Simpeler gaat het niet worden

Transcriptie

1 B+P=100% Nu in Ede! Ga op zeker, ga voor B+P m a a r t n u m m e r 5 j a a r g a n g 2 w w w. i t - e x e c u t i v e. n l Simpeler gaat het niet worden IN HET NIEUWS BELASTINGDIENST MIST CIO In de ambtelijke top van de belastingdienst zit geen it-verantwoordelijke. Daarom zal een extern regie-0rgaan weinig soulaas bieden. De technische problemen dringen niet door tot het management. p. 6 MANAGEMENT DIALOOG BLIJFT LASTIG Business IT alignment. Wordt dit onderwerp te zwaar aangedikt of is hier echt sprake van een hot issue? Lees in het CIOnet-panel of een betere afstemming van IT op de rest van de organisatie mogelijk is. p. 21 TECHNOLOGIE BESPAREN OP ENERGIEGEBRUIK Hoe kun je duurzamer opereren en gelijktijdig fors besparen op kosten? IT Executive liep mee met een energyscan bij medicijnendistributeur OPG. Eerste les: ook pc s die uitstaan gebruiken stroom. p. 22 Bedrijfssoftware is complex en simpeler gaat het niet worden, ongeacht wat de softwareleveranciers beloven. Dit betoogt Cynthia Rettig in The trouble with enterprise software. In de meeste grote organisaties zijn backofficesystemen een bonte lappendeken van systemen, databases en softwareprogramma s die onderling verbonden zijn via duistere, slecht gedocumenteerde processen. In 1970 ging 2,6 procent van de totale investeringen naar IT, in 1990 was dat al 9 procent en in 1999 maar liefst 22 procent. IT-afdelingen besteden gemiddeld 70 tot 80 procent van hun budget louter aan het in de lucht houden van de bestaande systemen. Rettig betoogt dat nieuwe technologie de complexiteit eerder heeft verhoogd dan verminderd. Een oplossing heeft ze niet. Ze pleit ervoor dat het algemeen management meer kennis krijgt van IT en daardoor realistischer verwachtingen. Business IT alignment dus, maar dan andersom. p. 12 MENS & WERK AANTREKKELIJK ZIJN LOONT Aantrekkelijke mensen krijgen eerder een baan en meer betaald. Deze discriminatie vinden we zo vanzelfsprekend dat er zelden over geklaagd wordt bij de commissie Gelijke Behandeling. p. 37 Elke dinsdag de meld je aan op N I E U W S B R I E F

2 REDACTIONEEL INHOUD Meer verstand van IT? Business IT-alignment wordt in onze kringen vaak betrokken op het eigen functioneren: techneuten zouden beter moeten luisteren naar de behoeften van de business. Maar een productieve samenwerking vereist dat het algemeen management zelf langzamerhand ook enig verstand heeft van informatietechnologie. Al was het maar om realistische verwachtingen te koesteren over de mogelijkheden die IT biedt. Er zijn heel wat managers die van nieuwe flexibele online systemen dromen die zich moeiteloos plooien naar elke zakelijke wens, hoe irreëel ook. Er komen brokken van het nastreven van dit soort idealen. De beschuldigende vinger wijst dan snel naar de it-afdeling, maar dat is vaak niet de hele waarheid. Het heeft soms ook met onrealistische opdrachten te maken. Wat je het itmanagement dan vooral kan nadragen is dat ze niet bij de start keihard op de rem hebben getrapt. De it-infrastructuur van de meeste grote organisaties is een bonte lappendeken van hardware, applicaties en slecht gedocumenteerde koppelingen; netwerken vallen regelmatig uit, computers haperen en e- mailcommunicatie krijgt op een kwade dag de snelheid van een postduif. Als it-manager kun je mooie verhalen over de toegevoegde waarde van IT hebben, maar als de basisinfrastructuur al zoveel hoofdbrekens geeft, doet dat je geloofwaardigheid als gesprekspartner geen goed. Dit was een van de belangrijkste wijsheden die kwam bovendrijven tijdens het ronde tafel debat dat de redactie van IT Executive kort geleden organiseerde over business IT alignment. Een andere opvallende conclusie uit dit gesprek was dat uitvoerige procedures, modellen en processen de effectieve inzet van IT niet per se beter maken. Het is vooral de informele dialoog met leidinggevenden en andere collega s uit de organisatie die een positief effect op IT hebben. Naast technische kennis zijn goede communicatievaardigheden dus heel erg belangrijk geworden. Een voorproefje van deze discussie vindt u in de CIOnet-panel bijdrage van deze maand die over dit onderwerp gaat. In de volgende IT Executive drukken we het hele verslag van dit debat af. Sytse van der Schaaf Adjunct-hoofdredacteur IT Executive Nieuwsbrief IT Executive De redactie van IT Executive brengt sinds kort een wekelijkse elektronische nieuwsbrief uit. De e-zine verschijnt iedere dinsdag rond de lunch. U kunt zich aanmelden op NIEUWS 4-11 Nieuwsoverzicht 5 Weekmakers 7 Trends en feiten 9 Wannahave 11 Column Dominique Deckmyn MANAGEMENT 12 Bedrijfssoftware geeft valse hoop 14 Column Charles Groenhuijsen 16 Management Kort 21 CIOnet-panel TECHNOLOGIE 22 Medicijndistributeur OPG meet energieverbruik IT door 25 Column Ron Tolido 26 ICT Haalbaarheidstoets moet zorgen voor realistische vraag van de overheid 28 Beter overzicht, betere beslissingen 29 Column IT&Recht Peter van Schelven FORUM 31 Lezersreacties 31 Agenda MENS&WERK 33 Nieuws arbeidsmarkt 35 Banencaroussel 36 Portret van een it-manager 37 Column René Diekstra ESCAPE 38 Nerdville 38 Colofon ADVERTEERDERSINDEX 01 Afas 01 A2 Networks 01 B + P 02 BBeyond 14 Casa Holanda 10 Greening the enterprise IMF/ IT Executive Opleidingen 34 IT Executive Recruitment 39 Marqit 32 Match 4 08 SLTN 40 Toshiba 19,20 Vodafone nr 5 19 maart

3 IN HET NIEUWS WEEKMAKERS VISTA GOEDKOPER Microsoft gaat de prijzen van Windows Vista verlagen. Het meest in ontwikkelingslanden, tot wel 50 procent. Het gaat alleen om de retail-versies, dus die in de winkel te koop zijn en niet de versies die worden meegeleverd met nieuwe hardware. Microsoft zegt dat de prijsverlagingen een stimulans voor de winkelverkopen moeten zijn. NOVELL KOOPT BEHEERPRODUCTEN Novell heeft 205 miljoen dollar geboden voor het Canadese PlateSpin. De producten van PlateSpin richten zich op het beheren van datacenters; PlateSpin Convert voor het overzetten van virtuele naar fysieke servers en vice versa, PowerRecon voor het verzamelen van it-gegevens die worden gebruikt voor factureren of doorbelasten, en PlateSpin Forge, een recovery (hardware) appliance server. BEZWAAR TEGEN TOMTOM De Europese Commissie heeft middels een zogenoemd statement of objections bezwaar gemaakt tegen de overname van Tele Atlas door TomTom. Dit betekent niet dat de commissie de overname afkeurt, maar dat TomTom tot 5 mei de tijd krijgt om op een betere manier te garanderen dat er na de overname ook nog sprake zal zijn van eerlijke concurrentie. EMC NEEMT PI OVER EMC heeft een overeenkomst ondertekend voor de overname van Pi. Pi staat voor Personal information en heeft rond de honderd medewerkers in de VS, Canada en India. Het bedrijf maakt software waarmee gebruikers kunnen bepalen hoe zij hun eigen gegevens, lokaal of online, willen ontsluiten. DOUBLE CLICK EN GOOGLE MAG De Europese Commissie heeft de overname van het online advertentiebedrijf DoubleClick door Google vorige week goedgekeurd. Google biedt ruim 2 miljard euro voor DoubleClick, dat gespecialiseerd is in banners en pop-ups. Op dat terrein is Google nog niet actief. Politici en de Europese consumentenbond zijn bezorgd omdat Google nu nog meer informatie kan verzamelen over het surfgedrag van mensen. Ordina wil Getronics-onderdelen Dienstverlener Ordina heeft zich gemeld bij eigenaar KPN als overnamekandidaat voor de applicatietak en het Pink Roccade-deel van Getronics. De omzetwaarde van beide onderdelen zou rond de 400 miljoen euro liggen. Ook Capgemini heeft zich als koper gemeld. Ordina heeft interesse in de Business Application Service (BAS) en Business Solutions voor lokale overheden en de zorgsector. Dit blijkt uit een toelichting op de jaarcijfers die Ordina kort geleden uitbracht. Topman Ronald Kasteel van Ordina schrijft: Het mag geen verrassing zijn dat wij met interesse kijken naar de aangekondigde verkoop van Getronics-onderdelen door KPN. Modernisering IT topprioriteit Onderzoeksbureau Gartner luidt de alarmbel: de komende zeven jaar zal in veel organisaties een overweldigend aantal verouderde applicaties en systemen uit bedrijf moeten worden genomen en vervangen door nieuwe technologie, maar vaak ontbreekt nog iedere vorm van strategische planning om dat tijdig en weloverwogen te doen. De mate van veroudering van onderdelen van portfolio s is een grote zorg op zichzelf, aldus Gartner, maar dat wordt nog verergerd door een gebrek aan voorbereiding en planning van de vervanging. Andy Kyte, vice president van het onderzoeksbureau: Modernisering van de IT moet niet gebeuren op basis van paniekreacties op de korte termijn. Daar is de IT inmiddels veel te grootschalig en te complex voor. Modernisering vereist het volledige commitment van het it-management team en eveneens van veel van de afnemers aan de businesskant. Gartner noemt vier redenen waarom modernisering nu topprioriteit is: Softwarefouten opsporen KPN liet vorige maand bij de presentatie van zijn jaarcijfers weten dat het bepaalde onderdelen van Getronics wil afstoten. Ordina heeft niet bekendgemaakt of er al een bod is uitgebracht en wat de hoogte van dat bod is. Bij de jaarcijfers meldde Ordina dat het zijn bedrijfsonderdeel Technical Automation ( embedded en industriële IT) in de etalage heeft gezet. 1. Het gebrekkige vermogen van it-systemen om snel te reageren op veranderende behoeften van de business. 2. Er vindt steeds meer integratie van portfolio s plaats, wat op zichzelf goed is, maar waardoor de complexiteit ook snel toeneemt. 3. Toenemende veroudering van de bestaande itsystemen 4. Spoedige pensionering van een groot deel van de medewerkers met kennis van legacy-systemen. Organisaties moeten niet raar opkijken, aldus Gartner, wanneer 25 tot 30 procent van de werknemers met zulke vaardigheden de komende drie jaar vertrekt. CIO s moeten modernisering daarom bovenaan hun agenda plaatsen, adviseert Gartner. En ze moeten daar zelf direct leiding aan geven. Meer informatie: What the CIO Should Know and Do About IT Modernization en Key Issues for IT Modernization, Onderzoekers van de universiteit van Saarland in Saarbrücken hebben een model ontwikkeld voor het voorspellen van programmeerfouten in applicaties. Dit kan mogelijk geld besparen, omdat ontwikkelaars nu worden gewezen op delen van de code die ze eerst kunnen isoleren voor grondige tests. Het model is met name gericht op software die een upgrade ondergaat. De geschiedenis van die software en de rapporten over vroegere fouten worden geanalyseerd. De broncode wordt ook onderzocht, om in kaart te brengen hoe de modules binnen de software met elkaar in contact staan. Ook de communicatie tussen de ontwikkelaars van de software ( , instant messaging, discussies in overlegforums) worden bij de analyse betrokken. Dan wordt er bekeken of bepaalde handelwijzen van programmeurs in verband kunnen worden gebracht met fouten in de software. Met die gegevens wordt een statistische analyse gedaan om een voorspelling te doen over welk deel van de code hoeveel procent kans maakt op een fout. Softwarebedrijven als IBM, SAP en Microsoft zouden al interesse voor het model hebben getoond. Belastingdienst mist cio De verantwoording voor IT is niet goed belegd in de ambtelijke top van de Belastingdienst. Door deze fundamentele fout in de organisatiestructuur zal een regie-orgaan dat onder aanvoering van het Ministerie van Financiën van buitenaf de problemen te lijf gaat weinig effect hebben. Dat is de mening van Arie van Deursen, hoogleraar software engineering aan de TU Delft.Van Deursen reageert hiermee op de ingreep van staatssecretaris De Jager van Financiën, nadat de Tweede Kamer het vorige week helemaal gehad had met de Belastingdienst omdat zevenhonderdduizend aangiftes spoorloos verdwenen waren en opnieuw zullen moeten worden ingediend. Maar diezelfde Tweede Kamer heeft wel bijgedragen aan het ontstaan van de problemen, meent Van Deursen. De fiscus werd de afgelopen jaren opgezadeld met tal van nieuwe grote projecten, zoals de invoering van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en Digid, terwijl het volkomen duidelijk was dat de systemen van de dienst al kraakten en er geen nieuwe taken bij konden hebben. Van Deursen: Je kunt grote systemen als van de Belastingdienst niet straffeloos blijven aanpassen. Op een gegeven moment moet je de tijd nemen om de interne structuur te onderzoeken en te repareren. De Tweede Kamer zou zich daar veel meer bewust van moeten zijn. Dit besef lijkt onderhand door te dringen, want De Jager heeft vorige week aangegeven dat de fiscus er de komende tijd geen nieuwe taken meer bij mag krijgen, zoals de geplande AOW- heffing en de kilometerheffing. De Belastingdienst draagt zelf ook schuld aan de problemen, vindt van Deursen. De hele top van die dienst had als één man voor die plannen moeten gaan liggen. Dat is niet gebeurd. Het meest fundamentele probleem van de Belastingdienst is dat er geen verantwoordelijke voor de IT in de hoogste leiding zit. De technici bij de dienst weten wel waar de problemen zitten, maar dat dringt niet goed door tot het management. Daarom zou er dus een cto of cio moeten komen. Nog fundamenteler vindt hij het feit dat Nederland onvoldoende investeert in de ontwikkeling van kennis over het management van grootschalige en complexe softwaresystemen. Verschillende universiteiten en bedrijven hebben herhaaldelijk geprobeerd de overheid daartoe te bewegen, maar telkens werden deze voorstellen afgewezen. Nu staat de Belastingdienst openlijk te kijk. Maar de situatie bij de Belastingdienst is zeker niet uniek. Het is wachten op het volgende geval. WIE INVESTEERT EEN MILJARD DOLLAR? IBM natuurlijk, makkie. IBM investeert de komende drie jaar een miljard dollar in Unified Communications, het samenkomen van communicatieproducten als instant messaging, telefonie en videoconferentie. Een miljard dollar? Tja, geen paniek. Dat is gewoon de IBM-manier om te zeggen dat ze iets belangrijk vinden. 1 miljard dollar = lekker belangrijk in IBM-speak. Ze kunnen niet anders. De marketingafdeling van Big Blue doet het al jaren zo. Maakt IBM van Linux ineens een speerpunt: IBM investeert een miljard dollar in Linux (1999); samenwerken met Peoplesoft: IBM en Peoplesoft investeren 1 miljard in technologische samenwerking (2004). Duurzaamheid? Project Big Green (2007): IBM investeert een miljard dollar in groene IT. Zou iemand de werkelijk gedane investeringen vervolgens ooit nog eens narekenen? LEUKER KUNNEN WE HET NIET MAKEN? dat hoeft ook niet, Belastingdienst; als je maar weer betrouwbaar wordt. Vorige week kreeg ik een naheffingsaanslag omzetbelasting. De Belastingdienst vorderde hetzelfde bedrag terug dat men mij een maand eerder in mijn beleving spontaan had uitgekeerd. Tot voor kort had ik de oorzaak van deze verwarrende transacties uitsluitend bij mijzelf of mijn accountant gezocht, nu vreesde ik onmiddellijk het volgende slachtoffer van deze haperende overheidsdienst te zijn. Ik vrees dat met mij veel Nederlanders hun vanzelfsprekende vertrouwen in dit voormalige it-pareltje onder de overheidsdiensten kwijt is. Zeker nadat eind februari bekend werd gemaakt dat digitale belastingaangiftes zijn verdwenen. Daarbij gaat het namelijk niet meer om technische complicaties of gebrekkige dienstverlening maar om elementaire procedurele fouten. Dan is er echt iets grondigs mis. De Belastingdienst heeft er kortom nog een enorm probleem bij: geloofwaardigheid. Dat is zo n beetje het ergste wat zowel de dienst als de belastingbetaler kan overkomen. MAG IK NU WEL EEN IPHONE? nog even wachten. Apples iphone was hét hebbeding van 2007, ongeacht de introductieprijs van 500 dollar en het verplichte dure maandabonnement. Talloze werknemers hebben zich natuurlijk al bij de it-manager vervoegd om deze telefoon via de baas in bezit te krijgen. Tot dusver was het eenvoudig deze verzoeken terzijde te leggen. Het beste argument is natuurlijk dat het ding nog niet officieel verkrijgbaar is in Nederland. Maar daarbij kon u zeggen is het een consumentenspeeltje: geen ondersteuning van umtsnetwerken, niet verkrijgbaar via de huisleverancier, niet in staat gegevens uit te wisselen met de dominante bedrijfscommunicatieplatforms Exchange, Lotus Notes en het Blackberry; niet uitbreidbaar met welke andere bedrijfsapplicatie dan ook. Maar dat gaat allemaal veranderen. De iphone wordt bedrijfsfähig: synchronisatie met Outlook en Exchange, ondersteuning van Cisco s IPsec beveiligingsprotocol en last but not least ontwikkelgereedschap (sdk) voor iphoneapplicaties. Een echt open platform wordt de iphone niet Jobs houdt de touwtjes strak in handen maar het kleinood kan op termijn niet meer worden weggezet als consumentenspeeltje. Blijft voorlopig één argument over: nog altijd niet verkrijgbaar in Nederland. Vreemd eigenlijk dat we er zoveel aandacht aan besteden. Het lijkt de film van Wilders wel. Fred van der Molen 4 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart

