Lekker lang lezen! Zomerboeken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Lekker lang lezen! Zomerboeken"

Transcriptie

1 Controversieel Een afwijkende mening over de besnijdenis Bedoeïenen Het grote verschil tussen het noorden en zuiden Corruptie Israël is wat dat aangaat net een gewoon land Raadsvergadering Opperrabbijn Ralbag over de dreigende assimilatie CNIEUW ISRAELIETISCH WEEKBLAD 37 9 juli tammoez 5770 Jaargang 145 Begin sjabbat uur Einde sjabbat uur Losse nummers 3, Lekker lang lezen! Zomerboeken NIW7037_cover :53:04

2 2 C indd :18:35

3 TOP Terwijl de redactie deze week volhangt met oranje vlaggetjes en ook bij ons de voetbalkoorts het toppunt bereikt, ook aandacht voor serieuze zaken. Zo is er opnieuw aandacht voor de besnijdenis: een goddelijk gebod. Nico Vissel houdt een genuanceerd betoog voor anders besnijden. Vissel was zelf jarenlang moheel en heeft zichzelf kritische vragen gesteld over besnijdenissen. Op pagina 32 vindt u zijn even controversiële als lezenswaardige artikel. Vorige week is het NIW begonnen met een zomerserie over minderheden in Israël. Deze week deel twee: de bedoeïenen. Er blijkt een groot verschil te bestaan tussen de bedoeïenen in het noorden, die beter integreren in de samenleving, en die in het zuiden, die meer vasthouden aan hun oude levenswijze. De vraag is natuurlijk wat beter is, want met integratie gaat ook een groot deel van de bijzondere levenswijze verloren. In een van de artikelen gewijd aan onze zomerboekenspecial, gaat het ook over integratie. In De lijst van meneer Rosenblum van de veelbelovende debutant Natasha Solomons vertelt over een Duits-Joods echtpaar dat alles achter moet laten en naar Engeland vertrekt, vanwege de nazi s. Om vervolgens prettig te kunnen leven wordt hen aangeraden zich zo veel mogelijk aan te passen aan de Engelse cultuur. Daarnaast stelde de redactie een top-10 samen van vakantieboeken die het ons inziens heel goed zullen doen tijdens een verloren uurtje op de veranda of een dagje aan het strand. Ook is er een interview en een recensie van de hand van Salomon Bouman. Hij sprak met Sjifra Herschberg over haar nieuwste boek Oost West, familieportretten uit Israël. Hier schetst ze aan de hand van gesprekken met twaalf families een beeld van de historie van het land. Een andere blik op de Israëlische geschiedenis wordt geworpen door Willy Lindwer, wiens boek From Jerusalem with love een mooi beeld geeft van de kunsthistorie tussen 1799 en Het boek begeleidt de tentoonstelling met bijzondere topstukken die nog tot september in het Bijbels Museum in Amsterdam te zien is. Kortom, voldoende te doen deze vakantie! C 37 9 juli tammoez 5770 inhoud 4 Varia 8 Raadsvergadering NIHS 11 Zomerboeken 12 Oost West 15 Potifars vrouw 16 Natasha Solomons 18 From Jerusalem with Love 19 Inspirerende top Ramsj 24 Opinie 27 Simon Soesan over corruptie 28 Bedoeïenen van Israël 32 Besnijdenis door Nico Vissel 34 Bloeme Evers en Sidra CULTUUR 11 Boekenspecial We gaan op vakantie en nemen mee... Een boek van Sjifra Herschberg bijvoorbeeld, of van Sophie Zijlstra. En voor degene die lezen op het strand geen probleem vindt, ook nog een top-10. BUITENLAnd 27 Corruptie Simon Soesan laat zijn licht schijnen over de corruptieschandalen rond Ehud Olmert en Avigdor Lieberman. Vervalt de staat daadwerkelijk in een bananenrepubliek of valt het allemaal reuze mee? BUITENLAnd 28 De bedoeïenen Ze vormen een schilderachtig plaatje in het Israëlische landschap: de bedoeïenen. Ze zijn de snelst groeiende bevolkingsgroep in het land en er blijken onderling grote verschillen te bestaan. RELIGIE 32 Waarom zo? De besnijdenis raakt het hart van de Joodse identiteit. Als er twijfels zijn, horen die voorzichtig te worden geuit. Nico Vissel stelt vragen en hij heeft recht van spreken. Omslagfoto: Istockphoto.com C 37 3 NIW7037_INHOUD_nieuw :54:33

4 varia selijk schild gebruikten en een ander omdat hij bevel gaf tot een luchtaanval dicht bij een moskee. Tijdens de 22 dagen durende oorlog kwamen ongeveer 1400 Palestijnen en 13 Israëli s om. H&M-boycot Yakir Prijs Christenen voor Israël ontving de Yakir Award als erkenning voor hun werk voor Israël en als dank voor hun bondgenootschap. Ze zijn daarmee de eerste niet-joodse organisatie die de prijs krijgt uitgereikt. De organisatie is dankbaar en trots en zegt dat de prijs haar giftgevers toekomt. De Yakir Award wordt door Keren Hayesod, Israëls nationale fondsenwervende organisatie, uitgereikt. V.l.n.r. Roger van Oordt, Ehud Barak, Avi Pazner voorzitter Keren Hayesod, Greg Masel directeur Keren Hayesod en Dick Schutte voorzitter Christenen voor Israël. n Het Israëlische leger heeft een soldaat aangeklaagd op verdenking van doodslag. De soldaat doodde vorig jaar tijdens de Gaza-oorlog twee Palestijnse vrouwen met witte vlaggen. Verder zijn twee officieren disciplinair gestraft, de een omdat hij toestond dat militairen onder zijn bevel een Palestijn als menfotocredits: Lilach Wei ss In een Brussels filiaal van H&M werd dezer dagen herrie geschopt door pro-palestijnse activisten. Zij kondigden aan de H&M winkels te boycotten omdat de keten kortgeleden vestigingen opende in Israël. De activisten kregen deze week hulp uit onverwachte hoek; ook pro-israëlische activisten gaan de kledingzaak boycotten, zij het om een heel andere reden. Zij boycotten H&M omdat de kleding die er wordt verkocht veelal in Turkije wordt gemaakt. Een groepje jonge Israëli s deelde pamfletten uit en plakte koop hier geen kleding -stickers op in de pashokjes. Een van de initiatiefnemers van de actie zei dat er geen enkele reden is om kleding te kopen uit een land dat terreur tegen ons financiert. Demonstratie centrale Inwoners van Hof HaCarmel zijn bezorgd over de gascentrale die gebouwd gaat worden aan de noord-israëlische kust. Door de recente ontdekking van de gasvelden Tamar en Dalit in de Middellandse Zee moet een gascentrale worden gebouwd om het gas verder te verwerken. Het bedrijf Noble Energy heeft bepaald dat de centrale aan de kust van de Carmel gebouwd gaat worden. Bewoners van deze plek hebben vanaf het begin hevig geprotesteerd. Niet alleen zijn ze bang voor de schadelijke effecten die de bouw zal hebben op het natuurgebied bij de Carmel, ook vinden zij het onverantwoord dat de gascentrale zo dicht bij bewoond gebied komt te staan. Ze vrezen voor ontploffingsgevaar. Eerder pleitten ze voor een gascentrale op zee, in plaats van op het vasteland. Op 6 juli hielden de tegenstanders een demonstratie tegen de bouw. Op staat een online petitie. Illegale crèches In het noorden van Israël opereren zo n 500 Arabische kinderdagverblijven en kleuterscholen illegaal. Honderd daarvan worden geleid door de jihadistische Islamitische Beweging. Volgens parlementariërs wordt er haat en antisemitisme aangeleerd op de kinderdagverblijven. Dr. Orna Ben-Simhon, vertegenwoordiger van het ministerie van Onderwijs, zegt dat de licenties van deze dagverblijven en scholen zijn ingetrokken, maar de scholen trekken zich daar niets van aan. Verzetsheldin overleden Stijntje Pratomo-Gret, verzetsvrouw en overlevende van vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück, is vorige week zondag overleden. Zij hielp Joodse onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog en verspreidde De Waarheid, het partijblad van de Communistische Partij in Nederland. In 1943 werd ze opgepakt door de Duitsers en kwam in Ravensbrück terecht, waar zij in 1945 werd bevrijd. Na de oorlog verbond zij zich aan het Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück, dat aan scholieren voorlichting geeft over de Tweede Wereldoorlog, en het vrouwenkamp in het bijzonder. Stijntje Pratomo- Gret is negentig jaar geworden. Soldaat aangeklaagd Hebreeuws op CHE De Christelijke Hogeschool in Ede gaat leerlingen de mogelijkheid bieden Hebreeuwse les te volgen. Rabbijn Lody van der Kamp zal de lessen gaan geven. De cursus richt zich volgens de CHE op christenen die het Oude Testament in de grondtaal willen leren lezen en geïnteresseerd zijn in de culturele achtergronden van het jodendom. De lessen worden verzorgd in samenwerking met het Cheider in Amsterdam. Hitler-ringtone Een 54-jarige Duitser staat zes maanden celstraf te wachten omdat hij een speech van Hitler als beltoon gebruikte. De man programmeerde de uitspraken waarin Hitler oproept tot vernietiging van het wereldwijde jodendom en speelde deze tijdens een treinreis herhaaldelijk af. Hij werd aangegeven door medepassagiers en door de politie gearresteerd toen hij uit de trein stapte in Hamburg. Op zijn telefoon zaten stickers geplakt van swastika s en Hitlers beeltenis. Son of Hamas naar VS Mosab Hassan Yousef krijgt definitief politiek asiel in de Verenigde Staten. De zoon van Hamas-kopstuk Sjeik Hassan Yousef spioneerde jarenlang voor de Israëlische Shin 4 C 37 9 juli 2010 NIW7037_varia :28:46

