Een half miljoen onder de streep

Transcriptie

1 Topbeloningen 2010 in mbo, hbo en wo Een half miljoen onder de streep Vorig jaar was een tussenjaar voor topsalarissen. Het was wachten op het wettelijke inkomensplafond, dat rond deze tijd in de Tweede Kamer wordt behandeld. Een aantal opvallende beloningen op een rij, op basis van meer dan honderd jaarverslagen uit mbo, hbo en wo. Zoals een vertrekvergoeding van anderhalf tot twee ton voor bestuurders die hooguit drie jaar in dienst waren. En de verlossende afrekening bij het Friesland College Tekst Arno Kersten Beeld Wim Stevenhagen Van de middenmoot naar de top in twee jaar tijd. Het bruto salaris van bestuursvoorzitter Ronald Wilcke van Roc Flevoland groeide van 140 duizend euro in 2008 naar 152 duizend in 2009 naar bijna 168 duizend in 2010, opgeteld bijna 20 procent. Zijn totale bezoldiging kwam in 2010 uit rond de twee ton. De beloning van collegabestuurder Gerrit Vreugdenhil maakte een vergelijkbare opmars. Geke Faber, burgemeester van Zaanstad en sinds 1 januari 2010 voorzitter van de raad van toezicht, heeft een verklaring: De bestuurlijke krachtenbundeling. Roc Flevoland werkt namelijk heel erg nauw samen met het Roc van Amsterdam. De bestuurders dragen meer verantwoordelijkheid. Daarom is met ingang van 2009 de beloning opnieuw vastgesteld, lees: verhoogd. Ze zijn bestuurder van hun eigen roc, maar ze zijn alle vier ook verantwoordelijk voor het geheel. De heer Vreugdenhil is bijvoorbeeld dé financiële man voor beide instellingen, aldus Faber. Roc Flevoland is met een omzet van 54 miljoen euro en ruim tienduizend deelnemers veel kleiner dan het Roc van Amsterdam met 247 miljoen aan inkomsten en dik 38 duizend studenten. Dankzij die samenwerking zitten alle vier de bestuurders nu in de top tien van best betaalde roc-bazen. Bestuursvoorzitter Edo de Jaeger van het Roc van Amsterdam staat aan de absolute top in het mbo. In 2010 bedroeg zijn bruto salaris ruim 193 duizend euro, zijn totale beloning Zes- tot zevenduizend euro meer dan in En meer dan de norm die het kabinet nu al hanteert, vooruitlopend op de Wet normering topinkomens (Wnt). Dat geeft het instellingsjaarverslag ook toe. Achteraf heb ik er misschien een beetje spijt dat het erin staat, lacht Faber, ook toezichthouder van het Amsterdamse roc. Volgens haar past het salaris wel binnen de mbo-beloningscode uit Maar het klopt inderdaad dat de voorzitter boven de norm van het wetsvoorstel zit. Regime Het ministerie van Onderwijs ziet voor 2010 die algemene Wnt-norm van als Balkenendenorm. En nog niet de lagere maxima voor onderwijssectoren die het kabinet afgelopen juni voorstelde: 217 duizend euro voor het wetenschappelijk onderwijs, 194 duizend voor het mbo en hbo. Dat betekent dat onderwijsbestuurders over 2010 nog in een verhoudingsgewijs gunstig regime vallen. (De conceptwet wordt zeer binnenkort in de Tweede Kamer behandeld, misschien zelfs vóór verschijnen van dit Onderwijsblad.) 34 Onderwijsblad15 1 oktober 2011

2 Bovenkop Duidelijker is het er in de tussentijd niet op geworden. De enige norm die in 2010 wettelijk was vastgelegd, was de Wet op de openbaarmaking van publiek gefinancierde topinkomens (Wopt). De Wopt staat voor het gemiddelde ministerssalaris, maar geldt wat het kabinet betreft niet als Balkenendenorm. Boven het grensbedrag van in 2010 moeten organisaties in de semipublieke sector verplicht melding maken van overschrijding. De Wopt gebruikt een andere berekening dan de Wnt en telt bijvoorbeeld ook het werknemersdeel van de pensioenafdracht