Creatieve bruggenbouwers

Transcriptie

1 connect connect vmbo mbo hbo AANSLUITING VMBO-MBO-HBO GRAFIMEDIA NR. 5 NOVEMBER 2008 Creatieve bruggenbouwers Project Mediacompetenties Een eerste resultaat: Raamwerk Mediacompetenties Doorstroom mbo-hbo Nieuw: Associate degree Eén leergang vmbo-mbo 2 Experiment tegen schooluitval Cultuurverschillen Vmbo-mbo Mbo-hbo Nieuws Gamedeveloper Printmedia

2 Project Mediacompetenties Kenniscentrum GOC doet in het project Mediacompetenties onderzoek naar de competenties van toekomstige medewerkers in de mediaberoepen. Doel van het project is een breed ontwikkel- en opleidingsprogramma voor de snel veranderende mediabranche. De eerste fase van onderzoek is afgerond. Raamwerk Mediacompetenties In samenspraak met het bedrijfsleven en het onderwijs heeft Kenniscentrum GOC het Raamwerk Mediacompetenties ontwikkeld. Het raamwerk beschrijft alle nieuwe combifuncties en dient voor onderwijs gevenden als uitgangspunt voor het opstellen van een opleidingsplan, gekoppeld aan de beroepspraktijk. Doorstroom mbo-hbo De Associate degree (Ad) is wettelijk erkend als nieuwe graad in het hbo. De beroepsgerichte Ad-opleiding van twee jaar is voor veel mbo-schoolverlaters van niveau 4 en werkende mbo ers een aantrekkelijke studie om door te stromen en hogerop te komen op de arbeidsmarkt. Werkconferentie Over Associate degree, 11 februari Eén leergang vmbo-mbo 2 Dit schooljaar is het experiment van één leergang vmbo-mbo 2 van start gegaan. De bovenbouw van de basisberoepsgerichte leerweg (bbl) van het vmbo en mbo 2 worden samengevoegd tot één geïntegreerde beroepsopleiding. De gesubsidieerde regeling is in het leven geroepen om schooluitval van doorstromende vmbo ers tegen te gaan. 02

3 Creatieve bruggenbouwers n Beste lezer, Om twee oevers met elkaar te verbinden heb je bruggenbouwers nodig. Want met een goede brug kun je vlot verder. Zo ook in het onderwijs. Met een goede aansluiting tussen de verschillende onderwijsniveaus kunnen leerlingen gemakkelijk doorstromen in de beroepskolom. De overheid komt met allerlei regelingen om de doorstroom te stimuleren. Zo ontstaan geïntegreerde leergangen vmbo-mbo 2. En de wettelijke erkenning van de Associate degree (Ad) biedt de mogelijkheid aan hbo- en mbo-instellingen om samen Ad-trajecten te ontwikkelen die de doorstroom vergroten. Maar los van die regelingen zien we ook al mooie voorbeelden van goedlopende aansluitingstrajecten in de praktijk. In deze Connect komen creatieve bruggenbouwers in het onderwijs aan het woord. Hoe gaan ze om met cultuurverschillen in de verschillende vormen van het beroepsonderwijs? Op welke problemen stuiten doorstromers en wat is daaraan te doen? Kenners van de vmbo-, mbo- en hbo-wereld laten hun deskundige licht schijnen. Ook in het bedrijfsleven zitten bruggenbouwers. Brancheorganisaties slaan bruggen naar aanpalende organisaties, waarmee ze elkaar versterken. Bedrijven bouwen bruggen naar het onderwijs, en beide werken zo samen aan competenties voor de toekomst. In deze Connect melden we eveneens hoe het staat met het gezamenlijke onderzoek Mediacompetenties in de mediasector. Het congres Competent de toekomst in vindt plaats op woensdag 4 februari En last but not least: op 11 februari organiseert Kenniscentrum GOC weer een werkconferentie. Het thema: Associate degree (Ad) in de creatieve industrie. We hopen u te begroeten! Marion Kuin, Coördinator Beroepskolom Professionele vmbopraktijk stimuleert doorstroom naar mbo Het Da Vinci College in Roosendaal is gestart met een experiment waarbij vmbo en mbo zonder veel onderscheid in elkaar overvloeien. Aan vmbo t Venster en roc Rijn IJssel in Arnhem loopt ook een integratietraject. Cees van Overveen en Theo Willemsen, beiden docent printmedia, vertellen over hun nieuwe aanpak en ervaringen. Koudwatervrees verdwijnt door contact Hoe verbeter je de aansluiting tussen mbo en hbo? Michiel Bilstra, clusterdirecteur van Kunst, Media & Design van het Deltion College voor mbo in Zwolle, twijfelt geen moment: alleen door contact, uitwisseling en samenwerking slecht je de drempel tussen beide typen onderwijs. Kwalificatiedossiers in ontwikkeling: Gamedeveloper Routekaart vmbo-mbo-hbo Update Nieuw: Printmedia niveau 4 Lezersonderzoek Colofon 03

4 Project Mediacompetenties Het afgelopen jaar is Kenniscentrum GOC in opdracht van de branche organisaties CMC, KVGO en NUV actief geweest in het project Mediacompetenties. Doel van dit project is de opzet van een breed opleidings- en ontwikkelprogramma voor de hele mediasector, die sterk in verandering is. Congres Competent de toekomst in woensdagmiddag 4 februari 2009 Diemen, hoofdkantoor Randstad Holding De eerste fase van onderzoek is inmiddels achter de rug. TNO heeft een toekomstonderzoek uitgevoerd, waarin de vele ontwikkelingen in de media sector systematisch zijn geordend. De belangrijkste ontwikkelingen zijn in vier mogelijke toekomstscenario s beschreven, zodat bedrijven aan de hand van deze scenario s kunnen beoordelen welke kant het op gaat en hun keuzes daarop kunnen afstemmen. Ook voor onderwijsinstellingen is het natuurlijk bijzonder belangrijk om zicht te hebben op de toekomst van de mediawereld, om