Neem de bank altijd met je mee.

Transcriptie

1 P dec. jan. 2009

2

3 Neem de bank altijd met je mee. Stap voor meer informatie binnen bij de Rabobank

4

5 5 Colofon Dorpsblad It Havenpypke 40 e jaargang nr. 228 dec. - jan Verschijnt 6 keer per jaar. It Havenpypke is een uitgave van Feriening Doarpsbelang Wytgaerd Doarpsbelang Wytgaard Henk Buwalda Voorz. Willem Fopma Vice-voorz. Herman Santema Penn. Yvonne de Vries Secr. Eric van der Veen Karen Voetberg Harmen Talsma dorpsbelang_wytgaard@hotmail.com Redactie It Havenpypke Bertus Blümers Algemeen Catrien Jorna Financieel beheer Monika Tekstra Administratie Wim Schuurman Lay-out Overige medewerkers Elie de Jong Corrector Frysk Arnold Hoekstra Fotografie Redactieadres (ook voor adreswijzigingen, opzeggingen, aanmeldingen) Monika Tekstra Tjissema BG Wytgaard Abonnementen: 15,- per jaar, Buitenland 18,- per jaar. Betaling via toegezonden nota. Drukker Caparis Heerenveen In dit nummer 7 redactioneel 9 burgerlijke stand 13 ta oantinken 16 doarpsbelang 19 pypkepetear 23 bistedokter 28 stukje natuur 31 AC 32 activiteitenagenda 35 LMK 39 JCW 49 merkenieuws 50 buorren 1 53 TJ Roordaschool 60 huisartsen Inleverdata kopij Februari (vóór 26 jan.) April (vóór 30 mrt.) Het Havenpypke verschijnt rond de 18 e van de eerstgenoemde maand. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van stukken geschreven door niet-redactieleden. Tevens behoudt de redactie zich het recht voor om teksten te redigeren en zonodig in te korten. Stuur uw kopij (vóór 26 jan.) naar: redactiehavenpypke@ hotmail.com Op de omslag: Dag Sinterklaasje, luister naar ons afscheidslied! De financiële crisis ten spijt, heeft de goedheiligman ook dit jaar niemand in Wytgaard overgeslagen. V.l.n.r. Simone, Sint en Lisa.

6 6 Voordeel van de winterschilder: 500,- euro bijvoorbeeld. Een heel aardig bedrag. Maar het kan ook meer zijn. Of minder. Dat hangt af van het aantal dagen dat u de winterschilder laat komen. Wij zorgen voor een stevige premie van 50,- euro per man, per dag. Dat tikt aan. Als er bijvoorbeeld tien dagen een winterschilder bij u thuis aan het werk is, krijgt u een premie van 500,- euro. Gauw verdiend, terwijl uw huis er alleen maar mooier op wordt. Kwestie van vakmanschap. Baard,

7 7 Fan de redaksje H a jo dat ek? Stuiterje as heal septimber de pipernuten al wer yn e supermerk lizze en yn oare winkels de krystballen je al wer talaitsje? Ha jo dat ek, dat jo fine dat it Sinteklazeguod net earder ferkocht wurde moat, as hoenear de goede man yn ús lân oankommen is? Ha jo dat no ek dat it fielt as dat earst it Sinteklazeguod yn e winkel heart en dêrnei de krystfersierings as Sinteklaas wer yn Spanje sit? Ha jo dat no ek dat dy moaie glinsterjende krystdingen jo sa yn e besnijing krije dat je se dochs mar keapje en dan as ferlechje sizze dat it Sinteklaas kadootsjes binne, mar eigentlik stjerrende benaud binne dat se letter útferkocht binne, om t in oar sa goochem wie om se dochs mar te keapjen? Ha jo dat ek dat jo nei oankeap dochs wer op in jierdeifeest lûd en dúdlik ferkundigje dat it allegearre fiersten te betiid is en te gek foar wurden? Ha jo dat ek dat jo leauwe dat de minsken hjir allegearre wol ris lêst fan hawwe? Ha jo dat ek dat jo tinke dat it sa wol bliuwe sil en wy de tiid net werom draaie kinne? Mar hawar: Wy as redaksje winskje jimme dochs allegearre hiel noflike feestdagen ta, ek al is dat tusken al dy fierstente betiid kochte iterijen en fersierings. M.E.M.T

8 8 EMMAKADE 45 LEEUWARDEN TEL

9 9 BURGERLIJKE STAND Geboren Op 6 oktober 2008, Sale Klaas, zoon van Erik Jonker en Jannet Bosma. Broertje van Rein Piter. Oentsjerk. Op 16 oktober 2008, Tyme, zoon van Sjoerd en Fransien Mulder. Broertje van Silke. Noardein 2. Op 24 oktober 2008, Sverre, zoon van Halbe en Jeanette Bakker-de Vries. Broertje van Björn en Inez. Warga. Getrouwd Op 15 december 2008, Herman Santema en Thathit. Meekeshof 75. Overleden Op 18 oktober 2008, oud-wytgaarder Marij Simons-Tekstra op 93-jarige leeftijd. Roermond. Op 29 oktober 2008, oud-wytgaarder Willem Grupstra op 77-jarige leeftijd. Leeuwarden. Op 7 november 2008, oud-wytgaarder Marcus Nota op 45-jarige leeftijd. Haarlem. Op 8 november 2008, op 86-jarige leeftijd, Catharina van der Meer- van der Werf. Fopma s reed 8. Op 20 november 2008, oud-wytgaarder Johanna Koopmans-Veltman op 88-jarige leeftijd. Leeuwarden. Verhuizingen Fam. H. Visser van Hegedyk 1 naar Weiwiskedyk 2/1 Per 1 oktober, Johan Visser en Willie Kamminga van Tjissema 13 naar Hegedyk 1. Per november, Age Jorna van Buorren 12 naar Greate Buorren 10 in Wurdum.

10 10 Per 15 november, Arnold en Sippie Jorna met kinderen Richard en Sandra, van Tjissema 10 naar hun tijdelijk onderkomen op Buorren 12. Nieuwe bewoners Op Tjissema 10, Roeland Rodenburg en Marja v.d. Bijl. Op Meekeshof 16, mevr. v. d. Wal. Op A. Cathstrjitte 19, Ids Roorda. Op A. Cathstrjitte 2A, Sietse Lap en Koi Srisang met zoon Samad. Bedankjes Bedankt lieve mensen! Onvoorstelbaar zoveel kaarten, telefoontjes en tjes ik heb gekregen vanaf het begin van mijn ziekte en nog steeds. Ook de mooie fruitmanden en bloemen, prachtig en dan de gezellige bezoekjes, wat fijn allemaal. Het doet je heel goed dat er zoveel mensen zijn die met je meeleven. Het gaat goed met mij, er zijn geen uitzaaiingen, zegt de internist/oncoloog. Er moet nog veel gebeuren, maar alles is op de preventie en het herstel gericht. Vanaf begin november krijg ik nu twaalf injecties, elke week een kuur, dan zijn we alweer in het nieuwe jaar. Na deze kuur wordt er om de drie weken via een infuus in een ader, een middel toegediend, dit duurt tot eind oktober volgend jaar. Intussen zijn er nog bestralingen en een hormonenkuur en ook de linker heupoperatie staat nog te gebeuren. We zijn er nog niet, maar we gaan ervoor. Ik wil daarom ook iedereen heel hartelijk bedanken voor de steun die ik steeds van heel veel mensen ontvangen heb en nog krijg. Het is fijn om te ervaren dat je er niet alleen voor staat. Hartelijke groeten van Gretha Hofstra.