5 varia Beth nadat hij zich in 1997 tot het christendom bekeerde. Een jaar geleden werd de aanvraag voor asiel in de VS geweigerd omdat Yousef betrokken was bij terroristische activiteiten en een gevaar zou zijn voor de veiligheid van de Verenigde Staten. Yousef, die inmiddels verstoten en onterfd is door zijn familie, verklaarde tegenover een rechter in San Diego in levensgevaar te zijn vanwege zijn spionage voor de Shin Beth en zijn bekering tot het christendom. Yousef heeft zijn ervaringen als spion inmiddels beschreven in het boek, The Son of Hamas dat in Nederland in het najaar uitkomt. Bye Burger King Amerikaans fastfood is uit. De Israëli s geven de laatste vijf jaar steeds vaker de voorkeur aan hun eigen falafels, salades en shoarma s en laten de Burger King-filialen bankroet achter. Ook de fastfoodketens Wendy s, Dunkin Donuts en Starbucks moesten Israël noodgedwongen verlaten. Janna Gur, een invloedrijke culinair journalist: Toen het Amerikaanse fastfood in Israël arriveerde was iedereen dolenthousiast, maar de euforie nam snel af. Israëli s zijn vandaag de dag erg trots op hun eigen eten. We reizen veel en je hoort alle Israëli s klagen over de salades die ze zo missen in het buitenland. Amerikaans eten hoort gewoon niet thuis in het Israëlische smaakpalet. Lesboeken incompleet? De eerste Libanon-oorlog en de Oslo-akkoorden staan niet vermeld in het nieuwe geschiedenisboek dat vanaf komend schooljaar op Israëlische middelbare scholen gebruikt gaan worden. Het boek, getiteld Subjects for the High School History Curriculum bericht over alle Israëlische conflicten vanaf 1973 maar laat de Oslo-akkoorden en de eerste oorlog met Libanon van 1982 achterwege. Het Israëlische ministerie van Onderwijs laat in de geschiedenisboeken doorgaans recente gebeurtenissen achterwege, omdat zij zeggen dat het twintig á dertig jaar duurt voordat een gebeurtenis in historisch perspectief geplaatst kan worden. Professor Hannah Yablonka van de Ben Goerion Universiteit noemt het incomplete lesmateriaal te belachelijk voor woorden. Het vredesakkoord met Jordanië vond plaats als gevolg van de Oslo-akkoorden. Studenten moeten weten wat de Palestijnse Autoriteit is. Dit is geschiedvervalsing. Het ministerie van Onderwijs lijkt zich van geen kwaad bewust. fotocredits: Flash 90 Wapens weg Tijdens het bezoek van premier Netanyahu aan Washington, raakte de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij American Airlines tijdens een tussenstop een tas kwijt met daarin de wapens van Netanayahu s lijfwachten. De tas, die op het vliegveld van Washington DC had moeten aankomen, werd teruggevonden op het vliegveld van Los Angeles, maar vier vuurwapens waren uit de tas verdwenen. Volgens de politie van Los Angeles zijn ze gestolen. Netanyahu bezocht in de VS onder meer de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon en president Obama (zie foto). n Een professioneel extern comité van de beste historici hebben het boek samengesteld. Niet alle historische gebeurtenissen kunnen worden meegenomen in het lesmateriaal. Franse NSB-ers online De namen van Franse verraders uit de Tweede Wereldoorlog komen online te staan. De namen van Fransen die collaboreerden met de nazi s lagen opgeborgen in de kelders van het politiemuseum in Parijs. Er lag een 75-jarig spreekverbod op de documenten uit 1940 om de betrokkenen te beschermen. In 2015 zullen alle namen openbaar worden gemaakt. Nazi Down Under Australië wil een Hongaarse nazi-misdadiger niet uitleveren aan Hongarije. De Hongaar, Charles Zentai, wordt verdacht van de moord op een Joodse jongen in de Tweede Wereldoorlog. De 88-jarige Zentai, die inmiddels de Australische nationaliteit heeft, vocht zijn ophanden zijnde uitzetting aan. Volgens Australische rechters is Zentai in Hongarije niet aangeklaagd, waardoor er geen reden zou zijn hem uit te leveren. Zentai staat op de zevende plaats op de lijst van de tien meest gezochte oorlogsmisdadigers van het Simon Wiesenthal Centrum. Zentai was adjudantonderofficier in de pro-duitse Hongaarse troepenmacht en zegt zelf niets met de dood van de jongen te maken te hebben. Bij het leger? Hezbollah en Hamas moeten officieel toetreden tot de legers van de Palestijnse Autoriteit en Libanon. Dat staat in een inlichtingenrapport, gepubliceerd door US Central Command (CENTCOM). De CENTCOM-studie noemde de terreurgroepen pragmatisch en opportunistisch, en meent dat het buitensluiten van Hamas en Hezbollah bij vredesbesprekingen met de Palestijnse Autoriteit en Libanon hen juist aanzet tot radicaler gedrag. Nu zij hun eigen grieven en doelstellingen niet erkend zien, zullen zij hun gedrag niet matigen, zegt CENTCOM. In het rapport wordt niet vermeld dat zowel Hamas als Hezbollah zich openlijk de volledige vernietiging 27 tammoez 5770 C 37 5 NIW7037_varia :29:12

6 varia de leiders van de Palestijnse terreurbeweging Zwarte September die verantwoordelijk was voor het bloedbad in 1972 waarbij elf Israëlische atleten en officials werden gegijzeld en doodgeschoten. De Israëlische premier Golda Meïr reageerde destijds op de moorden met de opdracht aan de Mossad om elk lid van Zwarte September te executeren. Hierbij werd een fout gemaakt. In 1981 werd een poging gedaan om Daoud te liquideren, maar hij overleefde. Daoud publiceerde in 1999 een boek, getiteld Palestina: van Jeruzalem tot München, waarin hij Golda Meïr beschuldigt van de moorden omdat zij te koppig was de gijzelaars te ruilen voor gevangen Palestijnen. Posters herhaald Honds De Turkse hysterie ten opzichte van Israël viert hoogtij; deze ondubbelzinnige bordjes doken op bij winkels en markten in Turkije. n van de Joodse staat tot doel hebben gesteld. Israëli s wijzen erop dat de terreurorganisaties deze doelstelling nooit zullen loslaten, zoals de CENTCOM-officieren beweren. Tolerant gezelschap Vijf bisschoppen, rabbijn R. Evers en bestuursleden van Joodse kerkgenootschappen én van het CJO alsmede de voorzitter van de Katholieke Raad van Israël ontmoetten elkaar op 2 juli in Utrecht voor een open gesprek over tolerantie en godsdienstvrijheid. Excuses De band tussen Israël en Turkije lijkt, ondanks hoopgevende berichten vorige week in de media, niet snel te herstellen. Turkije eist excuses van Israël voor de aanval op het Gaza-flottielje en zal de banden verbreken als dat niet gebeurt. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Ahmet Davutogly heeft zich verzoend met het feit dat Israël zelf het incident onderzoekt, maar zegt dat excuses absoluut noodzakelijk zijn. Netanyahu heeft laten weten dat daar geen sprake van zal zijn: We zullen ons nooit excuseren voor zelfverdediging. Het Auschwitz Comité wil Nederland duidelijk maken dat discriminatie in Nederland nog steeds op grote schaal voorkomt. Het comité heeft daarom de antidiscriminatie-posters opnieuw door het hele land verspreid met daarop de tekst Nooit meer Auschwitz. Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité: We verspreiden ze opnieuw omdat het past in deze tijd. Wij moeten duidelijk blijven maken dat racisme en discriminatie moeten stoppen. Het Auschwitz comité heeft de posters van een Joodse jongen met keppeltje en die met een moslima opnieuw verspreid. Deze groepen zijn nu actueel, zegt Grishaver. De posters zijn gratis te bestellen op www. auschwitz.nl. Onderzoek uitgebreid Het Israëlische kabinet heeft toestemming gegeven de onderzoekscommissie die Wijze woorden Er bestaat geen garantie tegen passie. V.l.n.r.: Rob Heijmans (voorzitter NIK), Bisschop De Korte (Groningen-Friesland), Willem Koster (CJOvoorzitter), Rabbijn R. Evers (NIK-rabbijn); Bisschop Van Luyn (voorzitter Nederlandse Bisschoppenconferentie), hulp-bisschop J. van Burgsteden (Amsterdam-Haarlem). Abou Daoud dood Het Palestijnse brein achter de gijzeling van Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München is overleden. Mohammed Daoud Odeh was een van bketoebbot 13b 6 C 37 9 juli 2010 NIW7037_varia :29:36