het curriculum optimaal te kunnen toesnijden op de vereiste kennis en vaardigheden in de beroepspraktijk. Hoe ziet de toekomstige mediawereld eruit? Het ziet ernaar uit dat niet de technologie de doorslaggevende factor zal zijn, maar de competenties van de medewerkers. Bedrijven die beschikken over mensen met de juiste competenties, nodig bij de dagelijkse beroepspraktijk, hebben de meeste kans op succes. De situatie van dit moment is echter dat mediabedrijven nu al grote problemen hebben met het werven en vasthouden van competent personeel. Reden te meer dus om een stevige brug te slaan tussen onderwijs en bedrijfsleven, zodat adequaat opgeleide mensen met passende competenties de mediaberoepen kunnen uitoefenen. Wilt u meer weten over het Project Mediacompetenties? U vindt alle informatie op Congres Competent de toekomst in Geïnteresseerd in de resultaten van het project Mediacompetenties? Als school de uitdaging oppakken? Aangehaakt blijven op de nieuwste (project)plannen? Het congres Competent de toekomst in biedt een interessant programma met en voor vertegenwoordigers van bedrijven, scholen en brancheorganisaties. Het congres wordt geïnitieerd door CMC, KVGO en NUV. Informatie en aanmelding: 04

5 Raamwerk Mediacompetenties Een brug slaan tussen bedrijfsleven en onderwijs begint met spraakverwarring. Want waar de een denkt in HRM en morgen nodig, denkt het onderwijs in kwalificaties en een brede toegang tot de arbeidsmarkt. En wat zijn toch eigenlijk competenties? Maar na enig schakelen lukt het prima elkaar te verstaan en kon het Raamwerk Mediacompetenties tot stand komen. Een korte schets: wat is het Raamwerk Mediacompetenties en hoe werkt het. Basisrollen blijven herkenbaar De eerste grote vraag was of er nieuwe competenties of competentieprofielen ontwikkeld moesten worden en zo ja, welke dat dan zouden moeten zijn. Het TNO-onderzoek heeft uitgewezen dat de basisrollen (activiteiten) in de mediasector adviseren/adverteren, content produceren, aggregeren, technisch realiseren, distribueren herkenbaar zullen blijven, ondanks alle veranderingen. Dat houdt in dat ook veel basiscompetenties, die bij deze rollen horen, niet zullen veranderen. TNO ziet wel grote veranderingen in de werkprocessen en de daarin gebruikte tools en aanpak. Combifuncties: een basisrol met aanvullende specialisatie(s) Door nieuwe combinaties van rollen en werkprocessen ontstaan zeer veel nieuwe combifuncties zoals een webdesigner met journalistieke taken, een drukker met adviestaken, een contentproducent die publiceert op internet. Betekent dit nu dat deze functies ook allemaal in aparte beroepsprofielen beschreven moeten worden? Nee, dat is niet nodig, want deze combifuncties zijn immers veelal gebaseerd op een basisrol, met een of meer aanvullende specialisaties. Hoe moeten de vereiste competenties dan beschreven worden? Het antwoord werd gevonden in een flexibel model, een Raamwerk Mediacompetenties, waar zowel opleiders in het onderwijs als bedrijven en bedrijfsopleidingen mee uit de voeten zouden kunnen. Raamwerk als uitgangspunt voor zelf op te stellen opleidingsplan Het Raamwerk Mediacompetenties bestaat uit een beschrijving van elke rol, de werkprocessen per rol en een lijst met competenties. De rollen en werkprocessen zijn ontleend aan het onderzoeksrapport van TNO, terwijl voor de beschrijving van de competenties een bestaande, gevalideerde set van competentieomschrijvingen is gebruikt. Het gebruik van het raamwerk vergt vervolgens enige creativiteit. Want de onderwijsgevenden moeten zelf analyseren op welke rol, werkprocessen en competenties het leren in de eigen specifieke context betrekking heeft, om vervolgens een uniek en persoonsgebonden profiel te kunnen maken dat als uitgangspunt kan dienen voor een opleidingsplan, Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) of examen. Opleiding gekoppeld aan eigen beroepspraktijk Het is niet de bedoeling de bestaande opleidingen overhoop te halen. Wel kan het onderwijs het materiaal gebruiken voor een evaluatie of herschikking van het bestaande aanbod. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan het ontwikkelen van een meer major-minorachtig curriculum. De drie brancheorganisaties treden de toekomst proactief tegemoet en zien leren en opleiden, ook van werkenden, als een doorslaggevende factor. Daarvoor zijn creatieve vormen van opleiden en ontwikkeling nodig, die sterk gekoppeld zijn aan de eigen beroepspraktijk. De drie brancheorganisaties dagen de onderwijsinstellingen uit daaraan een bijdrage te leveren. Rollen Werkprocessen Mediacompetenties Adverteren/Adviseren Het adverteren maar ook het adviseren rondom het adverteren (mediaplanning, creatief) Communicatiemanager/-medewerker, Marketingmanager/ -medewerker, PR- en Communicatiemedewerker, Accountmanager, Communicatieadviseur, Advertentieverkoper. Meten van resultaten Analyseren van campagnes op effectiviteit, bereik, impact, efficiency, etc. Cross-mediale campagnes Ontwikkelen van advertentie campagnes (zowel creatief als mediaplanning) over verschillende media heen: geïntegreerd en uitingen op elkaar afgestemd. Creatieve concepten ontwikkelen (nieuwe & bestaande