11 11 Overweldigend, al dat meeleven! Vanaf het begin dat haar ziekte aan het licht kwam (begin mei van dit jaar) tot nu hebben we over belangstelling zeker niet te klagen. En dat heeft ons erg goed gedaan! Hoewel het een lange, moeizame weg is, gaan we er van uit dat de kanker wordt bedwongen. We blijven optimistisch. Het sociale leven staat, zeker voor Gretha, nu op een lager pitje. Maar er komen vast weer andere, betere tijden. Wellicht zijn er mensen die aarzelen om contact met ons op te nemen om te vragen hoe het gaat. Die aarzeling is in t geheel niet nodig. Integendeel, Gretha wil iedereen graag te woord staan, ofwel telefonisch ofwel tijdens een bezoekje bij ons thuis. En dan gaat het haar niet om het krijgen van bloemen of fruitmanden, of wat dan ook maar... Vanaf deze kant wil ik ook mijn dank overbrengen aan al diegenen die, in welke vorm dan ook, hun medeleven hebben getoond. Mensen, bedankt. Thijs Hofstra Sinterklaas Sinterklaas is inmiddels al weer thuis in Spanje, waar hij waarschijnlijk lekker zit uit te rusten van een drukke tijd in Nederland. Sint is met zijn Pieten ook in Wytgaard geweest en heeft alle kinderen verwend met een cadeautje. Ook de zieke mensen in Wytgaard heeft hij een bezoek en een cadeautje gebracht. We willen graag iedereen bedanken voor de financiële bijdragen; dankzij deze steun hebben we ook dit jaar weer een prachtig sinterklaasfeest kunnen vieren. Heel erg bedankt en tot volgend jaar! De Sinterklaascommissie.

12 12

13 13 Ta oantinken Onno Meijer Anne Ids Meijer kaam op 23 july 1960 op e wrâld op It Hearrenfean. Yn dit plak bringt er syn jonge jierren troch. Onno hat altyd al tsjin de trie yn west. Wylst syn broers en suster begûnen mei it gewoane reedriden, moast Onno op keunstriden. En hy lit sjen dat er it kin, op syn 17 e wurdt er twadde op de Nederlânske jeugdkampioenskippen. Hjirnei giet er it hûs út en set er him yn Ljouwert te wenjen om jeugdhulpwelzijnswerk te studearjen. Syn hert leit by de soarch, hy leart ek noch foar ferpleechkundige A en wurket yn Amsterdam, Bern en Bremen. Opfallend wie dat er hast allinne mar nachttsjinsten draaide. Nee, Onno wie gjin moarnsminske, foar tolven hie er gjin sprekoere. Klaas en Onno kin elkoar al fan 1978 ôf. Nei it ferstjerren fan de foarige freon fan Klaas, komt Onno him nei in pear moanne treasten. Op 1 novimber 1993 komt Onno by Klaas oan e Lapedyk te wenjen en hy is dêr net mear fuort gien. Op dat stuit hat Onno noch syn wurk yn Bremen en is hy de iene wike op it wurk en de oare wike frij. Foar Klaas moai om t er noch yn in rouproses sit. Nei ferrin fan tiid komt Onno werom nei Fryslân en tegearre belibje se in soad hichtepunten. Yn 1997 trouwe se as ien fan de earste homoseksuele stellen yn Ljouwert nei t de wet ferromme is. Se stride ek foar de homoseksualiteit. Yn dizze wrâld binne se bekende boargers. Yn 1998 hellet Onno de wrâldtillevyzje op de Gaygames mei keunstriden. Yn dy wike hat Onno mei Klaas wrâldboarger west. Onno sei altyd wat him op syn hert lei. Somtiden kaam dat net altyd goed oer by oaren. Yn 2000 krijt Onno in rol yn de VPRO searje Hertenkamp. Yn fiif fan e tritich ôfleveringen hat er de haadrol.

14 14 Troch syn dielname oan dizze produksje krijt hy yn 2003 in rol yn de filmhuis produksje terrorama. Yn Wytgaard hat er ek in pear jier de regy dien fan it jongereintoaniel fan LMK. Hjiryn wie it stik Antigone in hichtepunt. In warber libben, mar al sûnt 1995 giet it mei Onno syn sûnens op en del. Yn 1998 krijt er foar de earste kear in hertynfarkt. Dêrneist wie der ek noch belêste mei erflik golesterol. Fan 2001 ôf is hy folslein ôfkard. De lêste jierren waard Onno wat mylder en helle er de kontakten mei syn famylje wer oan. Op 27 septimber hat de fatale klap west. Klaas en Onno hawwe 15 jier in hiel yntinse relaasje hân. In wolbespraakt en bysûnder persoan Skreaun Troch Catrien Jorna Ta oantinken Tiny van der Meer Har âlde dei belibbe se oan de Fopma s reed, wêr t se har tige thús fielde. In hichtepunt wie de merke fan 2002 doe t se yn de optocht as krystman op e wein fan e strjitte siet. Har libben begûn 86 jier lyn yn Dronryp. Se wie sechste yn e rige fan trettjin bern. Har âlden hienen kafee De Posthoorn. Har jeugd hat se ek yn dit plak trochbrocht. Dêrnei gong se as tsjinstfaam oan it wurk yn e stêd. It waard oarloch en fan har âlden mocht se net mear yn e stêd wurkje yn ferbân mei bombardeminten. Sadwaande fynt se har folgjende baan op Oegekleaster, in pleats by Boalsert.

15 15 Hjir die se de húshâlding en dêr kamen in soad evakuees en ûnderdûkers. Ek al wie it oarloch, se fûn it in moaie tiid, se hienen it dochs goed? Der waard wille makke en eltse dei stie der wat oars op tafel. Yn 1942 moetet se Sipke van der Meer út Wytgaard. Nei de oarloch trouwe se en komme op Buorren 68 te wenjen. Sipke timmert by syn heit yn e saak. Hjir krije se trije bern. Yn 1950 ferhúzje se nei Tirns en hjir wurde ek trije bern berne. Yn 1957 nimt Sipke de saak fan syn heit oer. It gesin komt yn it âlderlik hûs op Buorren 27 te wenjen. Ek hjir wurde noch ris trije bern berne. De jongste, Piet, hat mar twa wike libbe, in grutte skok. Dêr boppe-op waard by Sipke in harsentumor fûn, binnen it healjier moast se ek har man nei it hôf bringe. Se ferlear net allinne har man, mar ek de saak waard ôfboud en hâlde op. De âldste bern hawwe in soad fertriet fan harren mem meimakke. Doe t dy út hûs gongen kaam der mear romte foar it sosjale libben en fleur. Se folge de kursus VOS: Vrouwen Ontwikkelen zich in de Samenleving. Se wie meilibjend en belutsen by it doarp. Op lettere leeftyd begûn se ek mei te dwaan oan de aktiviteiten fan it Tsjinstesintrum. Yn 1982 komt se op Fopma s Reed 8 te wenjen. Hjir komme de bern mar ek har 21 beppesizzers wol gauris op besite. Allegear wienen se gek mei beppe. Sels miste se dan ek gjin jierdei. Se hat ek noch in soad yn hûs dien yn it gesin fan har dochter Trees. Har dochter ferstoar sa n tsien jier werom oan in slimme sykte. Thús mocht se graach yn en om hûs dwaande wêze. Altyd tige warber. Op 1 oktober krijt se in beroerte en giet de sûnens hurd efterút. Op 8 novimber 2008 is se ferstoarn. De famylje wie har o sa tankber. Ek út namme fan Wytgaard: Tiny betanke foar jo altyd oanwêzige optimisme en belangstelling! Skreaun troch Catrien Jorna

