source: Onderzoek "Meten", epidemiologisch onderzoek van de laboratoria MSD

11 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Osteoporose: Frax evalueert uw risico op fracturen Sinds kort is er een instrument, gevalideerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) om het risico op een fractuur door osteoporose over een periode van tien jaar te berekenen. Het evaluatiemodel is een belangrijk hulpmiddel voor artsen. Osteoporose kan behandeld worden Osteoporose bestrijden kan niet zonder de preventie van valpartijen. Maar daarnaast zijn er vandaag ook krachtige geneesmiddelenbehandelingen doe het botverlies kunnen afremmen en zelfs de botdichtheid doen toenemen. Om behandeld te kunnen worden moet men wel weten wie osteoporose heeft en wie een verhoogd risico heeft. De behandelingen zijn overigens soms behoorlijk duur. Frax evalueert het risico op een fractuur in 12 items Tot op vandaag moesten artsen zich baseren op een klinisch onderzoek en de waarden van de botdensitometrie (het meten van de botdichtheid) om een behandeling in te stellen bij iemand met een verhoogd risico op osteoporose en dat voor een duur van vijf jaar en soms levenslang. Maar vandaag beschikken artsen over een nieuw instrument om snel en eenvoudig het risico op een botfractuur te berekenen voor de komende tien jaar. Het gaat om een universeel evaluatiemodel voor het risico op fracturen dat ontwikkeld werd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Het model, Frax genaamd, geeft in een percentage het risico op een fractuur door aanzienlijke osteoporose (femur, pols, bovenarmbeen, inzakking van de wervels) in de tien komende jaren. Het risico berekenen De berekening is gebaseerd op 12 parameters: leeftijd, geslacht, lichaamsgewicht en lichaamslengte (BMI), voorgeschiedenis van fracturen (spontaan of ten gevolge van een licht trauma), antecedenten van heupfracturen bij een van beide ouders, huidig rookgedrag, alcoholconsumptie (drie eenheden per dag of meer), het nemen van glucocorticoïden (of niet), reumatoïde polyartritis (of niet), secundaire osteoporose (of niet) en de botdichtheid. De laatste parameter is niet verplicht. Het risico op fracturen neemt toe al naargelang de cumulatie van risicofactoren. Maar er wordt ook rekening gehouden met het aandeel van elke parameter. De parameters die het zwaarst doorwegen zijn de leeftijd, de voorgeschiedenis van fracturen en het nemen van glucocorticoïden. Wat de vraag betreft vanaf welk risico een behandeling moet ingesteld worden, geeft de WGO geen antwoord. Ze laat aan elk land de vrijheid om een specifieke strategie uit te werken.

12 pagina 2 van 2 24/06/2008 Isabelle Eustache, gezondheidsjournaliste Source: John Kanis et coll., World Health Organisation,

13 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Osteoporose bij mannen Mannen krijgen vaak niet de juiste of zelfs geen behandeling tegen osteoporose. Vanaf hun 70ste laten ze daarom best de broosheid van hun botten meten. Dat schrijven Australische artsen in het nieuwste nummer van The New England Journal of Medicine. Osteoporose is niet alleen een probleem voor vrouwen! Osteoporose of botontkalking, het broos worden van de botten, wordt vaak met vrouwen geassocieerd. 1 op de 3 vrouwen krijgt immers na haar menopauze met osteoporose te maken. Toch lijden ook mannen aan osteoporose. De mannelijke helft van de wereldbevolking is goed voor 33 procent van de heupbreuken. Twintig procent van de mannen krijgt zelfs na een eerste ook een tweede heupbreuk. Nochtans krijgen de meeste mannen met osteoporose nog steeds geen goede behandeling. Oorzaken en diagnose van osteoporose bij mannen De drie belangrijkste oorzaken van osteoporose bij mannen zijn het gebruik van corticosteroïden (geneesmiddelen afgeleid van bijnierschorshormonen), overmatig alcoholgebruik en hypogonadisme, een onvoldoende functioneren van de geslachtsklieren. Ook een tekort aan vitamine D en een teveel van het vrouwelijke hormoon oestrogeen zijn potentiële boosdoeners. De diagnose van osteoporose gebeurt aan de hand van een botmeting. Ook een wervelindeuking, in acht op de tien gevallen pijnloos, kan op osteoporose wijzen. Mannen en breuk: andere factoren Opvallend genoeg is de gemiddelde botsterkte van een gebroken heup bij mannen groter dan bij vrouwen. Dat doet vermoeden dat bij mannen nog andere factoren een rol spelen dan louter de botsterkte. Er wordt bijvoorbeeld gedacht aan de microarchitectuur van het bot of aan eerder opgelopen letsels. Calcium is ook belangrijk voor mannen Om osteoporose bij mannen in een vroeg stadium te ontdekken, wordt botsterktemeting aangeraden vanaf 70 jaar. De metingen gebeuren het best aan het dijbeen. Naast de botmeting gaat de dokter vaak nog op zoek naar andere factoren. Hij bekijkt onder andere het niveau van calcium, creatinine en vitamine D en het testosterongehalte in het bloed. Hoe osteoporose vermijden? Een actieve en gezonde levensstijl verkleint het risico op osteoporose. Oefeningen op evenwicht en kracht versterken de botten. Vaak schrijft de arts ook calcium- en vitamine D-supplementen voor. Een dosis vanaf mg