kanalen) Creatieve advertentieconcepten ontwikkelen voor zowel bestaande als nieuwe kanalen en de integratie hiervan, nieuwe kanalen: mobiel, digitale TV, narrowcasting, etc. (er zullen steeds meer nieuwe kanalen bijkomen). Targetten (kleinere doelgroepen) Advertentie-uitingen moeten afgestemd worden op kleinere doelgroepen, wie is deze doelgroep, met welke boodschap willen zij aangesproken worden, etc. Content sponsoring Content sponsoring wordt steeds belangrijker, bijvoorbeeld bij TV krijg je steeds meer mogelijkheden om commercials te skippen, door direct de content te sponsoren is de kans groter dat de doelgroep bereikt wordt. Bundelen van advertentieruimte Als de consument steeds meer versnipperd is over verschillende aggregeerders (portals in de online wereld) is de consument moeilijker te bereiken, door de verkoop van advertentieruimte te bundelen kan de consument weer makkelijker bereikt worden door adverteerders. Community Marketing Het zelf opbouwen van een community van gebruikers en het creëren van rumour around the brand binnen bestaande communities. Controle op media-uitingen Vooral door de opkomst van UGC is het niet meer altijd het bedrijf zelf dat communiceert, daarom wordt het steeds belangrijker om (vooral negatieve) media-uitingen te volgen en te proberen deze om te buigen (als mogelijk). Competenties in willekeurige volgorde leidinggeven (leiden en beslissen) a. beslissen en activiteiten initiëren b. aansturen c. begeleiden samenwerken (ondersteunen en samenwerken) d. aandacht en begrip tonen e. samenwerken en overleggen f. ethisch integer handelen Content produceren Het maken van content (tekst, beeld, audio, video) Schrijver, Journalist, Tekstschrijver, Vormgever, Fotograaf, Filmer. Aggregeren Het samenbrengen van content uit verschillende bronnen (tijdschrift, televisiekanaal, internetportal e.d.) Uitgever, Accountmanager, Marketingmanager/-medewerker, Traffic manager, Informatiespecialist, Marktonderzoeker, Commercieel medewerker, Sitemanager, Projectmanager, Officemanager. Copyrightmanagement Vooral in de digitale wereld wordt copyrightmanagement veel belangrijker; het organiseren hiervan en het bijhouden van wie wel/geen rechten heeft. Metadatering, zoeken Voor content producenten is het belangrijk om al bij het produceren metadata toe te voegen zodat de content later beter terug te vinden is. Hybride content Het produceren van hybride content (tekst, audio, beeld en video) wordt steeds belangrijker en het combineren van verschillende vormen. Integratie UGC, co-creatie Het integreren van UCG in professionele producties en het samen met consumenten ontwikkelen van content (co-creatie). Goedkoop produceren (financieel management) De druk op goedkopere content productie zal steeds groter worden, Content management Het managen van de content (inclusief een goede metadatering) om de content makkelijk te vinden, te kunnen hergebruiken en de rechten goed te managen. Billing, micro-payments Vooral online zal de consument de mogelijkheid hebben om voor kleinere stukjes content van verschillende aanbieders apart af te rekenen (micropayments), dit moet gefaciliteerd worden. CRM Kennis van klanten opbouwen (profielen ontwikkelen) en op basis hiervan klanten aanbevelingen doen. Cross-promotie Klanten proberen binnen de eigen omgeving te houden door crosspromotie: aanbevelingen doen van eigen content (inclusief bieden van incentives). vaardigheden en methoden om kosten te besparen zijn daarom zeer gewild. Kwaliteitsmanagement Om de waarde van professionele content te blijven behouden is kwaliteitsmanagement cruciaal: waarheidsvinding, rekening houdend met maatschappelijke thema s, culturele diversiteit etc. Netwerken, relatiemanagement Voor content producenten is het, vooral bij machtige aggregators/uitgevers, van belang om relaties te onderhouden en op te bouwen (netwerken). Innovatieve vormgeving Bij de content prductie moet al rekening gehouden worden met de uiteindelijke vormgeving, innovativiteit kan hierbij zorgen voor onderscheidend vermogen (bijvoorbeeld animaties). Productieversnelling Merkenmanagement Het uitnutten van het merk en op die manier extra geld te verdienen aan de gebruikers: merchandising, events organiseren, etc. (voorbeeld Libelle, RTL). Media-bereiksmonitoring Verzamelen van klantgegevens over verschillende media om vooral de adverteerders te voorzien van informatie over de effectiviteit van zijn campagnes. Super-aggregatie Om voor gebruikers content van verschillende aggregators / uitgevers vindbaar te maken zullen superaggregators ontstaan, bij deze super-aggregators kan je zoeken naar content van verschillende aanbieders en kanalen en hierover weer aanbevelingen e.d. krijgen. Financieel management communiceren (interacteren) g. relaties bouwen en netwerken h. overtuigen en beïnvloeden i. presenteren analyseren (analyseren, interpreteren) j. formuleren en rapporteren k. vakdeskundigheid toepassen l. materialen en middelen inzetten m. analyseren ontwerpen (creëren en leren) n. onderzoeken o. creëren en innoveren p. leren uitvoeren (organiseren en uitvoeren) q. plannen en organiseren r. klantgericht handelen s. kwaliteit leveren