16 16 It is sa gesellich op e dyk, it like wol merke! en: It wurdt wer ljocht yn Wytgaard hoorde ik van enkele dorpsbewoners bij de takkenbult op de parkeerplaats in oktober jl. Het was een succes. Op de eerste zaterdag werd een redelijke bult gebracht, de drie zaterdagen daarna werd af- en aangereden met tuinafval. Veel mensen waren enthousiast aan het snoeien. Kinderen hielpen met skelters en karren om alles te brengen, zelfs een hond sleepte met grote takken. De proef is dus geslaagd, binnenkort gaan we om tafel met Omrin om te evalueren en te kijken hoe we hier volgend jaar een vervolg aan kunnen geven. Verkeer Van de gemeente hebben we de toezegging gekregen volgend jaar nog vier bloembakken te mogen plaatsen op de wegversmallingen waar nog geen bakken staan. Ook zijn er nog andere ideeën om deze verkeersremmers te verfraaien. De veilige oversteek bij t Kleaster zal gerealiseerd worden. Recreatie Wytgaard, Wirdum en Wergea willen het toerisme en recreatie in deze regio op de kaart zetten. Een werkgroep is bezig uit te zoeken wat de recreatieve mogelijkheden zijn en wil deze zichtbaar maken/ promoten d.m.v. een folder. Cijfers voor wijken Van de gemeente Leeuwarden kregen we het rapport cijfers voor wijken, de resultaten van de wijksignaleringsenquete Eens in de twee jaar worden kwalitatieve en kwantitatieve gegevens in een rapport weergegeven. Enkele bijzonderheden over Wytgaard uit deze enquête: In vergelijking met 2005 is de tevredenheid op veel punten toegenomen o.a. over de tussenschoolse opvang.

17 17 De bewoners van Wytgaard e.o. waarderen de manier waarop dorpsgenoten met elkaar omgaan en geven dit een 7,5. Wel is het aantal contacten tussen dorpsgenoten iets afgenomen. De meeste ergernissen van de bewoners komen voort uit hondenpoep, sluipverkeer en hard rijden binnen woonstraten. Het gevoel van onveiligheid is geen onderwerp in Wytgaard e.o. 98% van de inwoners voelt zich s avonds meestal of altijd veilig. Namens dorpsbelang wens ik u een voorspoedig en gezond 2009! Yvonne de Vries Dorpsbelang_wytgaard@hotmail.com Havenpypke.nl Sinds kort beschikt het Havenpypke over een virtueel stekje: havenpypke.nl Voornaamste doelstelling is het digitaal beschikbaar stellen van alle tot dusver uitgebrachte Havenpypkes. We zijn er nog niet, maar de kop is er wel degelijk af. En zoals een eigenaar van een nieuw optrekje betaamt : let niet op de rommel maar kijk gerust even rond Redactie Havenpypke

18 18 Deskundig, betrouwbaar en betrokken jaarrekeningen fi scale adviezen loonadministraties belasting - aangiften bedrijfseconomische adviezen bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen subsidies Wismastate 9 Postbus AB Leeuwarden T (0888) F (0888) E info@deelstrajansen.nl

19 19 Pypkepetear mei Jaap en Egbert Jimme sille wol tinke, wa binne Jaap en Egbert? Dizze twa manlju binne sûnt 1 febrewaris 2007 de bewenners van Oenemastate. Jo sjogge op Brédyk 215 een karre mei in flagge oan e dyk stean en dêr wurdt sjem en fruit ferkocht. Mar efter dy grutte stekken stiet in pronkje fan in pleats! jiske lein en waard it hjoeddeistige Oenema fan de oerbleaune materialen wer opboud. Yn 1908 hat Sjerp IJsselstein de pleats oernommen fan de famylje Oenema. Der waard doe al jierren net mear buorke. Dêrnei is it gebou yn 1982 ferkocht oan de famylje Jakobs. De stins, as state, hat in skiednis dy t ús werombringt nei de betide midsieuwen. De famylje Oenema dy t hjir doedestiids wenne joech harren namme oan e stins. Yn 1828 waard it slot foar in grut diel troch brân yn e Dizze famylje hat it bûtenwurk oanpakt. Yn 2006 koe Jaap lang om let de pleats keapje. Jaap de Boer is 62 jier en berne yn Grou. Hy is direkteur fan e Plataan-

20 20 skoalle yn de wyk Schieringen/Heechterp. Yn 1975 kaam hy dêr as learkrêft en sûnt 1979 is hy haad fan dizze brede skoalle. Jaap kin Egbert al in grut part fan syn libben. Egbert, 56 jier, is berne yn Nieuw Buinen (Drinte). Fia de Horeka op it Amelân kaam er yn Fryslân telâne. Hjoed de ûnderhâld lei him te swier op e mage. Yn 2006 hawwe se dochs trochset en no wenje se op dit bysûndere plak. Se woenen hjir graach hinne, maar se woenen ek oaren der fan meigenietsje litte. Sa kaam it idee fan in Bêd en Brochje, mar tagelyk hienen se goed yn e gaten dat it in soad wurk wêze soe. De wc waard der út sloopt en de efterein kaam by de foarein. dei is Egbert taksyrider by Boekema yn Grou. Sûnt njoggen jier hawwe Jaap en Egbert in relaasje. Jaap hat Oenemastate eins altyd al in moai stee fûn. Yn 1982 hat er der ek wol oer tocht om it te keapjen, mar it Der binne twa ynpandige apparteminten boud en in sfearfolle túnkeamer wêr t ek de gasten fan Bêd en Brochje hiel goed tahâlde kinne. Op it hiem om Oenemastate hinne is ek noch ris plak foar fjouwer tinten, karavans as kempers.

21 21 Yn e tûn is in ferskaat oan fruitbeammen en strûken. Der is in grientetún en de hinnen rinne los op it hiem. Egbert ferwurket alle produkten dy t fan e tún komme. Der kaam dizze simmer 800 kilo fruit fan. Der binne oan e dyk mar leafst sa n 750 potten sjem ferkocht. It oare fruit ferkochten se los. Mar ek de gasten kinne dêr fan genietsje. As se wolle kinne se dêr ek waarm ite foar in skaplik pryske. De jûns dat ik der wie hie Egbert it efkes hiel drok hân. De gasten soenen út iten, mar in soad gelegenheden wienen ticht. Doe keazen se der dochs mar foar om by Egbert te iten. Hy moast der efkes oer tinke en tovere doe wat ferrassings op tafel. Se dogge alle boadskippen by de Spar yn Wurdum. Se fine it belangryk dat de doarpswinkels bestean bliuwe. Op e fraach of se ek noch oare hobby s hawwe en oft dêr noch wol tiid foar is antwurdet Jaap: Ik bin tige ynteressearre yn genealogy en âldheidkunde. Dêrneist sit ik noch yn it bestjoer fan Waddenhoven. Mar al mei al is harren grutste hobby, genietsje fan dit prachtige plakje. Jaap en Egbert, betanke foar it petear en jimme gastfrijheid. Skreaun troch Catrien Jorna