mee. Het belangrijkste verschil: de Wnt hanteert het met 30 procent verhoogde ministerssalaris als basis, de Wopt niet. Onderwijsinstellingen zetten nu op allerlei manieren de bestuursbeloning in de jaarrekeningen. Veel roc s vermelden simpelweg alleen de totale werkgeverslasten, hogescholen volgen veelal de Wnt-definitie, terwijl universiteiten zich vaak beperken tot de verplichte Wopt-vermelding. Sommige instellingen publiceren wel drie verschillende staatjes, andere verstoppen alle beloningsonderdelen onder één totaalkopje. Ook om die reden is het hoog tijd voor één norm, die het beter mogelijk maakt de bestuursbeloning op een roc en universiteit naast elkaar te leggen. Pensioenderving Maar lijstjes zeggen ook niet alles. Het salarisoverzicht dat de Hbo-raad begin dit jaar zelf publiceerde, hanteert de berekening van het wetsvoorstel normering topinkomens (Wnt). Ontslagvergoedingen zijn erbuiten gelaten, want die wil het kabinet apart begrenzen op maximaal Zo staat Cor de Ruiter, drie jaar bestuurder van de Hanzehogeschool in Groningen, voor 133 duizend euro in de lijst, terwijl hij vorig jaar ook een gouden handdruk kreeg van Voormalig voorzitter Simone de Wit van Hogeschool Domstad staat voor 86 duizend euro genoteerd, maar dat is exclusief aan vertrekverplichtingen. Ironisch trouwens: De Wit vertrok nadat Hogeschool Domstad vorig jaar opging in de Hogeschool Utrecht (HU); als interimmer is ze daarna door de HU weer ingehuurd voor tijdelijke diensten. En zo vermeldt het overzicht van de Hboraad 121 duizend euro voor oud-voorzitter Maarten Denters van Hogeschool Ipabo in Amsterdam. Terwijl hij ook een compensatie voor opgelopen pensioenderving ontving. Hoewel er al een wervingstraject liep voor een opvolger, legde Denters in november 2009 vervroegd zijn voorzitterschap neer. Dat gebeurde nadat Ipabo de accreditatie was geweigerd en de hogeschool kopje-onder dreigde te gaan. Voormalig Fontysbestuurder Jan Houben werd ingehuurd om als interim-voorzitter Ipabo uit de brand te helpen. Tot zijn vertrek per 1 augustus 2010 hield Denters zich officieel bezig met externe projecten. De totale beloning bedroeg vorig jaar rond de 2,3 ton. Voorzitter Jannie van den Hul-Omta laat per weten dat Denters een pensioencompensatie kreeg van , op basis van afvloeiingsmogelijken voor medewerkers van de hogeschool. Hij heeft uit rechtvaardigheidsoverweging dezelfde rechten toegekend gekregen als de andere medewerkers. Dit is nu een prachtig voorbeeld van selectief shoppen, vindt AOb-rayonbestuurder Roelf van der Ploeg. Als de cao minder betaalt, dan geldt er vanwege het zogenoemde afbreukrisico een eigen beloningscode voor bestuurders. Maar ligt er op basis van de cao een interessante regeling, dan heeft een bestuurder opeens weer dezelfde rechten als andere medewerkers. n 1 oktober 2011 Onderwijsblad15 35

3 Top 11 Wopt-beloning bestuurders 2010 Organisatie Naam wopt 2010 verschil tov 2009 belastbaar loon vertrekuitkering Wageningen UR A.A. Dijkhuizen* Hanzehogeschool C. de Ruiter** Roc Rijn IJssel J. Ramaker*** Vrije Universiteit R.M. Smit Universiteit Maastricht J.M.M. Ritzen Wageningen UR M.J. Kropff* Deltion College A.J.H. Sprenkels**** Wageningen UR IJ.J.H. Breukink* Universiteit Utrecht Y.C.M.T. van Rooy Vrije Universiteit L. Bouter Fontys Hogescholen M.J.G. Wintels * De bezoldiging bij Wageningen University & Research Centre wordt verdeeld over Wageningen Universiteit (46,5%), Stichting Van Hall Larenstein (7%) en Stichting DLO (46,5%). ** Cvb-lid van tot *** Cvb-lid tot ; in dienst tot **** Cvb-voorzitter van tot Bron: Jaarverslagen en jaarrekeningen 2010 Friesland College Wopt-beloning Klaas Koops 2010 functie: projectleider strategische beleidsvorming in dienst t/m belastbaar loon pensioenafdracht aanvullende verzekering belastbaar loon: ontslagvergoeding aanvullende kapitaalverzekering aanvullende kapitaalverzekering totaal Bron: jaarrekening 2010 Friesland College Ook in het mbo zijn er vertrekvergoedingen te melden. Bestuursvoorzitter Twan Sprenkels liet na ruim tweeënhalf jaar het Deltion College in Zwolle weer achter zich. Dagblad De Stentor meldde dat de voorzitter intern bekritiseerd werd door het managementteam, maar in een interview zei Sprenkels dat zijn klus er gewoon op zat. Volgens de jaarrekening vertrok hij met aan verplichtingen in verband met beëindiging van het dienstverband. Zo n zestig kilometer zuidelijker kwam Roc Rijn IJssel in Arnhem in het nieuws vanwege ten onrechte verkregen Europese subsidie. De eerste helft van 2010 vertrokken beide bestuursleden. Met de subsidiekwestie zou het niets te maken hebben, het roc verklaarde dat het tijd was om andere accenten te leggen en de interne bedrijfsvoering versneld te verbeteren. Bestuursvoorzitter Dorothé Lamers legde op 13 april 2010 haar functie neer. Maar volgens de jaarrekening bleef ze het hele jaar in dienst en verdiende ze een volwaardig jaarsalaris: ruim 164 duizend euro. Collega-bestuurder Jitze Ramaker trad op 7 januari 2010 terug en bleef volgens het beloningsoverzicht tot 1 juni in dienst. Naast 65 duizend euro aan reguliere bezoldiging kreeg hij een ontslagvergoeding van mee. Het collegelid begon voor zichzelf als Jitze Ramaker Management & Advies en schreef begin mei vorig jaar bij de Kamer van Koophandel zijn bv in. In de tussentijd was er ook een interimbestuurder die voor een uurtarief van 187,50 exclusief btw werd ingehuurd via het bureau De Roo Management & Advies. Tussen januari en oktober 2010 factureerde het bureau 1168 uur (gelijk aan 146 dagen van 8 uur). Rijn IJssel betaalde Op vragen van het Onderwijsblad reageerde het roc na een week met een schriftelijke verklaring van drie korte alinea s. De ontslagregelingen van het voormalige college van bestuur zijn gebaseerd op de bestaande arbeidsovereenkomsten en een gevalideerde inschatting van de mogelijke uitkomst in gerechtelijke procedures, en hebben een beschreven uitwerking gekregen waar tijd, geld en inzet deel van uitmaken. Bij herhaalde vragen verwees het roc terug naar zijn verklaring. 36 Onderwijsblad15 1 oktober 2011

4 Afgewikkeld De opvallendste, en hoogste, afrekening in 2010 vond plaats in Leeuwarden (zie tabel Friesland College). Op het Friesland College moest de kwestie rond voormalig voorzitter Klaas Koops worden opgelost. Het verhaal is bekend: Koops zou na zijn aftreden in september 2007 nog vijf jaar op de loonlijst blijven als projectleider strategische beleidsvorming. Nadat die afspraken in het voorjaar van 2009 de voorpagina s haalden, concludeerde toenmalig staatssecretaris van Onderwijs Marja van Bijsterveldt op grond van inspectieonderzoek dat er sprake was van een ondoelmatige vertrekregeling. Ze dreigde het roc bijna zeven ton te korten op de rijksbijdrage, in haar ogen het bedrag dat de afspraken duurder waren dan een kantonrechtersuitspraak. September vorig jaar kwam er witte rook uit Friesland. Een persbericht van de raad van toezicht meldde dat de kwestie was afgewikkeld. Het roc zou nog wel ruim twee ton worden gekort, maar daar nam de raad van toezicht genoegen mee. Koops dienstverband is voortijdig