14 pagina 2 van 2 calcium per dag of een dosis van calcium gecombineerd met 800 IU vitamine D per dag, bracht het aantal breuken met 12 procent terug bij mannen en vrouwen ouder dan 50. Vanaf een de diagnose van osteoporose worden medicijnen aangeraden. Hoewel het positieve effect van orale bifosfonaten nog niet volkomen duidelijk is, zouden ze vooral aangewezen bij osteoporose in een vroeg stadium. Voor mannen met ernstige osteoporose en voor mannen die bisfosfonaten afstoten, zijn anabolica aangeraden. Studies over het effect van testosteron zijn eerder beperkt. Testosteron zou vooral mannen met hypogonadisme helpen. 15/04/2008 Pieter Segaert, gezondheidjournalist Source: Peter R. Ebeling, Osteoporis in Men. The New England Journal of Medicine, 3 april 2008, vol 358, pp

15 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Osteoporose: wie moet een osteodensitometrie laten doen? Niet alle vrouwen in de menopauze moeten een osteodensitometrie laten doen. Sommige vrouwen lopen meer risico dan andere om last te krijgen van osteoporose. Tegenwoordig bestaan er preventieve en efficiënte geneesmiddelen. We kunnen dus beter voorkomen dan genezen... Wie moet een osteodensitometrie laten doen? Artsen kunnen door een meting van de botmassa het risico op osteoporose bepalen. Deze aandoening leidt tot botbreuken die een ernstige handicap en een verlies van zelfstandigheid kunnen meebrengen. Dat onderzoek noemen we een osteodensitometrie. Maar het hoeft niet systematisch bij alle vrouwen in de menopauze worden uitgevoerd. De risicofactoren en dus ook de risicogroepen van vrouwen zijn bekend en duidelijk omlijnd. Vrouwen die aan deze criteria voldoen, moeten worden aangespoord om dit onderzoek te laten uitvoeren. Indien er een risico op osteoporose wordt vastgesteld, kunnen ze profiteren van preventieve geneesmiddelen. De risicofactoren voor osteoporose Persoonlijk antecedent van botbreuk. Antecedent van botbreuk bij de moeder. Lage BMI (kleiner dan 19 : deel uw gewicht door het kwadraat van uw lengte). Antecedent van eetstoornissen, zoals anorexie tijdens de puberteit. Herhaaldelijke diëten met bepaalde tekorten (zeer streng of met uitsluiting van bepaalde voedingscategorieën). Vervroegde menopauze, spontaan of na een chirurgische ingreep. Roken. Borstkanker. Hyperthyreoïdie (te sterke werking van de schildklier). Ontstekingsziektes (bijv. reumatoïde polyarthritis) en/of inname van bepaalde geneesmiddelen, vooral cortisonetherapie van meer dan drie maanden, op dit ogenblijk of vroeger. Medicamenteuze behandeling van osteoporose en levenshygiëne De arts kan een behandeling met geneesmiddelen voorstellen in functie van het individuele geval. Maar hij zal ook alle vrouwen aanraden om bepaalde eenvoudige preventieve maatregelen te volgen: Regelmatig aan sport doen, en wel een andere sport dan zwemmen (of bovenop het zwemmen). Voldoende kalk innemen (bronwater, zuivelproducten...). Matige blootstelling aan de zon voor voldoende synthese van vitamine D. Indien nodig extra supplementen van kalk en vitamine D.

