VRAGEN VOOR VANMIDDAG

Transcriptie

1 HET SPROOKJE VAN DE 3E LEEFTIJD VRAGEN VOOR VANMIDDAG 1. Waarom is de 3e leeftijd een sprookje? 2. Wiehoudenhet in stand? 3. Polarisatie tussen de generaties? 4. Constructief ouder worden? pylgeralmanak.nl Prof. dr. Janneke van Mens-Verhulst Zelfportret qua levensfase, generatie + cohort Levensfase Generatie Vooroorlogs (voor 1940) Babyboom ( ) Keuze (na 1960) 2e 3e 4e Peter Laslett ( ) DERDE LEEFTIJD LEVENSFASE COHORT KENMERKEN 1. Vrijetijd 2. Gezondheid/vitaliteit 3. Socialenetwerken 4. Opleiding 5. Economischkapitaal ACTIEVEN EN POSTACTIEVEN Tijdsbesteding naar leeftijd (2006) Emancipatiemonitor

2 Tijdsbesteding vergeleken Activiteit (CBS Statline2011) Sport per week Vakantie per jaar Recreatieve tijdsbesteding 3e leeftijders (55-75 jaar) in % nen nen en en 65->74 Meer dan 5 uur uur Minder dan 1 uur Meer dan 1 maal x x nen + vrouwen Actieve kunstbeoefening Bezoek aan culturele instellingen - Traditioneel Populair (2010, SCP) VITALITEIT EN LEEFTIJD RIVM-VTV 2010, p.31 Sociaal isolement risico s jaar (m/v) Bron: statline2011 Partnerstatus Woonvorm Trend Trend 6075 Gehuwd 74% naar 79% 72% naar 57% Ongehuwd 12% < 8% < Verweduwd 2% > 15% > Gescheiden 12% < 15% < Gezin zonder kinderen 49% > 58% > < Alleenstaand 16% = 17% tot 37% Partner in gezin met kinderen 32% < 19% < Overig 3% < 6% < Variatie met sekse, opleidingsniveauem seksuele voorkeur Opleidingsniveau jaar (m/v) in% Opleidingsniveau Basisonderwijs LBO/MAVO Havo/Vwo/mbo HBO/WO totaal Bron: Bijlagerapport ouderen 2006:prognose

3 Inkomen x 1000 Totale bevolking jaar jaar Bruto-inkomens jaar(m/v) < >100 man 13% 16% 18% 19% 13% 14% 4% 3% 100% vrouw 28% 31% 20% 11% 5% 4% 1% 100% man 4% 10% 18% 23% 17% 19% 6% 4% 100% vrouw 23% 31% 20% 12% 7% 5% 1% 1% 100% 3% 28% 29% 17% 9% 9% 2% 2% vrouw 42% 38% 12% 5% 2% 1% Seks Geweld Drugs Pestgedrag Snelheid NIET DIT Handelingsruimte Consumptie MAAR DAT Reproductie: op kleinkinderen passen, spullen opknappen; maaltijden rondbrengen; bibliotheken op orde brengen Samengesteldop basis van CBS statistiek. Inkomensklassenpersonenin particulierehuishoudens naar kenmerken KEUZEPLICHT: inhoudelijk Activiteit Rust Anderen Zelf Continuïteit Verandering Hoeveel, hoe lang, in welke combinatie? Wie wil je zijn? Seniore keuzebiografie (zelfuitvinding) Tweede adolescentie Varieert met : financiële mogelijkheden lichamelijke conditie sociale netwerken persoonlijke voorgeschiedenis zelfbeleving Seriatim zelf Carriere zelf Masculiene en heteronormatieve voorstelling van de levensloop Sprookjesvertellers? (in alfabetische volgorde) Auteurs, sprekers over Cultuur- industrie Kerken / levensbeschouwelijke organisaties Marketeers Medici Onderzoekers/ wetenschappers Ouderenbonden Overheden Politici Pensioenverzekeraars Professionals, zoals. Toerisme-industrie Vakbonden 2 e Leeftijders 3 e Leeftijders ZELF 3

4 Functie van het sprookje Houdt consumptiemaatschappij in stand INTERGENERATIONELE AMBIVALENTIES: Heuristisch model van Lüscher & Liegle (2003) Continuïteit (behoudend) Bevestigt scheiding tussen betaalde arbeid en vrije tijd Biedt aangrijpingspunten voor moreel appèl Helpt tegen angst voor eindigheid en verval Vertrouwdheid, Nabijheid Solidariteit Emancipatie Gevangenschap Fragmentatie Vreemdheid, Afstand Vernieuwing (lerend) INTERGENERATIONELE NABIJHEID In 2006 geen duurzame intergenerationele scheidslijnen SOCIALE AFSTAND Alledaagse segregatie Segregatie qua ruimte Segregatie qua tijd Woonomgeving Verenigingsleven MENTALE AFSTAND Op je gemak voelen bij Leuk om mee te praten Staan ver van me af Begrijp hen niet Overeenkomstige perspectieven op : Onderwijs Cultuur Politiek Toekomst GEEN VERMIJDINGSGEDRAG GEEN MENTALE AFSTAND Verschil tav arbeid en sociale zekerheid Ester e.a. in Bode, Veel intergenerationele solidariteit in families Familienetwerken Praktische, emotionele, informatieve en financiële steun Varieert met geografische afstand Maar a) niet iedere relatie garandeert steun b) families worden ingewikkelder c) aantal mensen zonder kinderen neemt toe 4

5 Leeftijds-geïntegreerde levensloop als ideaal op termijn NIEUWE VERHALEN NODIG Met als elementen Generativiteit Care Maatschappelijke erkenning Snuifje eindigheidsbesef Matilda & John Riley (1998) MICRO GENERATIVITEIT (DOORGEEFSOLIDARITEIT) MACRO DIVERSITEITSBEWUSTE VERHALEN Verschillen binnen eigen leeftijdsgroep Overeenkomsten met andere leeftijdsgroepen MESO POSITIEVE ZELFPRESENTATIE 3e LEEFTIJD = PIONIERSARBEID ROLMODELLEN? 5