4 IN HET NIEUWS GROEI SERVERS STAGNEERT Na een van de beste jaren ooit te hebben gekend in 2007, krijgt de markt van servers dit jaar waarschijnlijk met een tegenvaller te maken, aldus IDC. De Amerikaanse kredietcrisis zal wereldwijd doorwerken in terugvallende consumentenbestedingen. Dat kan ervoor zorgen dat de groei stagneert in In 2007 werd er in servers in totaal 54,42 miljard dollar omgezet. Dat is het meest sinds het topjaar 2000, waarin de omzet op 61,6 miljard dollar uitkwam. ADOBE AIR Adobe Systems heeft AIR (Adobe Integrated Runtime) uitgebracht. Hiermee is het mogelijk om een webapplicatie ook offline, dus zonder internetverbinding te gebruiken. Bovendien wordt het met AIR mogelijk om typische desktop-functies ook in de webapplicatie te gebruiken, zoals bijvoorbeeld drag-anddrop. AIR is gratis te krijgen; Adobe wil er via ontwikkel-tools zoals Flex Builder aan verdienen. DUNNE LENOVO THINKPAD Lenovo bracht de ultradunne ThinkPad X300-laptop uit, die dankzij zijn afmetingen al snel doet denken aan de onlangs verschenen Apple MacBook Air. Lenovo wijst er op dat de X300 in tegenstelling tot het Apple-product beschikt over drie usb-poorten en een dvd-rw drive. Daar staat tegenover dat de X300 wel iets dikker is (bijna een halve cm) dan de Air. De X300 verbruikt 25 procent minder stroom dan voorgaande ThinkPads, onder meer dankzij een 64 GB ssd-drive en een 13,3 inch led-backlit scherm. NIEUW IBM MAINFRAME IBM heeft met de System z10 een nieuw mainframe uitgebracht, de opvolger van de z9. Het nieuwe apparaat is een stuk krachtiger dan de voorganger; hij kan worden uitgerust met quad-core processors, tot 64 cores per stuk. Daarmee worden de processorprestaties tot 50 procent verbeterd. Dankzij de ondersteuning van Infiniband wordt de interne bandbreedte verhoogd van 2,7 GBps tot 6 GBps. Itil nog altijd populair Zo n 66 procent van alle organisaties wereldwijd maakt gebruik van Itil als best practice raamwerk voor IT Service Delivery. Dat blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van Dimension Data. Andere modellen en raamwerken zijn veel minder populair, zoals MOF (47 procent) of Six Sigma (41 procent). Van Prince 2, ISO, CMMi, ASL, CoBIT en TQM variëren de Groei IT-uitgaven basisscholen De helft van de scholen verwacht een groei van het it-budget van gemiddeld 18 procent. Dit is een van de conclusies van een online onderzoek door VNU Exhibitions en de Algemene Vereniging van Schoolleiders onder 577 Nederlandse basisscholen. Andere conclusies zijn: digitale schoolborden hebben het klaslokaal veroverd, ruim 60 procent van de scholen blijkt te beschikken over een digitaal schoolbord en 89 procent van de ondervraagde schoolleiders is van plan het aantal van die borden op korte termijn uit te breiden; de drie grootste kostenposten op school zijn: 1) afschrijving en vervanging van hardware, 2) het uitbesteden van beheer en 3) licenties; negen van de tien scholen besteden werkzaamheden op het gebied van it-beheer uit aan externe dienstverleners; Dubben over ooxml percentages van 28 tot 34 procent. Raamwerken als Super en Agile scoren minder dan 20 procent. Het onderzoek werd gehouden onder 370 cio s uit veertien landen, in vijf continenten. De cio s gaven Itil ook het hoogste waarderingscijfer. Op een schaal van 1 tot 5 scoorde Itil gemiddeld een 3. De populariteit blijkt afhankelijk van de omvang van de organisaties; bedrijven met minder dan honderd medewerkers zetten Itil zelden in. Dit terwijl 87 procent van de bedrijven met meer dan werknemers deze aanpak wel gebruikt. De populariteit wordt verklaard door het feit dat Itil leverancieronafhankelijk is, het dankzij goed gedefinieerde termen in staat is om miscommunicatie te voorkomen, en het vrijblijvend is; een organisatie hoeft niet alles te gebruiken om er toch van te kunnen profiteren. een grote meerderheid (84 procent) van de schoolleiders denkt dat de inzet van IT de kwaliteit van het onderwijs verbetert, maar bijna de helft van de schoolleiders vindt dat er onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn om nieuwe it-toepassingen in te voeren. Het onderzoek is gehouden om inzicht te krijgen in de ontwikkelingen op het gebied van it-kosten en investeringsplannen binnen het onderwijs. In Genève hebben 120 afgevaardigden van de iso-landenorganisaties eind februari en begin maart beraadslaagd over ruim 1100 commentaren op het verzoek van Microsoft om officiële iso-goedkeuring van de ooxml-standaard (office open xml). Nu zijn de landenorganisaties weer aan zet. Uitsluitsel over de aanvraag van Microsoft is pas rond 29 maart te verwachten, zo liet Aad Koppenhol van Sun vanuit Genève weten. Aan deze beslissende iso-vergaderingen is een lange periode van strijd voorafgegaan tussen Microsoft en voorstanders van de reeds iso-gecertificeerde odf-standaard (open document format), die vooral afkomstig zijn uit de open-source wereld. Op 6 maart lanceerde Microsoft, samen met vijf partners, het Document Interoperability Initiative dat moet gaan zorgen dat ooxml en odf goed op elkaar zullen aansluiten. Deze vijf partners zijn Novell, DataViz, Mark Logic, Nuance Communications en Quickoffice. Het is de bedoeling van Microsoft dat er over de hele wereld een aantal laboratoria komen, waarin softwareleveranciers gezamenlijk de onderlinge uitwisselbaarheid van hun documentformaten zullen testen. Een eerste testlab zal verrijzen in Cambridge, Massachusetts. Het is duidelijk dat de softwarereus met deze nieuwe stap nog flink wat twijfelaars over de streep hoopt te trekken. Ontslagen na misbruik 8000 In Amerika hoeven personeelsleden niet te denken dat zij hun bedrijfs- of het internet ongestraft kunnen gebruiken tegen de bedrijfsrichtlijnen in. Wegens dergelijke overtredingen zijn nogal wat mensen ontslagen. Een onderzoek dat is uitgevoerd onder 304 Amerikaanse bedrijven van diverse grootte door de American Management Association (AMA) en het epolicy Institute, laat zien dat meer dan een kwart van deze bedrijven ooit een werknemer heeft ontslagen voor het misbruik maken van , en een derde voor misbruik van het internet onder werktijd. Zo n 84 procent van de mensen die werden ontslagen voor internetmisbruik, was betrapt bij het bekijken van porno of andere irrelevante websites, en 34 procent voor buitensporig privé-gebruik. Bij misbruik van ging het in 62 procent van de gevallen om ongepast of beledigend taalgebruik. Meer dan een kwart van de leidinggevenden ze te hebben ontslagen in verband met buitensporig privé-gebruik van en 22 procent gaf aan personeel te hebben ontslagen in verband met het overtreden van regels op het gebied van vertrouwelijkheid. Zo n 66 procent van de bedrijven controleert het internetgebruik continu, waarvan 65 procent software gebruikt voor het afschermen van bepaalde websites. Controle op internetgebruik en wordt in veel gevallen uitgevoerd in verband met angst voor rechtszaken. Uit een onderzoek van AMA en epolicy in 2006 bleek dat 24 procent van de bedrijven te maken had gehad met die was opgeëist door een rechtbank en nog eens 15 procent te maken had gehad met rechtszaken die gebaseerd waren op s van medewerkers. FTP-gegevens te koop It-beveiliger Finjan heeft op het internet een database gevonden met de inlog-gegevens van meer dan ftp-servers. Mede dankzij een bijzonder gebruikersvriendelijke winkel-interface kan ieder willekeurig persoon de gegevens kopen en die voor malafide doeleinden gebruiken. Volgens Finjan zijn deze ftp-servers van bedrijven over de hele wereld. Middels de BEHEERKOSTEN PC KUNNEN FORS OMLAAG Stevig beheer van desktops en laptops in grotere organisaties betaalt zichzelf op zeer korte termijn terug rekent Gartner ons voor. Ook al koop je tegenwoordig een desktop voor minder dan duizend euro, als je de beheer- en gebruikerskosten erbij optelt dan kom je op veel hogere bedragen. Als gebruikers niets kunnen wijzigen aan de configuratie van computers kunnen bedrijven op jaarbasis duizenden euro s per computer besparen. Dat geldt zeker voor laptops die buiten het bedrijfsnetwerk in gebruik zijn. Bij onderstaande berekening ging Gartner uit van een fictieve organisatie die 2500 desktops en laptops in gebruik had Pc Bron: Gartner MANAGERS WILLEN TELEWERKEN Uit een enquête onder ruim vierhonderd Nederlandse managers blijkt dat een meerderheid (58,6 procent) het zou waarderen als hun werkgever het mogelijk maakt om vaker te telewerken. Opmerkelijk is dat 31 procent van de ondervraagde managers zegt nooit te telewerken. Bij 10 procent is dit niet toegestaan door de werkgever en 21 procent geeft aan dat dit gezien de aard van nt) denkt dat telewerken goed is voor hun productiviteit. Opvallend zijn ook de hoge verwachtingen van videoconferencing. Ruim tweederde (69,1 procent) van de Nederlandse managers denkt dat ze effectiever zullen zijn in hun werk als ze videoconferencing zouden gebruiken. Bron: Polycom Laptop Onbeheerd Licht beheer Aanzienlijk beheer Dichtgetimmerd HP BLIJFT PRINTERKONING HP versterkte in 2007 zijn koppositie op de printermarkt in de zone EMEA: het klom van 41,1 naar 44,1 procent marktaandeel. Lexmark viel dan weer met 26 procent terug, door zijn terugtrekking uit het goedkoopste printersegment. De groei zit vooral bij multifunctionele apparaten. Kleur groeit sneller dan zwart-wit, maar zwart-wit blijft goed voor 85 procent van de markt TRENDS EN FEITEN Pc Laptop Aantallen verkochte printers in Emea-regio Pc Laptop 27 procent Telewerkt redelijk vaak tot vaak Pc Aanschaf Gebruik 42 procent Telewerkt zo nu en dan Aantallen verkochte printers in Emea-regio Andere Brother Lexmark Epson Canon HP Laptop 31 procent Telewerkt nooit interface die zich voor de database bevindt, kan gezocht worden naar ftp-servers met bepaalde kenmerken, bijvoorbeeld naar locatie of naar Googleranking, waarna van de ftpservers in de zoekresultaten de gegevens kunnen worden gekocht. Bedrijven die willen weten of hun ftp-server ook op de lijst staat, kunnen contact op- 0 nemen met Finjan. Verkocht in 2007 Verkocht in 2006 Bron: Gartner 6 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart

5 Bewust omgaan met virtualisatie! SLTN, helder en innovatief in succesvolle virtualisatie oplossingen! OPLOSSINGEN PRODUCTEN DIENSTEN Virtualisatie Consolidatie Managed Services Servers Storage Netwerken Software PROFESSIONALISM INTEGRITY PASSION Managed Services Project Services Opleidingen Fin. Dienstverlening premier PARTNER sltn.nl Applicatiechaos dreigt Eindelijk is het dan zover dat binnen grote organisaties het belang van IT zeer serieus genomen wordt, maar de keerzijde daarvan is wel dat iedereen nu maar wat door elkaar heen roept en - erger nog beslist. Daardoor ontstaat er een strategische verlamming. Dit blijkt uit de resultaten van het jaarlijkse knelpuntenonderzoek van PSB Associates in opdracht van HP. Het gevaar van verlamming treedt op, omdat managers op het middenniveau in de organisatie steeds meer te zeggen hebben gekregen over de software, die zal worden ingezet. Voor de business-units kan dat Server 2008 ondersteunt php Het lijkt Microsoft ernst te zijn met de nieuwe openheid, die ruim een week geleden met veel fanfare werd afgekondigd, want de nieuwste 2008-versie van het serverbesturingssysteem die op 6 maart in ons land werd gelanceerd, ondersteunt - voor het eerst de open-source programmeertaal php. Dit is het resultaat van de gezamenlijke inspanningen van php-leverancier Zend en Microsoft om Microsofts webserver Internet Information Server te optimaliseren voor php. Daardoor kunnen webapplicaties, die in php zijn geschreven, voortaan net zo vlot draaien op het Windows-besturingssysteem als eerder op het Linux-platform. Dat is goed nieuws voor internetproviders en webbouwers. Het wekt dan ook geen verwondering dat zij ruim vertegenwoordigd zijn onder de early adopters van het nieuwe besturingssysteem. Of andere bedrijven ook zo snel zullen overstappen, is nog maar de vraag. Volgens vice president John Enck van Gartner is er niet één goede resultaten opleveren, stellen de onderzoekers, maar voor de onderneming als geheel leidt dat tot hogere kosten en tot een aanzienlijke toename van de complexiteit. Acht van de tien ondervraagden in het Pressure Point Index-onderzoek gaf te kennen dat er onderhand teveel it-meebeslissers zijn en dat dit de uitvoering van een eenduidige, centrale ondernemingsstrategie voor de inzet van applicaties in de weg staat. dwingende reden om dit al in 2008 te doen. Windows Server 2008 is een verzameling van heel veel features en updates. Bedrijven, die daar aantrekkelijke dingen in zien, zullen in hun eigen tempo overstappen. En sommige zullen helemaal niet overstappen. Bob Kelly, corporate vice president van Microsofts serverdivisie, weerspreekt dat: Er zijn juist een heleboel dwingende redenen om snel over te stappen. Voorop de beveiliging, die sterk is verbeterd, onder meer doordat er nu een quarantaine-omgeving is aangebracht. Maar ook de kosten kunnen met Server 2008 sterk worden teruggebracht, met name door de nieuwe mogelijkheden voor virtualisatie met behulp van Hyper-V. Hyper-V wordt nu nog als een losse module meegeleverd, maar maakt in principe integraal deel uit van het besturingssysteem, verduidelijkt Kelly. Daarnaast zal Microsoft over ongeveer een half jaar een afzonderlijke, dedicated virtualisatieserver op de markt brengen onder de merknaam Hyper-V Server. WANNAHAVE Statement Voor mannen met een goed gevulde beurs is er sinds eind vorig jaar een mobiele telefoon op de markt ontworpen door de studio s van Porsche Design. Het resultaat is gegoten uit prachtig gepolijst aluminium, heeft een diepzwarte voorzijde van ge- hard glas en is vormgegeven als een rechthoekige maar elegante stijlikoon. De Porsche Phone is echt in your face. Het is een clamshell met een roterend scherm waardoor hij ook een 3,2 megapixel camera is. Helemaal spannend is de beveiliging door vingerafdrukherkenning die echt in één keer werkt. Mannen zullen wegkwijnen met dit toestel, zoveel is zeker. Je wil m of niet, simpel. En ongeacht de stevige prijs van (!) euro. Elke discussie over specificaties is voor zo n wannahave eigenlijk overbodig. Toch maar even wel dan. Sagem heeft het toestel gebouwd en grotendeels heeft ie wat je nodig hebt om te bellen. De camera is oké en er zit multimedia op zoals internet, muziek en video. Verder valt ie functioneel toch erg tegen. Het ontwerp is zo strak dat ie moeilijk is te openen met één hand, al is het een sikkeneur die daarover valt. Wel is de spraakkwaliteit erg mager, zelfs blikkerig. En een groot gemis zijn en umts/3g wat vandaag de dag op zowat elk fatsoenlijk mobieltje zit. Synchroniseren met een pc is tegenwoordig ook wel standaard en al doet de Porsche phone dat wel, maar niet op topsnelheid. Er zit geen software standaard in de doos maar die is dan weer wel makkelijk te downloaden. De usability of intuïtiviteit is ronduit onvoldoende. Je wordt als duur betalende klant beledigd door dit magere menu van dit toestel dat uit het Duits is vertaald door een tweederangs vertaalbureau. Wie verzint woorden als valideren, spraakvergadering en zelfs diaporama? Gebruik dan slide show of gewoon diavoorstelling. Wel erg geinige is het ontwerp van de grafische elementen en lettertypes. Ook leuk is de consistente verwijzing naar de auto-industrie in de ringtones (accelererende Porsches), wallpapers, screensavers en het ontwerp van het menu. De toetsen zijn ook glad afgewerkt, misschien te glad. Fouten zijn vaak het gevolg. Kortom; de Porsche Phone is vooral een statement waarmee de eigenaar vooral uitstraalt dat ie binnen is. Goed, de een denkt dan patser en de ander associeert dit met succes. Imago dus. De Nokia 8800 zegt overigens hetzelfde ook en biedt veel meer gebruiksmogelijkheden. Dus voor degenen die er warmpjes bijzitten èn een functionele telefoon zoeken, is er meer aanbod in dit topsegment. Info > Sagem P9521 Porsche: triband, GPRS, Bluetooth 1.2, USB 1.1, Sagem OS, 3,2 MP camera, 3,7 MB geheugen, 262K kleuren, audio/video-speler, applicaties onder andere agenda, afmetingen: 9,1x4,8x1,8.4 cm, 140 gram, prijs: circa euro incl. BTW. nr 5 19 maart

6 Greening the enterprise Voor welke besparing gaat u? Kiest u, als it- of businessmanager, voor het milieu of toch voor een signi cante besparing op de bedrijfskosten? Natuurlijk voor beide, al is een besparing van 30% op de energielasten binnen uw organisatie sneller meetbaar. IT consumeert een steeds groter aandeel van het totale energieverbruik van organisaties. Green IT zal daarom de komende jaren een steeds belangrijkere factor worden bij het nemen van investeringsbeslissingen. De tweede editie van de conferentie Greening The Enterprise laat zien dat de IT-industrie zelf al opvallend veel heeft ontwikkeld om zowel het energieverbruik als de milieubelasting drastisch te verminderen. Wat voor baanbrekende ict-technologieën zitten er aan te komen? Praktijkcases over ingrijpende duurzaamheidstrajecten binnen organisaties passeren daarnaast de revue. Dit thema mag geen it-manager laten lopen. Noteer nu alvast in uw agenda: Greening the Enterprise juni 2008 MediaPlaza, Utrecht Binnenkort presenteren wij het complete programma op Platinumsponsors: Goldsponsors: 25 juni 2008 MediaPlaza Utrecht Unieke conferentie over energie besparen en duurzaamheid Apple jaagt op zakenman Apple heeft onder de noemer iphone 2.0 software-verbeteringen voor de iphone aangekondigd. Die verbeteringen maken het duidelijk dat het Apple met name gaat om het veroveren van de zakelijke markt. Hiervoor krijgt de nieuwe iphone in de toekomst ActiveSync voor de synchronisatie van e- mail met Exchange, en gaat hij Cisco IPsec VPN ondersteunen. De mogelijkheid om uit te wisselen met Exchange is nu een functie die in een betaversie is uitgebracht, maar Apple wil de software eind-juni als een gratis update aan alle iphone-gebruikers geven. Met ActiveSync kunnen ook de agenda en de contactpersonen tussen Exchange en iphone worden gesynchroniseerd. Bovendien zal de iphone ook remote wipe ondersteunen. Apple heeft voor de iphone een software development kit (sdk) uitgebracht, waarmee programmeurs applicaties voor de iphone kunnen bouwen. In juni opent Apple een App Store op iedere iphone waar ontwikkelaars hun (iphone) software kunnen proberen te slijten. Combineer soa en bpm Volgens Gartner moeten organisaties bij de introductie van een services architectuur business process management niet uit het oog verliezen. Door deze twee methoden te combineren kunnen organisaties de bestaande startheid in hun belangrijkste it-systemen voor een belangrijk deel wegnemen. Op woensdag 2 april organiseert het onderzoeksbureau een bijeenkomst over dit onderwerp. Lezers van IT Executive kunnen deze bijeenkomst gratis bijwonen. Zie hiervoor de bijlage bij dit nummer. COLUMN Hoe groot is de stap van Microsoft? Microsoft gooit al zijn protocollen op het web en laat zijn patenten gratis gebruiken door non-profit openbronprojecten. Zes maanden geleden was zo n aankondiging ondenkbaar. Vandaag wordt het voornemen schamper, zelfs ronduit negatief onthaald. Ik denk dat de Microsoft-top echt meende een groots gebaar te maken. Ongetwijfeld is er een enorme interne strijd aan vooraf gegaan. En dat wordt dan lauw onthaald als too little, too late. In de fundamentele omschakeling die de softwaremarkt doormaakt naar open standaarden en open broncode, kan Microsoft blijkbaar alleen maar achter de feiten aanhollen. Toch mogen de positieve effecten van de stap van Microsoft niet worden onderschat. Neem alleen al de patentkwestie. Steeds heeft er die dreiging van juridische claims boven de openbroncodewereld gehangen. Nu weten we zo goed als zeker: het monsterproces van de oude garde tegen de openbronleveranciers en hun klanten, dat komt er nooit. Niet van zieltogende SCO maar dus ook niet van Microsoft. De softwaregigant uit Redmond gaat geen zaak maken van die 250 van zijn patenten die ergens in Linux zouden worden gebruikt. Het bedrijf zegt dat nergens letterlijk, maar zo n stap is nu helemaal niet meer realistisch. De uitgesproken negatieve reacties op de stappen van Microsoft doen mij vrezen dat we misschien doorslaan richting open source gedachtegoed. Het idee dat software van iedereen is, heeft een aantal interessante consequenties. Iedereen kan vaststellen dat dit idee (meer dan tien jaar geleden visionair vertolkt door Eric Raymond in The Cathedral and the Bazaar) de gehele it-industrie een nieuwe dynamiek heeft gegeven. De druk op grote spelers als Microsoft, Oracle en wellicht straks ook SAP om te innoveren en zo de aanstormende openbronconcurrentie vóór te blijven, wordt steeds groter. Dat is een goede zaak. Maar die dynamiek zal alleen werken, als DOMINIQUE DECKMYN deze bedrijven geld verdienen met innovatie, als nieuwe ideeën een prijs hebben. Heeft dat model nog toekomst in de softwarebranch? Steeds meer wordt de indruk gewekt, dat je in software niet écht kunt innoveren. Elke vondst die een programmeur doet, ligt in feite voor de hand en zou door eender welke andere programmeur uiteindelijk ook wel worden ontdekt. Maar is dat wel waar? Ik geloof van niet. Waarom zou een computerbedrijf als IBM wél innovatief zijn in het ontwikkelen van hardware, en op dat vlak zijn innovatie mogen beschermen via een patent en vervolgens verkopen, terwijl de IBM software-ingenieurs in het zaaltje ernaast hun werk gratis moeten weggeven? het monsterproces tegen openbronleveranciers zal er nooit komen Ja, natuurlijk is er een aantal kleine! bedrijven die rond open source een leefbaar businessmodel hebben opgebouwd. Maar monsterwinsten zijn er voor hen niet bij en dus ook geen monsterinvesteringen in hoogst riskante, visionaire nieuwe projecten. Terwijl wij de gebruikers wel verwachten dat die projecten er komen. Nu vraagt u mij natuurlijk meteen, wanneer ik dan voor het laatst een visionair nieuw monsterproject van Microsoft heb gezien. Laat ons zeggen: hoop doet leven. nr 5 19 maart