22 22

23 23 De Bistedokter: Mukkus van de Kempenaarsreed Ik geloof niet in reïncarnatie. Wel in een tweede leven. Mukkus is het levende bewijs. Mukkus woont bij Bennie op een boerderij aan de Kempenaarsreed, vlakbij Barrahûs. Deze van oorsprong Zwitserse boerenerfhond voelt zich prima thuis op het vlakke Friese land. Hij is al tien, maar als de hormonen opspelen wil hij nog steeds wel eens zijn neus achterna lopen. Dan is het erf even te klein. Dat ging eigenlijk altijd goed maar in januari van dit jaar werd hem dat bijna noodlottig. In een overmoedige bui dacht de ouwe reu het drukke kruispunt bij Goutum diagonaal over te kunnen steken. Helemaal buiten westen werd hij door de dierenambulance naar een collega getransporteerd. Op de kliniek was men somber gestemd. Er werd een dwarslaesie vermoed en na raadpleging van de specialisten elders in de stad werd besloten de Berner Sennenhond uit

24 24 zijn lijden te verlossen. Er was immers ook nog eens geen baas bekend. Een meer dan dubbele dosis slaapmiddel was Mukkus deel om een zachte dood in te leiden. Juist op dat moment kwam zijn baas binnenstormen. Bennie had onraad geroken en was gaan zoeken. Hij vogelde uit dat Mukkus waarschijnlijk was aangereden en naar de kliniek was vervoerd. Onthutst doch resoluut besloot Bennie zijn maatje mee te nemen. Hij vond de onherroepelijke beslissing veel te kort door de bocht en reed terstond door naar onze praktijk. Meer dood dan levend lag het dier bij ons over de vloer. Letterlijk total loss. Na een overdosis tegengif onderzochten mijn collega en ik het arme beest. Röntgenfoto s bevestigden ons vermoeden van een dijbeenfractuur in de ene achterpoot. Echter de heup van de andere poot lag ook nog eens uit de kom. Dat geheel had op een totale verlamming doen lijken, maar een dwarslaesie was absoluut niet aan de orde. Niet dat het nu zoveel rooskleuriger was. Ik was zelfs uiterst pessimistisch. Een Berner van tien jaar in een dergelijk gecompliceerde toestand? Bovendien was het dier al de tunnel ingejaagd. Het was nog maar de vraag of we in staat waren Mukkus terug te halen Wat schetst onze verbazing? De volgende ochtend was Mukkus volledig ontwaakt. Een kwispeltje zelfs. Onvoorstelbaar! Conclaaf met Bennie leverde op dat we de orthopedisch chirurg van de Jelsumerstraat raadpleegden. Kijken of deze nu met een nieuwe diagnose wel heil zag. Hij was optimistisch en wilde welzeker een poging wagen. Dan wilde Bennie zijn brother in soul absoluut een kans geven. Immers, toen hij diep in de put zat was Mukkus er áltijd voor hem. Het was voor Bennie geen impulsieve emotionele beslissing maar een volkomen logische en rationele gedachtegang. Proberen dus! Dat viel om de drommel niet mee. De eerste dagen vlak na de operatie ging het nog boven verwachting goed. De heup zat prima in de kom gefixeerd en dat bleef ook zo. Echter, de andere poot werd na een paar dagen pijnlijk en dik. Ik trof een hoopje ellende aan bij Bennie in de bijkeuken en vond het wijs de orthopeed weer te raadplegen. Het bleek

25 25 dat de fractuur geïnfecteerd was geraakt en mede daardoor lieten de schroeven van het plaatmateriaal los. In de weken daarna werden dier en vriend danig op de proef gesteld. De ene na de andere operatie volgde. Alle orthopedische technieken passeerden de revue. Een lente lang was het sukkelen en heel veel medicijnen slikken. Maar Bennie bleef optimistisch en Mukkus hield dapper vol. Net als de behandelend orthopeed. Half april ontving ik een mailtje van hem dat het wel leek alsof het niet mócht lukken en dat de opties bijna op waren, maar dat er toch maar opnieuw een plaat was gezet. Kosten noch moeite werden gespaard. Alhoewel, de eerlijkheid gebiedt mij te melden dat deze specialist wel heel schappelijk begon te rekenen. Als tegenprestatie figureerde Mukkus tijdens een van zijn operaties nota bene in een bijlage van de LC. De zomer verliep moeizaam. Slechts langzaam boekte de ouwe lobbes progressie. De resistente bacterie werd overwonnen en de revalidatie vorderde heel gestaag. Een trouwe verpleger, een matras in de kamer en een oud bankstel in de stal hielpen daarbij. Heel veel rust en geduld deden de rest. Als ik in oktober voor een ernstig zieke koe op het bedrijf van Bennie kom, zie voor het eerst sinds lange tijd Mukkus weer. Het gaat echt goed! Bennie is trots op zijn maatje en toont hoe fier de hond over de Kempenaarsreed paradeert. Mukkus kan nog niet bij zijn baas opspringen en loopt wat stijfjes, maar zijn tred is heilig in vergelijking met eerder dit jaar. Voor mij een déjà vu, nadat het dier eerder dit jaar uit zijn diepe slaap was ontwaakt. Bijna niet te geloven! Vroeger zagen we vrijwel nooit een boerenhond op het spreekuur, tegenwoordig frequent. Een veestapel moet uiteraard renderen, maar dat een gezelschapsdier op de boerderij niets mag kosten is voltooid verleden tijd. Mukkus tweede leven verwijst die mythe voorgoed naar het rijk der fabelen. Met grote dank aan zijn baas. Menno J. Wiersma Dierenartsenpraktijk Reduzum-Grou

26 26 Pjutteplak Wytgaard heeft een eigen peuterspeelzaal, genaamd It Pjutteplak. It Pjutteplak is gevestigd in dorpscentrum De Twirre. Elke dinsdag- en vrijdagochtend is het Pjutteplak open van 8.45 uur tot uur. Je kunt je kindje opgeven, als hij/zij 1,5 jaar oud is, bij juf Ytsje Mulder. De kinderen worden, als ze 2,5 jaar zijn, geplaatst. Soms is er een wachtlijst, dan duurt het iets langer. De kosten zijn 22 euro per maand. Juf Ytsje is altijd samen met 1 ouder. Er is veel verschillend speelgoed aanwezig en vaak wordt er een activiteit gedaan zoals plakken, kleien en verven. De kinderen kunnen hollen, fietsen en spelen in de grote zaal. Er is zelfs een glijbaan. Kortom: erg gezellig! In overleg met juf Ytsje kun je natuurlijk een keertje komen kijken.. Tel.nr. juf Ytsje: Werkgroep It Pjutteplak

