20 jaar Brussels Hoofdstedelijk Gewest: kenmerken & uitdagingen ( ) Joost Vaesen

Transcriptie

1 20 jaar Brussels Hoofdstedelijk Gewest: kenmerken & uitdagingen ( ) Joost Vaesen

2 EU FGOV + para s G &G: 6 entiteiten + para s (BHG: vzw s) Supracommunaal: Agglomeratie, (ex)provincie, 6 politiezones, 9 regionale intercommunales, 6 transregionale intercommunales. Lokaal: 19 gemeenten, OCMW s + andere lokale actoren

3 Wat doet het BHG? Uitgaven op de initiële begroting (in miljoen BEF, lopende prijzen) Administratie & instellingen Uitrustingen en verplaatsingen Lokale besturen Leefmilieu, volksgezondheid en netheid Gewestschuld

4 Onderdelen Uitgangspunt: het bestuur van Brussel en de plaats van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Wie bestuurt? Brussel als «overbestuurde stad»? De gebrekkige werking van de stad/het Gewest? Brussel als gespleten stad?

5 1. Brussel als «overbestuurde stad»? fragmentatie & koppelingen

6 Een overbestuurde stad? Jan Vandenbussche (LDD) in HN ( ): Een voorbeeldje... hier zijn negentien gemeenten met negentien OCMW's. Allemaal met hun eigen manier van werken en hun exclusieve zorg voor de eigen mensen. Dat gaat niet. Luc Van der Kelen in HLN ( ): Exact te tellen zijn ze bijna niet, maar er zijn in Brussel zowat 950 politici.

7 Fragmentatie als resultante van politieke compromissen eigenheid Brussels model: (asymmetrische) fragmentatie pol. machtsverhoudingen bepalen mee de instellingen 1) Uitdagingen? - transparantie - overkoepelend beleid - macht elites - bewonersparticipatie politieke legitimiteit 2) Compensatie? pacificatiedemocratie - groot # actoren (pluralisme) besluitvorming via elites - allerhande koppelingen: cf. cumulatie van mandaten - informele netwerken: overleg & compromissen

8 Bestuurlijke functies: een voortdurende spanning tussen centralisatie & decentralisatie nieuw centralisme? belang Gewest: machtspositie (cf. EU) lokale besturen blijven belangrijk (veerkracht: nabijheid) probleem van bevoegdheidsverdeling = kenmerk modern bestuur => noodzaakt samenwerking condensatie lokale & regionale elite Brussel-Stad (GD) BRU-19 (GD) Brussels Gewest

9 Cumulatie van politieke mandaten GR S B % 76% 79% 61% 65% 66%

10 Welke organisatie voor de stad/het stadsgewest? Welk normatief-ideologisch referentiekader? fragmentatie vs. schaalvergroting - VD fragmentatie: afstand tot burger (nabijheid) - public choice burgerparticipatie integratie minderheden pool mandatarissen - VD schaalvergroting: efficiëntie (Fordisme) minder uitgaven overal zelfde diensten - groter soortelijk gewicht - aantrek personeel herverdeling coherentie Vlaamse vraag Rol Brusselse gemeenten: traditie: «municipalisme» politiekelectorale functie communautaire functie: onderdeel compromis

11 2. De gebrekkige werking van de stad/het stadsgewest?

12 Stedelijke baronieën & bevoegdheidsoverschrijdingen? Luc Van der Kelen in HLN ( ): Opnieuw meer geld steken in een stad die overbestuurd wordt en die vindt dat niemand er verder zaken mee heeft, hoe ze verkeerd bestuurd wordt, dat is niet meer te verantwoorden. Bert Anciaux in DS ( ): «De hoofdstad heeft de grootste werkloosheidsgraad. Maar in plaats van een behoorlijk economisch, tewerkstellings- en mobiliteitsbeleid te voeren, geeft het Brussels Gewest alsmaar meer geld uit aan gemeenschapsbevoegdheden»