beëindigd, per 1 september vorig jaar. Pas een jaar later, in de jaarrekening 2010, wordt zichtbaar welke prijs het Friesland College precies betaalt. Onder de streep staat een bedrag van , grotendeels afgekochte verplichtingen voor de periode tot Het bedrag omvat onder meer 90 duizend euro aan salaris, een vergelijkbaar bedrag aan ontslagvergoeding en aan aanvullende kapitaalverzekeringen. Gevraagd naar een toelichting verwijzen het college van bestuur en de raad van toezicht via secretaris Jan Douma naar het persbericht van vorig jaar. In de vaststellingsovereenkomst met de heer Koops is vastgelegd dat partijen over de inhoud niet naar buiten zullen treden, mailt hij. De afgelopen jaren moest het Friesland College steeds melding maken van Koops beloning vanwege de hoogte ervan. Wie die Wopt-bedragen over 2008 en 2009 optelt bij de afwikkeling in 2010, komt uit op een totaal van Maar die rekensom klopt niet, volgens Douma. Dan tel je appels en peren bij elkaar op. In de voorgaande jaren was er sprake van een dienstverband, waarvoor de heer Koops een arbeidsinspanning heeft verricht, aldus de bestuurssecretaris in een telefonische toelichting. Koops zelf is boos. Op het Onderwijsblad, dat de kwestie weer oprakelt, en de media in het algemeen, maar klaarblijkelijk vooral op Van Bijsterveldt. Die heeft zijn demotiecontract ten onrechte aangemerkt als een ondoelmatige vertrekregeling en de suggestie gewekt dat hij zijn zakken zat te vullen. Ik weet niet hoe zij erbij komt. Mij is nooit iets gevraagd. Maar ik heb gewoon gewerkt voor mijn geld, ik heb de uren gemaakt. Inhoudelijk wil hij niet op de afwikkeling ingaan, maar hij zegt wel: Ik heb gekregen waar ik recht op had. Voor het Friesland College is de kous af. Of toch niet helemaal. Er is nog de sanctie van Van Bijsterveldt. Die zal het roc in 2011 en 2012 per jaar ,50 kosten aan rijksbijdrage. Dat is aan onderwijsgeld. Zie voor veel meer bezoldigingen. 1 oktober 2011 Onderwijsblad15 37

5 Aalt Dijkhuizen wil niet in ons lijstje staan Aalt Dijkhuizen, collegevoorzitter van Wageningen, staat alweer bovenaan in ons lijstje van best betaalde onderwijsbestuurders. Met een bezoldiging van euro zit hij zo n anderhalf keer boven de Balkenendenorm. Alleen vindt Dijkhuizen dat hij niet in ons lijstje van onderwijsinstellingen thuishoort. Wij wel. Dijkhuizen liet vorig jaar het Onderwijsblad nadrukkelijk weten dat hij niet past in een lijstje van onderwijsbestuurders. Eerst belde zijn voorlichter, daarna mailde de secretaris van het college van bestuur en vervolgens kwam daar een mail overheen van een heel dure advocaat. Kort voor deze zomer, nog voordat het jaarverslag 2010 was verschenen, werden we er per mail nog eens op gewezen dat Wageningen ons bij een nieuwe incorrecte interpretatie van de feiten aansprakelijk zou stellen. Wat zijn volgens Dijkhuizen de feiten? Zijn werkgever Wageningen is veel meer dan een onderwijsinstelling. Wageningen University & Researchcentre (WUR) is de moedermaatschappij van een kleine universiteit, een minihogeschool en de omvangrijke Dienst Landbouwkundig Onderzoek. Die laatste is volgens de WUR zeer actief op het gebied van contractresearch, een woord dat ruikt naar knokken op de vrije markt. Het salaris van Dijkhuizen wordt opgebracht door de drie bedrijfsonderdelen. Van de universiteit komt 46,5 procent, nog eens 46,5 procent wordt betaald door DLO en de hogeschool wordt voor 7 procent aangeslagen. Tot zo ver de feiten, daarna beginnen de meningen, van Wageningen èn het Onderwijsblad. De suggestie