27 27 Spoekferhaal Eartiids wienen der fertellers dy t fan doarp nei doarp gienen, en boppe-al goed ferhale koenen oer spoeken, spoekferskinings en alles wat dêr fierder mei te krijen hie. It gie dan faak oer frjemde lûden, lykas timmerjen, bonken, it lieden fan klokken of yn skiphuzen it lûd fan roeiriemen, sûnder dat der immen yn e buert wie en dan waard oannommen dat dat it wurk wie fan geasten. Ek de tsjernmole of de teskkneppels waarden heard. Dizze wurkgeasten, sa as hja neamd waarden, wienen sa t it liek yn alle silen mak, want ek weeftou en spinwiele waarden yn e nachtlike oerkes brûkt sûnder dat der immen te sjen wie. De iennichste oplossing wie om de boel goed op te pakken of fêst te binen. Mar ek dan slagge it net altyd, want dizze spoeken wienen wakker tûk. Faak spilen dizze ferhalen him ôf op e eilannen of yn e Wâlden. Mar ek tichter by hûs wie sa n ferhaal bekind. It teltsje giet oer de ferskining fan in spinster, dy t geregeldwei troch de minsken sjoen waard. Dit âld wyfke waard Kielemoei neamd en wie te sjen by Wurdum oan it paad nei Wytgaard. Hja siet dan te spinnen ûnder in brechje. It ferhaal giet dat hja op dat plak ferdronken is, doe t hja mei har spinwiele ûnderweis wie nei in buorfrou. Fan dy tiid ôf waard dat plak Kielemouihout neamd. No de fraach oan ús lêzers. Wa is bekend mei dit ferhaal of kin it noch oanfolje en wa wit hokker brechje hjir bedoeld wurdt, of wêr dit brechje miskien west hat? De redaksje is benijd of der immen is dy t dit spoekferhaal in befredigjend ein jaan kin. Monika Tekstra

28 28 Een stukje natuur: Houtsnip Vogels zijn net als dorpsbewoners; sommigen ervan kom je vrijwel elke dag tegen en anderen zie je nooit. Het hangt van je dagritme af, of je de plaatselijke winkels gebruikt, of je veel sport of wandelt, enzovoort. En je levensstijl: sommigen staan eindeloos op de hoek te kwetteren en anderen vliegen in een flits voorbij voordat je ze hebt kunnen herkennen; sommigen zijn overdag actief en sommigen leiden een nachtelijk bestaan. Als grote mensen die maar een paar straten verderop wonen zo n verborgen leven kunnen leiden is het geen wonder dat het reilen en zeilen van de veel kleinere vogels veelal aan ons voorbij gaat. Daar komt dan bij dat, anders dan bij mensen, een heleboel niet gezien willen worden en dat maakt het nog lastiger. Van een van de meest geheimzinnige soorten heb ik in het verleden rond deze tijd en dit jaar weer een paar keer een glimp opgevangen. Het grootste deel van de dag brengt deze vogel op de grond door en hij vertrouwt dan op zijn schutkleur. De kans dat je hem opmerkt als je hem niet hebt zien landen is heel klein en de paar vogels die ik heb zien rondvliegen waren waarschijnlijk alleen de lucht in gegaan omdat iets of iemand er bijna op ging staan. De vogel waar ik het over heb is de houtsnip. Eigenlijk is hij een bosbewoner maar in de winter trekt een redelijk groot aantal door Friesland en dan bestaat de kans dat sommigen zich enige tijd in de grotere tuinen in de buurt ophouden.

29 29 Als je het geluk hebt om er één te ontdekken heb je ruim de kans om hem goed te bestuderen want ze vertrouwen zo op hun camouflage dat ze pas opvliegen als ze zich echt bedreigd voelen. Dan zie je duidelijk dat het familie van de gewone watersnip is, die je ook in deze periode langs slootkanten ziet, maar dat hij een stuk forser is en dat hij ook een relatief kortere, dikkere snavel heeft. s Nachts gaat hij daarmee op zoek naar wormen en insecten in de grond. Eigenlijk is de houtsnip te dik voor zijn eigen bestwil want hij is ook nog smakelijk en is een geliefde prooi voor roofvogels, en in sommige landen voor de mens. Dit verklaart zijn verborgen manier van leven en ook sommige kenmerken van zijn uiterlijk. Net als andere dieren die last hebben van roofovervallen staan de ogen helemaal aan de zijkant van de kop in gleuven waarbij ze net zo goed naar achteren kunnen kijken als naar voren. Dit is handig als je op de grond zit maar minder handig als je met grote vaart tussen de huizen zigzagt en vele houtsnippen verlaten dit leven door tegen een ruit aan te vliegen. Er zijn meer soorten die zich vrijwel onopgemerkt een tijdlang in of rond onze dorpen kunnen ophouden. Een paar maanden geleden werd ik door een dorpsbewoner gebeld dat er een draaihals bij hem op het werk in de tuin zat. De draaihals is een zeldzame spechtensoort die mogelijk nog schuwer is dan de houtsnip en ook zo n geweldig camouflagepak draagt. Net als de houtsnip leidt hij buiten het broedseizoen een eenzaam en geheim bestaan en komt hier alleen voor als hij op doorreis is. Hij wordt nauwelijks waargenomen en ik heb hem nog steeds niet gezien, want dit exemplaar gaf niet thuis elke keer als ik op bezoek kwam. Blijf dus genieten van de dagelijkse ontmoetingen bij jou in de buurt maar houd ook een oogje in het zeil voor de minder bekende dorpsbewoners. Je weet nooit wie je plotseling in je tuin ziet rond scharrelen. Ian Borwell

30 30

31 31 De volgende activiteiten van dit seizoen vinden plaats in De Twirre. Noteer het alvast in uw agenda: Zaterdag 20 december, Kerstbal de vreemdste kerstmix met DJ s Theo en Meindert, aanvang uur, entree gratis. Zaterdag 7 maart 2009, Tryater En ik dan zie voor meer info op Kaarten zijn te reserveren bij Patricia Dijkstra, tel of via de g.dijkstra52@chello.nl Verder wensen wij u Oant sjen yn de Twirre! Patricia, Meindert, Iebe, Alfred en Wiesje Bezoek ook eens de website van de Twirre:

32 32 ACTIVITEITENAGENDA ZA 20 DECEMBER AC organiseert: Kerstbal De vreemdste kerstmix uur Twirre VR 26 DECEMBER Kerstballenbal JCW uur t Jeugdhonk DO 1 JANUARI JCW organiseert: nieuwjaarsbal uur t Jeugdhonk VR 2 JANUARI VV Wytgaard organiseert: Volleybal Oliebollen toernooi uur Twirre Alleen voor leden ZA 27 DECEMBER Maatschutjassen Klaver Aas uur Twirre KERSTPARTIJ! ZO 28 DECEMBER Oant no ta organiseert: Denk en Dart uur Twirre Opgeven in koppels ZA 3 JANUARI Oud papier ZA 3 JANUARI Klaverjassen uur Twirre (individuele opgave) ZA 10 JANUARI Maatschutjassen Klaver Aas uur Twirre

33 33 VR EN ZA 16 EN 17 JANUARI LMK: Regulier toneel Titel: De Ytkeamer ZA 7 FEBRUARI Maatschutjassen Klaver Aas uur Twirre uur Twirre ZA 24 JANUARI Maatschutjassen Klaver Aas uur Twirre ZA 7 FEBRUARI Oud papier ZA 14 FEBRUARI Klaverjassen uur Twirre (individuele opgave) ZO 22 FEBRUARI Oant no ta organiseert: WK tafeltennis uur Twirre Wilt u als vereniging of particulier een datum plannen. Informeer dan bij het agendabureau of er op die datum geen andere activiteiten voor het dorp zijn. Zo niet, boek uw datum. Zo loopt niemand elkaar in de weg. B.V.D. Nieuwe munten! Per 1 januari 2009 werkt de Twirre met nieuwe betaalmunten: blauwe met witte letters. Natuurlijk is er een overgangsperiode. De oude munten zijn nog te gebruiken tot 1 juli Dagelijks bestuur De Twirre