7 V L O T T E B A B B E L Elke week interviewt het NIW heel kort een succesvol lid van de misjpoge over zijn of haar nieuws. Deze week muzikant Ben van Gelder (21). V: Feestje in Rotterdam? FOTO: CLAUDIA HANSEN VARIA het Gazavloot-incident onderzoekt uit te breiden. De commissie onder leiding van de voormalige rechter van het Hooggerechtshof Jacob Turkel gaat getuigen dagvaarden die onder ede hun verklaring moeten afgeven. De commissie heeft nu dezelfde bevoegdheden als de Winograd Commissie, die werd opgericht na de Tweede Libanonoorlog. Synagoge Essen heropend A: Ja, ik treed zaterdag 10 juli op samen met mijn band op het North Sea Jazz festival. Ik speel saxofoon en de andere bandleden spelen basgitaar, drum en piano. Mijn bandleden komen uit New York. V: Zijn er geen goede Nederlandse musikanten dan? A: Jawel, maar ik heb drie jaar in The Big Apple gestudeerd en gewoond, zo kennen we elkaar. Een van hen reist trouwens zelfs speciaal op en neer voor het North Sea. V: Je verkeerd in beroemd gezelschap op het festival, ben je zo goed? DE ALTE SYNAGOGE in Essen zal op 13 juli worden heropend als Joods Cultuurhuis. In de Alte nagoge zal vanaf die dag de permanente tentoonstelling Jewish Way of Sy- Life te zien zijn. Iedereen is van harte welkom voor de officiële opening: 13 juli, synagoge Essen, 16:00 tot 20:00 uur. Zubin Mehta voor Shalit DE WERELDBEROEMDE DIRIGENT Zubin Mehta heeft dinsdag een concert gegeven aan de grens met de Gazastrook ter ere van Gilad Shalit. De Indiase dirigent speelde samen met het Israëlisch Filharmonisch Orkest een programma van Verdi, Albinoni en Beethoven. Het doel van het concert is niet dat wij, de muzikanten, de mensen in Gaza vragen om Gilad Shalit vrij te laten na vier jaar gevangenisstraf. Dat moet worden gedaan door hogere machten. zei Mehta tegen verslaggevers in Tel Aviv. We willen ze alleen vragen of het Rode Kruis een bezoek mag brengen aan de jongen die al vier jaar wordt vastgehouden. N A: Iemand van de adviescommissie kende mij van optredens en heeft mij aanbevolen. Ik ging er als kind al heen, toen het festival nog in Den Haag was. Mijn vader verkocht op het festival altijd cd s. Toen vond ik het al magisch en nu sta ik er zelf. V: Jullie zijn volledig instrumentaal... A: Dat komt natuurlijk vaker voor bij jazzmuziek en daar kiezen wij ook bewust voor, momenteel. Ik sluit niet uit dat we er in de toekomst wel zang bij willen, maar nu past dat er niet bij. V: Wat maakt jullie zo bijzonder? Brueghel-paneel A: Goede vraag, wij maken klassieke jazz in een hedendaags, modern jasje. Er komen grote namen als Stevie Wonder en Norah Jones spelen en het publiek kan tijdens de optredens heen en weer lopen tussen de verschillende zalen, maar iedereen moet zeker ook even bij ons komen luisteren. North Sea Jazzfestival, vanaf vrijdag 9 juli t/m zondag 11 juli, Ahoy Rotterdam. EEN SCHILDERIJ VAN de in 1987 overleden Joodse kunsthandelaar Max Stern is teruggeëist door zijn erfgenamen. Het gaat om het schilderij Allegorie op de aarde en het water van Jan Brueghel. Max Stern vluchtte in 1937 van Düsseldorf naar Engeland. Een deel van zijn bezit was toen al in beslag genomen door de Gestapo en een ander deel heeft hij moeten verkopen om de reis te bekostigen. De restitutiecommissie oordeelde dat het verlies van het Brueghel-paneel onvrijwillig was en direct verband houdt met het nazi-regime. Het paneel, dat nu in het Noord-Brabants Museum hangt, wordt afgestaan aan de Max Stern Estate, een stichting die universiteiten in Canada en Israël ondersteunt. Voor het Noord-Brabants Museum is het verlies van het paneel opnieuw een bittere pil. In 2006 stond het ook al twaalf werken af aan de erven van Jacques Goudstikker. 27 TAMMOEZ 5770 C 37 7 NIW7037_varia :30:10

8 n i hs b i n n e n l a n d fotocredits: Ronnie Eisenmann Opperrabijn Aryeh Ralbag Verdeeld richting toekomst De Raad van de NIHS kwam vorige week in vergadering bijeen en Opperrabbijn Ralbag sprak. Een verslag. Esther Voet Er viel veel te doen, afgelopen donderdag tijdens de raadsvergadering van de NIHS, de Joodse Gemeente Amsterdam. Zo moest de Rekening en Verantwoording over 2009 worden goedgekeurd, een klus die oorspronkelijk voor de vorige vergadering stond gepland maar waarvoor toen geen quorum was. Ook deze avond was er aangaande dat punt op de agenda geen sprake van onverdeeld enthousiasme. Zo had Herman Loonstein van Tora & Kehilla maar liefst achttien vragen opgesteld aan het adres van het accountantskantoor Mazars die de rekening als externe partij had gefiatteerd. Grootste bezwaar dat Loonstein tegen de Rekening en Verantwoording heeft, is het feit dat geen van de bestuursbeslissingen vorig jaar zijn goedgekeurd door het vorig jaar ingestelde Presidium, iets wat officieel wel had gemoeten. Op de vraag of Mazars over deze nieuwe structuur was ingelicht, moest de vertegenwoordigster van Mazars, Tanja Haremakers, negatief antwoorden terwijl een aantal Raadsleden eerder schriftelijk was meegedeeld dat Mazars wel was ingelicht. Volgens de fractie Tora & Kehilla had de jaarrekening daarmee geen enkele rechtsgeldigheid. Daarmee hebben ze officieel een punt. Ronnie Eisenmann, bestuursvoorzitter, reageerde naar het NIW: Inderdaad, dat was slordig van ons. Maar ik betwijfel of het in praktijk verschil had gemaakt omdat het Presidium de besluiten toch had goedgekeurd. Door Tora & Kehilla werd geprobeerd de stemming tegen te houden: Meneer de voorzitter, dit is een ernstige zaak, wij vragen dan ook om niet tot stemming over te gaan, aldus Herman Loonstein. Ook kwam de huidige financiële staat van de NIHS aan bod. De NIHS is de komende jaren gedwongen om te bezuinigen. Een van de zaken waarop bezuinigd gaat worden, is 8 C 37 9 juli 2010 NIW7037_NIHS :17:48

9 n i hs Feit is gewoon dat je vanuit New York geen Amsterdamse kehilla kunt leiden, aldus een van de aanwezigen b i n n e n l a n d het aantal bezoeken van Opperrabbijn Ralbag aan Nederland: dat gaat terug van zes naar vier keer per jaar waarmee 7000 euro kan worden bespaard. Daarop vroeg Daniël Blog van Emet we Emoena of het überhaupt nog wel zin had om de opperrabbijn over te laten komen, want wie kan een opperrabbinaat leiden met slechts vier weken aanwezigheid per jaar? Daar zou de Opperrabbijn later overigens nog het een en ander over zeggen. Emet we Emoena stemde uiteindelijk tegen de Rekening en Verantwoording, Tora & Kehilla onthield zich van stem, er waren zeven stemmen voor maar het is niet geheel duidelijk of alle zeven wel stemgerechtigd waren, maar daarmee was de Rekening en Verantwoording in ieder geval goedgekeurd. Of de discussie hiermee is afgelopen, valt echter te betwijfelen. Op naar punt twee op de agenda: een toespraak van Opperrabbijn Ralbag. Het rabbinaat ligt de laatste tijd om diverse redenen onder vuur. Zo is er bijvoorbeeld de nog altijd onopgeloste chaos rond het kasjroet en een ander punt is de door de Opperrabbijn geëiste dure oplossing voor de nieuwe sjoel in Amstelveen. Het gebouw waarin de sjoel komt, was oorspronkelijk een kerk. Synagoges die later kerk werden zijn er veel, een kerk die dienst gaat doen als synagoge is een unicum, zeker in Nederland. Halachisch gezien kan dat alleen als er daadwerkelijk iets aan de bouwkundige constructie van het gebouw verandert. Daarom had de opperrabbijn de aankoop van de kerk ook alleen goedgekeurd onder de voorwaarde dat er voor de vrouwen een balkon zou komen. Interessant is echter de vraag of de openbaarmaking van die voorwaarde voor of na de aankoop van de kerk heeft plaatsgevonden. Het bestuur beweerde van wel, maar uit stukken in het bezit van het NIW kan maar één conclusie worden getrokken: dat dit ná de aankoop bekend werd. Sinds die beslissing zijn ook de tijden veranderd: er zitten inmiddels wel vrouwen in de raad, de NIHS moet ook op de centjes gaan passen en de aanbreng van een balkon gaat twee ton kosten (op de totale begroting van de verbouwing van 2,7 miljoen). Een ander punt van zorg voor veel leden van de Joodse Gemeente Amsterdam is de grote afstand die zou bestaan tussen de leden en bijvoorbeeld de opperrabbijn. De opperrabbijn wilde deze avond niet op bovenstaande zaken ingaan. In plaats daarvan hield hij een bevlogen betoog over een zijns inziens veel grotere bedreiging voor de Joodse gemeenschap: assimilatie. Het aantal choepa s is bijvoorbeeld dramatisch gedaald: de verwachting is dat er bij alle Gemeenten van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap dit jaar niet meer dan achttien choepa s zullen plaatsvinden, waarvan twaalf bij de NIHS. Hij kwam met een uitgewerkt programma waarvan hij hoopt dat de gehele Gemeente daar de schouders onder zal zetten: van een gezamenlijke kiddoesj met sandwiches na de sjoeldienst op vrijdagavond tot contact leggen via Facebook en het organiseren van bijeenkomsten voor singles, waar gescheiden zal worden gedanst, dat dan weer wel. Ook decentralisatie was een belangrijk punt in zijn speech en de sjoel Amstelveen is daar een van de voorbeelden van onder het motto: de Gemeente moet naar de mensen in plaats van andersom. De geestdrift waarmee de opperrabbijn sprak toonde zijn grote passie en betrokkenheid voor en bij dit onderwerp en werkte enthousiasmerend voor een groot deel van de aanwezigen. Echter, in plaats van het aansnijden van andere prangende vragen vond Opperrabbijn Ralbag het in het tweede deel van zijn speech belangrijker om rekenschap te geven van wat hij allemaal tijdens zijn bezoeken in Nederland voor de gemeente doet: Dan ben ik 24/7 met de kehilla bezig, zo zei hij, en als ik er niet ben, onderhoud ik nauw contact via e- mail, telefoon et cetera. Niet bij alle toehoorders viel de uitgebreide uitleg in goede aarde: Een pr-praatje om te laten zien hoe belangrijk hij is, maar feit is gewoon dat je vanuit New York geen Amsterdamse kehilla kunt leiden, zeker niet als je niet voldoende op de hoogte bent van de bijzondere Nederlandse traditie, was het commentaar van een van de aanwezigen. Hadassa Hirschfeld van Kol Chadasj, een van de meest vooruitstrevende fracties in de Raad en lid van de coalitie: Kijk, kritiek leveren is gemakkelijk. Maar feit is dat we moeilijke tijden achter de rug hebben en dat we vooruit moeten. Ik heb begrepen dat er ook andere, halachische alternatieven voor het balkon zouden zijn, maar die zijn ons en de leden van Amstelveen niet voorgelegd. De dag voor de raadsvergadering is er aan de leden één plan gepresenteerd: dat van het balkon. Sommige vrouwen maken zich vooral zorgen dat ze door middel van het balkon niet voldoende worden betrokken bij de dienst, maar anderen zijn er juist weer wel gelukkig mee en dat verschil van mening loopt door alle geledingen van de Raad; het is zeg maar fiftyfifty. Maar feit is dat er grote veranderingen op stapel staan, zoals de decentralisatie. De NIHS moet als eenheidsgemeente een andere functie gaan krijgen. We moeten intern aan de gemeenschap werken, de deuren van de sjoels openzetten en onze blik op de buitenwereld richten. En blijken onze stappen over een bepaalde tijd niet te werken, dan zullen we daar rekenschap van dienen te geven. n 27 tammoez 5770 C 37 9 NIW7037_NIHS :18:08