t. instructies en procedures opvolgen Beheersingscriteria Realiseren Het fysiek (drukken) of digitaal (platform) realiseren van de content zodat het geconsumeerd kan worden. Webdesigner, Technisch functioneel architect, Interactieve designer, Grafische vormgever, Systeembeheerder, DTP-er, Technisch ontwerper. Cross-mediaal realiseren De consument de mogelijkheid bieden om gebruik te maken van verschillende media en toch dezelfde gebruikerservaring te hebben. Capaciteit- en kwaliteitsmanagement Bij online platformen is goed capaciteits- en kwaliteitsmanagement essentieel om te zorgen voor een goede gebruikerservaring. Content opmaken & repurposing Voor digitale media en ook om later nog weer af te drukken: het opmaken van de content voor verschillende media, een gebruiksvriendelijke userinterface en content-repurposing (overzetten op een ander platform, in ander formaat). Naast het zelf doen gaat het hierbij ook om het bieden van tools. Snelheid & flexibiliteit in publicatie/realisatie Mogelijkheden om content (tekst, audio, beeld, video) snel (online) te kunnen publiceren in verschillende verschijningsvormen (flexibel). Authenticatie, security & DRM Zorgen voor de juiste toegang (wel/niet betaald), bescherming van contentrechten en privacy van de gebruiker. Printing/publishing on demand In kleinere oplagen efficiënt kunnen printen met korte levertijden. Financieel management aanpassen (aanpassen en aankunnen) u. omgaan met veranderingen en aanpassen v. met druk en tegenslag omgaan ondernemen (ondernemen en presteren) w. gedrevenheid en ambitie tonen x. ondernemend en commercieel handelen y. bedrijfsmatig handelen Distribueren Het ervoor zorgen dat de geaggregeerde, gerealiseerde content bij de consument terecht komt (bezorging, internet toegang e.d.) Trafficmanager, Accountmanager, Logistiek medewerker, Workflowcomposer. Capaciteits- en kwaliteitsmanagement Bij toename van het consumeren van online content is het voor een juiste gebruikers evervaring van belang om voldoende capaciteit / bandbreedte te hebben (vooral bij video). Samenwerken en optimaliseren fysieke distributie Als de fysieke consumptie van content verder afneemt, wordt het steeds belangrijker om de fysieke distributie zo efficiënt mogelijk in te richten, hierbij zal vooral samenwerken een rol spelen. Online contentverkoop en distributie De fysieke retail wordt steeds meer vervangen door de online retail in de vorm van webshops, het inrichten en onderhouden van webshops is een nieuwe activiteit (inclusief het verzorgen van de distributie na verkoop). Databasemanagement 05

6 Nieuwe kansen voor doorstromers mbo-hbo Erkenning Associate degree Onze samenleving heeft in de nabije toekomst behoefte aan meer beroepsbeoefenaren met een hoger kennis- en competentieniveau dan mbo-4, zo blijkt uit tal van onderzoeken. Maar voor veel mbo-schoolverlaters en werkende mbo ers is een vierjarige hbo-opleiding een brug te ver. Daardoor dreigt de arbeidsmarkt een groep te missen die hard nodig is. De wettelijke erkenning van het nieuwe tweejarige Associate-degreeprogramma in het hbo biedt een aantrekkelijke nieuwe mogelijkheid voor mbo ers die hogerop willen. n De nieuwe kwalificatie Associate degree (Ad) zit tussen mbo-4 en en hbo-bachelor in. Schoolverlaters en werkenden op mbo-4-niveau kunnen zich met het volgen van een Ad-opleiding in twee jaar scholen op een hoger niveau. De Ad-opleidingen zijn vanwege de vereiste relevantie voor het werkveld sterk beroepsgericht. Om de Ad-opleiding goed te kunnen combineren met de eigen beroepspraktijk, worden ze vaak niet alleen voltijds aangeboden, maar ook in deeltijd en/of in een duaal traject. Dit nieuwe type onderwijs voor de duur van twee jaar is voor deelnemers te overzien en is daarmee voor bepaalde doelgroepen veel aantrekkelijker dan een hbo-bacheloropleiding van vier jaar. De Ad-trajecten vallen binnen de bestaande bacheloropleidingen. Dat betekent dat de doorstromende mbo ers na het behalen van de graad Associate degree vervolgens in twee jaar de bovenliggende bachelorgraad kunnen behalen, aansluitend of in een latere fase. Nieuwe trajecten Sinds de start van de eerste pilots van de Associate-degreeprogramma s in 2006 zijn er al 57 pilotprogramma s toegekend aan hogescholen. Leido, de project- en advie s- organisatie voor het beroepsonderwijs, is in opdracht van het ministerie van OCW nauw betrokken bij de uitbouw van de Ad-programma s ( Uit hun belangstellingsregistratie per juli 2008 blijkt dat een groot aantal instellingen bezig is met het onderzoeken van de mogelijkheden voor nieuwe trajecten. Dat onderzoek zal zich ook moeten richten op het bestaansrecht van Ad-programma s. Er moet immers sprake zijn van een sterke arbeidsmarktrelevantie. Het inbouwen van een Ad in een hbo-opleiding is dus geen automatisme. Samenwerking Voor het Associate-degreeprogramma gelden dezelfde wettelijke vooropleidings eisen als voor bacheloropleidingen. Bij de aanvraag van een licentie voor een Ad-traject moeten de hogescholen duidelijk maken hoe ze rekening houden met de instroomkwalificaties van (groepen) studenten voor het te volgen programma. Voor hogescholen en mbo-instellingen is met de erkenning