34 34

35 35 Nieuws van de toneelvereniging Lyts Mar Krigel De uitvoeringsavonden van het jongerentoneel zijn alweer geweest. Het was deze keer een moeizame weg om zo ver te komen. In eerste instantie was het de bedoeling om improvisatietoneel te brengen. Daar was men dan ook al druk mee bezig. Om een aantal redenen werd halverwege de rit hiervan afgezien en er werd alsnog een regulier stuk gekozen: Lessen yn moard, een komische thriller. Dit hield wel een grote gok in. Immers nu moest het nieuwe stuk in een paar maanden tijds er in gestampt worden. En als je je dan ook nog bedenkt dat vijf van de acht spelers nog nooit op de planken hebben gestaan, dan moet je tot de conclusie komen, dat de spelers en speelsters het er heel goed van afgebracht hebben. De ploech Boven v.l.n.r.:sjoerd van der Werff, Age-Wybren Jongbloed Onder v.l.n.r.: Irene Verbeek, Sandra Jorna, Rigtsje van der Werff, Jitske Jongbloed, Rixt Feersma Hoekstra Liggend: Arnold Dijkstra

36 36 De spelers deden het gezegde dat de generale repetitie, op de woensdagavond, niet goed moet zijn, alle eer aan. Kortweg gezegd: deze repetitie was slecht. De toeschouwers die deze avond aanwezig waren, hebben het niet getroffen... Op vrijdagavond is Grietje Kleefstra, regisseuse van het ouderentoneel, geweest om de spelers te beoordelen. Zij heeft gelukkig een heel andere, veel betere, voorstelling gezien dan de generale. Daarvan heeft ze in het neipetear met alle betrokkenen verslag gedaan. Alles bij elkaar kunnen we stellen dat de jongeren twee goede uitvoeringen hebben laten zien. En ook dat er bij de jongeren talent zit. Ook talent moet tot ontwikkeling komen. Om dit te bewerkstelligen stellen wij de jeugdspelers in de gelegenheid om begin volgend jaar een toneelcursus te volgen. De eerste spelers hebben zich intussen al opgegeven. Wie dat nog niet heeft gedaan en wel interesse heeft, kan bij ondergetekende informatie verkrijgen. Dan stappen we nu over op het ouderentoneel. Deze spelers zijn ook al weer vanaf september bezig, de repetities verlopen prima. Deze keer brengen wij op 16 en 17 januari

37 De ytkeamer, een toneelstuk in twee bedrijven van A.R. Gurney jr. in de Friese vertaling van Pyt van der Zee. Zoals de titel al doet vermoeden speelt het stuk zich af in een eetkamer. Het is duidelijk een ander stuk dan gebruikelijk. Zit er in een normaal stuk een verhaal van begin tot eind, hier is dat niet het geval. De centrale plek is de huiskamer. In de huiskamer spelen zich diverse taferelen af die niets met elkaar te maken hebben. Alle spelers en speelsters hebben een aantal dubbelrollen en spelen steeds andere personages: steeds worden losstaande stukjes gespeeld. In De ytkeamer zitten ernstige, grappige, diepzinnige, ontroerende en humoristische passages. Voor elck wat wils. De moeilijkheid van dit toneelstuk zit in het neerzetten van de verschillende dubbelrollen. Dit betekent een uitdaging voor elke speler. Je kan dit toneelstuk het beste vergelijken met een revue, waarin ook de verschillende stukjes geen verband met elkaar houden. Houd dan ook 16 of 17 januari vrij om naar één van beide uitvoeringsavonden te gaan. Je mag dit niet missen. Je zult er geen spijt van krijgen. Wij verwachten beide avonden een volle zaal. O ja, op vrijdagavond 14 november hebben wij van Lyts Mar Krigel deur aan deur in Wytgaard en Wirdum worsten verkocht. De bedoeling was om de clubkas te spekken. Nou, dat is gelukt: de netto opbrengst bedroeg 553,50! Zomaar eventjes verdiend op een herfstavond. Bedankt mensen voor het kopen van de worsten. Ook de verkopers: bedankt. Volgend jaar maar weer. Namens Lyts Mar Krigel, Thijs Hofstra Juf Janny s beukerbabbels Willy: Us mem hie san rommelige jurk oan

38 38

39 39 Hallo Pypkelezers! Hier weer een berichtje van de jeugdclub. Er zijn namelijk alweer de nodige activiteiten geweest. Het openingsfeest stond in het thema: glow in the dark! Dit viel in de smaak bij de Ivonne, Jon en Trudy meeste mensen. Ivonne, Trudy en Jon hebben in stijl afscheid genomen. Na een rondje op de kar door Wytgaard, met dit jaar echt keiharde muziek, werd er in het jeugdhonk nog gezellig doorgefeest. Kortom een geslaagd feestje! De foto s staan inmiddels op de website van het jeugdhonk: Na het openingsfeest zijn de clubavonden ook weer van start gegaan. De jongste, middelste en oudste clubbers hebben inmiddels activiteiten gedaan als: film kijken, suikerbieten uitsnijden, twister, krantenmep, toneelstukjes doen en natuurlijk het vertrouwde klap of zoen. Er is dit jaar veel animo voor club, de groepen zijn groot en daar straalt het plezier vanaf! Op zaterdag 29 november hebben de jongste clubbers Sinterklaas gevierd. Een bezoekje van Sint en zijn Pieten werd daarbij zeer gewaardeerd door de kids. Het was een

40 40 gezellig avondje en iedereen is met een kadootje en een blij gezicht weer de deur uit gegaan. Ook vereert Sinterklaas en zijn gevolg de middelste en oudste clubbers nog met een bezoekje. Zondag 30 november hebben we alweer voor de tweede keer een pokertoernooi georganiseerd. Van de 24 deelnemers is Benny Jongbloed als 3 e geëindigd. Harm Jongbloed werd 2 e en Michael Bakker was de grote winnaar. Een zeer geslaagde en gezellige middag en zeker voor herhaling vatbaar! Verder staan er nog een aantal feestjes in de planning: Maandag 22 december is er een filmavond voor de kinderen tot 16 jaar. Vanaf uur zijn jullie welkom in het jeugdhonk. Welke film er gedraaid wordt is nog een verrassing. Op 2 e Kerstdag is er weer het traditionele Kerstballenbal. Van tot ±20.00 uur in het jeugdhonk. Natuurlijk is de dresscode weer Gala. Maak er wat moois van en wordt de koning of koningin van het Kerstballenbal! Ook met oud & nieuw zijn we weer open vanaf uur s nachts. Dus kom iedereen een gelukkig Nieuwjaar wensen bij ons in het honk. Het bier staat koud! Op zaterdag 31 januari organiseren we een feestje voor de kinderen tot 16 jaar. Het thema is Carnaval en er wordt dan ook van jullie verwacht dat je in carnavalstijl verkleed komt! We maken er een knallend feestje van! De tijden worden nog bekend gemaakt, hou de posters en website in de gaten. En op zaterdag 7 februari vinden wij het wel weer tijd om een Après Ski Party te organiseren. Ook hiervoor geldt dat de tijden nog onbekend zijn, maar houd de posters en website in de gaten. Tot zover de vooruitblik op onze JCW activiteiten. We hopen dat er iets voor je tussen zit. Tot snel in het jeugdhonk! Groetjes Harm, Reinier, Pieter, Hedwig, Age Wybren, Wytske, Froukje en Marianne

41 41 De schipper en bemanning van het Skûtsje Jonge Rein Wenst u prettige feestdagen! Wilt u ons skûtsje steunen, koop dan een fles Reinwetter voor maar 15,-. De fles is te verkrijgen bij Michael Bakker (Tjissema 1) of Alfred Hoekstra (Meekeshof 34). Heel fijn met de feestdagen, een lekkere fles Beerenburg van het skûtsje Jonge Rein. Beter kun je het jaar niet eindigen en zonder is er geen goed begin. Bezoek ook eens de site: Sebastiaan s Pindanetjes Service De kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel. Wij verkopen dan ook pindanetjes en vetbollen in een mandje maar ook los. Wilt u meer weten dan kunt u ons vinden op: Meekeshof 51, 9089 BD Wytgaard sebastiaans.pindanetjes.service@gmail.com Strooivoer 2,5 kg 2,80 Wintermandje 12,06 Vetbollen, pindanetjes, pinda lang met vetbol en mixnetje.