10 Great, luxurious apartment for rent in Amsterdam Zuid! Available as per 1 July, Features: -near synagoge (LJG); -near parks (Vondelpark and Amsterdamse Bos) -near Zuidas (WTC, train, bus, offices); -two parkingspaces (two permits directly available) For further details and pictures, please visit: Flatje voor vakantie in Haifa, Centrum Carmel, Israel Huurperiode: t/m Geschikt voor echtpaar zonder kinderen. Zitkamer met airco, keukentje Slaapkamer met tweepersoons bed, airco Gescheiden toilet en douchecel Van straat tot flat 23 treden. Gebruik van Mitsubishi Lancer, bouwjaar 2010, automaat met airco. Huurprijs voor gehele periode of gedeelte hiervan: NIS , te voldoen voor aanvang huur. Inlichtingen: tel of arjeco@netvision.net.il 10 C indd :22:10

11 C U LTU U R Zomerboeken Lekker lang lezen! Sjifra Herschberg, Natasha Solomons, Sophie Zijlstra, Yann Martel, Willy Lindwer, een top-10 vol variatie en heel veel ramsj. 27 TAMMOEZ 5770 C NIW7037_CoverBoekenspeci :45:58

12 R E C E N S I E O O ST W E ST C U LTU U R De geschiedenis in ver Het boek Oost West, familieportretten uit Israël van Sjifra Herschberg en Tami Zer toont de andere, menselijke dimensie van het land. SALOMON BOUMAN Als correspondente van Radio 1 in Israël ( ) blonken de commentaren en reportages van Sjifra Herschberg uit in objectiviteit en journalistiek vakmanschap. Dat geldt ook voor het boek Oost West, familieportretten uit Israël. Zij schreef dit samen met de Israëlische Tami Zer. Haar kennis van de Russische taal ze was een aantal jaren correspondente in Moskou en Tami Zers Israëlische achtergrond blijken een ideale combinatie om diep in de ziel van de gecompliceerde Israëlische samenleving door te dringen. Naar mijn weten is nooit eerder zo n menselijke getuigenis van Israël in al zijn facetten in boekvorm verschenen. Aan de hand van even openhartige als diepgaande gesprekken met onder anderen een overlevende van de holocaust die in Israël een nieuw leven opbouwde, en een Arabische kruidenier die terugblikt op de gevolgen van de Onafhankelijkheidsoorlog in 1948, scheppen de schrijfsters een mozaïek van de soms keiharde maar ook ontroerende Israëlische realiteit. De schrijfsters kijken op een andere manier dan de realiteit zoals die in de media tot uitdrukking komt. De berichtgeving over Israël wordt naar hun oordeel gedomineerd door de verschillende facetten van het Israëlisch-Palestijns conflict. De schrijfsters laten de andere, menselijke dimensie van Israël zien. Sjifra Herschberg en Tami Zer hebben zich zeer zorgvuldig onthouden van een stellingname in dit conflict. Ze laten de geïnterviewden: de rabbijn, de beroepsmilitair, de Jemenitische schone, de kibboetsnik, aan het woord zonder interruptie, zonder het plaatsen van vraagtekens achter hun vaak aangrijpende verhalen. Frustratie, hoop, trots, teleurstelling, woede ook, het heeft allemaal een plaats. Voor wie Israël echt wil begrijpen, wil voelen ook, is Oost West beslist een aanrader. Het is een waardevolle gids door de geest van de Joodse staat. Het boek van Sjifra en Tami heeft ook mijn kennis van en begrip voor Israël verrijkt. Het is een menselijke getuigenis van het land en in geen enkel opzicht een politiek document dat in de in felheid toenemende discussie in Nederland door opponenten en sympathisanten van Israël kan worden gebruikt. Ook geeft het boek geen inzicht in Israëls internationale positie, over de partijstrijd, over de economie of over de nijpende waterproblematiek. En toch is het een belangrijk document. Een stuk Israëlische egogeschiedenis van hoge kwaliteit dat de gecompliceerdheid van de Israëlische realiteit aan de lezer opdringt. Oost West is geen roman. Israëls geschiedenis is de leidraad. En die komt haarfijn, hard en ook warm over In het voorwoord maken de schrijfsters duidelijk dat ze het niet over het Israëlisch-Palestijns conflict willen hebben omdat anders de politieke twist en het conflict centraal zouden staan; dat was niet het boek dat we wilden schrijven. Zij hebben weloverwogen gekozen voor het interviewen van mensen in Israël, binnen de bestandslijnen van Israëli s die zich in de gebieden hebben gevestigd komen niet aan het woord. Palestijnen op de Westelijke oever van de Jordaan evenmin. Ik respecteer hun keus. Of het verstandig is geweest zo krampachtig te streven naar maximale objectiviteit en de mens in het drama in de gebieden te negeren betwijfel ik. Een interview met een kolonist in een nederzetting en een Palestijn in een nabijgelegen Palestijns dorp 12 C 37 9 JULI 2010 NIW7037_Sifra_geheel :10:09

13 I N T E RV I E W SJ I F R A H E R S C H B E RG We nemen geen stelling Het conflict loopt toch door de verschillende getuigenissen heen. Een Arabisch meisje vertelt dat botsingen tussen politie en protesterende Arabieren in 2000, een Joods-Palestijnse praatgroep bijna de das omdeed: Een jaar praten over co-existentie verdampte in een paar dagen als sneeuw voor de zon, iedereen ging lelijk doen tegen elkaar, de Arabieren scholden de Joden uit voor nazi en wij waren ineens terroristen en landverraders. Een Arabische man uit dezelfde familie beschuldigt de Arabische leiders in Israël ervan de haat van Joodse zijde tegen de Arabieren te voeden : We zijn nooit geliefd geweest in dit land, maar nu worden we gehaat en wordt onze loyaliteit in twijfel getrokken. We leven hier in Israël, een Joodse staat of je het leuk vindt of niet het is de realiteit. Het land was ooit van ons maar dat is verleden tijd. Een dertienjarig Joods Israëlisch jongentje herinnert zich de uitzinnige trots die hem overviel toen Israël de Zesdaagse Oorlog won. De Arabieren waren dom, we keken op ze neer, ze waren laf, ze stonken, en wij haderhalen Naar aanleiding van het boek Oost West had Salomon Bouman een interview met Sjifra Herschberg. SALOMON BOUMAN zou het boek hebben verrijkt. Via de achterdeur komt een belangrijk aspect van de achtergrond van het Israëlisch-Palestijns conflict toch in het boek naar voren. De getuigenissen van leden van de familie Chacar over de verdrijving van de Arabieren uit Jaffo tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 maken de Naqba, de herinneringen aan het lijden van de Arabieren, begrijpelijk. FOTO S: SALOMON BOUMAN Sjifra Herschberg (54) is de dochter van een Joodse vader die Bergen-Belsen overleefde en van een moeder uit een domineesgezin. Als correspondente van Radio 1 in Moskou en Tel Aviv maakte ze naam. Ze woont nu weer in Nederland maar heeft heimelijk heimwee naar Israël, naar de warmte van de mensen, naar de zon ook. Hoe was het om terug te komen in Nederland? Ik heb verschrikkelijk aan Nederland moeten wennen. Nederlanders zijn ontevreden, klagen veel. Israëli s doen dat veel minder. Misschien komt het door de zelfspot, dat hebben Hollanders niet. Ik vind het heerlijk om vaak in Israël te kunnen zijn. Het land blijft me bezighouden. Ik heb mijn werk als redacteur bij Met het oog op morgen zo kunnen regelen dat ik drie maanden per jaar in Israël kan zijn. Dat stelt me ook in de gelegenheid me nog meer in de achtergronden van Israël te verdiepen. 27 TAMMOEZ 5770 C NIW7037_Sifra_geheel :10:53