7 management Juist algemeen management moet meer verstand krijgen van IT Bedrijfssoftware geeft valse hoop door Ed Kerkman Is bedrijfssoftware te complex geworden om nog effectief te kunnen zijn? Het is hoog tijd dat leidinggevenden realistische verwachtingen krijgen van de mogelijkheden van IT. Technologie gaat over hoop. Daarom hebben bedrijven nieuwe technologieën altijd enthousiast omarmd, waarvoor zij - vaak - werden beloond in de vorm van betere processen, lagere kosten en minder werknemers. Nu de technologische innovatie sinds steeds sneller gaat, is de hoop dat the next new thing bedrijven meer marktkansen en meer winst geeft, groter dan ooit. Die hoop betreft ook software, misschien wel de meest onzichtbare en obscure - en daarmee meest magische - technologie die er is. Software belooft evolutie en revolutie in hoe bedrijven zakendoen. Met als Grote Visie volledig geïntegreerde bedrijfssoftware die zeer complexe bedrijfsprocessen bestuurt en tegelijkertijd zo flexibel blijft dat de onderneming zich makkelijk kan blijven aanpassen. Of, zoals Thomas Friedman het noemde in The world is flat: The Wal-Mart Symphony in multiple movements - with no finale. It just plays over and over 24/7/365. Systemen Soa gaat de dingen echter niet beter maken die heel de dag, nacht, week en het jaar perfect functioneren en zorgen voor gesynchroniseerde, volledig gecoördineerde toeleveringsketens van de online bestelling tot fullfilment, levering, facturering en klantenservice - de hele onderneming, van begin tot eind... Dat was de belofte, maar in hoeverre is die waargemaakt? Een paar ondernemingen zijn dicht bij het ideaal gekomen, zegt Cynthia Rettig, hoofd kennismanagement van bij het b-to-b-adviesbureau Canopy International. Maar voor het overgrote deel van de ondernemingen is de realiteit volgens haar precies het tegenovergestelde van wat je zou verwachten. In grote ondernemingen zijn backofficesystemen een bonte lappendeken van systemen met tientallen databases en honderden aparte softwareprogramma s die in de loop der tijd zijn geïnstalleerd en die onderling verbonden zijn via duistere, slecht gedocumenteerde processen. Door deze toenemende complexiteit zijn it-afdelingen steeds groter geworden. In 1970 ging slechts 2,6 procent van de totale investeringen naar IT, in 1990 was dat al 9 procent en in 1999 maar liefst 22 procent. Sindsdien is de groei afgevlakt, wat niet wegneemt dat het redelijk verbijsterend blijft dat it-afdelingen gemiddeld 70 tot 80 procent van hun budget louter besteden aan het in de lucht houden van de bestaande systemen. bedrijfssoftware is dom Software bestaat uit code en coderegels die sequentieel verlopen. Naarmate de taken die de software moet verrichten complexer zijn, moet er meer code worden toegevoegd en moeten er meer paden (alsdan-instructies) worden gedefinieerd. Bij het ontwikkelen van software breken programmeurs processen op in aparte stappen, waarbij ze de manier waarop het werk wordt gedaan systematiseren en standaardiseren. Een hele sequentie van zulke instructies werkt meer als een rekenmachine dan als een denkende machine. Met andere woorden: de zogenaamde intelligentie van digitale technologie heeft niets magisch, verloopt niet volgens zelforganiserende principes. Het resultaat is niet meer dan de som der delen. Software lijkt op Adam Smiths arbeidsverdeling en Frederick Taylors scientific management: het is gebaseerd op rigoureuze analyse en rationalisering van de te verrichten taken. Bedrijfssoftware kan dan misschien mega-aantallen ingewikkelde paden bevatten en uitvoeren, en kan daarmee een bepaalde mate van complexiteit aan, maar kan niet uit de voeten met ambiguïteit, inconsistenties en onlogische conclusies. Natuurlijk is er nu ook geavanceerdere software, zoals fuzzy logic-programma s, dynamische simulaties, genetische algoritmes en neurale netwerken, maar de meeste bedrijfssoftwaresystemen zijn eigenlijk alleen goed in betrekkelijk eenvoudige taken (zoals orderverwerking). Hoe ingewikkelder de taken, hoe ingewikkelder de software. Als de te automatiseren taken met 25 procent in complexiteit toenemen, neemt de complexiteit van de softwareoplossing zelf toe met naar schatting 100 procent. 12 nr 5 19 maart 2008

8 De oorzaken De verwachtingen waren hooggespannen toen bedrijven in de jaren negentig massaal enterprise resource planning-systemen aanschaften. Helaas: erp was bedoeld om de complexiteit te verlagen maar verhoogde die juist. De oudere systemen ( legacysystemen ) die hadden moeten worden vervangen, werden vaak intact gelaten, wat het er niet simpeler op maakte. Erp kwam bovendien op in een periode waarin internet zich razendsnel tot een cruciale nieuwe kracht ontwikkelde. Tegelijkertijd gingen bedrijven zich rond hun klanten en diensten organiseren (en implementeerden daartoe crm-systemen) én trad er een golf van fusies en overnames op. In veel bedrijven was - en is - de itchaos dan ook compleet. Erp-systemen waren bovendien erg duur, niet alleen in aanschaf maar vooral in installatie. Soms liepen er jarenlang hordes consultants in een onderneming rond om de software operationeel te krijgen. Een gemiddelde implementatie kostte 15 miljoen, maar voor sommige bedrijven liep dat op tot honderden miljoenen. Zonder enige garantie op succes: volgens sommige schattingen is 75 procent van de erp-implementaties een mislukking. Daar komt bij dat het installeren van een standaard erp-pakket geen concurrentievoordeel oplevert. Dus gingen veel bedrijven hun erp-systeem op individuele maat snijden. Maar customization van toch al complexe software leidt tot nóg meer complexiteit en nóg grotere risico s. Maatwerk maakt het bovendien zeer moeilijk - en soms gewoon onbetaalbaar - om de software later weer aan te passen of bijvoorbeeld te upgraden. Het leidt kortom tot minder agility en flexibiliteit dan ooit. En een onderneming riskeert voor eeuwig vast te zitten aan verouderde softwareversies. Bugs dragen verder bij aan de complexiteit (de gemiddelde programmeur maakt honderd tot honderdvijftig fouten per duizend coderegels), net als de data zelf die in softwareprocessen worden verwerkt en voortgebracht. Data zitten vol fouten: sommige systemen hebben foutpercentages van wel 50 procent of hoger - van verkeerde ingetypte data tot verjaarde informatie en in verkeerde databasevelden geplaatste informatie. De kloof De gedroomde oplossing voor al deze problemen is nu service-oriented architecture. Soa gaat de dingen echter niet beter maken, denkt Rettig. De Lego-aanpak, waarbij software flexibeler wordt gemaakt door de applicatie in kleinere stukken op te splitsen, werkt prima op kleine schaal maar is veel moeilijker te realiseren in erp-systemen. Bij complexe bedrijfssoftware passen alle stenen namelijk niet zonder meer op elkaar. Daardoor dreigt soa te verworden tot slechts wéér een overkoepelende softwarelaag op de legacy-software (inmiddels inclusief erp), waardoor het geheel alleen maar nóg complexer en inflexibeler wordt. Volgens sommige deskundigen zal het bedrijven vanwege de talloze moeilijke technische problemen vele jaren kosten om de volledige transformatie naar soa te maken, en soms zelfs decennia. Je kunt je afvragen hoe realistisch zo n overstap dan nog is. De enige zekerheid van nieuwe technologieën en de veranderingen die ze meebrengen, is dat ze onzekerheid brengen. En toch willen leidinggevenden vasthouden aan hun geloof dat IT de kosten verlaagt, processen verbetert en de arbeidsinspanningen verkleint. Ze willen it-kwesties niet begrijpen en ze willen niks horen over de keerzijde en risico s van IT en over de hoge kosten om die risico s te minimaliseren. Ondertussen blijft voor cio s, it-managers en hun mensen alignment van de IT met de businessstrategie een topprioriteit. Zij doen continu hun best om aan te tonen wat voor waarde IT heeft voor de zakelijke kant van de organisatie. Maar door de kostenoverschrijdingen, vertragingen en faliekante mislukkingen van enterprise-systemen is de digitale kloof tussen IT en de directiekamer alleen maar groter geworden. De communicatie tussen it- en businesskant van de organisatie - die van oudsher gehinderd wordt door structurele cultuurverschillen - zal moeten verbeteren. Zeker, cio s moeten meer bij de businesskant betrokken raken en hun collega-directeuren kennis bijbrengen over wat IT is en in wezen doet. Maar vooral is het hoog tijd dat (niet-it-)executives - en trouwens ook businessschools - zich eindelijk eens gaan interesseren voor informatietechnologie en de onderlinge afhankelijkheden tussen business en IT. Alleen dan zullen ze doorzien dat de verleidelijke onzichtbaarheid en de schijnbaar oneindige flexibiliteit van software een valse hoop geven waar je geen strategie op kunt bouwen. Laat staan een toekomst. Bron: MIT Sloan Management Review nr 5 19 maart 2008 De kern Cynthia Rettig maakt in The trouble with enterprise software korte metten met de valse hoop die leveranciers van bedrijfssoftware telkens weer geven. En van SOA gaat de oplossing ook niet komen. Een oplossing geeft ze niet, maar het wordt hoog tijd dat het algemeen management zelf meer kennis krijgt van IT. 13

9 Netwerkevent - Gartner Symposium/ITxpo Barcelona Bouw aan uw netwerk in Casa Holanda Het Nederlandse Netwerkevent tijdens Gartner Symposium/ITxpo Barcelona 13 mei uur Carpe Diem Lounge Club, Passeig Marítim de la Barceloneta Gratis toegankelijk Organisatie: Powered by: Voor meer informatie over Casa Holanda, bel Rob de Kleijnen: Voor meer informatie over het symposium:

10 Charles Groenhuijsen column Van schetenkussen tot sociale uitsluiting Geinig onderwerp: Pesten op kantoor. Om in de stemming te komen moet u eerst een onthullend filmpje op YouTube bekijken: www. youtube.com/watch?v=jonsfws3nw8 Let vooral op die ellendeling rechts in het midden Gezien? Moest u ontzettend hard lachen of barstte u uit in oncontroleerbaar gesnik? Of alle twee tegelijk? Voor wie niet de moeite nam het filmpje de bekijken. Je ziet een kantoor met zes ogenschijnlijk doodkalme medewerkers. Een van hen wordt tot gekmakends toe gepest. De wanhopige eenling gaat daverend door het lint. Als een getergde tijger duikt hij over het bureau en gaat zijn pestende collega hardhandig te lijf. Tegen de tijd dat de vechtpartij goed op gang komt, is het filmpje afgelopen. Is dat jammer? Of hebben we tegen die tijd wel genoeg gezien? Die sambal was van mij! Enig idee hoe vaak pesten op kantoor voorkomt? Vaak dus. Een op de vier werknemers loopt het risico gepest te worden. Het lijdt tot een verpeste werksfeer, stress, ziekteverzuim, ontslag. Akelig maar waar. ER vallen door pesten evenveel slachtoffers als in het verkeer Maar weet u wat mij het meest verbaast: Dat de baas vaak de grootste pestkop is. Shocking! Het blad Management Team wijdde een omslagartikel aan het onderwerp. Op een cartoon bij het artikel zie je een bedeesde werknemer die bij zijn baas klaagt: Ze leggen natte sponzen op mijn stoel, smeren sambal op mijn broodjes, gooien per ongeluk koffie over mijn broek. De baas kijkt triomfantelijk en zegt glunderend: Die sambal was van mij! Tsja... Herkenbaar? Hopelijk niet. Hoe hoger opgeleid hoe geniepiger de pestmethodes Mobbing is de internationale term voor pesten op kantoor. Mob betekent maffia, de goed georganiseerde meute die zich tegen de argeloze eenling keert. De strijdbare website nl/ bevestigt dat bazen zich vaak aan pestgedrag schuldig maken. Bij driekwart van alle pestgevallen speelt de manager een negatieve rol. Hoe hoger opgeleid - lees ik met verbijstering - hoe geniepiger de gekozen pestmethodes. Dat is ernstig want juist het management moet ervoor zorgen dat er níet gepest wordt op kantoor. Toch? Het is verleidelijk pesten in de lacherige sfeer af te doen. Daarom begon uw columnist zo opgewekt aan de research voor deze column. Maar ik had geen idee hoe vaak het dramatisch uit de hand loopt. StopMobbing berekent dat in Nederland tien procent van de zelfmoorden mede te maken heeft met pesterij en sociale uitsluiting op kantoor. Er vallen door pesten evenveel slachtoffers als in het verkeer! Geintje ontaardt in asociaal gedrag Iets te vaak hebben de daders niet door dat de fase van daar-moet-je-toch-tegen-kunnen eerder voorbij is dan zij denken. Wat als een grapje begint, ontaardt in asociaal gedrag. De toch al kwetsbare collega heeft het lef immers niet om terug te praten, laat staan terug te pesten. Wat doet een opvallend lange vrouw die consequent als Eiffeltoren wordt aangesproken? Wat kan een collega doen als belangrijke telefoontjes systematisch niet worden doorgegeven? Wat als je elke dag als enige níet voor de lunch wordt meegevraagd? Om over de herhaalde flauwiteiten in de categorie van schetenkussens en zout-in-dekoffie nog maar te zwijgen. Op een Amerikaanse website over mobbing lees ik: Mensen doen in een groep wat ze alleen nooit zouden doen. Mobbing is een van meest kwaadaardige methoden om anderen te behandelen. Via mobbing isoleer je een collega met roddels, bangmakerij, vernedering of regelrechte kwaadaardigheid. Ik had - u kent die gewoonte van mij - op het einde van deze column nog een paar opgewekte surftips willen geven over opvallend leuke pestfilmpjes. Daar zijn er nogal wat van. Maar de lust daarvoor is me een beetje vergaan. Ik ben even uitgelachen. U snapt dat hopelijk. Charles Groenhuijsen nr 5 19 maart