42 42 Ofskie Doe t ik tolve jier wie naam myn mem my foar de earste kear mei nei de lokaasje dêr t Sinteklaas foar it feest op skoalle, kreas yn e klean stutsen waard en syn hier en burd wer yn e pronk kamen te sitten. Hja fûn dat ik wol meihelpe koe. Ik bin der hast wis fan dat myn earste jierren by de famylje Johannes Visser op Hegedyk 1 wienen. Wa doe de goed heilig man wie wit ik net mear, mar ik ha ferskate Sinten foarby kommen sjoen. De lêste is fansels Piet Roorda. Him ha wy ek it faakst van Piet nei Sinte(klaas) omtovere. Bin wy begûn mei ien Swarte Piet, de ôfrûne jierren wienen der altyd twa. Tsientallen ha wy ûnderhannen hân. Tefolle om hjir op te neamen. Ek de lokaasjes feroaren geregeldwei, en sa wie it alle kearen wer in ferrassing foar de bern fan hokker kant Sint en de Pieten komme soenen. Foar safier ik it werom helje koe is myn mem ea begûn by Jan en Pytsje Roorda op e Brédyk. Sels ha ik by de Visser s, Van Balen s, Santema s, Ydema s, Roorda s, Jongbloeden, Fopma s, v.d. Meer s en de lêste jierren bij Watze en Pytsje Roorda west. Oeral waarden wy hertlik wolkom hjitten. Oeral stie kofje of tee klear en wy ha ek wol ris, omdat wy altyd hiel betiid binne, moarnsiten hân. Foarhinne kaam Sint wol ris op e middei en dan wie der faak sop mei broadsjes. Ja, der waard altyd goed op ús past. Doe t myn mem der mei ophâlde ha ik har taak oernommen en ha dat oan t no ta altyd dien, útsein in pear jier, doe t ik net yn Wytgaard wenne. Doe t ik werom kaam en de kapsalon iepene, gie it op e âlde foet fierder. As hie ik nea fuort west. Sa n 18 jier ferlyn folge ek myn dochter Mandy Welagen yn it fuotspoar fan mem en beppe. Op 5 desimber moarns betiid sette wy ôf nei de Púndyk, wêr t de kofje al lekker rûkt. Dan hawwe wy efkes in drok skoftke mei klean,grime, burd en hier, pipernuten en it tsjokke boek, mar nei oardel oere kin it hynder mar foarride en as men dan al dy

43 43 v.l.n.r.: Arina Hofstra, Sinterklaas, Monika Tekstra en Zwarte Piet bliere bernekopkes sjocht wit je wer wêrfoar je sa betiid fan bêd kommen binne. It is fansels allang dúdlik dat ik dit stikje net samar skreaun ha. Nei krapoan 50 jier fyn ik dat ik myn paadsje wol skjin makke ha en mei in gerêst hert der mei ophâlde kin. Ik ha it altyd mei in soad nocht en wille dien, (oars doch je it fansels ek net sa lang), en jou no it stokje oer oan Mandy. Mar ek sy kin it net allinne. As nije Sinteklazehelp is Arina Hofstra deryn stapt, en wês der wis fan dat se dizze taak goed oan kin. Hja hat dit jier al meidraaid. Sels ha ik der noch ien kear by west en dat wie it dan. Ik wol alle kommisjeleden mei wa t ik yn e rin fan e jierren te krijen hân ha, betankje foar de altyd goede gearwurking. Ek as ik ris wat te melden, te eameljen of in foarstel hie, waard der nei je harke. Fansels wol ik ek Mandy en Arina noch in soad wille yn dit wurk tawinskje. As se der krekt likefolle nocht oan hâlde as ik hân ha dan komt it wol goed. Mar dyjinge dy t ik it meast betankje wol is fansels de iennige echte Sinteklaas. Monika Tekstra

44 44

45 45 (GEPAST) BIJVERWARMEN MET HOUTSTOOK Langzamerhand dient de koude periode zich weer aan. Het is weer vroeg donker en de temperaturen dalen zowel overdag als s nachts al flink. We zijn weer vaker binnenshuis te vinden en hierdoor stijgt de vraag naar (binnen)warmte. Voor het op temperatuur brengen en houden van deze binnenwarmte, beschikt tegenwoordig bijna iedere woning over een CV-installatie. Ook om te willen bijverwarmen met een houtkachel, is het nu tijd geworden deze in te zetten. Het is niet alleen gezellig maar zo kunnen we tegelijkertijd ook op gas besparen!, is een vaak gehoorde uitspraak. Hout kan -naast het gezelligheidsaspect- inderdaad een fikse gasbesparing geven. Maar de besparing kan groter, comfortabeler én met minder hout. (Zowel besparen op voorbereidend werk als zagen, transport en kloven, of de aankoop van hout, het stoken zelf -constant bijvullen- én, niet als laatste, het klimaataspect!) Om een woonkamer met een stalen houtkachel enkele graden op te warmen, is de warmteontwikkeling vaak al snel zo hoog, dat dit tot oververhitting leidt. De warmteafgifte is dus vaak te groot en moeilijk beheersbaar. De verbranding meent men dan te moeten regelen door de luchttoevoer te sluiten (knijpen). Met deze handeling wordt de verbranding inderdaad gestopt of, anders gezegd, gewurgd. Hierdoor verdwijnt het overgrote deel van het houtgas onverbrand door de schoorsteen. Dit geeft niet alleen veel brandstofverlies (de verbrandingwaarde van hout bestaat voor 65% uit houtgasverbranding), het veroorzaakt óók creosafzetting in de rookgasafvoer die de kans op een schoorsteenbrand vergroot! Het nadeel is tevens dat de hiermee gepaard gaande rookontwikkeling veel overlast geeft bij de omwonenden.