14 R E C E N S I E OOST, W E ST C U LTU U R den ze in de pan gehakt. Nu hij volwassen is, komt de aan krankzinnigheid grenzende euforie hem onbegrijpelijk voor. Je kunt mensen niet onderdrukken en tot slaven maken. Helaas, met die overwinning raakte de redelijkheid zoek. Het verhaal van een jong uitgehuwelijkt bedoeïenenmeisje, dat in een conservatieve gemeenschap waar mannen het voor het zeggen hebben, voor haar rechten streed, heeft universele waarde. Hier raken de schrijfsters van het boek aan het prille begin van de feministische revolutie bij de bedoeïenen en Arabieren in Israël. De schrijfsters interviewen overlevenden van de holocaust die uiteindelijk in Israël in materieel en geestelijk opzicht hun weg vonden. Dat geldt voor immigranten uit de Arabische wereld, die hun rijkdom moesten achterlaten, onder zeer moeilijke omstandigheden in Israël leefden en nu genieten van een mooie flat met balkon. Zo gaan de schrijfsters door de geschiedenis. Ze laten getuigen aan het woord over het verval van de kibboetsen, over de opkomst van het materialisme, over de angst voor de toekomst, over Israëli s die hun geluk in het buitenland hebben gezocht. Niets is de schrijfsters van het boek ontgaan. Ook niet de scherpe tegenstellingen tussen asjkenazische en sefardische Joden die nog nasudderen in de Israëlische smeltkroes. Oost West is geen roman. Israëls geschiedenis is de leidraad. En die komt haarfijn, hard en ook warm over. Een bijzonder land, dat is het. Sjifra en Tami hebben in goed en makkelijk leesbaar Nederlands een in wezen journalistiek monument van Israëls geschiedenis opgericht. Sjifra Herschberg en Tami Zer: Oost West, familieportretten uit Israël. Uitgeverij Atlas, ISBN , prijs: 22,50 De asjkenazische elite kijkt nog steeds neer op sefardische Joden Waarom hebben jullie gekozen voor een op personen afgestemd boek en analyse en oordeel achterwege te laten? De mens in het nieuws is onpersoonlijk. Nieuwsberichten zijn kil en koud. We wilden de mensen tot leven brengen zodat ook het nieuws uit Israël begrijpelijker wordt. Toen ik na mijn correspondentschap terugkwam in Nederland zeiden veel vrienden tegen me dat ik ongetwijfeld een boek over mijn ervaringen in Israël zou gaan schrijven. Nee, zei ik. Ik dacht dat ik aan mijn vorige boeken niets toe te voegen had. Maar langzaam rijpte het idee om het over een andere boeg te gooien; iets wat nog niet bestond. En dat heb ik samen met Tami Zer gedaan. We wilden Israëls verhaal vertellen door de ogen van Joden, christenen en islamieten in dat land. We kozen zeer zorgvuldig twaalf families uit die wij representatief vonden voor het vertellen van die dramatische geschiedenis. In hun verhalen liggen de razendsnelle ontwikkeling en de emotie van Israël besloten. Door te spreken met mensen die twee of drie generaties of langer in het land zijn, konden we dat op een zeer persoonlijke manier vertellen. Was er vanuit de geïnterviewden geen wantrouwen naar jullie?,,in het begin wel. Maar toen we uitlegden dat het onze bedoeling was om hun land uit te leggen aan de hand van hun levensgeschiedenis, werden ze zelfs enthousiast. We hebben urenlang met ze gesproken. Soms waren er emotionele momenten als het over de holocaust ging of over de Naqba (de vlucht/verdrijving van honderdduizenden Arabieren tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog). Je kende het land al goed. Heb je nieuwe dingen gehoord?,,ja. Ik wist niet dat Joodse meisjes in de Arabische landen net als de islamitische meisjes op negenjarige leeftijd werden uitgehuwelijkt. Ik kon me dat niet voorstellen. Toch bleek tijdens de gesprekken met twee Joodse families uit Irak en Iran dat de Joden in die landen zich de Arabische leefgewoonten eigen hadden gemaakt. Wat me trof is dat de Joodse vrouwen in die Arabische landen zo rechteloos waren. Is dat niet wat onwaarschijnlijk. De Joden hielden zich daar toch ook aan de Tora? Lees ons boek maar. Wat me ook trof is dat oudere immigranten uit de vroegere Sovjet-Unie zowel door de repressie onder Stalin als door de holocaust zijn getraumatiseerd. De integratie van de Russische immigranten in Israël verloopt goed. De tweede generatie wil slagen, wil zich als Israëli kunnen identificeren. Misschien de helft van de soldaten in het Israëlische leger zijn kinderen van Russische immigranten. Toch heb ik mijn twijfels over het succes van de Israëlische smeltkroes. De asjkenazische elite kijkt nog steeds neer op sefardische Joden. Waarom komen uitsluitend mensen binnen de grenzen van 1967 aan het woord? Hadden gesprekken met Israëli s in de nederzettingen of met Palestijnen in de gebieden de situatie voor de lezer niet verduidelijkt? Dan hadden we een ander boek moeten schrijven. We zouden dan niet alleen met kolonisten maar ook met Palestijnen in vluchtelingenkampen, in Libanon of Canada moeten praten. We wilden ook geen politiek boek schrijven. We wilden beslist geen stelling nemen in het Israëlisch-Palestijns conflict. De lezer van ons boek kan zelf zijn oordeel vellen. Dat lijkt me ook niet zo moeilijk. Ik denk dat het conflict heel duidelijk herkenbaar is, kijk bijvoorbeeld naar de gesprekken met Israëlische soldaten die vertellen over de oorlogen en met Arabieren die hun land kwijtraakten aan de Joden. 14 C 37 9 JULI 2010 NIW7037_Sifra_geheel :11:22

15 P OT I FA R S V ROUW Een gekaapt leven C U LTU U R Sophie Zijlstra (1971) begint en eindigt Potifars vrouw met de Molukse treinkaping in 1977, maar daar gaat het boek helemaal niet over. ESTHER VOET Waarom herhaalt de geschiedenis zich keer op keer? Waarom kennen bepaalde gebeurtenissen altijd dezelfde afloop? Waarom zijn het altijd dezelfde mensen die staan te wachten? Waarom zijn het altijd dezelfde mensen die anderen laten wachten? Laat u als lezer niet afleiden door het begin en einde van het boek Potifars vrouw, want het gaat niet over de treinkaping zoals op de achtercover wordt gepresenteerd. Dit boek gaat zelfs uiteindelijk niet over de afloop van die treinkaping en het lot dat de hoofdpersoon daar ten deel valt. Het gaat over een gekaapt leven, dat van Mendel Waterman, geboren in 1910; een Rotterdamse Jood wiens leven een dramatische wending neemt wanneer hij kort voor de oorlog als succesvol restaurateur op een veiling Potifars vrouw kan kopen, een schilderij van zijn grote held Rembrandt van Rijn. Met de aankoop maakt hij zijn jeugdvriend en collega Groot definitief tot vijand: een rekening die bij Groot blijft openstaan tot in de oorlogsjaren. Het duurt even voordat de lezer zich kan identificeren met rokkenjager Waterman, die zelfs tijdens de kaping hij is dan 67 zijn ogen niet van het hem omringende Sophie Zijlstra schetst Waterman met steeds lichter wordende grijstinten vrouwelijk schoon kan afhouden. Waterman lijkt een typische antisocial, een loner met een fatalistische instelling. Dat beeld kantelt naarmate zijn levensgeschiedenis duidelijker wordt. Sophie Zijlstra neemt de lezer mee terug naar het Rotterdam aan het begin van de oorlogsjaren en schetst Waterman met steeds lichter wordende grijstinten. Met vlotte pen neemt ze je mee haar verhaal in tegen de achtergrond van grote, dramatische, historische gebeurtenissen (van de Rotterdamse Joden keerden er na de oorlog slechts 1000 terug). Terwijl het zo geliefde schilderij van Rembrandt in de kamer hangt, hoopt Mendel de eerste jaren van de oorlog onder de bescherming van de directeur van het Museum Boijmans nog de nazi-dans te ontspringen, maar uiteindelijk lukt dat niet meer. Hij hoort hoe collega Groot, zich meer en meer ontpoppend tot antisemiet en verrader, een lijst heeft samengesteld. Mensen op die lijst hopen tegen hoge betaling te kunnen emigreren. De lijst blijkt uiteindelijk alleen in het hoofd van Groot te bestaan, die en passant ook nog even alle vrouwen die zich voor de lijst aanmelden aanrandt en/of verkracht. Mendel hoopt van Groot vrijheid voor zijn gezin te kopen door hem Potifars vrouw aan te bieden een relatief lage prijs als je die vergelijkt met de prijs die de vrouwen in Groots greep moeten betalen maar hij eindigt uiteindelijk met vrouw en kind toch in Westerbork, waar hij zijn gezin voor altijd uit het oog verliest. Hij komt terecht in Theresienstadt waar hij Martha ontmoet, een vrouw die hem ooit eerder in Rotterdam was opgevallen. Ook Martha is op audiëntie bij Groot geweest, en uit die ontmoeting is Vera geboren. Mendel probeert Vera uit handen van de nazi s te houden door Groot op de hoogte te stellen van het kind. Groot belooft het kind te komen halen maar op de afgesproken dag komt hij niet opdagen. Mendel staat uren in de regen op Groot te wachten, zijn wanhoop beschrijft Zijlstra met de regels bovenaan dit artikel. Martha verliest haar zin voor realiteit. De tederheid waarmee Zijlstra de laatste dag van het samenzijn met Martha beschrijft, getuigt van een groot inbeeldingsvermogen en onweerlegbaar schrijftalent. Na de oorlog en jaren van omzwervingen besluit Mendel om Groot en Potifars vrouw op te sporen. Als hij uiteindelijk oog in oog staat met Potifars vrouw realiseert hij zich dat hij totaal is veranderd, dat zijn wereld totaal is veranderd, dat de hele wereld totaal is veranderd en dat dit schilderij de enige constante is. Aan het einde van dit leven blijft er niets over, concludeert hij, niets dat ervan getuigt dat ik heb geleefd en dat het allemaal de moeite waard is geweest. Ondanks alles. Ondanks het wachten en het hopen. Ik ben alles kwijtgeraakt tijdens het wachten en het hopen. Er blijft niets van me over en áls er iets van me overblijft, zegt het niets over wie ik was. Potifars Vrouw is het tweede boek van Sophie Zijlstra die al eerder furore maakte met haar debuut Mevrouw Couperus. Hoewel de laatste amoureuze scène voor de apotheose ongeloofwaardig overkomt, maken de gelaagdheid en de overpeinzingen van de hoofdpersoon Potifars vrouw tot niet zomaar het zoveelste boek over het door de holocaust veroorzaakte trauma. Sophie Zijlstra: Potifars vrouw. Uitgeverij Querido, ISBN , prijs 16,95 27 TAMMOEZ 5770 C NIW7037_Potifar :12:15