van de Associate degree dus een nieuwe mogelijkheid ontstaan om samen relevante en interessante Ad-opleidingen te ontwikkelen die aansluiten bij de vraag van de arbeidsmarkt. Voor de programmatische afstemming is de samenwerking van hogescholen met toeleverende roc s sterk aan te bevelen. Er leven zelfs plannen bij de overheid om straks onder bepaalde voorwaarden mbo-instellingen het Ad-programma in de eigen lesplaats te laten verzorgen, onder regie en controle van een partnerhogeschool. Dit om bepaalde regio s meer dan nu te kunnen bedienen. Onder alle omstandigheden is het de hogeschool die de aanvraag indient. Maar ook hierbij speelt het mbo een rol. De aanvragende school moet namelijk kunnen aantonen dat er afstemming heeft plaatsgevonden met een of meerdere regionale instellingen voor beroeps onderwijs en volwasseneneducatie (BVE) over het Ad-programma. Zo kan worden voorkomen dat mbo-4- schoolverlaters en de afgestudeerden van de Associate degree elkaar op de arbeidsmarkt in de weg zitten. Expertise Om zeker te zijn van de optimale arbeidsmarktrelevantie van een Ad-graad is samenwerking van hogescholen met het beroepenveld noodzakelijk, met name met de brancheorganisaties. De ervaringen met bepaalde pilots tot nu toe wijzen uit dat ook de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven (kbb) een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van Ad-programma s. Zo kan Kenniscentrum GOC op grond van zijn systematisch arbeidsmarktonderzoek cijfers en gegevens over trends in de grafimediasector van de arbeidsmarkt aanleveren om de relevantie te onderbouwen, en een nuttige partner zijn vanwege zijn expertise in het vertalen van onderzoeksgegevens in beroepsbeschrijvingen. Daar komt bij dat kenniscentra van oudsher ervaring hebben met het leren in de praktijk en het accrediteren van leerbedrijven. Kenniscentra zijn van huis uit bruggenbouwers en beschikken dan ook over uitgebreide netwerken van mogelijke partners bij de ontwikkeling van een Ad-traject. Ad Ad 06

7 Onderzoek Ad s in de creatieve industrie Kenniscentrum GOC heeft de arbeidsmarktrelevantie van een Associate-degreeopleiding kunnen peilen door enkele vragen mee te laten lopen met het jaarlijks vacatureonderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd in juni Van alle bedrijven hebben 463 bedrijven uit 7 verschillende branches in de creatieve industrie antwoord gegeven op de vragen over de Ad-opleiding. De uitkomsten. 71% van deze bedrijven geeft aan dat zij zo n opleidingsniveau zien zitten voor hun medewerkers. Tussen de verschillende branches zien we evenwel duidelijke verschillen: uitgeverijen zijn het meest positief en kopieerbedrijven het minst. De grootte van het bedrijf maakt daarentegen niet veel uit. De verschillen tussen grote en kleine bedrijven zijn klein: respectievelijk 75% en 69%. 75 Ondanks de toelichting dat een Ad-opleiding een tweejarig vervolg is na een opleiding op mbo-4-niveau, noemt bijna een kwart (22%) van de bedrijven functies die qua opleidingsniveau niet in aanmerking komen voor een Ad-opleiding. Bijvoorbeeld uitvoerend dtp er, drukker en grafisch nabewerker, maar ook chauffeur en magazijnbediende 5 6 worden genoemd. De initiële beroepsopleidingen voor deze functies liggen onder het vereiste mbo-4-niveau. Daarnaast worden er functies genoemd waarvan niet duidelijk is of het opleidingsniveau aansluit, bijvoorbeeld de functie van administratief medewerker. Onder de functies die wel in aanmerking komen, melden relatief veel bedrijven de functie van grafisch vormgever, orderbegeleider, commerciële functies en (project)managementfuncties. Al met al geven veel bedrijven aan dat ze het kennis- en vaardigheidsniveau van hun medewerkers omhoog willen brengen, maar we zien ook dat er nog weinig bekend is over de mogelijkheden van een Associate degree opleiding. De nieuwe opleiding is toch iets anders dan de upgrading van een willekeurig beroepsniveau. 22 Associate degree in de creatieve industrie Kom naar de werk conferentie mbo-hbo op woensdag 11 februari 2009 Voor wie is de conferentie bedoeld? Het programma is gericht op vertegenwoordigers van mbo- en hbo-instellingen, die werken aan verbetering van de doorstroming van mbo naar hbo. Wat kunt u verwachten? Het thema van de dag is Associate degree (Ad) in de creatieve industrie. De volgende onderdelen komen aan bod: Landelijke ontwikkelingen en de actuele stand van zaken van Ad-pilots. Recente resultaten van onderzoek naar Ad-behoefte in de grafimediabranche. Visie van branchevertegenwoordigers op ontwikkelingen rond Ad. Ervaringen met een bestaand Ad-programma. Inventarisatie van mogelijkheden en knelpunten van Ad-programma s voor beroepsgroepen in de creatieve industrie. Informeel verkennen van initiatieven bij deelnemers en ideeën uitwisselen (netwerken). Op woensdag 11 februari 2009 organiseert Kenniscentrum GOC een werkconferentie met het thema Associate degree in de creatieve industrie. Waar vindt de werkconferentie plaats? ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Inschrijven Wilt u zich inschrijven voor de werkconferentie? Stuurt u dan een naar Sierkina van der Gugten, s.gugten@goc.nl. U ontvangt tijdig de nodige informatie. Het programma duurt van uur. Er zijn geen kosten aan verbonden. 07

