Hoeveel wol geeft een schaap?

Transcriptie

1 6 Hoeveel wol geeft een schaap? Waarom schapen kweken? Er waren eens twee schapen die elkaar op een zonnige middag bij het grazen zomaar pardoes tegen de wol liepen. Beiden schapen, maar toch heel verschillend van elkaar. Je hoeft geen specialist te zijn om dat op te merken. Wacht, ik stel ze even voor. Het eerste is Maaike, een texelaar. Ze is gemakkelijk herkenbaar aan de zwarte kleur van neus, lippen en hoeven. Verder heeft ze een vrij brede kop met korte oren. Ook opvallend is de zeer gedrongen lichaamsbouw en de sterke poten. Floortje daarentegen is hoger, langer en slanker. Ze heeft een gebogen neus en de oren zijn lang en groot. Blijkbaar hebben ze elkaar heel wat te vertellen. Luisteren we eens mee? F Kijk daar, weer zo n tweevoeter die waarschijnlijk denkt dat zijn volgende winterpull voor hem in de weide staat. M Hij moest eens weten hoeveel moeite de schapenhouder tegenwoordig moet doen om onze wol kwijt te raken. Ik heb mijn baasje horen vertellen dat hij daar zelfs moet voor betalen. F Ja, dat was vroeger anders Ik word nog wel elk jaar geschoren, maar mijn baasje is vooral blij dat ik zoveel melk geef. Zo n 400 tot 500 l per jaar. M Wat doet je baas daar allemaal mee? Zelf opdrinken? F Neen, de mensen drinken mijn melk niet zo graag. Daarom wordt ze vooral gebruikt om kaas van te maken. M Je baas heeft het dan wel druk F Om te melken gebruikt hij een melkmachine. Moet ook wel om het melken niet te lang te laten duren. Per schaap duurt het melken een tweetal minuten, maar als je er zo n 50 hebt is dat toch wel druk. Bovendien moet hij de melkmachine telkens na gebruik reinigen. Dat neemt heel wat tijd in beslag. En dat alles twee keer per dag Maar weet jij dat allemaal niet? M Melk geven is er voor mij niet bij. Ik vrees ook dat ik niet zo n lang leven zal beschoren zijn als jij. Mijn baas kweekt mij voor het lekkere vlees. F Vandaar dat je er zo gespierd uitziet. Ik dacht al dat je stiekem naar de fitness ging M Was het maar zo de meeste lammeren die samen met mij geboren werden, zijn al na een drietal maanden geslacht. Ik mag nog iets langer blijven leven, maar zo oud als jij zal ik nooit worden. F Waarom worden jullie geslacht? M In de eerste plaats omdat de mensen ons vlees lekker vinden. Schapenvlees heeft immers een bijzondere smaak. Het is zeer voedzaam en bevat veel vitamine B. En dat 14

2 Vandaar dat je er zo gespierd uitziet. Ik dacht al dat je stiekem naar de fitness ging vinden die tweevoeters erg belangrijk. Maar ik heb mijn baasje ook nog horen vertellen over rituele slachtingen. F Wat is dat voor iets? M Helemaal begreep ik het ook niet. Maar het kwam er geloof ik op neer dat mensen schapen of lammeren slachten om ze dan aan hun god te offeren. F Oei, mijn baas roept. Kom je morgen terug? M Neen, morgen moet ik naar een andere weide. Waar nu nog die koeien lopen. Zij kunnen het gras niet kort afgrazen. Met wat zij laten staan, kunnen wij ons buikje nog lekker rond eten. F Ja, wij zijn niet moeilijk als het op grazen aankomt: gras, klaver, boterbloemen, duizendblad, akkerwinde Overal zetten wij onze tandjes in. M Mijn baas zegt zelfs dat wij gouden voetjes en gouden bekjes hebben! F De kudde van Sofietje graast alle dagen langs de oevers van het Leopoldskanaal. Op die manier moet men daar niet maaien met machines en hoopt men een natuurlijke berm te krijgen. M Oh ja, ik heb daar ook al over horen vertellen. Als ik mij niet vergis zijn er zelfs kuddes die zo hele natuurgebieden onderhouden. F Kijk die tweevoeter staat nog te dromen van zijn nieuwe pull. M We zullen hem maar laten dromen zeker of vertellen we hem dat de meeste wol hier gebruikt wordt om tapijten te vervaardigen? F Neen, laat hem maar in de waan. Wij weten wel beter. Oei, ik zorg best dat ik bij de kudde kom, mijn baasje stuurt zijn hond al achter mij aan. M Ja, ik ben ook geen voorstander van zijn geblaf en zijn scherpe tanden tot de volgende kèèèèèr F Wat bedoelt hij daar mee? M Met onze gouden voetjes trappen wij de graszoden goed aan en met onze gouden bekjes grazen we het gras kort af. Zo krijgt hij een betere grasmat. F Ken je Sofietje nog? Die is onlangs in een proefproject opgenomen. M Wat is dàt nu weer? 15