13 Stuurloze stedelijke baronieën? Van harde controle naar soft power vóór 1989: aanwezigheid «harde stokken», maar toepassing? naar een zachte, scheppende macht: contractuele financiële stromen 1) financiële omvang 2) # programma s (BHG-A14: 3 => 17) mate van lokaalbestuurlijke reflectie & controle? centralisatieparadox => wederzijdse beïnvloeding 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0, % fondsen in totale ontvangsten % toelagen in totale ontvangsten % belastingen in totale ontvangsten Ontvangsten BRU19

14 Verkokerd vs. holistisch beleid? Doelstelling 2 ( ) als voorbeeld Type project Bedrijvencentra Lokale economie Sociale economie Collectieve infrastructuur Sportinfrastructuur Sociale uitrusting Culturele uitrusting Groene ruimtes Publieke ruimtes Nieuwe technologie %

15 Het voorbeeld van de stadsvernieuwing: de bestrijding van de duale stad WC 1ste generatie Publiek PPS vw.: perimeter - timing wie? - 1ste fase: Gewest - gemeenten Voorzien 35.0% 65.0% - 2de fase: meer partners & platform (VGC, COCOF, FGOV, private actoren, verenigingen) Realisatie 76.5% 23.5% het BHG als bouwheer de andere actoren als aannemers? samenwerking - coördinatie financiering - transparantie? bewonersparticipatie?

16 3. Brussel als gespleten stad?

17 Brussel als gespleten stad? Louis Tobback in Knack ( ): «In ruil voor de borrelnootjes willen de Vlamingen nog eens akkoord gaan met een half miljard euro bijkomende financiering voor Brussel per jaar, zonder daaraan ook maar één enkele voorwaarde aan te verbinden» Idem: Ik heb altijd gepleit voor een samenwerkingsverband zoals Kortrijk er nu een heeft met Lille. Maar waarom zou Leuven, Vlaams-Brabant of Galmaarden toetreden tot een samenwerkingsverband waarin het voortdurend rekening moet houden met de kuren van 19 baronnen, die zelf helemáál niet geneigd zijn rekening te houden met ons als ze toevallig met hun buurman in de Brusselse biotoop overhoopliggen?

18 De impact van de federalisering, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Evolutie van het (virtueel eengemaakt) Gemeentefonds % VG % WG % BHG

19 Financiële uitdagingen: intragewestelijke solidariteit? /inw fondsen toelagen ZO Resi NW Resi Kanaal ste Kroon BG

20 Conclusies

21 Kenmerken van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Het BHG als regionale macht? Promotor zelfbestuur («self rule») vs. gedeeld bestuur («shared rule»): machtsbalans spanningen? Politieke architectuur: asymmetrie typisch voor multinationale entiteiten belang normatief kader => meervoudige bestuurslagen + interne fragmentatie Politieke cultuur: focus op overleg, onderhandelingen, gezamenlijke besluitvorming, => traag, maar stabiliserend belang van politieke wil Uitdagingen: politiekinstitutioneel, sociaaleconomisch (dualiteit), financieel, transparantie,

22 20 jaar Brussels Hoofdstedelijk Gewest: kenmerken & uitdagingen ( ) Joost Vaesen

23 Vernieuwing in het bestuur: 6 domeinen met transities? B F NL GB D Europeanisering Regionalisering Stedelijke regimes Uitvoerende macht New public management Democratische vernieuwing

24 Model van carrièrepatronen in federale en geregionaliseerde systeemen: Beperkte centrifugale beweging Uitgebreide centrifugale beweging Uitgebreide centripetale beweging Unilaterale transfer van regio naar centrum Geïntegreerde transfer zonder richting: Wallonië, Brussel (25% 24%) Beperkte centripetale beweging Wisselende carrières Unilaterale transfer van centrum => regio: Vlaanderen (5% van regio => centrum), Schotland, Wales