11 GIRLS & FUN Vrouwen zouden tijdens het werk elke dag tien minuten even wat leuke dingen moeten doen op internet. Dat vermindert de stress, stimuleert hun hersenactiviteit en vergroot hun productiviteit. Het blijkt uit onderzoek van neuroloog David Lewis van Mind Lab International. Websites over favoriete hobby s, sport en ontspannende bezigheden en sites en blogs over specifieke thema s scoorden het hoogst bij de onderzochte vrouwen die een online pauze namen. PHILIPS FAVORIET Philips is voor de derde keer op rij de populairste werkgever in Nederland. Op (2) staat de Rabobank, op (3) de politie. De top-10 bestaat verder uit Shell (4), KLM (5), ABN Amro (6), ING (7), de Belastingdienst (8), TNO (9) en NS (10). KPN, het Rijk en het ministerie van Defensie zijn uit de top 10 verdwenen. Bron: Intelligence Group ZITTEND MANAGEMENT NIET SUCCESVOL Als bedrijven bij een fusie of overname het oude management voor een belangrijk deel vervangen, is de kans op succesvolle integratie drie keer zo groot. Hay Group heeft het onderzocht. Het zittende management is meestal onvoldoende geschikt om bedrijven te fuseren. Het ontbreekt aan kennis over de cultuur van de overname- of fusiepartner, het proces duurt te lang en er wordt niet stevig genoeg ingegrepen. Ook stralen leidinggevenden zelf vaak te weinig geloof en vertrouwen uit, wat leidt tot onnodig veel weerstand in de organisaties. Gemiddeld is 50 procent van het zittend management tegen de fusie of overname en neemt 30 procent actief deel aan de oppositie. arbeidersparadijsjes in Vs waar werken amerikaanse werknemers het liefst? Google is nog steeds het ultieme Amerikaanse arbeidersparadijs. We weten zo langzamerhand wel waarom: Googlers hebben riante faciliteiten op hun werk, van gratis zwembad, massage, jaarlijkse skitrip en culinaire maaltijden tot 5000 dollar subsidie bij de aanschaf van een hybride auto en nog véél meer leuks. Niet onbelangrijk is waarschijnlijk dat 99 procent van het Google-personeel aandeelopties krijgt en dus lachend binnenloopt. In geen enkel bedrijf werken meer virtuele miljonairs. Vorig jaar solliciteerden dan ook mensen bij Google. Waar in totaal slechts 8200 mensen werken. Bron: Fortune misverstanden over inwerken Hoe krijgen managers nieuw aangenomen personeel zo snel mogelijk volledig productief? Bij medewerkers in kantoorbanen duurt het acht weken voordat ze helemaal op stoom zijn, bij professionals twintig weken en bij leidinggevenden zelfs meer dan twintig weken. Dat zijn forse kostenposten. Hoe krijg je nieuw personeel zo snel mogelijk geïntegreerd en volledig productief? Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat de informationele aanpak, waarbij nieuwkomers een smörgåsbord van informatie over zich krijgen uitgestort, veel minder succesvol is dan de relationele aanpak. Bij de relationele aanpak worden nieuwkomers geholpen om snel een netwerk van relaties met collega s te vormen bij wie zij de informatie kunnen krijgen die ze nodig hebben om hun werk te doen. Over het snel inpassen en productief maken van nieuwe medewerkers doen verschillende misverstanden de ronde. Ten eerste wordt vaak gedacht dat de beste nieuwkomers zich wel op eigen kracht redden. In werkelijkheid zijn zij er meestal juist terughoudend in om anderen om hulp en info te vragen. Dat is een kwestie van ego en de wens om zichzelf snel te bewijzen. Managers moeten nieuwkomers daarom constant stimuleren om vragen te stellen. Een ander misverstand is dat oppervlakkige introducties genoeg zijn. Het zet echter nauwelijks zoden aan de meest In trek In Vs: 1.(1) Google 2.(17) Quicken Loans 3.(3) Wegmans Food Markets 4.(29) Edward Jones 5.(2) Genentech 6.(11) Cisco Systems 7.(16) Starbucks 8.(14) Qualcomm 9.(36) Goldman Sachs 10.(9) Methodist Hospital System 11.(8) Boston Consulting Group dijk als iemand alleen een rondleiding door het kantoor krijgt en kort aan de groep wordt voorgesteld ( Hee iedereen, dit is Amber ). Een zorgvuldig geplande, strategische introductie bij voor de nieuwkomer belangrijke personen is noodzakelijk. Veel managers denken dat de eerste opdrachten klein, compact en snel uitvoerbaar moeten zijn, vanuit de gedachte dat zoiets de nieuwkomer motiveert omdat hij zich zo snel kan bewijzen. Ook dit is een misverstand. In werkelijkheid gaat het erom in hoeverre de nieuwkomer voor zijn eerste opdracht relaties moet opbouwen met uiteenlopende mensen om de klus geklaard te krijgen. De eerste opdrachten moeten vooral de relatieontwikkeling stimuleren. Tot slot: nieuwkomers integreren niet het best als ze een mentor hebben maar een matje. Iemand aan wie ze gerust triviale of politie gevoelige vragen kunnen stellen. Van Hoe bestel ik printpapier? tot Wiens mening telt hier het meest? Bron: MIT Sloan Management Review 16 nr 5 19 maart 2008

12 Hoe win je vertrouwen? wat kunnen managers doen om vertrouwen bij medewerkers en collega s te kweken? onder meer door verrassingen te vermijden. Een manager die niet wordt vertrouwd door medewerkers en collega s heeft een groot probleem, en kan niet optimaal functioneren. Het Britse hr-bureau The Mind Gym geeft tips voor het winnen van vertrouwen: - Beperk het aantal verrassingen (ook de leuke) tot een minimum. Als er verrassingen aankomen, bereid mensen daar dan op voor. - Wees consciëntieus bij kwesties met een ethische component. Vraag om advies, wees zeer behoedzaam. - Beheers je humeur. Onverklaarbare opgetogenheid kan mensen net zo ongerust maken als ingehouden agitatie. - Wees open: communiceer het helder als je een belofte zult nakomen maar ook als je denkt dat je iemand moet gaan teleurstellen. - Geef je redenen. Als mensen weten hoe je denkt, zullen ze eerder op je vertrouwen. - Luister naar kritiek. Je hoeft niet alles te accepteren, maar wel zo veel dat blijkt dat je openstaat voor verandering. - Bedank mensen, laat ze merken dat ze worden gewaardeerd. - Toon belangstelling en luister echt naar mensen. Vat samen wat ze hebben gezegd (zodat ze merken dat je echt luistert). - Als je ergens geen antwoord of oplossing op/voor hebt, geef dat dan gewoon toe. Niemand weet alles. Laat je niet betrappen op bluffen. - Wees geduldig en consistent: het kost tijd om het vertrouwen van mensen te winnen. Bron: Management Today Informatiemanagement slecht benut meer dan negen van de tien it beslissers in europa vinden dat hun organisatie onvoldoende gebruikmaakt van de mogelijkheden van informatiemanagement. It-managers zijn ontevreden over de kwaliteit van de informatie in hun organisatie en de manier waarop informatie wordt aangeleverd. Dat blijkt uit HP s 2008 Pressure Point Index-onderzoek onder 234 Britse, Franse, Duitse en Italiaanse it-beslissers in grote ondernemingen. 67 procent van de respondenten kwalificeert het informatiemanagement (IM) in zijn organisatie als slecht en inconsistent. 69 procent geeft aan niet de juiste informatie te ontvangen om zakelijke beslissingen te kunnen nemen. Slechts 7 procent van de respondenten zegt alle benodigde informatie te ontvangen. De overgrote meerderheid van de respondenten vindt dat zij de aangeleverde data niet in zakelijke inzichten kunnen omzetten en het businesspotentieel ervan daarom niet kunnen benutten. Bijna 80% vindt dat de implementatie van nieuwe IM-systemen te complex is, waarbij 75 procent vindt dat het moeilijk is om een businesscase te maken voor de investeringen in nieuwe systemen. 74 procent wijt de problemen aan verspreide en slecht gemanagede dataopslag. Ondertussen vindt 67 procent van de senior it-beslissers dat de it-afdeling nog steeds vooral als een kostenlast wordt gezien door de organisatie. Dat komt onder meer doordat er in het senior management te weinig inzicht is in de potentiële voordelen van IT voor de business. Ook heeft de it-afdeling vaak een te zwakke stem binnen de organisatie. Bron: HP & Penn, Schoen & Berland Associates Pressure Point Index GOOGLE INDIA FLOREERT In 2004 koos Google de bekende ict-stad Bangalore uit voor zijn eerste r&d-centrum buiten de VS. Zo wilde het concern Amerikaanse Googlers met Indiase wortels de kans geven om terug te keren naar hun vaderland. En dat willen steeds meer Indiërs, onder meer omdat de Indiase economie de komende jaren naar verwachting flink blijft aantrekken. Google Gmail en Google Finance zijn bedacht in Bangalore. Google heeft er een waanzinnig mooi kantoor ingericht, met fantastische loungeplekken, sportmogelijkheden, fastfood voor het grijpen en andere leuke dingen om jonge, creatieve techneuten mee aan zich te binden. Google betaalt bovendien een torenhoog salaris. Gevolg: s werelds beste techneuten staan voor Googles Indiase deur in de rij voor een baan. Bron: Fortune ORGANISATIES VEILIGER Ruim de helft van de multinationals vindt dat zij beter beschermd zijn tegen aanvallen dan een jaar geleden. Dat blijkt uit onderzoek van Orange Business Services onder Europese it-securitymanagers en beslissers. Slechts 5 procent gaf aan dat er meer problemen waren met het netwerk dan een jaar geleden. De voornaamste problemen zijn service-uitval als gevolg van een aanval, en externe aanvallen door hackers. Beveiligingsrichtlijnen worden steeds serieuzer genomen doordat de ceo aansprakelijk is voor schade als gevolg van storingen in de it-beveiliging. Tweederde van de respondenten is zich hiervan bewust en heeft een organisatiebreed beveiligingsbeleid geïmplementeerd. Bijna de helft voert compliance-programma s uit. Slechts één op de tien organisaties geeft meer dan 10 procent van het it-budget uit aan beveiliging. nr 5 19 maart

13 management NARCISTEN EXTREMER Topmanagers met een heel hoge dunk van zichzelf zetten extremere en wisselvalligere resultaten neer dan hun bescheidener collega s. Omdat zij veel aandacht en applaus nodig hebben, gaan ze voor gedurfde en zichtbare acties - grote overnames, grootschalige productlanceringen, agressieve internationale expansie - in plaats van geleidelijke groei. Dat blijkt uit narcisme-onderzoek van Donald Hambrick en Arijit Chatterjee (Pennsylvania State University) onder 111 ceo s uit de computer- en software-industrie. De voorkeur voor gedurfde acties en strategische veranderingen vertaalt zich zoals gezegd in extremere en wisselvalligere resultaten voor bedrijven die onder de hoede van een narcistische ceo staan. Indrukwekkende winstcijfers worden afgewisseld met forse verliezen. Gemiddeld presteren narcistische ceo s echter niet significant beter of slechter dan leiders met een realistischer zelfbeeld. Bron: Het Financieele Dagblad OUDJES DRUKKEN OMZET Hoe meer old boys - gepensioneerde ceo s - in de RvC van een bedrijf zitten, hoe slechter het bedrijfsresultaat is. De meesten van hen vervullen meerdere commissariaten en hebben daardoor te weinig tijd om al hun functies serieus te vervullen. Mariëlle Non (Erasmus Universiteit Rotterdam) vergeleek de prestaties van bijna alle Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen tussen 1994 en Bedrijven die sterk in het old boys network zijn verweven, blijken slechter te presteren. Maar het is ook niet goed als er onder de commissarissen van een bedrijf helemaal geen oudgedienden zijn. Eén of maximaal twee old boys zijn echter genoeg, bij een groter aantal gaat het contraproductief werken. Inkoop geen techneutenzaak laat het niet aan de techneuten over. de it inkoopbeslissingen moeten worden genomen in nauwe samenwerking met de mensen in de organisatie die verstand hebben van inkoop. Bedrijven zijn steeds afhankelijker van computers, netwerken en enterprise-softwaresystemen. Hoe krijg je de meeste waar voor je geld bij de inkoop van IT? Veel senior managers laten het liever over aan de techneuten in de onderneming om te bepalen wat nodig is. Dat is echter niet verstandig: bedrijven laten hierdoor veel geld op tafel liggen. It-mensen kijken namelijk te weinig naar de zakelijke kanten: Hebben we dit echt nodig? Wat is de businesscase? Ook zijn zij onvoldoende bedreven in het omgaan met leveranciers. Oplossing: de it-afdeling moet nauw samenwerken met de inkoopafdeling. Vaak zal dat echter op verzet stuiten van de it-afdeling. It-professionals zijn zich namelijk onvoldoende bewust van de toegevoegde waarde die inkoop kan bieden. Bedrijven moeten verzet vanuit de it-afdeling tegen samenwerking met de inkoopafdeling bij de aanschaf van hun IT in elk geval niet accepteren. checklist Bij It-Inkoop - Zet voor elke substantiële nieuwe it-uitgave een businessplan op. - Betrek alle afdelingen erbij die met de betreffende IT te maken krijgen. - Betrek de inkoopafdeling er van begin af aan bij. - Praat met huidige klanten/gebruikers van de betreffende IT. En dan niet alleen met door de leverancier aangedragen klanten. - Begin met een klein proefproject. - Bouw vóórdat het contract wordt getekend een soepel exit-proces voor het bedrijf in. - Vraag de leverancier om zijn technology roadmap te mogen zien. Neem bij de aankoop van producten geen genoegen met het model van vorig jaar. Als de volgende versie een grote verbetering wordt: daarop wachten. - Kijk in hoeverre er commerciële relaties zijn tussen de adviseurs waarmee je werkt en de leveranciers die zij aanbevelen. Bron: Management Today duitsers houden van auto s managermagazin vraagt elk jaar aan duitse managers welke pakweg 150 bedrijven het beste imago bij hen hebben. Eén woord: auto s. De top-4 is hetzelfde als vorig jaar: Porsche op 1, BMW op 2, Audi op 3, Adidas op 4. Google stijgt van 6 naar 5. Buiten de top 5 zijn er stevige wisselingen van de wacht. Bedrijven als Miele, Lufthansa, Bosch, Nike, Ikea en Apple zijn flink in achting gestegen. Puma, SAP en Toyota (van 9 naar 23) zakten weg. Geen enkel Nederlands bedrijf staat in hoog aanzien bij de oosterburen. Bron: Managermagazin reputatie In duitsland 1.(1) Porsche 2.(2) BMW 3.(3) Audi 4.(4) Adidas 5.(6) Google 6.(17) Miele 7.(7) Coca-Cola 8.(16) Lufthansa 9.(10) Hugo Boss 10.(13) Nokia 11.(24) Bosch 12.(5) Puma 13.(8) SAP 14.(-) Nike 15.(-) Ikea 16.(-) Apple 18 nr 5 19 maart 2008