16 Drang tot in N ATA S H A SOLOMONS C U LTU U R De Engels-Joodse schrijfster Natasha Solomons (30) heeft een juweel van een debuut geschreven: De lijst van meneer Rosenblum. Haar boek wordt al in tien talen vertaald. SIMCHA TAS De lijst van meneer Rosenblum is deels geïnspireerd op de verhalen van de grootouders van de schrijfster. Zij vluchtten aan het eind van de jaren 30 van de vorige eeuw vanuit Berlijn naar Engeland vanwege de opkomst van het nazisme in Duitsland. Haar grootouders kregen bij aankomst na de bootreis een folder in handen gedrukt: Voor uw verblijf in Engeland: Handige informatie en nuttige adviezen voor vluchtelingen. Ook de hoofdpersonen in het boek van Natasha Solomons maken dit mee. Protagonist Jack besluit obsessief dat hij Engelsman wil worden en rust niet voordat hij alle punten van de lijst heeft afgewerkt. Hij neemt daarbij de tips niet als adviezen op, eerder als geboden. De adviezen variëren van Een Engelsman spreekt vloeiend Engels tot Een Engelsman valt niet op. Eigenlijk wordt de nieuwkomers op deze manier subtiel maar dringend aangeraden hun identiteit achter te laten, ja, zelfs om volledig te assimileren. Een van de adviezen zorgt ervoor dat Jack zijn eigen golfbaan aanlegt, want Een Engelsman speelt golf maar hij wordt bij elke vereniging geweigerd. Daarom besluit hij, overigens zonder zijn vrouw Sadie hierbij te betrekken, zijn goedlopende tapijtfabriek en huis in Londen achter te laten om naar Dorset, the countryside, te vertrekken. Daar begint het bijzondere relaas van een man die op haast maniakale wijze probeert om zijn droomgolfbaan te realiseren. Hij wordt daarbij in eerste instantie behoorlijk dwarsgezeten, maar dat weerhoudt hem er niet van om het nog een keer te proberen en zelfs nógmaals. Intussen is zijn vrouw vooral bezig met haar eigen, verdrietige verhaal: haar door de nazi s vermoorde familieleden. Zij trekt zich steeds meer terug en voelt zich door Jack genegeerd en onbegrepen. Pas als zij ternauwernood een suïcidepoging overleeft en een vriend van Jack hem bovendien verraadt, geeft hij de golfbaan definitief op. Sterk aan de roman is dat Jack een egocentrische man is die vooral met zichzelf en zijn lijst bezig lijkt te zijn, maar wel sympathie weet op te wekken. En hoe. Als lezer ga je echt van hem houden. Overigens is het zeker niet louter ellende in deze roman, integendeel. De befaamde Engelse humor is een belangrijk onderdeel van het boek, bijvoorbeeld wanneer Jack zijn dure Jaguar in een weiland neerzet en er bij terugkomst een schaap in staat dat weigert te vertrekken. Voor schrijfster Natasha Solomons was het bepaald geen voor de hand liggende keuze om te gaan schrijven, ze is namelijk dyslectisch en heeft haar hele leven moeite gehad met lezen en schrijven. Haar opa, die naast haar woonde en bij wie ze elke dag na school langs ging, stimuleerde haar echter om toch verhalen te bedenken en op te schrijven. Hij steunde haar onvoorwaardelijk en geloofde in haar. Ter illustratie: hij stierf toen ze twintig was en toen bleek dat hij al op haar tiende in zijn testament had laten vastleggen dat zijn kleindochter Natasha zijn antieke bureau mocht hebben, omdat zij schrijfster zou worden. Natasha Solomons over de speciale band met haar opa: Zijn steun is mijn grootste inspiratie geweest. Door hem zag ik in dat het voor mij misschien moeilijker, maar níét onmogelijk was om te schrijven. Als kind las ik altijd mijn verhalen aan hem voor en als hij moest huilen wist ik dat het goed was. Het is spijtig dat hij mijn debuut niet heeft kunnen meemaken, maar ik heb het wel aan hem opgedragen. Zo is hij er toch nog een beetje bij. Bovendien heb ik het hele boek aan zijn bureau geschreven, zijn visitekaartjes uit de jaren 50 liggen zelfs nog in een van de lades. Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen ze weg te doen. Doordat lezen haar zoveel moeite kostte, hield ze er als 16 C 37 9 JULI 2010 NIW7037_NatashaSolomon :05:44

17 n ata s h a solomons C U LTU U R t integreren kind vooral van om naar verhalen te luisteren. Solomons hierover: Voorgelezen worden of naar cassettebandjes luisteren; er was voor mij haast niets fijner dan dat. Ik vind vertellingen nog altijd prachtig, omdat ze me meevoeren naar een andere wereld. Ik houd ook erg van volksmythes, zoals bijvoorbeeld die over het Dorsetse wolzwijn waar het boek ook over gaat. Ik vind vertellingen nog altijd prachtig, omdat ze me meevoeren naar een andere wereld Solomons studeert Engelse literatuur en is vooral dol op gedichten waarbij het normale bijzonder wordt. Dat is een mooie link met haar boek, want daarin maakt ze ook dagelijkse handelingen en personen tot iets bijzonders. Ze put daarbij uit haar eigen ervaringen en maakt van ware gebeurtenissen haar verhaal. Zo groeide ze als kind op in Londen maar in de weekenden en tijdens vakanties ging ze naar het huisje van haar opa en oma op het platteland. Daar mocht ze de buren helpen met de schapen, waren er lammetjes geboren dan mocht Natasha ze de fles geven. Misschien zijn haar beschrijvingen van de landschappen en de seizoenen wel zo treffend geworden, omdat ze alles heel bewust meemaakte. Het Engelse gezegde A rotten childhood is a writer s goldmine gaat voor Solomons niet op; ze typeert haar jeugd als fantastisch. Een groot deel van mijn familie woonde bij ons in de buurt. Iedereen bemoeide zich met elkaar en het was gezellig. We waren een grote, nieuwsgierige familie. Mijn vaders familie bestaat uit boeren en mijn moeders kant is Joods. Zij zijn een beetje bourgeois-bohémienachtig. Ik prijs me gelukkig met die twee uitersten te zijn opgegroeid. Ik heb alleen weinig meegekregen van het jodendom, want daar deed mijn familie haast niets aan. Alles wat ik hierover weet, heb ik uit boeken en van de familie van mijn man. Inmiddels heb ik echt wat met de culturele kant van het jodendom, maar ik zal nooit in God geloven. Ook het boek heeft duidelijk een Joods tintje. Niet alleen komen Jack en Sadie antisemitisme tegen, ook is vooral Sadie met de godsdienst bezig. Of het wel interessant is voor mensen die niet Joods zijn? Solomons: Ja, absoluut. Ik heb bijvoorbeeld een lieve mail van een moslima ontvangen waarin ze me bedankte omdat ik háár verhaal had geschreven. Veel mensen herkennen zich in Jack of juist in Sadie. Wat Jack doet, alles achterlaten en zich volledig aanpassen aan het nieuwe land, is iets wat zeker niet iedereen kan. Integreren is een zwaar proces. Niet alleen vrienden en familie, maar ook gewoontes, cultuur en de taal worden achtergelaten. Dat dit erg lastig is, blijkt wel uit het feit dat mijn opa en oma vooral Duits spraken. De recensies over De lijst van meneer Rosenblum waren terecht zeer lovend. Ook zijn de filmrechten al verkocht. Dat moet bevredigend zijn voor de schrijfster, of is ze juist bang dat de film geen recht doet aan haar boek? Solomons: Het zijn twee totaal verschillende disciplines, maar gelukkig mag ik zelf het script schrijven, dat scheelt. Ik zie juist een uitdaging in het maken van de film, daarmee kan ik weer dingen anders uitlichten. Zo hoef ik het landschap niet meer te beschrijven, maar kan ik het laten zien. Dat kan zeker een toegevoegde waarde hebben. Het is eigenlijk vooral een proces van kill your darlings. Met de positieve recensies ben ik erg gelukkig. Het is natuurlijk fantastisch dat iedereen zo lyrisch is, en dat voor een meisje dat niet goed kon meekomen op school! n Natasha Solomons: De lijst van meneer Rosenblum. Uitgeverij Orlando, ISBN , prijs: 19,95. Verschijningsmaand: juli 2010, ook als e-book 27 tammoez 5770 C NIW7037_NatashaSolomon :06:05