is dat het onderwijsdeel van het concern voor een schijntje een topbestuurder in dienst heeft. Zo presenteert de WUR het ook in het jaarverslag. Het roept de vraag op of die verdeelsleutel ook geldt voor de portier van het bestuursgebouw in Wageningen, en of die portier door zijn efficiente inzet voor het totale concern ook anderhalf maal meer toucheert dan zijn collega bij andere universiteiten. Maar dat is een zijpad. Want de collegevoorzitter van Wageningen is weliswaar verantwoordelijk voor meerdere bedrijfsonderdelen, maar die situatie geldt net zo hard voor andere onderwijsinstellingen met onderzoeks- of nevenactiviteiten. Oké, de onderzoekspoot is met een omzet van 358 miljoen euro relatief groot ten opzichte van de 343 miljoen die het onderwijsdeel ontvangt. Maar komt dat doordat de universiteit en hogeschool klein zijn, of de onderzoekspoot groot is? Nog een vraag die opduikt: juridisch zijn de bedrijfsonderdelen keurig van elkaar gescheiden, maar volgens het organigram op de website werken de universiteit en onderdelen van DLO op wetenschappelijk terrein samen in vijf kennisgebieden. Onderwijs en onderzoek gaan hand in hand, zoals gebruikelijk in instellingen voor wetenschappelijk onderwijs. Rechtvaardigt dan de marktgeoriënteerde aanpak van de onderzoekspoot een hoog salaris? Duiken we wat dieper in de jaarrekening, dan blijkt dat de Dienst Landbouwkundig Onderzoek maar een klein deel van de inkomsten op de vrije markt verwerft. Om te beginnen komt 155 miljoen rechtstreeks van het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie en hangt DLO dus stevig aan de subsidiespeen. Het overgrote deel van de contractresearch wordt bovendien betaald uit publieke middelen, zoals ministeries, Europa, gemeenten en bedrijfschappen. Pakweg een derde komt echt uit de vrije markt. Laten we dan voor het beoordelen van de beloningen van de topbestuurders nog eens wat vergelijkingsmateriaal in de publieke sector bekijken op basis van de omzet. Wageningen had in 2010 een totaalomzet van 701 miljoen euro. Niet gek. De Universiteit Utrecht meer onderwijs, minder contractresearch zette 750 miljoen om. Daar krijgt bestuursvoorzitter Yvonne van Rooij euro voor. Onderzoeksinstituut TNO wel research, geen onderwijs haalde een omzet van 492 Veelverdiener Aalt Dijkhuizen, collegevoorzitter van Wageningen. miljoen, bestuursvoorzitter Jan Mengelers heeft een bezoldiging van Wanneer je het jaarverslag 2010 uit hebt, valt er een behoorlijk beeld van Wageningen te schetsen. Het is een efficiënt werkende onderwijs- en onderzoeksinstelling, de omzet groeit, de studentenaantallen nemen toe. Wageningen heeft zich weten te ontworstelen aan het boerenimago. Nee, nu gaat het om food & health, waarmee de aantrekkingskracht in binnen- en buitenland is verbeterd. Een knappe prestatie, dat is zeker wat waard. Alleen wordt Wageningen University & Researchcentre voor het overgrote deel betaald uit de publieke kas en moet de WUR zich houden aan de normen die daarvoor gelden: de Balkenendenorm. Dat het inkomen wordt opgebracht door drie bedrijfsonderdelen is een smoesje om die extreme hoogte te rechtvaardigen, zoals we bij bovenmatige beloningen wel vaker wonderlijke uitvluchten tegenkomen. Of Wageningen thuishoort in het lijstje van onderwijsinstellingen wordt dan minder relevant. Wij vinden door de combinatie van onderwijs en onderzoek van wel. En wie daar anders over denkt, heeft alle recht op een eigen mening. Robert Sikkes, hoofdredacteur het Onderwijsblad foto: Herman Stöver 1 oktober 2011 Onderwijsblad15 39