46 46 Vooral bij mensen met aandoeningen aan de luchtwegen. De openhaarden zijn weer in gebruik, dus we sluiten al snel de ramen, hoort men dan vaak zeggen. Het zijn echter vooral de stalen houtkachels die veel overlast veroorzaken. Deze kachels zijn zelfs verantwoordelijk voor de meest slechte houtverbranding. Zeker wanneer ze aan het einde van de avond nog worden volgestouwd met hout, om zodoende, met een minimum aan luchttoevoer, de hele nacht als een kolenkachel smeulen. De uitstoot van schadelijke gassen en de daarbij komende overlast, is dan zeer groot! Met een slechte stookgewoonte in een tevens slecht te reguleren kachel, geeft hout niet alleen weinig warmte (minder dan de helft!), maar krijgt hout ook een slecht imago. Het degradeert hiermee van een fraaie biobrandstof tot een armoedige brandstof, welke associaties oproept met vroeg primitieve tijden... Klachten over luchtvervuiling, veroorzaakt door (slechte) houtverbranding, komen bij de GGD s hoofdzakelijk binnen in het voor- en naseizoen.(de kachels worden dan nog niet voluit gestookt) Slechte houtverbranding maakt de kans groot, dat de overheid particuliere houtstook in de toekomst gaat tegenwerken of misschien zelfs helemaal zal verbieden. Dit zou om verschillende reden teleurstellend zijn. Hout op een efficiënte manier verbranden geeft nauwelijks rook en kan volledig positief, als klimaatneutrale, hergroeibare brandstof worden ingezet. Hout als energiedrager is immers de meest efficiënte zonneaccu aller tijden. Een gratis ingeblikt zonne-energieconcentraat, met een vrijwel onbeperkte bewaartijd! Geen andere accu houdt het zo lang vol! Eén kilogram hout bevat genoeg energie om 50 liter water, 80 C op te warmen! Een kubieke meter brandhout (±700 kilo) geeft bij efficiënte verbranding meer warmte dan 400 kubieke meters aardgas(!). Een klein aantal kubieke meters is al voldoende om een hedendaagse woning s winters het dubbele aantal uren zonnewarmte te geven. De CV fungeert dan opeens als bijverwarming! De warmteafgifte wordt beter beheersbaar wanneer dit wordt geregeld met de brandstofaanvoer, in plaats van met

47 47 de aanvoer van lucht. Dus wat vaker een beetje hout aanvullen, zal bij een stalen houtkachel een sterk verbeterd resultaat geven en daarbij kan de luchtaanvoer open, want dit is gratis. Een klein, fel vuurtje zorgt ervoor dat het meeste houtgas weg fakkelt naar een onschuldig kringloopgas en het vuurtje lopend door de brandstof houden is de kunst van goed hout stoken. 's Nachts moet een houtkachel dus altijd uit! Een volledige verbranding is te behalen wanneer houtkachels 'voluit' branden, zoals het wordt gedaan in een echte koude periode. Besparen op gas is in een koude periode is dan ook veel effectiever, dan tijdens het 'smeulen' vroeg in de herfst. Hout is dan geen ouderwetse, stank en overlast veroorzakende brandstof, maar een moderne hoogwaardige biobrandstof met als resultaat; goed voor de portemonnee, goed voor de buren en goed voor het klimaat. Kortom meer comfort uit minder hout. Fetze Tigchelaar Persbericht Noorderbreedte-bus stopt er mee Stap eens in de bus! Met deze slogan konden bewoners van wijken en dorpen in Noord-Fryslân de afgelopen twee jaar een bezoekje brengen aan de Noorderbreedte-bus. Alhoewel de bus zeker in een behoefte heeft voorzien, komt de bus per 1 januari 2009 niet langer meer naar de verschillende dorpen en wijken. Noorderbreedte heeft andere keuzes gemaakt voor het nieuwe jaar. Zo komt er begin 2009 een centraal klantencentrum van Noorderbreedte, waar iedereen met vragen op het gebied van gezondheid, wonen en welzijn terecht kan. Het telefoonnummer van het klantencentrum is (058) Uitgebreide informatie over het Noorderbreedte Klantencentrum staat in de loop van 2009 in de verschillende lokale kranten.

48 48 Voor een uniek stukje vlees naar SLAGERIJ SIXMA Haedstrjitte 66 Reduzum Tel Eigen aankoop - Eigen weiderij - Eigen slachterij en verwerking s Maandags de gehele dag open

49 49 Wytgaardster merke 2009 in teken fan Musicals! In 2009 vieren wij op vrijdag 14 en zaterdag 15 augustus de jaarlijkse Merke. Als thema kiest de Merkekommisje in 2009 voor: Musicals. Dit thema biedt vele mogelijkheden om volgend jaar weer eens flink uit te pakken in de straten en op de wagens! Zang, dans en acteertalenten opgelet: Wytgaard zoekt Musicalsterren! Als merkekommisje zijn we al weer druk met de voorbereidingen bezig. De muziek, dans en zang uit de musicals hebben ons in ieder geval al geïnspireerd om op de vrijdagavond van de Merke weer eens iets bijzonders te doen: Wytgaard op zoek naar Musicalsterren! Meld je aan! Kunt u zingen, dansen, muziek maken of misschien zelfs acteren? De Merkekommisje geeft op vrijdag 14 augustus het podium voor u vrij om Wytgaard een geweldige indruk te geven van uw talenten? Bent u die musicalster die Wytgaard zoekt? Meld uw act dan voor 1 maart aan bij: Louisa Terpstra, Buorren 20; tel , louisaterpstra@live.nl. Vermeld daarbij uw naam, het aantal deelnemers en een korte beschrijving van uw act. Deze oproep is gericht aan zowel individuele als groepen (oud-)wytgaardsters. Iedere act krijgt maximaal 8 minuten voor de opvoering. De verdere invulling van het programma blijft nog even een verrassing, wij houden u hierover op de hoogte via het Havenpypke en het Merkekrantsje! De Merkekommisje winsket jo noflike krystdagen en in hiel gesellich en sûn 2009!

50 50 Fan Buorren 1 (wisten jo dat..) der fjouwer Jongbloeden yn it jeugdklubbestjoer sitte? Harm, Wietske, Froukje en Age-Wybren? de Hut it ôfrûne jier wer wakker as stoart brûkt waard? de jeugd hjir net wiis mei is om t sy der op oansprutsen wurde en de skuld krije dat it sa n troep is? sy mar wer soargje moatte dat it opromme wurdt? sa n troep ek útnoeget ta oare fernielings? eltse Wytgaarder syn eigen rommel mar ôffiere moat? de jeugd dizze oprop al earder dien ha, wat dus net holpen hat? sy hoopje dat it dizze kear al slagget? der al lake waard om it krappe plak foar túnôffal op it parkearterrein? it plak yn e rin fan e wiken altyd mar grutter waard en fan ôfsluten, wêr t om frege wie, gjin sprake mear wêze koe? it like of hiel Wytgaard oan it snoeien west hie? dit in sukses wie en foar it oare jier wer wolkom is? in wike te let, noch immen besocht in wein fol snoeisel kwyt te reitsjen, mar hjirmei wer werom nei hûs moast? wy benijd binne wêr t dat bedarre is? dat it alle jierren wer opfalt, dat by it ôfskie fan klubbestjoersleden it bûten swart sjocht fan e minsken? ek dit jier wer net in kop op e dyk wie, wylst je it net misse kinne om t der leven genôch út komt? dizze minsken jierren lang yn t spier west hawwe foar jimme bern en dêr wol in betankje foar ha meie troch efkes in hân op te stekken? wy dêr takomme jier wol mei begjinne kinne? Yde Santema nea fleane woe, mar no fanwege de brulloft dochs mar trochsette wol? dit him wikenlang mâl yn 't liif ommealde? wy benijd binne hoe t er dit belibje sil? Ale Terpstra in muorre yn It Kleaster in pear kear oerfervje moast om't de kleur net nei 't sin wie?