18 Ontroerend docu KU N ST U I T ISRAËL C U LTU U R Rechts: Bauhaus Chanoekia van B.Friedlander uit 1940, daarachter de stichting van Tel Aviv op 11 april Links: detail ansichtkaart in Jugendstil ter ere van het vijfde Zionistische congres van E.M. Lilien, Bazel Midden rechts: Litho van Shir ha Shirim (Hooglied) van Zeev Raban, Jeruzalem 1923 De collectie van Willy Lindwer die nog tot en met 5 september te zien is in het Bijbels Museum, is nu ook in boekvorm verschenen. ESTHER VOET In een boekwerk van 225 pagina s met heel veel foto s en interessante essays van gerenommeerde wetenschappers uit zowel Nederland als Israël, trekt een kleine 150 jaar aan bijzondere kunst en artefacten voorbij, waarmee we getuige worden van een nostalgische wereld van ambachtelijke tradities, kunststromingen, antropologische schatten en souvenirs uit Israël voor de stichting van de staat in Het boek begeleidt de tentoonstelling in het Bijbels Museum en vrijwel alle objecten die daar pronken komen terug in dit zorgvuldig samengestelde werk dat als een uniek document mag gelden. Nog niet eerder werden kunstuitingen uit deze periode zo intens onderzocht, in histo- risch perspectief geplaatst en getoond aan een groot publiek. De geschiedenis van deze periode, die geldt als opmaat naar de stichting van Israël, komt aan de hand van allerlei voorwerpen aan bod: van collectebusjes, ontvangstbewijzen en certificaten uit de tijd van de aliya s tot souvenirs die speciaal voor christelijke pelgrims werden gemaakt en sieraden van Arabische en bedoeïenenvrouwen. Willy Lindwer in het boek: De Joodse souvenirs in de collectie weerspiegelen de unieke Joodse volkskunst die in de negentiende eeuw ontstond. Veel Joden werkten in traditionele ambachten als schoenmaker, tinnegieter, zilversmid, kleermaker of drukker. Voor de plaatselijke bevolking maakten ze religieuze en gebruiksvoorwerpen voor de synagoge en thuis. [ ] Het gebruik van lokale materialen als olijfhout en Dode Zee-steen gaf de objecten extra gevoelswaarde mee: óók het materiaal kwam uit het Heilige Land. Heel bijzonder zijn de prints en de zilverwerken die werden geproduceerd door de Duits-Joodse vluchtelingen die na de opkomst van Hitler in 1933 in het land aankwamen. Ze introduceerden de art deco en Bauhaus. We weten allemaal dat Tel Aviv de mooiste Bauhausontwerpen kent, een stroming die in Hitler-Duitsland werd verboden. Maar even bijzonder zijn de in Israël vervaardigde Chanoekalampen en sjabbatkandelaars in die stijl. Ze werden nergens anders ter wereld vervaardigd en zijn dus uniek Israëlisch kunsterfgoed. Ook de Jugendstil is terug te vinden, zoals op een prachtige, Toorop-achtige ansichtkaart boordevol symboliek, ter ere van het vijfde Zionistische congres in En dan zijn er de ansichtkaarten met foto s: de stille bewijzen van een verdwijnende en een opkomende wereld: uitzicht over Bethlehem, in 1900 nog een klein dorpje op een heuveltop; een portret van een rijke, Arabische vrouw uit 1890; leprozen bij de oude stadsmuur van Jeruzalem en een nog half onder het zand verscholen Tombe van Abshalom uit C 37 9 JULI 2010 NIW7037_FromJeruz_Top :53:03

19 B O E K E N TO P-10 ZOMERBOEKEN TOP-10 Voor een uurtje op de veranda of lekker op het strand, de NIW-redactie selecteerde tien aanraders (in willekeurige volgorde) met een Joodse link. C U LTU U R FOTO S: UIT BESPROKEN BOEK q Marc Levy, al jaren de meest succesvolle Franse schrijver maar wonend in Londen, opent de harten van alle vaders en dochters met het boek Zes dagen samen, een laatste onverwacht weerzien tussen vader en dochter. (De Boekerij, 18,95) cument Ook zijn er beelden van de eerste pioniers die werkten aan een nieuwe weg, een foto van de allereerste kibboets: Degania, nieuwe immigranten die in 1927 de sinaasappeloogst binnen halen in Mikveh Israël en een prachtige verzameling foto s van de Weense fotograaf Leo Kann die in het tweede decennium van de vorige eeuw het dagelijks leven vastlegde van de Olim Chadashim (nieuwe immigranten). En wat te denken van een foto van een groep mensen, bestaande uit 60 families, ergens op een kale zandvlakte? Op het eerste gezicht niet al te boeiend, totdat we lezen dat dit plaatje werd gemaakt op 11 april 1909: dit is de stichting van Tel Aviv. Het zilver is mooi, het houtsnijwerk prachtig en de objecten van parelmoer kunstig, maar die foto s raken misschien nog wel het meest. De essays die de foto s begeleiden vormen een alternatief, ontroerend beeld van de ontstaansgeschiedenis van Israël waaruit vooral veel afzien, betrokkenheid en hoop blijkt. Een absolute must voor liefhebbers van historie en kunst. Tip: lees eerst het boek en bezoek dan de tentoonstelling. Na het lezen van het boek zullen de objecten in het Bijbels Museum alleen maar meer tot de verbeelding spreken. From Jerusalem with love Art, photos and souvenirs is samengesteld door Willy Lindwer en Hermine Pool, met bijdragen van onder anderen Shaul Sapir, Chaya Brasz, Ludy Giebels, Yeshayahu Nir, Shalom Sabar en Gideon Ofrat, is een uitgave van uitgeverij Waanders, ISBN , prijs: 34,50. w Wat baal ik van mijn hals van Nora Ephron is het ultieme vakantieboek met openhartige, wijze levenslessen als: Trouw nooit met een man van wie je niet gescheiden zou willen zijn en Als een schoen in de winkel niet past, past hij later ook niet. Nora schreef eerder de screenplays van You ve got mail en When Harry met Sally. Ze was getrouwd met Carl Bernstein, de Watergate-journalist. (Contact, 10,-) e Altijd mazzel, een wereldreis langs Joodse gemeenschappen van Maurice Swirc is een aanrader voor iedereen die thuisblijft maar stiekem toch op reis wil, en voor mensen die op reis zijn en dromen van nog verdere oorden. (Boom, 24,90) r In Job Cohen, Burgemeester van Nederland zoeken Hugo Logtenberg en Marcel Wiegman naar antwoorden op vragen als: Wie is Job Cohen? Hoe gaat hij te werk? De schrijvers interviewden voor dit boek 160 politici, (top)ambtenaren, vrienden en andere direct betrokkenen. (Nieuw Amsterdam, 17,95) t Handboek Man, mijn leven als echtgenoot, vader en zoon van Michael Chabon is even hilarisch als herkenbaar. Chabon kan het dan ook weten, als joodse vader van vier dochters. Vrij Nederland over dit boek: Een humorvolle, openhartige en soms zelfs wat sentimentele kroniek van de miskleunen in Chabons leven als amateurman (een keer gescheiden), -zoon (van gescheiden ouders) en -vader (van dochters die hij niet snapt). (Ambo/Anthos, 19,95) y Zeven stappen op de weg van bewustzijnsontwikkeling van Erik van Praag is een piepklein boekje boordevol wijsheid, met lessen uit het christendom, jodendom, de kaballa en yoga. Zonder poespas maar niet om in een ruk uit te lezen, beter iedere dag een hoofdstukje lezen en dan oefenen. Tip voor beginners: het werkt beter zonder stress dus de vakantieperiode is er heel geschikt voor. (Ten Have, 9,90) u Hoog tijd dat dit Engelstalige boek in het Nederlands wordt vertaald: A rabbi s daughter van Reva Mann geeft een uniek kijkje in de wereld van de vrome joden en hoe jongeren van het ene uiterste in het andere vallen. Prachtig en eerlijk geschreven. De cover van het boek, een naakte vrouw onder een talliet, veroorzaakte overigens nogal wat verontwaardiging. (Hodder & Toughton, 10,99) i Het vertellen van een spannend verhaal kan gerust aan Tomas Ross worden overgelaten. In De tweede verlosser raakt de hoofdpersoon, de Joodse advocaat David Cohen, in Israël verzeild in een verbijsterend complot. Ross, schrijver van onder meer Bernard, Schavuit van Oranje, heeft een spannend vakantieboek geproduceerd. (De Bezige Bij, 18,50) o Het is een van de beroemdste wetenschappelijke discussies: die tussen de Deense wetenschapper van Joodse komaf, Niels Bohr, en Albert Einstein die begon in Kwantum van Manjit Kumar is het eerste boek dat de dramatische geschiedenis van de kwantumtheorie, en daarmee het grootste intellectuele debat van de twintigste eeuw, voor een breed publiek beschrijft. (Ambo, 29,95) a In Een intelligent hart, hoe romans je helpen in het leven, breekt Alain Finkielkraut een lans voor het lezen van romans om zo jezelf en de wereld te leren begrijpen. Het boek werd dé Franse bestseller van Alain Finkielkraut is een Franse filosoof van Pools-Joodse komaf (Contact, 21,95). 27 TAMMOEZ 5770 C NIW7037_FromJeruz_Top :53:51

20 Familieberichten Tot onze diepe droefheid overleed op 1 juli 2010 te Newport Beach, Californië, onze geliefde nicht en tante FLORA LEVI COHEN Amstelveen: Israel: Floor van Beek weduwe van Felix Levi k z in de leeftijd van 95 jaar. Simon en Elly de Haas Weijl Marc de Haas en kinderen Jaap en Roosje de Haas Koetser Ilse en Zwika Greenstein en kinderen Ephraim en Tirtsa de Haas en kinderen v c m b, Sinds 1991 Deskundige en respectvolle zorg thuis Amsterdam: w w w. c a r e c o m p a n y. n l In liefdevolle herinnering AP SCHRIJVER Jouw liefde en bezorgdheid voor mij mis ik iedere dag. Unforgettable Flora Schrijver Jong gezin in A veen zoekt iemand die 8 u per week kan bijspringen in de huishouding (koken, opruimen etc) en die onze kinderen van 1,5 en 4 kan ophalen en opvangen. Uw reactie graag naar: rosaly@telfort.nl of bel Rosaly: C indd :53:50

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Jezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder

Jezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,

Nadere informatie

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt

Nadere informatie

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam:

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam: Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom Naam: Het jodendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden op www.geloofik.nl.