3 1. Waarom schapen houden? Welke redenen hebben de mensen om schapen te kweken? Probeer ze te rangschikken in orde van belangrijkheid. 2. Schapensprookje Er waren eens, zo begint dit verhaal. Dat doet ons meteen denken aan een sprookje. Maar vertoont dit verhaal wel de kenmerken van een sprookje? Duid dit aan door ja of nee aan te kruisen in de onderstaande kolom. Kenmerken Ja Nee De oorspronkelijke verteller van het sprookje is niet gekend. Het verhaal werd doorverteld en enkel de laatste en soms de op één na laatste verteller zijn bekend. Het is niet duidelijk waar en wanneer het verhaal zich precies afspeelt. Het verhaal heeft een happy-end. Het verhaal begint met een probleem of een opdracht die een held moet proberen oplossen. De held is meestal een jonge huwbare man of vrouw. Vaak lijkt hij een onmogelijke held te zijn. Slechteriken proberen de held zoveel mogelijk te dwarsbomen. Dit kunnen mensen, dieren of bovennatuurlijke wezens zijn. Goede helpers en toverdingen maken het de held soms mogelijk om toch zijn doel te bereiken. In het sprookje gebeuren wonderbaarlijke zaken zonder dat de sprookjes-figuren dit echt wonderbaarlijk vinden. Stijl en vertelwijzen kenmerken zich door vaste formuleringen, beeldend taalgebruik, symbolen en veel herhalingen. Wat besluit je hieruit? 16

4 3. Moet de schapenhouder ook kunnen rekenen? Boer Mekker heeft 24 ooien. Die leveren hem jaarlijks dubbel zoveel lammeren op. Hoeveel kg vlees leveren al deze lammeren hem op, als je weet dat een lam gemiddeld 35 kg weegt en er na het slachten de helft aan vlees overblijft? Boer Mekker heeft ook nog 2 rammen. De rammen en de ooien worden jaarlijks ook geschoren. Hoeveel wol levert hem dit op als je weet dat de vacht van een ooi 4 kg oplevert en van een ram 1kg meer? Je moet wel weten dat slechts 60% van de vacht bruikbaar is, want er zit ook nog heel wat vuil, vet en zweet tussen de haren. Dagelijks melkt de boer ook zijn schapen. Met de machine is dit klusje in twee minuten geklaard. Hierdoor moet de machine minder dan een uur aan het werk zijn. Reken eens uit hoeveel minuten de machine minder dan één uur aan het werk moet zijn om al zijn schapen te melken. 4. Schapenrassen In onze streken maken we vooral onderscheid tussen twee grote groepen schapen. Welke? Let op het silhouet zodat de juiste groep in de juiste kolom staat. Geef van elke groep de kenmerken. Kan je bij elke groep ook enkele rassen noteren. Groep Kenmerken Rassen 17

5 5. Kaas en kaas is twee Over welke bekende schapenkazen gaat het in onderstaande tekstjes? Kies uit Feta - Ricotta - Roquefort Misschien wel de oudste kaas in de wereld In zijn Odyssee beschrijft de Griekse schrijver Homerus hoe de eenogige cycloop Polyfemus deze kaas bereidt in zijn hol op Sicilie. Deze korstloze witte kaas is kruimelig en korrelig en heeft een typische zoute smaak. De verse kaas wordt meestal in blokjes opgediend in slaatjes en pitabroodjes gemengd met tomaat en komkommer. Na een reis in Griekenland ben je er gegarandeerd verlekkerd op. Heerlijke dessertkaas Deze zachte, romige kaas wordt verwerkt, meestal samen met spinazie, in ravioli, canelloni en tortellini. Maar deze milde kaas wordt vooral gebruikt in heerlijke desserten zoals tiramisu. Een kaas vol schimmel Deze blauwgeaderde, licht pikante, schimmelkaas ontstond toen een herder zijn lunchpakket achterliet in de grotten van het Cambalou-plateau. Een paar weken gingen voorbij toen de herder terug in deze grot kwam rusten. Hij zag het lunchpakket dat hij had achtergelaten. De boterham en de kaas zaten vol schimmel. De herder at van de beschimmelde kaas en was zo enthousiast over de smaak dat hij ook anderen liet proeven. Meteen was deze befaamde kaas geboren. De wrongel van de rauwe schapenmelk mag overal in Frankrijk gemaakt worden, maar mag enkel de naam dragen van het stadje in het Cambalou-plateau als de kaas ook effectief drie maanden gerijpt heeft in deze grotten. 18