16 pagina 2 van 2 18/03/2008 Isabelle Eustache, gezondheidsjournaliste Source: Impact médecine, 22 november 2007.

17 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Langer leven dankzij vitamine D? Het gezondheidsdebat over vitamine D is recent en veelbesproken. Volgens Europese onderzoekers, zou onze levensverwachting wel degelijk verlengd kunnen worden indien wij een voldoende hoeveelheid van deze kostbare vitamine zouden bijnemen... Er wordt tegenwoordig veel over vitamine D gesproken wanneer het gaat over de gezondheid van de botten en over osteoporosepreventie. De rol van vitamine D in de opbouw en instandhouding van de botten is zeer belangrijk. Deze vitamine vergemakkelijkt de opname van calcium in de darmen, voorkomt calciumverlies via de nieren en bevordert de hechting van calcium op de botten. Een behoefte die moeilijk in te vullen is Het probleem met vitamine D is dat die verschillend is van alle andere vitaminen. Je vindt ze zelden in voedingsproducten en wanneer je ze vindt, gaat het dikwijls om producten die men dikwijls afraadt. Men vindt vitamine D hoofdzakelijk in dierlijke vetten (boter, volle melk en daarvan afgeleide zuivelproducten, eieren,...). Sommige plantaardige vetten (Belgische margarines en sommige oliën) worden ermee verrijkt en men vindt ze ook in vis. Maar dat is het dan zo ongeveer. Vitamine D is bovendien een van de weinige oligo-elementen die door het lichaam wordt aangemaakt, onderhuids en onder invloed van ultraviolette stralen. Een productie die dus heel veel zon nodig heeft! De gezondheidsvitamine De laatste tien maanden was vitamine D regelmatig een gespreksonderwerp. En vandaag kunnen we met zekerheid beweren dat de heilzame werking van vitamine D veel verder reikt dan alleen maar de stevigheid van de botten. Verschillende studies hebben aangetoond dat vitamine D een effect kan hebben op de spierkracht en valpartijen van oudere mensen, op breuken, op verschillende kankers, diabetes, sommige auto-immuunziekten, besmettelijke ziekten en sommige cardiovasculaire ziekten. Globaal gezien komt dat neer op meer dan 70% van de oorzaken van sterfgevallen in de meerderheid van de industrielanden! Lager sterftecijfer Rekening houdend met deze overtuigende argumenten, hebben onderzoekers van het IARC (International Agency for Research on Cancer) in Frankrijk en van het European Institute of Oncology in Italië de gevolgen van vitamine D op het volledige sterftecijfer onderzocht.

18 pagina 2 van 2 In hun overzicht van de literatuur, dat gevallen behandelt, hebben de onderzoekers berekend dat het nemen van een supplement aan vitamine D het sterfterisico door kanker, diabetes en cardiovasculaire ziekten met bijna 7% verlaagt in vergelijking met mensen die geen supplement aan vitamine D nemen. De precieze verklaring voor dit verschil is tot nu toe onbekend. Bijna 7% lijkt weinig, maar dat is het in geen geval. De specialisten die het onderzoek gevoerd hebben, vinden nu dat het de hoogste tijd is om onze voedingsgewoonten in verband met vitamine D te wijzigen. Hiervoor zijn niet alleen sensibilisatiecampagnes naar het grote publiek nodig, maar er moet ook gedacht worden aan een verbetering op grote schaal van de voedingsgewoonten. Daarbij moeten de vitamine D-supplementen gepromoot worden, in het bijzonder bij de bevolkingsgroepen die ze het meest nodig hebben, namelijk de senioren en de kinderen. Maar alvorens zelf supplementen te nemen, vraagt u best raad aan uw arts. U mag ook regelmatig in de zon vertoeven (zeker indien u wat ouder bent) en u geeft best zoveel mogelijk de voorkeur aan voedingsmiddelen die een goed evenwicht vertonen op gebied van vetten en vitamine D. 23/10/2007 Nicolas Rousseau, diëtist en voedingsdeskundige Source: Autier P et al. Arch Intern Med 2007 ; 167 :