8 Experiment Eén leergang vmbo-mbo 2 Veel leerlingen die gebruikmaken van de mogelijkheid om zonder diploma vanuit het vmbo door te stromen naar het mbo, verlaten de school jammer genoeg voortijdig, zonder diploma. Een groot deel stopt zelfs al na de eerste paar maanden. De reden dat zo veel doorstromers stranden, is dat de overstap van het vmbo naar een mbo-instelling voor veel leerlingen een te grote omschakeling is. Om de schooluitval tegen te gaan, is een experiment gestart van één leergang vmbo-mbo 2. De bovenbouw van de basisberoepsgerichte leerweg (bbl) van het vmbo wordt daarbij samengevoegd met het mbo-2-niveau, tot één geïntegreerde beroepsopleiding. Vmbo-leerlingen die willen doorstromen naar het mbo kunnen gewoon verder leren in hun eigen vertrouwde omgeving, ze houden dezelfde docenten en krijgen les volgens de pedagogisch-didactische aanpak zoals ze die kennen. De ministeries van OCW en LNV willen leerlingen op deze manier stimuleren om een startkwalificatie te behalen op mbo-2-niveau. De ministeries geven alleen de kaders aan. De inhoud van de nieuwe leergang ligt vast in het kwalificatiedossier, maar scholen krijgen de ruimte om zelf de vorm te bepalen, en kunnen hun leerlingen zo onderwijs op maat aanbieden. Het experiment van één leergang vmbo-mbo 2 bestaat uit twee lichtingen: de eerste lichting is in augustus 2008 gestart (1139 leerlingen), de tweede lichting gaat in augustus 2009 van start. In totaal doen maximaal 5000 leerlingen mee aan het experiment, dat loopt tot juli Dan heeft de tweede lichting deze opleiding van maximaal vier jaar afgerond. De vmbo-scholen en mbo-instellingen die een samenwerkingsverband met elkaar aangaan in dit experiment ontvangen subsidie. Kijk voor meer informatie op de website van het ministerie van OCW: 08

9 Bruggen bouwen: vmbo-mbo Professionele vmbo-praktijk stimuleert doorstroom naar mbo Het Da Vinci College in Roosendaal is dit schooljaar gestart met een experiment waarbij vmbo en mbo in elkaar overvloeien. Vorig jaar begonnen vmbo t Venster en het roc Rijn IJssel in Arnhem al aan een integratietraject. Hoe overbruggen zij organisatorisch en inhoudelijk de overgang van vmbo naar mbo? Stuiten ze op dezelfde knelpunten? En voor welke oplossingen kiezen ze? Een gesprek met twee bruggenbouwers voor de printmediaopleiding vmbo-mbo 2. Het Da Vinci College is dit schooljaar begonnen met het Vakcollege Techniek. Daarin geeft de school leerlingen alle gelegenheid kennis te maken met de wereld van de techniek. Dus niet alleen grafimedia, zegt Cees van Overveld, docent printmedia aan de Roosendaalse school voor vmbo- en praktijkonderwijs. Ook metaal, elektro, motorvoertuigen, logistiek, bouwtechniek en schilderen horen daarbij. In het Vakcollege Techniek krijgen de leerlingen in de eerste twee jaar twaalf uur techniek per week, veel meer dan de tot nu toe gebruikelijke twee uur. In het derde leerjaar gaan ze een hele dag op stage en in het vierde jaar twee dagen per week. Van Overveld: De leerlingen halen hun vmbo-diploma op basis- of kaderniveau en kunnen daarna op het vakcollege direct door naar het mbo, niveau 2 of 3. Door deze nieuwe aanpak en de doorlopende leerlijn is er eigenlijk geen onderscheid meer tussen vmbo en mbo. Buddy Vmbo t Venster en roc Rijn IJssel in Arnhem zijn vorig schooljaar al gestart Cees van Overveld, vmbo-docent printmedia Da Vinci College, Roosendaal met een nieuwe manier van werken waarbij vmbo en mbo veel meer door elkaar lopen. Volgens Theo Willemsen, docent printmedia aan beide scholen, is de verschillende manier waarop in vmbo en mbo met leerlingen wordt omgegaan, een belangrijke oorzaak van de slechte aansluiting die vaak wordt ervaren. In het vmbo worden leerlingen min of meer gepamperd, begeleid en verzorgd van begin tot eind. In het mbo wordt veel meer zelfstandigheid verwacht. Leerlingen die van vmbo naar mbo gaan, redden het daardoor vaak niet. De nieuwe aanpak van de scholen moet hierin verandering brengen. We werken in kleine groepen. Leerlingen in de bovenbouw van het vmbo lopen in de praktijk mee met leerlingen in het mbo, vertelt Willemsen. Ze krijgen naast het reguliere praktijkonderwijs en stage in het bedrijf een soort buddy aangewezen: een goede mbo er die een vmbo-leerling begeleidt. De vmbo ers leren de techniek en de praktijk dus goed kennen én ze raken bekend met de manier waarop het mbo-onderwijs werkt. En de mbo ers kunnen profiteren van de intensievere begeleiding die tot dusver alleen in het vmbo werd gegeven. Trends volgen Maar als de aanpak van leerlingen in vmbo en mbo zo verschillend is, hoe staat het dan met de aansluiting van de leerstof? Geen probleem bij ons, zegt Willemsen. Het programma Werkplekken Structuur vmbo is als basis gebruikt voor het ontwikkelen van de lesstof voor het mbo. Het format dat in het vmbo is gebruikt, heb ik letterlijk overgenomen. Daardoor sluit het naadloos aan. En deelnemers die bij ons de opleiding Printmedia gaan volgen zonder een grafische vooropleiding,starten met een verkort WPS-programma vmbo. Da Vinci College, Roosendaal n In het vmbo worden leerlingen min of meer gepamperd. In het mbo wordt veel meer zelfstandigheid verwacht 09