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Eerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.

Eerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1. Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35

OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

Enkele vragen aan Kristin Harmel

Enkele vragen aan Kristin Harmel Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt

Nadere informatie

Voorbeelden van draaiboeken

Voorbeelden van draaiboeken Praktische tips 2 Voorbeelden van draaiboeken 3 Voorbeeld uitnodiging herdenking 4 Voorbeeld uitnodiging overdracht 5 Voorbeeld welkomstwoord 5 Voorbeeld slotwoord 6 Gedichten Voorbeelden van draaiboeken

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Anne Frank, haar leven

Anne Frank, haar leven Vragen en opdrachten bij: Anne Frank, haar leven Doe meer met Leeslicht! Bij alle boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

HC zd. 22 nr. 32. dia 1

HC zd. 22 nr. 32. dia 1 HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid)

Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid) Resultaten en conclusies Israël onderzoek (uitgebreid) Hieronder volgen de resultaten van het Israël onderzoek wat de EO in de afgelopen weken heeft laten uitvoeren. Veel stellingen zijn in een 5- puntsschaal

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. KB-0125-a-16-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. KB-0125-a-16-1-b Bijlage VMBO-KB 2016 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB KB-0125-a-16-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een Nederlandse munt (voor- en achterzijde): Op de munt links staat: Willem

Nadere informatie

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind. Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Hedonia door Kees van Kooten

Boekverslag Nederlands Hedonia door Kees van Kooten Boekverslag Nederlands Hedonia door Kees van Kooten Boekverslag door een scholier 2047 woorden 12 oktober 2004 7,8 25 keer beoordeeld Auteur Genre Kees van Kooten Komedie Eerste uitgave 1984 Vak Nederlands

Nadere informatie

Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking

Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking Jodenvervolging in Duitsland De reden dat de joden vervolgd en vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog was, dat de joden rijk en succesvol

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

BIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015

BIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015 BIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015 Geachte dames en heren, lieve familie en vrienden, Op 12 april 1945 was ik hier ook. Ik ben Eva Weyl en was toen bijna 10 jaar. Ik herinner mij de bevrijding heel goed;

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Luk. 24, preek - NGKE

Luk. 24, preek - NGKE Luk. 24, 13-35 - preek - NGKE -11-9- 16 Helemaal gemist Die vrijdag gaat hij vroeg naar zijn akker buiten de stad. Om op de laatste dag voor het Pesachfeest nog net het laatste onkruid weg te kunnen halen.

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool)

Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Paul Knöps Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap

Nadere informatie

Filmverslag Nederlands De tweeling

Filmverslag Nederlands De tweeling Filmverslag Nederlands De tweeling Filmverslag door een scholier 1926 woorden 10 maart 2005 6,6 402 keer beoordeeld Vak Nederlands De tweeling 1. Verklaar de titel van de film. De titel van de film is

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt

Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt bedoeld: het Israël dat wij ontmoeten in de bijbel en

Nadere informatie

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Pizza Verdi Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Opdrachtenblad Lesuurpakket Pizza Verdi (thema s: sociale verschillen, stereotyperingen/vooroordelen; verdiepingsopdracht Amerikaanse burgerrechten)

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Instructie: Landenspel light

Instructie: Landenspel light Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)

Nadere informatie

De gelijkenis van de verloren zoon.

De gelijkenis van de verloren zoon. De gelijkenis van de verloren zoon. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen te leren.

Nadere informatie

INTRO. Laat je door de Heer helpen om van Hem te houden en om net zo vast te houden aan het geloof als Christus. (2 Tessalonicenzen 3:5)

INTRO. Laat je door de Heer helpen om van Hem te houden en om net zo vast te houden aan het geloof als Christus. (2 Tessalonicenzen 3:5) WEEK 2 INTRO Welkom bij week 2 van de Focus 21 days Challenge. We deelden het vorige week al, maar we zeggen het nogmaals: we leven in een tijd waarin afleiding één van de grootste obstakels is in het

Nadere informatie

Het verhaal van William Booth

Het verhaal van William Booth Lesmateriaal bij Het verhaal van William Booth Inhoudsopgave Geroepen om te dienen woordzoeker 3 Graaf in het verhaal! 4 Graaf dieper 5 Gods weg doolhof 6 Nieuw leven interview 7 Het Leger des Heils verspreid

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14

Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14 Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Twee prachtige lezingen vanochtend. Er

Nadere informatie

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015 Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je

Nadere informatie

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Begroeting. Hartelijk welkom allemaal.

Begroeting. Hartelijk welkom allemaal. Begroeting Hartelijk welkom allemaal. Schoenen en voeten, het thema van onze vieringen in deze vastentijd. Trek je schoenen aan en ga op pad. Waarheen? Op weg naar Pasen. Langs allerlei wegen voert ons

Nadere informatie

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld In meer dan dertig landen in de wereld is er oorlog. Wereldwijd zijn er dus miljoenen kinderen die een oorlog meemaken. Vraag 1. Kun je drie landen noemen

Nadere informatie

DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN

DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN AVONDMAAL VIEREN Het Avondmaal is meer dan zomaar een maaltijd. Om dat te begrijpen, is dit boekje gemaakt. Vooral is daarbij gedacht aan de kinderen, omdat zij met

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis.

3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis. 1e Statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld. De eerste plaats waar Jezus stil stond op de kruisweg, was het paleis van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus. De joodse leiders wilden Jezus uit de weg ruimen.

Nadere informatie

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte

Nadere informatie

Lesidee: Oorlog en verzet

Lesidee: Oorlog en verzet Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood?

Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Jozefs broers bij de onderkoning. Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Genesis 42:1-2 1 Toen Jakob zag dat er koren in Egypte was, zei Jakob tegen zijn zonen: Waarom kijken jullie

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn wonderlijke verhalen, de verhalen rond de geboorte van Jezus: Maria, die zwanger is door de heilige Geest, Jozef, die in een droom een engel

Nadere informatie

Die overkant was een streek waar veel niet-joodse mensen woonden. Vreemd gebied.

Die overkant was een streek waar veel niet-joodse mensen woonden. Vreemd gebied. e Opstandingskerk - 15 maart 2015 4 zondag van de veertig dagen - Laetare Lezing: Johannes 6, 1-15 Gemeente van Christus, Het is kort voor het paasfeest. Jezus gaat naar de overkant van het Meer van Galilea.

Nadere informatie

EEN PRINS WORDT EEN HERDER

EEN PRINS WORDT EEN HERDER Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet.

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet. LES Nu zie je Hem wel, Sabbat Doe Lees Lukas 4. 40 nu zie je Hem niet. Heb je weleens een moment gehad dat je het gevoel had dat God heel dicht bij je was? Misschien door een liedje, een bijbelvers, een

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Elk jaar op de ochtend van 14 augustus is er een korte plechtigheid in de ontvangsthal van de oude Tweede Kamer. Een kleine groep

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b

Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951 Leven in veiligheid Niemand laat zonder reden zijn familie, vrienden en bezittingen achter. Vluchtelingen kunnen niet anders. De situatie in hun eigen land is te gevaarlijk om er te blijven. Ze vluchten

Nadere informatie

Voorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn

Nadere informatie

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie

Nadere informatie

DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA

DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA Bijbel voor Kinderen presenteert DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door:

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. 100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een

Nadere informatie

Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto.

Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto. Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto. (28 september 1942) Het benauwt me ook meer dan ik zeggen kan dat we nooit naar buiten mogen, en ik ben erg bang dat we ontdekt worden en

Nadere informatie

6 In Beeld. Bieke Depoorter

6 In Beeld. Bieke Depoorter 6 In Beeld Bieke Depoorter De 25-jarige fotografe Bieke Depoorter uit Ingooigem besloot pas in het laatste jaar middelbaar, tot verrassing van velen, om fotografie te gaan studeren. Ze trok naar het Kask

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet bij de herdenking van de bevrijding van Dachau, Dachaumonument Amsterdamse Bos, april 2013

Toespraak Gerdi Verbeet bij de herdenking van de bevrijding van Dachau, Dachaumonument Amsterdamse Bos, april 2013 Toespraak Gerdi Verbeet bij de herdenking van de bevrijding van Dachau, Dachaumonument Amsterdamse Bos, april 2013 Zondag 29 april 1945, twintig over 5. In het kamp is het doodstil. En dan ineens staat

Nadere informatie

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd De wegloper belonen Sabbat Lees Lees Filemon 1 alvast door. Heb je er ooit over nagedacht van huis weg te lopen? Hoe zou dat zijn? Waar zou je naar toe gaan? Wat zou je kunnen doen? Onesimus bevond zich

Nadere informatie

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11

Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het

Nadere informatie

Geschiedenis achtergrond.

Geschiedenis achtergrond. Geschiedenis achtergrond. De Subkarpaten, de regio in de Oekraïne waar Livia en Attila wonen, was vroeger onderdeel van Hongarije. Voor 1920 Hongarije was erg groot, maar omdat het land één van de verliezers

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,

Nadere informatie

'Vrede voor jou, hierheen gekomen' (Geroepen om te zingen, nr. 15) 'Hij kent je bij je naam'. (internet) http://www.youtube.com/watch?

'Vrede voor jou, hierheen gekomen' (Geroepen om te zingen, nr. 15) 'Hij kent je bij je naam'. (internet) http://www.youtube.com/watch? Liturgie Jongerenviering op 10 juni 2012 Protestantse Kerk in Wehl Welkom Anneke We begroeten elkaar met het zingen van: 'Vrede voor jou, hierheen gekomen' (Geroepen om te zingen, nr. 15) Thema van de

Nadere informatie