19 pagina 1 van 2 De gezondheid van de 50-plussers > Osteoporose Preventie van osteoporose Osteoporosepreventie begint al in de adolescentie, want in die periode moet de botmassapiek op zijn hoogst zijn. Dat is niet evident, maar we mogen er wel van uitgaan dat verantwoordelijke ouders hun dochters de basisprincipes van een gezonde voeding bijbrengen. Vanaf de risicoleeftijd moeten vrouwen de nodige maatregelen nemen. HORMOONSUBSTITUTIETHERAPIE (HST) Honderden studies hebben het bewezen: HST beschermt ontegensprekelijk tegen botmassaverlies. HST biedt trouwens nog tal van andere voordelen: behoud van het seksleven, bescherming van de huid enz. Toch is ze soms af te raden wegens het risico op hormoonafhankelijke borstkanker. Dat risico is echter niet onontkoombaar. Het is kiezen tussen een zekerheid - doeltreffende HST en al haar onmiddellijke gunstige effecten - en een hypothetisch risico over 10, 15 of 20 jaar of meer We beschikken nu ook over studies waaruit blijkt dat zelfs laattijdige HST doeltreffend blijft om botmassaverlies te voorkomen. CALCIUM We hebben er alle belang bij om na te gaan of de calciumbehoeften van tienermeisjes en jongvolwassen vrouwen vervuld worden of zelfs meer. Sommige studies wijzen uit dat met mg calcium per dag botverlies in de wervels tussen 30 en 42 jaar vermeden zou kunnen worden. Vanaf 50 jaar zijn de behoeften: 900 tot mg calcium per dag voor wie HST volgt; mg voor wie geen HST volgt. Bij elke maaltijd melk drinken en yoghurt en kwark eten, is dus de boodschap, want alleen melkproducten leveren genoeg calcium. Wie daar niet aan komt of geen melk verdraagt, mag niet aarzelen om calciumtabletten te nemen. 300 g calcium wordt geleverd door: 2 potjes yoghurt; of 300 g kwark; of 30 g gruyère (of een andere geperste-gekookte kaas); of 40 g harde kaas; of 80 g camembert (of een andere zachte kaas). Ofwel 600 mg als één van die producten geconsumeerd wordt bij de lunch en het avondmaal. Melk drinken (1.250 mg calcium per liter) is noodzakelijk om elke dag 1,5 g calcium binnen te krijgen: één kom (300 ml of 375 mg) bij het ontbijt, plus één of twee grote glazen in

20 pagina 2 van 2 de loop van de dag; vloeibare yoghurt is bijzonder nuttig én gelukkig in bij tieners. Je op jonge leeftijd willen beschermen tegen een hypothetische "ouderenziekte" is allesbehalve evident. Aan de ouders om hun dochter(s) in die zin op te voeden en ze ervan te overtuigen om genoeg melkproducten te consumeren. Hun het risico voorspiegelen op een breuk tijdens het rolleren, kan daarbij helpen, maar ervoor zorgen dat de koelkast altijd gevuld is met vloeibare yoghurt (waarbij tieners de belangrijkste marketingdoelgroep zijn), is een pragmatischer aanpak. VITAMINE D Vitamine D is de belangrijkste stof voor een goede calciumopname. Vrouwen op rijpere leeftijd mogen dus niet systematisch heel hun leven de zon ontwijken uit schrik voor huidkanker. SEDENTARITEIT Uit tal van studies blijkt dat vrouwen die heel hun leven aan lichaamsbeweging hebben gedaan, een steviger beendergestel hebben dan de rest. Het is nooit te laat om te sporten: wandelen, zwemmen, fietsen, turnen, Preventie betekent ook: niet obsessief bezig zijn met uw lijn, zuinig omspringen met tabak en alcohol, en melk in uw koffie doen om de schadelijke effecten ervan te verminderen. Wat ten slotte de erfelijke factor betreft: zelfs een weesmeisje kan die niet omzeilen. 13/07/2007 Paule Neyrat, diëtiste