10 Ook Van Overveld ervaart op het gebied van de leerstof geen knelpunten. Tot op heden gelukkig geen onoverkomelijke problemen, zegt hij. Ik moet daar wel bij vermelden dat wij nog geen ervaringen hebben met theatertechnieken. Daar zijn wij dit schooljaar pas mee gestart. Als kleinere vmbo-school met grafimedia moeten we wel alert blijven op komende veranderingen in het mbo. Ik hoop dat we de nieuwe trends kunnen blijven volgen. Een mooi voorbeeld is digitaal drukken. Je kunt wel over de leerstof beschikken, maar zonder de essentiële leermiddelen bereik je weinig. We bezoeken nu elk jaar een bedrijf waar we digitale drukmachines in werking kunnen zien. Dat boeit de leerlingen niet heel erg; ze moeten iets kunnen dóén. In de toekomst willen we met een groep leerlingen naar het mbo om daar, door middel van een workshop, de praktijk te proeven. Succesfactor Naast leerstof zijn dus ook de leermiddelen een belangrijke succesfactor. t Venster en het Rijn IJssel kunnen met ingang van het nieuwe jaar gebruikmaken van fraaie nieuwbouw met professionele faciliteiten. Willemsen: We hebben een complete handelsdrukkerij kunnen inrichten. Met een drukpers, computer-to-plateapparatuur, een snijmachine, noem maar op. Alleen had het vmbo dat nooit gekund, samen met het mbo wel. We gaan hier drukwerk verzorgen voor onder meer de 29 locaties van Rijn IJssel in Arnhem. Dus echt productie maken, maar dan met het onderwijs centraal en dus in ons eigen tempo. Stage Van Overveld is er eerlijk over dat zijn Da Vinci wat faciliteiten betreft over minder mogelijkheden beschikt. Maar met goede stages kom je ook heel ver. Ook daarmee bereiden wij onze leerlingen beter voor op de doorstroom naar het mbo. Zet een leerling tien keer per jaar achter een drukpers en hij leert veel meer dan je kunt aanbieden in de klas. Het vinden van geschikte stageplaatsen blijkt echter niet altijd eenvoudig. Van Overveld: Ik ervaar op dit moment aan den lijve hoe moeilijk het is om leerlingen van een goede stageplaats te voorzien. Het grootste probleem voor ons is het beperkte aantal multimedia- en AV-bedrijven. De school doet er alles aan om stages centraal te regelen en in de regio wordt hard gewerkt om de grafische bedrijven op één lijn te krijgen. Ik hoop dat dat resulteert in een groter aanbod van stageplaatsen. Willemsen ondervindt minder problemen: Het is natuurlijk niet vanzelfsprekend dat alle deelnemers een plek vinden. Niet iedereen voldoet aan de voorwaarden die werkgevers stellen aan stagiairs. Maar belangrijk is wel dat de werkgevers in onze regio zich ervan bewust zijn dat zij een actieve rol in het opleiden moeten spelen, wil de grafimediabranche in de toekomst over voldoende personeel kunnen beschikken. Theo Willemsen, vmbo- en mbo-docent printmedia vmbo t Venster en roc Rijn IJssel, Arnhem Het vmbo en mbo hebben samen een complete handelsdrukkerij kunnen inrichten Wilt u kans maken op een gratis overnachting, kijk dan bij het lezersonderzoek op pagina

11 Bruggen bouwen: mbo-hbo Koudwatervrees verdwijnt door contact Michiel Bilstra, clusterdirecteur Kunst, Media & Design van het Deltion College, Zwolle Bruggen bouwen? We hadden ons allang samen op één oever moeten settelen! Michiel Bilstra, clusterdirecteur van Kunst, Media & Design van het Deltion College voor mbo in Zwolle, heeft vijfentwintig jaar ervaring in mbo én hbo. Hij twijfelt er geen moment aan: alleen door contact, uitwisseling en samenwerking verdwijnt de koudwatervrees tussen beide typen onderwijs. Mbo-studenten die doorstromen moeten wennen aan een ander gebouw, een andere cultuur, andere regels en andere verwachtingen. Er is een ander IT-systeem, het portfoliosysteem wijkt iets af en docenten benaderen je op een andere manier. Vlak dat niet uit, de sfeergevoeligheid is groot op die leeftijd, zegt Michiel Bilstra. Het ideale middel om de drempel te slechten, is contact vanaf de basis. Docenten van mbo en hbo die sámen een opleiding vormgeven. Vaak is dat een brug te ver en wordt er naarstig gezocht naar koppelstukjes. Maar dat blijven zwakke plekken. Toen wij bijvoorbeeld hoorden dat Hogeschool Windesheim in Zwolle een opleiding Communication & Multimedia aan het ontwikkelen was, hebben we met het oog op het doorstroomperspectief van onze studenten Interactieve Media Vormgeving direct contact gezocht. Kennisontwikkeling Programma s van mbo en hbo zouden naadloos moeten doorlopen. In hetzelfde gebouw en met docenten die samenwerken, zegt Bilstra. Een stap in de goede richting is de oprichting van één veldadviesraad (beroepsbegeleidingscommissie). Waarom twee, als mbo ers en hbo ers in bedrijven ook samen optrekken? Daarom pleit Bilstra er ook voor om beide groepen vaker en intensiever met elkaar te laten samenwerken in projecten in de bedrijfsomgeving. Ook vindt hij dat het mbo zich met het oog op de aansluiting wel wat meer mag richten op kennisontwikkeling van docenten. Bijvoorbeeld door deelname aan kenniskringen op hogescholen. Dat gebeurt nu mondjesmaat. Kennis moet circuleren. Vertrouwen Het Deltion College heeft een opleiding Animatie, een nieuwe