14 Meer overzicht over uw breedbandnetwerk is dichterbij dan u denkt

15 bekijk het eens van een afstandje Vaak worden dingen overzichtelijker als je ze van een afstand bekijkt. Uw breedbandnetwerk bijvoorbeeld. Dat netwerk is essentieel voor uw bedrijf en daarom wilt u altijd in één oogopslag kunnen zien hoe het erbij ligt, zodat u het optimaal kunt beheren. Maar het kan veel eenvoudiger: kies voor TNF. De enige partner die u een volledig beheerd netwerk levert én u 100% inzicht geeft in de status, zodat u altijd overzicht houdt. U heeft dus geen zorgen meer en er is veel meer ruimte om u met zakendoen bezig te houden. Wilt u het ook eens van een afstand bekijken? Ga dan naar vodafone.nl/tnf of bel +31 (0)

16 Gevaarlijk slaap gebrek De redactie van IT Executive discussieert maandelijks met leden uit de Nederlandse online community van it-managers CIOnet over een actueel thema. Dit keer is het onderwerp een betere afstemming van de IT op de rest van de organisatie. IT komt beter tot zijn recht als de dialoog tussen it ers en de rest van de organisatie goed is. De stelling De dialoog tussen IT en de business blijft lastig Lineke Sneller (Interface Europe) IT maakt toch gewoon onderdeel uit van het bedrijf? In mijn eigen praktijk is IT nu al vrij goed afgestemd op de rest van het bedrijf, zegt Lineke Sneller, director of IT and Financial Accounting van Interface Europe. Ik hoor itbedrijven vaak zeggen dat de business IT alignment beter kan. Ik vind het een theoretische benadering die nogal zwaar is aangedikt. Ik ben van huis uit it er maar heb een paar jaar geleden ook de verantwoordelijkheid voor financial accouting erbij gekregen. Sinds die tijd weet ik dat het je als it er sterker maakt als je andere functies binnen het bedrijf goed kent. Ik ben dan ook een groot voorstander van nauwe samenwerking tussen IT en andere afdelingen. Wat ik gek vind aan deze discussie is dat het lijkt alsof business en IT twee verschillende dingen zijn. IT maakt toch gewoon onderdeel uit van het bedrijf? Jacco Schonewille (Norfolkline) Belabberde communicatie van IT is de doodsteek voor een goede inzet van IT Het zal in de toekomst ook lastig blijven om andere managers uit te leggen wat IT aan nieuwe investeringen nodig heeft om de inzet ervan te verbeteren, zegt Jacco Schonewille, cio van Norfolkline. It ers hebben per definitie een andere bloedgroep dan andere medewerkers. Zo n vijf jaar terug zag je het nog veel voorkomen dat it-managers belabberd communiceerden. Dat is de doodsteek voor een goede inzet van IT. In mijn eigen functioneren zie ik dat dit nu anders ligt. Toen er kortgeleden een nieuwe ceo aantrad kreeg iedereen uit het managementteam de opdracht om zichzelf te typeren. Ik zie mijzelf functioneren als een kameleon. Mijn kleur is afhankelijk van het gezelschap waarin ik me bevind. Op die manier kan ik als een intermediair fungeren tussen IT en de rest van de organisatie. Wat dat betreft zijn je communicatievaardigheden misschien wel net zo belangrijk geworden als een grondige kennis van de technologie. Dat zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden. nr 5 19 maart 2008 Weinig slapen wordt ook in itkringen nog vaak geassocieerd met vitaliteit, ambitie en pres taties. In werkelijkheid is het levensgevaarlijk. W ie achttien uur niet slaapt, heeft een verminderd reactievermogen en een slechter lange- en kortetermijngeheugen. Ook het concentratievermogen, het vermogen om beslissingen te nemen, de cognitieve snelheid en de ruimtelijke oriëntatie lijden eronder. Als je enkele nachten achter elkaar maar vijf of zes uur slaapt, verergeren deze effecten. Allerlei fysieke klachten, waaronder hoge bloeddruk en obesitas, kunnen verband houden met slaapgebrek. Charles A. Czeisler (Harvard) vindt de machocultuur die weinig slapen verheerlijkt gevaarlijke onzin. Zijn boodschap aan bedrijven: wie de prestatie van zijn managers en zijn organisatie wil verbeteren, moet aandacht besteden aan het slaapprobleem. Bedrijven moeten een gezond slaappatroon stimuleren en trainingsprogramma s aanbieden die medewerkers gezond slaapgedrag aanleren. Denk aan een donkere, rustige slaapkamer zonder elektrische apparaten en geen alcohol of koffie voor het naar bed gaan. Ook zouden bedrijven hun medewerkers elk jaar moeten screenen op slaapproblemen. Bron: Harvard Business Review 21

17 technologie tender Arbeidsbemiddeling De IBN-groep zoekt een leverancier voor de implementatie, het onderhoud en de uitbreiding van hun Navision software. De groep houdt zich in Noord-Brabant bezig met de arbeidsbemiddeling voor moeilijk plaatsbare mensen. Daarvoor heeft het al Navision-software in gebruik. De nieuwe software moet op meerdere vestigingen benaderd kunnen worden. Daarnaast moet er een failover van de hoofdlocatie in Uden naar Oss worden gerealiseerd. De IBN-groep laat expliciet weten dat het geen Saas-oplossing wil. Het contract heeft een looptijd van vijf jaar en kan nog twee keer met een jaar worden verlengd. AFM-infrastructuur De Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM) zoekt een infrastructuur-partner. De toezichthouder vraagt om een dubbel uitgevoerde WAN-verbinding tussen het kantoor in Amsterdam, het datacenter en de uitwijklocatie. Daarbij zoekt de AFM ook nog veertig vierkante meter aan ruimte in een datacenter. Vijftig werkplekken beschikbaar voor calamiteiten zijn een optie. Tweede Kamer live De Tweede Kamer zoekt een hosting provider voor streaming media. Deze moet een streaming media platform bieden en beheren. Daarop worden vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week beelden van de vergaderzalen van de Tweede Kamer live op internet uitgezonden. Naast deze videostreams worden ook vodcasts beschikbaar gesteld. Het project gaat 1 juni van start. Het hele systeem moet 31 mei 2010 operationeel zijn. De overeenkomst heeft een looptijd van twee jaar. Deze kan nog twee keer met een jaar worden verlengd. Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar it-redactie@kluwer.nl Medicijndistributeur OPG meet energieverbruik IT door Duurzame IT loont De effecten die IT hebben op het milieu zijn ondertussen bekend. Maar wat bedrijven er nu zelf aan kunnen doen om duurzaam te ondernemen met IT en daarbij zelf fors in kosten besparen, is niet voor iedereen even duidelijk. IT Executive liep mee bij OPG die zijn energieverbruik liet doorlichten. door Marco van der Hoeven beeld Cor Mooij e zijn geschrokken van Wde hoeveelheid stroom die met name door IT gebruikt wordt binnen ons bedrijf, zegt Gwan Kho, chief technology officer (CTO) bij distributeur OPG. Toen we voor ons nieuw te bouwen pand langs de A2 gingen rekenen wat we nodig zouden hebben bleek de beschikbare stroomvoorziening bij lange na niet voldoende. Het elektriciteitsbedrijf moest daar zelfs extra voorzieningen, zoals een schakelkast, voor aanleggen. Dat was het moment waarop het bedrijf besloot om het stroomverbruik van IT aan te pakken. Om op termijn te kunnen kijken of de maatregelen die we gaan nemen ook resultaat hebben gehad moet je wel beschikken over gegevens die de huidige situatie weergeeft in ons oude pand. Daarom hebben we Pecoma gevraagd een energiescan uit te voeren bij OPG, zodat we beschikken over een nulmeting. Het hoofdkantoor van OPG Groep, een internationale retailonderneming en distributeur van geneesmiddelen en medische middelen, is nu nog gevestigd in een uit 1963 daterend pand in Utrecht. Daar brengt asset management consultant Ruud Hartog van Pecoma op een ochtend in februari een bezoek om het energiegebruik bij de distributeur te analyseren. Deze energiescan bestaat uit een aantal onderdelen. Allereerst worden in de vorm van interviews met de it-verantwoordelijken en de facilitair manager alle aspecten van energiegebruik en besparing doorgenomen. Vervolgens meet Hartog de it-infrastructuur van het bedrijf door. Hartog: Binnen ondernemingen is IT in de regel een van de grootste posten voor energiegebruik. Dat speelt zowel in datacenters als op de kantoren. Bij de scan voor OPG kijken we vooral naar werkstations en printers, naar de manier waarop deze apparatuur wordt gebruikt en hoe besparingen kunnen worden gerealiseerd. Het serverpark van OPG is in deze scan van Pecoma niet meegenomen. De Desktops maken plaats voor thin clients energie-optimalisatiescan is in de eerste plaats een bewustwordingsproces. Daarnaast kan technologie helpen bij het besparen van energie, al blijft voorop staan dat technologie een hulpmiddel is. Want naast IT spelen ook organisatorische aspecten een belangrijke rol bij het terugdringen van energiegebruik. Sluipverbruik Welke aspecten dat zijn blijkt als nel tijdens het gesprek met de it-verantwoordelijken bij OPG, Andy van Heyningen en Marco van Wanrooij. Hartog: Sluipverbruik is een belangrijke kostenpost. Alle apparaten die aangesloten zijn op een stopcontact lekken stroom. Dat geldt zowel voor pc s als koffiemachines, maar bij pc s is het erg veel. Een werkplek met een pc die weliswaar uitstaat maar toch op het stroomnet is aangesloten kost in lekkage van stroom even veel als een laptop die permanent aanstaat. Dergelijke weetjes zijn zelfs voor veel bedrijven die bewust bezig zijn met duurzaam ondernemen nieuw. Overigens is OPG vanwege de nieuwbouw al heel ver met de plannen het bedrijf zodanig in te richten dat het energiegebruik door IT flink naar beneden gaat. Van Wanrooij: We kopen eigenlijk alleen nog maar bij organisaties in die zelf ook bewust bezig zijn met duurzaam ondernemen. Uiteraard is het niet de enige factor die meespeelt, maar het weegt wel zwaar in het selectieproces van een leverancier. Door dit beleid is het huidige itpark van OPG relatief nieuw, en up-to-date. Van Heyningen: De levensduur van apparatuur op de balans is vijf jaar, maar in praktijk vervangen we de pc s ongeveer om de drie jaar. Dat is dus sneller dan de afschrijving, maar het gevolg is wel dat we geen apparatuur meer hebben die naar de huidige milieustandaarden verouderd is. Zes tot zeven jaar geleden waren de eisen die aan apparatuur werden gesteld heel anders. Automatische uitschakeling Ook de organisatorische kant van het it-gebruik bij OPG staat bij zowel management als mede- Groene It hard nodig Vooral het gebruik van it-apparatuur kost energie, meer dan de productie. Het beroep dat gebruikers doen op de energievoorziening zal de komende jaren alleen maar groter worden. Dit blijkt uit het onderzoek IT stroomt door, waarin het ministerie van Economische Zaken heeft laten onderzoeken hoe het elektriciteitsverbruik van de it-sector en it-apparatuur zich ontwikkelt. Het uitgangspunt van dit onderzoek is het jaar Het elektriciteitsverbruik door it-apparatuur in huishoudens, in bedrijven en door de it-infrastructuur bedroeg 7,3 procent van het totale elektriciteitsverbruik in Nederland. Vooral de it-infrastructuur is verantwoordelijk voor een voortdurende stijging van energiegebruik. Volgens de onderzoekers zal het totale elektriciteitsverbruik van it-infrastructuur in 2020 meer dan verdubbeld zijn vergeleken met het peiljaar De belangrijkste factor hierin is de groei van datacenters, waar jaarlijks een toename van stroomgebruik met 8 procent wordt verwacht door het ministerie van EZ. Door actief stimuleren van besparingsmogelijkenheden en door toepassing van beleidsmaatregelen zal naar verwachting het elektriciteitsverbruik in 2020 niet 16,4 TWh/jaar bedragen zoals in het Global Economy scenario maar 12,7 TWh/jaar. Het verschil is bijna 4 TWh/jaar. Deze besparing komt overeen met het elektriciteitsverbruik van ruim huishoudens. Verbruik [TWh/jr] Prognose 2010 Best Practice 2020 Global Economy 2020 Huishoudens ICT-infrastructuur Kantoren Erik van Tuinen, facilitair manager (links) en cto Gwan Kho van OPG willen met een nulmeting de IT op hun nieuwe locatie zo duurzaam mogelijk maken. >> 22 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart

18 technologie column ron tolido deal HOtel HOsting Van der Valk gaat AccountView gebruiken voor de administratie van vijftien hotels hier in Nederland, drie in Duitsland en twee in Frankrijk. De horeca-bazen gaan de applicatie niet zelf onderbrengen en beheren. Deze wordt gehost door het Expert Center eserviceware van AccountView. Deze club zorgt ook voor de koppeling met de reserveringsoftware Hotel Concepts. HArdwAre OP AFrOeP Het Diakonessenhuis heeft een raamcontract voor de levering van hardware afgesloten met de Infotheek Groep. In drie jaar tijd zal voor ongeveer 1,3 miljoen euro aan hardware, onderhoud en aanverwante logistieke diensten worden besteed. Het gaat om 1500 pc s, waarvan 800 Wyse thin clients en 700 DC 7700 modellen van HP, TFT schermen, 175 servers en 25 notebooks. Infotheek levert het ziekenhuis de hardware op afroep, zodat het Diakonessenhuis hier geen magazijnruimte aan kwijt is. Door ook nog gebruik te maken van de voorlaatste generatie wordt in totaal 15 procent bespaard. KwAliteitsverbetering ICS, gespecialiseerd in de uitgifte van creditcards, gaat Itsm van FrontRange gebruiken voor incident- en release-management. Dick de Graaf, manager bij ICS, benadrukt hoe belangrijk de veiligheid en betrouwbaarheid van de ondersteunende software zijn bij organisaties die zich bezig houden met betalingsverkeer, maar geeft tegelijkertijd toe dat de statussen van planningen en wijzigingen bij ICS tot voor kort in een Excel spreadsheet werden bijgehouden. De module releasemanagement is inmiddels geïmplementeerd. Het incident- en problem management wordt ook vernieuwd. Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar alle stand alone servers Gaan eruit Asset management consultant Ruud Hartog van Pecoma laat analysesoftware los op het netwerk en de systemen van OPG: werkers op de agenda. Al wordt hiermee het sluipverbruik niet tegengegaan, het scheelt toch al aanzienlijk op de stroomkosten als s nachts alle apparatuur standaard uitstaat. Tegelijkertijd beschikken de computers over screensavers en worden beeldschermen automatisch uitgeschakeld. Van Wanrooij: Alle medewerkers zijn zich ervan bewust dat dit belangrijk is, maar we hebben er nog geen officieel beleid van gemaakt. De energiescan is een mooi startpunt om dit gedrag op te nemen in het beleid en erop toe te zien dat men ernaar handelt. Aan de desktop-kant zullen de standaard pc s in toenemende mate worden vervangen door thin clients, zodat ook daar het stroomverbruik naar verwachting aanzienlijk zal teruglopen. OPG is ook ver met energiebesparende maatregelen in het datacenter, dat momenteel wordt ontwikkeld. Van Wanrooij: We zijn nu bezig met het opschonen van ons datacenter. We gaan de stand alone servers uitfaseren en proberen zoveel mogelijk te gaan werken met virtualisatie. Het afgelopen jaar hebben we daarom ook al diverse bladeservers neergezet. Daarnaast zijn we volop bezig met het zo efficiënt mogelijk inrichten van de koeling, onder meer met de introductie van warme en koude gangpaden volgens de laatste inzichten voor het inrichten van datacenters. Van Heyningen: Bij het datacenter schaffen we alleen aan wat we nodig hebben. We zetten dus niet een heel machinepark neer dat slechts voor 20 procent gebruikt wordt, maar benutten de volledige capaciteit en investeren alleen in uitbreiding als dat nodig is. Een ander aspect komt tijdens het tweede gesprek, met facilitair manager Erik van Tuinen, aan bod. We hebben nog wel een paar losse printers staan, aldus Van Tuinen, maar die worden alleen nog maar uit veiligheidsoverwegingen gebruikt door het senior management. Verder vind je in deze organisatie geen stand alone-printers meer. In de nieuwe vestiging zullen alleen nog maar multifunctionele printers komen te staan, waar dan ook nog eens zo weinig mogelijk op geprint moet gaan worden. We zijn er nu nog niet actief op aan het managen. We willen eerst deze scan gebruiken als nulmeting, daarna kun je proberen wat te doen aan printergebruik. Dat zal wel even wennen zijn voor de iedereen. Medewerkers zijn namelijk verwend. Maar die vrijheid moet je er een keer afhalen. We gaan dat in ieder geval doen door de af- standen tot de multifunctionals groter te maken, zodat mensen niet zomaar even alles printen. Digitale communicatie Dat is binnen OPG ook helemaal niet nodig, omdat alle documenten voor iedereen in elektronische vorm beschikbaar zijn. De medewerkers hebben de beschikking over pda s, Blackberries, telefoons en laptops. De transacties met klanten lopen voor het leeuwendeel elektronisch, via edi en verschillende websites. Met een nieuwe erp-implementatie van JD Edwards wordt zelfs extra rekening gehouden met die digitale communicatie. Er is dus nog maar heel weinig reden om te printen, iedereen heeft alles elektronisch. We zien vooral dat er nu ontzettend veel wordt ge- d. Na het bespreken van de situatie in de vorm van interviews vindt de digitale versie van de scan plaats. Hartog logt in het netwerk van OPG in en laat analysesoftware los op het systeem: Bij deze scan meten we vooral het dagelijks gebruik van de infrastructuur, zoals de uptime van de werkstations en het papierverbruik. Ook kijken we naar het soort apparatuur en het gemiddelde gebruik. Hier kunnen we ons advies over mogelijke besparingen dan weer op baseren. Twee weken later wordt dat advies gepresenteerd bij OPG. Deze aanbeveling had betrekking op drie aspecten, namelijk IT, Organisatie en Mens. Volgens Pecoma wees de scan erop dat op al die onderdelen nog besparingen te behalen zijn. Daarbij gaat het niet alleen om het inzetten van andere technologieën, maar ook om het menselijk handelen. Medewerkers moeten er meer bewust van gemaakt worden dat hun gedrag grote invloed heeft op het energieverbruik. Dat geldt overigens niet alleen voor de IT, maar ook voor meer facilitaire zaken als omgaan met verlichting en klimaat. Uit de scan bleek onder meer dat 26 procent van de desktops voldoet aan EnergyStar 4.0, dat zestig desktops in de nacht voor de scan hebben aangestaan, en dat er in verhouding tot het aantal werkplekken veel netwerkprinters zijn. Door energiezuinigere modellen (EnergyStar 4.0 of thin clients) aan te schaffen kan er veel energie bespaard worden, evenals met het sturen op printergebruik en consolideren van het aantal printers. Met alle aanbevelingen uit het rapport is een besparing van kwh per jaar te behalen. Bij een energieprijs van 15 eurocent levert dat een kostenreductie op van ruim tienduizend euro, een besparing van 47 procent. Dit staat gelijk aan een CO2 reductie van 32 ton. Omgerekend naar natuurlijke bronnen is dat het equivalent van de aanplant van bomen. het goede voorbeeld Pecoma Business Technology heeft de energie-optimalisatiescan ook binnen de eigen organisatie uitgevoerd. Daaruit bleek dat ook bij een in IT gespecialiseerd bedrijf nog veel verbeterd kan worden. Zo kunnen bij een goede organisatie van interne processen zeker dertig auto s minder rijden en duurzame werkplekken echt tot besparingen leiden, omdat een desktop die uitstaat meer energie gebruikt dan een werkende laptop. Ook het printen van digitale documenten, zoals berichten, wordt tot een minimum teruggebracht. In totaal bedragen de besparingen die Pecoma, met honderdvijftig werkplekken, kan behalen op energieverbruik euro op jaarbasis. Mijn baas, de marketeer Wat zat er een mooi doorleefd gevoel achter toen Siebel een paar jaar geleden eigen integratiesoftware op de markt bracht. Diep in ons hart wisten we het eigenlijk allang: de klant staat centraal en alles wat we in de bedrijfsvoering doen moet afgeleid zijn van diens behoeften. Een politiek correct uitgangspunt waar niemand bezwaar tegen kan maken. Maar zó radicaal met je neus op de feiten worden gedrukt, door het hele integratiebouwwerk op te trekken rond een CRM-pakket, dat kwam hard aan. Het zal voor veel it-afdelingen te vroeg zijn geweest. En al helemaal voor hun integratie-experts. Die lijken zich ook nu nog steeds liever bezig te houden met het vergelijken van leveranciers, het ruziën over standaards en het in elkaar frutselen van zelfverzonnen architectuurtjes. Als maar niet te vaak gevraagd wordt wat het uiteindelijke doel ook alweer is van al dat fraais. Doet me altijd weer denken aan mijn neef, die dagelijks bezig is zijn geluidsapparatuur verder te verbeteren. Net weer even een andere voorversterker erin en misschien toch eens experimenteren met dat nieuwe type subwoofer. Mijn neef loopt letterlijk met een soort van spectrometer op zak voor de zekerheid maar ik heb hem werkelijk nog nooit onderuitgezakt zien genieten van goede muziek. Misschien moeten we onszelf eens in de zoveel tijd herrichten: terug naar de kern en de existentiële vraag stellen op welke plek in de bedrijfsvoering we werkelijk verschil kunnen maken met onze systemen en oplossingen. De rest moet daaromheen worden gedrapeerd, meer als een setje van randvoorwaarden dan een doel op zich. Free your mind and the rest will follow: als het bedrijf dan wérkelijk onder de huid van zijn klanten wil kruipen, is het opeens volstrekt logisch om het crmpakket tot centrale spil te maken. Dan ligt het voor de hand om de integratie geheel vanuit het klantenperspectief op te bouwen. En dan krijgen de andere systemen en de infrastructuur de rol die ze in feite moeten hebben: een ondersteunende, en niets meer dan dat. Je gaat zo vanzelf ook anders denken over de positie van de it-afdeling in de organisatie. En voor wie er genoeg van heeft te rapporteren aan de cfo, heb ik wel een alternatief: maak IT eens voor een paar jaar de verantwoordelijkheid van de Marketing & Sales manager. Veel duidelijker kun je de boodschap niet maken. Free your mind and the rest will follow. Klinkt als een bekend popdeuntje. Toch mijn neef eens over bellen. 24 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart

19 technologie ICT Haalbaarheidstoets moet zorgen voor realistische vraag van de overheid Meer succesvolle projecten? door Marco van der Hoeven De overheid en it-projecten vormen niet altijd een gelukkige combinatie. Om ervoor te zorgen dat meer automatiseringsprojecten een succes worden hebben branchevereniging ICT~Office en de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse zaken de handen ineen geslagen. Dat heeft onder meer geleid tot de ICT Haalbaarheidstoets, die moet zorgen voor realistischer verwachtingen bij zowel opdrachtgever als aannemer. De gemeenschappelijke verklaring die ten grondslag ligt aan de ICT Haalbaarheidstoets is in mei 2007 getekend door het ministerie van Economische Zaken en branchevereniging ICT~Office. Later heeft ook het ministerie van Binnenlandse Zaken zich bij het initiatief aangesloten. De haalbaarheidstoets is onderdeel van een programma dat gericht is op het verbeteren van het vertrouwen tussen it-bedrijven en de Rijksoverheid. Volgens Sylvia Roelofs, algemeen directeur van ICT~Office valt er nog wel wat te veranderen aan de perceptie over en weer. De ICT Haalbaarheidstoets geeft in een vroegtijdig stadium aan of een gewenst project tot een succes leidt. Naast de haalbaarheidstoets kent het samenwerkingsprogramma nog drie onderdelen. Zo is er een gedragscode opgesteld, die ervoor moet zorgen dat er een goede balans blijft bestaan tussen opdrachtgever en aannemer. Daarnaast is er, om de dialoog te bevorderen, een Senior ICT Forum gevormd waar de directeuren inkoop van de overheidsdiensten zitting in hebben, en de directeuren Publieke Sector van de itbedrijven die te maken hebben met aanbestedingstrajecten van de overheid. En tenslotte is ervoor gezorgd dat ook mkb-spelers aan bod komen in de aanbestedingstrajecten. Roelofs: In praktijk bleek steeds vaker dat Er is nooit ÉÉn die schuld heeft mkb-bedrijven bij overheidsaanbestedingen nauwelijks nog aan bod kwamen, terwijl de innovatiekracht vaak zit bij de nichespelers in het mkb. Het idee voor de ICT Haalbaarheidstoets is geïnspireerd door de Concept Viability van de Engelse zusterorganisatie van ICT~Office, UK Intellect. Daar is een dergelijke haalbaarheidstoets al een aantal jaren geleden ingevoerd voor overheidsdiensten. Ondertussen zijn al vele tientallen haalbaarheidstoetsen gedaan bij overheidsprojecten. [zie kader] Vanuit de branchevereniging is dat idee meegenomen naar Nederland, en voorgelegd aan vertegenwoordigers van de rijksoverheid. Nadat een delegatie van psg s in Engeland op bezoek is geweest om de daar opgedane ervaringen te evalueren is de ICT Haalbaarheidstoets in Nederland van start gegaan. Het doel van de haalbaarheidstoets is dat de industrie precompetitief, dus zonder dat er een specifiek bedrijf wordt genoemd, advies geeft aan een overheidsdienst die met een automatiseringsvraag zit. Roelofs: Dat kan gaan van elektronisch stemmen tot het elektronisch kinddossier.het gaat erom dat de overheid zodra er een probleem is waar ze een automatiseringsoplossing voor zoekt, eerst een precompetitieve marktverkenning doet om te kijken wat de voor- en nadelen zijn, en of de ideeën haalbaar zijn. Concurrentiegevoelig Het is volgens Roelofs belangrijk dat ze de goede vragen stellen. Daarom is met EZ en Binnenlandse Zaken afgesproken dat het Het Expertise Centrum (HEC) in opdracht van de branchevereniging de vraag helder formuleert. Op basis van die vraag nodigt de vragende overheidsdienst een aantal it-bedrijven uit die zich in een workshop over die vraag gaan buigen. Tijdens die sessie wisselen ze ideeën uit, en na de workshop kunnen leveranciers nog via de onafhankelijke moderator specifieke zaken aan bod laten komen die concurrentiegevoelig zijn. Vervolgens komt er een geanonimiseerd advies aan de vrager uit, waarin de oplossingen - niet per bedrijf herkenbaarvermeld staan. Op basis van dat advies kan de overheidsdienst zijn opdracht gaan formuleren en eventueel een aanbestedingstraject inzetten. Roelofs: Het voordeel van de toets is dat de overheid nu goed inzicht krijgt in de vraag en de haalbaarheid. Het voordeel voor de leveranciers is dat ze los van het actuele aanbestedingsmoment open over de voor- en nadelen kunnen spreken. Zij zijn gebaat bij goede vragen en scherp geformuleerde opdrachten, en ze zijn natuurlijk gebaat bij het succes. Want een project dat mislukt is ook niet goed voor de it-bedrijven. Bij projecten waar het mis is gegaan, zie je dan ook dat het vaak al in de beginfase fout liep, omdat bijvoorbeeld ambtenaren in dat stadium met de verkeerde aannames aan tafel zijn gegaan. En in die trajecten hebben individuele it-bedrijven die met hen aan tafel zitten, niet de mogelijkheid om daarover vooraf uitgebreid te praten; dat is verboden in het kader van de aanbestedingsprocedures. De haalbaarheidstoets geeft de mogelijkheid wèl open te adviseren over de richting die de overheidsdienst wil inslaan. Vanwege de regels die overheidsaanbestedingen omgeven, is het belangrijk dat dit traject integer blijft. Daar zijn we heel alert op. Wij zijn dan ook niet degene die een keuze maken, we leveren alleen een lijst aan met bedrijven die oplossingen leveren in een bepaald segment, de overheid maakt uiteindelijk de keuze van de leveranciers. Ik denk dat er zo een mooi evenwicht is. Aan de ene kant staat de marktkennis die de overheid nodig heeft om de juiste vragen te kunnen stellen aan de markt. Zo kunnen ze met voldoende bagage een opdrachttraject ingaan. En aan de andere kant staan ict-bedrijven die het gevoel moeten hebben dat ze serieus worden genomen. Je kunt wel wat aanbieden, maar als je advies de prullenbak ingaat of er wordt in het kader van een opdracht te weinig rekening gehouden met knelpunten, dan is de balans niet goed. Volgens Roelofs hebben de problemen die momenteel bij de overheid spelen twee kanten: Er is er nooit één die schuld heeft. Bij de projecten die mislukt zijn, is er al vanaf het begin iets misgegaan, en dat voorkom je met de haalbaarheidstoets. We weten nu eenmaal hoe complex it-projecten zijn, zeker als het voor een groot deel gaat om de reorganisatie van backoffice-projecten. Chaos is erg, maar geautomatiseerde chaos is nog erger. Als je je back office niet op orde hebt en je gaat automatiseren gaat het niet goed. Aan de andere kant is het ook niet verstandig wanneer een itbedrijf er dan induikt. Als het ziet dat de inspanningen niet zullen leiden tot succes, zouden ze het niet moeten doen. Maar onder druk van de markt en de klant is koning gebeurt het toch, en hopen ze dat een en ander gaandeweg kan worden bijgestuurd.ik denk dat de haalbaarheidstoets een middel is om daar een oplossing voor te vinden. Ik vind het in ieder geval belangrijk dat we in de industrie alles doen wat in ons vermogen ligt om daar een bijdrage aan te leveren. Haalbaarheidstoets in engeland De ICT Haalbaarheidstoets bestaat in het Verenigd Koninkrijk al sinds december Volgens Nick Kalisperas van ICT Branchevereniging UK Intellect zijn er tot nu toe veertig overheidsprojecten met succes aan deze toets onderworpen. Kalisperas: Onze ervaring is dat door de haalbaarheidsworkshops grote én kleine bedrijven in een vroeg stadium een goed inzicht krijgen in het project. Voor klanten in de publieke sector betekent het dat de aanbestedingen beter aansluiten bij wat de markt kan leveren. Al een aantal keren heeft de overheid de benadering van de aanbesteding veranderd naar aanleiding van de workshop. De reden dat we de haalbaarheidstoets hebben ontwikkeld is dat we vonden dat de aanbestedingsprojecten die de overheid voorheen uitschreef niet goed aansloten op de markt. Ons belangrijkste doel was dat we ervoor wilden zorgen dat wat de overheid vroeg, ook geleverd zou kunnen worden, ongeacht of het nu om grote of kleine bedrijven zou gaan. Belangrijkste voorwaarde voor het slagen van de toets is dat de klant er zo vroeg mogelijk gebruikt van maakt. Wanneer die er te lang mee wacht, ligt het beeld hoe het er in zijn ogen moet gaan uitzien, al teveel vast. 26 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart

20 technologie column it & recht Peter van Schelven beter overzicht, betere beslissingen Enterprise architecture houd je niet bij in een spreadsheet door Christiane Vandepitte MethoDeS en tools Het probleem is niet nieuw - Twintig jaar geleden zocht men al naar methodes om zicht te krijgen op de IT van een bedrijf, en hoe die zijn functioneren ondersteunde. Enkele van de meest gebruikte methodes zijn: the Zachman Framework for Enterprise Architectures, The Open Group Architecture Framework (Togaf) en the Federal Enterprise Architecture (FEA). Welke tool kun je daarbij gebruiken? Dit klusje klaar je niet met een spreadsheet, om de eenvoudige reden dat je dan zelf de matrixen zou moeten typen en elke wijziging op meerdere plaatsen zou moeten doorvoeren. Dat zou lastig zijn, zeker wanneer de situatie evolueert, en de documentatie jarenlang moet worden bijgehouden. Er is een tool nodig met een repository. Dan hoef je de informatie maar één keer in te voeren, en rapporten genereren langs verschillende invalshoeken. een tool met een repository is vereist hoeveel weet je zelf over de it in je bedrijf? en je collega s? Met hoeveel mensen moet je rond de tafel zitten als het operations-team een server tijdelijk wil uitschakelen, of als iemand voorstelt om een bepaalde toepassing te schrappen? beschik je niet over de nodige informatie, dan is het moeilijk om de gevolgen van een beslissing vooraf in te schatten. het opstellen van een eenvoudige matrix biedt uitkomst. In veel bedrijven is de IT onoverzichtelijk geworden. Hoeveel servers worden er gebruikt, en waar staan ze? Hoe is alles verbonden in een netwerk? Welke database bevindt zich waar? Welke database hoort bij welke toepassing? Welke software gebruikt welke gegevens? Welke toepassing is nodig voor welk bedrijfsproces? Hoeveel kost elk element? Sommige vragen zijn gemakkelijker te beantwoorden dan andere. Voor sommige vragen moet je lang zoeken om de juiste persoon te vinden, die het antwoord kent. En waarschijnlijk moet je een heleboel mensen afgaan, voor je alle antwoorden hebt. Dat hangt af van de omvang van je bedrijf, en de complexiteit van de gegevensverwerking. En van de rijkdom aan tools en toepassingen die het bedrijf in de loop van de jaren verzameld heeft. Soms neemt een bedrijf een beslissing die het achteraf berouwt: het traject om de wijziging te implementeren duurde langer dan voorzien, kostte meer dan verwacht, en de wijziging bleek plots een impact te hebben op een andere toepassing - een impact die vooraf niet onderkend was. Maar dat is niet wat een bedrijf wil. Een bedrijf wil dat IT de bedrijfsprocessen ondersteunt, op een flexibele manier, waarbij het niet moeilijk is om de software te wijzigen, en dit tegen zo laag mogelijke onderhoudskosten. Om beslissingen te nemen heeft men een overzicht nodig: wat hebben we? hoe belangrijk is elk deel? hoeveel kost het? Als een bedrijf geen overzicht heeft op zijn enterprise-architecture, dan kan men de gevolgen van een beslissing niet vooraf inschatten je wordt geconfronteerd met verrassingen met betrekking tot de door de it ers benodigde tijd, de kostprijs, de gevolgen voor andere toepassingen dan degene die men wijzigt, enzovoort. worpen is aan een bepaalde regelgeving (regulatory compliance), moet een beschrijving opstellen van processen, gegevens en IT. Wil een bedrijf advies vragen aan een externe consultant, dan is het het best eerst een overzicht te maken. Indien een bedrijf een project wil uitvoeren dat een wijziging meebrengt in de architectuur, is een inventaris onontbeerlijk. En bij een fusie van bedrijven is het belangrijk om een overzicht te hebben, voor aan de harmonisatie wordt begonnen. overzicht broodnodig Een bedrijf kan ook andere redenen hebben om zijn it-architectuur te documenteren. Bijvoorbeeld als het bedrijf aan it-governance wil doen. Het framework Cobit geeft wel advies over het proces van itgovernance, maar het bedrijf moet eerst over een overzicht beschikken van bedrijfsprocessen, gegevens, technologie, en meer. Als een bedrijf een service oriented architecture (soa) wil implementeren, met behoud van de bestaande toepassingen en databases, moet het eerst een overzicht opstellen van de aanwezige architectuur. Een bedrijf dat ondervia stappenplan en matrix DuiDeliJkheiD over it verspreide informatie Veel bedrijven beschikken niet over een overzicht. De documentatie is gefragmenteerd, en verspreid. Ze bevindt zich op verschillende plaatsen, wordt bijgewerkt door verschillende mensen, voor verschillende doelstellingen, en wordt opgeslagen in verschillende formaten: Word, Excel, PPT, Visio, in een configuration management database (bijvoorbeeld voor Itil), in tools voor datamodellering en business process modeling, enzovoort. De bestaande documentatie is meestal ook op het laagste niveau van detail, en is daardoor lang en onoverzichtelijk. Hoe maak je nu zo n overzicht? Dat gaat in vier stappen. StaP 1: Maak een inventaris Begin met het opstellen van een inventaris. Breng de bestaande informatie over de architectuur bijeen op een centrale plaats, liefst in een tool met een repository. Deze informatie vormt een fysisch model van de it-architectuur, met alle details. StaP 2: bouw een logisch MoDel Maak dan van deze informatie gebruik om een logisch model op te stellen - een overzicht op een hoger niveau. Vermeld de bedrijfsprocessen en de toepassingen. Documenteer de gegevens, op hoog niveau (soms noemt men dit business objects ). Vermeld ook bepaalde aspecten van technologie, bijvoorbeeld de types server die je gebruikt, de types netwerken, de protocollen. Dat is een hele klus, waarvoor je meerdere personen nodig hebt. Hoe verdeel je de taken? Het is aan de businessmensen om de modellen van de gegevens, de bedrijfsprocessen en de organisatie van het bedrijf op te stellen, en aan de it ers om de modellen van de toepassingen en de technologie te bouwen. Misschien hebben de businessmensen hier geen zin in, en willen ze dit werk liever overlaten aan de it ers. Toch behoort het tot hun verantwoordelijkheid; dat is nou eenmaal governance - zin of geen zin. Eigenlijk wil je de samenhang kennen, een matrix (tabel) zien die het verband toont. Bijvoorbeeld de matrix bedrijfsproces/toepassing: welk bedrijfsproces heeft welke toepassing nodig? En de matrix toepassing/technologie: welk toepassing heeft welke technologie nodig? Maar ook de matrix bedrijfsproces/gegevens: welk bedrijfsproces heeft welke gegevens nodig? En zeker de matrix toepassing/gegevens : welke toepassing heeft welke gegevens nodig? Heb je eenmaal de informatie ingevoerd, dan kan een geschikte tool de matrixen maken. StaP 3: voer een evaluatie uit Op deze manier krijg je zicht op de situatie. Zonder een dergelijk zicht kan een bedrijf geen wijze beslissingen nemen. Zoek uit hoe nuttig elke toepassing is voor het bedrijf of voor een afdeling. wat ze kost, aan technologie en aan licenties. Houd je van cijfers, dan kun je nog een stap verder gaan, door gewichten toe te kennen (sommige aspecten wegen zwaarder dan andere). Zo ontstaan gewogen baten en gewogen kosten, en is een score te berekenen. Het is wel belangrijk er de managers van het bedrijf bij te betrekken. Bij het bepalen van wat belangrijk is en wat niet, moet rekening gehouden worden met de doelstellingen van het bedrijf, met de strategie van het bedrijf. StaP 4: Stel een actieplan op Je beschikt nu over een overzicht, en over een evaluatie. Klaar voor de grote beslissingen. Klassificeer de toepassingen in een kwadrant: belangrijk *** *** onbelangrijk *** *** lage kosten hoge kosten >> nieuwe computer werkt niet met oude licentie Het is dit jaar precies een halve eeuw geleden dat de Amerikaan Jack S. Kilby, ingenieur van Texas Instruments, de eerste microchip ter wereld ontwikkelde. Met deze uitvinding legde hij de basis voor de moderne microelektronica en computers. Terecht ontving Kilby in 2000 een Nobelprijs voor deze revolutionaire technologische bijdrage; hoogstens wat laat. Inmiddels zijn we vele generaties processors verder. De laatste mode is de meerkernen processor. En juist die eigenschap zet de bestaande contractpraktijk in softwareland op de helling. Van oudsher gebruiken veel softwarebedrijven namelijk een cpu-gebaseerde softwarelicentie. In de kern zegt deze licentie dat de afnemer de hem geleverde software slechts mag gebruiken op een computer met één central processing unit (cpu). Ook de huidige branchevoorwaarden gaan uit van dat model. Dat was tot voor kort geen probleem. Alle desktops, laptops en het gros van de servers waren voorzien van één processor. Voor zwaardere servers met meer processoren werden staffelcontracten per extra processor gebruikt. Maar nu maken hardwarefabrikanten computers waarin meerdere cpu s zijn gecombineerd in één enkele chip. Deze eigentijdse cpu s maken de computer sneller en relatief zuiniger. De standaard single cpu-licentie is niet voldoende om legaal software op deze moderne machines te draaien. Sterker nog, wie op zo n computer software gebruikt die onder een dergelijk klassiek licentiecontract is geleverd, maakt zich schuldig aan contractsbreuk en inbreuk op de auteursrechten op de software! Hij stelt zich bloot aan schadeclaims en andere sancties. Veelal zal de gebruiker daarom een additionele licentie moeten afnemen om het gebruik van de software te legaliseren. Uiteraard is dat alleen mogelijk als de softwareleverancier zelf zijn juridische zaakjes ook voor elkaar heeft. Zowel softwarebedrijven als hun afnemers doen er verstandig aan hun afgesloten softwarecontracten er nog eens goed op na te lezen. Ook bij het aangaan van nieuwe licenties is het zaak stil te staan bij de licentieproblematiek. Veel softwareleveranciers hebben hun licentiepraktijk in de afgelopen twee jaar aangepast aan de vernieuwde technologie. Er zijn nieuwe licentievormen geïntroduceerd waarmee afnemers en gebruikers goed uit de voeten kunnen. Maar er zijn ook veel softwarefirma s die hun contracten nog niet hebben gemoderniseerd. Doorlichten van de licenties door een deskundig it-jurist is voor deze bedrijven en hun klanten beslist geen onnodige luxe. Peter van Schelven Juridisch adviseur ICT~Office 28 nr 5 19 maart 2008 nr 5 19 maart