6 1. Schaapgedicht Wist je dat een schaap ook een versvorm is? Annie MG Schmidt schreef jarenlang over het schaap Veronica voor de Killendoornse Courant. Meer info vind je op deze website: courant/het_schaap_veronica/index.shtml. Op deze site legt ze o.a. uit hoe je zelf een schaap schrijft en ze doet dat in de vorm van een schaapje. Lees maar mee: Hoe maak je een schaap? Kom, zei het schaap Veronica, we gaan een versje maken van 22 regels en het rijmt A - B - A - B. Het moet over het leven gaan en dingen die ons raken en over vermicellisoep en koekjes bij de thee. Wat hoor ik? zei de dominee, die rustig zat te lezen, het werk van een dichter is geen taak voor iedereen! Ach wat, zeiden de dames Groen, het kan niet moeilijk wezen. Gaat u maar door met lezen hoor, dan doen wij het alleen. Maar dat was de bedoeling niet, dus iedereen ging dichten. Over de maatschappij, over de lente en de bouw. In vijf coupletten van vier regels ging men het verrichten, hoewel dat niet eenvoudig was, want scheppen gaat van au. Het einde, sprak de dominee, is altijd een conclusie van twee maal vijftien lettergrepen en die rijmen dan A - A. Maar dat ons dat gaat lukken lijkt mij echter een illusie. Het moet, zeiden de dames Groen, dus streven wij het na. Ze dronken thee met koekjes en ze maakten mooie zinnen. Ach, zei het schaap Veronica, we hebben echt talent! Als je de eerste regel hebt, dan kun je gaan beginnen. En weet je de conclusie, is het einde snel bekend. Ik geloof, zo sprak de dominee, dat ik kan concluderen, dat dichten wel des dichters is, maar dat je het kunt leren. Probeer met de leerlingen de regels voor deze versvorm uit het gedicht af te leiden. Laat hen zelf een schaap schrijven - eventueel 1 schaap met de hele klas waarbij elk groepje een strofe voor zich neemt. Spreek af over welk onderwerp je zal schrijven. Waarom eens geen schaap over Het schaap? Moeilijkheden met het vinden van rijmwoorden? Misschien kan je je behelpen met volgende website: 2. Uit de weide geplukt! Benodigdheden: - groot, stevig, wit karton - isoleerschuim in spuitbus - zwarte stift - schaar / breekmes Werkwijze: Teken het silhouet van een schaap op min. een A3- blad, bij voorkeur op wit karton. Spuit op de plaats van de vacht isolatieschuim. Werk de rest van het schaap af met dikke zwarte stift. Wat een wollig exemplaar, niet? Als jullie elkaars schapen samen leggen, bekom je een gezellige kudde. 19

7 3. Schapenvlees Welk schapenvlees eten wij? Laat de leerlingen op onderzoek uit trekken: bij de slager - in het warenhuis - bij mama in de keuken - in een kookboek - Welke soorten schapenvlees kan je kopen; welke bereidingen vind je met schapenvlees. Duid nu op deze schets aan van welk deel van het schaap het vlees afkomstig is. (bron: Indien je graag kookt kan je misschien met de kinderen een eenvoudig schapengerecht (vb. Moussaka) klaar maken. Zo kunnen de kinderen kennis maken met de typische smaak van schapenvlees 4. Levend erfgoed - maak de computers surfklaar - laat de leerlingen via de zoekmachine google de website van de stichting levend erfgoed opzoeken. ( - aan de rechterkant van de website staan verschillende ogen van dieren. Daar kunnen ze het oog van een schaap detecteren door het aan te klikken. Je vindt er verder informatie over de verschillende schapenrassen. - Op de website van levend erfgoed kunnen de kinderen op zoek gaan naar een neerhofdier. Hiervoor kijken ze bij vraag en aanbod. Allerlei dieren, al dan niet met stamboom, zijn hier te vinden. - Veel surfplezier! 5. Maak een eigen spintol en spin zelf wol Benodigdheden: een rond stokje van een 20 -tal cm met een punt aan één uiteinde, eventueel een breinaald touwtje of draad Werkwijze: - 3 cm van de bovenkant van het stokje maak je een groefje met een mes of beitel - indien je stok geen punt heeft, maak er zelf een aan met een puntenslijper of met een zakmes - bind een touw van ongeveer 10 cm vast bij de inkeping - prik de aardappel met de punt en steek die zo n 3 à 4 cm ver op de stok een mooi ronde niet-gekookte aardappel ruwe schapenwol Hoe spinnen? - neem een pluk schapenwol en knoop hem vast aan het touwtje - trek de wol wat uit elkaar - neem de wol in één hand - probeer de tol aan het draaien te krijgen, terwijl je hem laat hangen - als de tol op de grond komt, neem je de tol op en draai je de draad rond de stok - begin dan terug zoals tevoren - als de wol tot een draad gesponnen is kan je een nieuw stuk wol nemen - maak de draad zo lang mogelijk 20