opleiding. Ik wilde graag samenwerken met Hogeschool Artez in Zwolle omdat ik meen dat een deel van onze studenten door kan stromen. Bij Artez bekeek men ons aanvankelijk met argusogen: willen ze het hbo-niveau benaderen? Onze docenten, die voor een deel zelf de kunstacademie hebben gevolgd, hadden het gevoel dat de Artez-docenten op hen neerkeken. Ik heb de hbo-collega s uitgenodigd om bij ons te komen kijken. En wij zijn naar de afscheidstentoonstelling van hun studenten gegaan. En plotseling verdwijnt de koudwatervrees. Wantrouwen maakt plaats voor vertrouwen en je gaat elkaars niveau respecteren. Je voelt dat je allemaal hetzelfde doel nastreeft: ervoor zorgen dat talentvolle studenten terechtkomen waar ze horen. Er bestaan plannen voor een gezamenlijke expositie van de beste studenten van mbo en hbo. Onze studenten worden opgetild en ook Artez-studenten presenteren zich in een beter perspectief, je ziet de groeipotentie. Bilstra is hoopvol gestemd. Als we het instituutsgerichte denken maar overstijgen. laat mbo ers en hbo ers vaker en intensiever met elkaar samenwerken in projecten in de bedrijfsomgeving n Naar een geleidelijke doorstroming van mbo naar hbo samenwerken vanaf de basis begeleiding door docenten mbo én hbo gezamenlijke projecten in de beroepsomgeving één veldadviesraad aansluiting van mbo-docenten bij kenniskringen Deltion College, Zwolle 11

12 Kwalificatiedossiers in ontwikkeling Gamedeveloper In de mediabranche zit het kwalificatiedossier Gamedesign. Bij deze kwalificatie staat de vormgeving van games centraal. Voor de ontwikkeling van een game is naast vormgeving ook techniek nodig. Kenniscentrum GOC is bezig om voor dit vakgebied een kwalificatie te ontwikkelen. Het gaat om een extra uitstroom binnen het kwalificatiedossier Mediatechnologie. De uitstroom gaat vermoedelijk Gamedeveloper heten. Onderzoek heeft uitgewezen dat de arbeidsmarkt naast goede gamedesigners behoefte heeft aan goede gamedevelopers. Deze opleiding is er al op hbo-niveau en komt er nu dus ook op mbo-niveau. Lezersonderzoek Geef uw mening De Connect die nu voor u ligt, is inmiddels de vijfde. Wij zijn bijzonder benieuwd naar uw mening over deze uitgave en stellen het bijzonder op prijs als u uw medewerking verleent aan een lezersonderzoek. en win een weekendje weg Via de onderstaande link komt u rechtstreeks terecht op het digitale vragenformulier. Het beantwoorden van de vragen neemt ongeveer 5 à 10 minuten in beslag. Onder de deelnemers aan het onderzoek verloten wij een bon van Weekendjeweg.nl, ter waarde van 150,-. Het onderzoek wordt uitgevoerd door ITHAKA research. Dit gerenommeerde onderzoeksbureau is gespecialiseerd in mediaonderzoek, marketing en groeigerelateerde vraagstukken. Nieuw: Printmedia niveau 4! Een nieuwe generatie specialisten voor het grafimedia bedrijf wordt de komende jaren opgeleid in Rotterdam. Daar is namelijk dit schooljaar de gloednieuwe niveau-4-opleiding Printmedia gestart. Uniek, want op dit gebied konden leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs nooit verder komen dan niveau 3. Bij het Grafisch Lyceum Rotterdam vinden we het ontbreken van niveau 4 in printmedia al zo n tien tot vijftien jaar een groot gemis, zegt David de Goede, hoofddocent aan het Grafisch Lyceum Rotterdam. Na overleg met een groot aantal betrokkenen, en gesteund door diverse onderzoeken, zijn we er samen met Kenniscentrum GOC mee aan het werk gegaan. De deelnemers worden opgeleid tot Printmediatechnoloog. In de niveau-3-opleidingen begin je breed en wordt je focus in de loop van de opleiding steeds smaller. Van de Printmediatechnoloog verwachten we dat hij goed op de hoogte is van zowel DTP als drukken en nabewerking. Daarnaast ontwikkelen de deelnemers andere kwaliteiten bijvoorbeeld een hoger analytisch vermogen dan leerlingen op niveau 3 waarmee ze aan de slag kunnen als bijvoorbeeld voorman of productieleider. De Goede is enthousiast: Na niveau 3 konden leerlingen alleen verder richting grafisch management of staf en kader. Nu bieden we nieuwe leerlingen voor het eerst een volledige niveau-4-opleiding in de grafimediatechniek. Alvast hartelijk dank voor uw moeite! Routekaart vmbo-mbo-hbo Update De nieuwste update van de Routekaart vmbo-mbo-hbo is doorgevoerd op 1 november De Routekaart op de website van Kenniscentrum GOC geeft een overzichtelijk beeld van de beroepsopleidingen voor de (grafi)mediabranche in Nederland. Alle scholen voor beroepsonderwijs is de afgelopen periode gevraagd om actuele informatie over hun aanbod te leveren. Ook de aansluitingsmogelijkheden tussen mbo en hbo zijn uitgebreid. De routekaart vmbo-mbo-hbo is vooral geschikt voor docenten, decanen en afstemmers van vmbo, mbo en hbo. De Routekaart is voortdurend in ontwikkeling. Wilt u gegevens toevoegen of hebt u wijzigingen? Neem contact op met Marion Kuin, projectleider Routekaart vmbo-mbo-hbo, m.kuin@goc.nl. Ga naar Routekaart Colofon Connect is een speciale uitgave van Kenniscentrum GOC, Postbus 347, 3900 AH Veenendaal T: (0318) E: info@goc.nl I: Redactie Joke van der Kamp, Marion Kuin, Els van Thiel, Paul Voogsgerd Concept & design Okkerreclame, Veenendaal Druk Roos en Roos, Arnhem 12